AR&GE BÜLTEN 2014 OCAK– SEKTÖREL YURTDIŞI MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ Nurel KILIÇ Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri sektörü, ekonomiye döviz girdisi, yurt dışında istihdam imkanları, teknoloji transferi ve lojistikten ihracata pek çok alt sektörün yurtdışına açılımına yardımcı olmaktadır. Bu nedenle Türk yurtdışı müteahhitlik ve teknik müşavirlik sektörü, ödemeler dengesi içerisinde, sadece inşaat kalemi altında değil, lojistik, işçi gelirleri ve mal ihracatı kalemleri altında da ciddi gelir kaynakları yaratmaktadır. Birçok sektörün yeni pazarlar bulmasına katkı sağlayan yurtdışı müteahhitlik hizmetleri sektörünün son dönemdeki performansı, her yıl belirlenen hedeflerin üzerinde gerçekleşmiş ve 2013’te de yükselmeye devam etmiştir. Yıllık uluslararası yeni iş tutarı, ilk kez 30 milyar dolar eşiğini aşarak, 45 ülkede 31.3 milyar dolara ulaşmıştır. İnşaat malzemeleri ihracatı ise 22 milyar doları aşmıştır. Bir yılda üstlenilen yeni proje sayısı 374 olmuştur. Türk müteahhitlerin 1972-2013 döneminde faaliyet gösterdiği ülke sayısı 103’e, yurtdışında üstlenilen projelerin sayısı ise 7 bin 371’e ve bu projelerin toplam tutarı da 274.1 milyar dolara ulaşmıştır. 10 AR&GE BÜLTEN 2014 OCAK – SEKTÖREL Tablo 1: Yıllar İtibariyle Ortalama Proje Bedelleri Yıllar Proje Sayısı Ülke Sayısı Proje Bedeli (milyon $) 1997-2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2010 131 277 426 408 518 579 628 487 594 521 489 374 60 32 36 39 34 36 44 40 45 50 49 48 45 43.294 2.571 4.503 11.319 12.328 24.236 25.278 24.853 21.275 22.724 20.237 27.092 31.300 Kümülatif (milyon $) 43.294 45.865 50.368 61.687 74.015 98.251 123.529 148.382 170.107 192.831 213.068 240.160 274.100 Ortalama Proje bedeli (milyon $) 22 20 16 27 30 47 44 40 45 38 39 55 83 Türk Müteahhitlik Sektörünün Yurtdışı İş Hacmi; 374 projenin toplam tutarı 31,3 milyar dolara ulaşmıştır. Grafik 1: Yıllar İtibariyle Proje ve Ülke Sayısı Dağılımı 11 AR&GE BÜLTEN 2014 OCAK – SEKTÖREL Ayrıca, 2013 yılında Güney Sudan ile Senegal de artık faaliyette bulunulan ülkeler arasına girmiştir. 2013 yılında Türk müteahhitlerinin yurtdışında en fazla iş üstlendikleri ülke Türkmenistan olmuştur. 10,5 milyar dolar tutarında 60 projenin üstlenildiği Türkmenistan’ı, 5,6 milyar dolarla Rusya, 2,8 milyar dolarla Azerbaycan, 2,1 milyar dolarla Irak, 1,8 milyar dolarla Kazakistan takip etmiştir. Diğer taraftan, Irak 65 proje ile Türk firmalarının en çok sayıda proje üstlendikleri ülke olmuştur. “2023 Türkiye İhracat Stratejisi Eylem Planı” çerçevesinde; teknolojik dönüşümü tamamlamış, lojistik ve mevzuat altyapısı güçlü, yeni üretim teknolojilerine hakim, tüm dünyada tanınan ve tercih edilen marka değeri yüksek ürünler pazarlayan, uluslararası pazarlarda güçlü bir Türkiye yaratılarak 18 trilyon dolara ulaşan dünya mal ticaretinde Türkiye’nin payının artırılması hedeflenmiştir. Bu doğrultuda, yurtdışı müteahhitlik ve teknik müşavirlik sektörünün 2023 yılında yıllık iş hacminin 100 milyar dolara çıkartılması hedeflenmektedir. Diğer taraftan, Dünya Ticaret Örgütü verilerine göre; 2011 yılında 38 milyar dolarlık hizmet ihracatı ile dünyada 17. sırada bulunan ülkemizin dünya hizmet ticaretinden aldığı payın artırılması da plan kapsamındadır. Yurtdışına açıldığı 1972 yılından bugüne kadar muazzam büyüme rakamları kaydeden ve yakın coğrafyasında haklı bir itibar kazanan Türk yurtdışı müteahhitlik ve teknik müşavirlik sektörü, özellikle 2003 yılından bu yana iş hacmini giderek arttırmıştır. Türk yurtdışı müteahhitlik sektörü yurtdışında her yıl, ülkemizin yıllık mal ihracatının ortalama % 20’si büyüklüğünde proje üstlenmektedir. Müteahhitlik hizmetleri sektörünün önde gelen yayınlarından “Engineering News Record (ENR) Dergisi”nin, bir yıl içerisinde üstlenilen projelerin toplam bedeli üzerinden her yıl belirlediği dünyanın en büyük 225 müteahhitlik firmasını gösteren listede Türkiye 2003 yılında sadece 8 müteahhitlik firması ile yer alırken, 2012 yılında bu sayı 33 müteahhitlik firmasına yükselmiştir. Söz konusu liste 2013 yılından itibaren 250 firma olarak güncellenmiştir. 