PDF Fulltext - Gaziantep Medical Journal

KLÝNÝK ÇALIÞMA
31
Okul Yaþ Dönemi Çocuðu Olan Ebeveynlerin Hastalýk
Ve Hastaneye Yatma Durumunda “Ebeveynlerin
Endiþe Kaynaklarý Ölçeði”nin Geliþtirilmesi Ve
Çocuklarýn Endiþe Kaynaklarý Ýle Etkileþimi
Improvement Of “Parent Anxiety Resources Scale” Under Conditions Of Disease And Hospitalization Of School Age
Children And Influence Over “Children Anxiety Resources”
Yrd.Doç.Dr. Demet GÖNENER
Prof.Dr. Hatice PEK
1
Sinop Üniversitesi Saðlýk Yüksekokulu
2
Marmara Üniversitesi Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý Hemþireliði Anabilim Dalý, Emekli öðretim üyesi
Özet
Araþtýrma, okul yaþ dönemindeki çocuklarýn hastalýk ve hastaneye
yatma durumunda “Ebeveynlerin Endiþe Kaynaklarý Ölçeði” nin (EEKÖ)
geliþtirilmesini ve “Çocuklarýn Endiþe Kaynaklarý” ile etkileþimini saptamak
amacýyla metodolojik ve deneysel olarak planlandý. Araþtýrma, Sinop
Atatürk Ýlköðretim Okulu’nda, Sinop SSK Hastanesi’nde, Sinop Devlet
Hastanesi’nde, Samsun SSK Bölge Hastanesi’nde, Samsun Doðum ve
Çocuk Hastanesi’nde, gerekli izinler alýndýktan sonra Eylül 2002-Ekim
2003 tarihleri arasýnda yapýlmýþtýr. Araþtýrma evrenini, Sinop Atatürk
Ýlköðretim Okulu’nda okuyan çocuklarýn, Sinop Devlet Hastanesi’nde,
Sinop SSK Hastanesi’nde ayakta/yatan hasta çocuklarýn ebeveynleri ve
Samsun SSK Bölge Hastanesi’nde ve Samsun Doðum ve Çocuk
Hastanesi’nde yatan çocuklar ve ebeveynleri, örneklem ise , basit
rastgele örneklem yöntemiyle belirlenen 60 çocuk ve 239 ebeveyn
oluþturmuþtur. Veri toplama aracý olarak, EEKÖ, Endiþe Oluþturan
Düþünce Kaynaklarý (ÇEKÖ), Beck Anksiyete Envanteri (BAE), Spielberger
Durumluk- Sürekli Kaygý Envanteri(SDSKE), Aile- Çocuk Bilgi Formu
kullanýldý. “Ebeveynlerin Endiþe Kaynaklarý Ölçeði”nin güvenirlik ve
geçerlilik alfa katsayýsý = 0.94 olarak bulunmuþtur. Vaka grubundaki
ebeveynlerin endiþe kaynaklarýndan aldýklarý puan ortalamalarýnýn
standart sapmalarýnýn eðitim öncesi yüksek, eðitim sonrasý düþük
olduðu saptanmýþtýr. Sonuç olarak; EEK֒nün geçerli ve güvenilir olduðu,
bu amaçla yapýlacak çalýþmalarda kullanýlabileceði, okul yaþ dönemi
çocuðu olan ebeveynlerin çocuklarýnýn hastalýk ya da hastaneye yatma
durumunda, endiþelerinin arttýðý, endiþesi yüksek olan ebeveynlerin
çocuklarýnýn da endiþesinin yükseldiði, ebeveynlere hemþire tarafýndan,
çocuklarýnýn hastalýk ve hastaneye yatmasý ile ilgili eðitim yapýlmasýnýn
ebeveynlerin endiþesini düþürdüðü, endiþesi azalan ebeveynlerin
çocuklarýný da endiþesinin azaldýðý saptandý. p<0.001.
Anahtar kelimeler: Çocuklar, Hastaneye Yatýþ, Ebeveyn, Ölçek, Endiþe
Abstract
The research is planned methodologically and experimentally to
improve “Parent Anxiety Resources Scale” under conditions of disease
and hospitalization of school age children and influence over “Children
Anxiety Resources”. The research is applied in between September
2002 October 2003 at Sinop Atatürk Primary School, Sinop SSK Hospital,
Sinop Government Hospital, Samsun SSK Regional Hospital, Samsun
Birth and Children Hospital after receival of required permissions.The
study group included children attending to Sinop Atatürk Primary
School, Parents of hospitalized or outpatient children in Sinop Government
Hospital and Sinop SSK Hospital and parents and children hospitalized
at Samsun SSK Regional Hospital and Samsun Birth and Children
Hospital who are determined by simple random sampling method.
Within the study group there are 60 children and 239 parents. Data
are obtained by application of “Resources of Anxiety Causing Thoughts”
(RACT), “Back Anxiety Inventory” (BAI), State- Trade Anxiety Inventory
(STAI), Family Info Form. Alpha constant of Parent Anxiety Resources
Scale is found out as 0.94. The corresponding standard deviations of
the average points which parents in the case group received from
Anxiety Resources are found to be high before education and to be
low after education. Consequently reliability and validity of “Parent
Anxiety Resources Scale” is confirmed. It is determined that increase
in the anxiety of parents whose school age children are hospitalized
directly increases the anxiety of their children. It is proved that education
given by nurses to the parents decreases the anxiety of parents which
in turn decreases the anxiety of their children. p<0.001
Key Words: Children, Hospitalization, Parent, Scale, Anxiety
GÝRÝÞ
Çocuklar bir toplumun geleceðini ve niteliðini
belirleyen en önemli bireylerdir. Dünyanýn en kalabalýk
yirmi ülkesi arasýnda yer alan ülkemizin, nüfusunun %
18’ini sadece 5 ile 14 yaþ arasýndaki çocuklarýn
oluþturmasý da okul yaþ dönemi çocuklarýn toplumsal
varlýðýnýn önemini göstermektedir (1).
Okul yaþ dönemi çocuklar için arkadaþlarý, okulu,
ders baþarýlarý ve fiziksel yeterlilikleri çok önemlidir.
Çocuklar bu dönemde giriþken çalýþkan ve hareketlidir.
Olumlu benlik saygýsýnýn geliþmesi için ebeveynlerinin
ve ayný cinsiyetten oluþan akran gruplarýnýn onayýna
gereksinim duyarlar. Bu yaþ döneminde çocuklar enerjik
ve hareketlidirler.
Fiziksel kýsýtlýlýk yaþamalarý endiþelenmelerine yol
açar. Özellikle hastalandýklarýnda ya da hastaneye
yattýklarýnda bu kýsýtlýlýk artacaðý için endiþeleri de
yoðunlaþýr. Eðer ebeveynler de endiþeli ise, bu endiþe
çocuða da geçiþ yaparak çocuktaki endiþe daha da
yoðunlaþýr. Bu nedenle, sadece çocuklara deðil,
ebeveynlerine de eðitim yapýlmasý önemlidir. Ancak
öncelikle ebeveynlerin çocuklarýnýn hastalýk ve hastaneye
yatma gibi durumlarýnda, yaþadýklarý endiþenin somut
olarak ölçülmesi gerekmektedir (2-6).
