REPUBLIKA KOSOVO
VLADA KOSOVA
MINISTARSTVO OBRAZOVANJA, NAUKE I TEHNOLOGIJE
Orijentacioni
programi
za ispit
državne mature
ORIJENTACIONI PROGRAMI
ZA ISPIT
DRŽAVNE MATURE
CENTRALNA KOMISIJA DRŽAVNE MATURE
PRIŠTINA 2010
Predgovor
Ispit državne mature je vanjsko vrednovanje maturanata po završetku trećeg nivoa obrazovanja, odnosno
posle završavanja douniverzitetskog obrazovanja.
Ovaj ispit je standardiziran, praćen i vrednovan, preko kojeg će maturanati dokazati stepen
osposobljenosti i njohovu spremnost za nastavak univerzitetskih studija.
Ispit državne mature posebno je značajan, bolje rečeno, matura predstavlja vrata kroz koja će maturant
proći do visokog obrazovanja.
Od 2008. godine, test mature se organizuje na osnovu Zakona br.03/L – 018 ZA ZAVRŠNI ISPIT I ISPIT
DRŽAVNE MATURE, zato su, način organizovanja, sadržaj, uslovi i kriteriji propisani ovim zakonom.
Državna centralna komisija za maturu ( DCKM ) je nadzorni i savjetodavni organ koji donosi odluke u
vezi sa svim pitanjima vezanim za Ispit džavne mature.
DCKM je imenovana od strane g. Enver Hoxhaja, Misnistra za obrazovanje, nauku i tehnologiju,
dok su obaveze i odgovornosti propisani zakonom.
Vlada Kosova i MONT neprestano rade na podizanju kvaliteta u obrazovanju. U tom smislu, maturanti su ti
kojima se pridaje posebna pažnja.
Zbog toga, sa ciljem njihove bolje pripremljenosti, DCKM u saradnji sa DVSM i grupama predmetnih
eksperata, pripremila je po prvi put izdanje Orijentacioni programi za državnu maturu. Ovo izdanje će
pomoći maturantima, nastavnicima i samim školama kako bi se bolje pripremili za test mature i rezultati
bili pozitivniji.
Nehat Mustafa
Predsjednik Centralne komisije za ispit
državne mature
SADRŽAJ
Bosanski jezik i knjıževnost............................................................................ 8
Matematika.....................................................................................................17
Engleski jezik ............................................................................................... .31
Geografija ..................................................................................................... 33
Historija ..........................................................................................................39
Građansko vaspitanje.....................................................................................45
Ekonomija ..................................................................................................... 49
Biologija ........................................................................................................ .55
Fizika ............................................................................................................. 59
Hemija .............................................................................................................67
IKT...................................................................................................................73
Sociologija........................................................................................................85
MET ORIENTUESE
Državna matura 2010
UVOD
ORIJENTACIONI PROGRAMI
ZA DRŽAVNU MATURU
U izdanju “Orijentacioni programi državne mature”, prikazani su programski pregledi za predmete koji će biti
uključeni u test državne mature 2010. godine, za sve određene obrazovne smjerove u gimnazijama i u
profesionalnim školama.
Ovo izdanje sadrži kategorije i podkategorije programa koji se smatraju neophodnim za vrednovanje.
Ovim, je naš cilj da postignemo potrebnu predmetnu pripremljenost za maturante, na način da naši
maturanti postignu poželjni i potrebni nivo kako bi postali budući kandidati za univerzitetske studije.
• Program sadrži potrebne informacije za učenike, za pripremanje one predmetne programske sadržaje za
ispit državne mature;
• Program, usmjerava učenike na glavni nastavni materijal, na znanje, osnovna načela i sposobnosti koje
treba da poseduju za uspešno savladavanje predmetnih ispita na testu mature;
• Prikazani programi imaju izjednačenu težinu koju zauzima svaka kategorija i podkategorija u tom
predmetu;
• Posebnu pažnju učenici trebaju imati u sticanju sposobnosti ne samo za učenje memorizacijskih pitanja,
nego i na razumjevanju predmeta, njegove primjene, rešavanje problema, analize i sinteze;
• Pripremu ovih programa učenici treba da rade postojano, da rade samokontrolu sa različitim sredstvima
koje pokazuju da su usvojili ovaj program.
Svaki predmet koji se vrednuje na ispitu državne mature ima i svoje karakteristike, ali svakako na test će se
provjeravati i četiri nivoa znanja:
Znanje (15%): Termini, određene činjenice, metode, postupci, koncepti i načela za svaki predmet.
Razumjevanje (30%): Činjenice, principi, promjene podataka, prevod materijala, tumačenje grafikona,
interpretacija tabela i tumačenje karte, dokazivanje metode i procedure za svaki predmet koji se vrednuje.
Primjena (30%): Činjenica i načela u novim situacijama, primjena zakona i teorije u praktičnim situacijama,
provedba metoda i postupaka i rešavanje problema.
Kritičko mišljenje (25%): Obrada informacije, veze i sličnosti između njih, identifikacija pretpostavki,
kombinacija ideja, identifikacija presuđivanju i zaključivanju, identifikacija relevantnih i irelevantnih
informacija, analiza datih zaključaka, uspostavljenje kriterijuma gde će se bazirati presuđivanje i dr.
Uspostavljanje programskog sadržaja predmeta za nivo učenika koji završavaju 12 ili 13 razred (matura iz
opštih i posebnih predmeta), je urađena na temeljne aspekte predmeta, kao što su sadržaj, promicanje
sposobnosti i učenja kao i sposobnosti njegove primjene.
Drugi važni elementi koji su uzeti u obzir:
• pravo i jasno prikazivanje i šta se očekuje od učenika da znaju i da budu u stanju da rade po završetku srednje više
škole - mature,
• prihvaćanje od strane učenika, nastavnika i drugih,
• validnost i mogućnost mjerenja napretka učenika.
Vrednovanje sadržaja odvija se na osnovu testa. Test se priprema u cilju procene znanja učenika zansovan na
sadržajima predmeta. Vrednovanja za maturu su određena sa opisom kvaliteta i količine znanja, u odnosu na
mogućnost koji učenici treba da postignu na maturi.
Ovi progrmamski sadržaji imaju dijanostički i ocenjivački karakter za svaki predmet. Sadržaji su specifični, mjerljivi,
realni i sprovodivi i koji su usmjereni na ispunjavanje ciljeva predmeta u našim uslovima .
BOSANSKI JEZIK I KNJIŽEVNOST
PROGRAMET ORIENTUESE / MATURA 2009
SVRHA
Vladanje i upotreba jezika;
• postizanje nivoa komunikacije usmenog, književnog i neknjiževnog diskursa;
• postizanje kulture slobodnog mišljenja;
• postizanje sposobnost za kritičku analizu tekstova i kulturnih fenomena;
• Postizanje nivoa komunikacije sa književnim i neknjiževnim tekstovima;
• postizanje sposobnosti komunikacije s modelima različitih kultura, itd.;
• postizanje sposobnosti za kritičku analizu tekstova i kulturnih fenomena;
• razvijanje sposobnosti za neovisnu kritičku analizu tekstova i kulturnih fenomena;
• nezavisne komunikacije u skladu sa standardima, sa književnim i neknjiževnim tekstovima;
• komunikaciju, razvijajući artikulaciju kritičkog mišljenja sa raznovrsnim modelima itd.
CILJEVI
• sticanje informacija i razvoj vještina razumijevanja
• bogaćenje izraza i znanja o jeziku, književnosti i kulture
• razvijanje vještina kritičkog mišljenja i procjene
• stvaranje nezavisne individualnosti i bogat duhovni život
Da poznaje
• kultura i književnost antičke grčke, rimske i srednjovjekovne;
• kultura i posljednji autori srednjega vijeka, renesanse i klasicizma;
• europska književnost romantizma i narodnog preporoda;
• nacionalna i strana književnost, krajem XIX stoljeća i početkom XX. stoljeća;
•kultura i autori književnosti realizma i moderne;
• kultura i autori savremene književnosti, od početka druge polovice XX stoljeća;
• nacionalna i strana književnost, u drugoj polovici XX stoljeća;
• jezičke posebnosti koje su vezane uz tekst, rečenicu i predavanja.
Da razumije
• važnost različitih kultura za razvoj bošnjačke književnosti i kulture;
• suštinu kulture, književnu i jezičku koja će im pomoći da razviju individualno
mišljenje;
• kulturu, domaću i stranu književnost
• kulturu jezika i strategiju pisanja.
Da analizira
• neknjiževne i književne tekstove u cilju strukture, sadržaja, podataka i posljedica;
• tekstove modela književne kulture;
• književne i neknjiževne tekstove sa aspekta leksike, morfologije I sintakse;
• djela raznih autora iz antike, kraja srednjeg vijeka, renesanse i klasicizma;
• autori raznih neknjiževnih tekstova stare južnoslavenske literature;
PROGRAMET ORIENTUESE / MATURA 2009
• autore raznih tekstova iz razdoblja narodnog preporoda;
• djela raznih autora bošnjačke I strane književnosti Moderne;
• autori raznih književnih tekstova savremene književnosti, bošnjaka I stranih autora.
Da vrednuje
• tekstove modela kulture i književnosti;
• autore raznih književnih tekstova;
• djela raznih autora, domaćih i stranih, uglavnom iz doba Romantizma;
• djela raznih autora, Bošnjaka i stranih, uglavnom iz doba moderne i savremene
južnoslavenske književnosti;
• djela raznih autora, domaćih i stranih, većinom bošnjačke savremene književnosti.
Ostvarenje ciljeva po kategorijama (komunikacijske vještine)
ČITANJE
PISANJE
I. ČITANJE
Kroz čitanje se obrađuje:
Južnoslovenske književnosti Hrvatska barokna književnost. Glavni predstavnici: Mažibradić,
Stijepo Đurđević, Ivan Gundulić, Ivan Bunić, Junije Palmotić, V. Menčetić;
Klasicizam u Evropi Klasicizam kao književni pravac i razdoblje;
Klasicizam u francuskoj književnosti 18. stoljeća (doba Kornela, Dekarta, Paskala, Molijera, La
Fontena, Rasina, La Brijera i drigih);
Povratak klasičnoj poetici i odnos prema racionalizmu (N. Boalo. Normativna poetika);
Klasicizam i pseudoklasicizam.Molijer (Tvrdica), Rasin (Fedra);
Metodologija proučavanja književnosti;
Postmodernistički pristup književnosti;
Formalna metoda. Teorija recepcije;
Nova kritika u Engleskoj i Americi;
Metoda interpretacije;
Utjecaji fenomenologije i egzistencijalizma;
Strukturalizam;
Osnovne tendencije, tematska usmjerenost i forma izražavanja. Pomjeranje težišta na
egzistencijalnu problematiku savremenog čovjeka i otuđenost kao njegova bitna značajka;
Vitalnost realističke orijentacije i radikalizam objektivizacije;
Neutralizacija evropocentrizma i značaj svjetske književnosti u cjelini;
Značaj Krležinog referata sa ljubljanskog kongresa pisaca;
Sukob ‘’realista’’ i ‘’modernista’’. Promjena težišta na estetičku i egzistencijalnu problematiku u
literaturi inspirisanoj ratom;
Glavni predstavnici u nacionalnim književnostima;
razvitak savremene bosansko-hercegovačke književnosti;
važnija djela glavnih predstavnika, interpretiraju i uočavaju historijske i umjetničke vrijednosti;
razumiju i usvajaju stilsko-jezičku ljepotu bosanskog jezika primijenjenu u umjetničkom djelu;
Poznaju metode, principe i objektive umjetničke analize književnih djela u kontekstu stilskih
pravaca i vrijednosti;
Poznaju glavne predstavnike savremene svjetske književnosti (značajnija djela, njihove
umjetničke vrijednosti i funkciju);
Znaju šta je esej, koja je njegova funkcija, koji su najvažniji pisci eseja; ali i da sami napišu esej o
nekom piscu;
Razumiju ulogu savremenog pozorišta i mogućnosti dramske kreacije;
Poznaju prava, objektivnost i značaj novinskih medija.
Znaju primjenu i značaj elektronskih medija u proširivanju obrazovnih resursa;
Iznošenje različitih mišljenja o nekom predmetu, smetnje u sporazumijevanju, utvrđivanje istine;
Činjenice za naknadno tumačenje i objašnjenje, primjedbe o vrijednosti činjenica na kojima se
zasniva dokaz: način oblikovanja;
Stilska izražajna sredstva i pjesnički jezik (stilske figure i pjesnički izrazi);
razvitak bosansko-hercegovačke (prvenstveno bošnjačke) književnosti perioda 1878-1018.
godine,
razumiju specifičnosti bošnjačke književnosti austrougarskog perioda, prepoznaju književnokulturni i nacionalni preporod u razdoblju 1878-1910;
poznaju glavne predstavnike i njihova važnija djela ovoga perioda, prepoznaju renesansu
bosanskog jezika i njegovu ulogu u umjetničkoj kreaciji;
Poznaju značaj zbornika Koste Hermana za afirmaciju usmene tradicije i kulture Bošnjaka;
Afirmacija preporodne književnosti i njeni glavni predstavnici;
Poznaju integralni kontinuitet bosansko-hercegovačke književnosti (bošnjačke, srpske, hrvatske);
Poznaju bosansko-hercegovačku književnost perioda 1918-1945. godine i njen kulturnohistorijski
kontinuitet;
prepoznaju i razumiju modernizam u bošnjačkoj književnosti i njegovu stilsko-jezičku
kreativnost;
prepoznaju utjecaje evropske moderne, poznaju književno stvaralaštvo bošnjačkih pisaca ovoga
perioda i umjetničke domete njihovih važnijih djela;
Poznaju pojavu, tokove i specifičnosti moderne u svjetskoj književnosti, književnoumjetničke
pravce i njihove glavne predstavnike (na primjerima važnijih djela), utjecaj evropske moderne
na bosanskohercegovačku književnu situaciju;
Poznaju pojavu i tokove moderne u južnoslovenskim književnostima, razumiju književno-stilske
pravce i njihove specifičnosti; poznaju (na primjerima važnijih djela) glavne predstavnike ovog
književnog perioda;
Poznaju nove tokove u književnosti između dva svjetska rata (nove književne pravce i njihove
specifičnosti), glavne predstavnike i njihova važnija djela (s proširivanjem na časovima domaće
lektire i vannastavnih aktivnosti);
Sticanje znanja o kontinuitetu i tokovima književnog stvaralaštva Bošnjaka Kosova i Sandžaka (u
periodu 1918-1945. godine);
poznaju bošnjačku književno-jezičku tradiciju;
razumiju književni preporod u periodu između dva svjetska rata, poznaju književno stvaralaštvo
važnijih predstavnika ovog perioda (izloženih u programskim tezama);
· Stiču nova znanja o metodama pristupa različitim književnim djelima (modernoj lirici,
dokumentarnoj književnosti, modernoj prozi, savremenoj drami, eseju);
· primjenjuju analitičke metode zasnovane na principima nauke i teorije književnosti;
· razvijaju sopstvene kreativne sposobnosti pripremajući se za samostalan rad na višim nivoima;
· Manifestuju svoje kreativne sposobnosti i stiču navike da čitaju, pišu, govore, slušaju i
osposobljavaju se za samostalan kreativni (naučno-istraživački) rad;
· Stiču umijeće čitanja književnih djela i pisanja prikaza esejističko-analitičkog tipa, diskutuju o
važnijim književnim temama i njeguju kulturu izražavanja;
· Razumiju književno- historijske i stilske odlike romantičarske poetike, poznaju važnija
djela evropskog romantizma, razlikuju osnovne književne rodove (liriku, epiku,
dramu);
· razlikuju vrste lirske poezije (opisna, misaona, ljubavna, rodoljubiva, himna, satira,
ditiramb), dramske vrste (komedija, tragedija, drama), prepoznaju razlike između
narodne (usmene) i pisane (autorske) književnosti;
· Poznaju realističku kreativnu metodologiju i realističke oblike pripovjedne proze u
bošnjačkoj književnosti, stilistička obilježja i evropske uticaje;
· Čitaju i analiziraju važnija djela predstavnika realizma i o njima pišu eseje, anotacije i sl.;
· Poznaju stilsko-strukturalne karakteristike realističke proze (teorija romana, pripovjetke,
novele), svijet umjetničkog djela transformišu u estetski i saznajni doživljaj;
· razlikuju sliku života u umjetničkom djelu od one u stvarnosti, razumiju stilske oblike i
perspektive naracije;
· poznaju semiotiku bosanskog jezika i njegove mogućnosti u umjetničkoj kreaciji;
· Tokom obrade i konstantnog čitanja književnih djela prepoznaju teorijske pojmove;
·
produbljuju i proširuju znanja iz teorije književnosti i stiču trajne sposobnosti za
samostalnu umjetničku analizu;
·
da steknu navike za sve vrste čitanja: čitanje u sebi, izražajno čitanje, usmjereno čitanje,
fleksibilno čitanje, kritičko čitanje, kreativno čitanje i analitičko čitanje.
