Beslenme

Hazırlayan: Hem. Oya SAĞIR
Bahçelievler Aile Hastanesi
Eğitim ve Gelişim Hemşiresi
Hazırlanma Tarihi: 17.04.2014
Sunum İçeriği
• Giriş
• İnmede 2015 Hedefleri
• Stroke Sonrası Hastanın Günlük Gereksinimleri
•
•
•
•
•
•
•
Solunum
Beslenme
Boşaltım
İstirahat
Hareket
Banyo ve Giyinme
İletişim
• Hemşirelik Tanıları
Giriş
• İnme önlenebilir en önemli nörolojik hastalık ve en sık
rastlanan nörolojik acildir. Daha organize bir bakım ile
inmede hasta sonuçlarının daha iyiye gideceği
gerçeğinden yola çıkan bir çok organizasyon, inme tedavi
ve bakımını standardize etmeye çalışmaktadır.
• Etkilenen bölgeyi belirlemek bize hasta bakımında önemli
ipuçlarını vermektedir.
• Beynin hangi bölgesi etkilendi ise sistemik hasarlarda
buna paralel gelişeceğinden girişimlerimizi bu doğrultuda
planlamamız gerekir.
İnmede 2015 Hedefleri
• Uluslar Arası İnme Cemiyeti tarafından, DSÖ Avrupa
Bölge Ofisi, Uluslararası İç Hastalıkları Cemiyeti,
Avrupa İnme Cemiyeti, Dünya Fizik Tedavi
Konfederasyonu, Avrupa İnme Birliği, Avrupa
Nörolojik Bilimler Hemşireliği’nin de katıldığı
multidispliner bir toplantı gerçekleştirildi.
• Türkiye’de dahil 53 Avrupa ülkesinden çok sayıda
uzmanın katılımı ile gerçekleşen toplantıda, inme
tedavi ve bakımında 2015 yılında ulaşılması
öngörülen hedefler belirlenmiştir.
İnmede 2015 Hedefleri
1. İnme ile ilgili hizmetlerin organizasyonu: Temel koşullar, akut
bakım, inme ünitesi, rehabilitasyon, sağlık personeli-hasta
işbirliği.
2. Akut dönem yönetimi: Farkındalık, tanı, temel bakım, ilaç
tedavisi, cerrahi tedavi, sistemik venöz tromboembolizm,
konfüzyon ve depresyon, kanıta dayalı tedavi, klinik çalışmalar.
3. İkincil koruma: Yaşam tarzı değişiklikleri, tıbbi tedavi, spesifik
tedaviler (antiagregan tedavi, atrial fibrilasyonlu hastaların
tedavisi, karotkid stenozlu hastaların tedavisi).
İnmede 2015 Hedefleri
4. İnme sonrası rehabilitasyon: Hasta ve ailesi, interdisipliner
rehabilitasyon ekibi, hasta eğitimi, rehabilitatif tedaviler, çevre,
bakım
zincirinin
sürekliliği,
tedavi
etkinliğinin
değerlendirilmesi, hasta dernek/birlikleri.
5. İnme sonuçlarının ve bakım kalitesinin değerlendirilmesi: Tanı,
akut bakım ve tedavi, geç dönemde sağkalım ve rehabilitasyon,
taburculuk sonrası bakım, hastanın/ailesinin bakımın kalitesine
ilişkin algısı ve kalite değerlendirmesi.
Stroke Sonrası Hastanın Günlük Gereksinimlerini
Karşılama
Beslenme
Solunum
Banyo ve
Giyinme
Boşaltım
İletişim
İstirahat
Hareket
Solunum
• Yatan hastalarda akciğerler kolay iltihaplanır. Bunun en
önemli nedenlerinden biri salgıların akciğerlerde (bronş ve
alveollerde) birikmesidir. Bu nedenle solunum fizyoterapisi
uygulanır.
• İnme hastaları hava yolu açıklığını sağlamada zorluk yaşar.
Bu nedenle akciğerlerde biriken salgıların aspirasyonu
gereklidir.
• Solunum, doğal yollardan hiç sağlanamadığında yada soluma
yeterli bulunmadığında hasta yapay solunum cihazına
bağlanır. Böylece gereken nitelikte solunum sağlanır.