Ölçme, genellikle belli bir amaç için yapýlýr. Amaç,
ölçme konusu bakýmýndan kiþiler, olaylar ya da nesneler
hakkýnda deðerlendirme yapmak ve elde edilen
deðerlendirme sonuçlarýna göre belli karar vermektir.
Ölçme ve sayýsal deðerlendirme, Araþtýrmada en çok
kullanýlan ölçek türlerinden biri olan likert tipi ölçek
kullanýlmýþtýr (7).
Yrd.Doç.Dr. Demet GÖNENER,
Sinop Üniversitesi Saðlýk Yüksek Okulu
Adres: Sinop Üniversitesi Saðlýk Yüksekokulu SÝNOP
Tel: 0368 271 55 88 Fax: 0368 271 48 22
E-mail: [email protected]
Gaziantep Týp Dergisi 2009;15(1):31-40.
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2009 / Cilt 15 / Sayý 1
Gönener ve ark.
32
GEREÇ VE YÖNTEMLER
Araþtýrma, Sinop Atatürk Ýlköðretim Okulu (SAÝO),
Sinop Atatürk Devlet Hastanesi (SADH), Sinop SSK
Hastanesi (SSSKH), Samsun SSK Bölge Hastanesi
(SaSSKBH), Samsun Doðum ve Çocuk Hastanesinde
(SaDÇH) Eylül 2002 Ekim 2003 tarihleri arasýnda
yapýlmýþtýr. Araþtýrma evrenini, SAÝO’da okuyan çocuklarýn
ebeveynleri, SADH’ deki ayaktan/yatan hasta çocuklarýn
ebeveynleri, SSSKH’ deki ayaktan/yatan hasta çocuklarýn
ebeveynleri ve SaDÇH’de yatan çocuklarýn ebeveynleri
SaSSKBH’de yatan çocuklar ve ebeveynleri oluþturdu.
Araþtýrmanýn örneklemini, vaka kriterlerine uygun olarak
basit, rastgele yöntem ile belirlenen ebeveynler ve çocuklar
oluþturdu.
Ölçeði geliþtirmek için, test–tekrar test analizinde
ebeveynlerin seçim kriterleri; ebeveynin 6–12 yaþ dönemi
saðlýklý çocuða sahip olmasý, ebeveynin üvey olmamasý,
mental-ruhsal rahatsýzlýðýnýn olmamasý, anksiyete
bozukluðunun olmamasý, ilaç ya da madde baðýmlýlýðýnýn
olmamasý olarak belirlendi.
Güvenirlik ve geçerlik analizinde ebeveyn için vaka
seçimi kriterleri; çocuðun yanýnda kalan ebeveyn olmasý,
ebeveynlerin üvey olmamasý, anksiyete bozukluðunun
olmamasý, ruhsal hastalýklarýn olmamasý, ilaç ya da madde
baðýmlýlýðýnýn olmamasý, mental rahatsýzlýðýnýn olmamasý,
kolay iletiþim kurmasý, çalýþmaya katýlmaya gönüllü olmasý
olarak belirlendi. Güvenirlik-geçerlik analizi, kriterlere
uygun 149 ebeveyn ile gerçekleþtirildi. Güvenirlik
analizinde, iç tutarlýlýk için item alpha, madde analizi için
pearson çarpým momentler katsayýsý 0.94 olarak bulundu.
Geçerlik analizi için taslak ölçek de, çeþitli üniversitelere
baðlý olan, Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý Hemþireliði,
Ýstatistik, Psikolojik Danýþmanlýk ve Rehberlik, Türk Dili
ve Edebiyatý alanýndaki toplam 12 uzmanýn görüþüne
sunularak kapsam, dil ve anlam geçerliði saðlandý.
Ölçeðin oluþturulmasýnda üç grup ebeveyn ile çalýþýldý.
1.Grup için; saðlýklý, okula giden, okul yaþ dönemi
çocuklarýn ebeveynleri (n=72+15=87), 2.Grup için;
ayaktan tedavi almak amacýyla, acil kliniðine ya da
polikliniðe baþvuran okul yaþ dönemi çocuklarýn ebeveynleri
(n=17+15=32), 3.Grup için; hastanede yatan okul yaþ
dönemi çocuklarýn ebeveynleri (n=11+19=30) alýndý.
Parametrik testlerde yapýlacak analizlerde en az 30 vaka
olmasý kuralý dikkate alýnarak, her grup en az 30 kiþi
olmak üzere toplam 49 kiþiye, 1.grupta 15 kiþiyle, 2.grupta
15 kiþiyle, 3.grupta 19 kiþiyle her bir gruptaki ebeveyn
sayýsý toplam 49 kiþiye tamamlandý.
Ebeveynlere “Aile Bilgi Formu”, “Çocuk Bilgi Formu”,
“Ebeveynlerin Endiþe Kaynaklarý Ölçeði”, “Spilberger
Durumluluk-Süreklilik Kaygý Envanteri (SDKE–SSKE)”,
“Back Anksiyete Envanteri (BAE)” uygulandý. Her bir
ölçeðin kendi içindeki güvenirlik-geçerlik çalýþmalarý ve
geliþtirilen ölçekle arasýnda korelasyon analizi yapýldý.
Düzenlenmiþ ölçek ile BAE arasýnda pozitif yönde çok iyi
düzeyde ve istatistiksel olarak ileri derecede anlamlý
korelasyon bulundu.
Geliþtirilen ölçekle ilgili gruplarýn her birinin güvenirlik
analizinde, 1.grubun güvenirlik katsayýsý; alpha= 0.94,
iken 2.grubun alpha= 0.95, 3. grubun alpha= 0.93, tüm
gruplar için ortalama 0.94 bulundu. SDKE, SSKE ve
BAE’nin güvenirlik analizleri yapýldýðýnda sýrayla; 0.94,
0.91, 0.96 bulundu. Geçerlik- güvenirlik çalýþmalarýndan
sonra, faktör analizi yapýlarak geliþtirilen ölçekteki maddeler
kendi içinde 6 faktör altýnda toplandý. Ölçek, 57 maddelik
son halini alarak, 4 seçenekli puan sistemiyle son halini
aldý(Tablo 1). Faktörler;
1. Ebeveynin çocuklarýyla, aileleriyle, çevresiyle ilgili
endiþe kaynaklarý,
2. Çocukta oluþturabileceði fiziksel sorunlara yönelik
endiþe kaynaklarý,
3. Ebeveynlerin eþleriyle aralarýnda oluþabilecek sorunlarla
ilgili endiþe kaynaklarý,
4. Hastalýk dýþýnda hastane ile ilgili endiþe kaynaklarý,
5. Çocuðun dýþa yönelik tepkileriyle ilgili endiþe kaynaklarý,
6. Çocuðun bedenine yönelik endiþe kaynaklarý olarak
belirlendi.
