KANSER GELİŞİMİ VE RİSK FAKTÖRLERİ DR BURÇAK ERKOL HAYDARPAŞA NUMUNE EAH TIBBİ ONKOLOJİ 05.02.2014 • Tümör Kötü huylu-İyi huylu tümörler • İyi huylu tümörler genellikle yayılma sıçrama yapmazlar • Kötü huylumaligntümörlerin yayılma ve sıçrama yapma özellikleri vardır İyi huylu-Benign- Malign (Kanser) Komşu dokulara yayılma Kan damarlarına girme Ve diğer organlara sıçrama Kanser Kanser her yaşta hatta anne karnında bile görülebilir, fakat oluşma riski yaş ilerledikçe artar Erken tanı ve erken tedavi yaşamsaldır ve kanser araştırmalarının birçoğunun temel amacı riskli hastayı belirleyip hastalık gelişmeden durdurmaya dayanır Kanserin hücresel temeli • Kanser anormal ve kontrolsüz hücre büyümesiyle karakterize bir durumdur • Normal hücre büyümesinin kontrolünün bozulmasıyla oluşur Normal Hücre Bölünmesi Hücre hasarı-tamir yok • Normal hücrelerde hücre artışı ve ölümü bir denge halindedir • Kanserde bu denge bozulur Kanser hücresi bölünmesi • Bunun sonucunda 1) Kontrolsüz hücre çoğalması olur 2) İşlevini yitiren hücrenin ölümü engellenir 7 Kanser hücresi normal hücreden daha hızlı çoğalmaz Daha çok, kontrolsüz çoğalır Hücresel denge Çoğalma Farklılaşma Geçiş Yenilenme Çoğalma Çıkış Ölüm Kanser: Hücresel dengenin tahribatı Çoğalma Farklılaşma Ölüm Yayılma ve sıçrama (metastaz) Kan damarı Kanserli hücreler Çevre doku ve kan Damarlarını istila ederler Kanserli hücreler Dolaşım sistemiyle Uzak organlara taşınır • Anormal hücreler çoğalır ve vücudun diğer organlarına yayılır (metastaz) • İnvazyon komşu dokulara direk girerek istila etmek • Metastaz, sıçrama, dağılma kanser hücreleri lenfa ve kan damarları yoluyla vücuda dağılır Kanserli hücreler Damarları tekrar istila Eder ve başka bir yerde büyür Kansere ne sebep olur? • Kanser genetik şifremizdeki çeşitli sebeplerle oluşan bozulmalarla oluşur, tek bir sebeple oluşmaz • Vücut hücrelerinde: – Kansere sebep olan kimyasal maddeler (sigara, diyetteki maddeler) – Radyasyon – Bazı virüsler • Irsiyet - 5% • Bazıları stresin kanser yaptığını düşünür fakat bu düşünce yanlıştır 13 Vücut hücrelerinde kanser gelişimi için bazı sebepler Hasar Etken Türü Hasar Etkeni Kanser Riski Morötesi Işınlar Deri Ka., Melanoma Radyasyon Tiroid Ka., Lösemi Benzopren Akciğer Ka. Aflatoksin Karaciğer Ka. Oksidatif Stres Yaşlılık Kanserleri HBV Karaciğer Ka. Fiziksel Kimyasal Biyolojik Kanser ve Genetik • Kanserlerin %90-95 sebebi sonradan vücut hücrelerinde oluşan bozulmadır • Yalnızca yaklaşık %5’i genetiktir (anneden babadan gelen eşey hücreleriyle geçen) Tümör baskılayıcı genler • • • • Vücudumuzda her gün yapılan ve bağışıklık hücreleri tarafından yıkılan kanserli hücreler vardır Tümör baskılayıcı genler tümör oluşmasını engeller Normal fonksiyonu – hücre çoğalmasını azaltmaktır, her insanda vardır Kaybı/işlevinin bozulması Kansere sebep olur • Risk Faktörleri İleri yaş Sağlıksız yaşam tarzı (Batılı tip), kötü beslenme, fiziksel aktivite yapmama ya da aşırı kilolu olma. Çevresel faktörler, sigara içmek, diyet, güneş ışığına maruz kalmak ve enfeksiyon hastalıkları. Çevresel kanser yapan faktörler Radiation Aile hikayesi (Genetik yatkınlık) Alkol Kimyasal maddeler Risk Factor/ Kanser tipi Kanser tipi Risk faktörü Akciğer kanseri Sigara Radon Asbestos ve diğer maddeler Hava kirliliği Meme Radyasyon Genetik değişiklikler Kalın ve son bağırsak Polipler Genetik