KAZIM EVECAN 05.12.2014 Ölçme ve Devre Laboratuvarı Sıkça Karşılaşılan Hatalar ve Önemli Noktalar ZAMANLA DEĞİŞEN GERİLİM DALGA ŞEKİLLERİNİN OSİLOSKOP ÜZERİNDEN ÖLÇÜLMESİ • • • • • Bir alternatif (zamanla değişen) sinyalin önemli olan parametreleri sinyalin türü, genliği, frekansı ve fazı şeklinde özetlenebilir. Osiloskop yardımıyla bir sinyal ölçerken sinyalin görüntülendiği ekranın neyi ifade ettiği önemlidir. Time/div ve Volt/div parametrelerini ayarlayarak sinyal yatay ve dikey eksende büyültülebilir ya da küçültülebilir. Time/div yatay eksende bir karenin kaç saniyeyi temsil ettiğini göstermektedir ve Horizontal tuşuyla ayarlanabilir. Volt/div dikey eksende bir karenin kaç voltu temsil ettiğini gösterir ve Vertical tuşuyla ayarlanır. Bu ayarlamalar sinyale ait hiçbir parametreyi değiştirmez. Zamanla değişen bir sinyalin gerilimi ihtiyaç duyulan duruma göre, genlik (peak value, pik ya da tepe değer,), tepeden tepeye değer (peak to peak value), etkin değer (rms value), ortalama değer (average value) olacak şekilde gerilim ifade edilir. DC, sinüs, kare dalga ve üçgen dalga sinyalleri için genlik değeri, tepeden tepeye değer, etkin değer, ortalama değeri ifade ediniz. Osiloskopla ölçüm yaparken sinyal üretecinin ve osiloskopa ait probun negatif uçlarını ilk olarak bağlayınız, daha sonra pozitif uçları bağlayınız. Etkin Değer Sinüs şeklindeki bir dalga için etkin değer Kare dalga için Üçgen dalga için Periyoduna sahip herhangi bir dalgası için etkin değer ile hesaplanır. Ortalama Değer Sinüs şeklindeki bir dalga için yarım periyod ortalama değer Kare dalga için yarım periyod ortalama değer KAZIM EVECAN 05.12.2014 Üçgen dalga için tam periyod ortalama değer Periyoduna sahip herhangi bir dalgası için ortalama değer ile hesaplanır. THEVENİN TEOREMİ      Ampermetre devreye seri ve voltmetre devreye paralel bağlanır. Direnç ya da empedans ölçerken, ölçü aleti, gerilim kaynakları kısa devre ile değiştirildikten ve akım kaynakları açık devre ile değiştirildikten sonra (gerilim kaynağı kısa devre ve akım kaynağı açık devre yapılır), istenen iki uça bağlanarak değerler elde edilir. Süper Pozisyon Teoremi, Thevenin Teoremi, Norton Teoremi, Göz Akımları Yöntemi, Düğüm Gerilimleri Yöntemi, Kirchoff Akım ve Gerilim Kanunlarından biri ya da bir kaçı kullanılarak devre teorik olarak çözümlenir. Test edilecek devrenin bread board üzerinde denenmesi için kısa devre olan ve olmayan noktaları bilmek önemlidir. Devre bağlantılarında ölçü aletlerinin ve sinyal üreteçlerinin artı ve eksi uçlarına bağlantı yaparken dikkat ediniz. Ölçtüğünüz sinyalin akım ya da gerilim yönüne dikkat ediniz. Ölçüm yapılacak değer için, uygun kısma komütatörü getirdikten sonra bağlantıları yapınız.