7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu - 657 - EGE BÖLGESİ KRUVAZİYER LİMAN YATIRIMLARI Yrd. Doç. Dr. Ersel Zafer ORAL(1), Dr. Hitay BARAN(2), Mine GÜNEŞ KAYA(2) (1) Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi, [email protected] (2) İzmir Ticaret Odası, Alsancak, İzmir, [email protected], [email protected] Özet Deniz turizminin bir alt dalı olan kruvaziyer turizmi dünyada önemli bir ekonomik büyüklüğe ulaşmıştır. Akdeniz kruvaziyer pazarında yer alan Türkiye son yıllardaki kruvaziyer yolcu ve gemi sayısındaki hızlı artış ile dikkatleri üzerine çekmiştir. Ege ve Akdeniz havzası kruvaziyer turizmin en yüksek potansiyele sahip bölgeleri içinde yer almaktadır. Türkiye’nin kruvaziyer turizmdeki hızlı büyümesi yeni yatırımları zorunlu hale getirmiştir. Bu çalışmada Ege Bölgesindeki kruvaziyer limanların arz talep dengesi incelenmiş ve kruvaziyer liman kapasitesinin acilen arttırılması gerektiği belirlenmiştir. Abstract Aegean Region Cruiser Port Investments Cruiser tourism which is a subsection of the marine tourism, has reached to a certain level of economical importance in the world. Turkey, placed within the Mediterranean cruiser market, has been distinguished with its rapid increase in the number of cruiser passengers and ships in the recent years. Aegean and Mediterranean regions are placed within the areas having the highest potentials with respect to the cruiser tourism. The rapid development of cruiser tourism in Turkey has been required to make a new investment in this respect. Supply-demand balance of the Aegean Region cruiser ports has been investigated in this study and it was concluded that the capacity of cruiser ports should be increased immediately. Anahtar Kelimeler: Kruvaziyer Liman, Kruvaziyer Turizmi, Deniz Turizmi Giriş Kıyı Bölgesi kullanım talepleri içerisinde yer alan deniz turizmi yatırımları (kruvaziyer liman, yat limanı vb.) bölgesel kalkınma için önemli altyapı yatırımlarıdır. Deniz turizminin önemli bir alt dalını oluşturan kruvaziyer turizm Türkiye’de son on yıl içersinde önemli bir gelişme göstermiştir. Kruvaziyer gemilerin hizmet aldığı toplam on adet limana kruvaziyer gemileri ile gelen yolcu sayısı 1.5 milyon turisti aşmıştır. - 658 - 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu Ege ve Akdeniz havzası ise kruvaziyer turizmin en yüksek potansiyele sahip bölgeleri içinde yer almaktadır. Bu denizlere kıyı çok sayıda ülke olması, ülkeler arasındaki coğrafi yakınlık kruvaziyer turizmi seçen turistlerin her sabah yeni bir liman kentinde, bir başka ülkede uyanmasına olanak sağlamaktadır. Yolcuların diğer tatil türlerinden farklı olarak daha kısa sürede, daha çok seyahat etmeleri, kruvaziyer çalışanlarının ve yöneticilerinin müşterilerini özenli bir şekilde ağırlamak için farklı unsurları ön plana çıkarmaları gerekmektedir. İrili ufaklı birçok adadan ve binlerce güzel koydan oluşan Ege denizi deniz turizminde yeni destinasyonlar arayan kruvaziyer hat işletmecileri için ilgi odağı olmuştur. Aynı zamanda Ege Bölgesi Kruvaziyer turizmin en hızlı gelişim gösterdiği bölgelerden birisidir. Ege bölgesinde kruvaziyer gemilere hizmet veren iki adedi ihtisas limanı olmak üzere dört adet kıyı yapısı bulunmaktadır. Kuşadası Egeport Limanı ve Bodrum