· Za proširivanje i produbljivanje znanja koriste savremena sredstva medijske tehnologije.
II. PISANJE
Kroz pisnje se realizuje:
· da nauče da sa lakoćom pišu oblike i vidove ispoljavanja jezika u pisanoj komunikaciji;
·
da znaju da primjenjuju pravilan fonološko-fonetski princip izgovaranja i pisanja
riječi i rečeničnih struktura u smislu njegovanja kulture izražavanja;
.
·
·
·
·
·
·
·
da nauče da primjenjuju interpunkciju i sve oblike dobrog pisanja i iskazivanja
misli u pisanoj i usmenoj formi;
Pronalaze književna djela kosovskih bošnjačkih pisaca, o njima pišu kraće eseje analitičkog karaktera (realističnost tema i sadržaja, lokalni govori u umjetničkoj funkciji);
Osnove karakteristike teksta, definicija teksta, strukture teksta, vrste tekstova;
Primjenjivanje u pisanju stečenih znanja iz sintakse u pisanoj kreaciji;
Sticanje znanja iz sintakse (sintakseme i njihova funkcija – analitički pristup);
Proširivanje znanja o rečenici analitičkom metodom;
Analitičko prepoznavanje sintaksičkih dijelova rečenice i njihovih semantičko-stilskih
karakteristika;
· Poznaju osnovne sintaksičke jedinice vezanog teksta i njihove stilogene strukture i
karakteristike;
· Znaju strukturu, umjetničku i komunikativnu funkciju rasprave i eseja kao vidova kulture
izražavanja;
· Stiču vještine pisanja eseja, recenzija, anotacija, medijskih tekstova (vijesti, reportaža, i dr.);
· Stiču trajnu kulturu pimenog izražavanja i poznaju norme i strategiju sticanja najvišeg stepena
pismenosti;
· Poznaju i pišu sve gramatičke kategorije riječi i njihove gramatičke i stilističke funkcije,
osobine deklinacije odnosno konjugacije nekih gramatičkih kategorija i nepromjenljivost kao
alternaciju;
· U pisanju koriste leksički sastav bosanskog jezika, njegovu narodnu osnovu i njegov
standardni diskurs;
· Znaju da se koriste raznim tipovima rječnika bosanskog jezika, kao i rječnicima drugih jezika, u
govornoj i pisanoj komunikaciji;
11
Napomena: Autori su dati kao smjernice i kao ilustracije a ne kao cilj za sebe.
Uspoređivanje bošnjačkih pisaca sa evropskim. Njihovo pjesništvo/ sličnosti i razlike.
Preko autora ilustruju se sva druga tematska polja, ideje, nacionalni heroji koji se
javljaju u tekstovima. Za određena pitanja vidjeti i ostale bošnjačke i svjetske autore – po
izboru.
PROGRAMET ORIENTUESE / MATURA 2009
Relevantne potkategorije su:
Stara književnost
• Stara književnost;
· Antička književnost (Historijski značaj antičke književnosti I njena osnova evropskoj
književnosti i umjetnosti);
· Helenska književnost Helenski folklor;
· Pojam mita i mitske svijesti;
· Nastariji književni spomenici. Homerski ep. Ilijada i Odiseja (odlomci: Boj Ahileja i Eneja,
Rastanak Hektora i Andromahe);
· Pojam epike i opšte osobine epske poezije.Epska naracija. Epska ''objektivnost'';
· Epizoda. Epski junak i karakter ''epskog svijeta'';
· Monodijska lirika – Alkej, Sapfa, Anakreont.Horska lirika. Alkmen, Semonid, Pindar;
· Lirski subjekat. Lirizam kao način doživljavanja svijeta. Lirski govor: ekspresivnost,
ritmičnost, metaforičnost, harmoničnost;
· Tragedija Eshil (Okovani Prometej), Sofokle (Antigona, Euripid (Medeja);
· Komedija Aristofan (Ptice, Žabe – obraditi po izboru i u odlomcima);
· Opšte osobine dramske poezije. Dramska radnja i dramski dijalog. Dramska situacija i dramski
sukob; Kompozicija drame: ekspozicija, zaplet, kulminacija, rasplet;
· Tragedija i njene odlike. Pojam ''tragičnog'';
· Komično u riječima i situacijama. Pojam nesklada. Pojam tragikomičnog. Različiti oblici
(vrste) komedije. Društvena funkcija komedije.;
· Rimska književnost, Historijski značaj rimske književnosti;
· Evropska književnost srednjeg vijeka;
· Obilježja. Podjela evropske srednjovjekovne književnosti – narodna, vjerska i feudalna
(kompaktabilni i informativni pregled);
· Stare istočnjačke književnosti. Sumerska, babilonsko-asirska, arapska i persijska
književnost (autori i djela po izboru, informativno i sažeto);
· Drevni epovi (Ep o Gilgamešu, Mahabharata - Pjesma o kralju Nalu, Ramajana, Knjiga
Dede Korkuta, Manas i dr.;
· Stara arapska poezija (predislamski i islamski period);
· Arapsko-islamska proza (Hiljadu i jedna noć);
· Svete knjige. Nastanak i ''historijat'' svetih knjiga, njihova književna inspiracija kao temelj na
kome se zasnivaju kultura i civilizacija monoteističkih naroda. Tora (odlomci, informativno),
Biblija (odlomci iz Starog zavjeta, informativno, odnosno Pjesma nad pjesmama), Kur'an
(odlomci po izboru);
· Južnoslovenske književnosti, počeci južnoslovenske pismenosti (staroslovenski jezik,
prva slovenska pisma i njihov nastanak);
· Književnost osmanskog perioda. Bošnjačka književna tradicija.Usmena književnost;
· Narodne lirske pjesme iz Gore i Župe (po izboru);
· Humanizam i renesansa u evropskim književnostima;
· Glavni predstavnici humanizma i renesanse;
· Humanizam i renesansa u jugoslovenskim književnostima;
· Reformacija, protivreformacija i barok u evropskim književnostima;
· Bošnjačka alhamijado književnost (Predstavnici, jezik, književni oblici);
STRUKTURA SADRŽAJA
USMENA KNJIŽEVNOST
· Narodne lirske pjesme iz Gore i Župe (po izboru);
· Lirsko-epske narodne pjesme;
· Balada i romansa kao prelazna forma, epski i lirski elementi, struktura (za obradu:
Hasanaginica, Grozna ljubav Čelebije Muje, Smrt braće Morića, Jusuf i Džemilja – balada
Bošnjaka u Gori);
· Pjesme sa motivima o Hasanaginici, Omeru i Merimi, Đerzelez Aliji u goranskoj narodnoj
epsko-lirskoj poeziji. Omer i Merima – komparacija sa Šekspirovom dramom Romeo i Juluja;
· Narodna proza (za obradu: Međedović, carević i divova kći, Sve, sve, ali zanat, Zlatna jabuka i
devet paunica; Usenj i Vatima, Voden ovan, Jeljene brate – goransko-župske narodne priče);
· Osnovne karakteristike i podjela narodnih priča.
ROGRAMET ORIENTUESE / MATURA 2009
Stara knjižavnost (klasika) Srednji vijek
· Drevni epovi (Ep o Gilgamešu, Mahabharata - Pjesma o kralju Nalu, Ramajana, Knjiga Dede
Korkuta, Manas i dr;
· Firdusi (Šahnama – epizoda Rustem i Suhrab);
· Persijski klasici Omar Hajjam (Rubaije), Hafiz (Divan), Sadi (Đulistan), M.Dž. Rumi
(Mesnevija);
· Civilizacijski okvir. Prvi spomenici. Kulinova povelja. Bogumili i njihova kultura;
· Bosanskohercegovačka književnost. Srednjovjekovna književnost Bosne i Huma;
· Književnohistorijske i umjetničke karakteristike bošnjačke književnosti na orijentalnim
jezicima (oblici i vrste, najznačajniji predstavnici i djela);
· Aleksandrizam u rimskoj poeziji: Katul, Vergilije (Enejida – jedno pjevanje ili odlomak),
Horacije, Kornelije, Tibul, Propercije, Ovidije;
· Komedija - Plaut (Tvrdica). Odlike rimske komedije, oblici i vrste.
Stara bošnjačka književnost
· Omer Ljutfi Pačariz – pjesnik iz Prizrena, začeci kosovske bošnjačke pisane književnosti u
diskursu orijentalnog stvaralaštva;
· Omer Ljutfi Pačariz – pjesnik iz Prizrena, začeci kosovske bošnjačke pisane književnosti u
diskursu orijentalnog stvaralaštva;
· goranski pjesnik Zejnel Abedin Ferhat i drugi kosovski bošnjački stvaraoci;
· Refleksi romantičarskih ideja na bošnjačku književno-jezičku tradiciju, afirmacija narodnog
stvaralaštva i narodnog jezika;
· Mehmed Šakir Kurtćehajić, “Sarajevski cvjetnik” – “Đulšeni saraj” ;
· Mehmed-beg Kapetanović Ljubušak (Narodno blago, Istočno blago);
· Posljednje godište “Behara” i djelatnost društva “Gajret”. Saradnja u književnim listovima,
“Bošnjak” ;
· Safvet-beg Bašagić: Trotanda, Misli i čuvstva, izbor iz poezije
· Musa Ćazim Ćatić – pjesme po izboru;
· Osman Đikić – obrada pjesama po izboru;
· Edhem Mulabdić: Zeleno busenje;
· Nafija Sarajlić: Teme.
Tipovi evropske Renesanse
Autori i djela za obradu: Frančesko Petrarka (Kanconijer – izbor sonata; struktura sonata,;
struktura stiha)
Dante Aligijeri (Pakao - izbor), Fransoa Rable (Gargantua i Pantagruel)
Tekstovi odabrani za analizu I komentare
Đovani Bokačo
(Dekameron – jedna novela po izboru; struktura novele; naracija; karakter)
PROGRAMET ORIENTUESE / MATURA 2009
13
Odabrane novele za obradu
Miguel de Servantes
(Don Kihot – viteški roman, karakteristike i značaj, satira i parodija)
Fragmenti za ilustraciju
Vilijam Šekspir
(Hamlet – tragedija i tragično, karakter, struktura)
Tipovi neoklasicizma
Molijer (Tvrdica) – Suština komedije, teme, karakter, diskurs.
Rasin (Fedra) Klasicizam u francuskoj književnosti 18. stoljeća (doba Kornela, Dekarta,
Paskala, Molijera, La Fontena, Rasina, La Brijera i drigih).
Evropski romantizam i Renesansa kod Bošnjaka
a. Evropski Romantizam
J. V. Gete (Faust)
V. F. Šiler (Viljem Tel)
Dž. G. Bajron (Čajld Harold)
V. Igo (Jadnici)
A. Šenoa (Seljačka buna, Prosjak
Luka – po izboru)
F. J. Dostojevski (Zločin i kazna)
E. Zola (Žerminal)
Č. Dikens (David Koperfild)
N. V. Gogolj ( Mrtve duše)
L. N. Tolstoj (Rat i mir)
b. Renesansam kod Južnih Slavena
H. Bašić (Tuđe gnijezdo, Kolovrat,
Krivice – po izboru)
Z. Azemović (Darovi)
Ismet Rašidov Ćeranić (Smaragdne staze, Jupiterov san – po izboru)
M. Melajac (Halka, Tapija)
A. Kuljići (Oda našemu kolomčetu, Džehenem godine – po izboru)
S. Sijarić (Rod i dom, Udar orla)
Z. Hodžić (Gusinjska godina)
Š. Borančić (Emina, Ahmed)
M. Abdagić (Ramiza, Feniks)
M. Baltić (Duvarine, Fetva – po izboru).
14 PROGRAMET ORIENTUESE / MATURA 2009
7 Književnost Realizma
O. de Balzak (Čiča Gorio)
F. J. Dostojevski (Zločin i kazna)
E. Zola (Žerminal)
Č. Dikens (David Koperfild)
N. V. Gogolj ( Mrtve duše)
L. N. Tolstoj (Rat i mir)
književnost Moderne
Glavni predstavnici:
Š. Bodler: Cvijetovi zla
Artur Rembo: Pijani brod
Volt Vitman: Vlati trave
Marsel Prust: U traganju za izgubljenim vremenom – Put k Svanu
Teufik Fikret – izbor iz poezije
Edgar Alan Po – izbor iz poezije
Južnoslavenska Moderna
A. G. Matoš, I. Vojnović, M. Begović, V. Nazor,
V. Vidrić, D. Domjanić, J. Kosor, D. Šimunović,
J. P. Kamov; I. Cankar, O. Župančič, D. Kete,
J. N. Aleksandrov; S. Pandurović, V. P. Dis, B. Stanković
A. G. Matoš: Srodnost, Mora, Balkon
Šimunović: Muljika
Župančič: Duma
B. Stanković: Nečista krv, Koštana – po izboru
PROGRAMET ORIENTUESE / MATURA 2009 15
Savremena književnost
Autore I strukturu njihovih djela, karakter, ideje I diskurska
R. Hese (Stepski vuk)
Tolstoj (Ana Karenjina)
T. Man (Čarobni brijeg)
A. Kami (Stranac)
Markes (Sto godina samoće)
Jašar Kemal (Pobunjenik sa Torosa)
Borhes (Alef)
Šaliamov (Priče sa Kolime)
Savremena južnoslavenska književnost
I. Andrić (Most na Žepi; Razgovor sa Gojom)
D. Kiš
(Čas anatomije; Grobnica za Borisa Davidoviča
Mirko Kovač (Ruganje dušom)
R. Marinković (Ruke)
V. Parun (Ti koja imaš nevinije ruke; Da si blizu; Usnuli mladić; Djevičanstvo
Slavko Mihalić (Put u nepostojanje – zbirka)
Vitomil Zupan
(Levitan)
Jaša Zlobec (izbor iz poezije)
S. Kulenović (Soneti; Ponornica; Pripovijet-ke – po izboru)
M. Dizdar (Kameni spavač)
I. Sarajlić (Mala noćna muzika)
M. Selimović (Derviš i smrt; Tvrđava)
Ć. Sijarić (Bihorci; Bunar; dvije pjesme po izboru)
D. Sušić (Pobuna)
N. Ibrišimović (Ugursuz; Knjiga Adema Kahrimana)
A. Sidran (Sarajevski tabut)
Alija Isaković (Hasanaginica; Jednom; Taj čovjek)
T. Kulenović (Mehanika fluida)
I. Horozović (Talhe ili šedrvanski vrt)
H. Bašić (Tuđe gnijezdo)
Dž. Karahasan
(Istočni divan)
J. Musabegović (Skretnice)
B. Ćopić (Bašta sljezove boje)
R. Trifković (Pripovijetke – po
izboru)
N. Radanović (Vremena – izbor iz zbirke)
M. Vešović (Sijermini sinovi)
V. Koroman (Pjesme;
Voda i žulj; O svijetu; Doba jedne pahuljice; Doći će vrijeme)
A. Vuletić (Gramatika uma ili progonstvo)
V. Lukić (Hodnici svijetlog praha)
I. Lovrenović (Putovanje I. F. Jukića)
I. Kordić (Veranda prema moru – po izboru)
PROGRAMET ORIENTUESE / MATURA 2009
Književno-kritička I književno-znanstvena proza
Glavni predstavnici i njihova djela:
M. Kombol, I. Frangeš, I. Foht,
V. Pavletić, M. Popović,
M. Bogdanović, M. Begić,
M. Rizvić, K. Prohić.
Kultura jezika
Aspekt razumijevanja jezika je osnovni cilj obrade:
• književni jezik, govorni jezik I jezik književnosti;
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Pretpostavka za postanak i razvoj jezika. Uloga društvene zajednice u postanku i razvoju jezika.
