Arz ve Talep Modelleri

13.10.2014
Uluslararası Ticaret Teorisi:
Arz ve Talep Modelleri
Dış Ticaret Hadleri
• İhraç mallarının ithal mallarıyla değişim
oranını ifade eder.
• Ticaret hadlerinin dikkate alınması, talep
koşullarının analizlere dahil edilmesi
anlamına gelir.
• Ticaret hadlerinin sınırlarını belirleyen, iki
ülkenin yurtiçi üretim maliyetleridir.
Kârlı Dış Ticaret Alanları
• İç maliyet koşulları
Kağıt
•
Türkiye
•
ABD
ABD’nin iç maliyet
doğrusu
1 kg Buğday = ½ m Kağıt
ABD için
ticaret kârlı
değil
1 kg Buğday = 2 m Kağıt
İki taraf için
kârlı ticaret
alanı
2
Türkiye için
ticaret kârlı
değil
0,5
O
Türkiye’nin iç
maliyet doğrusu
1
Buğday
1
13.10.2014
Karşılıklı Talep Kanunu
• Ülkenin belli miktar ve hacimdeki ithal
malına karşılık olarak önermiş olduğu
ihraç malına teklif denir.
• Bir ülkenin ithal malına olan ihtiyacının
şiddeti önemlidir.
Karşılıklı Talep Kanunu
• Teklif eğrisi neleri ifade eder?
– İthalat talebini
– İhracat arzını
– Dış ticaret hadlerini (Uluslararası göreceli
fiyatı)
Teklif Eğrileri
𝑇ü𝑟𝑘𝑖𝑦𝑒 ′ 𝑛𝑖𝑛 𝑡𝑒𝑘𝑙𝑖𝑓 𝑒ğ𝑟𝑖𝑠𝑖
Kağıt
𝑇
𝐷(10𝑘 = 5𝑏)
𝐶(10𝑘 = 10𝑏)
𝐵 (10𝑘 = 15𝑏)
𝐴 (10𝑘 = 20𝑏)
O
Buğday
• OA doğrusu,
Türkiye’nin iç
maliyet doğrusudur.
• Türkiye kağıdın
marjinal faydası
azaldığı için aynı
miktarda kağıt
almak için daha az
buğday teklif eder.
2
13.10.2014
Teklif Eğrileri
Kağıt
𝐴𝐵𝐷′𝑛𝑖𝑛 𝑡𝑒𝑘𝑙𝑖𝑓 𝑒ğ𝑟𝑖𝑠𝑖
𝑃 (10𝑘 = 15𝑏)
𝑅(10𝑘 = 20𝑏)
𝑁(10𝑘 = 10𝑏)
• OM doğrusu,
ABD’nin iç maliyet
doğrusudur.
𝑀(10𝑘 = 5𝑏)
𝑈
O
Buğday
• ABD buğdayın
marjinal faydası
azaldığı için buğday
almak için her
defasında daha az
kağıt teklif eder.
Teklif Eğrileri
Kağıt
• OP ticaret
haddi, ABD ve
Türkiye’nin her
iki mal için
ithalat ve
ihracatını
eşitleyen
orandır.
𝑃
𝑁
𝑈
𝐴𝐵𝐷 ′ 𝑛𝑖𝑛
𝑖ç 𝑓𝑖𝑦𝑎𝑡 𝑜𝑟𝑎𝑛𝚤
𝑇ü𝑟𝑘𝑖𝑦𝑒 ′ 𝑛𝑖𝑛
𝑖ç 𝑓𝑖𝑦𝑎𝑡 𝑜𝑟𝑎𝑛𝚤
𝐿
O
Buğday
Teklif Eğrileri
Kağıt
𝑇
𝑀
𝑆
𝑃
𝑁
𝑅
𝐾
𝐴𝐵𝐷 ′ 𝑛𝑖𝑛
𝑖ç 𝑓𝑖𝑦𝑎𝑡 𝑜𝑟𝑎𝑛𝚤
𝑈
• OS, OP’den buğday
lehine daha yüksek bir
ticaret haddinde durum
ne olur?
• S noktası Türkiye’nin dış
ticaret gösterir.
• K Noktası, ABD’nin dış
ticaretini gösterir.
