Görme gücünü yaşlılığa kadar korumak

Yaşlılığa bağlı maküla dejenerasyonu
Görme gücünü yaşlılığa
kadar korumak
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 1
11.09.13 14:14
Baskı bilgileri
Tüm hakları saklıdır. Bu broşür ve buna ait tüm parçalar telif haklarıyla
korunmaktadır. Novartis Pharma GmbH firmasının yazılı onayı olmadan
ne bu broşür ne de buna ait parçalar herhangi bir şekilde fotokopiyle,
mikrofilmle, elektronik veri taşıyıcılarına aktarılarak, tercüme edilerek
veya başka bir şekilde çoğaltılamaz, yayılamaz veya başka bir şekilde
değerlendirilemez.
Novartis Pharma GmbH
Roonstraße 25, 90429 Nürnberg
www.novartis.de
www.ratgeber-makula.de
Konsept ve metin:
Jutta Heinze, Allermöher Deich 95, 21037 Hamburg
[email protected], www.heinze-redaktion.de
Layout:
bbpm, Stefan Behrendt, Im Alten Dorfe 27, 22359 Hamburg
[email protected], www.bbpm.de
Son redaksiyon:
TEXT+PLAN Dr. Ira Lorf, Fischers Allee 59 e, 22763 Hamburg
[email protected], www.textundplan.de
Resim kaynakları:
© iStockphoto.com/erikreis (S. 1, 28), © iStockphoto.com/jamstock (S. 4),
© iStockphoto.com/lisafx (S. 8), © iStockphoto.com/sjlocke (S. 19),
Novartis Pharma GmbH (S. 6, 11, 13, 14, 16, 21, 23)
2
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 2
11.09.13 14:14
İçerik
Gözle ilgili her şey
4 – 5
Göz nasıl çalışır
6 – 7
50. yaş itibariyle görüş bozukluğu:
yaşa bağlı maküla dejenerasyonu
Maküla dejenerasyonunun ardındaki gizem ne?
Bir hastalık – iki tür
8 – 9
10
11 – 12
Kısıtlı görüş:
AMD’nin tipik semptomları
13 – 15
Göze zarar veren etkenler:
AMD için risk faktörleri
16 – 18
Serbest radikallere şans tanımayın
19 – 20
Göz doktorunda muayene
21 – 22
Yaşa bağlı maküla dejenerasyonunda tedavi
imkanları
23 – 25
Yaşam kalitesine dikkat edin
26
Faydalı adresler, İnternet siteleri ve kitap önerileri
27
3
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 3
11.09.13 14:14
Gözle ilgili her şey
İncil’de şöyle denmiştir “göz bebeği gibi baktı ona” (5 Musa
32, 10). Eski Ahit’ten yapılan bu karşılaştırma, çok değerli
bir şeyin korunmasını sembolize eder, üstelik de hiçbir alıntı
veya atasözünün yapamadığı gibi.
Daha o zaman insanlar görme duyusunun ne kadar değerli
olduğunu ve bu en önemli ve oldukça hassas olan organımıza ne kadar dikkat etmemiz gerektiğini biliyorlardı.
4
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 4
11.09.13 14:14
Yüksek performans organı göz
Çünkü gözümüz bir istisnadır: Sağlıklı bir göz 600.000’den
fazla renk tonu ayırt eder ve saniyede 10 milyondan fazla
bilgi alır ve bunları beyine iletir. Bu çok önemli performans
için yaklaşık 7,5 gramlık bir organ yetmektedir - bir insanın
gözü bu ağırlıktadır.
Duyular için vazgeçilmez
Beynimize giren tüm önemli bilgilerin yaklaşık yüzde 70’i
görme sistemi tarafından iletilir!
Gözle ilgili bilinmesi gereken her şey
Göz rengi
Dünya nüfusunun sadece onda biri mavi gözlüdür. Mavi gözlü
insanların çoğunluğu İskandinav ülkelerinde ve Baltık devletlerinde yaşamaktadır. Gözün irisi (renkli tabaka) göz rengini
belirler.