Korijeni raznovrsnosti jezika. Relacija: jezik – narod – nacija:
Korijeni našeg jezika – slovenska jezička zajednica (grana jezika). Staroslovenski jezik kao
zajednički književni jezik svih Slovena;
Ćirilo i Metodije i prva pisma za naš jezik;
Raslojavanje slovenske jezičke zajednice;
Organski idiomi Srba, Hrvata, Bošnjaka i Crnogoraca kao konstituanti jednog jezika u
klasifikaciji jezika (sa posebnim osvrtom na osobenosti govora Bošnjaka – bosanskog jezika);
Prestiž štokavskog narječja nad ostalim organskim idiomima u funkciji književnog jezika.
Povelja Kulina bana kao najstariji tekst pisan štokavskim narječjem;
Stabilizacija književnojezičke norme krajem 19. stoljeća i uloga bosanskog jezika u tom
procesu;
Specifičnosti standardnog jezika – jezik četiri naroda i četiri sociokulturne zajednice;
Književnoumjetnički stil i njegove karakteristike, naučni stil i njegove karakteristike, publicistički stil i njegove karakteristike, administrativno-pravni stil i njegove karakteristike,
razgovorni stil i njegove karakteristike;
Sticanje znanja iz sintakse (sintakseme i njihova funkcija – analitički pristup);
Proširivanje znanja o strukturi proširene rečenice (primjena na tekstu);
Analitičko prepoznavanje sintaksičkih dijelova rečenice i njihovih semantičko-stilskih
karakteristika;
Analitičko proširivanje znanja o funkcionalnim tipovima zavisnih rečenica i njihovoj
stilogenosti;
Pristup osnovama sintaksičkostilske analize (leksička i sintaksička figurativnost);
Sticanje znanja iz morfologije, razumijevanje tvorbe riječi i njihove primjene u sintaksičkom i
stilističkom diskursu;
Analitičko razumijevanje tvorbenih modela riječi;
Sticanje znanja o klasifikaciji vrsta riječi bosanskog jezičkog sistema, njihovim gramatičkim,
semantičkim i stilističkim karakteristikama i funkcijama u raznim vidovima upotrebe jezika;
razumijevanje morfoloških i semantičkih distinkcija između gramatičkih kategorija riječi,
analitičko pronicanje u njihove sintaksičko-semantičke odnose;
Afirmacija znanja o tipovima rječnika bosanskog jezika, o dvojezičnim i višejezičnim
rječnicima, njihova primjena u pisanoj i govornog komunikaciji;
Jezik kao sistem znakova;
•
•
•
•
•
•
Fonološki nivoi – fonem kao jedinica fonološkog sistema, odnos između glasa, fonema i
grafema;
Refleksi glasa jat (ъ) u svijetlu morfoloških ograničenja – ekavizam i ikavizam u ijekavskom
standardu, osobenosti bosanskohercegovačke prakse u odnosu na hrvatsku i crnogorsku kada su
u pitanju ova ograničenja;
Slovo kao znak za fonem. Grafem i slovo. Latinica kao grafijski sistem standardnog bosanskog
jezika;
Glagoljica, ćirilica, bosančica i arabica kao grafijski sistemi u istorijskoj dijahroniji bosanskog
jezika;
Akcenti i dužina kao jedinice prozodijskog sistema, prozodijska obilježja jedinica, jačina, ton,
trajanje tonske karakteristike akcenata, bilježenje akcenata. Distribucija akcenata i
postakcenatske dužine.Funkcija akcenata i dužine;
Ortografske i ortoepske karakteristike teksta.
Kultura jezika se razvija u vezi sa sadržajem nastave književnosti, u cilju razvoja jezičke vještine
stilistike, standardnoga jezika, dijalektologije itd.
MATEMATIKA
U
TESTU MATURE
I. Ciljevi
Sistem učenja koji se bazira na programski sadržaj, omogućava svima (učenicima,
nastavnicima, roditeljima, kao i ostalim subjektima) da:
· Da identifikuju ono sto učenici (kandidati) moraju znati, sto su u stanju
učiniti i gdje treba svrstavati,
·
·
Da osiguraju visoke rezultate očekivanja za sve učenike (kandidate),
Da jasno artikulisu ciljeve znanja i sposobnosti koje treba dostići za XXI
vijek,
III. Programski sadržaj testa mature iz predmeta matematike
Programski sadržaj u predmetu matematike za nivo koji završava 12/13
razred (matura iz predmeta matematike – opšti predmet i matematika – poseban
predmet) se postavlja imajući u obzir osnovne pojmove predmeta, kao sto su
sadržaj, podsticaj sposobnosti za učenje, kao i sam kapacitet da se ona sprovedu.
Ostali važni elementi koji su se uzimali u obzir:
·
·
·
Jasno i pravo predstavljanje onog sto se od učenika očekuje da se zna i da je
u stanju da učini pri završetku visoke srednje škole – mature,
Prihvaćanje od strane učenika, nastavnika i ostalih,
Vrijednost, mogućnost mjerenja napredovanja učenika.
Vrednovanje sadržaja se čini pomoću testa. Test se priprema na način da
testira znanje učenika koje je povezano sa programskim sadržajem.
Vrednovanje za maturu iz predmeta matematike, je određeno opisom
kvaliteta i količine znanja u odnosu sa mogućnošću koju treba da steknu učenici u
maturi iz predmeta matematike.
Kod niskog nivoa stečenog znanja mjere se samo naj osnovija znanja
(poznavanje simbola, činjenica, formula, načela i procedura).
Srednji nivo predstavlja opravdana dostignuca koju trebaju učenici steci iz
predmeta matematike. Uglavnom ovim nivoom se mjeri znanje učenika koji
odgovara nivou razumjevanja i implementacije (razumijevanje činjenica i načela,
posjedovanje informacija, opravdanost operacije, prenos znanja u neki drugi
kontekst, interpretacija činjenica, upotreba pravila, formula, metoda, koncepata,
činjenica, itd).
Visoki nivo se javlja sa dostignućima najvišega nivoa koje učenik treba dostići
iz predmeta matematike. Na ovom nivou se mjere učenička znanja koje odgovaraju
visokom nivou znanja, a tu pripadaju: rješavanje problema, analiza, sinteza, suda i
vrijednovanja.
Sve je ovo veoma važno, jer orjentira nastavnike na realizaciju nastavnog
programa, podiže svjesnost učenika za učenje, kao i objašnjava roditeljima i
zajednici za očekivanja učenika. Tako bazirana vrijednovanja učenika omogućava
učenicima da nastave dalje školovanje, odnosno biće bolje pripremljen za učenje
tokom cijelog života.
Ovi programski sadržaji imaju dijagnostički i vrednujuci karakter za predmet
matematike. Specifična su za predmet matematike, mjerljiva, realna, i primjenljiva,
kao i ciljaju dostići objektiv predmeta u našim uslovima.
MATEMATIKA
/MATURA 2010/
§
Gimnazija (jezička i društvene nauke )
§
Profesionalno
Obrazovanje
I (zdravstvo,
poljoprivreda,
hortikultura,
prehrambena tehnologija, hemijsko-tehnicka
§
Profesionalno
Obrazovanje
II (elektrotehnička, mašinstvo, saobraćaj,
građevinarstvo, grafička, tekstilna)
§
Profesionalno Obrazovanje III (administracija, ekonomija, turizam)
SADRZAJ
1. Matematička logika i skupovi
Sudovi
Skupovi
Skup realnih brojeva
Kombinatorika
2. Radnje sa brojevima i slovnim izrazima.
3. Stepenovanje i korjenovanje
Stepenovanje
Korjenovanje
4. Kvadratne jednačine
5. Kvadratne funkcije
6. Iracionalne jednačine
7. Mjerenja u geometriji
§
Površina površi figura
§
Površina i zapremina geometrijskih tijela
8. Elementi statističke teorije
§
Mjere centralne tendencije (sredina, mediana, moda).
MATEMATIKA
§
Gimnazija (prirodne nauke i opšta)
SADRZAJ
1. Matematička logika i skupovi
Sudovi
Skupovi
Skup realnih brojeva
Kombinatorika
2. Radnje sa brojevima i slovnim izrazima
3. Stepenovanje i korjenovanje
Stepenovanje
Korjenovanje
4. Kompleksni brojevi
§
Algebarski oblik kompleksnih brojeva
§
Radnje kompleksnim brojevima (algebarskog oblika)
5. Kvadratne jednačine
6. Iracionalne jednačine
7. Kvadratne funkcije
8. Sistem kvadratnih jednačina
9. Mjerenja u geometriji
§
Površina površi figura
§
Površina i zapremina geometrijskih tijela
10. Elementi statističke teorije
§
Mjere centralne tendencije (sredina, mediana, moda)
11. Brojevni niz
§
Aritmetički niz
§
Geometrijski niz
12.Trigonometrija
§
Trigonometrija u pravouglom trouglu (primjena)
13.Eksponencijalne i logaritamske funkcije.
14.Eksponencijalne i logaritamske jednačine.
MATEMATIKA
Matematička - Informatička Gimnazija
1. Matematička logika i skupovi
· Sudovi
· Skupovi
· Skupovi realnih brojeva
· Kombinatorika
3. Stepenovanje i korjenovanje
1. Kompleksni brojevi – algebarski oblik
2. Sistemi linearnih jednačina
3. Kvadratne jednačine
4. Mjerenja u geometriji
§
Površina figura u ravni
§
Površina i zapremina geometrijskih tijela
5. Funkcije: linearne i kvadratne
6. Elementi teorije vjerovatnoće
7.
Elementi statistike
8.
Kompleksni brojevi- trigonometrijski oblik
9. Vektorska algebra
10. Analitička geometrija u ravni
§
jednačina prave
. Krive drugog stepena (Krug, Elipsa, Hiperbola, Parabola)
11. Trigonometrija
12. Eksponencijalne i logaritamske funkcije .
13. Iracionalne, eksponencijalne i logaritamske jednačine
14. Brojevni niz
§
Aritmetički niz
§
Geometrijski niz
15. Granica (Limes) i neprekidnost funkcije
16. Izvodi funkcije
I. ARITMETIKA I ALGEBRA (50%)
1. 1. Matematička logika i skupovi
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
da
da
da
da
da
da
da
da
prepozna tačnost tvrdnje
odredi sud
odredi: konjukciju, disjunkciju, negaciju, implikaciju i ekuivalenciju
pravilno upotrebi veznik „i“, „ili“, itd.,
uradi radnje sa sudovima
primjeni logičke radnje u praktičnim situacijama
definiše (odredi) kuantifikatore
prepozna simbole matematičke logike,
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
da upotrijebi logičke tablice u konkretnim primjerima,
da potvrdi logičke formule, tautologije,
da poveze jezik komunikacije sa jezikom matematičke logike
da interpretira tabele iz matematičke logike,
da odredi koncept relacije,
da predstavi relaciju kao vezu izmedu elemenata dva skupa,
da opise razumijevanje grafičke relacije
da opise obrnutu relaciju
da predstavi relaciju upotrebljavajući tabelu, dijagrame itd.,
da odredi koncept preslikavanja
da razlikuje relaciju od preslikavanja
da nađe primjere iz praktičnog života za preslikavanja i relaciju,
da razlikuje preslikavanja od funkcije,
da predstavi preslikavanja (funkciju) kao vezu izmedju dva skupa dijagramom,
tabelom, kao skup uređenih parova i u obliku jedne formule,
da odredi proizvod preslikavanja,
da odredi inverzno preslikavanja,
da shvati koncept skupa kao jednu grupu elemenata,
da predstavi skup u različitim oblicima
da imenuje skup opisom ili drugim načinima,
da napravi vezu izmedju suda i skupa
da identifikuje podskup jednog datog skupa,
da prepoznaje simbole i radnje sa skupovima,
da izvrši radnje sa skupovima,
da obrazloži teoreme nad radnjama sa skupovima
da predstavi direktan proizvod skupova, kao skup uređenih parova i da ih
predstavi u koordinativnoj ravni xOy,
da prepozna konačan i beskonačan skup .
1. 2. Realni brojevi
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da piše prirodne brojeve , razlomke i decimalne
Da upoređuje i da obavlja osnovne računske radnje (sabiranje, oduzimanje,
množenje i dijeljenje) sa prirodnim brojevima ,
Da nađe NZS i NZD datih brojeva
Da zaokružuje prirodne i decimalne brojeve,
Da upoređuje i da obavlja osnovne računske radnje sa cijelim brojevima ,
Da upoređuje razlomke i da obavlja osnovne računske radnje sa njima ,
Da pretvara razlomke u decimalne brojeve ,
Da pretvara decimalne konačne i beskonačne u razlomke ,
Da obavlja računske radnje sa realnim brojevima ,
Da identifikuje brojevne skupove ,
Da predstavlja realne brojeve na brojevnoj osi,
Da definiše apsolutnu vrijednost brojeva
Da primjenjuje znanje o realnim brojevima za računanje i mjerenje u
svakodnevnom životu,
Da predstavlja brojevne intervale simbolima ,
Da obavlja sve radnje sa realnim brojevima,
Da piše date brojevne intervale i sa promjenljivom,
Da predstavlja pomoću grafika skup presjeka brojevnih intervala.
1.3. Kombinatorika
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da nađe vezu izmedju kvadrata i kuba binoma pomoću formule binoma ,
Da prepoznaje osnovne pojmove kombinatorike ,
Da definiše varijacije, permutacije i kombinacije,
Da nađe broj permutacija bez ponavljanja formiranih od n elemenata,
Da nađe broj varijacija i kombinacija bez ponavljanja formiranih od n elemenata
klase k ,
Da rješava zadatke iz kombinatorike,
Da rješava probleme gdje se primjenjuju osobine članova binomnih formula.
1.4. Stepenovanje i korjenovanje
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da zapisuje proizvod jednakih faktora kao stepen i obrnuto,
Da obavlja računanje sa stepenima jednakih baza,
Da imenuje vrstu slovnog izraza: monom, binom, polinom, racionalni izraz i
algebarski izraz,
Da upotrijebi pravila računanja sa stepenima
Da obavlja radnje sa stepenima različitih baza,
Da napise opšti oblik prave polinoma sa jednom promjenljivom na n -om
stepenu,
Da razlikuje polinom od racionalnog izraza,
Da razlikuje eksponent stepena koji je cio broj od onog koji je racionalan broj,
Da analizira koncept kvadratnog korijena,
Da pravi vezu izmedju stepenovanja i korijenovanja,
Da zna upotrebljavati pravila radnji sa korjenima,
Da obavlja racionalizaciju izraza.
1.5. Kompleksni brojevi – algebarski oblik
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da analizira i predstavlja kompleksne brojeve,
Da povezuje rješenja kvadratnih jednačina sa kompleksnim brojevima ,
Da prepoznaje algebarske oblike kompleksnih brojeva ,
Da određuje realni dio, imaginarni dio i modul kompleksnoga broja
Da odredi konjugovani broj kompleksnoga broja i stepen imaginarne jedinice
Da obavlja osnovne računske radnje sa kompleksnim brojevima u algebarskom
obliku ,
Da primjenjuje osobine radnji sa kompleksnim brojevima ,
Da sračuna stepenovanje kompleksnih brojeva ,
D a p roučava vezu izmedju kompleksnih brojeva u algebarskoj formi i u
kompleksnoj ravni
1.6. Sistemi ne linearnih jednačina
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Definisati sistem ne linearnih jednačina sa dvije nepoznate ,gdje je jedna
jednačina linearna sa dvije nepoznate ,gdje je jedna jednačina drugog stepena a
druga je linearna jednačina ,
Ø
Ø
Ø
Ø
Da riješi sistem jednačina, gdje je jedna drugog stepena a druga jednačina
linearna,
Da predstavlja rješenje sistema grafički i analitički,
Da primjenjuje rješavanje sistema ne linearnih jednačina u rješavanju problema
konkretne situacije ,
Da analizira rješenje sistema ne linearnih jednačina u zavisnosti od preduslova .