2013 yılında üstlenilen Aşkabat Havaalanı, Aşkabat Olimpiyat Köyü 3. Aşaması ve Türkmenbaşı Limanı projeleri, 1 milyar dolar sınırını aşan projeler olarak dikkati çekmiştir. Türk firmalarının 2013 yılında yurtdışında üstlendikleri projelerin sektörel dağılımında ise; konut, ticaret merkezleri ve idari binalar gibi yapı işleri 12,4 milyar dolarla ilk sırada yer almıştır. 2013 yılında üstlenilen ulaşım projelerinin toplam tutarı 10,3 milyar dolar, sanayi ve enerji tesislerinin toplam tutarı 6,2 milyar dolar, su ve kanalizasyon projelerinin toplam tutarı ise 1,3 milyar dolar olmuştur. 12 AR&GE BÜLTEN 2014 OCAK – SEKTÖREL Türk yurtdışı müteahhitlik sektörünün 1972-2013 döneminde 103 ülkede üstlendikleri kümülatif 7.371 projenin bedeli ise 274,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Ekonomide gerek özel sektör gerekse kamu tarafından gerçekleştirilen inşaat yatırımlarının durakladığı dönemlerde yurtdışı inşaat hizmetleri ayrı bir önem kazanmaktadır. Yurtdışında inşaat işi üstlenen inşaat sanayicileri, kar transferi şeklinde veya işçilerin gönderdiği dövizler yoluyla ülkeye döviz girdisi sağladığı gibi, inşaat malzemeleri, makine ve teçhizat ihracı yolu ile de ödemeler dengesine büyük katkı sağlamaktadırlar. Ayrıca, yarattığı istihdam, teknoloji birikimi ve inşaat malzemelerinin kalite ve standardının yükselmesi gibi olumlu katkıları nedeniyle, yurtdışı inşaat faaliyetlerinin Türkiye ekonomisi içinde önemli bir yeri vardır. İnşaat şirketleri, dış pazarlardaki arayışlarını her düzeyde sürdürmektedirler. Ancak, proje aşamasında ihtiyaç duyulan kredilerin temininde yaşanan sıkıntılar sektörün daha fazla döviz girdisi sağlamasını engellemektedir. Sektör temsilcilerinin dile getirdiği 'teminat mektubu' sıkıntısına Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından çözüm getirilmiş, buna göre teminat mektuplarındaki kredi limitlerinin hesaplanmasının dikkate alınma oranı yarı yarıya düşürülmüştür. Daha önce yüzde 40 olarak uygulanan bu oran yüzde 20'ye çekilmiştir. Böylece kredi limiti dolan şirketler daha fazla kredi kullanabilecek duruma gelmiştir. Yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinin yakaladığı ivmeyi sürdürmesi için hedef pazar olarak belirlenen ülkelerde Türk müşavirlik firmalarının faaliyetlerinin desteklenmesi önemlidir. Bu kapsamda, yurt dışı müteahhitlik hizmetleri yapan veya yapacak olanlara, iş potansiyeli olan ülkelerin mali ve hukuki mevzuatı hakkında yardımcı olunması büyük önem kazanmaktadır. Ayrıca, yurtdışı ihalelerine KOBİ seviyesindeki yapımcıların da katılımının sağlanması, yurtdışı ihale teknikleri hakkında bilgilendirilmeye ağırlık verilmesi önemlidir. 13 AR&GE BÜLTEN 2014 OCAK – SEKTÖREL Petrol ve doğal gaz ihraç eden, yüksek büyüme kaydedeceği tahmin edilen ve riskleri asgari düzeyde olanlar başta olmak üzere gelişmekte olan ülkelerde altyapı yatırımlarının artması ve iş fırsatlarının çoğalması, BDT ülkeleri üstyapı ve altyapı projeleri ile Türk müteahhitler için önemini koruması, körfez bölgesinin de ilgi alanı olmaya devam etmesi beklenmektedir. Yurtdışı müteahhitlik ve teknik müşavirlik hizmetleri sektörüne ilişkin vizyon hedefleri kapsamında; Kuzey ve Orta Afrika: (Cezayir, Nijerya, Sudan) Ortadoğu: Irak, Lübnan, Körfez ülkeleri Orta Asya: Hindistan BDT: Rusya, Azerbaycan, Türkmenistan Doğu Avrupa: Kosova, Balkan ülkeleri Çin Gelişmiş ülkeleri: ABD Hidrokarbon üreten ülkeler Uzun vadede ise Uzakdoğu ve Güney Amerika ülkeleri hedef pazar olarak belirlenmiştir. Bu hedef pazarlara etkin olarak girebilmesi için söz konusu ülkelerde daha güçlü, nitelikli elemanlarla donanmış bir yurtdışı teşkilatı oluşturulması ve yeni pazarlar için proje desteği oluşturulması önemlidir. Afrika’nın ise Dünya Bankası, Afrika Kalkınma Bankası ve Avrupalı kredi kuruluşları tarafından finanse edilen çevre, ulaştırma ve enerji projeleri ile çekiciliğini sürdüreceğini düşünülmektedir. İnşaat sektörüne kazandırdığı yeni kavramların yanı sıra, uluslararası platformlarda da kendini kanıtlamış olan yurt dışı müteahhitlik hizmetleri sektörünün inşaat yapımı, teknoloji birikimi ve uluslararası ihalelere katılım tecrübesinde yakaladığı yüksek potansiyel ile önümüzdeki yıllarda uluslararası pazardan daha fazla pay alması beklenmektedir. Kaynak -Ekonomi Bakanlığı ,www.ekonomi.gov.tr 14
© Copyright 2024 Paperzz