Göz kasları
En zor iş: Altı farklı göz kası gözlerimizin her birini baktığımız
yöne hareket ettirir, üstelik günde 100.000 kereden fazla! Bu
kaslardan bir çalışmazsa çift görüntü oluşur.
5
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 5
11.09.13 14:14
Gözün bağ tabakası
Retina
Gözün damar tabakası
İris
Lens
Göz bebeği
Kornea
Gözün sert tabakası
Maküla
Göz siniri
Camsı cisim
Arka göz bölmesi
Ön göz bölmesi
Gözün yapısı
Göz nasıl çalışır
Gözlerimiz modern bir fotoğraf makinesi gibi çalışır. Ancak
güncel bir mini kamera yaklaşık 100 gram ağırken gözümüze teknik açıdan çok iyi bir performans sergilemek için 10
gramdan az bir ağırlık bile yeter.
İlk bakıştan tamamlanmış resme
Bir şeye baktığımızda, örneğin bir eve, bu evden geri yansıyan ışık hüzmeleri ilk önce retinaya ulaşır. Işık retinadan
geçerek bir demet halinde irise (renk tabakası) ulaşır.
6
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 6
11.09.13 14:14
Diyaframı aç – diyaframı kapat
Göz rengini belirleyen iris bir kamera diyaframı prensibine
göre çalışır: Karanlıkta şeffaf merkezini (göz bebeğini) büyütür, aydınlıkta ise küçültür. Arkasında bulunan lens yakın ve
uzak görüşü düzenler ve yaş ilerledikçe esnekliğini kaybeder (sonuç: yaşlılıkta göz bozukluğu). Saydam tabaka, göz
bebeği ve lensten sonra ışık demeti camsı cisimden geçerek
ağ tabakaya (retina) ulaşır (burada görme hücreleri ve ağ
tabaka merkezindeki en keskin görme noktası (= sarı leke
/ maküla) bulunmaktadır.
Milyonlarca hücre - tek bir resim
100 milyondan fazla görme hücresi ışığı sinir impulsuna
dönüştürür ve görme siniri bunları beyine iletir ve bu şekilde
baktığımız evi görürüz. Koni hücresi adı verilen bu görme
hücreleri renkli görmeyi, çubuk hücreler adı verilen hücreler
ise aydınlığı ve karanlığı algılamayı sağlar. Görme sinirlerinin
yaklaşık yüzde 95’i sarı lekededir. Kör leke ise tıp uzmanları tarafından göz sinirinin gözden çıkığı nokta olarak adlandırılır.
7
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 7
11.09.13 14:14
50. yaş itibariyle görüş bozukluğu:
yaşa bağlı maküla dejenerasyonu
Retinadaki hastalıklar görme gücünü çok etkileyebilir ve görme duyusunu tehlikeye atar.
Bu hastalıklardan biri de yaşlılığa bağlı maküla dejenerasyonudur (AMD). Genelde 50 yaşından sonra görülen bu göz
hastalığında, en keskin görme noktasında, yani maküladaki
retina zarar görmüştür. Tehlike: yaşlılığa bağlı körlük.
8
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 8
11.09.13 14:14
Görme duyusu tehlikede
Birçok faktöre bağlı olan (bkz. sayfa 16 - 20) yaşlılığa bağlı
bir maküla dejenerasyonu tedavi edilmediği takdirde genellikle merkezi görme keskinliğini kötüleştirir hatta bazen
tamamen yitirilmesine neden olur. Bu nedenle de ilgili kişiler araba kullanmak, televizyon izlemek veya okumak gibi
aktiviteleri artık yapamaz, yaşama kaliteleri çok düşer. Başlıca sanayi ülkelerinde AMD yaşlılığa bağlı ağır görme bozukluklarının en sık nedeni sayılmaktadır.
AMD: Rakamlar ve gerçekler
Göz hekimleri iki farklı hastalık türünü ayırt eder: ıslak ve kuru
AMD.