1.7. Kvadratne jednačine
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da prepozna kvadratnu jednačinu,
Da rješava nepotpunu kvadratnu jednačinu ,
Da rješava kvadratnu jednačinu potpunu ,
Da rastavlja na linearne faktore kvadratnu jednačinu ,
Da se sastavi kvadratna jednačina ako se znaju njena rješenja ,
Da se nadju druga rješenja ako se zna jedno rješenje jednačine ,
Da se analizira priroda rješenja kvadratne jednačine ,
Da prepoznaje diskriminantu ,
Da proučava prirodu rješenja kvadratne jednačine u zavisnosti od diskriminante,
Da predstavlja grafički rješenja kvadratnih jednačina ,
Da provjeri Vietova pravila,
Da upotrebljava Vietova pravila pri rješavanju različitih zadataka ,
Da izračunava zbir i proizvod rješenja kvadratnih jednačina na osnovu
koeficijenata kvadratne jednačine,
Da rješava problemske zadatke koje se rješavaju kao kvadratne jednačine ,
1.8. Vektori
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da razlikuje skalarne i vektorialne veličine,
Da obilježava karakteristike vektora ,
Da primjenjuje osnovne računske radnje sa vektorima (sabiranje oduzimanje i
množenje sa skalarom),
Da predstavi grafički zbir/razliku vektora,
Da predstavi grafički množenje vektora i skalara, kolineariteti vektora ,
Da računa vektorskim jedinicama,
Da primjenjuje vektore pri rješavanju različitih problema iz geometrije
II. GEOMETRIJA I MJERENJA ( 20 %)
2.1. Mjerenja u geometriji
2.1.1. Planimetrija
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
da
da
da
da
da
da
da
razlikuje geometrijske figure u ravni,
obilježava geometrijske figure u ravni,
skicira geometrijske figure u ravni,
identifikuje osobine geometrijskih figura u ravni,
odredi karakteristične tačke trougla,
tumači i objašnjava osnovne teoreme za trougao,
primjeni svojstva karakterističnih tačaka trougla na geometrijske probleme,
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
da razlikuje podudarnost od sličnosti,
da tumači i objašnjava osnovne teoreme za podudarnost i sličnost trouglova,
da primjene podudarnosti i na geometrijske probleme,
da podijeli duž na jednake dijelove,
da objašnjava Pitagorinu teoremu,
da primjeni Pitagorinu teoremu u rješavanju pravouglog trougla i rješavanju
problema koji nisu pravougli trougao,
da tačno određuje i da analizira položaj izmedu tačaka, prave i ravni,
da analizira i komentira modele za rješenje geometrijskih problema.
2.1.2. Stereometrija
Učenik treba da je u stanju:
Ø da definiše ekvivalentne površi
Ø da obilježava geometrijske tijela
Ø da izračunava površinu i zapreminu kocke i kvadra
da izračunava površinu slika u ravni (trougao, četvorougao i mnogougao pravilni),
da izračunava površinu kruga i njegovih delova,
da skicira modele geometrijskih tijela,
da sračuna površinu i zapreminu pravilnih geometrijskih tijela (prizme, piramide,
valjka, kupe i lopte (sfera),
da razlikuje dijagonale tijela od dijagonale slike koje grade to tijelo,
da razlikuje prostorni ugao od onog u ravni,
da razlikuje pravilna tijela od onih nepravilnih,
Ø da analizira formiranje nekih geometrijskih tijela na osnovu obrtaja određene
geometrijske slike,
Ø da upotrijebi mjere za pravljenje slika dvodimenzionalne i trodimemzionalne
Ø da primijeni poznavanje stereometrije za izračunavanje problema u konkretnoj
situaciji.
IV.
3.1.
ANALIZA MATEMATIKE (20%)
Kvadratne funkcije
Učenik treba da je u stanju:
Da definiše (objašnjava) kvadratne funkcije ,
Da crta grafik kvadratne funkcije ,
Ø Da identifikuje sa grafika : monotoniju, nulu, znak i ekstremne vrijednosti,
Ø Da prepoznaje osobine kvadratne funkcije ,
Ø Da objašnjava grafik kvadratne funkcije zavisnost od parametra
diskriminante ,
Da primijeni kvadratnu funkciju na rješavanju zadataka iz praktičnog života .
3.2.
Osnovne funkcije
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da prepozna osnovne funkcije ,
Da definiše : domen, kodomen, nulu , monotoniju simetriju funkcije,
Da skicira grafik osnovne funkcije,
Da razlikuje osnovnu funkciju od složene funkcije ,
Da nađe inverznu funkciju osnovnoj funkciji ,
a
i
Ø
Da predstavi osnovna svojstva funkcije bazirajući na grafičko prikazivanje istih,
IV. STATISIKA I VJEROVATNOCA (10%)
1.
Elementi teorije vjerovatnoće
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da opisuje pojavu i događaj,
Da opisuje slučajne dokaze i slučajne događaje vezane za njih,
Da uredi elemente slučajnog događaja,
Da napise prostor svih mogućih uzoraka u toku jednog eksperimenta,
da dokaže vjerovatnoću jednog događaja,
da pokaže svojstva događaja,
da identifikuje osnovne pojmove vjerovatnoće,
da objašnjava osnovne pojmove vjerovatnoće,
da razlikuje klasična i geometrijska objašnjenja vjerovatnoće,
da eksperimentiše na samostalan način za određivanje dokaza,
da definiše uslovnu vjerovatnoću,
da računa uslovnu vjerovatnoću,
da povezuje vjerovatnoću sa kombinatorikom,
da obavlja radnje sa događajem,
da argumentuje da je vjerovatnoća u funkciji slučajnih događaja kao uslov koji
ispunjava relaciju 0 £ P ( A) £ 1 ,
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
da
da
da
da
da
da
da
da
da
2.
upotrebljava svojstva i pravila vjerovatnoće,
nađe raspored slučajnih promjenljivih kada se zna funkcija raspodjele,
uredi podatke za izračunavanje srednje vrijednosti,
primijeni svojstva zavisnosti i nezavisnosti fenomena na radnji sa fenomenom,
generalizuje Bajesovu teoremu za matematičku indukciju,
identifikuje fenomen koji puni sistem događaja,
primijeni koncept vjerovatnoće na zadatke iz prakse,
poveze vjerovatnoću na zadatke iz praktičnog života,
analizira konkretnu situaciju u toku posmatranja do nekog dokaza.
Elementi statistike
Učenik treba da je u stanju:
da
da
da
da
da
da
da
da
da
da
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
opise populaciju i pojedinca (kao jedinicu osnove) kao promjenljiva
(karakteristika) za sakupljanje podataka,
nađe primjer koji ilustruje pojam populacije,
izrazi gustinu u procentima,
odredi rješenje kao element za grupisanje podataka,
grupiše statističke podatke,
uređuje statističke podatke prema određenim karakteristikama,
kategorizuje u klase statističke podatke,
definiše osnovne pojmove statistike,
razlikuje pojam raspona podataka sa podacima koji imaju različiti raspon,
definiše amplitudu kao karakteristiku raspona,
da sračuna apsolutnu i relativnu frekvenciju,
da pravi tabelu na kojoj je izražena vrijednost, kategorije (modaliteta) i gustine,
da sračuna gustinu razreda,
da sračuna pokazatelje grupisane u vrijednosti i procente,
da razlikuje aritmetičku sredinu, geometrijsku i harmonijsku sredinu,
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
da prikaze podatke na tabelarni i grafički način,
da konstruiše poligon i histogram,
da čita dijagrame u različitim slučajevima,
da proučava odnos izmedju jedne neprekidne količinske karakteristike i količinske
diskretne karakteristika,
da opise pojam kvartila,
da računa dispersiju i srednje kvadratne odstupanje,
da računa srednje apsolutne odstupanje,
da sračuna mjere centralne tendencije,
da prepozna svojstva karakteristike podataka (aritmetička sredina, moda i
mediana),
da opiše realizaciju raspodjele promjenljive,
Da sistemuje tačno granične vrijednosti klasa,
Da objasni odnos izmedju srednje vrijednosti, sredine i mode,
Da analizira apsolutne i relativne grafike i histograme,
Da primijeni srednju vrijednost, dispersiju i koeficijent varijacije,
Da prikaze kuartil pomoću primjera,
Da identifikuje odnos izmedju disperzije i srednjeg kvadratnog odstupanja (u
slučajevima kad podaci rastu/ smanjuju sa istim konstantnom veličinom),
Da poveze statistiku sa ostalim poljima.
I. ARITMETIKA I ALGEBRA
(smjer Matematika –Informatika)
1. Kompleksni brojevi – trigonometrijski oblik
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da identifikuje trigonometrijske oblike kompleksnog broja,
Da pretvara kompleksni broj iz algebarskog oblika u trigonometrijski i obrnuto
Da obavlja osnovne računske radnje sa kompleksnim brojevima u
trigonometrijski oblik,
Da nađe stepen i korijen kompleksnog broja ,
Da primijeni Muavrovu formulu za potvrđivanje trigonometrijskih identičnosti.
2. Vektorska algebra
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da
Da
Da
Da
Da
Da
Ø
Da obavlja radnje sa vektorima na osnovi
Ø
Ø
Ø
Ø
Da
Da
Da
Da
definiše bazu vektorskog prostora,
predstavi vektor na datoj,
predstavi linearnu zavisnost i nezavisnost vektora,
potvrdi linearnu zavisnost dva vektora,
skicira projekciju vektora na osi,
primijeni formulu za izračunavanje vektorske projekcije,
(i, j, k ) ,
nađe intenzitet vektora,
sračuna skalarni proizvod vektora,
sračuna ugao izmedju dva vektora,
primijeni vektore na dokazivanje teorema iz planimetrije,
Ø
Da potvrdi uslov za kolinearnost, komplanarnost i uzajamni položaj izmedju dva
vektora,
III. MATEMATICKA ANALIZA
(smjer Matematika –Informatika)
Eksponencijalne i logaritamske funkcije.
Iracionalne, eksponencijalne i logaritamske jednačine.
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da definiše eksponencijalne i logaritamske, funkcije
Da identifikuje svojstva eksponencijalnih i logaritamskih funkcija,
Da primijeni logaritamska svojstva,
Da grafički prikaze eksponencijalne i logaritamske funkcije,
Da posmatra na grafiku: monotoniju i znak eksponencijalnih i logaritamskih
funkcija ,
Da stvara vezu izmedju eksponencijalnih i logaritamskih funkcija,
Da primijeni eksponencijalne i logaritamske funkcije na situaciju iz prakse
Da rješava iracionalne eksponencijalne i logaritamske jednačine,
Da rješava iracionalne eksponencijalne i logaritamske nejednačine.
2. Trigonometrija
Učenik treba da je u stanju:
3.3.
Trigonometrija
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da
Da
Ø
Da definiše trigonometrijski krug,
Da imenuje jedinicu za mjerenje ugla ,
Da identifikuje vezu izmedju skale i radijana,
Pretvaranje jedne ugaone jedinice u drugu bez upotrebe kalkulatora,
Da definiše trigonometrijske funkcije na pravougli trougao i na trigonometrijski
krug,
Da primijeni osnovne trigonometrijske identitete,
Da
identifikuje
osnovna
svojstva
kod
trigonometrijskih
funkcija
na
trigonometrijskom krugu ,
Da uporedi i uredi razlike izmedju trigonometrijskih funkcija,
Da rješava osnovne trigonometrijske jednačine/nejednačine ,
uspostavlja vezu trigonometrije sa geometrijom,
primijeni trigonometriju na rješavanje zadataka iz praktičnog života .
Da objasni razliku u amplitudi, fazi i periodi trigonometrijske funkcije: y = sin ax ,
y = sin ax + b , y = sin( ax + b) , y = b sin ax ,
Ø
Da
Da
Da
Da rješava osnovne trigonometrijske jednačine/nejednačine ,
proučava i grafički prikazuje složene trigonometrijske funkcije ,
potvrdjuje složene trigonometrijske identitete upotrebljavajući osnovni identitet,
primijeni sinusnu i kosinusnu teoremu na trouglu i izračunavanje njegove
površine,
Da rješava složene trigonometrijske jednačine/ nejednačine.
Da poveze trigonometriju i geometriju.
3. Brojevni niz
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da
Da
Da
Da
Da
Ø
Da pronađe zbir
Ø
Ø
Ø
Ø
Da
Da
Da
Da
definiše niz pomoću funkcije,
definiše aritmetički i geometrijski niz,
odredi opšti član aritmetičkog niza i geometrijskog niza,
identifikuje pravila aritmetičkog i geometrijskog niza,
primjeni aritmetički i geometrijski niz u praktičnim situacijama,
S n n - članova aritmetičkog niza i geometrijskog niza,
definiše graničnu vrednost niza,
analizira konvergenciju i divergenciju niza,
primjeni svojstva radnji sa konvergentnim nizovima,
analizira ponašanje niza u različitim oblicima za a n i 1 onda kad je
n ® ¥.
an
4. Limes funkcije i njena neprekidnost
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
5.
Da
Da
Da
Da
Da
Da
Da
Da
Da
Da
definiše graničnu vrijednost (limes) funkcije,
identifikuje svojstva limesa funkcije,
pronađe limes prostih funkcija,
pronađe vezu izmedju limesa niza i limesa funkcije,
sračuna limes složenih funkcija ,
primjeni limes za izračunavanje asimptota funkcija,
definiše neprekidnost funkcije,
poveze polja definisanosti sa tačkama prekidanosti funkcije,
predstavi prekidne funkcije ilustrujući ih pomoću tačaka prekida,
definiše dodatak argumenta i dodatak funkcije,
Izvod funkcije
Učenik treba da je u stanju:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Da definiše izvod,
Da učini geometrijsku interpretaciju izvoda,
Da upotrebi geometrijsko shvaćanje izvoda u konkretnim situacijama,
Da poveze neprekidnost funkcije i njen izvod,
Da pronađe izvode osnovnih funkcija,
Da primjeni pravila izvoda,
Da pronađe izvod složenih funkcija,
Da primjeni izvode u različitim situacijama,
Da definiše diferencijal funkcije,
Da razlikuje izvod od diferencijala,
Da poveze izvode i problema iz analitičke geometrije (jed. Tangente i jed.
normale, ugao izmedju dvije krivih),
Da primjeni izvod za računanje približnih rješenja nekoliko algebarskih jednačina,
Da primjeni izvode za računanje monotonije i ekstremnih vrijednosti funkcija,
Da primjeni izvode za računanje konkavnosti ili konveksnosti funkcija, kao i tačke
infleksije,
Da primjeni izvod u rješavanju različitih zadataka iz svakodnevnog života.
GEOGRAFIJA
PODKATEGORIJE
FIZIČKI SISTEMI -LITOSFERA
SADRŽAJ
STANDARDI USVOJENOG ZNANJA
Uvod u fizičku geografiju,
predmet studiranja, podjela.
Učenik treba shvatiti značenje fizičke geografije, podjelu i
povezanost sa drugim naukama.
Fizičko -geografske osobine
Zemlje, oblici, veličina, kretanje
zemlje i posljedice kretanja.
Treba znati da izrazi formu, veličinu, dimenzije, kretanja i
posljedice kretanja
Karta i globus, geografska karta,
podjela, stupanj, sadržaj.
Učenik treba shvatiti značenje karte, globusa, kordinatni
sistem izolinija, da odredi tačke na Zemlji, da definiše
nastojanja, visine, da koristi kartografske znake.
Građa i struktura Zemlje.
Učenik treba da razumje i da izloži sadržaj Zemlje, njene
osobine i glavne elemente
Učenik traba razumjeti kako se formirala Zemlja, sa kojim se
tektonskim promjenama stvorila i kojim se procesima
modifikuje.
