Sabit ve Ayarlı Dirençler

DİRENÇLER
Dirençler elektrik akımına zorluk gösteren elektronik devre elemanlarıdır. Direnç
değeri yüksek olursa içinden geçen akım değeri düşük olur. Bu olay Alman bilim adamı
Ohm tarafından 1827 yılında bulunmuştur.
Direnç “R” harfi ile gösterilir, birimi ohmdur. Omega simgesi ile gösterilir (Ω).
Bir iletkenden geçen elektrik akımına karşı iletkenin gösterdiği direncin birimidir. Bir
iletkenin iki ucu arasına 1 voltluk bir gerilim uygulandığında, bu iletkenden 1 amperlik
akım geçerse bu iletkenin direnci 1 ohmdur.
A. SABİT DİRENÇLER
a. TELLİ DİRENÇLER
b. KARBON DİRENÇLER
c. FİLM DİRENÇLER
d. ENTEGRE DİRENÇLER
e. SMD DİRENÇLER(YÜZEY TEMASLI)
B. AYARLI DİRENÇLER
a. TRİMPOTLAR
b. POTANSİYOMETRELER
i. LİNEER POTANSİYOMETRELER
ii. LOGARİTMİK POTANSİYOMETRELER
iii. ÇOK TURLU POTANSİYOMETRELER
c. REOSTALAR
C. ORTAM ETKİLİ DİRENÇLER
a. IŞIK ETKİLİ DİRENÇLER
b. ISI ETKİLİ DİRENÇLER
i. NTC
ii. PTC
c. GERİLİM ETKİLİ DİRENÇLER
SABİT DİRENÇLER
A. SABİT DİRENÇLER
a. TELLİ DİRENÇLER
Telli dirençler gerek sabit direnç, gerekse de ayarlanabilen direnç olmak üzere,
değişik güçlerde ve omajlar da üretilebilmektedir.Neme ve darbeye karşı dayanıklı
dirençlerdir. Yüksek frekans devrelerinde ve özellikle telekomünikasyon devrelerinde
sıklıkla kullanılır.
b. Karbon Dirençler
Karbon karışımı veya karbon direnç, toz hâlindeki karbon ve reçinenin
ısıtılarak eritilmesi
yolu ile elde edilir. Karışımdaki karbon oranı direncin değerini
belirler. En yaygın kullanılan direnç türüdür.
c.
Film Dirençler
Cam veya seramik silindirik bir çubuk üzerine "saf karbon", "nikel - karbon", "metal - cam tozu" karışımı
"metal oksit" gibi değişik direnç maddelerinin sprey şeklinde püskürtülmesiyle elde edilirler iki türü vardır.
 Kalın Film Dirençler
 İnce Film Dirençler
d.
Entegre Dirençler
Çok sayıda direncin tek bir paket altına alınmasıyla elde edilen direnç
türüdür. Bu nedenle entegre direnç veya sıra direnç olarak adlandırılır.
Paket içindeki tüm dirençler birer ayaklarından ortak bağlıdır. Diğer
ayaklar serbesttir. Bu tür dirençlerin en önemli özelliği tüm dirençlerin
aynı değere sahip olmasıdır
Şekil 1:ENTEGRE DİREÇ İÇ YAPISI
e.
Smd (Yüzey Montajlı) Dirençler
Yüzey montaj teknolojisi (surface mount technology-SMT) yüzey montaj elemanlarını devre kartına
doğrudan bağlamak için kullanılan teknolojidir. Delikler (through-holetechnology) yardımıyla
yapılan eski monte etme yöntemlerinden farklı bir şekilde bileşenler yüzeye monte edilir.
B. AYARLI DİRENÇLER
Ayarlı dirençler kullanıcı tarafından elle yada küçük bir el aletiyle belirli alt ve üst limit aralığında değerin
değiştirilebilen direnç çeşitleridir.
1.
Trimpotlar
Devre direncinin bir yada birkaç defa ayarlandıktan sonra sabit kalması gereken yerlerde kullanılan
ayarlı direnç çeşididir. Direnci ayarlamak için tornavida kullanılır.
2. Potansiyometreler
Devre direncinin sık sık değişmesi gereken yerlerde kullanılan devre elemanıdır.
Potansiyometrelerin kısa adı “pot” tur. Radyolarda ya da ölçü aletlerinde sık sık kullanılır.
Direncin değeri elle değiştirilir. Eski radyolarda frekansı değiştirmek için kullanılır.
P
Potansiyometrelerin 4 farklı çeşidi vardır.
i.
Lineer Potansiyometreler
Diğer ismi doğrusal potansiyometrelerdir. Direncin çevrilme açısına karşılık gelen direnç değişimi
sabittir.
ii.
Logaritmik ve Antilogoritmik potansiyometreler
Logaritmik potansiyometrelerde dönüş açısına göre direnç değişim doğru orantılı değildir, logaritmik
olarak artar. Logoritmik potansiyometrelerde direnç değişimi önce yavaş daha sonra hızlıdır.
Antilogoritmik potansiyometreler de ise direnç değişimi önce hızlı daha sonra da yavaştır.
3.
Çok turlu potansiyometreler
Çok turlu potansiyometrelerde, her 360 derece bir tur olarak kabul edilir. Hassas ayar
yapmak istenen yerlerde kullanılır. Tur sayısı artıkça hassasiyeti artar
4. REOSTALAR
Reostalar yüksek güç ve akım altında çalışabilen ayarlı dirençlerdir. Direnç ayarı el ile yapılır, ayar yapılan
ucu tel üzerinde hareket ettirilerek istenilen değere sahip direnç elde edilir.
C. ORTAM ETKİLİ DİRENÇLER
Ortam etkili dirençler bulundukları ortamdaki değişiklikleri algılayabilen ve bu değişiklere göre direnç
değerini değiştiren devre elemanlarıdır.
A. Işık Etkili Dirençler (LDR)
Şekil 3 :LDR DEVRE SEMBOLÜ
Şekil 2: LDR
LDR bulundukları ortamdaki ışığa göre direnci değişen devre elemanıdır. LDR üzerine az şık
düşerse çok direnç çok ışık düşerse az direnç gösterir. Başka bir değişle ışıkla ters orantılı olarak
direnç gösterir.
B. Isı Etkili Dirençler
Isı etkili dirençler ortamdaki ısı değişimine göre direnç değerlerinde değişiklik gösteren devre
elemanlarıdır. İki farklı türü bulunmaktadır.
a. NTC
Negatif ısı katsayılı termistörlerdir. Üzerindeki sıcaklık arttıkça direnci azalır, sıcaklık düştükçe direnci
artar
b. PTC
Pozitif ısı katsayılı termistördür. Üzerindeki sıcaklık arttıkça direnci artar, sıcaklık düştükçe direnci azalır
C. Gerilim Etkili Dirençler (VDR-Varistörler)
Uçlarına uygulanan gerilim miktarı ile ters orantılı olarak direnç değeri değişen elemanlara varistör denir.
Genellikle aşırı gerilimden korunmak amacı ile kullanılır.
Şekil 4:DEVRE SEMBOLÜ

Download Report