hecesi uzun â ile biten isimdir. Örnek: ىَفَطْصُم

İSİMLERİN İRABI
MERFU Bİ’d-DAMME MUKADDERA(Takdir olunan DAMME ile MERFU)
Giriş:
Daha önceki dersimizde(görmek için lütfen tıklayınız !) Mureb İsimlerin DAMME ile merfu
olmasını görmüştük. Bu gün ise çoğumuzun duyduğu: ‘’merfu bid-damme mukaddera(takdir
olunan damme ile merfu)’’yu sizlere basitçe anlatmaya çalışacağım. Derse hazırlık için önce şu
kavramları bilmemiz gerekiyor:
1-İsmin Ref hali(MERFU): Yani ismin Fail,Naibu’l Fail, Mübteda, Haber, Kêne’nin İsmi,
İnne’nin Haberi vb. olarak gelmesi,
arapcadersi.com
‫ا‬
2-Maksur İsim: Son harfi (elif) veya
‫ى‬
(altında iki nokta olmayan ye) ile biten yani son
hecesi uzun â ile biten isimdir. Örnek: ‫صطَفَى‬
ْ ‫م‬
ْ َ‫ست‬
ْ ‫الم‬
َ ‫الع‬
َ
ُ – ‫ أُْنثَى‬- ‫شفَى‬
ُ -‫ الفَتَى‬-‫صا‬
3-Mankus İsim: Sonu kesreli bir harften sonra gelen ‫( ي‬altında iki nokta olan ye) ile biten yani
uzun î ilen biten isimdir. Örnek:
‫ اَ ْل َجانِي – اَلدَّاعِ ي‬- ‫ اَ ْل ُم َحامِي‬- ‫اَ ْل َقاضِ ي‬
4- Mütekellim YE’si bitişen isim: Bir eşyanın bana ait olduğunu ifade etmek için Arapça’da
ismin sonuna bir
‫ي‬
bitişir.(not: yukarıdaki mankus isme benzemekle birlikte ondan farklıdır.
Neden? Çünkü mütekellim ye’si sonradan eklenmiştir. Mankus isim’de ise ye kelimenin kendi
kökündendir).
Örnek: ‫ َقلَم‬.. kalem/
‫ َقلَمِي‬..(benim)kalemim
arapcadersi.com
5-Mukadder(Takdir olunan/Varsayılan)
Dersin ana konusu:
Yukarıda ana hatlarını verdiğimiz MAKSUR İSİM, MANKUS İSİM ve Sonuna
MUTEKELLİM YE’si bitişen Tekil İSİMLER, ref halinde(yani Fail,Naibu’l Fail, Mübteda,
Haber, Kêne’nin İsmi, İnne’nin Haberi vb. olarak)
gelirse bu isimlerin sonuna
Damme(Ötre) konamayacağı için damme(ötre) takdir edilir yani bu isimlerin sonunda
bir damme(ötre) var sayılır. Peki neden ötreyi varsayıyoruz? Mantığı ne? Çünkü bu üç
ismin sonunu ötreli yaptığımızda söylenmesi dile ağır geliyor(Klasik Arapça Gramer
ِّ ‫عذر أو‬
ُّ ‫ لل َّت‬denir.) Lütfen aşağıdaki irab örneklerini inceleyiniz !
kitaplarında buna ‫للثقل‬
arapcadersi.com
‫ص َط َفى‬
ْ ‫ض َر ُم‬
َ ‫َح‬
Mustafa geldi.
Mustafâ Fail/özne. Cümlede özne olarak geldiğinden
MERFU diyoruz. Peki ne ile merfu/ref alameti nedir?
Normalde Tekil isim , özne olarak geldiğinde
DAMME(ötre) ile MERFU’dur, diyoruz. Fakat
MUSTAFÂ Maksur bir isimdir. Sonuna ötre
getirdiğimiz de MUSTAFAYÜ dememiz lazım. Bu
mümkün olmadığından damme(ötreyi) Mustafa
kelimesinin sonuna takdir ediyoruz. Ve Mustafa: Fail,
Merfu bid-damme mukaddera(takdir olunan bir
damme ile merfudur) diyoruz.