Verilen yanýtlara yönelik,
Çok düþünürüm; 3 puan,
Biraz düþünürüm; 2 puan,
Çok az düþünürüm; 1 puan,
Hiç düþünmem; 0 puan olarak düzenlendi. Ölçekten
alýnan toplam puanlarýn yüksekliði, bireyin yaþadýðý endiþe
düzeyinin yüksekliðini göstermektedir.
Ölçek son haline geldikten sonra, araþtýrmadaki 149
ebeveynle birlikte toplam 179 ebeveyn üzerinde tekrar
ölçeðin güvenirlik-geçerlik analizi yapýldýðýnda güvenirlik
analizi cronbach alpha= 0.94, madde analizi item alpha
(pierson momentler çarpým korelasyonu) =0.94, Guttman
iç tutarlýlýk katsayýsý= 0.94 bulunmuþ olup, tüm iç tutarlýk
ölçütleri ileri düzeyde güvenilir ve geçerli olduðu
saptanmýþtýr. Bu þekliyle de BAE, SDKE, SSKE ölçme
araçlarý ile karþýlaþtýrýlmasý yapýldýðýnda, SDKE ile orta
düzeyde anlamlý bir korelasyon, SSKE ile orta düzeyde
anlamlýlýk sýnýrýna yakýn bir korelasyon, BAE ile arasýnda
çok iyi yönde pozitif düzeyde ve istatistiksel olarak ileri
düzeyde anlamlý korelasyon bulunmuþtur (Tablo 2).
Araþtýrmada elde edilen veri deðerlendirilirken,
istatistiksel analizler için SPSS (Statistical Package for
Social Sciences) for Windows 10,0 programý kullanýldý.
Tanýmlayýcý istatistiksel metotlarýn (ortalama, standart
sapma) yaný sýra niceliksel karþýlaþtýrýlmasýnda iki eþ
arasýndaki T testi, Mann Whitney U test kullanýldý. Niteliksel
karþýlaþtýrýlmasýnda ise Ki-Kare testi kullanýldý. Parametreler
arasý iliþkileri saptamada pearson korelasyon analizi
kullanýldý.
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2009 / Cilt 15 / Sayý 1
Gönener ve ark.
33
Tablo 1. Ebeveynlerin Endiþe Kaynaklarý Ölçeði (EEKÖ).( Araþtýrma Sonucu Geliþtirilen Ölçek )
DÜÞÜNCELER
Çok düþünürüm Biraz düþünürüm Çok az düþünürüm Hiç düþünmem
1-Çocuðumun hastalýðýndan dolayý okula devam edemediði
için derslerinde baþarýsýz olacaðýný
2-Çocuðumun önceden yaptýklarýný yapamayacaklarýný
3-Çocuðumun iyileþemeyeceðini
4-Çocuðumun bedenini algýlamasýnda deðiþiklik olacaðýný
5-Çocuðumun huyunun deðiþeceðini
6-Çocuðumun beslenme düzeninin bozulacaðýný
7-Çocuðumun hastalýðýnýn ilerleyeceðini
8-Çocuðumun herhangi bir nedenle acý çekeceðini
9-Hastaneye ziyarete gittiðimde benden zor ayrýlacaðýný
10-Çocuðumun sakat kalacaðýný
11-Çocuðumun öleceðini
12-Çocuðumun hastalýðý nedeniyle büyümesinin yaþýtlarýna
göre geri kalacaðýný
13-Çocuðumun hastalýðý nedeniyle kendini suçlayacaðýný
14-Çocuðumun beni suçlayabileceðini
15-Ebeveyn ziyaretlerinden sonra çocuðumun çok aðlayacaðýný
16-Çocuðumun çevreyle iliþkisini kesebileceðini
17-Çocuðumun iþe yaramazlýk hissedeceðini
18-Çocuðumda tikler oluþabileceðini
19-Çocuðumun arkadaþlarýndan uzak kalmasý nedeniyle çok üzüleceðini
20-Çocuðumun hastaneye yatýþ nedenini yeterince anlayamayacaðýný
21-Çocuðumda hastalýðý dýþýnda baþka hastalýklar da geliþebileceðini
22-Hastaneden eve döndüðünde normal yaþamýna alýþmakta
güçlük çekeceðini
23-Çocuðumun hastalýðý nedeniyle eþimin beni suçlayacaðýný
24-Eþimle sýkýntýlarýmý paylaþamayacaðýmý
25-Çocuklarýmýn bakýmý ile ilgili eþimin bana güveninin sarsýlabileceðini
26-Çocuðumu kaybedebileceðimi
27-Eþimin çocuðumun bakýmýnda benimle iþbirlikçi olmayacaðýný
28-Eþimle ilgili paylaþýmlarýnýn azalacaðýný
29-Eþimin bana yeterince anlyýþlý olmayacaðýný
30-Eþime yeterince anlayýþlý olamayacaðýmý
31-Hastalýk nedeniyle maddi sýkýntý yaþayacaðýmý
32- Aile içindeki sorumluluklarýmýzýn deðiþeceðini
33-Çocuðumla ailem arasýnda kalacaðýmý
34-Evdeki çocuklarýmý ihmal edeceðimi
35-Çocuðumun hastalýðýndan kardeþlerinin psikolojik olarak çok etkileneceðini
36-Hastanenin yabancý bir ortam olacaðýný
37-Hastanede çocuðumun tuvalet ihtiyacýný rahat gideremeyeceðini
38-Saðlýk ekibinin çocuðuma ilgisiz davranacaðýný
39-Hastane temizliðinin yetersiz olacaðýný
40-Kimseden yardým alamayacaðýmý
41-Yanlýþ ilaç verileceðini
42-Çocuðumun hastalýðý nedeniyle baþka saðlýk kurumlarýna sevk edileceðini
43-Hastalýk ya da hastaneyle ilgili gerçekleri Söylememem gerektiðini
44-Çocuðumu aðrýlý iþlemlerden koruyamayacaðýmý
45-Çocuðuma yeterince dokunamayacaðýmý
46-Çocuðumun saðlýk giderleri nedeniyle iþyerine külfet olacaðýmý
47-Ýþ yeriyle ilgili izin problemi yaþayabileceðimizi
48-Evdeki çocuklarýmla ilgilenemeyeceðimi
49-Çocuðumla iliþkilerimizin bozulacaðýný
50-Çocuðumun artýk bana güven duymayacaðýmý
51-Arkadaþlarýmla yeterince görüþemeyeceðimi
52-Çocuðumun hastalýðýnýn beni çok üzeceðini
53-Hastaneye yatýþ nedenini yeterince
54-Çocuðumun kendisine yapýlan uygulamalarýn ne amaçla yapýldýðýný
yeterince anlatamayacaðýmý
55-Çocuðuma karþý doðru davranýþlar geliþtiremeyeceðimi
56-Çocuðumu hastalýktan yeterince koruyamadýðýmý
57-Çocuðumun okulundan uzak kalmasý nedeniyle çok üzüleceðini
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2009 / Cilt 15 / Sayý 1
Gönener ve ark.