▪▪Yapılan tahminlere göre tüm dünyada 25 ve 30 milyon arasında insan AMD’ye sahiptir. Almanya’da yaklaşık 4 milyon AMD
hastası bulunmaktadır ve bunlar bu iki hastalık türünden
birine sahiptir.
▪▪AMD hastası tüm insanların yaklaşık yüzde 85’i hastalığın
kuru türüne sahiptir.
▪▪Almanya’da yılda yaklaşık 50.000 insanda yeni gelişen ıslak
AMD bulunmaktadır.
9
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 9
11.09.13 14:14
Maküla dejenerasyonunun ardındaki gizem nedir?
Oldukça aktif bir metabolizma, sadece birkaç milimetre kare
büyüklüğündeki makülayı besler. Metabolizma maddelerinin
dışarı atılması için makülanın altında bulunan ve pigment
epiteli adı verilen doku tabakası görevlidir. Yaş ilerledikçe bu
“çöp atımı” artık düzgün çalışmaz, dolayısıyla da retinada
bir takım kalıntılar kalır. Sonuç: Göz artık görevini sadece
kısıtlı olarak yapar.
Komple körlük olmaz
Ancak maküla renkli ve keskin görme, detayları algılama vs.
gibi görevlerini bu nedenle yapamasa da bu merkezi görme
keskinliği kaybı tamamen kör etmez. Çünkü hastalık “sadece” retinanın orta kısmını kapsadığından dış alan ve dolayısıyla da yönlendirme kabiliyeti baki kalır. Bu nedenle de ilgili
kişiler örneğin bir saatte sadece kadranı görürler ve akreple
yelkovanı göremezler ya da bir insanda saçları görürler ancak yüzünü göremezler.
10
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 10
11.09.13 14:14
Sağlıklı retina
Islak AMD’deki retina
Bir hastalık - iki tür
Yaşlılığa bağlı maküla dejenerasyonu ağrıya neden olmaz.
Eğer tek bir göz hastaysa o zaman sağlıklı olan göz genelde
bu gözün görme kaybını dengeler, dolayısıyla da ilgili kişi
hastalığı çok geç fark eder.
Kuru AMD
Yaşlılığa bağlı maküla dejenerasyonunun kuru şekli çok
yavaş gelişir. Uzmanlar bu gelişimi erken ve geç safha şek-
11
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 11
11.09.13 14:14
linde ayırır. Erken saf hada retinanın altında küçük sarımsı
kalıntılar (bezeler) oluşur, hastalar bu sırada görme hafif bir
bozukluk hisseder.
Geç saf hada retina hücreleri ölmeye başlar. Bu arealar en
keskin görme noktasına ulaştıklarında merkezi görme yetisi
genellikle çok bozulur.
Islak AMD
Kuru AMD olan bazı hastalarda bu hastalığın çok daha agresif ve daha hızlı ilerleyen türü gelişir: ıslak AMD.
İstenmeyen büyüme
Bezelere tepki olarak retinanın altında yeni hastalıklı ve sağlam olmayan kan damarları oluşur ve retinanın içine kadar
uzanır. Pek sağlam olmayan bu damarların duvarlarında sıvı
ve kan sızar, retinanın orta kısmı kabarır ve/veya kapanır.
Sonuçta da bu işlem makülanın hassas görme hücrelerini
parçalar, hastalar bu esnada farklı görme bozukluklarına
sahiptir (bkz. sayfa 13 - 15).
12
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 12
11.09.13 14:14
AMD‘de renkli görme
Normal renkli görme
Kısıtlı görüş:
AMD’nin tipik semptomları
Yaşlılığa bağlı maküla dejenerasyonundan kaynaklanan
şikayetler, hastalığın şekline ve bulunduğu safhaya bağlıdır. AMD başladığında hastalar ufak bir bozukluk hisseder.
Örneğin bazı renkler biraz daha solgun görünür ya da aydınlıktan karanlığa geçildiğinde gözlerin karanlığa alışması
normalden daha uzun sürer.
