Dr. Zeynep Bilgici TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi Arılar Sadece Bal Yapmaz! Arı deyince birçoğumuzun aklına ilk olarak bal gelse de arıların kovan temizliğinden kendini savunmaya, beslenmeden petek yapımına kadar kullandığı farklı pek çok madde var. Bütün bu maddeler zengin kimyasal içerikleri nedeniyle tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar amansız hastalıklara deva, güzellik formülü ya da gençlik iksiri gibi arayışları olan insanoğlunun ilgisini çekmiştir. İğnenin Ucunda Ne Var? Bilim ve Teknik Ocak 2014 wikipedia >>> Arı sütü içinde gelişmekte olan kraliçe arı larvaları Petek gözlerindeki yumurta ve larvalar Kimyasal içeriği bir hayli zengin olan arı zehrinin içinde bazı proteinler, peptitler, aminler, aminoasitler, glukoz ve fruktoz gibi şekerler, fosfolipitler ve uçucu maddeler bulunur. Bu bileşenlerin büyük bir kısmı farmakolojik açıdan etkinlik gösterir. Kuru zehrin yaklaşık %50’sini oluşturan ve peptit yapısında olan melittinin ayrı bir önemi vardır. Melittin lokal ve genel olarak toksik etki gösteren bir maddedir. Bu maddenin etkin özelliklerinden faydalanarak geliştirilen ve “nanoarılar” adı verilen parçacıklar kanser tedavisinde umut verirken, yakın zaman önce yayımlanan bir diğer çalışmada yine bu maddenin HIV virüsüne karşı kullanılabileceği gösterildi. İlaç olarak kullanılması tarih öncesi dönemlere dayanan arı zehri, günümüzde bazı alerjik ve romatizmal hastalıkların ve eklem rahatsızlıklarının görüldüğü pek çok hastalığın tedavisinin yanı sıra estetik amaçlı yapılan uygulamalarda bile kullanılıyor. Hemen hemen birçoğumuzun başına gelmiş acı deneyimlerden biridir arı sokması. Önce ciddi bir acı arkasından şişlik, ağrı, kızarık, kabartı oluşur. Ağrı bir kaç saat içinde geçse de şişlik genellikle daha Kraliçe Arının Sırrı uzun sürer. Arı zehrine alerjisi olmayan Arıların doğamıza kazandırdığı başka bir insanın başına gelebilecek arı sokmabir madde de arı sütü. Besin değeri hayli sının ardından bu sonuçlar görülür. Oysa zengin olan arı sütü 5-15 günlük işçi arıbir de bu kadar şanslı olmayan ve arı zehların hypopharyngeal salgı bezlerinden rine karşı alerjisi olanlar var. Bu insanlar salgılanan ve kraliçe arı ile genç larvalaiçin arı sokması çok daha ciddi sonuçlara rın beslenmede kullandığı bir gıda madhatta ölüme bile yol açabilir. Bir arı zehir kesesinde yaklaşık 0,3 mg zedesi. İşçi arılarla aynı genetik yapıya Peki, küçücük bir balarısının tehhir üretir ve tehlike anında bu zehri kolonisini sasahip kraliçe arı, işçi arılardan farklikelere karşı kendini savunabilevunmak için hayatı pahasına kullanır. Arı iğnesi, abdolı olarak hem larva hem de ergin ceği ve hayatı pahasına kullandımenin (karın) sonunda yer alır. Üst kısmı bağırsaklara bağdönemde daha fazla miktarda ve ğı zehrin yapısı nedir? Balarılı olan oval zehir keseciğinin alt kısmı sivri uçludur. Arı iğnesidaha uzun süre arı sütü ile bessı zehri kokusuz, açık renkli, ni saplayınca zehir keseciğini sıkar, bu esnada iğnenin ucunda bulenir. Bu nedenle kraliçe arıkeskin bir tadı olan, acı bir lunan kanca benzeri yapılar, iğnenin saplandığı yerden çıkmasını engelnın yumurtaları ve erkek sıvıdır. Berrak ve asidik ler. Bir canlıyı soktuğunda sadece zehir kesesini değil iğnesini, bağırsaklarıarıların spermlerini depo yapıdaki (pH: 5,0-5,5) nın bir kısmını, diğer bir deyişle vücudunun büyük bölümünü kaybeden bir baettiği kese çok iyi geli%88’i su olan bu zelarısı kısa zamanda ölür. Etkin pek çok madde barındıran ve tedavi amaçlı