Učenik treba razumjeti šta je mono i poli mineralno stenje,
sedimentno, metamorfno, kako se stvaraju rude, njihove
vrste i ekonomski značaj.
Učenici trebaju znati kako se formiraju primarni i sekundarni
oblici reljefa, planinski vrhovi, planine, polja, nizije, doline, i
ostali reljefni oblici.
Zemljin Omotač, stvaranje i
građa.
Stenje i minerali.
Reljef, površne Zemlje, osnovni
oblici, faktori unutrašnjeg i
spoljašnjeg stvaranja).
Erozija i klizišta.
Uloga reljefa u ljudskom životu i
djelatnosti .
ATMOSFERA
PROSTOR I FIZIČKI SISTEMI
MJESTO I PROSTOR
KATEGORIJE
SADRŽAJ I STANDARDI USVOJENOG ZNANJA TREĆEG NIVOA IZ PREDMETA GEOGRAFIJA
U JEZIČKOJ I DRUŠTVENOJ GIMNAZIJI
Građa atmosfere i dinamički
procesi u atmosferi.
Učenici trebaju razumjeti proces erozije i klizišta, faktore koji
ih prouzrokuju i sprječavaju, štete koje stvaraju
čovječanstvu
Razumijevanje uloge reljefa u korišćenju zemljišta za razne
djelatnosti, za izgradnju naselja, izgradnju puteva, kretanju
transportnih sredstava itd.
Učenik treba razumjeti strukturu atmosfere, njene slojeve,
osobine vazdušnih masa troposfere u raznim geografskim
širinama, iznad zemlje i vodene objekte.
Vjetrovi, stvaranje i podjela.
Učenik treba razumjeti i objasniti uzroke kretanja vazduhavjetra, brzinu kretanja, pravce kretanja, specifične osobine
vjetrova u raznim krajevima Zemlje.
Atmosferske padavine, oblici,
rasprostranjenost. Fenomen “El
Ninjo.”
Učenik treba znati i objasniti vrste padavina, različite količine
i uzroke, fenomen“El Ninjo” i njegove posljedice za
tropikalno ekvatropikalne krajeve.
HIDROSFERA
BIOSFERA
PEDOSF
ERA
ČOVJEK I EKUMANI, ČOVJEK I ZAJEDNICE,
PROSTOR,
NASELJA
ORGANIZACIJA
PROSTORA
HUMANI SISTEMI
Zagađenje vazduha i problem
ozona.
Učenik treba razumjeti da je zagađenje vazduha i
problem ozona rezultat industrijskog razvoja, gradova i
savremenog transporta, gotovo neizbježan ali se može i
kontrolirati.
Globalno zagrijavanje i klima
Učenik treba razumjeti i biti svjestan da ispuštanja
gasova iz industrije, motornih vozila i sl. stvaraju “efekat
staklene bašte” koji utiče na promjenu klime, koja će
imati znatne posljedice.
Vode, forme u kojima se
javljaju, vodeni objekti, osobine,
vodeni bilans.
Učenik treba razumjeti i objasniti rasprostranjenost voda
na Zemlji, oblici u kojima se javlja, fizičke i hemijske
osobine i vodeni bilans.
Vode kao limitirajući faktor
društvenog razvoja.
Učenik treba i znati da se potrebe za vodom stalno
povećavaju, dok je njena količina ista,
u nekim dijelovima svijeta osjeća se nedostatak vode i
ona postaje limitirajući faktor
razvoja zajedno sa zagađenjem vode.
Uništavanje šuma i nestanak
biljaka i životinja iz raznih
ekosoistema
Učenik treba razumjeti i razviti mišljenje da je živi biljni i
životinjski svijet u opasnosti od neracionalnog
korišćenja iz razloga velikog povećanja stanovništva i
zagađenja sredine
Plodno zemljište, stvaranje,
glavni tipovi, smanjenje
zemljišnog fonda.
Učenik treba znati kako se formira plodno zemljište,
osnovna fizička, hemijska i biološka svojstva,
najpoznatiji tipovi, fond plodnog zemljišta i njihovo
smanjivanje.
Humana geografija, predmet,
podjela, zadaci.
Učenik treba poznavati discipline humane geografije,
predmet studiranja i njihov značaj.
Karte i kartografske metode
humane geografije
Učenik treba poznavati elemente i simbole na karti, i
znati to da koristi u čitanju i izradi tematskih karata
Stanovništvo u svijetu,
numerička kretanja,
rasprostranjenost, gustina,
ubrzani rast
Učenik treba znati osnovne pojmove i da pomoću brojki i
grafičkog prikaza izrazi porast stanovništva, gustinu i
kretanje stanovništva.
Prirodno kretanje i migracije,
problem izbjeglica.
Učenik traba znati da analizira. prirodno i mehaničko
kretanje sa socijalnim, ekonomskim, političkim i
psihološkim faktorima.
Struktura stanovništva,
nepismenost, nezaposlenost,
polna nejednakost i ostalo.
Učenik traba razumjeti da se stanovništvo sastoji iz
mnoštvo struktura kao bioloških, vitalnih, ekonomskih,
socijalnih, obrazovnih, etničkih, rasnih, vjerskih, jezičkih
i njih treba znati objasniti.
Naselja, smisao, podjela, tipovi,
funkcije.
Učenik treba da zna da razlikuje seoska naselja,
urbana, gusto naseljena, razuđena, njihove oblike
veličine i funkcije.
Urbanizam kao svijetski proces.
Učenik treba znati da su se gradovi počeli razvijati sa
razvojem industrije i uslužnih grana, sa razvojem
saobraćaja, da se gradovi razlikuju prema unutrašnjoj
strukturi, fizionomiji i funkcijama.
Političke karte svijeta.
Učenik treba shvatiti da se u mnogome promijenila
politička karta svijeta i da se neprekidno mijenja, nakon
dekolonizacije, i nakon raspada nekoliko socijalističkih
zemalja
LJUDI I DJELATNOSTI
Država kao geografski
elemenat.
Učenik treba razumjeti da se država sastoji od teritorije,
stanovništva, prirodnih i ljudskih bogatstava, društvenopolitičkog uređenja, granica i da postoje države sa
različitih teritorijalnih veličina.
Ekonomske, vojne i političke
grupacije u svijetu.
Učenik treba razumjeti da države zbog ekonomskih i
političkih ciljeva formiraju državne grupacije da bi bile
jače i sigurnije.
Konflikti i saradnja između
naroda i država.
Učenici trebaju znati da između naroda i država postoje
različiti ekonomski i politički interesi, graničnih, etničkih
problema, ali postoji i dobra saradnja.
Ekonomsko – geografske
karakteristike svijeta.
Učenik treba znati značenje ekonomije, o sektorima,
vrstama proizvodnih i ne proizvodnih djelatnosti, o
faktorima koji pomažu i sprečavaju razvoj ekonomije.
Ekonomija i ekonomske uslužne
djelatnosti.
Učenik treba da primjeni ekonomsku podjelu prema
djelatnostima i sektorima i da istakne njihovu važnost za
ekonomiju.
Naučno tehničko-tehnološka
revolucija i njen uticaj na
ekonomiju.
Učenik treba da razumije da je naučni, tehnički i
tehnološki razvitak jedan od veoma značajni faktora u
napretku ekonomije i društva u opšte
Poljoprivredna proizvodnja,
uvjeti faktori razvoja.
Učenik treba znati da za razvoj poljoprivrede neophodni
optimalni prirodni uvjeti ili njihova kompenzacija sa
tehničko organizacionim i finansijskim faktorima.
Tipovi poljoprivredne
proizvodnje.
Učenik treba znati da se kao rezultat uticaja prirodnih
uvjeta i nivoa ekonomskog i tehničkog razvoja formirali
različiti tipovi poljoprivredne proizvodnje.
Biljna proizvodnja u srednjem
pojasu.
Učenik treba da razumje i objasni da u srednjem pojasu
uspjevaju kulture koje odgovaraju ovom pojasu.
Biljna proizvodnja u
suptropskom pojasu.
Učenik treba objasniti raširenost biljaka koje odgovaraju
suptropskom pojasu.
Biljna proizvodnja u tropskom i
ekvatorijalnom pojasu.
Učenik treba objasniti raširenost biljaka u tropskom i
ekavtorijalnom pojasu
Stočna proizvodnja i ribarstvo u
svijetu
Učenik će analizirati faktore koje utiču na razvoj
stočarstva, njegovi tipovi, razvoj tržišta, saobraćaja,
područja ribarstva, količinu ribarenja i prerađivačku
industriju riba.
Problemi gladi u svijetu,
raširenost, i uzroci i posljedice.
Učenik treba razumjeti i objasniti zašto danas postoji
glad, kako nastaje i kako se može riješiti ovaj problem
Industrija i razvoj, karakteristike
industrijske proizvodnje.
Učenik treba da razumje i objasni šta je industrija, kako
se razvila i koje su karakteristike industrijske
proizvodnje.
KOSOVO
GEOGRAFIJA
Energetika i njen značaj za
ekonomski razvoj.
Da bi objasnio razvoj energetike potrebno je razumjeti
etape razvoja energije uporedo sa ekonomskim i
tehničkim razvojem.
Osnovna goriva,
rasprostranjenost i njihov značaj
za ekonomiju.
Učenik treba znati da su industriji potrebna osnovna
goriva koja se trebaju preraditi, zato što se ona nalaze
raširena po svijetu.
Industrijski regioni i njihove
ekonomsko – geografske
karakteristike.
Učenik treba znati da industrija posjeduje odlike
koncentracije i povezanosti, zato i formira industrijske
regione.
Neravnomjeran razvoj industrije,
uzroci i posljedice.
Učenik treba razumjeti da razvoj industrije svojom
prostornom koncentracijom utiče na neravnomjeran
ekonomski razvoj prouzrokujući i druge posljedice.
Transport, saobraćaj, trgovina i
turizam.
Učenik treba sa zna da ove grane imaju veliki značaj u
sveopštem razvoju i vezane su za razvoj tehnike,
ekonomije, geografskih uvjeta.
Uvjeti i faktori za razvoj
transport i saobraćaja.
Učenik treba objasniti da za razvoj transporta i
saobraćaja treba poznavati dobro prirodne, društvene,
ekonomske i tehnike uvjete.
Saobraćajne grane,
karakteristike i raširenost.
Učenik treba da razumje i objasni koje su saobraćajne
grane, koje su njihove karakteristike i specifičnosti i kako
su raširene po svijetu.
Robna razmjena u svijetu.
Učenik treba znati i objasniti da je razmjena jedan
veoma potreban postupak koji omogućava proizvodnju i
potrošnju produkta.
Turizam kao savremeni
fenomen i njegov višestruki
značaj.
Učenik treba sa zna i da primjeni u praksi svoja znanja o
turizmu kao modernog fenomena i njegov višestruki
značaj, faktore koji ka podstiču i održavaju.
Sredina i društvo, vrste sredina i
njihove karakteristike
Učenik treba da formira ideju da se u sredini prepliću
prirodni uvjeti i djelovanje čovjeka, formirajući specifične
okolnosti za život.
Uticaj prirodne sredine u razvoju
društva.
Učenik treba razumjeti da elementi prirode utiču na
razvoj društva putem reljefa, prirodnih resursa, klime,
vode, biljnog i životinjskog svijeta.
Uticaj društva u transformaciji
prirodne sredine.
Učenik treba razumjeti i istači ulogu čovjeka preko
organizovanih aktivnosti, sredstava i znanja u prirodnoj
sredini.
Ogromne tipične sredine u
svijetu.
Učenik treba da razumje da na svijetu postoje ogromne
tipične sredine, kao pustinje, ekvatorijalne i tropske
šume, savane, stepe, tajge, tundre itd.
Kosovo
Geografski položaj, teritorijalno
prostiranje, veličina i granice.
- Da istakne prednosti geografskog položaja.
- Da argumentira transverzalne linije između primorja i
unutrašnjosti kontinenta
Priroda Kosova: građa i
geološki razvoj, reljef, klima,
vode, zemljište, biljni i životinjski
svijet.
Stanovništvo i naseljena
mjesta
Historijski tokovi stanovništva,
broja, geografska raširenost,
kretanja stanovništva, migracije,
struktura stanovništva, dijaspora
i naselja.
-Da razlikuje glavne geološke karakteristike
- Da objasni vrste stijenja i rudna bogatstva
- Da objasni glavne oblike reljefa i njegove karakteristike
- Da argumentira ulogu reljefa u ljudskim aktivnostima
- Da objasni klimatske faktore i tipove klima
- Da argumentira srednje i ekstremne vrijednosti
klimatskih elemenata i vremenska pomjeranja i njihovo
teritorijalno prostiranje
- Da procjeni vodena bogatstva i teritorijalne osobenosti
- Da istakne hidrološke karakteristike glavnih morskih
basena.
- Da istakne vrste jezera i njihove osobine
- Da ocjeni značaj klime i voda u ljudskim aktivnostima
- Da objasni glavne tipove zemljišta i njihove osobine
- Da argumentira uzroke degradacije, erozije, zagađenja
i zloupotrebe zemljišta.
- Da objasni uzroke izraženog biodiverziteta
- Da objasni zašto je Kosovo rano bilo naseljeno.
- Da objasni zašto je Kosovo tokom historije bilo etnički,
kulturni, jezički i vjerski mozaik i poprište konflikata i
mnogih ratova.
- Da argumentira uzroke promjena broja albanskog
stanovništva i drugih naroda tokom različitih historijskih
perioda.
- Da objasni prostorne promjene gustine stanovništva.
- Da ocjeni starosnu, ekonomsku , polnu, vjersku,
obrazovnu, nacionalnu strukturu i njihove karakteristike.
- Da opiše faktore koji utiču na migraciju stanovništva i
glavne faze
- Da objasni kriterije podjele naselja i njihove funkcije.
- Da istakne glavne karakteristike gradova
- Da argumentira veze između industrijalizacije,
urbanizacije i deagrarizacije.
ALBANIJA
Ekonomij a:
Faktori razvoja ekonomije,
poljoprivreda, šumarstvo,
industrija, faktori razvoja,
energetski izvori i rudna
bogatstva, industrijske grane,
razvoj i prostorno širenje,
transport, trgovina i turizam.
Albanija
Geografski položaj, prirodne,
ekonomske karakteristike,
naseljenost i regionalna podjela.
Nacionalna Geografia BiH
§
§
§
Reljef
Privreda
Regije BiH
- Da istakne prirodne i društvene faktore koji utiču na
ekonomski razvoj.
- Da nabroji glavne grane poljoprivrede i njihov nivo
razvoja.
- Da ocjeni šume kao nacionalno bogatstvo i njihovu
ulogu.
- Da istakne faktore koji utiču na razvoj industrije.
- Da istakne glavne industrijske grane i njihov razvoj.
- Da objasni ulogu industrije u opštoj ekonomskoj
transformaciji na Kosovu.
- Da ocjeni energetske izvore
- Da istakne vrste, rezerve i proizvodnju glavnih ruda
- Da ocjeni glavne grane industrije: proizvodnju,
osnovna goriva, geografsku rasprostranjenost i nivo
njihovog razvoja.
- Da istakne faktore koji utiču na razvoj transporta.
- Da opiše glavne tipove transporta i nivo njihovog
razvoja
- Da ocjeni prirodnu, kulturnu i društvenu osnovu u
razvoju turizma.
- Da argumentira turističke potencijale Kosova
- Da opiše geografski položaj.
- Da objasni glavne prirodne karakteristike.
- Da istakne osnovne parametre stanovništva.
- Da opiše karakteristike naseljenih mjesta Albanije.
- Da istakne prirodne i društvene faktore koji utiču na
ekonomski razvoj.
- Da opiše glavne grane poljoprivrede i nivo njihovog
razvoja.
- Da istakne faktore koje utiču na razvoj industrije
- Da istakne glavne grane transporta i njihovu
razvijenost.
- Da ocjeni energetske izvore.
- Da nabroji vrste, rezerve i proizvodnju glavnih ruda.
- Da ocjeni grane i glavne industrijske regione.