13
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 13
11.09.13 14:14
Amsler kartı
normal görme
kara leke/bozuk görme
Belirgin şikayetler geç saf hada başlar
Sonraki hastalık seyrinde belirgin semptomlar görüldüğünde, görme yetisinin bir kısmı çoktan yok olmuştur. Bu kaybı tamamen iyileştirmek de mümkün değildir. Tipik AMD
semptomları:
▪▪ Gündüz görebilmek için fazla ışık ihtiyacı hissetmek
▪▪ Şiddetli ışık yansıma hassasiyeti (örn. araba kullanılırken)
▪▪ Kontrastları algılamada azalma (solgunluk, silik renkler)
14
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 14
11.09.13 14:14
▪▪ Çarpık görüş (düz çizgiler yamuk görünür, örn. fayans
olukları veya resim çerçeveleri)
▪▪ Merkezi görme keskinliğinde azalma (bulanık görme,
okumada veya yüzleri tanımada zorluk)
Yüzün ortasında gri/koyu leke veya boş bir alan, bu alanın dışında keskin olmayan
görüş
Bu semptomlardan biri veya birkaçı sizde varsa hemen göz
doktorundan randevu almalısınız! Çünkü erken teşhis, tedavi şansını arttırır.
Amsler kartı testi
Yaşlılığa bağlı bir maküla dejenerasyonunun erken teşhisi için
herkesen geç 60 yaşından sonra (en iyisi: 50 yaşından sonra)
yılda bir kere bir göz doktoruna gitmelidir.
Amsler kartı testiyle makülanın fonksiyonunu kendi başınıza
da kolayca kontrol edebilirsiniz. Ancak kendi kendinize yapacağınız bu test kesinlikle göz doktorunun muayenesinin yerini
tutmaz. Bu test için gerekli olan kareli kartı (Amsler kartı)
ve test açıklamalarını bu broşüre ekledik (01802 232300
numaralı telefonu arayarak isteyebilirsiniz (Alman sabit hatlarından 0,06 €/arama, Alman mobil hatlarından maksimum
0,42 €/dak.).
15
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 15
11.09.13 14:14
Gözlere zarar veren etkenler - AMD
için risk faktörleri
Araştırmalara göre yaşlılığa bağlı bir maküla dejenerasyonunu tetikleyen veya teşvik eden çok çeşitli etkenler vardır.
Uzmanlar bunları şu şekilde ayırır: müdahale edilebilir ve
müdahale edilemez riskler.
Temel olarak şu geçerlidir: Bir gözünde AMD olan hastalar 5
yıl içerisinde yüzde 45 diğer gözünde de aynı hastalığa yakalanır.
16
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 16
11.09.13 14:14
Risk faktörlerinin teşhis kriteri olarak kullanılması
Göz doktorları yaşlılığa bağlı bir maküla dejenerasyonunun
teşhisine, muayene sonuçlarının yanı sıra hastanın hastalık
geçmişini de dahil eder. Çünkü yaşlılığa bağlı maküla dejenerasyonunun bazı risk faktörleri sonuç vermemektedir,
bu durumda hastalığın sebebi genlerde gizlidir. Bu nedenle
de doktorlar konuşmak, modern muayene teknikleri kadar
önemlidir. Müdahale edilemeyen bu risk faktörleri doktora
olası bir AMD’yi haberdar eder.
Müdahale edilemeyen AMD risk faktörleri
Yaş
65 yaşın üzerindeki insanların yaklaşık %25’inde AMD belirtileri bulunmaktadır. AMD riski yaş ilerledikçe artar.
Cinsiyet
AMD kadınlarda erkeklere göre daha fazla görülür.
İrsi
Anne ve baba ya da büyükanne ve babada AMD hastalığı görülmesi bu hastalığın riskini arttırır.
Ten ve göz rengi
Açık bir ten ve mavi gözler AMD’ye daha yatkındır.