34
Geçerlilik ve iç tutarlýk analizleri Reliability analizi ile
yapýldý. Geliþtirilen ölçekteki sorular faktör analizi yöntemi
ile ayrýþtýrýlarak sýnýflandý. Sonuçlar %95’lik güven
aralýðýnda, anlamlýlýk p<0,05 düzeyinde deðerlendirildi.
BULGULAR
Araþtýrmada elde edilen sonuçlar 6 bölümde ele alýnmýþtýr.
1.Bölümde, ebeveynin ve çocuðun demografik özellikleri
incelendiðinde;
Hastaneye yatan çocuklarýn ebeveynlerinin hem
kontrol grubunda (%93.3 n=28) hem de vaka grubunda
(%96.7 n=29) tamamýna yakýnýnýn anne olduðu saptandý.
Vaka ve kontrol grubundaki ebeveynlerin yaþ daðýlýmlarý
incelendiðinde, 35 yaþ üzeri ebeveynlerin %43.3 oranla
ilk sýralamada yer aldýðý belirlendi.
Ebeveynlerin eðitim durumlarý incelendiðinde, okuryazar olmama oranýnýn %8.3 olduðu, %76.1’nin ise ilkokul
mezunu olduðu tespit edildi.
Ebeveynlerin çocuk sayýsý incelendiðinde, çoðunluðun
2-3 çocuða sahip olduðu, gruplarýn aile yapýlarýnýn birbirine
benzerlik göstermekte olduðu ve çekirdek aile yapýsýnýn
%73.3 olduðu saptandý (Tablo 3).
Araþtýrmaya katýlan çocuklarýn yarýdan fazlasýnýn
(%76.8) 6–9 yaþ grubundaki çocuklar olduðu ve hastaneye
yatan çocuklarýn çoðunluðunun erkek çocuk olduðu
belirlendi (%56.7 n=34)(Tablo 4).
2.Bölümde, ebeveynlerin, çocuklarýn hastalýk ve hastaneye
yatma ile ilgili bilgilendirilme ve endiþelenme durumu
incelendiðinde;
Araþtýrma grubundaki ebeveynlerin büyük
çoðunluðunun (%90 n=54) çocuklarýnýn hastaneye
yatacaðýný o gün öðrendiði ve kendisine hekim ya da
ailesinin bildirdiði belirlendi (%98.3 n= 59 , %1.7 n=1).
Bulgulara göre, gruplardaki ebeveynlerin, saðlýk ekibi ile
tanýþtýrýlmama oranýnýn %98.3 n=59 olduðu belirlendi.
Ebeveynlerin çocuklarýnýn hastaneye yatacaðýný
öðrendikleri zaman ve hastanede yatarken
endiþelenmiþ olduðu (%100 n=60 ) belirlendi (Tablo 5).
3.Bölümde, çocuklarýn hastalýk ve hastaneye yatma ile
ilgili bilgilendirilme ve endiþelenme durumu, ebeveyn
tutumlarýyla endiþe durumlarýnýn etkileþimi incelendiðinde;
Araþtýrmaya katýlan çocuklarýn hastalýk ve hastaneye
yatma ile ilgili bilgilendirilme ve endiþelenme durumu
incelendiðinde, çocuklarýn %90’ýnýn hastaneye yatmadan
önce hastane hakkýnda bilgisinin olmadýðý, olanlarýn da
önceki hastane deneyimleri ve televizyon nedeniyle
bilgisinin olduðu ya da öðretmenlerinden bilgi aldýðý,
grubun tamamýnýn saðlýk ekibi ile tanýþtýrýlmadýðý (%100
n=60), kullanýlan aletler hakkýnda açýklama yapýlmadýðý
(%100 n=60) belirlendi (Tablo 6).
4.Bölümde, ebeveynlerin ve çocuklarýn, EEKÖ, ÇEKÖ,
BAE, SDKE, SSKE’DEN aldýklarý I. ve II. uygulama puanlarý
incelendiðinde;
Araþtýrmaya katýlan çocuklarýn tamamýnýn (%100
n=60) hastanedeyken ve aðrýlý iþlemler uygulanýrken
yanlarýnda birisinin kalmasýný istediði ve çoðunlukla da
bu kiþinin annesi olduðu (%90 n=54) saptandý.
Araþtýrmaya katýlan çocuklarýn, hastaneye yatma
durumunda ve ebeveynlerinin telaþlý olmasý, aðlamasý,
korkmuþ görünmesi, üzgün görünmesi, çocuðuna kýzmasý,
endiþeli olmasý gibi olumsuz tepkileri görmesi durumunda,
tamamýnýn (%100 n= 60) endiþelendiði belirlendi (Tablo
7). Gruplardaki ebeveynlerin, çocuklarýnýn hastaneye
yatmasý ile ilgili endiþe kaynaklarýndan alýnan puan
ortalamalarý ± standart hatalarý birbirine çok yakýndý.
Kontrol grubundaki ebeveynlerin, ölçeklerden aldýklarý
puan ortalamasý incelendiðinde ölçekler arasýnda anlamlý
bir fark bulunmadý (Tablo 8).
Araþtýrmada kontrol grubunun puan ortalamalarý,
1.gün 158.1±26.1 ve 3.gün 158±24.4 idi. Araþtýrma
bulgularýnda, kontrol grubundaki çocuklarýn ÇEK֒den
aldýklarý puan ortalamalarý, 1. günde 56±8.55, 3. günde
55.8 ±7.56 idi. Vaka gruplarýnýn eðitim öncesinde ve
sonrasýnda ölçeklerden aldýklarý puan ortalamalarý
incelendiðinde aralarýnda oldukça anlamlý fark bulundu
(p< 0.001). Eðitim öncesi ebeveynlerin, EEK֒den aldýklarý
puan ortalamasý 158.1±14.4 iken eðitim sonrasý 17.7±6.3
idi.
5.Bölümde, ebeveynlerin demografik özellikleri ile
çocuklarýnýn hastalýk ve hastaneye yatma durumlarýnýn
EEKÖ ile etkileþimi incelendiðinde;
Ebeveynlerin yaþ gruplarýna, eðitim düzeylerine, aile
tipine, ailenin yaþadýðý bölgeye, çocuðunun hastaneye
yatacaðýný öðrenme zamanýna, hastaneye kabulde saðlýk
ekibi ile karþýlaþma durumlarýna, çocuklarýnýn hastalýðýyla
ve hastaneyle ilgili açýklama yapýlmasý durumuna,
çocuklarýnýn hastaneye yatacaðýný öðrenme zamanýna
göre, ebeveynlerin endiþe puanlarý deðerlendirildiðinde,
gruplardaki tüm ebeveynlerin çok yüksek puan aldýðý ve
çocuklarýnýn hastanede yatýyor olmasýnýn onlarý çok
endiþelendirdiði, ancak eðitim yapýldýðý zaman
ebeveynlerin puanlarýnda önemli ölçüde düþüþ olduðu,
endiþelerinin azaldýðý saptandý.
