Çalıştırılacak işçilere yaş sınırlaması getirilebilir mi?

KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2014/036
: 41
: 21.05.2014
: 2014/UH.III-2145
TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER:
Başkan: Mahmut GÜRSES
Üyeler: II. Başkan Kazım ÖZKAN, Ali Kemal AKKOÇ, Erkan DEMİRTAŞ, Ahmet
ÖZBAKIR, Mehmet Zeki ADLI, Hasan KOCAGÖZ, Hamdi GÜLEÇ, Mehmet AKSOY
BAŞVURU SAHİBİ:
Kumanoğlu Gıd. İnş. Tur. Nak. Hay. Org. Yem. Tem. Pers. Ser. Hiz. Tic. Ltd. Şti.,
İnönü Mah. Trabzonspor Bulvarı No: 139 Ortahisar TRABZON
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Trabzon İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği
Numune Kampüsü İnönü Mahallesi Maraş Caddesi 61200 TRABZON
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2014/38861 İhale Kayıt Numaralı “Genel Sekreterliğimize Bağlı Sağlık Tesislerinin 17 Aylık
Malzemeli Yemek Hizmet Alımı” İhalesi
KURUMCA YAPILAN İNCELEME:
Trabzon İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği tarafından 08.05.2014
tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Genel Sekreterliğimize Bağlı Sağlık Tesislerinin 17
Aylık Malzemeli Yemek Hizmet Alımı” ihalesine ilişkin olarak Kumanoğlu Gıd. İnş. Tur.
Nak. Hay. Org. Yem. Tem. Pers. Ser. Hiz. Tic. Ltd. Şti.nin 02.05.2014 tarihinde yaptığı
şikâyet başvurusunun, idarenin 05.05.2014 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince
13.05.2014 tarih ve 15399 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 13.05.2014 tarihli dilekçe ile
itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2014/1655 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan
inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, Teknik Şartname’nin “Personele ait bilgiler”
başlıklı 5.1’inci maddesinde yer alan “Personeller 55 yaş üstü olmayacaktır” düzenlemesinin
4857 sayılı Kanun'un "Eşit davranma ilkesi" başlıklı 5'inci maddesine ve Anayasa'nın
"Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir" başlıklı 49'uncu maddesine aykırı olduğu iddialarına
yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit
edilmiştir.
Başvuru konusu ihaleye ait Teknik Şartname’nin “Personele ait bilgiler” başlıklı
5.1’inci maddesinde “Diğer personel en az ilkokul mezunu olacaktır. Personeller 55 yaş üstü
olmayacaktır. Yüklenici tarafından ihale kapsamında çalıştırılması düşünülen personel, idare
tarafından aşağıda belirtilen kriterler doğrultusunda değerlendirilecektir.” düzenlemesi,
1
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2014/036
: 41
: 21.05.2014
: 2014/UH.III-2145
Başvuru dilekçesinde atıfta bulunulan 4857 sayılı İş Kanunu’nun "Eşit davranma
ilkesi" başlıklı 5'inci maddesinde “İş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî
inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayırım yapılamaz.
İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmî süreli
çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem
yapamaz.
İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş
sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona
ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.
Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret
kararlaştırılamaz.
İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir
ücretin uygulanmasını haklı kılmaz.
İş ilişkisinde veya sona ermesinde yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davranıldığında
işçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı
haklarını da talep edebilir. 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 31 inci maddesi hükümleri
saklıdır.
20 nci madde hükümleri saklı kalmak üzere işverenin yukarıdaki fıkra hükümlerine
aykırı davrandığını işçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak, işçi bir ihlalin varlığı ihtimalini
güçlü bir biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren böyle bir ihlalin mevcut
olmadığını ispat etmekle yükümlü olur.” hükmü,
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 49’uncu maddesinde ise “Çalışma, herkesin hakkı
ve ödevidir.
Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için
çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik
bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır.” hükmü yer
almaktadır.
İdarelerin, ihtiyaçları ve işin niteliğinin arz ettiği gerekliliklerin belirlemiş olduğu sınır
çerçevesinde ihale dokümanının içeriğini dolayısıyla ihale konusu işte çalıştırılacak personele
dair kriterleri belirleme konusunda takdir hak ve yetkilerinin bulunduğu açık olmakla birlikte,
başvuruya konu ihalede aşçıbaşı, aşçı, aşçı yardımcısı, garson, bulaşıkçı ve meydancı gibi
farklı görev tanımını haiz toplam 113 personelin çalıştırılmasının öngörüldüğü, idarenin
Teknik Şartname’nin 5.1’inci maddesindeki düzenleme ile söz konusu hizmet grupları
arasında herhangi bir ayrım yapmadan ve hizmetin niteliği gereği böyle bir düzenlemenin
yapılması gerektiğine ilişkin makul bir gerekçe belirtmeden çalıştırılacak personelin tamamı
için “55 yaş üzeri olmama” şartını getirerek, çalışan ve/veya emeklilik yaşı gelmemiş bulunup
ta çalışmak isteyen kişilerin çalışma hak ve imkânlarını tümüyle ortadan kaldırdığı ve bu
şekilde ihale dokümanının oluşturulmasında sahip olunan takdir hak ve yetkisinin sınırlarının
idarece aşıldığı, bu itibarla söz konusu düzenlemenin mevzuata aykırı olduğu anlaşıldığından,
başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılığı belirlenen ihale işlemlerinin düzeltici
işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali
gerekmektedir.
