Dışkı örneklerinin direkt mikroskopisi

Basıldığında KONTROLSUZ KOPYA niteliğindedir.
ULUSAL MĠKROBĠYOLOJĠ
STANDARTLARI (UMS)
Direkt Mikroskopi
(DıĢkı Örneklerinin Parazitolojik Ġncelemesi için)
Hazırlayan Birim
Klinik Parazitoloji Tanı Standartları ÇalıĢma Grubu
Onaylayan Birim
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Kategori
Parazitoloji
Bölüm
Test prosedürleri
Standart No
P-TP-02
Sürüm No
1.1
Onay tarihi
01.01.2015
Geçerlilik tarihi
01.01.2018
Sürüm no Tarih
Değişiklik
DıĢkı örneklerinin direkt mikroskobik incelemesi
İÇİNDEKİLER
KAPSAM VE AMAÇ............................................................. 3
KISALTMALAR VE TANIMLAR .............................................. 3
GENEL BĠLGĠ ................................................................... 3
TEKNĠK BĠLGĠLER ............................................................. 4
1
2
3
4
Test için asgari laboratuvar koĢulları ................................ 4
Direkt mikroskopinin uygulanması ................................... 6
Sonuçların değerlendirilmesi / yorumlanması ve raporlama . 8
Olası sorunlar/kısıtlılıklar ................................................ 9
ĠLGĠLĠ DĠĞER UMS BELGELERĠ .......................................... 10
KAYNAKLAR ................................................................... 10
Sayfa 2 / 10
Ulusal Mikrobiyoloji Standartları
01.01.2015 / Sürüm: 1.1 / P-TP-02 / Test Prosedürleri / Parazitoloji
DıĢkı örneklerinin direkt mikroskobik incelemesi
Kapsam ve Amaç
Gastrointestinal sistemi tutan parazitolojik enfeksiyonların tanısı esas itibariyle
dıĢkı örneklerinin incelenmesine dayanır. DıĢkının direkt mikroskobik
incelemesi parazitolojik tanı sürecinin bir parçasıdır ve baĢlıca Ģu amaçlara
hizmet eder: hastanın parazit yükünü değerlendirmek, hareketli bir parazit
bulunup bulunmadığını görmek, yoğun enfeksiyon durumunda tanıyı hızla
koyabilmek ve yoğunlaĢtırma teknikleri kullanıldığında belki kaybolacağı için
görülemeyecek olan parazitleri tespit etmek (1).
Genel olarak klinik mikrobiyoloji laboratuvarlarında „parazitolojik tanı‟nın en
büyük kısmını dıĢkı örneklerinin incelenmesi oluĢturur. DıĢkı incelemesinin doğru
ve güvenilir bir tanı aracı olabilmesi için tam uygulanması, bir diğer ifade ile
“direkt mikroskopi”, “boyama” ve “yoğunlaĢtırma” tekniklerinin bir arada
kullanılması gereklidir. Ülkemiz genelindeki laboratuvarların çoğunda ise dıĢkı
incelemesi „direkt mikroskobik inceleme‟den ibarettir (2). Boyama ve
yoğunlaĢtırma tekniklerinin kullanılmayıĢı tanı duyarlılığını ileri düzeyde
düĢürdüğünden hasta yararının ve hastalık kontrolü ile ilgili çalıĢmaların bu
durumdan önemli ölçüde etkilendiği söylenebilir.
Dolayısı ile bu UMS‟de; hem dıĢkıdan „direkt mikroskobik inceleme‟ için ülke
genelinde uygulanabilecek standart bir prosedürün verilmesi, hem de