değişiklikler Diyet Sigara İltihaplı barsak hastalıkları Prostat Diyet Prostatta iyi huylu değişiklikler Afrikalı Amerikalı olmak Risk Faktör/ Kanser tipi Kanser tipi Risk faktörü Karaciğer Hepatit virüsleri (HBV,HCV) Pankreas Sigara Diyabet Erkek olmak Tekrarlayan pankreas iltihapları Böbrek Sigara Yüksek kan basıncı Risk Faktör/ Kanser Tipi Kanser tipi Risk Faktörü Mesane Çevresel faktörler Enfeksiyon Sigara Afrikalı Amerikalılarda iki kat daha fazla Rahim Rahim iç duvarında kalınlaşma Afrikalı Amerikalı olmak Hormon yerine koyma tedavisi Obezite Melanoma Displastik nevüs-benAçık renk ten Zayıflamış bağışıklık sistemi Ciddi güneş yanığı/ su toplaması UV ışınlar Kesin kansere sebep olduğu bilinen virüs ve bakteriler Mikroorganizma Kanser Human papilloma virus Rahim ağzı kanseri Helicobacter pylori Mide kanseri Hepatitis B and hepatitis C viruses Karaciğer kanseri Human T-hücre lösemi/lenfoma virus Lenfoma lösemi Human immunodeficiency virus (HIV) Lenfoma ve nadir bir kanser türü olan Kaposi sarkomu Epstein-Barr virus Lenfoma Human herpes virus 8 Kapoi sarkomu Radyasyon, özellikle ergenlikte Irsi gen değişiklikleri Direk faktörler Meme kanseri için risk faktörleri D vitamini, lifli besinler veya melatonin azlığı Meme kanseri gelişimi Erken adet görmek Zayıflatıcı faktörler Yardımcı faktörler Aşırı alkol tületimi Egzersiz yapmama Hiç gebelik veya emzirme olmaması • Diyette lif • Sebzeler • Meyveler Kalın barsak kanserlerini azaltıcı besinler • Antioksidan vitaminler • Kalsiyum • Folik asit *Yaş *Adenomlar, Polipler *Batılı tipi yaşam, Diyet (kırmızı et ve hayvansal besinleri, karbonhidratları, alkolü çok tüketme), Obezite *Ailede kolorektal kanser hikayesi *İlthaplı barsak hastalıkları (IBD) *Irsi sendromlar (ailevi barsak polipli sendrom (FAP)) Prostat kanseri gelişimi için risk faktörleri • Biyopsiyle anormal fakat kanserli olmayan hücre saptamak • Ailede prostat kanseri olması • Kalp damar hastalığı olması – – – – Kötü beslenme D vitamini azlığı İleri yaş Çok fazla kalsiyum tüketmek – Gençken belirgin kilo artışı – Anormal kan östrojen seviyesi – Uzun boy Önlenebilecek kanser riskleri için diyet önerileri Sağlıklı beslenme, fiziksel aktiviteyi arttırmak, sabit ve sağlıklı bir kiloda kalmak, kanser riskini azaltmaya yardımcı olur Sağlıklı beslenmek: Sağlıklı diyet, liften, vitamin ve mineralden zengin besinler içermelidir. Bu diyet tam buğday ekmeği, baklagiller ve her gün 5-6 porsiyon sebze meyve içermelidir. Ayrıca sağlıklı diyette tereyağı, süt, kızartılmış yiyecekler ve kırmızı et daha az yer almalıdır Önlenebilecek kanser riskleri için diyet önerileri Aktif olun ve sağlıklı kilonuzu koruyun: Fiziksel aktivite kiloyu korumaya yardımcı olduğu gibi vücut yağını da azaltır. Orta derecede fiziksel aktivite (örneğin orta tempoda yaklaşık 30 dakika yürüyüş), 5 gün ya da her gün önerilir . Korunma İlksel korunma: Kansere sebep olan ajanlardan uzak durmak avoidance of exposure to cancer-causing agents (örneğin, sigara, endüstriyel kanser yapıcı maddeler, alkol….). Kanserin erken yakalanması: Görüntüleme filmleri ve laboratuvar testleriyle, muayeneyle erken tanı koyma (Örneğin tarama mammografisi) Genetik olarak test edilme: Bazı meme ve kalın bağırsak kanserleri için geçerli olan bu durum tüm kanser hastalarının yaklaşık sadece%5’i için geçerlidir
© Copyright 2024 Paperzz