Yolcu Limanı sadece yolcu gemilerine hizmet vermektedir. Marmaris Yat Limanı kruvaziyer gemilerin uğrak yaptığı ancak yeterli fiziksel altyapıya sahip olmayan bir deniz turizmi tesisidir. Son yıllarda en büyük atılımı gösteren İzmir Alsancak Limanı ise çok amaçlı bir liman olup yolcunun yanı sıra genel kargo, konteynır, sıvı ve katı dökme yük ile ro-ro gemilerine hizmet vermektedir. Limanın kruvaziyer gemi sayısı 2010 yılında 161’i yolcu sayısı ise 370 bini bulmuştur. Son on üç yılın ortalama yıllık büyüme hızı %18'dir. Artan kruvaziyer yolcu sayısı mevcut limanların kapasite artışını ve yeni kruvaziyer liman yatırımlarını gündeme getirmiştir. Örneğin Avrupa’da 11 büyük ve küçük çaplı limanın imar ve genişletme çalışmaları için 2008 yılında 675 milyon EURO öngörülmüştür. Kruvaziyer Liman Arz Talep Analizi Kruvaziyer turizmin en önemli alt yapısını liman oluşturmaktadır. Kruvaziyer gemilerin yanaşabileceği uygun bir yanaşma yeri bulunmadığı sürece kruvaziyer turizmin artması mümkün değildir. Kısaca kruvaziyer turizm liman arzının olduğu durumda liman talebinin büyümesini sağlamaktadır. Ülkemizde ihtisaslaşmış kruvaziyer limanlar (Kuşadası, Bodrum) son derece sınırlıdır. Genellikle yolcu ve yük iskele veya rıhtımlarına (İstanbul, İzmir, Antalya gb.) gemiler yanaşmaktadır. Ülkemizde kruvaziyer gemilerin düzenli sefer yaptığı on adet limana 2010 yılında kruvaziyer gemileri ile gelen yolcu sayısı Denizcilik Müsteşarlığı’nın istatistiklerine göre 1.7 milyon kişidir. Ülkemizi kruvaziyer gemiler ile ziyaret eden yolcuların bölgelere göre dağılımı dikkate alındığında Ege Bölgesi %60’ın üzerinde bir paya sahiptir. Ancak il bazında bakıldığında %30 ile İstanbul ilk sırada yer almaktadır (Şekil 1). Şekil 1. Kruvaziyer yolcuların dağılımı (2010) Kaynak: Denizcilik Müsteşarlığı İstatistikleri 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu - 659 - 2011 yılının ilk 6 ayında ise Ege Bölgesi’nde bulunan Kuşadası ve İzmir Limanlarının paylarının artmakta olduğu ve bölgenin giderek canlandığı izlenmektedir. Şekil 2. Kruvaziyer yolcuların dağılımı (2011 ilk 6 aylık Veriler) Kaynak: Denizcilik Müsteşarlığı İstatistikleri Kruvaziyer Limanlar temel olarak ard alanlarında yer alan ticari değere sahip bir cazibe merkezini pazarlar. Söz konusu merkez bazen tarihi değere sahip bir mekan, bazen marka haline gelmiş bir şehir, bazen de önemli bir inanç bölgesidir. Her bir limanın öncelikli cazibe merkezleri birbirinden farklıdır. Bu nedenle birbirine yakın kruvaziyer limanlar dışında hiçbir liman diğer limanın alternatifi veya rakibi değildir. Bodrum Yolcu Limanı’na uğrak yapan bir hattın yolcularına sunduğu ve tanıtımını yaptığı bölgeye ait değerler, Kuşadası Limanı’na uğrak yapan hatlardan farklıdır. Bu nedenle arz talep dengesinin bölgesel olmaktan çok liman bazında yapılması daha faydalı olacaktır. Bununla beraber bölgenin genel yolcu gelişimini belirlemek amacı ile gerçekleştirilen talep tahminleri de çok anlamsız değildir. DLH İnşaatı Genel Müdürlüğünce 2010 yılında yaptırılan Turizm Kıyı Yapıları Master Plan Çalışmasında Ege Bölgesi için gerçekleştirilen talep tahmin çalışmasında ortalama bir tahmin ile 2015 yılında bölge limanlarına gelecek yolcu sayısı 1.8 milyon kişi, 2020 yılı için ise 2.8 milyon kişi