Aile Hekimliğinden Haberler Aile Hekimliğinden Haberler | News from Family Practice © TAHUD 2014 Hazırlayan: Araş. Gör. Tuğba ONAT Hırvatistan 2014 Değişim Programı Gözlemleri WONCA’nın bir alt topluluğu olarak başlatılan Vasco da Gama Hareketi (VdGM) çerçevesinde, kurulduğu günden beri asistanlık döneminde ya da uzmanlığın ilk beş yılındaki Aile Hekimleri’ni desteklemek amacı ile birçok etkinlik planlanmıştır. Bunlardan birisi de “Minihippokrat Değişim Programı”dır. Minihippokrat Değişim Programı; Aile Hekimliği uzmanlığı öğrencilerinin veya uzmanlığının ilk 5 yılındaki aile hekimlerinin katılımıyla gerçekleştirilen bir konferansı ve bu konferansın öncesinde bir veya iki günlük bir sağlık merkezi ziyaretini kapsamaktadır. Hırvatistan Aile Hekimliği Derneği (KoHOM)’nin düzenlediği program 20-25 Mayıs 2014 tarihleri arasında VdGM bünyesinde Hırvatistan / Sibenik’te 6 farklı ülkeden 10 Genç Aile Hekimi ve Aile Hekimliği Uzmanlık Öğrencisinin katılımıyla gerçekleştirildi. Ülkemizi temsilen Uzm. Dr. Tayfun Bektaş ve ben düzenlenen programa katıldık. Bu yazıda Minihippokrat Değişim Programı ile Hırvatistan Aile Hekimliği sistemine dair gözlemlerimi aktardım. Hırvatistan Aile Hekimliği Derneği (KoHOM)’nin düzenlediği bu organizasyonun bilimsel programı iki gün süreyle 08.00- 17.00 saatleri arasında kırsal veya kentsel alanda birinci basamak Aile Hekimliği uygulamalarını gözlemleme, bir gün öğleden sonra birkaç saat süreyle bölge hastanesi Acil Servisi’nde gözlem yapma ve programın son üç gününde 08.0018.30 saatleri arasında Sibenik şehrindeki Hotel Solaris’de gerçekleştirilen Hırvatistan Aile Hekimliği Derneği’ nin Beşinci Kongresi olan “Jubilarni Kongres KOHOM-a”ya katılımı içermekteydi. Uzmanlık eğitimi ve genel bilgiler Hırvatistan’da Aile Hekimliği eğitimi 1960 yılında gündeme gelmiş fakat savaşlar nedeniyle devamlılığı sağlanamamıştır. Daha sonra 2003 yılında 3 farklı koldan eğitim tekrar başlatılmıştır. Genç doktorlar için 3 yıl süreli, orta yaş doktorlar için 3 yıl süreli, daha ileri yaşlı doktorlar için 20 ay süreli eğitim programları şeklinde düzenlenmiştir. Bu süreç rotasyonları, acil servis nöbetlerini ve Sağlık Merkezi’nde aile hekimliği eğitimini kapsamaktadır. Her üç programı tamamlayan hekimler; hazırlık (olgu sunumu, tez hazırlama) ve final (yazılı ve pratik) aşamalarından oluşan ortak sınava girmek zorundadır. 2012 yılından itibaren eğitim 4 yıla çıkarılmıştır. Eğitime hastanelerde yapılan Dahiliye, Kadın Doğum, Acil ve Pediatri rotasyonları ilave edilmiştir. Aile Hekimleri uzmanlık eğitimini tamamladıklarında zorunlu hizmet bulunmadığından; Sağlık Merkezi veya Hastanelere özgeçmişleriyle iş başvurusu yapmaktadırlar. Ülkede sevk zinciri sistemi bulunduğu için hastalar birinci basamakta muayene olup, Aile Hekimleri tarafından sevk edilmeden ikinci basamak sağlık kuruluşlarına başvuramamaktadır. Sadece acil durumlarda hastane acil servislerinde muayene olabilmektedir. i Türkiye Aile Hekimliği Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 18 | Say 3 | 2014 Hastane ziyareti Değişim programı çerçevesinde bir diğer aktivite de bölgedeki hastanelerin ziyareti idi. Hastanenin bir kaç polikliniği Aile Hekimleri için tahsis edilmişti. Diğer servislerin kendi uzmanları bulunduğundan Aile Hekimleri sadece kendi polikliniklerinde çalışabilmektedir, acil serviste nöbet tutmamaktadır. Bir diğer önemli nokta ise; Aile Hekimlerine başvuran hastalara aynı gün içerisinde