laboratuvarlara „direkt mikroskobik inceleme‟nin tanıdaki yeri, sınırlılıkları, elde
edilen sonuçların yorumlanması ve raporlanmasında dikkat edecekleri hususlar ile
ilgili yaklaĢımların iletilmesi hedeflenmiĢtir.
Kısaltmalar ve Tanımlar
MİF
Mertiyolat-iyot-formol (fiksatif)
PVA Polivinil alkol (fiksatif)
SAF
Sodyum asetat-asetik asit- formol (fiksatif)
Genel Bilgi
Bağırsak parazitlerinin oluĢturduğu enfeksiyonlar geliĢmekte olan ülkelerde hala
önemli bir sağlık sorunudur ve bu enfeksiyonların uygun tedavisi ancak doğru
tanı ile mümkün olabilir. Enfeksiyonlarının seyri benzer olduğu ve klinik bulgular
ayırt ettirici olmadığı için hemen hepsinde tanı parazitolojik incelemeye dayanır.
Ġnsanlarda bulunan bağırsak parazitlerinin tanısı temel olarak dıĢkı, daha seyrek
olarak da duedonal sıvı ve biyopsi örneklerinin incelenmesi ile konmaktadır.
Duodenal sıvı aspirasyonu ve biyopsi invaziv giriĢimler ile elde edilebilen örnekler
olarak özellikle çocuklarda uygun değildir ve nadiren baĢvurulur (3,4,5).
DıĢkının direkt mikroskobik incelemesi kısa sürede sonuçlanması ve uygulama
kolaylığı gibi nedenlerle en yaygın kullanılan tanı yöntemidir. DıĢkı örneklerinin
doğru biçimde toplanması ve saklanması tanının doğruluğu ve güvenilirliğinde
büyük önem taĢır (3,6,7).
Ulusal Mikrobiyoloji Standartları
Parazitoloji / Test Prosedürleri / P-TP-02 / Sürüm: 1.1 / 01.01.2015
Sayfa 3 / 10
DıĢkı örneklerinin direkt mikroskobik incelemesi
Bu yöntemin baĢlıca amaçları: hastanın parazit yükünü değerlendirmek, hareketli
bir parazit bulunup bulunmadığını görmek, yoğun enfeksiyon durumunda tanıyı
hızla koyabilmek, yoğunlaĢtırma teknikleri kullanıldığında belki kaybolacağı için
görülemeyecek olan parazitleri tespit etmek ve invazyon ya da inflamasyon olup
olmadığına (eritrosit, lökosit varlığı) karar vermek Ģeklinde sıralanabilir (1).
Direkt mikroskobik inceleme için öncelikle dıĢkı taze (laboratuvara zamanında
teslim edilmiĢ ve buzdolabında bekletilmemiĢ) olmalıdır. Ancak daha da önemlisi
bu yöntem Ģekilli dıĢkıdan ziyade sıvı veya yumuĢak dıĢkının incelenmesi için
uygundur. Hareketli protozoon trofozoitleri en büyük olasılıkla sıvı ya da yumuĢak
dıĢkıda bulunur (8). ġekilli dıĢkı örneklerinde trofozoit formlarına rastlanmayacağı
için, ve ayrıca parazit yükü düĢük ise parazit elemanları direkt incelemede
gözlenemeyeceği için yoğunlaĢtırma yöntemleri de kullanılmalıdır (5).
Hareketli trofozoitlerin görülebilmesi amacıyla direkt inceleme preparatı dıĢkının
SF içinde karıĢtırılması ile hazırlanır. DıĢkı süspansiyonu bir iyotlu boya (ya da
Nair‟in tamponlanmıĢ metilen mavisi, eozin ve MIF solüsyonları vb.) içinde de
hazırlanabilir. Boya organizmaları öldüreceğinden dolayı hareket kaybolur, ancak