6.Bölüm, çocuklarýn kardeþ sayýsý, cinsiyeti ile hastalýk
ve hastaneye yatmasý durumunun ÇEKÖ ile etkileþimi
ile ilgili bulgular incelendiðinde;Gruplardaki çocuklarýn
daha önce hastaneye yatma durumlarý, çocuklarýn
endiþeleri ile deðerlendirildiðinde gruplar arasý anlamlý
farklýlýk bulunamadý (p>0.05)(Tablo 9).
Kontrol grubundaki çocuklardan, hastaneye daha
önce yatanlarýn 1. gün 56.09±7.2, 3.gün 56±7.2 puan,
hastaneye daha önce yatmayanlarýn 1. gün 56±9.4,
3.gün 55.74±7.9 puan aldýklarý tespit edildi.
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2009 / Cilt 15 / Sayý 1
Gönener ve ark.
35
Tablo 2. EEKÖ ile SDKE, SSKE ve BAE’nin Arasýndaki Ýliþki (n=60).
EEKÖ
SDKE
SSKE
BAE
Ölçek
r
0,225
0,261
0,735
p
0,040
0,07
0,001
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2009 / Cilt 15 / Sayý 1
36
Gönener ve ark.
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2009 / Cilt 15 / Sayý 1
Gönener ve ark.
37
Vaka grubundaki çocuklarýn ise hastaneye daha önce
yatanlarýn 1.gün 56.91±2.3, 3.gün 5.18±2.2 puan,
hastaneye daha önce yatmayanlarýn da 1.gün 55.37±6.2,
3. gün 4.06±1.9 puan almýþ olduklarý saptandý.
Çocuklarýn hastaneye yatma endiþesinin ÇEKÖ puanlarýna
göre deðerlendirilmesinde, vaka grubundaki çocuklarda,
hastanede yatmaktan endiþelenenlerin 1. gün endiþe
puaný 55.93±5.1, 3.gün endiþe puaný ise 4.48±2 idi.
Kontrol grubu çocuklarýnda, 1.gün endiþe puaný
56.03±8.6, 3. gün endiþe puaný 55.83±7.6 idi (Tablo
10). Ebeveynin endiþeli olmasýnýn ÇEKÖ puanlarýna göre
deðerlendirilmesinde, vaka grubu çocuklarýnda, ebeveynin
endiþesinden endiþelenenlerin 1 gün endiþe puaný
55.93±5.1, 3 gün endiþe puaný ise, 4.48±2 idi. Kontrol
grubu çocuklarýnda, ebeveynin endiþesinden
endiþelenenlerin 1 gün endiþe puaný 56.03±8.6, 3 gün
endiþe puaný ise 55.83±7.6 idi.
TARTIÞMA VE SONUÇ
Araþtýrma grubunda hastaneye yatan çocuklarýn
ebeveynlerinin hem kontrol grubunda (%93.3 n=28)
hem vaka grubunda (%96.7 n=29) tamamýna yakýný
(toplam %95 n=57) anne idi. Ebeveyn yönünden elde
edilen sonuç, geliþmekte olan ve ana erkil yapýya sahip
olan ülkelerde, kadýnýn geleneksel boyutta yaþamasý, iþ
yaþamýnda kadýnlarýn erkeklerden daha geri planda olmasý,
bu nedenle de zamanýnýn önemli bir kýsmýný ailesine ve
ç o c u k l a r ý n a ay ý r m a s ý þ e k l i n d e a ç ý k l a n a b i l i r.
Vaka ve kontrol grubundaki ebeveynlerin yaþ daðýlýmlarý
incelendiðinde, 35 yaþ üzeri ebeveynler ilk sýralamada
yer aldý (%43.3 n=26). Bu sonuç ülke nüfusumuzun
nüfus piramidinde genç ve eriþkin nüfusun yaþlý nüfusa
oranla daha yüksek yüzde oranýna sahip olmasý ile
açýklanabilir. TNSA (2003)’nýn raporlarý da sonucu
desteklemektedir (7). Okur-yazar olmama oraný %8.3
idi.
Vaka ve kontrol gruplarýndaki ebeveynlerin eðitim
düzeyleri incelendiðinde, ebeveynlerin çoðunluðunun
ilköðretim mezunu olduðu tespit edildi Bu oran Türkiye’de
ilköðretimin zorunlu olmasý nedeniyle yüksektir. Ancak
istenen düzeyde deðildir. Araþtýrmada sadece bir ebeveyn
yüksekokul mezunuydu.
Sonuçlar, özellikle son yýllarda nüfus yapýlarý, annebaba eðitim düzeylerini belirten çeþitli çalýþma ve araþtýrma
raporlarý ile uyumluluk göstermekteydi (7,8).
Ebeveynlerin çocuk sayýsý incelendiðinde, çoðunluðun 3
çocuða sahip olduðu görüldü. TNSA (2003)’da özellikle
son 20–30 yýlda doðurganlýk hýzýnda önemli azalmalar
meydana gelerek, 1990’lý yýllarýn baþýnda doðurganlýk
hýzýnýn 3 çocuða düþtüðü belirtilmiþtir (7). DÝE’ nün 2006
yýlý verilerinde de doðurganlýk hýzýnýn düþtüðü, çocuk
sayýsýnýn 2.18 olduðu belirtilmiþtir (9). Sonuçlar, çocuk
sayýsý azaldýkça, saðlýk kurumlarýndan daha fazla
yararlanýldýðýný, çocuklara profesyonel yardýmýn daha
fazla ulaþtýrýldýðýný düþündürmektedir. Gruplarýn aile
yapýlarý birbirine yakýnlýk göstermekteydi. Çekirdek aile
yapýsý %73.3’lerdeydi.
Elde ettiðimiz sonuçlar Türkiye’de, kentleþme ve
sanayileþme sürecinin ilerlemesi sonucu, geniþ aileden
çekirdek aileye geçiþ sürecinin hýzla artmýþ olmasý ile
açýklanabilir. Sonuçlarýmýz çeþitli çalýþma ve araþtýrma
ra p o r l a r ý i l e u y g u n l u k g ö s t e r m e k t e d i r ( 1 0 ) .
Araþtýrma grubunda hastaneye yatan vaka ve kontrol
gruplarýndaki çocuklarýn yarýdan fazlasýný (%76.8) 6–9
yaþ grubundaki çocuklar oluþturmaktaydý. Ýkinci
sýrada da (%23.4) 10–12 yaþ grubu çoðunluktaydý.
