YENİ FREUDÇU KİŞİLİK KURAMLARI • Freud ile birçok temel fikirde aynı ama bir ya da daha önemli noktalarda farklıdırlar. Carl Jung’un Kollektif Bilinçaltı Alfred Adler’in Üstünlük için uğraşma Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 Karen Horney ve güvenlik ihtiyacı PSİKODİNAMİK KURAMLAR • YENİ FREUDÇULAR – Jung – Adler – K.Horney – E.Fromm – H.S.Sullivan – E.Erikson Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 PSİKODİNAMİK KURAMLAR • YENİ FREUDÇULAR – C.G. Jung • Libido HAYIR • Bilinçaltı kabul + kollektif bilinçaltı • Arketipler- ANİMA + ANİMUS Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 Carl G. Jung’un Kollektif Bilinçaltı • The kollektif bilinçaltı insanlığın birikimli evrensel deneyimidir. Tüm insan deneyiminin aynı birikimli deposu olan K.B. kalıtım yoluyla hepimize aktarılır • Bu deneyimler arketiplerde görünür. Arketipler insanlık tarihindeki tüm önemli temaların imgeleri ve simgeleridir (örn. Tanrı, anne, kahraman) • Kollektif bilinçaltı kavramları ve arketipler bilimselden ziyade mistiktir ve emprik olarak test edilemez. Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 Carl G. Jung’un Kollektif Bilinçaltı • Jung, iki temel kişilik tipi öne sürmüştür: – Dışadönüklük ve içedönüklük • Enformasyon toplamanın dört işlevi/tarzı olduğunu da ileri sürmüştür: – Duyma (Sensing ) dünyanın dikkatlice algılandığı gerçeklik işlevi – Sezgi (Intuiting ) daha öznel algılama – Düşünme (Thinking) mantıksal tümdengelim – Hissetme (Feeling) öznel duygu işlevi • İki kişilik tipi ve dört işlev bugün de kullanılmaktadır. Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 PSİKODİNAMİK KURAMLAR • YENİ FREUDÇULAR – Adler • • • • Libido güç isteği + sosyal ilgi Aşağılık duygusu Doğum sırası Yaşam tarzı Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 Alfred Adler’in Üstünlük çabası • Adler, temel motivasyonun «üstünlük çabası» -tamamen yardıma muhtaç ve bağımlı durumda olduğumuz bebekken hissettiğimiz aşağılık duygusunun üstesinden gelmekolduğunu düşünür. • Sağlıklı bir kişi bu duygularla başetmeyi öğrenir, yeterli hale gelir ve benlik-saygısı geliştirir. • Aşağılık kompleksi bu baştaki aşağılık duygusunun üstesinden gelmeyen kişilerin hissettiği güçlü aşağılık duygusudur. Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 Karen Horney ve Güvenlik ihtiyacı • Aşağılık duygusundan ziyade güvenlik ihtiyacına odaklanmıştır. • Çocuğa bakım verenler sağlıklı kişilik gelişimi için güvenlik duygusu sağlamalıdır, yoksa temel anksyete, çaresizlik ve düşmanca bir dünyada güvende olmama duygusu ortaya çıkar. – Üç nevrotik kişilik kalıbı • İnsanlara yönelme – Uyan, itaatkar kişi • İnsanlara karşı olma – Saldırgan, baskın olmaya çalışan kişi • İnsanlardan uzaklaşma – Bağlantısız, uzak kişi Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 PSİKODİNAMİK KURAMLAR • Yeni Freudçular – E.FROMM • • • • • • Kültürün rolü Biyoloji Çocukluk deneyimi Rekabetçilik Materyalizm Benlik katılımı Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 PSİKODİNAMİK KURAMLAR • Yeni Freudçular – H.S.SULLIVAN • Diğerleriyle ilişki kurma tarzları • Kendilerine bakış açıları ] – E.Erikson • Psikososyal bir gelişim modeli Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 Bakım verenin etkisi PSİKODİNAMİK KURAMLAR • NESNE İLİŞKİLERİ KURAMLARI – Sağlıklı insan ne yapmalı? • Freud: Sevmeli ve çalışmalı – + yakın ilişki ve iş bağlılığı sorunları üreten davranış kalıpları – + Motivasyonel, bilişsel, duygusal süreçler Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 PSİKODİNAMİK KURAMLAR Katkılar ve sınırlamalar • Freud’da kişiliğin 5 yönü: – Bilinçaltı bilişsel, duygusal ve motivasyonel süreçler – İkilem: çatışma ve uzlaşma – Yetişkinlikteki kişilerarası davranış kalıplarını şekillendirmede çocukluk deneyimlerinin rolü – Kendi, diğerleri ve ilişkilerin zihinsel temsilleri – Dürtüleri düzenleme ve olgunlaşmamış bağımlılıktan karşılıklı bakıma kayma Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 PSİKODİNAMİK KURAMLAR Katkılar ve sınırlamalar • (+) Zengin bir klinik gözlem ve bilgi birikimi • (-) Bilimsel gözlem için yetersiz temel • (-) Saldırganlık, cinsiyet ve açlık gibi düşünülemez. Cinsellik fazla vurgulanıyor. Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 BİLİŞSEL-SOSYAL KURAMLAR Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 BİLİŞSEL-SOSYAL KURAMLAR • 1960’lar • Psikodinamik kuramlara ilk kapsamlı alternatif • Belli başlı araştırma bakış açılarının ögelerini birleştiren araştırma temellidir. – Bilişsel – Davranışsal – Sosyokültürel • Öğrenmenin çevre koşullamaları yoluyla kişilik gelişimine katkıda bulunduğu görüşünü savunur. Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 BİLİŞSEL-SOSYAL KURAMLAR • Köken: Davranışçılık + bilişsel kuram – Davranışçılık: • U T (belirli davranış+duygusal tepkiler) • Edimsel koşullama – Öğrenme + inançlar/beklentiler/enformasyon işleme • KİŞİLİK: – Çevrenin talepleri ile bireyin kendisi ve dünya hakkındaki enformasyon işleme biçiminin ilişkisini yansıtır. – Durumun gerekleri + kişinin bilgi ve inançlarını yansıtan davranış eğilimleri Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 BİLİŞSEL-SOSYAL KURAMLAR • Kodlama ve kişisel ilgililik – İnsan bir duruma tepki verirken ilk önce onun anlamını kodlar ve onunla ilişkilerini belirler. – Bir kategoriye sokamadığımız herhangi bir duruma tepki vermede zorluk çekeriz. Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 Davranış-sonuç beklentisi Davranışın istenen sonucu yaratacağı beklentisi Uyaran Kodlama Olayı kategorilendirme Kişisel değer Olayın hedef için ilişkisi Davranış planı Bir eylem formule etme Yeterlilikler Davranışı icra etmek için gereken beceriler Davranış Planın icrası Kendini düzenleme Davranışlara ve hedeflere uyma ve izleme Benlik-etkililiği beklentisi Davranışı icra etme yeteneğine inanç Bilişsel-sosyal davranış modeli Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 BİLİŞSEL-SOSYAL KURAMLAR • G.A. KELLY ve Kişisel Yapı Kuramı, 1955 – Repertuvar ızgarası tekniği – Kişisel değer ve hedefler: Çeşitli sonuçlara veya potansiyel sonuçlara iliştirdiğimiz önem. • Beklenti-yetenek-kendinizi düzene sokma Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 BİLİŞSEL-SOSYAL KURAMLAR • 1970’ler, ’80’ler • BANDURA – Ne Freud ne Skinner! – İnsan • Psikodinamik irrasyonel • Davranışçılar düşünmenin rolü yok ] Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 Sosyal biliş: rasyonelliğe + düşünceye vurgu Bandura’nın Benlik sistemi • Benlik sistemi, bir kişinin gözlemleme, değerlendirme ve sosyal davranışını düzenlediği bilişsel süreçler takımıdır. – Hangi davranışta bulunacağını seçmek için, davranışın pekiştirilip pekiştirilmediğine göre davranmak için bilinçli bir karar vardır. – Kendine yetme (özyeterlik (self-efficacy) kişinin belirli durumlarla başa çıkmadaki yeterlililik yargısıdır ve davranışlarımızı belirlemede önemli rol oynar. – Kendine yetmenin DÜŞÜK olması depresyon, anksyete ve çaresizlikle ilişkilidir. – Kendine yetmenin YÜKSEK olması, kendine güven, olumlu bakış ve kendinden çok az kuşku duyma ile ilişkilidir. Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 Rotter’ın Kontrol odağı (Locus of Control) • Kontrol odağı kendisine ne olduğunu kimin kontrol ettiğinin ölçüsü hakkındaki algılamasıdır. – Dışsal kontrol odağı şansın veya dışsal güçlerin kaderinizi sizin kontrolünüzün ötesinde belirlediği algısı – Kendi kaderinizi kendinizin kontrol ettiği algısı Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 Kontrol odağı • İçsel kontrol odağı olan insanlar başarılarını kendi ihtiyaçlarına dayanarak algılar, ancak çeşitli durumlardaki başarılı sonuçlar hakkında yeterliliğe sahip hissedebilirler de, hissetmeyebilirler de. – İçsel kontrol odağı olan insanlar psikolojik ve fiziksel olarak daha iyidirler. – People with an internal locus of control are psychologically and physically better off • Dışsal kontrol odağı öğrenilmiş çaresizliğe, kişinin nahoş olayları önleyemeyeceğini düşünmesinden kaynaklanan çaresizlik duygusuna yolaçabilir. Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 BİLİŞSEL-SOSYAL KURAMLAR Katkıları • (+) Düşünce ve belleğin rolünü vurgulamışlardır. • (+) İnsanın davranış biçimi, beklentilerini ve becerilerini yansıtır. • (+) Deneysel yöntemle testedilebilir. Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162 BİLİŞSEL-SOSYAL KURAMLAR Sınırlılıkları • (-) Yaşamın rasyonel yanını fazla, duygusal, motivasyonel ve irrasyonel yanını az vurguluyor. • (-) Kişilik bireysel süreçlere indirgenebilirse anormallik nasıl açıklanacak? • (-) Savunmaları gözardı etmiş, herşey bilinçli (?!) • (-) Özbildirim (Self-report) ölçümün sakıncaları Psikodinamik + bilişsel = Duygusal zeka Doç.Dr. Hacer HARLAK - PSİ154 PSİ162
© Copyright 2024 Paperzz