Beslenme
Öncelikle hastanın yutma değerlendirmesinin yapılması
gerekiyor.
– Oral alabiliyor mu?
– Oral alabiliyorsa ne tür gıdalar (sulu, sulu yumuşak,
katı) seçilmeli ?
– Enteral mi, Parenteral mi beslenecek? Gibi soruların
yanıtını bilmek gerekiyor.
Oral (Ağızdan) Beslenme
Sessiz ve dikkati dağılmayacak bir ortam sağlanmalı
Hasta dik oturtulmalı (60-90 derece)
Hasta ile aynı seviyede oturulmalı
Beslenme öncesi hasta kullanıyor ise gözlük, işitme cihazı, takma
dişi takılmalı
Kaşık yada çatal ağız seviyesinden yukarıda tutulmamalı
Gıdalar sulu yumuşak, yarı katı gıdalar olarak seçilmeli ve püre
kıvamında ezilmesi sağlanmalı
Yemekler küçük lokmalar ve porsiyonlar şeklinde olmalı
Oral (Ağızdan) Beslenme
Beslenme esnasında acele edilmemeli. Hastanın çiğneyip
yuttuğundan emin olunmadan yeni bir lokma verilmemeli
Bir öğünde çok fazla yemek yerine az ve sık beslenme tercih
edilmeli
Besinlerin kolay yutulmasını sağlamak için arada bir su verilmeli
(Aspirasyona DİKKAT)
Yemekten sonra 30 dk dik oturtulmalı, daha sonra 2 saat sırt üstü
yatması sağlanmalı
Reflüyü önlemek için hastanın başı 30 derece yüksekte tutulmalı
Boyun, gövde ve karnı sıkan dar giysiler giydirilmemeli
Oral (Ağızdan) Beslenme
Renal fonksiyonlarında sorun
yoksa günlük 2 litre sıvı alması
sağlanmalı
Hastanın günlük aldığı
gıda takip edilmeli,
aldığı-çıkardı izlenmeli
Kolayca kavranabilen
kulplu bardaklar
tercih edilmeli
Yeterli beslenip
beslenmediği günlük
kilo takibi ile izlenmeli
Kolay kavranabilen
çatal ve kaşıklar
tercih edilmeli
Enteral Beslenme: Hastanın Sonda (Tüp) İle Beslenmesi
Beslenmeye Başlarken;
• Beslenme değerlendirilir
• Başlangıç kilosuna bakılır
• Hastanın kalori ihtiyacı belirlenir
Enteral Beslenme: Hastanın Sonda (Tüp) İle
Beslenmesi
• Yutma refleksinin olmadığı veya
aspirasyon riski yüksek olan
hastalarda tercih edilir
• Hastaya burun veya ağız yolundan
mideye ulaşan tüp yerleştirilerek
(Nazogastrik Tüp) beslenme
gerçekleştirilir
• Uzun süre (4-6 hafta) oral alamayacak
hastalara Perkütan Endoskopik
Gastrostomi (PEG ) veya Direk
Perkütan Endoskopik Jejunostomi
(DPEJ) takılarak da aynı şekilde enteral
beslenme gerçekleştirilir
• Enteral beslenmede hastanın günlük
besin ve kalori ihtiyacı
karşılanmaktadır
Enteral Beslenme: Hastanın Sonda (Tüp) İle
Beslenmesinde Dikkat Edilecekler
• Tüp ile beslenecek hastanın başı yüksekte tutulmalı
(min.30 derece)
• Verilecek besin/gıda oda ısısında olmalı
İşlem;
Beslenme torbasına set takılır ve havası çıkartılır
Besinin gideceği miktar ve süre ayarlanarak, tüp su ile
yıkandıktan sonra infüzyon başlatılır
Sondanın tıkanmaması için her beslenme sonrası 50-100 ml