TNSA (1998)' da kentsel kesimde yaþayan 6–9 yaþ
grubu çocuðun sayýsýnýn, kýrsal kesimde yaþayanlara göre
daha yüksek olduðu belirtilmiþ olmasý araþtýrma
sonuçlarýyla uyumluluk göstermektedir (7).
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2009 / Cilt 15 / Sayý 1
Gönener ve ark.
38
Araþtýrmadaki hastaneye yatan çocuklar, cinsiyetleri
yönünden incelendiðinde, erkek çocuk sayýsýnýn kýzlardan
fazla olduðu görüldü. Cinsiyet yönünden elde edilen bu
sonuç TNSA (1998)'de erkek çocuk sayýsýnýn kýz
çocuklardan fazla olduðunun belirtilmesiyle paralellik
göstermektedir. Ayrýca geliþmekte olan ülkelerde erkek
çocuða, kýz çocuðundan daha fazla önem verilmesi ve
saðlýk sorununda hastaneye getirilmesi þeklinde
açýklanabilir. Karakoç ve ark. (11)’ýn araþtýrmalarýnda da
hastaneye yatmada kültürel faktörlerin etkili olmasý
hususu sonuçlarý desteklemektedir.
Araþtýrma sonucu; Baþer ve Çavuþoðlu’nun (12),
Patterson ve Eiser’in (13), çocuklarýn hastane hakkýndaki
bilgileri deneyimleyerek öðrendiklerini belirten
araþtýrmalarýyla paralellik göstermektedir. Vaka ve kontrol
grubundaki çocuklara, hastaneye yatacaðýný öðrenme
zamanlarý sorulduðunda, grubun büyük çoðunluðuna
birkaç saat önce hastaneye yatacaðýnýn bildirip ve
ebeveynleriyle ayný zamanda öðrenmiþ olduðu cevabýnýn
alýnmasý, ebeveynlerin hastaneye yatma ile ilgili ilk
tepkilerini yaþarken çocuklarýyla birlikte olduðunu
göstermektedir.
Araþtýrma grubundaki ebeveynlerin büyük
çoðunluðunun (%90 n=54) çocuklarýnýn hastaneye
yatacaðýný o gün öðrendiði ve çocuða yatacaðýný kendisine
hekim ve ailesinin bildirdiði belirlendi (%98.3 n=59, %1.7
n=1). Akut hastalýk olmasý, ebeveynlerin yatýþý
öðrendiklerinde çocuklarýna hastaneye yatmasý gerektiðini
hemen haber verilebileceði düþünüldüðünde, 6–12 yaþ
dönemi çocuklarda hastalýk ve hastaneye yatmaya karþý
bedenine zarar verilme korkusu, ailesinden ve
arkadaþlarýndan uzak kalma endiþesinin geliþtiðini bildiren
kaynaklar da gözönüne alýndýðýnda hastaneye yatmadan
kýsa bir süre önce yatýþýn haber verilmesi olumlu bir
davranýþ olarak deðerlendirilebilir. Bilgilendirenler arasýnda
hemþirenin bulunmamasý ise oldukça düþündürücüdür.
Hastanýn hastaneye kabulü esnasýnda hemþirenin
rollerinden biride hastayý hastane ortamý ve
tanýþtýrmaktýr(14). Vaka ve kontrol gruplarýndaki
ebeveynlerin, saðlýk ekibi ile tanýþtýrýlmama oraný oldukça
yüksekti (%98.3 n=59). Tanýþtýrma iþleminde hemþirenin
etkili olmamasý (%100 n=1) hasta kabulü iþlemlerinin
nitelikli yapýlmasý hususunda düþündürücüdür. Vaka ve
kontrol gruplarýndaki çocuklarýn tamamýnýn saðlýk ekibi
ile tanýþtýrýlmamasý ve hastanede kullanýlan aletler hakkýnda
açýklama yapýlmamasý kabul iþlemlerinin yeterince yerine
getirilmediðini düþündürmektedir. Araþtýrma sonucu,
hemþirenin hasta kabulündeki rolünün önemini
düþündürmektedir. Ebeveynlerin çocuklarýnýn hastaneye
yatacaðýný öðrendikleri zaman ve hastanede yatarken
endiþelenmiþ olmalarý hemþirenin rollerinin
anýmsanmasýnda önemlidir. Araþtýrma vaka ve kontrol
gruplarýndaki çocuklarýn, iki grupta da eþit sayýda olmak
üzere, büyük çoðunluðunun daha önce yatmadýðý ve
yatanlarýn da ilk sýralama da, %68.3’ünün 1.kez, 2.
sýralamada %13.6’sýnýn 2.kez, 1 çocuðun 4 kez, 3 çocuðun
da 5 kez yattýðý tespit edildi. 2001 Yataklý Tedavi Kurumlarý
Ýstatistik Yýllýðý (YTKÝY)’nda, çocuk hastalýklarýyla ilgili
toplam 16567 yatak sayýsýnýn ayrýlmasý ve çocuk
hastanelerinde yatan bir çocuðun hastanede kalma
süresinin 5,6 gün olduðunu belirten raporlarý dikkate
alýndýðýnda, grubun çoðunluðunun hastaneye yatmamýþ
olmasý çocuk saðlýðýnda olumlu bir geliþme olarak
deðerlendirilebilir. Çocuklarýn hastane ve hastalýk hakkýnda
bilgilenme durumlarý birbirine benzerdi.Gruplardaki
çocuklarýn %90’ýnýn hastaneye yatmadan önce hastane
hakkýnda bilgisinin olmadýðý, olanlarýn da önceki hastane
deneyimleri ve televizyon nedeniyle bilgisinin olduðu ya
da öðretmenlerinden bilgi aldýðý grubun çoðunluðuna
saðlýklý iken hastane tanýtýmý yapýlmadýðý, saðlýk ekibi ile
tanýþtýrýlmadýðý, kullanýlan aletler hakkýnda açýklama
yapýlmadýðý belirlendi.
Araþtýrmada, vaka ve kontrol gruplarýnýn tamamýnýn
hastanedeyken ve aðrýlý iþlemler uygulanýrken çocuklarýn
yanlarýnda birisinin kalmasýný istediði ve çoðunlukla bu
kiþinin de annesi olduðu saptandý. Araþtýrma sonucu,
okul yaþ dönemi çocuklarýn ailesinden uzaklaþarak, okul
ortamý ve arkadaþlarý gibi aile dýþý bireylerle
toplumsallaþmaya baþladýðýný, ancak hastalýk ve hastaneye
yatma gibi stres yaratan durumlarda özellikle yanlarýnda
annelerinin olmasýný istediðini, annesinin desteðine
gereksinim duyduðunu belirten kaynaklarla paralellik
göstermektedir (14,15,2). Araþtýrmada vaka ve kontrol
gruplarýndaki çocuklarýn, hastaneye yatma, durumunda
ve ebeveynlerinin telaþlý olmasý, aðlamasý, korkmuþ
görünmesi, üzgün görünmesi, çocuðuna kýzmasý, endiþeli
olmasý gibi olumsuz tepkileri görmesi durumunda,
tamamýnýn endiþe yaþadýðý belirlendi (16,17). Teichman
ve ark. (3)’nýn araþtýrmalarýnda da, yüksek düzeyde
endiþe yaþayan annelerin çocuklarýnýn da endiþe yaþadýðý
belirtilmektedir.