olarak bulunmuştur. Tablo 1. Ege Bölgesinde Yolcu Trafiği Tahmini (Kişi)* Yıllar Kötümser Ortalama İyimser 2015 1,468,234 1,848,310 2,339,185 2020 2,057,948 2,837,166 3,964,805 2025 2,752,141 4,096,046 6,241,388 2030 3,571,309 5,702,232 9,436,306 Kaynak: Turizm Kıyı Yapıları Master Plan Çalışması, DLH (2010) Küresel kriz döneminde hazırlanan Turizm Kıyı Yapıları Master Plan çalışması talep tahminlerinde oldukça düşük çıkmıştır. Ege Bölgesi 2010 yılında bir milyonu aşan yolcu adedi ile hızlı bir büyüme trendine sahiptir. Master plan çalışmasında öngörülen değerler ile ortalama bir senaryo ile Kuşadası ve İzmir limanlarının yolcu adedi iki milyonu aşacaktır. Söz konusu değer her iki limanında kapasitesinin üzerindedir. Turizm sezonunun uzunluğu, - 660 - 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu gemilerin gelme sıklığı ve limanda kalma süreleri dikkate alındığında sadece mevcut limanların kapasitelerinin büyütülmesi ile artan yolcu ve gemi trafiği karşılanabilecek bir durumda değildir. Kruvaziyer gemiler hizmet veren limanlar tarihi ve doğal güzelliklere erişimin kolay olduğu yerlerde konuşlanmıştır. Günümüzde kruvaziyer gemilere hizmet veren limanlar göz önüne alındığında birçoğu doğal ve tarihi güzelliklere sahip önemli kentlerde bulunmaktadır. Bu yaşlı kentlerde gemilerin yanaştığı limanlarda genellikle mevcut kullanılan limanlardır. Bununla birlikte gemi sayısının, gemilerin sefer sayısının ve yolcu kapasitesini artması sadece kruvaziyer gemilerine hizmet veren terminallerin oluşturulmasını zorunlu hale getirmiştir. Ortalama büyüklükte bir gemi ile kente gelen turistlerin gezmek istedikleri yerlere ulaşımları için ortalama 60 otobüse ihtiyaç vardır. Gemi boyutlarındaki büyümeye paralel olarak taşınan yolcu sayısı da artmaktadır. Aynı anda birden fazla geminin yanaşması durumunda otobüslerin liman içinde, liman kapı çıkışında, ve kent trafiğinde bir yoğunluk oluşturmaması için planlı yeni terminaller yapılası gerekmektedir. Kruvaziyer Limanlarda Yer Seçim Kriterleri Günümüzde her biri birer yüzer kasaba haline gelen kruvaziyer gemileri deniz yolculukları süresince tiyatro salonlarından, kumarhanelerine, fitness ve spor salonlarından farklı damak tatlarına hitap eden restoranları ile yolculara geniş bir yelpazede hizmet vererek denizde kaldıkları süre boyunca güzel bir zaman geçirmelerini sağlamaktadır. Yolcuların gemide buldukları konfor ve yüksek hizmet kalitesini karaya ulaştıklarında ilk ayak bastıkları yer olan limanda da bulmaları lazımdır. Kısaca günümüzde kruvaziyer limanları sadece gemilerin yanaşıp yolcu indirip bindirdikleri ve yolculara sınırlı hizmet veren yerlerden çıkması lazımdır. Klasik yolcu limanı formundan çıkıp birer turizm kompleksi olarak planlanması gerekmektedir. Turizm kompleksi olarak planlanan yeni kruvaziyer limanları hiç şüphesiz daha geniş alanlara kurulacaktır. Yeni liman yerlerin bölgeye kruvaziyer gemilerinin uğrama nedeni olan lokasyonlara (tarihi, doğal güzellikler vb) uzak olmaması gerekmektedir. Turizm pazarlamasına konu olan ve turistlerin ziyaret etmek gezmek istedikleri yerin kruvaziyer limanına en fazla bir saatlik bir ulaşım mesafesi içinde olması faydalı olacaktır. Gemimi sınırlı bir zaman süresi içersinde limanda kaldığı düşünüldüğünde