2
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2014/036
: 41
: 21.05.2014
: 2014/UH.III-2145
Açıklanan nedenlerle 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ
edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare
Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (a) bendi gereğince ihalenin
iptaline,
Oyçokluğu ile karar verildi.
Mahmut GÜRSES
Başkan
Kazım ÖZKAN
II. Başkan
Ali Kemal AKKOÇ
Kurul Üyesi
Erkan DEMİRTAŞ
Kurul Üyesi
Ahmet ÖZBAKIR
Kurul Üyesi
Mehmet Zeki ADLI
Kurul Üyesi
Hasan KOCAGÖZ
Kurul Üyesi
Hamdi GÜLEÇ
Kurul Üyesi
Mehmet AKSOY
Kurul Üyesi
3
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No
Gündem No
Karar Tarihi
Karar No
: 2014/036
: 41
: 21.05.2014
: 2014/UH.III-2145
KARŞI OY
İnceleme konusu ihalede,
Başvuru sahibinin itirazen şikayet dilekçesinde yer alan, “Teknik Şartname’nin
“Personele ait bilgiler” başlıklı 5.1’inci maddesinde yer alan “Personeller 55 yaş üstü
olmayacaktır” düzenlemesinin 4857 sayılı Kanun'un "Eşit davranma ilkesi" başlıklı 5'inci
maddesine ve Anayasa'nın "Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir" başlıklı 49'uncu maddesine
aykırı olduğu” şeklindeki iddiası hakkında Kurul çoğunluğunca, idarece ihale dokümanının
oluşturulmasında sahip olunan takdir hak ve yetkisinin sınırlarının aşıldığı gerekçesi ile
“ihalenin iptaline” karar verilmiştir.
Anılan kararda, idarece anılan Teknik Şartname’nin 5.1’inci maddesindeki düzenleme
ile çalıştırılacak personelin tamamı için “55 yaş üzeri olmama” şartını getirilerek, çalışan
ve/veya emeklilik yaşı gelmemiş bulunup ta çalışmak isteyen kişilerin çalışma hak ve
imkânlarını ortadan kaldırılmış olduğu ve bu durumda idarece ihale dokümanının
oluşturulmasında sahip olunan takdir hak ve yetkisinin sınırlarının aşıldığı, bu itibarla söz
konusu düzenlemenin Anayasa’ya ve İş Kanununa aykırı olduğu ifade edilmektedir.
5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun “Özel Güvenlik Görevlilerinde
Aranacak Şartlar” başlıklı 10’uncu maddesinde, özel güvenlik görevlilerinin yaşı ile ilgili
olarak, sadece alt sınırın belirlendiği ve 18 yaşını doldurmuş olmak şartının aranacağı
hükmünün yer aldığı, incelenen ihalede ise, idarece, Teknik Şartname’nin “Personele ait
bilgiler” başlıklı 5.1’inci maddesinde yapılan düzenleme ile çalışacak personelin 55 yaş üstü
olmaması gerektiğinin belirtildiği görülmüştür.
Bu durumda, idarelerin kendi ihtiyaçlarının ve işin niteliğinin arz ettiği gerekliliklerin
belirlemiş olduğu sınır çerçevesinde ihale konusu işte çalıştırılacak personellere dair kriterleri
belirleme konusunda takdir hak ve yetkilerinin bulunduğu dikkate alındığında, idarece ihale
konusu işe ilişkin olarak, verimlilik ve fonksiyonelliği sağlamak anlamında yapılan bu
düzenlemenin 5188 sayılı Kanun’a aykırılık teşkil etmediği, ayrıca bu hususun teklif
vermeye engel olmadığı değerlendirildiğinden, başvuru sahibinin bu konudaki iddiasının
yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, uyuşmazlığa konu ihalede, “itirazen şikayet başvurusunun
reddine” karar verilmesi gerektiği yönündeki düşüncemle, Kurul çoğunluğunun “ihalenin
iptaline” niteliğindeki kararına katılmıyorum.
Ahmet ÖZBAKIR
Kurul Üyesi
4