parazit elemanlarının ve içyapılarının boyalı süspansiyonun mikroskopisinde daha
iyi ayırt edildiği bilinmektedir (5). Bu nedenle hem hareketli trofozoitleri görmek
için, hem de kist vb. yapıları daha iyi ayırt etmek için, bir lam üzerinde SF ile ve
boyalı çözelti ile olmak üzere iki preparat hazırlanması önerilir (1,5).
Direkt mikroskobik incelemenin sonuçları çoğu durum için „ön tanı‟ niteliğindedir.
Ancak bazı organizmalar (Giardia intestinalis kistleri ve trofozoitleri, Entamoeba
coli kistleri, Iodamoeba bütschlii kistleri, Cystoisospora (Isospora) belli ookistleri
ile helmint yumurta ve larvaları) eğer direkt mikroskopide görülürlerse „kesin‟
olarak tanımlanabilirler (1,8).
DıĢkı koruyucu içinde laboratuvara gelmiĢ ise direkt mikroskobik inceleme çok
anlamlı değildir; doğrudan yoğunlaĢtırma ve kalıcı boyamaya geçilebilir (8).
DıĢkının parazitolojik incelemesi, kalıcı boyalı yaymanın ve yoğunlaĢtırma sonrası
ıslak preparatın incelenmesi ile tamamlanmıĢ kabul edildiğinden dolayı direkt
mikroskopiye dayalı sonuç raporu da esas itibariyle bir „ön rapor‟dur (8).
Teknik Bilgiler
1 Test için asgari laboratuvar koĢulları
1.1. Laboratuvar güvenliği
Potansiyel enfeksiyöz organizmalar içerebileceğinden dolayı dıĢkı örnekleri ile
ilgili incelemeler asgari BGD2 laboratuvar Ģartlarında gerçekleĢtirilmeli; bütün
örnekler enfeksiyöz kabul edilmeli ve daima “Ulusal Laboratuvar Güvenliği
Rehberi”nde belirtilen standart güvenlik önlemleri uygulanmalıdır.
DıĢkı örnekleri koruyucu maddelerle fikse edilmiĢ olsalar bile bu önlemler
alınmalıdır; çünkü hala enfeksiyöz olabilirler. Bazı parazit ookist ve kistleri formol
solüsyonu ile fikse edildikten günler, haftalar sonra canlılıklarını yitirirler.
Örneğin, Ascaris lumbricoides yumurtaları formolde saklandığında bile geliĢmeye
devam edebilir ve enfeksiyözdür.
Sayfa 4 / 10
Ulusal Mikrobiyoloji Standartları
01.01.2015 / Sürüm: 1.1 / P-TP-02 / Test Prosedürleri / Parazitoloji
DıĢkı örneklerinin direkt mikroskobik incelemesi
Bu prosedür uygulanırken daima eldiven giyilmelidir!
Lamlar kesici-delici atık kabul edilir ve kesinlikle kesici-delici atık kutusuna
atılırlar! Diğer biyolojik kirlilerin konduğu torbalara atılmaları halinde torbayı
deler ve ciddi infeksiyöz risk oluĢtururlar.
1.2. Sorumluluklar ve asgari personel gerekleri
Bu UMS‟yi kullanacak laboratuvar personeli; (i) tekniğin uygulanmasından önce,
amaçlanan kullanım ile ilgili eğitim almıĢ olmalı; (ii) tekniğe tüm yönleriyle aĢina
olmalı, ve (iii) daima tüm laboratuvar güvenlik kurallarına uymalıdır.
Bu UMS‟nin uygulanmasından analist; tekniklerin prosedüre uygun yapılmasını
sağlamaktan ve denetimi, değerlendirilmesi ve onaylanmasından (sonucun doğru
ve güvenilir olmasından) Tıbbi Mikrobiyoloji/Parazitoloji Uzmanı sorumludur.
1.3. Örnek, Reaktif, Donanım
İnceleme örneği