ziyaret edilmek istenen yerlerin limana yakın olması bu yerlerde insanların daha fazla zaman geçirmesine olanak sağlayacaktır. Gemi boyutlarının büyümesi daha uzun ve derin rıhtım ihyacının doğmasına neden olmuştur. Kruvaziyer gemiler hacimce büyük ancak hafif gemilerdir. Free on bord larının fazla olması bu gemilerin rüzgâr etkilerinden daha fazla etkilenmesine neden olmaktadır. Bu nedenle tug boat yardımı ile bile extrem meteorolojik ve oşinoğrafik koşullar altında limana yanaşma ve ayrılma manevraları daha güçlükle yapılmaktadır. Kısaca yeni nesil kruvaziyer limanlarının yer seçiminde meteorolojik ve oşinografik koşullar yük limanlarına göre daha elverişli olmalıdır. Limanlar iskele ve rıhtım altyapısı ile de yeni nesil kruvaziyer gemilerin özelliklerine bağlı olarak planlanmalıdır. Terör tüm dünyada insanlığı tehdit etmektedir. 11 Eylül ikiz kulelerine olan saldırı teröristlerin sivil insanları hedef aldığının en güzel kanıtıdır. Hiç şüphesiz bu açıdan bakıldığında bir terörist saldırının dünyada ses getirecek olması nedeniyle kruvaziyer gemiler ve kruvaziyer gemilerin hizmet aldığı limanlarda teröristlerin muhtemel hedefleri içinde yer almaktadır. Bu nedenle yeni nesil kruvaziyer limanları daha geniş güvenlik tedbirleri ile donatılmalıdır. Gemiden liman sahasına, liman sahasından kara ulaşım araçlarına erişim kolay olmalıdır. Gemi limana ulaştığında limanda ortalama iki ila üç bin kişi çoğunlukla kara ulaşım araçları ile turlara çıkmaktadır. Yolcuların gemiden kara ulaşım araçlarına erişimi, yürüme mesafesi fazla olmamalıdır. Yeni nesil limanların tur otobüslerinin yolcu indirme bindirme, park ve manevraları için yeterli alanı bulunmalıdır. Ayrıca limana giriş çıkış ve limanın çevre yolları ile 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu - 661 - bağlantıları elverişli olmalıdır. Yeni planlanacak olan kruvaziyer limanları imkanlar dahilinde şehir trafiğinden ve trafik sıkışıklığında etkilenmeyecek bir yerde bulunmalıdır. Limanlar ilk yatırım maliyetleri ve işletme giderleri yüksek yatırımlardır. Sadece gemi ve yolcu hizmetleri ile ekonomik olarak yatırımcıların ilgisini çekmesi yatırımın karlı hale gelmesi mümkün değildir. Bu nedenle limanların gelir yaratıcı ek faaliyetler yapması gerekmektedir. Gemi limanda kaldığı sürece tur satın almayan ve tura çıkmayan yolcuların zaman geçireceği dolayısı ile para harcayacağı aktivitelerin limanda yer alması liman gelirlerini arttıracaktır. Böylece limanlar gümrük, liman başkanlığı, liman idaresi gibi liman kuruluşların yanı sıra gelişmiş marka mağazalar, yöresel kültürün tanıtıldığı ve pazarlandığı dükkânlar, hobi alanları, sosyal ve kültürel merkezlerden oluşan geniş bir alanda hizmet sunmalıdır. Orta ve yüksek gelir düzeyine hitabeden kruvaziyer turizmi, harcama alışkanlığı gelişmiş bir müşteri potansiyeline sahiptir. Bu nedenle kruvaziyer limanlar yolcuların harcamaları ve aktivitelerden yararlanmaları ile limanlar ek bir gelir kaynağına sahip olacaktır. Kruvaziyer gemilerinin ve kruvaziyer yolcularının sayıları artmaktadır. Bununla beraber kruvaziyer turlarının süreleri de uzamaktadır. Limanların gemi kapasitelerinin artması ve limanların birer modern turizm tesisine dönüşmesi ile gelecekte gemilerin limanda kalma süreleri de