Broiler ve Yumurtacı Damızlıklarda Tüy Çekme ve Kanibalizm adlı

Broiler ve Yumurtacı Damızlıklarda Tüy
Çekme ve Kanibalizm
Tavuklarda tüyler vücudun korunması ve ısı yalıtımı için son derece önemli rol
oynarlar. Çok miktarda tüy kaybı derinin yaralanmasına ve dolayısıyla
muhtemel enfeksiyona sebep olabilmektedir. Ayrıca yüksek miktarda tüy
kaybının olduğu bölgelerde çok daha fazla enerji kaybı gerçekleşeceği için
vücut sıcaklığını devam ettirebilmek için daha fazla enerjiye ve daha fazla
yem tüketimine ihtiyaç olacaktır.
Tavuklarda tüy kaybı zaman zaman sürüdeki bireylerin birbirlerinin tüylerini
çekmesi veya gagalaması şeklinde meydana gelebilir.
Tüy çekme, herhangi bir tüy kaybına sebep olmadan sadece basit bir durum
olarak kalabileceği gibi tüylerin sürekli çekilmesine bağlı olarak uçlarının
tamamen kaybolduğu ve sadece teleklerin kaldığı durumdan, tüylerin
tamamen kaybolduğu duruma kadar çok geniş bir hal alabilmektedir. En
kötü durum olan tüylerin tamamen kaybolması durumunda;