DıĢkı – taze olmalıdır; çünkü direkt mikroskobik incelemenin en önemli
amaçlarından biri hareketli trofozoitleri görmektir. Özellikle sulu veya
yumuĢak dıĢkılar hemen incelenmelidir.
NOT 1: DıĢkı hemen incelenemeyecekse PVA, SAF gibi bir fiksatif içinde
saklanabilir ancak bu örneklerin direkt incelemesine pratik anlamda
gerek yoktur. ġekilli dıĢkılar hemen incelenemediği durumda 2 saate
kadar buzdolabında saklanabilir (Fiksatifler için bkz. UMS P-ÖY-01).
NOT 2: Parazit elemanları dıĢkı ile her zaman aynı yoğunlukta
atılmadığı için, farklı günlerde alınmıĢ en az üç ayrı örneğin incelenmesi
ile tanı Ģansının yükseldiği kabul edilmektedir. Buna göre; eğer
incelenen ilk örnek negatif bulunmuĢ ise 2-3 gün aralıkla alınmıĢ ikinci
ve yine gerekiyorsa üçüncü örneğin de incelenmesi önerilmektedir.
Reaktifler

Lugol‟un iyot solüsyonu - Piyasadan hazır temin edilebilir veya
laboratuvarda hazırlanabilir:
(a) Stok Lugol için; önce 10 g potasyum iyodür (KI) 100 mL distile/
deiyonize suda eritilir. Solüsyon doyuncaya kadar 5 g iyot kristali
(I2) eklenir (bir miktar iyot kristali çözünmemiĢ olarak kalacaktır).
Solüsyon bir kahverengi, vida kapaklı cam ĢiĢeye filtre ile süzülüp,
gereksinim duyulana dek saklanır.
(b) ÇalıĢma solüsyonu bir birim stok Lugol solüsyonuna, 5 birim distile
su eklenerek hazırlanır. Haftada bir taze hazırlanmalıdır.

Serum fizyolojik (SF) - Piyasadan hazır temin edilebilir veya
laboratuvarda hazırlanabilir:
(a) 0.85 g NaCl 100 mL distile/deiyonize su içinde eritilir. 121°C‟de 15
dk otoklavlanarak sterilize edilir.
(b) Etiketlenir ve +4°C‟de saklanır; raf ömrü 1 yıldır.
Ulusal Mikrobiyoloji Standartları
Parazitoloji / Test Prosedürleri / P-TP-02 / Sürüm: 1.1 / 01.01.2015
Sayfa 5 / 10
DıĢkı örneklerinin direkt mikroskobik incelemesi
Diğer gereç, donanım

Mikroskop, binoküler (rutin) – 10 (düĢük), 40 (yüksek kuru), 100
(immersiyon) objektifleri ve 10 oküleri olan tercih edilir.
NOT: Bazı mikroskopistler 5 oküler tercih etmektedir. Ancak 5 oküler
daha az büyütme sağlar ve inceleme duyarlılığını düĢürür; bu nedenle
10 oküler kullanılması önerilmektedir (9).







Önceden temizlenmiĢ lamlar (2575 mm) – tercihen kenarı rodajlı
KurĢun kalem - lamın rodajlı kenarına örnek numarası vb. yazmak için
Lamel (2222mm)
Tahta veya plastik örnek alma çubuğu
Filtre kağıdı, Whatman no. 1 – boya süzmek için
Pastör pipetleri
Kesici-delici atık kabı
1.4. Kalite kontrol

Hazırlanan preparat arkasından gazete kağıdı okunabilecek kalınlıkta
olmalıdır.

Solüsyonların güvenilir olup olmadığı pozitif dıĢkı örnekleri ile test
edilmelidir. Laboratuvarda fiksatif içerisinde saklanmakta olan pozitif
bir dıĢkı örneği bu amaçla kullanılabilir.

Her kullanımdan önce Lugol‟un iyot solüsyonu ve SF bulanıklık ve renk
değiĢimi olup olmadığı yönünden kontrol edilmeli; bulanık veya renk
değiĢikliği olmuĢ solüsyonlar değiĢtirilmelidir.

Pozitif olduğu bilinen boyalı preparatlar, fotoğraflar ve kaynak kitaplar
çalıĢma yerinde mevcut olmalıdır.

Mikroskop belirli aralıklarla (yoğun kullanılıyorsa yılda en az bir kez)
kalibre edilmelidir. Mikroskoba herhangi bir parça eklenmesi veya
değiĢtirilmesi durumunda da kalibrasyon yapılmalıdır. Kalibrasyon için
kullanılmıĢ optikler mikroskobun üzerinde olmalıdır. Tüm objektifler
için kalibrasyon faktörleri göz önündeki bir panoda asılı olmalıdır (bkz.
UMS, P-TP-01 Mikroskop Kalibrasyonu).
2 Direkt mikroskopinin
uygulanması
Makroskobik inceleme

DıĢkı örneği önce mutlaka
makroskobik olarak incelenir.