uzayacaktır. Gemilerin seferdeki işletme maliyetleri, limandaki maliyetlerine oranla daha yüksektir. Gemiler daha uzun limanda kalarak uzayan sefer sürelerinin maliyetlerini dengeledikleri gibi, limanda yolculara çok daha farklı seçenekler sunma imkanının bulunması nedeniyle kruvaziyer turizmi daha da çekici hale gelebilecektir. Kısaca her limanda yeni ve farklı bir aktivite sunulması, geminin limanlarda daha uzun süre kalarak yolcuların şehirde birden fazla yeri gezmesi sağlanabilecektir. Özetlemek gerekirse yeni nesil kruvaziyer limanlar bir yandan rıhtım uzunluğu, derinliği ve coğrafi konumu ile gemilere emniyetli yanaşma ayrılma hizmeti verirken bir yandan da yolcuların gemide buldukları konforu, kaliteyi buldukları yerler olacaktır. Yeni nesil kruvaziyer limanlar modern birer turizm kompleksi olarak planlanacak ve aynı anlayışla işletilecektir (Özerden ve Oral, 2007). Yeni kruvaziyer limanlarında yer seçiminde asgari olarak göz önünde bulundurulması gereken hususlar maddeler halinde aşağıda özetlenmiştir (Oral 2009). a) Liman gerek yatırım gerekse işletme aşamasındaki faaliyetleri ile fiziksel, kimyasal ve biyolojik çevreyi olumsuz etkilemeyecek bir konumda bulunmalıdır. Yapım ve işletme aşamasında oluşacak muhtemel etkiler geçici ve kısa süreli olmalıdır. Seçilen alanın oluşacak veya oluşabilecek etkileri yüksek oranda tolere edebilecek bir konumda bulunması gerekmektedir. b) Seçilen alan “Milli Parklar”, Tabiat Alanları”, “Tabiat Koruma Alanları” içinde yer almamalıdır. “Yaban Hayatı Türlerinin Yaşam Ortamı”, “Orman Alanı”, “Tarım Alanı”, “Tarımsal Kalkınma Alanı”, “Sulanan 1.,2.,3. sınıf ve kuru şartlarda 1. ve 2. sınıf tarım alanı”, “Özel Mahsul Plantasyon Alanı” olmamalıdır. Sulak alanlar, derinliği 6 metreyi geçmeyen tatlı, acı sulu ve tuzlu göl, lagün (dalyan), akarsu, sazlık, bataklık ve turbiyer ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan etkisinde kalan “Hassas Yöreler” kapsamında yer almamalıdır. “Kültür Varlıkları”, “Sit”, “Koruma Alanı” olarak tespiti ve tescili yapılan alanlar içinde olmalıdır. “Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlarda bulunmamalıdır. c) Liman kruvaziyer turizme konu olan hedef cazibe merkezlerine yakın olmalıdır. Seçilen liman alanı turistlerin ilgi alanlarına giren ve görmeyi arzu ettikleri merkezlere gerek ulaşım mesafesi gerekse, ulaşım konforu temel alındığında elverişli bir konumda bulunmalıdır. d) Liman için seçilen bölge sosyo-ekonomik özellikleri (bölgenin gelişmişlik düzeyi, eğitim düzeyi, yetişmiş iş gücü durumu, ticari olanakları, şehircilik ve endüstri durumu, gibi tüm sosyal ve ekonomik göstergeler) itibarı ile turizme yatkın olmalıdır. e) Liman elektrik, su, kanalizasyon yol gibi temel altyapı imkanlarına sahip olmalıdır. Zira söz konusu altyapının limana ulaştırılması yalnızca maliyeti arttıran bir unsur değildir. - 662 - 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu Ayrıca temel altyapının liman sahasına ulaştırılması değişik amaçla kullanılan arazilerin vasfını değiştirecektir. f) Liman için seçilen alanın geri sahasında yoğun kentsel yapılaşma bulunmamalı, liman yatırımı içinde yer alan yapılar (terminal binası, kamu otoriteleri binası vb) liman geri sahasında bulunan konutların önünü kapatmamalı, rahatsızlık