Klavyem, Stetoskopum ve Ben

Klavyem, Stetoskopum ve Ben
Dr. Murat Sincan*
Bu yazý yazarýn
20 yýl
sonrasýnda týbbi
kayýtlarla ilgili
vizyonunu
yansýtmaktadýr.
Saðlýk Bilgi
Zincirleri ile
ilgili bir proje
yazarýn da
içinde
bulunduðu bir
uluslararasý
grup tarafýndan
Avrupa Birliði
6. Çerçeve
Braun Ailesi o yýl tatillerini Türkiye'de
geçirmeye karar vermiþlerdi. Bu kararda hem bir
Akdeniz ülkesi olan Türkiye'nin dünya harikasý
deniz ve kumsallarý, hem de artýk bilgi
toplumuna geçen Türkiye'nin geliþmiþlik düzeyi
ve saðlýk hizmetlerinin kalitesi hakkýnda
duyduklarý etkili olmuþtu. Gerçekten de Türkiye
son 20 yýlda çok hýzlý ilerlemiþti. 2022 yýlýnýn
yaþandýðý bu günlerde; geliþmiþ ülkelerle
arasýndaki farký, eðitime ve Ar-Ge yatýrýmlarýna
verdiði önemle hýzla kapatmýþ, Avrupa'nýn
yazýlým merkezlerinden biri haline gelmiþti.
Tamamen bilgiye dayalý bu sektörden
gerçekleþtirilen dýþ satýmlarýn neredeyse tamamý
ülkenin kasasýna döviz olarak girdiðinden ülke
kýsa sürede geliþmiþti.
Hans Braun, bir diyaliz hastasý olduðundan
tatil yapacaklarý ülkeye karar verirken, tatili
sýrasýnda tedavisinin aksamamasý için saðlýk bilgi
zinciri kullanýmýnda Türkiye’nin öncü ülkelerden
biri olmasýný da dikkate almýþtý.
Braun ailesi dört kiþiydi. Hans ve Helga’nýn,
biri 12, diðeri üç yaþýnda iki kýzý vardý. Ýngrid ve
Eva. Her ikisi de saðlýklý çocuklardý. Tatillerini
geçirmek için geldikleri Antalya 2022 yýlýnda
turizmde artýk bir dünya markasý olmuþtu. Zor
da olsa yer ayýrtýp geldikleri bu güzel ülkede
Braun ailesi tatillerinin üçüncü gününde,
otellerindeki bilgisayar terminalinden
Almanya'daki saðlýk sigortalarýnýn internet
sitesine baðlandýlar. Bu sayfada tüm Avrupa
Birliði'nde geçerli olan kimlik numarasýný ve
þifresini giren Hans Braun o anda bulunduðu
bölgenin, cep telefonundan gönderilen
sinyallerle belirlenmesi için onay verdi. Sigorta
þirketi bilgi sistemi Hans Braun'un diyaliz hastasý
olduðunu ve diyaliz hizmeti almasý gerektiðini
Almanya'da tedavi gördüðü hastanenin
bilgisayar sistemine girerek öðrenmiþti. Hemen
saðlýk bilgi zincirine üye ve diyaliz hizmeti
verebilen saðlýk kuruluþlarýnýn bir listesini Hans'ýn
kullanýmýna sunuldu. Hans bunlardan kendine en
yakýn olan merkezi seçerek bu merkezden bir
randevu aldý.
Saðlýk bilgi zincirleri kavramý; bir kiþinin tüm
yaþamý boyunca oluþan ve farklý kurumlarda,
farklý bilgi sistemlerinde bulunan saðlýk
kayýtlarýnýn kullanýcýlar tarafýndan ayrý bir çaba
gerektirmeden görülebilmesine ve tek tek kopuk
halkalardan farklý biçimde bir zincir gibi birbiri ile
iliþkilendirilerek bireyin saðlýðýna olumlu katkýda
bulunmak üzere kullanýlmasýný tanýmlar.
Aslýnda bu iþlevsellik tüm saðlýk kuruluþlarýnýn
tek bir bilgisayar programý paketi, tek bir
uyumlu donaným altyapýsý ve tek bir veri tabaný
kullanmasý ile olanaklý olabilirdi. Ancak ne yazýk
ki 2002 yýlýnda gerçek böyle deðildi. Hemen tüm
kuruluþlarda birbirinden farklý ve belli bir
standartta olmayan bilgisayar sistemleri
kullanýlmaktaydý. Bu sistemlerde tutulan saðlýk
bilgisi ise kurumdan kuruma büyük farklýlýklar
göstermekte idi. Ýþte 2000'li yýllarýn baþýnda
temelleri atýlan "Saðlýk Bilgi Zincirleri" düþüncesi
geçen 20 yýl içinde olgunlaþtý. Artýk tüm saðlýk
kuruluþlarý kendi bilgi sistemlerinde herhangi bir
deðiþikliðe gerek duymadan bir kiþinin tüm
saðlýk kayýtlarýna -o kiþinin izni ile- ulaþabilmekte
ve saðlýk bilgisi kesintisiz ve eksiksiz bir biçimde
kurumlar arasýnda akmaktadýr.
Hans saðlýk merkezine geldiðinde onu
karþýlayan güler yüzlü hemþire kendisi ile ilgili
randevu istemini bilgisayar sistemlerine ulaþtýðýný
ve ayrýntýlý týbbi bilgilerini ulaþýlabilmesi için
retina þifresi ile onay vermesi gerektiðini
bildirerek onu retina tarayýcýnýn yanýna davet
etti. Hans kimliðini doðruladýktan sonra gerekli
onayý vererek bir süre dinlendi. Biraz bekledikten
sonra doktorun odasýna girdiðinde bilgisayar
ekranýnda kendisi ile ilgili doðumundan
baþlayarak tutulmuþ tüm saðlýk kayýtlarý,
alerjileri, aldýðý ilaçlar ve þimdiki sorunu ile ilgili
ayrýntýlý bilgileri inceleyen genç doktorunu
gördü. Dr. Mehmet, hocalarýnýn 20 yýl önce
hastaya sorarak kimi zaman eksik olarak aldýðý,
kimi zaman da hiç elde edemediði pek çok
deðerli bilgiyi ekranýnda bir arada, doðru ve
eksiksiz biçimde görebiliyordu.
Hans alerjisi olan bir ilacýn adýnýn kýrmýzý
renkli olarak ekranda yanýp söndüðünü ve
doktorunun buna bakarak önündeki dosyaya bir
not aldýðýný görünce kendini emin ellerde ve
güvende hissetti. Bu bilgilerin ýþýðýnda kýsa bir
görüþmeden sonra Hans’ýn tedavisi baþladý.
Diyaliz makinesinin yanýndaki yataðýnda
uzanýrken Hans, tatilini Türkiye'de geçirmeye
karar verdiði için mutlulukla gülümsüyordu.
* Hacettepe Ü. Týp Fak. Týp Eðitimi ve Biliþimi AD, Ankara
sted 2002 • cilt 11 • sayý 5• 189