DıĢkının kıvamı, Ģekilli,
yumuĢak ve sulu olarak
sınıflandırılır. GevĢek ve sıvı
örneklerde trofozoitlere sık,
kist Ģekillerine ise daha nadir
rastlanır (ġekil 1) (10).
Sayfa 6 / 10
Şekil 1. DıĢkı örneğinin kıvamına göre kist
ve trofozoit dağılımı (10).
Ulusal Mikrobiyoloji Standartları
01.01.2015 / Sürüm: 1.1 / P-TP-02 / Test Prosedürleri / Parazitoloji
DıĢkı örneklerinin direkt mikroskobik incelemesi

Makroskobik gözlem bulguları kaydedilmelidir.

DıĢkıda eriĢkin parazit (A. lumbricoides, Enterobius vermicularis gibi)
ya da halkalarının (Taenia spp gibi) bulunup bulunmadığına bakılır.

Sarı ve kötü kokulu dıĢkı örnekleri emilim bozukluğunu gösterir ve
G.intestinalis enfeksiyonu için bir gösterge olabilir.

DıĢkı örneğinde kan ve/veya mukus varlığına da bakılmalıdır.

DıĢkıda kanın varlığı her zaman bildirilmelidir. Koyu renkte olan kan
genellikle kanamanın gastrointestinal sistemin üst seviyelerinde
olduğunu, açık renkli-taze kanama ise, kanamanın alt seviyelerinde
veya rektum civarında olduğunu gösterir.

Taze dıĢkı örneklerinde benek tarzında kan ve/veya mukus
görüldüğünde dıĢkının trofozoit açısından dikkatlice incelenmesi gerekir.
Direkt mikroskobik inceleme
ÖNEMLĠ: Trofozoitlerin gözlenebilmesi için dıĢkının
taze olması ve preparat hazırlanıp inceleninceye
kadar ısısının muhafaza edilmesi gereklidir.
NOT: Direkt mikroskobik incelemede (varsa)
trofozoitlerin hareketleri dıĢkının SF
süspansiyonunda gözlenebilir. Protozoonların kist
yapıları ve içerikleri ise dıĢkının Lugol
süspansiyonunda daha belirgin olarak gözlenebilir.
Bu nedenle direkt mikroskobik incelemede her iki
solüsyonun birden kullanılması gerekir!
Sıvı dışkılar
dışkılamadan
sonraki ilk
30 dk içinde
incelenmelidir!

Temiz bir lam alınarak sol tarafına bir damla SF ve sağ tarafına bir
damla Lugol solüsyonu damlatılır.

Örnek alma çubuğu ile küçük bir parça dıĢkı (kullanılan çubuğun örnek
içine batırılıp çekildiğinde ucundaki miktar kadar) alınır.

Alınan örnek önce lam üzerindeki SF ile homojenize edilir. Aynı iĢlem
Lugol içinde tekrarlanır.

Her süspansiyonun üzeri lamelle kapatılır.

Hazırlanan örnekler kurumadan ıĢık mikroskobunda önce 10× objektif
ile tüm lamel alanı taranacak Ģekilde
incelenir.

Sonra 40× objektif ile lamel alanının
en az üçte biri incelenmelidir.
NOT: YoğunlaĢtırma yöntemi
uygulanmıĢ ve/veya MIF, PVA ve
SAF gibi saklama solüsyonunda
bulunan dıĢkı örneklerini hazırlarken
SF kullanılmadan preparat direkt
olarak hazırlanır. Ancak bu durumda
trofozoitlerin hareketleri saptanamaz.

SF
Lugol
Şekil 1. DıĢkının direkt mikroskobik
incelemesi için SF ve Lugol
ile hazırlanan preparatın
Ģematik görünümü
Bir çok organizma parlak ıĢıkta gözden kaçacağı için düĢük büyütmeli
incelemelerde mikroskobun ıĢığı kısılmalıdır.
Ulusal Mikrobiyoloji Standartları
Parazitoloji / Test Prosedürleri / P-TP-02 / Sürüm: 1.1 / 01.01.2015
Sayfa 7 / 10
DıĢkı örneklerinin direkt mikroskobik incelemesi
3 Sonuçların değerlendirilmesi /
yorumlanması ve raporlama
Direkt
mikroskobik
inceleme sonucu
‘ön-rapor’
niteliğindedir!
Kesin rapor
boyama ve
yoğunlaştırma
yöntemleri
uygulandığında
verilir.