- Da arumentira turističke potencijale Albanije.
- Da istakne glavne regione Albanije i njihove
karakteristike.
- Da objasni administrativnu podjelu Albanije.
HISTORJA
SARA GRČKA I STARI RIM
Vizantija i Evropa
u ranom
Feudalizmu
SREDNJI
VIJEK
ILIRI
STARO DOBA
KATEGORIJE
DREVNI ISTOK POTKATEGORIJE
SADRŽAJ I STANDARDI USVOJENOG ZNANJA NA KRAJU TREĆEG STEPENA PREDMETA
HISTORIJA U JEZIČKO- DRUŠTVENIM GIMNAZIJAMA I PROFESIONALNOM OBRAZOVANJU
SADRŽAJ
STANDARDI USVOJENOG ZNANJA
Stari Egipat
- Vavilonsko i Asirsko carstvo
- Ostala velika carstva na
Drevnom Istoku
- Kultura i vjera naroda
Drevnog Istoka.
Učenici trebaju da razumiju uvjete i razvoj prvih
država, njihovu društvenu organizaciju i istaknute
osobine ovih država.
- Formiranja država Atine i
Sparte;
- Grčko- persijski ratovi na
Peloponezu;
- Demokratija u Atini;
- Kultura i vjera.
Učenici trebaju poznavati ekonomski razvoj grčkih
gradova – država i da vrši razliku između
demokratske organizacije u Atini od oligarhije u
Sparti; Da hvate procese razvoja demokratije u Atini.
Znaju o faktorima koji su uticali na razvoj grčke
kulture.
- Širenje Rima na
Apeninskom Poluotoku i
Mediteranu - Rađanje i
širenje kršćanstva;
- Slabljenje i pad Rimskog
Carstva;
- Rimska kultura i vjera.
Učenici trebaju znati o širenju Rima na Apeninskom
Poluotoku, Balkanu na Istok kao i posljedicama tih
osvajanja; Razumiju rimsko vjerovanje, razlozima
nastanka kršćanstva, njegovom širenju i otporu
rimskoj vladavini; znaju o rimskoj kulturi i njenom
uticaju na tokove historije.
- Najstariji stanovnici Balkana;
- Ilirska naselja i plemena;
- Poljoprivreda, stočarstvo,
pomorstvo, i rađanje zanata;
- Kraljevstvo Enheleja i
Taulana;
- Kraljevstvo Epira –
kraljevstvo Dardanije;
- Kraljevstvo Ardiana i ilirsko rimski ratovi;
- Ilirija pod rimskom
vladavinom;
- Veliki ilirski ustanak u 6 - 9
vijeku p.n.e.;
- Kultura i vjera.
Učenici treba da navedu najstarije narode na
Balkanu; Da znaju o glavnim ilirskim plemenima,
naseljima i o njihovom društveno ekonomskom
razvoju; Izdvoje ilirska kraljevstva i njihovu
društveno političku organizaciju; Razumiju
dostignuća u kulturi, i glavne karakteristike ove
kulture.
Učenici trebaju razlikuju specifičnosti društvenog
razvoja u feudalizmu u Vizantiji.
- Vizantija tokom V – XI vijeka
Učenici trebaju znati osnovne karakteristike
ekonomskog razvoja. DA shvate i ocjene
ekonomske razloge rađanja i organizacije političkog
života u gradovima.
- Država Arberija
- Arberijski principati u XIII –
XV vijeku
- Kultura u Arbriji u XIII – XV
vijeku.
Učenici trebaju znati vladare države Arberije; Znati
da opišu i razlike između arberijskih principata i
istaknu njihov razvoj; Da znaju o kulturi u Arberiji.
Osmanska invazija i Feudalni
Arberija u XI – Feudalno
veliki albansko poredak u Aziji XV vijeku.
društvo u
osmanski ratovi,
Evropi
vođeni od strane Đerđ
Kastriota Skenderbega
- Ekonomski razvoj Evrope
tokom XI – XII vijeka
- Život u gradovima i kulturni
razvoj
- Krstaški ratovi
- Arapi
- Arapski kalifati
- Arapska kultura
Američka
Velika
revolucija,
geografska
stvaranje SAD– otkrića
a
NOVO
DOBA
Evropski
Humanizam i
Renesansa
- Arberi protiv osmanske
invazije
- Početak ratova i prve
pobjede Skender-bega 1443 1450;
- Država Skender-bega i
pobjeda nad Sultan Mehmet II
Fatihom.
Evropski Humanizam i
Renesansa
Velika ne geografska otkrića;
Posljedice ovih otkrića
- Kolonijalistička vladavina
Engleza i rat za neovisnost
SAD-a.
Učenici trebaju shvatiti razloge brzog širenja vjer
islama na Arapskom Poluotoku. Znaju o državi
kalifata, njenom širenju i padu; Znaju i razumiju
razvoj arapske kulture.
Učenici trebaju razumijeti i moći da interpretiraju
stanje Arberije prije osmanske invazije, povoljne
uvjete za osvajanje Balkana od strane osmanlija;
Realno ocjene snažan otpor protiv osmanskog
osvajanja.
Učenici trebaju pravilno objasniti uvjete i okolnosti
pojave ideja humanizma; Znaju prve humaniste i da
znaju opisati njihove glavne aktivnosti; Da imaju
dovoljno informacija o razlozima rađanja humanizma
u Italiji i njegovom uticaju u Evropi.
Učenici trebaju znati uzroke i razloge koji su uticali
na geografska otkrića; Uticaj ovih otkrića na razvoj
ekonomije.
Učenici trebaju biti u stanju da objasne uzroke
početka konflikata, pravedan rat domaćeg
stanovništva za oslobođenje od kolonijalne vlasti
Engleza, za dalje tokove u svijetu a posebno za
Evropu.
Buržoaske revolucije u
Evropi
Albanija u XVI –
XVIII vijeku
Evropa u
periodu
Napoleon
Bonaparte
Balkan u prvoj
polovini XIX
vijeka do 1875
godine
Početak Albanske
Nacionalne Renesanse.
Albanci na početku XX vijeka
SAVREMENO DOBA
- Revolucije u Nizozemskim
zemljama i formiranje
Holandske (Nizozemske)
države;
- Buržoaska revolucija u
Engleskoj;
- Buržoaska revolucija u
Francuskoj;
- Otpor Albanaca protiv
osmanske vladavine;
- Stvaranje albanskih
pašaluka;
- Skadarski i Janjinski
Pašaluk
- Francuska godinama
Direktorijuma i pada
Napoleonovog Carstva
- Stvaranje autonomnih
država na Balkanu
Učenici trebaju znati o razlozima naglih
društvenih zaokreta i napredak koji nose ove
revolucije.
Učenici trebaju znati o pokušajima organizovanja
otpora protiv osmanske vladavine za slobodu;
Znaju za napredak i pokušajima albanskih
pašaluka Skadra i Janjine za samostalnost od
Istambula i objektivne razloge neuspjeha ovih
težnji za slobodu.
Učenici trebaju da znaju da izvuku zaključke
dolaska na vlast Napoleona, njegovu sposobnost
kao političara i stratega.
Učenici trebaju da znaju o ratovima Balkanskih
naroda za osamostaljenje od Istambula kao i
njihovo oslobođenje od Velike Porte.
- Albanci u periodu
Tanzimata;
- Albanska nacionalna
Renesansa od početka 30tih godina XIX vijeka do
Istočne Krize;
- Formiranje Albanske
Prizrenske Lige i njeni
ratovi.
Učenici trebaju znati o otporu prema formalnim
reformama (Tanzimata), kao i početku
organizovanog otpora na nacionalnom nivou za
oslobođenje od osmanskog ropstva.
- Nacionalni Pokret 1908 –
1909 godine;
- Albanski ustanak protiv
osmanske vladavine 1909 –
1912 godine ;
- Proglašenje Neovisnosti
Albanije;
- Djelovanje Nacionalne
Vlade pod vodstvom Ismail
Ćemalji;
- Rat za oslobođenje i
nacionalno ujedinjenje u
krajevima pod okupacijom
Srbije, Crne Gore i Grčke
(1912 – 1914);
- Albanija u vrijeme Princa
Vilhem Vida.
Učenici trebaju znati o oslobođenju od osmanske
vladavine, proglašenju nezavisnosti i ulogu koju
je odigrao Ismail Ćemalji u ovom velikom aktu;
Da znaju da realno ocjene o nepravdama koje su
učinjene albanskom narodu prilikom određivanja
granica i otporu stanovništva tih mjesta prema
srpskom, crnogorskom i grčkom porobljavanju;
Znaju o doprinos Vilhem Vida u unutrašnjoj
konsolidaciji Albanije.
Prvi Svijetski
Rat
Balkan između Oktobarska
dva rata
Revolucija
Drugi Svijetski
Rat
Svijet nakon Drugog Svjetskog Rata
- Prvi Svijetski Rat 1914 –
1918
- Oktobarska revolucija u
Rusiji (1917)
- Turska, Jugoslavija,
Grčka, Rumunija između
Dva Svjetska Rata
Učenici trebaju da razumiju i ocjene objektivno,
razloge izbijanja Revolucije u Rusiji i posljedice
koje je imao ruski narod od komunističke
diktature
Učenici trebaju znati o ekonomskom razvoju ovih
zemalja, o njihovim društvenom i političkim
procesima i o među susjednim i međunarodnim
odnosima koje su razvijali.
- Svijet na pragu Drugog
Svjetskog Rata;
Druga Svijetski Rat 1939 –
1943;
- Drugi Svijetski Rat 1943 –
1945.
Učenici trebaju znati da opišu uzroke Drugog
Svjetskog Rata, frontova rata, glavne ratne
operacije i posljedice
- Međunarodna situacija
nakon drugog Svjetskog
Rata
Hladni Rat ;
- Zapadna Evropa 1945 –
1990;
- SAD tokom 1945 – 1990
godina ;
- SSSR tokom 1945 – 1990
godina;
- Zemlje Istočne Evrope
tokom 1945 – 1990;
- Zemlje Balkana tokom
1945 – 1990 godina;
- Današnji globalni problemi
u svijetu i njihov značaj.
Učenici trebaju znati da opišu novo nastalu
situaciju nakon Drugog Svjetskog Rata, brz
ekonomski i društveni razvoj, protivrječnosti
između velikih zemalja, formiranje UN – kao
organizacije za čuvanje mira, suprotstavljanje
politike podjela na blokove i Hladnog rata.
Nacionalna Historija BiH
§
§
§
§
Učenici trebaju znati razlikovati objektivne uzroke
ovoga rata. Glavne ratove na fontovima kao i
posljedice na stanovništvo od ovog rata.
I Svjetski rat
II Svjetski rat
Period između dva svjetska rata
BiH u periodu od 13 do 19 stoleća
GRAĐANSKO VASPITANJE
VLAST I AUTORITET
IDEJE I PRAKSE UPRAVLJANJE
GRAĐANA
UPRAVLJANJE I GRAĐANSTVO
KATEGORIJE
POTKATEGORIJE
SADRŽAJ I STANDARDI USVOJENOG ZNANJA NA KRAJU TREĆEG STEPENA PREDMETA
GRAĐANSKO VASPITANJE ZA PROFESIONALNE ŠKOLE
SADRŽAJ
Vlast u upravljanju
državom; izbori;
referendum; izvršni organi
države; lokalne vlasti, taksi
za centralnu i lokalnu vlat,
uticaj raznih grupa na
lokalnu politiku, život u
zajednicama, raznih
dobrovoljnih grupa.
Upravljanje u
svakodnevnom životu,
učešće građana u
donošenju odluka, vrste
upravljanja, upravljanje i
njeni organi, političke
partije, glasanja kao i
angažovanje građana na
zaštiti interesa raznih
grupa.
Sloboda, jednakost,
pravda, solidarnost.
STANDARDI USVOJENOG ZNANJA
Učenik treba da:
Objasni neophodnost funkcionisanje države za
dobrobit ljudi; ocjeni autoritet vlasti, počevši od
lokalne do centralne vlasti
Učenik treba da:
Objasni i analizira tipove demokracije, razlike
između zakonodavne i izvršne vlasti na svim
nivoima društvene organizacije; analizira i
uporedi razlike između parlamenta,
predsjedništva i vlade; opiše ulogu koju imaju
razne demokratske institucije u životu zemlje;
opiše ulogu političkih partija u razvoju
pluralizma u demokratiji i značaj glasačkog
procesa u donošenju političkih odluka.
Učenik treba da:
objasni da suvereno pravo građana mora biti
neprikosnoveno bilo gdje; razumje i
demonstrira da sloboda, jednakost i pravda
trebaju biti najveće ljudske vrijednosti; opiše,
analizira i uzima učešće u rješavanju
konflikata i nasilja.
ZAKON
MEDIJSKA
EDUKACIJA
Sadržaj i funkcija: medija,
vrsta medija, pravo
saopštavanja informacije,
sloboda štampe, zaštita
djece i mladih od
medijskih zloupotreba.
INTEGRACIJE
GLOBALNA VEZA
Društveni problemi, kao
kriminal, zločin i njegovi
drugi oblici, trgovina
ljudima, uloga zajednice u
sprječavanju kriminala.
Globalizacija, globalne
politike, integralne politike.
Kosovo i njegovi političku
odnosi u regionu Balkana,
u Evropi i svijetu.
Ekonomska saradnja
Kosova sa zemljama
regiona i šire.
Uticaj organizacija,
domaćih,regionalnih i šire
u međunarodnim
odnosima.
Među kulturna edukacija
(kultura i drugi među
kulturni modeli).
Uloga medija u
integracionim politikama.
Razmjene u polju
obrazovanja i kulture
između Kosova, zemalja
regiona i šire..
Učenik treba da:
objasni da zakoni imaju karakter reguliranja
odnosa među ljudima; opišu i ocjene na kritički
način da primjena zakona u društvenoj praksi
pomaže u suštinskom poznavanju humanih
procesa, u sprečavanju zločina i kriminala, u
borbi pritiv uzroka i posljedica, kao što su
imovinski problemi, nasljedstva, porodično
pravo i ostalih odgovornosti ovakva prirode.
Učenik treba da:
Da opiše i analizira ulogu medija i njihov
tipove;
Ocjeni uticaj medija u društvu, njihovu
negativnu ili pozitivan pristup i refleksiju.
Učenik treba da:
Da objasni šta je globalizacija, kako se ona
reflektuje na savremeni svijet i svakodnevni
život čovjeka; opiše kako se realizuju
integracijone politike, uvjeti i standardi za
integraciju; opiše značaj koji ima u
ekonomskom razvitku, saradnji sa
međunarodnim organizacijama; objasni pravce
i puteve integracije Kosova u međunarodnim
odnosima;
Analizira političke i ekonomske odnose
Kosova u regionu i šire; ocjeni značaj kulturne,
obrazovne i naučne razmjene Kosova sa
zemljama regiona i šire.
MEĐUNARODNE ORGANIZACIJE
GLOBALNI PROBLEMI I SREDINA
OUN – Glavni organi, komiteti i
najznačajnije institucije
Međunarodna misija Ujedinjenih
Nacija na Kosovu, UNMIK.
Najznačajniji organi evropske
zajednice: Savjet Evrope; komiteti,
institucije evropskih komiteta,
pomoćni organ i njihove funkcije.
Mirovne misije u svijetu.
Mirovna misija na Kosovu, KFOR.
Međunarodne vladine i nevladine
organizacije, kao UNESKO, UNICEF,
IOM, UNDP, UNHCR, Crveni Krst i
druge značajnije organizacije.
Kosovu u odnosu na međunarodne
organizacije.
Oblici pojavljivanja problema u
zajednici gde žive na globalnom nivou
(nezaposlenost/siromaštvo/emigracija/
naturalizacija, narkomanija, SIDA,
kriminal, izvori energije, biodiverzitet,
zagađivanje sredine).
Koncepti zagađenija sredine na
globalnom nivou, klimatske promjene,
ozonske rupe, efekat staklene bašte,
kisele kiše, ekološka ravnoteža, i
nuklearna opasnost.