sı verilir
Beslenmeye minimum 6 saatte bir bir saat ara verilmeli ve
15-20 dakika drenaja alınarak tolerasyon durumu
değerlendirilmeli
Enteral Beslenme: Hastanın Sonda (Tüp) İle
Beslenmesinde Dikkat Edilecekler
 Drenaj miktarı verilen besin miktarının ¼’ü ise normal kabul edilir,
fakat 400-500 ml veya daha fazla ise hastanın tolerasyonunun
olmadığı, besinleri sindirmediği düşünülmelidir (Beslenmeye devam
edilmemeli-Aspirasyon Riski)
 Beslenme sırasında hastanın solunumu yakından izlenmeli. Ani
başlayan hırıltı, nefes alamama, balgamda artış görüldüğünde
beslenmeye hemen ara verilmeli ve hasta aspirasyon riski açısından
değerlendirilmeli
 Bulantı, kusma, karında şişlik, diyare veya kabızlık oluştuğunda
beslenme durdurularak hekim bilgilendirilmeli
 Tanesiz çorbalar, süt, ayran gibi sıvı gıdalarda hastanın diyetine
uygun olarak tüpten verilebilir
Enteral Beslenme: Hastanın Sonda (Tüp)
İle Beslenmesinde Dikkat Edilecekler
İlaç Uygulama;
 İlaç verilmeden önce tüp 50 ml su ile yıkanmalı
 Enjektör sondanın ucuna takılarak ilaç basınç
uygulanmadan yavaş yavaş verilmeli
 Uygulama sonrası tüp içerisinde ilaç kalmaması için ve
tıkanmayı önlemek için 50 ml su verilmeli
Boşaltım Sistemi
• Uzun süre yatağa bağımlı hastalarda idrar ve dışkı yapmada
zorluklar meydana gelebilir
• Hastanın daha önceki idrar ve dışkılama alışkanlıkları tespit
edilmeli
• Hastanın mahremiyetine dikkat edilmeli, emosyonel durumu
değerlendirilmeli
• Hasta yataktan kalkabilecek bir hasta ise en az bir kişi eşliğinde
tuvalete götürülmesi sağlanmalı ve hasta yalnız bırakılmamalı
• Yataktan kalkamayacak bir hasta ise sürgü verilmeli ancak basınç
yarası riski açısından uzun süre tutulmamalı
Boşaltım Sistemi
• İdrar yapma veya dışkılama sonrası perine bakımı verilerek
bölgenin kuru kalması sağlanmalı
• İdrar ve dışkı miktarı, rengi ve kokusu değerlendirilerek kayıt
altına alınmalı
• İmmobilizasyon nedeniyle gelişebilecek konstipasyon
durumunda hekimle işbirliği içinde laksatif verilebilir
• Basınç yarası gelişimini önlemek için bölge sık sık
değerlendirilmeli
• Hasta yakınları bakıma dahil edilerek, bakımın önemi anlatılmalı
Boşaltım Sistemi
• Hastada idrar sondası takılı ise, enfeksiyon belirti bulguları
açısından hasta değerlendirilmeli
• İdrar torbasının mesane seviyesinin üzerine çıkmaması ve yere
temas etmemesi sağlanmalı
• Aldığı çıkardığı sıvı miktarı takip edilmeli
Yatak İstirahati
• Hastanın günlük yaşam aktivitelerine katılımını ve fizik
tedavi gibi girişimlerde daha aktif olmasını sağlamak
için gündüz uyanık, gece uyuması sağlanmalı.
• Uyku sorunu, hekimle görüşülerek uyku giderici ilaçlar
kullanılarak giderilmeli.