Değerlendirmelerin doğru olmasını sağlamak için
mikroskopi sonuçlarını „gözden geçirme sistemi‟
kurulmalıdır. Gözden geçirme sisteminin bir gereği
olarak her gün Tıbbi Mikrobiyoloji / Tıbbi
Parazitoloji Uzmanı da bazı preparatlara
bakmalıdır. Bu, hem uygulayıcı personelin eğitim
ihtiyaçlarını belirlemeye hem de sonuçların klinik
bilgi ile iliĢkilendirilmesine yardımcı olur.

Tüm sonuçlar tanı konulduktan sonra en kısa
sürede Uzman tarafından değerlendirilmeli ve
onaylanmalıdır.

Rapor klinisyene yönelik hazırlanmalıdır.

Raporda öncelikle dıĢkı örneğinin makroskobik değerlendirme bulguları
(kıvam, renk, mukus/kan varlığı vb.) yazılmalıdır. DıĢkıda kanın varlığı
her zaman bildirilmelidir.

Raporda inceleme için hangi tekniğin kullanıldığı mutlaka yer almalıdır!
Örnek: “direkt mikroskobik inceleme; SF ve Lugol süspansiyonlarında”

Raporun bir „ön-rapor‟ niteliğinde olduğu; boyama ve yoğunlaĢtırma
yöntemleri uygulandığında „kesin-rapor‟ verileceği belirtilmelidir. Çünkü
direkt mikroskobik inceleme;
(a) Bazı protozoonların, özellikle Entamoeba
histolytica/dispar trofozoitlerinin ve kistlerinin
ayırt edilmesine ve Cryptosporidium spp,
ookistlerinin tanımlanmasına uygun değildir.
Bu patojenler için asgari geçerli tanı kriteri
kalıcı boyamadır; direkt mikroskopi
raporunda bu parazitler belirtilemez;
(b) Parazit yükü düĢük olduğunda hazırlanmıĢ
preparatta parazit elemanına rastlanma Ģansı
da düĢük olduğundan bir yoğunlaştırma
yöntemi kullanmadan örneğin parazit
içermediği sonucuna varılamaz.
Kesin tanısı
konulamayacağı
için
Entamoeba
histolytica/dispar
kist veya
trofozoitleri
direkt mikroskobik
inceleme
sonucunda rapor
edilemez!

Ġncelenen preparat açısından sonucun negatif
olduğunu söyleyebilmek için ise; 22×22 mm‟lik
lamel için düĢük büyütmede (×100) bütün lamel
alanının, yüksek kuru büyütmede (×400) ise lamel
alanının en az üçte birinin incelenmiĢ olması
gerekir (8).

Bazı parazitler (G. intestinalis kistleri ve trofozoitleri, Entamoeba coli
kistleri, Iodamoeba bütschlii kistleri, Isospora belli ookistleri ile helmint
yumurta ve larvaları) eğer direkt mikroskopide görülürlerse „kesin‟
olarak tanımlanabilirler (morfolojik netliklerine de bağlı olarak) (1,8).
Sayfa 8 / 10
Ulusal Mikrobiyoloji Standartları
01.01.2015 / Sürüm: 1.1 / P-TP-02 / Test Prosedürleri / Parazitoloji
DıĢkı örneklerinin direkt mikroskobik incelemesi

Bu parazitlere ait sonuçlar aĢağıdaki örneklerde verildiği gibi
raporlanabilir (mutlaka saptanan parazitin adı ve formu kısaltma
kullanılmadan açık olarak yazılmalıdır):
Örnek (pozitif rapor):
“Giardia intestinalis trofozoitleri görüldü”
“Giardia intestinalis kistleri görüldü”
“Ascaris lumbricoides yumurtaları görüldü”
“Strongyloides stercoralis larvaları görüldü”

Ayrıca görülmüĢ ise Charcot-Leyden kristalleri ve kanın Ģekilli
elemanları (eritrosit, lökosit vb.) da raporda belirtilir.