Uloga država, vladinih i nevladinih
organizacija koje djeluju u svijetu,
regionu i na Kosovu za eliminiranje
rizika zagađena sredine i ostalih
globalnih problema.
Međunarodna sigurnost i sredina.
Učenik treba da:
Razlikuje vladine od nevladinih
organizacija; identifikuje najvažnije
organe vladinih i nevladinih
međunarodnih i domaćih organizacija;
razlikuje ulogu i funkciju organa OUN- a
od institucija OUN-a; opiše ulogu i
kompetencije OUN u unapređenju
ljudskih prava sa konkretnim primjerima
u raznim zemljama svijeta; da opiše
najznačajnije globalne i evropske
komitete: Evropski Savjet, institucije
komiteta i pomoćnih organa; kao i
međunarodne nevladine organizacije,
kao UNESKO, UNICEF, IOM, UNDP,
UNHCR, Crveni Krst; analizira doprinos
vladinih i nevladinih organizacija na
Kosovu.
Učenik treba da:
Identifikuje globalne probleme koje
čovječanstvo kao nezaposlenost
(siromaštvo), nesigurnost, zdravlje,
emigracija, izvori energije i zagađenje
sredine; identifikuje uzročnike zagađena
sredine na lokalnom i globalnom nivou;
analizira posljedice zagađenja sredine u
globalnim razmjerima, identifikuje
najvažnije međunarodne i domaće
organizacije koje se bave globalnim
problemima i pitanjima sredine; ocjene
ulogu vladinih i nevladinih organizacija
koje se bave pitanjima sredine na
Kosovu.
EKONOMIJA
PROGRAMSKI SADRŽAJ PREDMETA EKONOMIJE I PREDUZETNIŠTVO U PROFESIONALNOM
OBRAZOVANJU
UVOD U EKONOMIJU
KATEGORIJE
SADRŽAJ
- Pogled na ekonomsku nauku
- Ekonomija i potreba za ekonomizacijom
resursa.
- Metode studiranja ekonomije
-Da poznaje osnovne termine iz
ekonomije
- Vrste ekonomija
- privatna ekonomija
- javna ekonomija
-Da poznaje sektore razvoja
ekonomije na Kosovu.
- Privatna i javna ekonomija
(mjesta)
- Sektori ekonomije
- poljoprivreda,
- industrija,
- usluge itd.
EKONOMIJA
KOSOVA
- Opšti pogled na ekonomiju Kosova
- Geografska pozicija, prirodni i ljudski
resursi
- Privatna i javna ekonomija (mjesta)
- Sektori ekonomije (mjesta)
RAVNO
TEŽA I
RAZAM
JENA
PREFER
ENC,
POTRO
ŠNJA I
POTRAŽ
NJA
TEORIJA
NORMALNI
H CIJENA
SISTEM
EKONOMSKOG
TRŽIŠTA
- Potrebe i faktore koji je definišu
FIRMA, INDUSTRIJA
I TRŽIŠTE
OČEKIVANI REZULTATI
UČENIKA
- Da zna o potencijalima ekonomije
Kosova.
- Da zna o potencijalima ekonomije
Kosova.
- Da razlikuje prednosti ali i teškoće
koje se javljaju u tržišnoj ekonomiji
- Ponuda i faktori koji je definišu
- Tržišna ravnoteža,
- Da razumiju funkcionisanje tržišne
ekonomije
- Elastičnost potražnje i ponude
- Tržišna cijena
- Treba razumjeti termin cijena i da
poznaje teoriju cijena.
- Normalne cijene i teorija opšte ravnoteže
(ekilibra)
- Dobit i preferenca
- Potrošnja i potražnja
- Amplituda primjene teorije potražnje
- Treba znati o preferencama,
potrošnji, potražnji i njihovom
uticaju na mikroekonomiju.
- Ravnoteža, razmjena i dobit od trgovine Troškovi razmjene i ulaga novca
- Treba znati o značaju trgovine,
zapravo razmjene, zarade,
troškove, uloge novca u ovoj sferi.
- Privredno preduzeće, funkcija proizvodnje i
funkcija potrošnje
- Ocjenjivanje funkcije proizvodnje, funkcije
troškova i preduzetništva
- Konkurentna ponuda proizvodnje na tržištu
- Savršena konkurencija
- Ponuda firme, grane
- Monopol, oligopol
- Treba znati o funkciji preduzeća,
njegovoj aktivnosti, Njegov pristup
na tržište i oblike ponašanja na
tržištu.TURA 2009
TRŽIŠTE FAKTORA
RASPODJELA I
INTERTEMPORALN
A ANALIZA
- Ponuda faktora, ravnoteža tržišta faktora i
raspodjela zarada;
- Treba razumjeti ulogu i uticaj
države u ekonomiji i mehanizme
koje koristi država u ekonomiji.
- Intertemporalni izbor:
Štednja, investicije i kamata.
- Faktori proizvodnje i njihovo ponašanje na
tržištu.
- Treba da zna o opštoj ravnoteži i
ekonomiji blagostanja.
- Preduzetništvo i cijene
- Preference
- Potrošnja
- Razmjena
- Potražnja
- Firma
- Tržišna industrija
- Tržište faktora
- Država
- Treba znati koji je položaj
preduzetnika prema glavnim
kategorijama mikroekonomije i
kako se treba pozicionirati, planirati
i razviti svoju biznis aktivnost
nasuprot naj relevantnijim
kategorijama mikro-ekonomije.
- Glavni koncepti ekonomskih agregata:
- potrošnja,
- investicije
- troškovi rukovođenja,
- eksport,
- import,
- obračun unutrašnjeg bruto produkta
- agregatna potražnja
- agregatna potražnja
- ciklusi biznisa i faktori koji ga određuju
- Da poznaje glavne koncepte
ekonomskih agregata
- Da ukratko pokaže ulogu
(funkciju) svakog agregata.
- Šta je novac
– Treba da poznaje termine novca
- Raspodjela novca
- Kako se stvara novac
– Treba zanti kako se stvara novac
- Treba znati o funkcijama novca,
potražnju za novcem, koeficijent
cirkulacije novca i potrebnu svotu
novca u cirkulaciji.
MONETARNA I FISKALNA
POLITIKA
NOVAC, INTERES I
DOHODAK
- Opšta ravnoteža
- Ekonomija blagostanja
PREDUZETNIŠTVO I
KATEGORIJE
MIKROEKONOMIJE
- Ograničenje tržišne snage: uređenje i
poremećaji ekonomije.
- Porezi, državna potrošnja alokacija resursa
NACIONALNI
DOHODAK I NJEGOVA
OBRAČUN
DRŽAVA I
EKONOMIJA
- Potreba za faktorima proizvodnje
- Funkcije novca
- Potražnja novca
- Brzina obrtanje novca i kvantitativna teorija
- Tržište dobara; aktiva i njihove ravnoteže
- Monetarna politika
- Da razumje smisao monetarne i
fiskalne politike.
- Određivanje i kontrola monetarne zalihe
(komponente monetarne zalihe)
- Multiplikator novca
- Ravnoteža na monetarnom tržištu
- Treba znati kako se određuje
svota novca za cirkulaciju i kako se
kontroliše količina novca.
- Fiskalna politika
– Da opiše domaći napredak
- Da poznaje način funkcionisanja
uplata i kretanje kapitala na
međunarodnim relacijama.
- Plate, cijene i proizvodi
- Veza plata- nezaposlenost
- Politika za smanjenje nezaposlenosti
- Da poznaje osnovne termine,
funkciju plata i cijena.
INFLACIJA,
NEZAPOSLENOST I
DEFICIT BUDŽETA
- Inflacija
- Inflacija i proizvod
- Inflacija i nezaposlenost
- Anatomija nezaposlenosti, potpuno
zaposlenje
- Troškovi nezaposlenosti, trošak inflacije i
indeksacija
- Deficiti budžeta
- Zadatak
- Treba poznavati inflaciju,
nezaposlenost, deficit budžeta,
njihove posljedice i načine njihove
kontrole.
PREDUZETNIŠTV
OI
MIKROEKONOMS
KE KATEGORIJE
- Preduzetništvo i:
- Potrošnja;
- Investicije;
- Novac;
- Monetarna politika;
- Kreditna politika;
- Inflacija;
- Deficit budžeta
- Treba zanati poziciju preduzetnika
u odnosu na glavne kategorije
makroekonomije i kako se trebaju
pozicionirati i planirati i razvijati
svoje biznis aktivnosti u konkretnim
okolnostima.
- Šta je preduzetništvo
- Uloga i položaj perduzetništva u ekonomiji
- Veza između politike zapošljavanja i
preduzetništva
- Treba znati da opiše ulogu
preduzetništva u ekonomskom
razvoju jedne zemlje.
- Koraci osnivanja
- Prijelaz od ideje do koncepta stvaranje
preduzeća
- Finansiranje i banke
- Odabir pogodnog mjesta za razvoj
aktivnosti (lokacija)
- Stvaranje biznis plana
- Treba da zna da sastavi jedan
biznis plan o osnivanju malog
preduzeća, a koje je u vezi sa
njegovom profesijom.
OSNIVANJE
PREDUZEĆA
PREDUZE
TNIŠTVO
PLATE,
CIJENE I
ZAPOŠLJA
VANJE
MEĐUNARODNE
VEZE
- Domaća i međunarodna dostignuća u vezi
monetarne i fiskalne politike.
- Bilans isplate i kurs razmjene
- Tržište dobara, jednakost tržišta i trgovinski
bilans
- Kretanje kapitala
- Mjere koje olakšavaju i sprečavaju
međunarodnu trgovinu.
RAČUNOVOD
STVO
PRAVA
BIZNISA
PRAVA
RADNIKA I
OSTALA
SOCIJALNA
PRAVA
PRIDOBIJANJE
KLIJEN ATA
DEFINISANJE REZULTATA
PREDUZEĆA
SOCIJALNA PSIHOLOGIJA
PREDUZEĆA
- Obračun ulaza i izlaza
- Kalkulacija trošokova
- Bilans stanja (Aktiva / Pasiva)
- Bilans uspjeha (kalkulacija gubitka i dobiti)
- Kalkulacija ostalih važnih parametara
preduzeća
- Kalkuliše ulazi- izlazi, troškovi i
ostale kalkulacije za jedno privredno
preduzeće
- Opšti uslovi za razvoj biznisa;
Vrste biznisa; Definisanje ugovara; Zakon o
zaštiti potrošača; Garancije
- Poznaje osnovne parametre prava
biznisa, ali i prava radnika i
socijalna prava, itd.
- Forme ugovora radnika;
- Prekid radnog odnosa;
- Radno pravo, penzije, socijalno i invalidno
osiguranje
- Osiguranje poslodavca itd.
- Da poznaje vrste radnih ugovora,
prava radnika, kao i njihova
socijalna i invalidna osiguranja.
- Definisanje segmenta klijentele
- Pridobijanje klijentele
- Komunicira na najbolji mogući
način sa klijentima
- Marketing za novo preduzeće (definisanje
tržišta, produkata, cijena, promoviranja i
distribucije)
- Metode prezentiranje i modernog
- Stvaranje veza sa donosiocima odluka,
menadžiranje sa spornim potraživanjima,
menadžiranje sa reklamacijama
- Bude u stanju da stimuliše
osnivanje preduzeća sa svim
njegovim potrebnim komponentama
i da ga registrira u odgovarajućim
institucjama.
- Rezultati usluga, rezultati specifičnih
poslova
- Deponiranje (definisanje visine depoa,
kalkulacija sa identifikacionim šiframa,
troškovi održavanja depoa)
-Da bude u stanju da izabere pravo,
neovisno, profesionalno i ljudski
organizacione zadatke unutar
preduzeća..
Transport (unutar preduzeća za materijal i
informacije, optimalno definisanje vrsta i
puteva);
Obrada (procedura, planiranje, priprema
finalnog programa);
Organizacija, komunikacija pismenim putem.
- Metode rada u preduzeću
- Personalni (personalna ponašanja) ili
grupna motivi
- Zadovoljstvo u radu, moral rada, atmosfera
u preduzeću
- Forme komunikacije, iznalaženja odluka i
prevazilaženje konflikata unutar preduzeća
- Motivacija grupa, psihološka priprema za
upotrebu i elektronsku obradu podataka
- Da poznaje ključne rezultate za
suradnju unutar preduzeća, kao i
socijalnu psihologiju.
- Da poznaje i analizira psihološke
individualne promjene motive
ponašanja
- Da poznaje bitne rezultate za
suradnju unutar preduzeća, kao i
socijalnu psihologiju.
- Da poznaje i da analizira
psihološke promjene
- Kompleksi problemi rukovođenja; Kriteriji
izbora, test prilagodljivosti;
RACIONALIZ ACIJA
Ocjena personala, isplata i pravedno
nagrađivanje (ocjena rada, pravilnik o
platama)
- Racionalijzacione metode (pojedinačni
razgovori, upitnici, metode sastanaka, studije
u vezi posla i vremena)
- Da bude u stanju da primjeni
metod racionalizacije posla u
preduzeću koje utiču na povećanje
profita.
- Identifikacija prioriteta, shematske i
individualne faze
KONCEPTI
MENADŽIRAN
JA
OPŠTE
METODE
ORGANIZACIJE
- Primjena automatizovanih sistema;
Profesionalne stavke korišćenja probnih i
stvaralačkih poslova (analiza i sinteza
odgovornosti, mjesta i procedure posla);
- Primjena mjera racionalizacije.
- Forme organizacije, menadžment produata
- Rad po grupama i menadžiranje projekata
(izbor posebnih zadataka, komisije,
organizacija matrice orjentirane u skladu sa
projektima)
- Definisanje i postizanje ciljeva
- Tehnike, forme i stilovi menadžiranja
- Informiranje menadžmenta pomoću
korišćenja elektronskih podataka.
- Da podrži ciljeve u toku rada po
grupama, da zna i da dopuni
adekvatnu ulogu u vezi s njim i da
poštuje rad drugih.
- Da poznaje metode rukovođenja
preduzećem, kao i korišćenje
elektronskih podataka.
NAPOMENA: Sva poglavlja trebaju biti ilustrovana sa praktičnim primjerima, zadacima i grafikonima.
BIOLOGIA
SADRŽAJ PROGRAMA KOJI SE OCJENJUJE NA TESTU MATURE
KATEGORIJE:
PODAKTEGORIJE :
I. GRAĐA ŽIVIH BIĆA
I
1. ĆELIJE I TKIVA
2. ORGANI
3. SISTEMI ORGANA
II. ŽIVOTNI PROCESI
1. METABOLIZAM
2. ĆELIJSKI I ŽIVOTNI CIKLUS
ORGANIZAMA
3. NASLJEĐIVANJE
III. ŽIVA BIĆA I SREDINA
1. ČOVJEK I ŽIVOTNA
SERDINA
2. BIODIVERZITET
3. EVOLUCIJA
KATEGORIJE:
I. Građa živih bića
POTKATEGORIJE
I.1. Ćelije i tkiva
I.2. Organi
I.3. Sistemi organa
Učenici trebaju biti u stanju
da:
Učenik treba biti u stanu da:
Učenik treba biti u stanju
da:
1. opišu osnovnu građu ćelija i
hemijski sastav ćelije;
2. nabroje ćelijske infrastrukture
(ćelijske organe) i opišu njihove
funkcije;
3. uporede građu ćelije kod
biljaka i životinja;
4. razlikuje građu prokariotske
i eukariotske ćelije ;
5. definiše termin tkiva;
6. nabroji glavna tkiva biljaka i
životnja i opiše njihovu osnovnu
građu;
7. zna funkciju biljnih i
životinjskih tkiva.
1. definiše termin organ i sistem
organa;
2. opiše osnovnu građu i
funkciju organa kao npr. Srca,
pluća, jetre, bubrega, itd.;
3. ocjeni zaštitnu ulogu krvi i
limfe;
4. dokaže ulogu kože pri disanju
žabe;
5. nabroji glavne organe
cvjetnih biljaka;
6. opiše osnovnu građu i
funkciju vegetativnih i
reproduktivnih organa kod
biljaka sjemenjača;
7. opiše strukturu koja
omogućava transport materija
kod vaskularnih biljaka.
