AY-BOBA PROTOİEREY MİHAİL ÇAKİR

AY-BOBA PROTOİEREY MİHAİL ÇAKİR
Mihail Çakir — anılmış gagauz aydınnadıcısı, protoierey.
Duudu 1861-ci yılda çiçek ayının 27-dä (eskiycä; hederlez ayının 9-da eniycä)
Çadırda. Çekiler bir eski gagauz senselesindän, onun dedeleri 1790-cı yıllarda
gelmişlär Besarabiyaya, ilktän konmuşlar Prut boyuna yakın, sora geçmişlär şindiki
Çadır kasabasının erinä.
Tamannandıynan yaşları, çocuu vermişlär Kişnova din şkolasında üürenmää. İlkin
o başarêr gimnaziyayı, sora da 1881-ci yılda - seminariyayı. Üürenärmiş o pek islää,
onuştan brakmışlar onu işlemää popaz hem üüredici Kişinovda.
Ozamandan beeri çekeder onun uzun hem bereketli çalışması. Üüredicilik işindän
kaarä, o çevirdi moldovancaya hem gagauzçaya çok klisä kiyadı, hazırladı laflık h.b.
1907-ci yılda tipardan çıktı onun ‘‘Rus-moldovan laflıı’’. O laflık en doluymuş, en
islääymiş kendi vakıdında. Ona girmiş yakın 22 bin laf, onda var bir eklenti - türlü
rusça-molduvanca lafetmeklär.
Çok savaştı M. Çakir aydınnatmaa kendi gagauz halkını. O ilk çeketti yazmaa ana
dilindä, çıkardı üzä bir alay kiyat. 1907-ci yılda o başlêêr seftä tiparlamaa gagauzça
bir gazeta - ‘‘Hakikatın sesi’’.
M. Çakir çalıştı aaraştırmaa gagauzların istoriyasını. Otuzuncu yıllarda ‘‘Viaţa
Basarabiey’’ jurnalinda o tiparladı rumınca birkaç yazı gagauzların evelki yaşaması
için. 1934-cü yılda çıktı ayırı onun broşürası ‘‘Besarabiyalı gagauzların istoriyası’’.
Bu kiyat kaplêêr gagauz literaturasında bir nışannı er - o ilk yaprak haliz dilimizdä.
Bekim, bilgilik tarafından o biraz eskidi, ama hep okadar pek meraklı iştir büünkü
okuyculara.
1938-ci yılda çıktı M. Çakirin gagauz-rumın laflıı. Gagauz dilinin istoriyasında o
ikinci laflıktı. Ama gagauz-rus laflıı, angısını çıkardı 1904-cü yılda rus bilim adamı
Valentin Moşkov, o bilgi materiallarına bir eklemäkti, insana o etişmedi. M. Çakir
sä kendi laflıını hazırladı maasuz halk için.
M. Çakir geçindi 1938-ci yılda ceviz ayının 8-dä. Gömülü Kişinovun merkez
mezarlıında, neredä 2011-ci yılda kıran ayının 12-dä onun büstu koyuldu. Bütün
yaşamasında o, klisedän kaarä, gagauzlaa izmet etti hem çok çalıştı gagauzların
kulturasına, istoriyasına hem biliminä.

Download Report