şir. Ayrıca kraliçe arının hir, oda sıcaklığında çada kullanılan arı zehrinin toplanmasında en basit yöntem, zehrin cerraömrü de diğer arılardan buk kurur ve ağırlığının hi yollarla çıkarılması olsa da günümüzde elektrik şoku uygulamadaha uzundur. İşçi arılar sayaklaşık %30-40’nı kaybesı kullanılıyor. Zehir toplama aletlerinde elektrik şokuyla karşıdece 35-40 gün yaşarken, krader. Kuruma esnasında renlaşan arılar tepki olarak yüzeye iğnelerini batırıp zehirleliçe arı yaklaşık 4-6 yıl yaşar. gi genellikle açık sarıya, bazen rini salgılıyor. Salgılanan zehir toplanıyor. Bu sistemArı sütü beyaz-krem renkte, de kahverengiye döner. Taze ve de arının iğnesinin takılmayacağı özellikte malkendine özgü kokusu olan, karmakurumuş zehirde uçucu bileşenlezemeler kullanıldığı için arı kolonisine zarar şık kimyasal ve fiziksel yapılı homojen re bağlı olarak içerik oranları değişverecek kadar çok arı ölümü olmuyor. bir madde. Tadı ekşi-acı arasında olan arı se de ikisinin de biyolojik etkinlikleri sütü asidik bir yapıya sahip (pH: 3,6-4,2). benzerlik gösterir. 59 iş öllenm rının d a e alarç t li r Kra umu ktığı y a ır b ün arı k üç g olarak il r la a v rışımıy şan lar len ka o p 21 dan olu e r v bal i arıla şur. İşç , sonra lu le an y o ü r t a a ü s liçe rıd çi arıl nra kra lerse iş o ir s n tir. n le e iş s d rin mem la be e sürele rı geliş la m ş n li a e g n r g eo uygu günlük ve ürem öreve kleri g çüktür e ü c e k e li n y ha ektar v üstle olur, n içinde iş i n m ş lo li o e K ri g acak sağlay çenele olarak alarını m r. la p to hiptirle polen e de sa in r le z e koku b Taze arı sütünün yaklaşık üçte ikisini su oluşturuyor. İçeriğinde protein, şeker, yağ ve mineraller de bulunuyor. İnsanların temel ihtiyaçlarından olan aminoasitler ve türevleri, potasyum, çinko, sodyum, demir, bakır gibi mineraller, A, D ve K vitaminleri arı sütünün bileşenleri arasında sayılabilir. Kovandaki Hijyenin Kaynağı Arıların savunma ve beslenme için kullandığı sıvılardan bahsettikten sonra biraz da arıların temizlik ve yalıtım için kullandığı propolisten bahsetmekte fayda var. Propolis, bitkiler ile balarıları arasındaki müthiş bağlardan biri. Bitkilerin büyük bir bölümü yapraklarını, çiçeklerini, meyvelerini ve gövdelerini çürümeye karşı koruyan, ısı yalıtımı sağlayan antimikrobiyel özellikli reçine benzeri maddeler salgılar. Arılar bu maddeleri özellikle ağaçların gövdelerindeki çatlaklardan, tomurcuklardan ve yapraklardan toplayarak kovana getirir ve salgıladıkları bazı enzimlerle bu maddelerin biyokimyasal yapısını değiştirerek propolis adı verilen ve rengi kirli sarı ile koyu kahve arasında değişen maddeler üretir. Propolis 60 Propolis kovanın hem temizliğinde hem de yalıtımında kullanılır. Kovandaki çatlakları ve delikleri sıvamak, kovanı özellikle kış aylarında soğuktan ve nemden korumak için de propolis kullanılır. Böylece dışarıdan gelen mikroplar da engellenmiş olur. Ayrıca arılar kovana giren ve taşıyamayacakları kadar büyük böcekleri öldürüp balmumu ve propolis karışımı bir maddeyle kaplar. Kovanda açık havadan çok daha az mikroorganizma bulunmasını sağlayan hijyen kaynağı propolisin kimyasal ve fiziksel içeİlkbaha r geldiğ de esk inlen, arıların gelişmeleriği toplandığı bitkiye ve i propo li k s ü le lü r r, s rini tamamlaması ve coğrafi bölgeye gööarılar h ep birli nat çırp kte kaarak ko salgı bezlerinin gere bazı değişiklikvanı ha tüm p etek g valand ö lişmesi için gerekler gösterse de teır z ır leri pro , lenir ve polisle cilalan t e ır m li olan başlıca promelde