vermemelidir. g) Liman için seçilen bölgenin ulaşım olanakları (yeterli karayolu bağlantısının olması, mevcut kasaba veya şehrin durumu, gb.) açısından elverişli olmalıdır. Gerek bulunduğu kente, gerekse liman çevresindeki turistlerin merak duygusunu çekecek, cazibe merkezlerine ulaşımın kolay olması istemektedir. h) Liman olarak seçilen alanın deniz ulaşım özellikleri (mevcut deniz trafiği, navigasyon, yük ve yolcu yoğunluğu, gb.) elverişli olmalıdır. Limanının yaklaşım rotaları üzerinde seyre emniyetsiz olarak adlandırılan su çekimi sınırlaması ve sefer imkanlarını sınırlayıcı önemli bir engel bulunmamalıdır. Limanını kullanan her özellikteki geminin güvenli ve kolay manevra yapmasını sağlayacak yeterli alan bulunması gereklidir. Her meteorolojik koşul ve deniz şartı altında liman emniyetli olmalıdır. i) Liman için seçilen bölgenin coğrafyası (topoğrafyası, batimetrisi, kıyı çizgisinin mevcut durumu, gerekli olan korunmuş saha ile doğal korunma imkanları) elverişli bir konumda olmalıdır. Geri saha topografyası alan kazanmak amacı ile büyük hacimli hafriyat gerektirmemelidir. Benzer şekilde su derinlikleri itibarı ile yüksek hacimli tarama ihtiyacı bulunmamalıdır. j) Meteorolojik özellikler ve iklim durumu (Hakim rüzgar yönleri, esme süreleri ve şiddetleri, sıcaklık, yağış, sis, nem, gün ışığı uzunluğu gb. rasat değerleri) elverişli olmalıdır. Deniz turizmi için en önemli konu meteorolojik koşullardır. Şiddetli rüzgar ve yağış, görüş mesafesinin az olması, gün ışığı uzunluğunun kısa olması istenmeyen durumlardır. Mevsimsel özellikler nedeniyle deniz sezonunun uzun olması avantaj sağlamaktadır. k) Seçilen saha jeolojisi, jeoteknik özellikleri, jeomorfolojik özellikleri, depremsellik durumu (genel jeolojisi, mevcut faylar, yapısal ve tektonik oluşumlar, zemin özellikleri, deniz dibi kum hareketleri, kıyı bölgesindeki erozyon ve akümülasyon vb.) yönünden liman yatırımına uygun olmalıdır. Liman inşaat maliyetini doğrudan etkileyen faktörlerin başında zemin özellikleri gelmektedir. Taşıma kapasitesi düşük, zayıf zeminler inşaat maliyetini arttırmaktadır. Bölgeden geçen aktif faylar ise deprem riskini arttırmakta ve tesisin yapı güvenliği açısından risk oluşturmaktadır. Dalga ve akıntı etkileri ile oluşan kum hareketleri ve karadan yüzey suları ve meteorolojik etkilerle denizde sediment taşınımının oluşturduğu sığlaşma limanlar için önemli bir problemdir. Liman içi sığlaşma probleminin olmaması ya da en az olması istenmektedir. Denize malzeme taşınmasının fazla olduğu dere mansapları limanlar için uygun yerler değildir. l) Seçilen alan bölgenin oşinografik özellikleri (dalga iklimi, deniz akıntıları, uzun periyotlu deniz seviyesindeki değişimler, gel-git miktarı ile suyun fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri) yönü ile liman yapımına elverişsiz özellik barındırmamalıdır. Deniz şartları ve meteorolojik özellikler gemilerin limanına ulaşımına ve iskelede barınma koşullarına olumsuz etki yapmamalıdır. Ege Bölgesi Kruvaziyer Liman Yatırımları Ege Bölgesi’nde gerçekleşen ve gelecekte beklenen hızlı yolcu artışı mevcut limanların kapasitelerinin arttırılmasını ve yeni kruvaziyer liman yatırımlarını gündeme getirmiştir. Bu kapsamda Kuşadası Limanı yeni bir iskele ile gemi yanaşma