Vaka ve kontrol gruplarýndaki ebeveynlerin, çocuklarýnýn
hastaneye yatmasý ile ilgili endiþe kaynaklarýndan alýnan
puan ortalamalarý standart hatalarý birbirine çok yakýndý
(Tablo 8). EEKÖ'den alýnacak toplam puanlarýn 171 olduðu
düþünüldüðünde, gruplarýn ortalama 158 puan almasý
ebeveynlerin yoðun düzeyde endiþeli olduðunu göstermesi
açýsýndan önemlidir.Araþtýrmada kontrol grubundaki
ebeveynlerin, ölçeklerden aldýklarý puan ortalamasý
incelendiðinde, EEKÖ, BAE, SDKE, ÇEKÖ ölçekleri arasýnda
anlamlý bir fark bulunamadý. Araþtýrmada, kontrol grubunun
1.gün 158.126.1 ve 3.gün 15824.4 ortalamalarýnýn çok
yüksek düzeyde ve birbirine çok yakýn deðerler olmasý
(Tablo 8) ebeveynlerin hastaneye yatma durumunda ve
hastanede kalma durumunda oldukça endiþeli olduðunu
göstermektedir.
Vaka ve kontrol gruplarýndaki ebeveynlerin tamamý,
hem çocuklarýnýn hastaneye yatacaðýný öðrendiði zaman
hem de hastanede yatýyor olmasýndan endiþe yaþadýðýný
belirtti. Sonuçlar; Hansen’in (4) çocuklarýnýn akut hastalýða
yakalanmasýnýn ebeveynlerde çok üzüntü yarattýðýný,
Kaiser ve ark. (18)’nýn çocuklarýnýn hastalýðýnýn ailede
stres yarattýðýný, Kent ve ark. (19)’nýn da yanýk ya da
kýrýk gibi akut hastalýklarda özellikle annelerin çok endiþeli
olduðunu, Karakoç ve ark. (11)’nýn çocuklarý hastaneye
yattýktan sonra ebeveynlerin %82’sinde huzursuzluk,
sýkýntý, %24’ünde suçluluk duyma gibi davranýþ
deðiþikliklerinin olduðunu bildiren çalýþmalarýyla paralellik
göstermektedir.
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2009 / Cilt 15 / Sayý 1
Gönener ve ark.
39
Araþtýrma sonuçlarý, ebeveynler için, çocuklarýnýn
hastaneye yatýþýnýn endiþe yarattýðýný belirlenen kaynaklar
ile paralellik göstermektedir (16,17,20). Araþtýrmada,
kontrol grubundaki çocuklarýn ÇEK֒den aldýklarý puan
ortalamalarýnýn, toplam puanýn 60 olduðu düþünüldüðünde
1.günde 568.55, 3.günde 55.87.56 olmasý, çocuklarýn
yoðun endiþe oluþturacak düþüncelere sahip olduðunu
göstermesi açýsýndan önemlidir (Tablo 9).
Gönener
(5)’de araþtýrmasýnda okul yaþ dönemi çocuklarýn akut
hastalýklarý nedeniyle eðitim yapýlmamýþsa hastanede
kalýþ süresi boyunca oldukça endiþeli olduðunu belirtmiþtir.
Vaka ve kontrol gruplarýna uyguladýðý ÇEK֒den aldýðý
ortalama puanýn 54.250.6 olmasý, araþtýrma sonuçlarýný
desteklemektedir. Vaka kontrol gruplarýna uygulanan
BAE’den alýnacak toplam puanýn 63 olduðu
düþünüldüðünde, kontrol grubundaki ebeveynlerin, 1.gün
59.211.6, 3.gün 5910.5 puan almýþ olmasý da ebeveynlerin
yüksek düzeyde endiþeli olduðunu göstermekle birlikte,
araþtýrmada kullanýlan EEK֒ nin endiþeyi ölçme durumunu
da desteklemektedir (Tablo 9).
Kontrol grubundaki ebeveynlere uygulanan SDKE
ölçeðinden 1.günde 48.92.4 2.günde 48.92.6 puan alýnmýþ
olmasý, ebeveynlerin endiþesinin yüksek olduðunu
göstermekle birlikte, hastanede akut hastalýk nedeniyle
yatan çocuklarýn ebeveynlerinin endiþe düzeylerini
belirlemede kullanýlabilirliðini gösterirken, araþtýrmada
oluþturulan EEK֒ nin kullanýmda uygunluðunu
desteklemektedir. Kullanýlan SSKE ölçeðinden 1.gün
52.62.4, 3.gün 60.48.72 puan alýnmýþ olmasý, ölçeðin
geneli ölçmesi dikkate alýndýðýnda, eðitim yapýlmamýþ
olan grupta hastanede kalýþla endiþenin giderek
yükseldiðini düþündürmektedir (Tablo 8). Teichman ve
ark. (3)’nýnda araþtýrmalarýnda, annelerin çocuklarýnýn
hastaneye yatmasý durumunda endiþelerinin yüksek
olacaðýný belirtmesi araþtýrma sonuçlarýný desteklemektedir.
Araþtýrmada, vaka gruplarýnýn eðitim öncesinde ve
sonrasýnda ölçeklerden aldýklarý puan ortalamalarý
incelendiðinde (Tablo 8) aralarýnda oldukça anlamlý fark
bulundu (p<0.001). Eðitim öncesi ebeveynlerin, EEKÖ'den
aldýklarý puan ortalamasý 158.114.4 iken eðitim sonrasý
17.76.3 olmasý çocuklarýnýn hastanede yatýþ süresince
ebeveynlerine yapýlan eðitimin, ebeveynler üzerinde
oldukça olumlu bir geliþme saðlayarak endiþelerini
azalttýðýný gösterdi.
Kontrol grubundaki çocuklardan hastaneye daha önce
yatanlarýn ve yatmayanlarýn da, 1. gün ve 3. günde
yapýlan uygulamada 60’a yakýn puan almasý, çocuklarýn
daha önce hastaneye yatmýþ olmalarýnýn endiþeleri üzerine
etkili olmadýðýný göstermekle birlikte, endiþelerinin oldukça
yüksek olduðunu ortaya koymaktadýr.
Vaka grubundaki çocuklardan ise hastaneye daha
önce yatanlarýn 1. gün 562.3. 3. gün ise 5.182.2 puan,
hastaneye daha önceleri yatmayanlarýn da 1. gün 55.376.2,
3. gün 4.061.9 puan almýþ olmalarý, ebeveynlerine eðitim
yapýlmadýðýnda çocuklarýn endiþelerinde, daha önce
hastaneye yatmamasýnýn etkili olmadýðýný göstermekle
birlikte, ebeveynlere yapýlan eðitimin çocuklarýn
endiþelerinin azalmasýna olumlu etkisinin olduðunu
göstermektedir.