Giardia intestinalis ülkemizde laboratuvardan bildirimi zorunlu bir
etkendir (11). Direkt mikroskopi ile tanı konması halinde olguların kayıt
ve bildirimi için Sağlık Bakanlığının “BulaĢıcı Hastalıkların Ġhbarı ve
Bildirim Sistemi, Standart Tanı, Sürveyans ve Laboratuvar Rehberi”
izlenmelidir (12).
4 Olası sorunlar/kısıtlılıklar

Diğer klinik laboratuvarların aksine, klinik parazitolojide birçok test el
iĢçiliğine dayalıdır („manuel‟). Bu nedenle sonuçların doğruluğunu ve
güvenilirliğini sağlamak için kullanılacak kalite kontrol sistemleri büyük
önem taĢımaktadır. Ayrıca test prosedürleri ve uygulayıcılar arasındaki
farklılıklar nedeniyle bu tür sistemlerin değerlendirilmesinde de
zorluklar yaĢanmaktadır (3). Modern tanı laboratuvarlarının tek sorunu
bağırsak parazitlerinin rutin tanısında kullanılan yöntemin mikroskobik
incelenmesi değil, aynı zamanda bu testin doğruluğunun da yeterince
değerlendirilememesidir.

Geleneksel tanı yöntemlerinde deneyimli personel ve zaman önemli bir
faktördür. Mikroskopi tekniklerinin uygulayana bağlı oluĢu önemli bir
dezavantajdır. DıĢkının rutin parazitolojik incelemesi ciddi düzeyde
eğitimli ve deneyimli personel gerektirmektedir.

DıĢkının hemen incelenmesi zorunludur. Trofozoitlerin gözlenebilmesi
için dıĢkının taze olması ve preparat hazırlanıp inceleninceye kadar
ısısının muhafaza edilmesi gereklidir. Mukuslu dıĢkılar trofozoitin
hareketlerini engelleyebildiği için bu formlar rahatlıkla gözden
kaçabilmektedir.

Lugol solüsyonu her hafta taze olarak hazırlanmalıdır.

Yalancı parazitliğin (Fasciola hepatica, Dicrocoelium dendriticum
yumurtaları) olup olmadığını belirlemek için hastada karaciğer yeme
öyküsü sorgulanmalıdır.