Deri fiziksel yaralanmaya maruz kalır
Hayvanlar daha fazla ısı kaybettikleri için daha fazla yem tüketirler
Özellikle yeni yeni gelişen tüyler çekildiğinde kanamaya sebep olabilir
ve bu durum ileride kanibalizm’e neden olabilir.
Tüy çekme alışkanlıkla şekillenir. Hayvanlar bu alışkanlığı bir diğerine
aktararak tüm sürü etkilenebilir.
Kanibalizm ortaya çıktığında sürüde
gerekli tedbirler hemen alınarak
ciddi yaralanma ve ölümlere sebep
olması önlenmelidir.
Tüy çekme vücudun herhangi bir
bölümündeki tüylerde olabildiği gibi
sırt, sağrı ve kuyruk tüyleri genelde en
fazla etkilenenlerdir. Bu alışkanlık
genelde
yem
yeme
veya
hayvanların birbirini tanıma amaçlı
tüy emmesine benzer şekillenir.
Gagalama problemi herhangi bir yaşta başlayabilir bununla birlikte 3–6
haftalar veya yumurtlamaya 12 hafta kala en riskli dönemdir. Genç
sürülerde gagalama daha çok ayaklarda görülürken, yumurta dönemindeki
hayvanlarda ise bu daha çok baş veya geri gagalaması şeklindedir. Baş
gagalaması ise yaralanmış ibik ve sakalların gagalanması şeklindedir.
Eğer geri gagalaması durmazsa ‘Geri çıkması’ meydana gelecektir. Geri
çıkması; gagalamanın vent bölgesindeki kasların elastikiyetinin kaybolmasına
neden olması durumunda meydana gelir ve yumurta kanalının geriden
çıkması ile sonuçlanır.
Geri çıkması çoğunlukla, geçmişteki bazı gagalama problemlerine bağlı
olarak yumurta döneminde meydana gelmektedir.
Gagalama öncesi sürü genelde huzursuzdur ve bazı hayvanlar kendilerini
saklamaya çalışır. Gagalamanın yol açtığı hasarın büyüklüğü ile sürü stresi
veya huzursuzluğu arasında pozitif bir ilişki vardır.
Gagalamanın Sebepleri
Tüy çekme genelde bir veya daha
fazla
faktörün
bileşimi
olarak
karşımıza çıkar:
Yetersiz Besleme
1. Rasyondaki dengesizlikler
o Kalitesiz yem
o Yemde
selülozun düşük
olması
o Yemde mısır miktarının yüksek olması
o Minerallerin yetersizliği
o Yemde yüksek tuz miktarı
2. Yetersiz yemlik ve suluk alanı
3. Yetersiz yem ve yemleme süresi
4. Pelet yemleme (yem tüketim süresini azalttığı için)
Sürü İdaresi ve Bakımında Eksikler
1. Bazı ırklar daha duyarlıdır
2. Sürü stresi:
o Aşırı kalabalık
o Yetersiz folluk
o Stres ve boş vakit
3. Çevresel Stresler
Kötü havalandırma
Yüksek sıcaklık ve nem
Parlak ışık
4. Sağlıkla ilgili olumsuzluklar
o Yaralanmalar
o Dış parazitler – bit ve pireler
o
o
o
Yukarıda sıralanmış sebeplerden herhangi biri veya birkaçına sürü maruz
kaldığında, hayvanların tüy çekme-gagalama gibi bazı anormal
davranışlarla sonuçlanan reaksiyonlar vermesine neden olacaktır.
Gagalamanın Önlenmesi
Öncelikle, tüy çekme-gagalamanın durdurulması son derece zordur;
dolayısıyla problemin tedavisinden ziyade önleyici tedbirler daha önemlidir.
Sürü idaresinde aşağıda verilen önlemlerin uygulanması iyi sonuç verecektir:
Besleme
1. Yaşa bağlı olarak yeterli ve dengeli yemin hayvanlara verilmesi.
2. Yeterli yem ve yemlik alanının kullanıldığı yemleme sistemin
sağlanması.
3. Yemde yulafın artırılması yeterli selülozun sağlanması bakımından
faydalı olacaktır.
4. Yemdeki tuz oranının ideal olduğundan emin olunmalıdır.
5. Toz yem tüketen sürülerde yem tüketim süresi daha fazla olacağı için,
hayvanların birbirleriyle oynama süresini kısaltacaktır.
Sürü Bakımı
1. Sürü Geneli
Yeterli yerleşim sıklığı ve folluk sayısı sağla
Hayvanları oyala
Hayvanların yem tüketim süresini artır
Altlığı karıştır veya yeni altlık ekle
Kafesteki hayvan sıklığını azalt (3–4)
Sürüyü sakinleştir
Kümes içinde zil veya radyo ile gürültü oluşturarak sürünün ani
değişikliklere alışması sağla.
2. Çevresel
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
3. Sağlık
Yeterli havalandırmayı sağlayarak kümes içindeki beklemiş havayı
atıp yerine taze hava verilmelidir.
Ergin hayvanlar için en rahat sıcaklık aralığı 16–22 derecedir..
Yoğunluğu değiştirilebilir ışıklar kullanılarak ışık yoğunluğu 0.25 – 1
Lux’e düşürülebilir.
o
o
Parazitler bir an önce
tedavi edilmelidir
Zarar
görmüş
bireyleri
sürüden
hemen
çıkartılmalıdır
Gaga Dağlama
1. Amaç gaganın ucundaki
keskin kısmın alınmasıdır.
2. Yaş: İlk günden 7–10. Güne
kadar gaga dağlama işlemi
yapılabilir; Eğer gerekliyse 10–12 haftalarda tekrar elden geçebilir.
3. Yöntem:
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Gaga kesme işlemi her bölme için en fazla 2 gün sürmelidir
Bıçak sıcaklığı 812 ºC olmalıdır (koyu kırmızı renk).
Keskin bıçak kullanılmalıdır.
Kesme işlemi 2–2,5 saniye sürmelidir
Dilin yanmayacağı şekilde hayvan tutulmalıdır.
Temiz ve uygun şekilde hazırlanmış aletler kullanılmalıdır
Yemlemenin daha kolay yapılabilmesi için yemlikler ve suluklar
tamamen dolu olmalıdır.
Suyla vitamin ve elektrolit karışımı verilmelidir.
Eğitimli personel kullanın.
Hasta veya stresli hayvanlarda gaga kesme yapmayın.
Sonuç
Tüy çekme ve Kanibalizm problemi, güvenilir ve doğru şekilde uygulanan
sürü bakımı ile önlenebilir. Tüy çekme problemi, erken teşhis edilir ve önleyici
tedbirler bir an önce alınırsa, çok çabuk bir şekilde düzeltilebilir.
Çeviren: Barbaros Gökçeyrek
Kaynaklar
P. Hunton, 1982 Leaflet 480, Min. of Ag: Written by Alex Oderkirk, Poultry
Specialist, Nova Scotia Department of Agriculture and Marketing, PO Box
550, Truro, NS, B2N 5E3, February 10, 1986

Download Report