17
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 17
11.09.13 14:14
Müdahale edilebilir AMD risk faktörleri
Yaşlılığa bağlı maküla dejenerasyonuna yol açan bazı negatif
etkenlere ilgili kişi kendisi müdahale edebilir:
▪▪Sigara içme (aktif/ pasif )
Sigara içmek AMD riskini üçe katlar ve sigara içen insanlarda
yaşlılığa bağlı maküla dejenerasyonu sigara içmeyenlere göre
10 yıl daha erken görülmeye başlar.
Öneri: Sigara içiyorsanız doktorunuzla bırakma yardımları
hakkında konuşun
▪▪Aşırı kilo ve yanlış beslenme
Aşırı kilo ve dengesiz beslenme ile kandaki yağ oranlarının yüksek olması, araştırmalara göre AMD riskini genelde
arttırır. Kötü beslenme alışkanlıkları organizmanın gözleri
koruyan besin maddelerini yeterince almasını sağlamaz ve bu
nedenle de zararlı oksijen bileşimlerine (“serbest radikaller”)
kapıları açarlar.
Öneri: Beslenme uzmanından yardım alın, bol yeşil sebze
ve yağlı balık (örn. ringa balığı) yiyin
▪▪Güneş / UV ışınları
Güneş ve UV ışınları gözlere zarar verir.
Öneri: Aydınlıkta (örn. denizde veya dağlarda) kalite testlerinden geçmiş, CE işaretine sahip bir gözlük takın
Diyabet ve yüksek tansiyon
Yüksek tansiyon ve kan şeker oranları retina ve dolayısıyla da
görme yetisi için tehlikelidir. İyi ayarlanmış değerler AMD hastalığının görülme risklerini azaltır.
Öneri: Ev için bir tansiyon aleti alın
18
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 18
11.09.13 14:14
Serbest radikallerin şansı yok
Güneşi ne kadar sevsek de bize çok zarar verebilir, üstelik
sadece cildimize değil, gözlerimize de. Bunun sorumlusu
UV ışınları ve güneş içinde bulunan kısa dalga ışıktır. Oksijen ve enerji açısından zengin bu ışının bileşiminden göz
içinde çok agresif maddeler oluşur: serbest radikaller. Reaksiyonu seven bu oksijen bileşimleri gözde büyük hasara
neden olabilir ve AMD’nin temel nedenlerinden sayılırlar.
19
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 19
11.09.13 14:14
Sigara içmek serbest radikalleri teşvik eder
Sadece güneş ışığı değil sigara içmek, yüksek miktarda alkol
almak, kötü beslenmek, çevredeki zehirler ve ruhsal problemler de vücutta bu saldırıya meraklı oksijen bileşimlerinin
oluşmasına neden olur. Bilim adamları bunun fazlasına
oksidatif stres demektedir.
Antioksidatif etkisi olan bazı besin maddeleri (örn. A, C ve E
vitaminleri ile selen, çinko ve bakır eser elemanları) zararlı
serbest radikallere karşı mücadele etmeye yardım eder.
Mutfaktaki göz koruyucuları
Çeşitli besin maddeleri koruyucu etkilerini doğrudan gözde gerçekleştirir ve bu şekilde AMD riskini azaltır ve hastalığın seyrini
yavaşlatırlar. Bunlardan bazıları:
▪▪Lutein ve Zeaksantin karotinoidleri
Bu bitkisel boyar maddeler doğal ışık koruyucu faktör ve radikal yakalayıcı şeklinde makülaya yerleşir.
İyi kaynaklar: örn. mısır, yumurta sarısı, üzüm, yeşil sebze
Omega 3 yağ asitleri
Yağ asitleri (kısaca DHA ve EPA) gözün retinasında önemli
fonksiyonlar üstlenir.
İyi kaynaklar: örn. yağlı deniz balığı (som), ceviz, kolza yağı
20
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 20
11.09.13 14:14
Göz doktorunda muayene
Tedbir almak buna değer: Göz doktoru (oftalmolog) çeşitli
muayene yöntemleri yardımıyla retinanın ortasındaki (maküla) hastalıklı değişimleri, henüz hasta gözünde bozukluk
fark etmeden tespit edebilir.