En yüksek duyarlılık için en az üç örnek gerekir. Örnek kalitesi de
sonucu etkiler. Florayı etkileyen antibiyotikler ve klorokin gibi
antimalaryal ilaçlar, bağırsak protozoonlarının yakalanma olasılığını
azaltır. DıĢkıya idrar karıĢmamıĢ olmalıdır. Ayrıca dıĢkı örneklerinin
parazitolojik inceleme için alınmasından önce hastaya baryum, kaolin,
magnezi kalsine, antiasitler, bizmut, hint yağı, mineral yağı verilmemiĢ
olmalıdır. Baryum verilmesinden sonra en az bir hafta geçmelidir.
Ulusal Mikrobiyoloji Standartları
Parazitoloji / Test Prosedürleri / P-TP-02 / Sürüm: 1.1 / 01.01.2015
Sayfa 9 / 10
DıĢkı örneklerinin direkt mikroskobik incelemesi
İlgili diğer UMS belgeleri
Bu prosedür belgesi (Direkt Mikroskopi) ayrıca aĢağıda listelenen UMS
belgeleriyle de ilgilidir. Özellikle, inceleme örneklerine yoğunlaĢtırma ve boyama
yöntemlerinin uygulanması ve kesin tanı için gereken diğer kriterler hakkında
yeterli bilgi için bu belgelere bakılması önerilir:
UMS, P-ÖY-01
UMS, P-TP-01
UMS, P-TP-03
UMS P-MT-01
UMS P-MT-02
DıĢkı örneklerinin parazitolojik incelemesi
Mikroskop kalibrasyonu
YoğunlaĢtırma yöntemleri
Amibiyazın mikrobiyolojik tanısı
Giardia intestinalis'in tanımlanması
Kaynaklar
1
Crede P. Microscopic examination of fecal specimens: direct smears: In: Garcia LS, Isenberg HD
(eds). Clinical Microbology Procedures Handbook. 2nd ed. update, ASM Press, Washington D.C.
2007, p. 9.3.3.1-3
2
T.C. Sağlık Bakanlığı (BulaĢıcı Hastalıkların Sürveyansı ve Kontrolü Projesi TR0802.16-01
Avrupa Birliği ve Dünya Bankası desteği ile) (AkbaĢ E, Pr DanıĢmanı). Türkiye‟de BulaĢıcı
Hastalıkların Tanısında Mikrobiyoloji Laboratuvar Kapasitesi Mevcut Durum Değerlendirmesi:
Anket - LabKap2012. XXXV. Türk Mikrobiyoloji Kongresi, KuĢadası, 4 Kasım 2012.
3
Doğan N, Öz Y, Koçman NÜ, Nursal AF. Bağırsak parazitlerinin tanısında direkt mikroskobik
incelemedeki bireysel farklılıkların karĢılaĢtırılması. T Parazitol Derg. 2012;36(4):211-4
4
Forbes BA, Sahm DF, Weissfeld AS. Laboratory methods for diagnosis of parasitic infections.
Bailey & Scott’s Diagnostic Microbiology. 11th ed. Mosby. 2002, p. 604-709
5
Kilimcioğlu AA, Ok ÜZ. YoğunlaĢtırma yöntemleri. In: Korkmaz M, Ok ÜZ (eds). Parazitolojide
Laboratuvar. 1. baskı. Türkiye Parazitoloji Derneği Yayınları, 2012, p.23-29
6
Murray PR, Rosenthal KS, Pfaller MA (eds). Laboratory diagnosis of parasitic diseases. In:
Medical Microbiology. 4th ed. Mosby, Philadelphia. 2002, p. 687-697
7
Ok ÜZ, GirginkardeĢler N, Kilimcioğlu A, Limoncu E. DıĢkı inceleme yöntemleri. In: Özcel MA,
AltıntaĢ N (eds). Parazit Hastalıklarında Tanı. 1. baskı. Ege Üniversitesi Basımevi, Ġzmir. 1997,
p. 1-61
8
Garcia LS, Shimizu RY, Paltridge GP. General approaches for detection and identification of
parasites. In: Versalovic J, Carroll KC, Funke G, Jorgensen JH, Landry ML, Warnock DW (eds).
Manual of Clinical Microbiology. 10th ed., ASM Press, Washington D.C. 2011, p. 2047-2063
9
Garcia LS. Calibration of microscope with an ocular micrometer. In: Garcia LS, Isenberg HD
(eds). Clinical Microbiology Procedures Handbook. 2nd ed. update, ASM Press, Washington D.C.
2007, p. 9.3.2.1-4
10 Ash LR, Orihel TC (eds). Parasites: A Guide to laboratory procedures and identification. ASCP
Press, Chicago. 1987, p. 7-52
11 BulaĢıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik. Resmi Gazete; 02.04.2011 – 27893.
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110402-3.htm (son eriĢim tarihi:
06.01.2014)
12 BulaĢıcı Hastalıkların Ġhbarı ve Bildirim Sistemi, Standart Tanı, Sürveyans ve Laboratuvar
Rehberi, Sağlık Bakanlığı, Ankara. 2004.
http://www.shsm.gov.tr/public/documents/legislation/bhkp/asi/bhibs/BulHastBilSistStanSurveL
abReh.pdf (son eriĢim tarihi: 18.12.2013)
Sayfa 10 / 10
Ulusal Mikrobiyoloji Standartları
01.01.2015 / Sürüm: 1.1 / P-TP-02 / Test Prosedürleri / Parazitoloji

Download Report