• Basınç yaralarını önlemek için;
– Yatağa bağımlı olan hastanın yatak içi pasif egzersizleri
yapılmalı
– Vücut bakımı verilmeli
– Yatak çarşafları ve giysilerinin temiz, kuru olmasına dikkat
edilerek, çarşafların kırışık olmamasına özen gösterilmeli
Yatak İstirahati
• Basınç yaralarını önlemek için;
– Yatağa bağımlı olan hastanın yatak içi pasif egzersizleri yapılmalı
– Vücut bakımı verilmeli
– Yatak çarşafları ve giysilerinin temiz, kuru olmasına dikkat edilerek,
çarşafların kırışık olmamasına özen gösterilmeli
– Hasta altı bezi kullanılan hastaların perine bölgesi sık sık
değerlendirilmeli ve bakımı yapılmalı
– Sık pozisyon değişimi (en az 2 saatte bir) sağlanmalı
– Eğer basınç yarası gelişmemişse uygun nemlendiricilerle masaj
uygulanmalı
– Havalı yatak kullanılmalı
– Hasta hareketsiz tarafına 20 dakikadan fazla yatırılmamalı
Hareket
• Hasta güvenliğini ve rahatlığını sağlayarak bağımsızlığının en üst
düzeyde sürdürülebilmesi için hareket etmesine yardımcı
olunmalı
• Egzersiz sırasında hastanın aşırı
yorulmasından kaçınılmalı, yorulup
yorulmadığı sorularak devam edilmeli
• Yavaş ve nazik olunmalı
• Her egzersiz veya hareket öncesinde hastaya ne yapılacağı
anlatılmalı
• Hasta etkilenmiş ekstremitelerinden çekilmemeli
Hareket
• Hasta oturtulduğu zaman etkilenen taraftaki kol ve bacağı
desteklenmeli
• Yatak içinde pozisyon verilirken etkilenen kol ve bacak
desteklenmeli
• Yan yatırıldığında bacak arasına yastık yerleştirilmeli
• Düşme riski açısından yakın takip edilmeli, yalnız bırakılmamalı,
yatak seviyesi en altta tutulmalı ve hasta yakınlarına bilgi
verilmeli
Hareket
• Mobilizasyon sırasında hastanın etkilenen tarafı desteklenmeli
• Etkilenen tarafta duyu kaybı olduğundan yaralanmalar
açısından hasta takip edilmeli
• Ayak düşmesini önlemek için ayak tabanı desteklenmeli
• Ortamın aydınlatılmasının iyi yapılmasına dikkat edilmeli
Banyo ve Giyinme
Banyo;
 Düşme ve denge sorunu nedeniyle hastalar banyo yapmaktan
korkabilirler
 Banyoda güvenli ve kolaylaştırıcı bazı gereçlerin temin edilmesi
hastaların güvenini arttırır
 Bunlar;








Taşınabilir banyo küveti
Baş yıkamak için el duşları
Banyo taburesi
Tutunma kolları
Uzun saplı banyo süngeri
Kolay kavranabilen sabun
Eldiven şeklinde yıkanma lifleri
Kaymayan banyo paspası
Banyo ve Giyinme
Giyinme;
 Hasta oturtulmalı ve yapılacak işlemler kısa cümlelerle
anlatılmalı
 Önü açık, belden lastikli yada yapışkanlı bol ve vücuda
yapışmayan giysiler tercih edilmeli
 Giydirme sırasında öncelik etkilenen taraf olmalı
 Giysilerin temiz ve kırışıksız olmasına dikkat edilmeli
İletişim
• İnmeli birey nasıl iletişim kuracağı konusunda yardımcı
araçlara ihtiyaç duymaktadır.
• Tekerlekli sandalye, çağırma zili, kağıt ve kalem, telefon gibi
yardımcı araçların temin edilmesi gerekir.
• İnmeli bireyle iletişime geçerken asla unutulmaması
gereken önemli detaylar vardır. Bunlar;
• Göz teması kurmada sıkıntı yaşanabilir
• Etkilenen bölge ihmal edildiğinden iletişim sırasında sağlıklı
tarafta durmak ve iletişime geçmek gerekir
• Etkilenen bölgeyi uyarmaya yardımcı olmak adına görsel ve
işitsel uyarılar sağlam taraftan başlanarak yavaş yavaş
etkilenen tarafa doğru kaydırılarak verilmeli.
İletişim
• Eğer kullanıyorsa gözlük ve işitme cihazı takılmalı
• İnmeli hastanın yanıtları yavaşlamış olabilir. Bu nedenle hastanın
soru sorması veya konuşması için zaman tanınmalı.
• Hastayı konuşmaya teşvik etmek için ilgi alanlarına yönelik
konular açılmalı, resim veya objelerden yararlanılmalı.
• Hastanın emosyonel durumu değerlendirilmeli ve iletişim için en
uygun zaman seçilmeli.
• Hastanın duygularını rahatça ifade edebileceği ortam ve zaman
ayarlanmalı.
• Sessiz bir ortam sağlanmalı, alçak ses tonuyla konuşulmalı.
İletişim
• Hastanın konuşmalarından anlaşılanlar tekrar edilmeli,
anlaşılmayan konular sorulmalı.
