YOK KANUN, YAP KANUN, TORBA KANUN Öğr. Gör. H. Serdar Hoş Atılım Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Ülkemizde genelde kurallar istisna, istisnalar kural olur. Tehlikeli olansa bunun genel kabul görmeye başlamasıdır. Özellikle söz konusu yasama-yürütme-yargı erkleri olduğunda bu kabul ediş daha tehlikeli boyutlara ulaşabilmektedir. Demokrasi ile yönetilme yolunda yürüyen ülkeler açısından bu kabulleniş kritik eşiği belirler. Özellikle dikta ile yönetilen, hızlı ve denetimsiz yasalaştırma tekniklerinin kullanılarak piyasa ekonomisini hakim kılmaya çalışılan ülkelerde bu süreç hayati öneme sahiptir. Türkiye’de yasa yapım tekniği olarak tam da bu noktada kritik eşiğe gelinmiştir. Bu eşikte kullanılan araç ise “torba yasa” kavramıdır. Torba yasa doktrinde de kabul edildiği gibi anti-demokratik izler taşır. Özellikle demokrasiyi kendine hedef olarak belirlemiş iktidarların bu yöntemi uygulaması kendi amaçlarıyla çeliştiklerine bir işaret olarak kabul edilir. Tarihsel süreçte de söz konusu yasama tekniğinin anti-demokratik dönemlerde kullanıldığı görülmektedir. Günümüzde parlamenter demokrasilerde yasama işlevi yerine getirilirken geleneksel olan temel yasa tekniği uygulanmasıdır. Fakat ülkemizde bu durumun tersi olarak son birkaç yıldır geleneksel hale gelen torba yasa tekniğidir. Hatta Google’a Türkçe olarak “torba yasa” yazdığınızda yaklaşık 5.510.000 sonuca ulaşılırken, kavramın temeli yani İngilizce’si “omnibus bill” yazdığınızda yaklaşık 4.130.000 sonuca ulaşılmaktadır. Bilimsel kanıt olmamakla birlikte bu sonuç bile torba yasa kavramının ülkemiz açısından ne kadar gelenekselleştiği, yaygın kullanıldığı görülmekte ve de karşılaştırmalı olarak ne durumda olduğumuzu gösterir niteliktedir. Torba yasada birbirleriyle konu açısından ilgili olmayan birden çok yasa ve bazı yasalar açısından değişiklikler yapan yasalar bulunmaktadır. Torba yasa tekniğinde de birbirinden farklı muhteviyatta konuyu aynı torba içine yerleştirip tek kalemde yasalaştırma durumu söz konusudur. Tarihsel süreçte diğer ülkelerin de torba yasa uygulamasına başvurdukları görülmektedir. Çoğu tartışmalı kanunlaştırmalarda bu tekniğin kullanıldığını görmekteyiz. Özellikle bazı aşamaların kolayca ve denetimsiz aşılması açısından iktidarların tercih ettiği bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Torba yasa uygulaması geleneksel parlamenter rejimlerdeki komisyon aşamasını atıl bırakan bir yapı olarak karşımıza çıkmaktadır. Komisyonlarda yasalacak metin konunun uzmanlarınca tartışılır ve bazı önemli noktalarda değişiklikler yapılarak belli bir oranda olgunluğa ulaşmış olarak genel kurula sunulması amaçlanır. Fakat torba yasa uygulamasında bu tartışmalar gerektiği gibi yapılamamaktadır. Bu durumda da çoğunluğa sahip parti mensupları el kaldırmak suretiyle yasayı yürürlüğe koymaktadır. İşleyişe baktığımızdaysa çoğu yasa hakkında müspet oy veren milletvekillerinin o torba yasada hangi yasaların olduğu ya da hangi değişiklikleri getirdiği hususunda bilgisinin olmadığı gözlemlenmektedir. Böylelikle yürürlüğe giren yasanın uygulanmasında da zorluklar yaşanmakta ve yasanın yarattığı değişikliklerin de takibi aynı oranda zor olmaktadır. Aleniyetin demokratik bir unsur olduğu kaçınılmazdır. Fakat torba yasa tekniği kullanıldığında yüzlerce torba yasa ve bu yasaların içinde yüzlerce yürürlüğe girmiş, bazı yasalarda değişikliğe yol açmış maddeler bulunmaktadır. Belli bir konuda bu değişiklikleri uygulayacak makamlar ya da bu konuda çalışan akademisyenlerin de torba yasa uygulamasından memnun olmadıkları bir gerçek olarak karşımızda çıkmaktadır. Torba yasada hepsi birbirinden bağımsız ve ayrı ayrı gelmesi gereken tasarı yada tekliflerin bir araya getirilerek toptancı bir anlayışla yasalaşmasına imkan sağlanmaktadır. Bu bağlamda teknik görevlilerin yükü artmakta ve de onların yapacağı bir yanlışın demokratik olarak denetimden geçmesinin zorlaştığı gözlenmektedir. Yasalaştırma tekniğinin önemli noktalarında devamlı yapılan ekleme, değiştirme ve çıkarmaların ya da kamuoyuna ve haberlere yansıdığı gibi gece geç saatlerde son anda verilen