gerekli tahliller yaptırılabilmekte ve gerekli birimlere konsülte edilebilmektedir. Hastanede Nöroloji, Kadın doğum, Anestezi ve Reanimasyon, Pediatri, Dahiliye ve Genel Cerrahi yataklı servisleri ve poliklinikleri hizmet vermektedir. Ayrıca Fizyoterapi Merkezi de bulunmaktadır. Bu merkezde hergün yaklaşık 200 hastaya kriyoterapi, drenaj, lenf masajı gibi hizmetler verilebilmektedir. Konferans Değişim programının son üç günü Sibenik şehrindeki Hotel Solaris’de gerçekleştirilen Hırvatistan Aile Hekimliği Cemiyeti’nin Beşinci Kongresi “Jubilarni Kongres KoHOM-a”ya katılımı içermekteydi. Bu konferans çerçevesinde Hırvatistan’a diğer ülkelerden bizim gibi Değişim Programı çerçevesinde gelen meslektaşlarımızın değişim programı süreci ve kendi ülkelerindeki uygulamalarla ilgili deneyimleri hakkında bilgi verildi. Kongrenin bir oturumu değişim programlarına dair gözlemlerimizi ve kendi ülkemizdeki aile hekimliği sistemlerimizi anlattığımız grup çalışmalarına ayrılmıştı. Kongre kapsamında düzenlenen Değişim Çalıştayı (Workshop: Crash Course in Change) ise ülkedeki sağlık problemlerine yönelik değişim planlarını incelememiz açısından oldukça faydalı oldu. Ayrıca katıldığım konferansta WONCA’nın kırsal uygulama ile ilgili çalışan grup başkanı John Wynn-Jones ile aile hekimliği sistemi hakkında konuşma fırsatı buldum ve kendi ülkemizdeki kırsal bölgede sağlık sistemi uygulamalarına dair bireysel gözlemlerimi aktarma şansı elde ettim. Kongrede yürütülen bir diğer çalıştayda da “Şiddet gören bayan hastalara nasıl yaklaşabiliriz?” konusu üzerine tartıştık. Tüm Dünya’nın ortak sorunu olan, kırsal kesimde yaşayanlarda daha fazla rastladığımız fakat şehir yaşantısında da azımsanmayacak ölçüde varolan kadınların güven eksikliği, korkuları, mahalle baskısı, karşılaştıkları maddi manevi mobing sorunları konuşuldu. Hastalarla empati kurmamız gerektiği ve hastalara karşı ön yargılı olmamamız gerektiği konusunda hemfikir olduk. Çalıştaylar sonunda hepimiz yepyeni fikirler, değiştirmeyi hedeflediğimiz konular ve geleceğe dair umutlarımızla bilimsel aktiviteleri tamamladık. Aile Hekimliğinden Haberler Her bir aile hekimine kayıtlı yaklaşık 1500-2000 civarında birey bulunmakta ve günlük hasta başvurusu sayısı yaklaşık 80- 100 arasında değişmektedir. Bireyler kendi aile hekimlerini isterlerse değiştirebilmekte ancak kendi aile hekimleri dışında başka bir aile hekimine başvuramamaktadırlar. Gebe olan hastalar Kadın Doğum Uzmanları tarafından izlenmektedir. Çocuk hastaların bağışıklanmaları da Çocuk Hastalıkları Uzmanları tarafından yapılmaktadır. Konferans bitiminde unutulmayacak anılar ve güçlü dostluk bağları ile Sibenik’e veda ettim. Konferans öncesi ve sonrası tüm ekip kocaman bir aileydik. Bilimsel aktiviteler sonrası Adriatik Denizi’nin engin sularının ve kumsalının ve Sibenik’in muhteşem doğasının tadını çıkardık. Hırvat dostlarımın misafirperverlikleri ve içtenlikleri kendimi evde gibi hissetmemi sağladı. VdGM ekibinin katkıları ile düzenlenecek olan yeni değişim programlarını heyecanla beklemekteyim. Aile Hekimliği disiplinime ve gelecekteki hedeflerime dair umut var artık içimde. Tüm meslektaşlarımı böyle bir deneyimi yaşamaya davet ediyorum, hepbirlikte şanslar yaratıp paylaşımlarımızı artırmak dileğiyle. Araş. Gör. Tuğba ONAT Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı [email protected] Türkiye Aile Hekimliği Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 18 | Say 3 | 2014 ii