aynı özellik. Kraliç izlarını b e arı yu u pete m u r tatein kaynağıdır. Kolere sahiptir. Yapısınk gözle teker b rine te ırakır v ker vanın protein ihtiyadaki maddeler arasında e h er bir g de yen özi arılar cını karşılamak ve yavreçine, aromatik ve uçugelişir. ruları beslemek için arıcu yağlar, polen, organik lar tarafından toplanan pobileşikler (flavonoidler, hidlen, petek gözlerinde deporoksiflavonlar, bazı asitler) salanır. Burada işlenerek arı yılabilir. ekmeği haline getirilir Günümüzde propolive o haliyle yavruların sin antibakteriyel, antivibeslenmesinde kullanılır. ral, antitümör, antikanser Kimyasal bileşenler açısınolduğu ve yaşlanmaya kardan hayli zengin olan poleşı biyolojik etkinliğe sahip olnin bileşenleri arasında produğu biliniyor. Polen teinler, karbonhidratlar, lipitler, mineral maddeler ve vitaminler bulunur. FaUçtu Uçtu Arı Uçtu! kat toplandığı bitkinin türü, hava sıcaklığı Ayağına Ne Yapıştı? ve toprak nemi gibi birçok faktör polenlePolen, çiçekli bitkilerin erkek üre- rin besin değerini etkiler. Dolayısıyla pome organlarının üst kısmında bulunan, lenin içeriği aynı bitki için bölgeden böldöllenmede rol olan ve balarısı tarafın- geye hatta aynı bölgede mevsimden mevdan toplanan kuru çiçek tozlarıdır. Po- sime değişebilir. <<< Arılar Sadece Bal Yapmaz! Petek Neden Yapılır? Bir diğer arı ürünü de balmumudur. Balmumu işçi arıların (12-18 günlük) karın halkalarında bulunan salgı bezlerinden salgılanan ve petek yapımında kullanılan bir maddedir. Salgılandığında beyaz olan balmumu sonPolen toplayacak arı ra koyulaşır. Peteğin hammadbir miktar bal yutarak kodesi olan balmumu propolisle vandan çıkar, sonra poleni alakarıştırılarak balla dolu veya cağı çiçek tozunun üstüne konar. içinde yavru bulunan peÖnceden yutmuş olduğu balı çiçeğin ertek gözlerinin kapatılmakek organları üzerindeki çiçek tozlarına busında ve kovan içindeki laştırır. Toz halindeki polenler hem birbirlerine yabancı maddelerin kaphem de arının göğüs ve karın tüylerine yalanmasında kullanılır. Balpışır. İşçi arıların arka bacaklarındaki mumunun temel bileşenlepolen kesesinde depolanan polenler kovana güvenli bir şeri arasında doymuş ve doymakilde ulaştırılır. mış monoesterler, diesterler, doymuş ve doymamış hidrokarbonlar ve serbest asitler sayılabilir. Bilim ve Teknik Ocak 2014 Balmumu salgılayan işçi arılar midelerini bal ile doldurduktan sonra bir araya gelerek bir zincir oluşturur ve yaklaşık 24 saat süren işlemin ardından balmumu pulcuklarını sentezlemeye başlar. Pulcuklar çene ile yoğrularak petek gözleri yapılır. İşçi arıların 1 kg balmumu yapabilmesi için 6-10 kg bal tüketmeleri gerekir. Arı ekmeği Kaynaklar • Kumova, U., “Arı Zehrinde Bilmedikleriniz”, Bilim ve Teknik, Sayı 397, s. 88-92, 2000. • https://www.sciencenews.org/article/bee-venom-component-might-offer-hiv-protection. • http://www.news-medical.net/news/20090811/Nanobee-drug-delivery-to-tumors.aspx. • http://www.apitherapie.ch/files/files/Gift/VenomBooReview.pdf. • http://www.aricilik.gov.tr/content/aricilik_bilgileri/ari_urunleri_48.aspx. • http://www.kmyo.duzce.edu.tr/kmyo/myos/pdf/MYO_OS_7010.pdf. • Çelemli, Ö., Özkırım, A., “Bal Arılarından Gelen Sağlık: Propolis”, Bilim ve Teknik, Sayı 526, s. 28-31, 2011. • Kumova, U., Korkmaz A., “Doğanın Harika Ürünü Arı Sütü”, Bilim ve Teknik, Sayı 395, s. 96-101, 2000. • Şahinler, N., “Arı ürünleri ve İnsan Sağlığı Açısından Önemi”, MKÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, Sayı 5, s. 139-148, 2000. 61
© Copyright 2024 Paperzz