değişiklik önerilerinin ciddi olumsuz sonuçlar doğurduğu açıktır. Söz konusu süreçte çıkan yasaların uygulamada sorunlara yol açması sonucunda yasama hatalarını düzeltmek için tekrar değişiklik yapılması gerekmekte bir defa da bunun için torba yasa çıkmakta sonra onunla ilgili bir yasama hatasını düzeltmek için tekrar değişiklik hakkında bir torba yasa daha çıkarılmaktadır. Takdir edilmeli ki bu kadar çok değişiklik ve torba yasa içinden ilgili değişikliği bulmak ise bir süre sonra samanlıkta iğne arama çabasına özdeş bir çaba gerektirmektedir. Örneğin son olarak 15.02.2014 tarihinde kabul edilen Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nu da ilgilendiren değişikliklerin de bulunduğu torba yasanın adı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” olarak geçmektedir ve bu adlandırma çoğu torba kanunun başlığıdır. Böyle olumsuz özellikleri olan yasama tekniğinin çıkarılan yasalardan etkilenecekler açısından kötü sürprizlere açık olması kaçınılmazdır. Torba yasa tekniği hukuk pratiği açısından hukuk sisteminde ağır yaralar açmıştır. Hukuk açısından hayati öneme sahip ilgili mevzuata ulaşım kolaylığı ortadan kalktığı gibi yasaların açık ve öngörülebilir olma özellikleri de torba yasa tekniğiyle zedelemiştir. Günümüz açısından hukukun belli bir alanı üzerine uzmanlaşan hukukçuların bile belirlemede ve ulaşmakta zorlandığı bir mevzuat karmaşası söz konusudur. Torba yasa tekniği uzun yıllar sonucu bir aşamaya gelen demokratik yasama tekniklerini göz ardı etmiş, deneyimleri sıfırlamış ve sonuç olarak uzun yılların birikimi olan demokratik yasama tekniği kazanımlarını sıfırlamıştır. Acele ve gerekli komisyonlarda tartışılmadan çıkan torba yasalar yanlış uygulamalar yumağını daha da büyüterek işin içinden çıkılamaz bir hake getirmektedir. Hukuki kesinlik, hukuk güvenliği ve hukuk sistemine inanç gibi çok önemli hususların arka plana atıldığı torba yasa tekniğinin neden olduğu sorunları aşmak için torba yasa tekniğini dayatan iradenin değişmesi gerekmekle birlikte tekrar demokratik yasama tekniğinin sağladığı kazanımların disiplin ve kararlılık içinde hayata geçirilmesi gerekmektedir. Torba yasa tekniğinin arkasında elbette siyasi iradenin bilinçli tercihlerinin yattığını unutmamak gerekir. İktidarın toplumdaki tüm tartışmaları kutuplaştırarak ve karşıt görüşteki tüm düşünceleri tek bir torba içine sokmaya çalışan siyasi iradesi genel siyasette de torba politikası izlediğini göstermektedir. Dolayısıyla buna paralel olarak da iktidar aleyhine çıkan soruşturmaları torba yasa tekniğini kullanarak bertaraf etme çalışmaları yürütülmektedir. Buna örnek olarak son dönemde çıkan Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’nın görevleriyle ilgili ve Twitter’ın engellenmesine dayanak teşkil eden yasa değişikliği 06.02.2014 tarihli 6518 sayılı Kanun yani “"Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" (halk arasında internet yasası olarak bilinen) ile değiştirilmiştir. Söz konusu yasayla ilgili hatırlanması gereken hususlardan biriyse Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından yasama tekniği dışına çıkılmış ve “yasama organının Cumhurbaşkanı’nın gerekli gördüğü değişiklikleri yapma sözü vermesi” üzerine yasa Cumhurbaşkanı tarafından onaylanmış ve yürürlüğe girmiştir. Sonucun usule kurban edilmemesi gerektiği gerçeğini de göz ardı etmeden ama doğru ve olması gereken sonuca ulaşmak açısından da usulün önemi kavranmalıdır. Bu bilinçle davranmak demokratik ciddiyetimizle doğru orantılıdır ve bu ciddiyet ancak ve ancak demokratik denetim mekanizmalarının işletilmesiyle sağlanabilir. Dünyanın ileri gelen parlamenter demokrasilerinde torba yasa yöntemi demokratik denetim mekanizmalarına zarar verdiği için yani anti-demokratik bulunduğu için kaçınılan bir yöntemken, ülkemizde gelenekselleşmeye başlaması yasama sürecindeki demokrasi açığını ortaya koymaktadır. İvedilikle bu yöntemden vazgeçilmeli, eğer kullanılacaksa bile istisna olarak kalmalıdır. Tarihimizde görülen “yok kanun, yap kanun” anlayışının günümüzdeki yansıması “yok kanun, yap kanun, torba kanun” anlayışıdır.
© Copyright 2024 Paperzz