• Gerekli görüldüğünde yazarak ifade etmesi için destek
olunmalı
• Konuşma sırasında basit kelimeler kullanılmalı ve hastaya
kısa cevaplar verebileceği sorular sorulmalı (evet, hayır gibi)
• Sakin ve sabırlı olunmalı
• Yer, zaman ve yer ile ilgili konuşmalarda takvim, saat ve
haritalar kullanılabilir
• Hastanın kendine zarar verme ihtimaline karşı gerekli
güvenlik önlemleri alınmalı, gerekli ise hekimle işbirliği içinde
hasta kısıtlama altına alınmalı.
İnmeli Hastalarda Anlama (Algılama) Sorunları
•
•
•
•
•
Konsantrasyon (dikkat) bozukluğu
Bellek (hafıza) bozukluğu
Düşünmeden yapılan davranışlar
Karar verme ve yargılama yeteneğinin bozulması
Problem çözme yeteneğinde bozulma gibi sorunlar
görülür.
Hemşirelik Tanıları
İnme sonrası serebral metabolizmanın bozulmasına bağlı konfüzyon
İnme sonrası serebral metabolizmanın bozulmasına bağlı yutma merkezinde
hasara sekonder yutma güçlüğü
İnme sonrası yutma merkezinde hasara sekonder yutma güçlüğüne bağlı
gereksiniminden az beslenme
İnmeye bağlı duyusal fonksiyonlarda bozulmaya sekonder kendi sağlığını
yönetmede etkisizlik
İnme sonrası duyusal fonksiyonlarda bozulmaya sekonder immobilizasyona bağlı
konstipasyon riski
İnme sonrası duyusal fonksiyonlarda bozulmaya sekonder fiziksel mobilitede
bozulmaya bağlı öz bakım defisiti
Hemşirelik Tanıları
İnme sonrası serebral metabolizmanın bozulmasına sekonder solunum
merkezinin etkilenmesine bağlı etkisiz solunum
İnme sonrası serebral metabolizmanın bozulmasına sekonder uyku örüntüsünde
bozulma
İnme sonrası serebral metabolizmanın bozulmasına sekonder unilateral ihmal
etmeye bağlı yaralanma
Aile içi süreçlerin devamlılığında bozulma
İnme sonrası duyusal sinirler ve otonomik sinirlerin bozulmasına sekonder
cinsellik örüntüsünde değişim
İnme sonrası serebral dejenerasyona sekonder bellekte bozulmaya bağlı öz bakım
eksikliği
Hemşirelik Tanıları
İnme sonrası duyusal fonksiyonlarda bozulmaya sekonder fiziksel mobilitede
bozulmaya bağlı yürümede bozulma
İnme sonrası konuşma kaslarının motor fonksiyonunun bozulmasına bağlı
iletişimde bozulma
İnme sonrası fiziksel mobilitede bozulmaya bağlı hastanın doku bütünlüğünde
bozulma riski
İnme sonrası yutma merkezinde hasara sekonder yutma güçlüğüne bağlı
aspirasyon riski
İnmeye bağlı duyusal fonksiyonlarda bozulmaya sekonder düşme riski
Kaynaklar
1.
2.
3.
4.
5.
Karadereler S, Barlas O, Krespi Y, Örnek İ, Altındağ E, & Gür S.
İntraventriküler Kanamada Fibrinolitik Tedavi.Sinir Sistemi Cerrahisi
Dergisi 2009; 2(1): 12-20.
İnmeli Hastalarda Hasta Bakımı. http://hastane.omu.edu.tr/sagliklibilgiler/inmeli-hastalarda-hasta-bakimi.pdf Erişim Tarihi: 08.04.2014.
Zeliha T, Sakine M. İnme Bakımında 2015 Hedefleri: Avrupa İnme
Stratejileri (Helsingborg Konsensus Konferansı). Türk Serebrovasküler
Hastalıklar Dergisi 2007; 13 (3): 67-73.
İnme ve Yoğun Bakım http://www.beyinfelci.org/ugdetay.asp?id=137
Erişim Tarihi: 21.04.2014.
Lynda Juall Carpenito-Moyet. Handbook of Nursing Diagnosis. 2010;
Hemşirelik Tanıları.13 th ed, Çeviren: Firdevs Erdemir, İstanbul: Nobel Tıp
Evleri, 2013.

Download Report