OV: Türkiye’nin Buğday İhracı
OY: ABD’nin Buğday İthali
OV > OY
VY: buğday arz fazlası
𝑇ü𝑟𝑘𝑖𝑦𝑒 ′ 𝑛𝑖𝑛
𝑖ç 𝑓𝑖𝑦𝑎𝑡 𝑜𝑟𝑎𝑛𝚤
O
𝑌
𝐿 𝑉
Buğday
ON: Türkiye’nin Kağıt İthali
OR: ABD’nin Kağıt İhracı
ON>OR
NR: kağıt talep fazlası
3
13.10.2014
Teklif Eğrileri
• Arz ve talep koşullarını
• Karşılaştırmalı üstünlük yapılarını
• Ticaret dengesini sağlayan uluslararası
fiyat oranlarını
• Uluslararası denge ihracat ve ithalat
oranlarını
• Her ülkenin dış ticaretten sağladığı toplam
kazançları gösterir
Teklif Eğrilerindeki Kaymalar
• Teklif eğrileri bir ülkedeki arz ve talep
koşullarının değişmesinden etkilenir.
• Bu değişim birbirine zıt iki etki oluşturur.
– Ticaret hadleri etkisi
– Ticaret hacmi etkisi
• Ülkelerin kazanç durumu, hangi etkinin
baskın çıktığına bağlıdır.
Teklif Eğrilerinde Kaymalar
• Herhangi bir nedenle
Türkiye’de tüketici tercihi
kağıt yönünde değişsin.
Kağıt
𝑇1
𝑇
𝐾
𝑀
ON: Türkiye’nin kağıt talebi
OM: ABD’nin kağıt arzı
𝑆
𝑁
𝑃
𝑃1
𝑈
• Buğday arz fazlası olduğu
için fiyatı düşer. Yeni
ticaret hadleri 𝑂𝑃1 olur.
• Sonuç
– Ticaret haddi kötüleşmiştir.
– Ticaret hacmi genişlemiştir.
O
𝐿
𝑉
Buğday
4
13.10.2014
Önemsiz Olmanın Önemi
Motor
• Küçük ülkenin talebi
dünya fiyatını
etkilemediğinden iki
ülke arasındaki ticaret,
büyük ülkenin dış
ticaret hadlerine yakın
bir oranda yapılır.
• Bu ticaret kazancının
büyük bir bölümü
küçük ülke tarafından
elde edilir.
𝐿ü𝑘𝑠𝑒𝑚𝑏𝑢𝑟𝑔
𝐴𝐵𝐷
𝑃
𝐴𝐵𝐷 ′ 𝑛𝑖𝑛
𝑑𝚤ş 𝑡𝑖𝑐𝑎𝑟𝑒𝑡
𝑘𝑎𝑧𝑎𝑛𝑐𝚤
𝐿ü𝑘𝑠𝑒𝑚𝑏𝑢𝑟𝑔′ 𝑢𝑛
𝑑𝚤ş 𝑡𝑖𝑐𝑎𝑟𝑒𝑡
𝑘𝑎𝑧𝑎𝑛𝑐𝚤
Tereyağı
O
Tüketici Kayıtsızlık Eğrileri
• Tüketici kayıtsızlık eğrileri, bir tüketiciye aynı
faydayı sağlayan çeşitli mal bileşimlerini gösterir.
 Kayıtsızlık eğrileri orijinden uzaklaştıkça
Y malı
daha yüksek faydayı temsil eder.
𝑖1 > 𝑖2 > 𝑖3
 Kayıtsızlık eğrisi üzerindeki bütün noktalar
T1
B
S1
aynı fayda düzeyini belirtir.
T2
𝑇1 = 𝑇2 > 𝑇3
i3
T3
ΔY
S2
D
i2
 Kayıtsızlık eğrileri birbirini kesmez.
i1
 Kayıtsızlık eğrisinin eğimi marjinal ikame
ΔX
O
oranını verir.
A
C
X malı
𝑴𝑹𝑺 =
∆𝒀
∆𝑿
Toplumsal Kayıtsızlık Eğrilerinin
Konumu
Kağıt
k4
k3
k2
k1
b4
b3
b2
b1
O
Buğday
• (k) kayıtsızlık
eğrileri, toplumsal
tercihlerin kağıt
yönünde olduğunu
• (b) kayıtsızlık
eğrileri, toplumsal
tercihlerin buğday
yönünde olduğunu
5
13.10.2014
Kapalı Ekonomide Denge
Kağıt
• Dönüşüm eğrisinin,
kayıtsızlık eğrisine
teğet geçtiği
noktada denge
oluşur.
i2
• İki mal arasındaki
i1
değişim oranı, FF
i0
fiyat doğrusunun
eğimine eşittir.