‫ص َط َفى َطالِب‬
ْ ‫ ُم‬Mustafa bir öğrencidir
Mustafa Mübteda. Cümlede mübteda olarak
geldiğinden MERFU diyoruz. Peki
ne ile
merfu/ref alameti nedir? Normalde Tekil isim ,
Mübteda olarak geldiğinde DAMME(ötre) ile
MERFU’dur, diyoruz. Fakat MUSTAFÂ Maksur
bir isimdir. Sonuna ötre getirdiğimiz de
MUSTAFAYÜ dememiz lazım. Bu mümkün
olmadığından
damme(ötreyi)
Mustafa
kelimesinin sonuna takdir ediyoruz. Ve Mustafa:
Mubteda, Merfu bid-damme mukaddera(takdir
olunan bir damme ile merfudur) diyoruz.
arapcadersi.com
‫َحا َك َم ا ْل َقاضِ ي ال ُم ْج ِر َم‬
Hakim suçluyu yargıladı
El-Kâdî Fail/özne. Cümlede özne olarak geldiğinden
MERFU diyoruz. Peki ne ile merfu/ref alameti nedir?
Normalde Tekil isim , özne olarak geldiğinde
DAMME(ötre) ile MERFU’dur, diyoruz. Fakat el-KÂDÎ
Mankus bir isimdir. Sonuna ötre getirdiğimiz de elKÂDÎYÜ dememiz lazım. Bu dile ağır geldiğinden(Araplara)
damme(ötreyi) El-Kâdî kelimesinin sonuna takdir
ediyoruz. Ve El-Kâdî: Fail, Merfu bid-damme
mukaddera(takdir olunan bir damme ile merfudur)
diyoruz.
َ ‫اَ ْل‬
ٌ‫ضيٌعَا ِدل‬
ِ ‫قا‬
Hakim adildir.
El-Kâdî Mübteda. Cümlede Mübteda olarak
geldiğinden MERFU diyoruz. Peki ne ile
merfu/ref alameti nedir? Normalde Tekil
isim , Mübteda olarak geldiğinde
DAMME(ötre) ile MERFU’dur, diyoruz.
Fakat el-KÂDÎ Mankus bir isimdir. Sonuna
ötre getirdiğimiz de el-KÂDÎYÜ dememiz
lazım. Bu dile ağır geldiğinden(Araplara)
damme(ötreyi) El-Kâdî kelimesinin sonuna
takdir ediyoruz. Ve El-Kâdî: Mübteda,
Merfu
bid-damme mukaddera(takdir
olunan bir damme ile merfudur) diyoruz.
arapcadersi.com
َ ‫َم‬
‫ات َجدي‬
Dedem öldü.
CEDDİ, Fail/özne. Cümlede özne olarak geldiğinden MERFU diyoruz. Peki ne ile
merfu/ref alameti nedir? Normalde Tekil isim , özne olarak geldiğinde
DAMME(ötre) ile MERFU’dur, diyoruz. Fakat CEDDİ mütekellim ye’si bitişmiş tekil
bir isimdir. Sonuna ötre getirdiğimiz de CEDDU dememiz lazım. Bu durumda
sonundaki mütekellim YE’si ile arasında bir uyumsuzluk söz konusu olur, bu
nedenle damme(ötreyi) CEDDİ kelimesinin sonuna takdir ediyoruz. Ve CEDDİ: Fail,
Merfu bid-damme mukaddera(takdir olunan bir damme ile merfudur) diyoruz.
Peki ‫ ي‬ne? Cedd ve ye= isim tamlaması. Cedd, mudaf; ‫ي‬, mudaf ileyhdir.
arapcadersi.com
İrab derslerimiz
devam edecektir.

Download Report