Vaka grubundaki çocuklara uygulanan, ÇEKÖ
ölçeðinde, eðitim öncesi 56.15.1 eðitim sonrasý 4.482.0
puan olmasý, çocuðunun yatýþ süresince ebeveyne yapýlan
eðitimin çocuk üzerinde oldukça olumlu bir geliþmeye
yol açtýðýný gösterdi. Sonuçlar; ebeveynlerin endiþeli olma
durumunda çocuklarýn da bu endiþen olumsuz
etkileneceðini, ebeveynlerin eðitimle endiþesi azaldýðýnda
çocuklarýn da ebeveynlerinden etkilenerek endiþelerinin
azaldýðýný göstermektedir. Sonuçlar, ebeveynlerin
endiþelerinin çocuðuna geçebileceðini ifade eden
kaynaklarla paralellik göstermektedir (14-16).
Vaka gruplarýndaki ebeveynlere, BAE uygulandýðýnda,
eðitim öncesi 62.23.8 iken, eðitim sonrasý 3.64.7 olmasý
da yapýlan eðitimin etkili olduðunu göstermekle birlikte,
araþtýrmada kullanýlan EEKÖ'den alýnan puan ortalamalarýný
desteklemektedir. Vaka gruplarýndaki ebeveynlere,
durumluk ölçeði uygulandýðýnda eðitim öncesi 48.332
iken eðitim sonrasý 42.32.53 olmasý, yapýlan eðitimin
etkili olduðunu göstermekle birlikte, araþtýrmada kullanýlan
EEKÖ'den alýnan puan ortalamasýný da desteklemektedir.
Vaka gruplarý ebeveynlerine süreklilik ölçeði uygulandýðýnda
eðitim öncesi 50.12.99 iken eðitim sonrasý 54.83.36
olmasý ebeveynlerin kaygýsýnýn, hastaneye yatma ya da
hastalanma durumundan baðýmsýz olarak kaygýlarýnýn
olduðunu düþündürmektedir.
SONUÇ
Geliþtirilen EEK֒ nin güvenilir ve geçerli (cronbach
alfa= 0.94) olduðu saptanmýþtýr. Ölçeðin bu amaçla
yapýlacak araþtýrmalarda kullanýlabileceði, ebeveyn ve
çocuk için hastaneye kabulün önemli olduðu, kabul
iþlemiyle birlikte ebeveynlere yapýlacak eðitimle, çocukta
da ayný oranda endiþelerin azalacaðý, hastalýk ve hastaneye
yatma durumunda hemþire tarafýndan hasta kabul
iþlemleriyle birlikte ebeveynlere de eðitim yapýlmasýnýn
önemli olduðu saptanmýþtýr.
KAYNAKLAR
1.Web.ttnet.net.tr/denel/2002%20Veri.htm-29k, 2003
2.Kavaklý A. Okul Çocukluðu Döneminde Psikososyal
Geliþme Çocukluk Yaþlarýnda Büyüme ve Geliþme, Hilal
Matbaacýlýk A.Þ. Ýstanbul, 1992.
3.Teichman Y, Rafael BM, Lerman M. Anxiety Reaction
of Hospitalized Children. Br J Med Psycho.1986;(59):
375–382.
4.Gönener D. Okul Yaþ Grubu Çocuklarýn Hastane ve
Hastalýðý ile ilgili Bilgilendirme Durumlarýnýn Endiþe
Kaynaklarý ile Etkileþimi. Ý.Ü. Saðlýk Bilimleri Enstitüsü,
Yüksek Lisans Tezi, Ýstanbul, 1997.
5.Bilir Þ, Dönmez B. Çocuk ve Hastane Sim Matbaacýlýk.
Ankara,1995.
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2009 / Cilt 15 / Sayý 1
Gönener ve ark.
40
6.Arslantürk Z. Sosyal Bilimler için Araþtýrma Metod ve
Teknikleri, 3.Basým, s.168-174, M.Ü. Ýlahiyat Vakfý Yayýnlarý,
Ýstanbul, 1997.
7.Türkiye Nüfus ve Saðlýk Araþtýrmasý 1998. Hacettepe
Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara, 1999.
8.Yataklý Tedavi Kurumlarý Ýstatistik Yýllýðý 2001, Saðlýk
Bakanlýðý Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüðü, Ankara,
2002.
9.http://nkg.die.gov.tr/goster.asp?aile
10.http://www.geocities.com/kemalgökcanyaile.html.2003
11.Karakoç Ö, Erkan M, Oto R. Çocuk Cerrahi Servisinde
Yatan Hastalarýn Ebeveynlerinin Anksiyete Düzeyleri ve
Bazý Sosyo-Demografik Özelliklerle Ýliþkisi. Hemþirelik
Forumu Dergisi, 2001;(4):32-36.
12.Baþer G, Çavuþoðlu H. 7-12 Yaþ Grubundaki Çocuklarýn
Hastaneyi ve Hemþireyi Algýlayýþlarý. III. Ulusal Hemþirelik
Kongresi Kitabý. Cumhuriyet Üniversitesi Hemþirelik Yüksek
Okulu Sivas, 1992;614–621.
13.Patterson D, Eiser C. Childrens Perceptions of Hospital:
A Preliminary Study, Int J Nurs Stud. 1984;(21):45–50.
14.Bluestein J. Ana Babalarýn Yapmasý ve Yapmamasý
Gerekenler, Çev. Gürel H, Hýzla Yayýncýlýk Ankara, 2000.
15.Dürü Ç. Korku, Kaygý, Panik Nedir? Nasýl Baþa Çýkýlýr?
Türk Psikoloji Bülteni, 1999;(15):67–70.
16.Tunçdoðan Ý, Tunçdoðan AC: Çocuk ve Beslenme:
Okul Yaþ Dönemi Çocuðun Beslenmesi, Ankara, 1985;232298.
17.Yýldýz S. Ameliyat Olacak Çocuklarda Ailenin Eðitsel
ve Sosyal Sorunlarý ve Hemþirelik Yaklaþýmlarý. Hemþirelik
Forumu. Çocuk Cerrahisi Özel Sayýsý, 2000;(1):16-25.
18.Kaiser LJ, Ostojo E, Pruitt DB, Dealing With Stress
and Travma in Families. Child Adol Psychiatry.
1998;(7):87–103.
19.Kent L, King H, Cochrane R. Maternal and Child
Psychological Sequelae in Pediatric Burn Injuries. Burns,
2000;(26):317-322.
20.Thopson N, Irwin G, Gunawardene SM, Chan L.
Preoperative Parental Anxiety. Anaesthenia. 1996;51:10081012.
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2009 / Cilt 15 / Sayý 1