𝒙𝟏
• Toplumun
ulaşabileceği en
M noktası, ülkenin üretim kapasitesinin dışında
yüksek faydayı
kalır.
𝑖1 kayıtsızlık eğrisi
N noktası, daha düşük bir refahı gösteren üretim
gösterir.
kapasitesidir.
M
F
A
D
𝒚𝟏
N
F
O
A


Buğday
Açık Ekonomide Denge
Kağıt
T
•
TÜRKİYE
C
F
i2
 Türkiye’nin kayıtsızlık eğrisi, kağıt yönünde
i1
D
ABD’nin kayıtsızlık eğrisi kumaş yönündedir.
F
A
T
O
Kağıt
 Kapalı ekonomi varsayımı altında denge
noktası Türkiye’de D, ABD’de ise D’
noktasıdır.
Buğday
i1
𝑭𝚤
𝑻𝟏
i2
 Türkiye’nin iç fiyat oranı doğrusu (FF), ABD’nin
ABD
iç fiyat oranı (𝐹 𝚤 𝐹 𝚤 ) doğrusuna göre diktir.
Çünkü Türkiye’de buğday, ABD’de kumaş
göreceli olarak daha ucuzdur.
N
D’
Türkiye’nin dönüşüm eğrisi buğday yönünde
ABD’nin dönüşüm eğrisi kumaş yönünde
göreceli uzundur. Çünkü buğday emek
yoğun, kumaş sermaye yoğun bir maldır.
K
 Dünya Fiyatını gösteren TT ve 𝑇1 𝑇1 doğruları
𝑭𝚤
𝑻𝟏
O
birbirine paraleldir.
Buğday
Açık Ekonomide
Denge
Kağıt
Tüketim Dengesi = C Noktası
T
Buğday
TÜRKİYE
C
R
F
i2
i1
D
İthalat
F
A
L
M
İhracat
O
Kağıt
Türkiye
Üretim Dengesi = A Noktası
T
P
𝟏
𝑻
S
i1
𝑭𝚤
Kağıt
Üretim
OS
OL
Tüketim
OP
OR
İhracat
PS
-
İthalat
-
LR
Dış Ticaret Kazancı = AMC Alanı
Buğday
ABD
i2
Üretim Dengesi = N Noktası
Tüketim Dengesi = K Noktası
ABD
H
N
İhracat
D’
K
G
I
İthalat
O
V
𝑭
𝚤
𝑻𝟏
E
Buğday
Buğday
Kağıt
Kağıt
Üretim
OV
OH
OH
Tüketim
OE
OG
OG
İhracat
-
GH
İthalat
VE
-
Dış Ticaret Kazancı = KNI Alanı
6
13.10.2014
Dış Ticaret Kazançları
• Dış ticaret
kazançları ikiye
ayrılır.
Sanayi
T’
C2
T
– Üretim Kazançları
– Tüketim Kazançları
C1
K’
i2
F
• Üretimde
uzmanlaşmaya
gitmese dahi ülkeler
tüketim avantajı
sağlayarak dış
ticaretten kazançlı
çıkabilir.
i1
K
i0
D
F
D’
T
L’
O
L
T’
Tarım
Talep Farklılıklarına Bağlı Dış Ticaret
• Aynı üretim koşullarına ve farklı talep koşullarına bağlı
durumda ticaret, her iki ülkeye de kazanç sağlayabilir.
 NN üretim olanakları her iki ülkeye aittir.
Kağıt
 Türkiye’de tüketici tercihi gıda ürünlerine,
ABD’de ise kağıda yönelmektedir.
T
ABD
 Türkiye’de kağıt, ABD’de gıda ucuzdur.
CABD
𝑭𝑨𝑩𝑫
 Açık ekonomide üretim dengesi D
I2
noktasında oluşur.
N
İthalat
I1
EABD
D
𝑭𝑻𝑹
İhracat
İhracat
Türkiye
ETR
CTR
i2
İthalat
O
i1
N
T
Gıda
7

Download Report