Bu nedenle de düzenli kontrol amaçlı muayeneler en geç 60
yaşından (ideal olarak 50 yaşından) sonra gözlerinizin iyiliği
için zorunlu bir program haline getirilmelidir!
21
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 21
11.09.13 14:14
AMD: Güvenli bir teşhise giden yollar
Yaşlılığa bağlı bir maküla dejenerasyonunun teşhisi için göz
doktoru çeşitli ve tamamen ağrısız muayene yöntemlerine
sahiptir.
İlk bakış: Görme tabloları ve Amsler grid testi
Üzerinde işaretler (rakamlar, harfler ve figürler) bulunan
görme tabloları yardımıyla doktor muhtemel semptomlar
hakkında bir fikir edinir. Amsler grid testi (ek belgeye bakınız) olası bir AMD’ye erkenden işaret eder.
Odak noktası: gözün arka planı
Özel bir lamba (yarıklı lamba) ve bir büyüteç ya da bir
elektronik göz aynası (oftalmoskop) yardımıyla göz doktoru retinayı inceler. Oftalmoskopi için göz bebeği özel bir
damlayla genişletilir, böylece mümkün olduğunca geniş bir
bakış açısı elde edilebilir (göz kamaşma tehlikesi: Lütfen bu
işlemden hemen sonra arabaya veya bisiklete binmeyin!).
Sıvı birikmelerini ve retinadaki kabartıları optik bir koherans
tomograf isiyle (OCT) görmek mümkündür. Ve flüoresan
anjiyograf isinde kol venine enjekte edilen bir boyar madde
retina damarlarını belirgin hale getirir.
22
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 22
11.09.13 14:14
Yaşlılığa bağlı maküla dejenerasyonunda tedavi şansları
AMD birkaç sene önce birçok hasta için ciddi bir görüş kaybı hatta körlük anlamına gelirken hastalık, özellikle de ıslak
AMD bugün çeşitli tedavi imkanlarıyla durdurulabilmekte
veya geciktirilebilmektedir. Tedavi standartları büyüme faktörleri inhibitörleriyle yapılan enjeksiyonlardır. Lazer tedavileri, fotodinamik terapi ve cerrahi müdahaleler buna kıyasla
çok daha ufak bir rol oynar.
23
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 23
11.09.13 14:14
Araştırmalara güvenin
Tüm bu yöntemler, az araştırılmış bazı alternatif terapilere
kıyasla etkilerini özellikle de hastalığın ıslak türünde kanıtlamıştır.
Enjeksiyon tedavisi
Lokal anestezi altında gözün camsı cismine yapılan enjeksiyonlar (örn. VEGF inhibitörleriyle) AMD’nin geç safhası için
de uygundur.
VEGF önleyicilerinin etkisi
VEGF kısaltmasının açılımı bir büyüme faktörünü temsil eder
(Vascular Endothelial Growth Factor) ve gözdeki yeni, istenmeyen oluşumu ile damar geçirgenliğini ve dolayısıyla da ödemleri
teşvik eder. Yaşlılığa bağlı maküla dejenerasyonu olan hastalarda VEGF değerleri yüksektir.
VEGF önleyiciler bu büyüme faktörünü bloke eder ve bu şekilde göz içinde istenmeyen damar ve ödem oluşma tehlikesini
azaltır. Oluşan hasarların bazıları bu maddelerle onarılabilir:
Hastalıklı damar oluşumu ve sıvı birikimleri bu şekilde geriler.
24
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 24
11.09.13 14:14
Lazer tedavisi
Klasik lazer tedavisinde sıcak ışık hüzmesi ıslak AMD nedeniyle oluşan yeni ve zayıf kan damarlarını gözde baypas
eder, ancak bu hüzme makülaya da zarar verebilir. Bu nedenle de bu tedavi doğrudan en keskin görme merkezinde
yapılmaz.
Fotodinamik terapi (PDT)
PDT’de doktor soğuk lazer ışınıyla çalışır, ancak bundan
önce koldaki damara etken maddesini enjekte eder ve bu
madde göz içindeki hastalıklı damarları bu ışık hüzmesine
hassas hale getirir.