ve yolcu kapasitesini %50 arttırmak için çalışmalara başlamıştır. Benzer şekilde İzmir Alsancak Limanı da yolcu rıhtımlarını geliştirerek yeni iki iskele ile sadece kruvaziyer gemilere hizmet verecek bir yapılanma için etüt, proje çalışmalarına başlamıştır. Söz konusu yatırımların tamamlanması ile yaklaşık üç milyon kişi/yıl bir kapasiteye ulaşılacaktır. Geliştirme projelerinin tamamlanması ile Ege Bölgesindeki kruvaziyer turizmin tahminlerin üzerinde bir gelişme göstereceği öngörülmektedir. 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu - 663 - Son beş yıl dikkate alındığında Ege Bölgesindeki kruvaziyer gemi ve yolcu artışında İzmir Alsancak Limanı tek başına gelişmede önemli bir paya sahiptir. İzmir Kentine gelen kruvaziyer yolcu sayısındaki artış Ege Bölgesi ortalamasının çok üzerindedir. Gelişmenin devam etmesi durumunda Alsancak Limanı tek başına bölgedeki kruvaziyer turizme cevap vermekte yeterli olamayacaktır. İzmir Körfezi’nin güney kıyılarında daha önce önerilen ancak günümüzde ikinci planda kalan Üçkuyular Kruvaziyer Limanı’nın tekrar gündeme gelmesi olasıdır. Üçkuyular Kruvaziyer Liman projesinin 1. aşaması yılda 1.5 milyon yolcuya hizmet verecek şekilde planlanmıştır. Limanlar kıyı ülkelerinde ülkelerin vazgeçilemez ekonomik altyapı yatırımlarıdır. Kruvaziyer limanların genel prensip olarak olabildiğince şehre yakın olması istenmektedir. Bunun iki nedeni vardır. İlki yapılan limanın şehrin temel altyapı imkanlarını kullanmasıdır. İkincisi ile gemi ile gelen kruvaziyer yolcularının kente ulaşımının olabildiğince kolay olmasıdır. Zira geminin limanda kaldığı kısa süre içersinde gelen turistlerin trafikte geçen sürelerini kısaltabilmek bu sayede daha çok yer gezmelerini, gittikleri yerlerde daha uzun kalmalarını sağlamaktır. Yolcu ve ortalama dört-beş yolcuya bir personel düşen her biri birer yüzen kasaba olan gemiler uğradıkları limanlarda yolcularını değişik yollar ile turizm ilgi alanlarına transfer etmektedir. Ulaşım kolaylığı nedeniyle ağırlık ile tercih edilen ulaşım aracı otobüstür. Kruvaziyer yolcuların büyük bölümü orta yaş ve üzerindedir. Bu nedenle uzun karayolu yolculuklarını tercih etmemektedirler. Tur operatörlerinin, gemi acentelerinin iki önemli beklentisi vardır. Bunlardan ilki yolcuların emniyet ve güvenliği ikincisi ise ziyaret ettikleri şehirde yolcularına konforlu bir ulaşım sağlamaktır. Bu nedenle liman giriş çıkış ve anayol bağlantılarının sorunsuz olması istenmektedir. Birçok kıyıda kurulmuş tarihi kentte artan nüfusun getirdiği trafik baskısı yol bağlantılarının düzenlenmesini imkansız kılmaktadır. İzmir Üçkuyular kruvaziyer limanı yer seçimi yol bağlantıları açısından doğru bir yerde seçilmiştir. Seçilen liman sahasının anayol ve çevreyoluna erişimi kolaydır. Üçkuyular Kruvaziyer Liman proje alanı şehir trafiğine en az yük getirecek yerde seçilmiştir (Oral ve Esmer, 2009). İzmir Alsancak Limanı Kruvaziyer Hizmet Olanaklarının Geliştirilmesi (2010) çalışması kapsamında limanının mevcut kapasitesinin belirlenebilmesi için gerçekleştirilen kapasite çalışmasında 3 sezon üzerinden hesaplama yapılmıştır. Birinci sezonun 6 ay sürdüğü, 2. ve 3. sezonların ise 3 er ay sürdüğü böylece limanın yıl boyunca değişik kapasitelerde kesintisiz hizmet verdiği kabul