Gözler için besin karışımı
ABD’de yapılan bir araştırmada şu ana kadar etkili bir tedavi yöntemi bulunamamış olan AMD’nin kuru şeklini konu
almıştır ve antioksidatif vitaminler, çinko ve bakır oksitten
oluşan yüksek dozlu besin maddesi kombinasyonlarının
başarılı sonuçlar verdiği görülmüştür. Ayrıca Lutein veya
Omega 3 yağ asitlerinin alınmasının kuru AMD’ye olumlu
etki ettiğine dair bilgiler de çoğalmaktadır. Sizin için bu tür
bir tedavinin uygun olup olmadığını öğrenmek için göz doktorunuzla görüşün.
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 25
25
11.09.13 14:14
Yaşam kalitesine dikkat edin
Yaşlılığa bağlı bir maküla dejenerasyonu AMD hastalarının
günlük yaşamını da zorlaştırmaktadır. Özellikle de artık
düzgün okuyamamak ve bağımsızlığını, hareket ve yönelme
kabiliyetini kaybetmek hastaya çok zor gelir. VEGF inhibitörleriyle yapılan enjeksiyonlar gibi modern tedavi stratejileri bu tür etkileri tüm ilgililerde bastırabilir veya durumun
kötüye gitmesini önleyebilir. Ayrıca şu da önerilir: sosyal
danışmanlık ve sosyal yardım gruplarında (örn PRO RETİNA
ve Blickpunkt Auge, adresler sağda verilmiştir) başka AMD
hastalarıyla fikir alışverişi.
Rehabilitasyon önerilerinden faydalanın
Eğer görüş kaybını iyileştirmek mümkün değilse, özel rehabilitasyon önlemleri AMD hastalarını günlük hayatlarıyla
başa çıkmak için yardımcı olur. Rehabilitasyonda, okuma
kabiliyetlerinizi birçok durumda geliştirebileceğiniz okuma
yardımlarını kullanmayı öğreneceksiniz. Ayrıca şunlar da
tavsiye edilir: sosyal danışmanlık (örn. PRO RETINA, adres
sağda) ve sosyal yardım gruplarında başka AMD hastalarıyla
fikir alışverişi.
26
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 26
11.09.13 14:14
Faydalı adresler, web siteleri ve kitap önerileri
Adresler
Deutscher Blinden- und Sehbehindertenverband e. V. (DBSV)
Blickpunkt Auge – Rat und Hilfe bei Sehverlust
Danışmanlık noktaları: www.blickpunkt-auge.de/regionen.html
www.blickpunkt-auge.de/regionen.html
Telefon 0 30 28 53 87-0
DBSV’nin en yakın yerel grubuna şu numaradan ulaşabilirsiniz
telefon 0 18 05 66 64 56 (0,14 € / dakika sabit hatlardan,
mobil hatlardan maks. 0,42 € / dak.) www.dbsv.org
Pro Retina Deutschland e. V.
Vaalser Straße 108, 52074 Aachen
Telefon: 0241 870018
E-posta:[email protected]
İnternet:www.pro-retina.de
İnternet
www.amdalliance.org
www.augeninfo.de
www.bewahren-sie-ihr-augenlicht.de
www.ratgeber-makula.de
Kitap önerileri
Birgit Küllenberg, Wolfram Goertz:
Augen-Sprechstunde
Springer 2011 (16,95 Euro)
Philipp Rudigier:
Sağlıklı gözler için beslenme - bilimsel
Novum Publishing 2009 (13,50 Euro)
27
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 27
11.09.13 14:14
316371 09/ 2013
Görme gücünü yaşlılığa
kadar korumak
Yaşlılığa bağlı maküla dejenerasyonu
Novartis Pharma GmbH
Roonstraße 25
90429 Nürnberg
www.novartis.de
www.ratgeber-makula.de
Lud-13-095_Patbroch_AMD_040913_türk.indd 28
11.09.13 14:14

Download Report