edilmiştir. Bu kabuller ışığında limanın aynı anda iki büyük (3,500 yolcu) bir küçük (1,500 yolcu) gemiye hizmet vermesi durumunda 765 bin yolcuya kadar kapasitesinin ulaşabileceği hesaplanmıştır. Pik zamanlarda 3 geminin aynı anda gelmesi durumunda 8,500 yolcu aynı anda limana inecektir. Liman geri saha hesaplamalarında en olumsuz senaryo olan yolcuların, %70’inin tura çıktığı kabul edilir ise toplam 170 tur otobüsünün limanda yolcu transferi için bulunması gerekmektedir. Gerek geri saha gerekse yanaşma yerleri itibarı ile mevcut liman mevcut hali ile gelişen kruvaziyer yolcu trafiği karşısında yetersiz kalmaktadır. TCDD İzmir Alsancak Limanı yolcu dahil tüm yük tiplerine hizmet verebilen Ege Bölgesi’nin tek limanıdır. Özelleştirme kapsamına alınan limanın yeni dönemde yük ve yolcu limanı olarak iki bölüme ayrılması gündeme gelmiştir. Mevcut yolcu rıhtımlarına dik 350 metre uzunluğunda ve 25 metre genişliğinde iki yeni iskele ilavesi ile limanın kruvaziyer gemi yanaşma yeri sayısının beşe çıkarılması planlanmıştır. Proje tamamlandığı zaman 966 gemi ve iki milyon yolcu kapasitesine ulaşacaktır (Oral ve Özerden, 2010). Kruvaziyer liman olarak geliştirilmek istenen bölüm İzmir Limanı’nın 1954 yılında ilk yapılan bölümünü oluşturmaktadır ve önemli bir onarım ihtiyacı bulunmaktadır. Projenin yüksek yatırım maliyetlerinin karşılanabilmesi için gelir getirici ilave yatırımlar ile komple turizm tesisi olarak planlanması gerekmektedir. Sonuç Ege Bölgesi kruvaziyer turizmde son on yılda önemli bir atılım gerçekleştirmiştir. Gerekli altyapı ve üstyapı yatırımlarının tamamlanması ile söz konusu büyümenin devam edeceği tahmin edilmektedir. Ancak büyümenin en önemli şartı gerekli yatırımların zamanında - 664 - 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu tamamlanmasıdır. Zira deniz turizmi uluslararası rekabetin yoğun olduğu bir sektördür ve sektördeki tek belirleyici kruvaziyer hatlardır. Kruvaziyer hatların beklentilerini ve stratejilerini hesaba katmayan hiçbir kruvaziyer limanın günümüzde ayakta kalabilmesi mümkün değildir. Son beş yıl içersinde kruvaziyer liman yatırımlarında önemli projeler üretilmiş ve projeleri hayata geçirmek üzere girişimler başlamıştır. Söz konusu projelerin uzun vadede başarılı olması sadece projenin yatırımcısının değil kruvaziyer yatırımdan pozitif fayda bekleyen bölge insanının da beklentisidir. Beklentileri boşa çıkartmamanın ilk şartı da limanların kent ile denizi bir araya getiren ve denizcilik sektörünün isteklerini karşılayan projeler üzerinde inşa edilmesidir. Kaynakça Oral E.Z., 2009, “Kruvaziyer Limanı Yer Seçim Çalışması Raporu”, D.E.Ü.Deniz İşletmeciliği ve Yönetimi Yüksekokulu, 59 sf. Oral E.Z. ve Esmer S., 2009, “İzmir Üçkuyular Kruvaziyer Limanı Modelleme Çalışması”, D.E.Ü.Deniz İşletmeciliği ve Yönetimi Yüksekokulu, 32 sf. Oral E.Z. ve Özerden M.A., 2010, “İzmir Alsancak Limanı Kruvaziyer Hizmet Olanaklarının Geliştirilmesi”, İzmir Ticaret Odası, 43 sf. Özerden M.A. ve Oral E.Z., 2007, “İzmir Üçkuyular Kruvaziyer Limanı Tanıtım Raporu”, İzmir Ticaret Odası, 62 sf. Dowling Ross Kingston, 2006, “Cruise ship tourism”, 3 sf. Tercek John, 2008 European Cruise Port, Developments & Expansion Projects, Seatrade VeniceDecember 2008
© Copyright 2024 Paperzz