1. definiše termin sistem
organa;
2. opiše osnovnu građu i
funkciju organa i sistema
organa kod životinja kao npr.
sistema: lokomotornog,
zaštitnog, respiratornog,
tranportnog sistema,
absorcionog i sistema za
ekstrakciju;
3. zna ulogu organa u okviru
sistema organa.
KATEGORIJA:
II. Životni procesi
PODKATEGORIJE
II.1. Metabolizam
II. 2.Ćelijski i životni ciklus
organizama
II. 3. Nasljeđivanje
Učenk treba biti u stanju da:
Učenk treba biti u stanju da:
Učenk treba biti u stanju da:
1. definiše termin metabolizma i
1. opiše dioba ćelije, sličnosti
između mejoze i mitoze;
2. opiše glavne etape izvršenja
procesa spermatogeneze i
ovulogeneze;
3. definiše termine ontogeneze i
filogeneze;
4. opiše osnovnu građu organa
za reprodukciju kod viših i
biljaka;
5. nabroji i opiše životni ciklus
jedne cvjetne biljke;
6. opiše individualni život
čovjeka, prenatalni i postnatalni
razvoj;
7. opiše metamorfozu kod žabe
i nabroji životinje koje se
razvijaju sa metamorfozom.
1. definiše termin genetika;
2. da opiše strukturu DNK-a i
RNK-a i proces replikacije DNKa;
3. objasni nazive hromozom,
gen, alel, kod, kodon,
antikodon, genotip, fenotip,
genom;
4. opiše osnovna pravila
Mendeleja u vezi nasljeđa – da
predvidi vrste genotipa kod
nasljednika;
5. razlikuje nasljedne osobine
od ne nasljednih kod
organizama;
6. definiše termin modifikacija i
mutacija;
7. nabroji uzroke pojavljivanja
mutacija i vrste mutacije
da opiše šta se dešava sa
energijom kod anabolizma i
katabolizma;
2. opiše osnovnu građu enzima
i mehanizam njihovog
djelovanja;
3. nabroji ćelijske strukture gdje
se vrše procesi anabolizma i
katabolizma;
4. definiše termin fotosinteze i
opiše ulogu hloroplasta i
pigmenata hloroplasta;
5. razlikuje ćelijsko disanje kao
aeroban proces od fermentacije
kao anaeroban proces;
6. ocjeni ulogu fermentacije u
svakodnevnom ljudskom životu;
7. ocjeni ulogu fotosinteze i
disanja za egzistenciju života na
Zemlji.
POTKATEGORIJE
III. 1. Čovjek i životna sredina
III. 2. Biodiverzitet
III. 3. Evolucija
Učenik treba biti u stanju da:
Učenik treba biti u stanju da:
Učenik treba biti u stanju da:
1. definiše termin ekologija i i
osnovne ekološke termine (npr.
biotop, biocenoza, ekosistem,
biosfera);
2. nabroji osnovne ekološke,
biotičke i abiotičke faktore i
opiše njihov uticaj na ekosistem;
3. opiše ekosisteme okruženja
gdje živi (npr. Rijeka, šuma,
livada) i osnovne funkcije
članova životne zajednice
(proizvođači, potrošači,
razlagači);
4. ocjeni uticaj urbanizacije i
industralizacije u sredini na
lokalnom i globalnom nivou;
5. donese primjere o
zdravstvenim i genetskim
posljedicama zagađene sredine
na živa bića i čovjeka;
6. razlikuje biološki aktivan od
pasivnog monitoringa i da
ocjeni ulogu bioindiaktornih
organizama u sistemu
monitoringa.
1. definiše termin
biosistematika;
2. nabroji kriterij klasifikacije
živih bića;
3. imenuje kategorije i
sistematske jedinice, kao vrsta,
familija, red, klasa, tip, carstvo;
4. klasificira živi svijet u pet
carstva:
1.Monera, 2.Protista,
3.Gljiva, 4.Plantae,
5. Animalia;
5. opiše opšte karakteristike pet
carstva;
6. poznaje posebne
karakteristike (istaknute)
sistematskih grupa
1. definiše termin evolucija;
2. poznaje i primjeni riječi i
glavne definicije u vezi
evolucije;
3. opravda zašto su prve
životne forme bile heterotrofne;
4. ocjeni anatomsku –
upoređivačku ulogu,
embrioloških, biohemijskih,
fizioloških dokaza i fosila za
evoluciju;
5. pruži primjere prirodne i
vještačke selekcije;
6. opiše porijeklo čovjeka i
nabroji njegove nasljednike
FIZIKA
KATEGORIJE
POTKATEGORIJE
I. SILA I KERTANJE TIJELA
1. DINAMIKA OBRTNIH TIJELA
2. HIDROSTATIKA, HIDRODINAMIKA I
ELASTICITET
3. ZAKONI ODRŽANJA
4. PERIODIČNE POJAVE U NEPREKIDNIM
SREDINAMA.
II. HAOTIČNO KRETANJE I TERMIČKE
POJAVE
1. MOLEKULARNA KINETIČKA TEORIJA
MATERIJE
2. TERMODINAMIKA
3. AGREGATNA STANJA
1.ELEKTRIČNA OPTEREĆENJA I STRUJA
2. ELEKTROMAGNETNA INDUKCIJA
III. ELEKTRICITET I MAGNETIZAM
IV. OPTIKA
1. GEOMETRIJSKA OPTIKA
2. TALASNA OPTIKA
V. SAVREMENA FIZIKA
1. RELATIVISTIČKA FIZIKA
2. TERMIČKO ZRAČEJNE I KVANTNA
OPTIKA
3. STRUKTURA ATOMA
4. JEZGRO ATOMA I ELEMENTARNE
ČESTICE
5. FIZIKA ČVRSTOG STANA
1. SFERIČNA ASTRONOMIJA SA
ASTROFIZIKOM
2. SUNČEV SISTEM SA
KOZMETOLOGIJOM
VI. ASTRONOMIJA
OČEKIVANI REZULTATI ZA SVE SMJEROVE KOJI POLAŽU TEST MATURE IZ PREDMETA FIZIKE
KATEGORIJ A
I. SILA I KRETANJE TIJELA
POTKATEGORIJE
I.1. DINAMIKA OBRTNIH
TIJELA
I.2. HIDROSTATIKA,
HIDRODINAMIKA I
ELASTICITET
I.3. ZAKONI OČUVANJA
Učenik treba biti u stanju :
Učenik treba biti u stanju da:
Učenik treba biti u stanju:
1. da definiše sile kod kružnog
kretanja;
2. da kaže primjere kružnog
kretanja tijela iz svakodnevnog
života;
3. da nabroji karakteristične
veličine dinamike obrtnih tijela i
njihovu vezu;
4. da definiše prvu i drugu
kozmičku brzinu i njihovu
međusobnu vezu;
5. da uporedi veličine dinamike
translacije sa odgovarajućim
veličinama dinamike rotacije.
1. da pronađe primjere primjene
Arkimedovog zakona, jednačine
kontinuiteta i Bernulijeve
jednačine u svakodnevnom
životu;
2. da definiše Njutnovu formulu,
Pualijev zakon i Stoksovu silu
za strujanje viskoznih tečnosti;
3. da primjeni Stoksovu silu za
određivanje koeficijenta
viskoznosti kod viskozne
tečnosti.
4. da dokaže eksperimentalno
Hukov zakon za relativno
istezanje tijela
I.4 PERIODIČNE POJAVE U NEPREKIDNIM SREDINAMA
1. da kaže primjere primjene
zakona očuvanja energije i
impulsa.
2. da dokaže zakon održanja
mehaničke energije prilikom
slobodnog pada tijela.
3. da pronađe primjere primjene
zakona o očuvanju momenta
količine kretanja..
4. da primjeni analitičku formu
zakona očuvanja u računanju
numeričkih zadataka
Učenik treba biti u stanju:
6. da iznese primjere primjene
ultrazvuka u medicini,
poljoprivredi, industriji,
saobraćaju i zaštiti životne
sredine;
7. da opiše karakteristike talasa
i pojave: interferencije, direkcije
i polariteta.
1. da kaže primjere o raznim
vrstama periodičnih pojava u
prirodi;
2. da pronađe primjere
oscilatornog kretanja, vrste
talasa i izvora zvuka;
3. da izračuna energiju
oscilatornih kretanja, energiju
mehaničkih talasa i zvučnih
talasa.
4. da odredi ubrzanje slobodnog
pada g pomoću periode
mehaničkog klatna;
5. da napiše formule koje
određuju brzinu talasa u
sredinama tri agregatna stanja i
da interpretira postojeće
parametre.
KATEGORIJ A:
II. KAOTIČNA KRETANJA I TERMIČKE POJAVE
POTKATEGORIJE
II. 1. – MOLEKULARNO KINETIČKA TEORIJA
MATERIJE
Učenik treba biti u stanju:
II. 2.TERMODINAMIKA
II. 3. AGREGATNA STANJA
Učenik treba biti u stanju:
Učenik treba biti u stanju:
1. da kaže osobine plemenitih
gasova i njihovu razliku od
neplemenitih gasova;
2. da opiše riječima, da napiše
analitičke forme i da dokaže
demonstracijom zakone
plemenitih gasova;
3. da razlikuje različite skale kod
termometra, njihovu povezanost
i da interpretira načelo njihovog
rada a posebno medicinskog
termometra.
1. da definiše unutrašnju
energiju i mogućnost
pretvaranja energije iz jedne u
drugu vrstu energije;
2. da pokaže primjere iz
svakodnevnog života u kojima
se javlja pravilo i kaos i procesa
u prirodi;
3. da primjeni stečeno znanje za
opis rada i izračunavanje
rendimenta efikasnosti termičkih
mašina;
4. da interpretira energetski
princip i drugi princip
termodinamike;
5. da razlikuje termokapacitet
tijela od specifičnog
termokapaciteta.
6. da izračuna rendiment
efikasnosti termičkih motora.
1. da napiše formulu o
termičkom širenju čvrstih tijela,
promjeni njihove gustine i
širenju tečnosti;
2. da interpretira promjene
agregatnih stanja (otapanje i
prelaz u čvrsto stanje,
isparavanje, ključanje,
kondenzacija, sublimacija);
3. da opiše vlažnost vazduha,
vjetrove, padavine i zagađivača
atmosfere i da meri vlažnost
pomoću higrometra.
KATEGORIJ A:
III. ELEKTRICITET I MAGNETIZAM POTKATEGORIJE
III.1. ELEKTRIČNA OPTEREĆENJA I
STRUJA
III. 2. ELEKTROMAGNETNA
INDUKCIJA
Učenik treba biti u stanju:
Učenik treba biti u stanju:
1. da razlikuje dve vrste elektriciteta i
međusobno djelovanje između istih i
različitih električnih opterećenja;
2. da definiše analitički električno polje,
količinu tačkastog naelektrisanja,
električni rad, napon i njihove mjerne
jedinice;
3. da opiše zakone električne struje na
analitički način, (Omov zakon za
dijelove električnog kola, za zatvoreno
električno kolo, Kirhofova pravila za
vezivanje otpornika);
4. da izračuna rad i utrošenu snagu
električnih potrošača u kućnim
električnim aparatima;
5. da razlikuje izvore jednosmjerne
električne struje od izvore naizmjenične
električne struje i simbole datih
električnih kola.
1. da istakne razlike i sličnosti između
magnetnog polja stalnih magneta i
magnetnog polja električne struje;
2. da izloži djelovanje magnetnog polja
u električnim pravednicima (Amperov
zakon) i jedinice veličina koje se tu
javljaju kao i kod magnetnog fluksa;
3. da napiše analitički Faradejev zakon
za EM indukciju i zakon samoindukcije i
da interpretira veličine koje se tu javljaju.
KATEGORIJ A:
IV. OPTIKA
POTKATEGORIJA
IV.1. GEOMETRIJSKA OPTIKA
IV.2. TALASNA OPTIKA
Učenik treba biti u stanju:
Učenik treba biti u stanju:
1. da primjeni osnovne zakone
geometrijske optike i njihovu promjenu
kod: ravnih i sfernih ogledala, tankih
sočiva, lupa i optičkih mikroskopa;
2. da odredi analitički i grafički uvećanje
refleksije objekta na: ravnia i sfernia
ogledala, tanka sočiva, lupu i optički
mikroskop.
1. da izrazi intenzitet interferencije
svetlosti dva zraka u funkciji njihovih
faza;
2. da pokaže širenje svjetlosnih zraka
kod Frenelovih ogledala i izračuna
njihovu interferenciju;
3. da objasni proste primjere difrakcije
svjetlosti;
4. da definiše polarizaciju talasa na
osnovu mehaničke analogije, metode
polarizacije talasa i osnovne zakone
polarizacije.
5. da objasni polarizaciju sa dikroiočnom
osobinom kristala.
KATEGORIJ A:
V. SAVREMENA FIZIKA
POTKATEGORIJE
V.1. RELATIVISTIČKA FIZIKA
V.2. TERMIČKO ZRAČENJE I
KVANTNA OPTIKA
V. 3. STRUKTURA ATOMA
Učenik treba biti u sanju:
Učenik trtebaju biti u stanju:
Učenik treba biti u stanju:
1. da napiše analitičku formu
Galileovih i Lorencovih
transformacija;
2. da pokaže dva razvoja
Lorencovih transformacja u
relativističkoj interpretaciji
dužine i vremena;
3. da razlikuje pomoću
numeričkih primjera tokove
teoreme zbira brzina u
klasičnoj i relativističkoj fizici;
4. da napiše i interpretira
primjere za masu, impuls,
totalnu energiju, energiju
mirovanja i kinetičku
relativističku energiju.
1. da napiše analitičku formu
zakona zračenja apsolutno
crnog tijela i da nacrta krivu
intenziteta zračenja u funkciji
temperature (Plankovu krivu);
2. da izrazi analitičku masu,
impuls, energiju i pritisak
kvantna svjetlosti;
3. da napiše analitičke izraze
za fotoefekat i Komptonov
efekat.
1. da napiše analitičku formu,
koristeći Borove postulate za:
zrak, brzinu, nivo energije i
seriji spektra atoma vodnika.
2. da kaže kantine brojeve i
Paulov princip.
3. da istakne vezu između
talasne dužine λ i mikročestice
i njenog impulsa p ( dualizam
čestice – Talas)
V. 4. JEZGRA ATOMA I ELEMENTARNE
ČESTICE
V.5. FIZIKA ČVRSTOG STANJA
Učenik treba biti u stanju:
Učenik treba biti u stanju:
1. da definiše obim, masu, opterećenje, spin,
magnetni moment, defekt mase, energiju veze i
strukturu jezgra atoma;
2. da kaže primjenu radioizotopa u raznim
oblastima života;
3. da napiše analitičku formu zakona
radioaktivnog raspada i da interpretira vrijeme
poluraspada;
4. da opiše osnovne osobine raspada α ,β i γ ;
1. da pokaže građu čvrstih i amorfnih tijela i
vrste kristalnih veza u čvrsta tijela;
2. da objasni mehanizam provodnosti
poluprovodnika pomoću elektrona i šupljina;
3. da opiše zavisnost električne otpornosti tijela
od temperature i pojavu superprovodnosti;
5. da pokaže uticaj zračenja na živih bića i
zaštitu od zračenja.
4. da opiše princip rada diode i tranzistora;
5. da ocjeni ulogu poluprovodnika na razvoj
savremene tehnologije.
KATEGORIJ A
VI. ASTRONOMIJ A
POTKATEGORIJE
VI.1 SFERNA ASTRONOMIJA
VI.2 ASTROFIZIKA
VI.3 SUNČEV SISTEM I
KOZMOLOGIJA
Učenik treba biti u stanju:
Učenik treba biti u stanju:
Učenik treba biti u stanju:
1. da ilustruje pomoću crteža,
linije i osnovne kružnice na
nebeskoj sferi;
2. da pokaže crtajući forme
osnovnih zvijezda koje se vide
sa naših širina i nebeski izgled
u raznim geografskim širinama;
3. da dokaže povezanost
između visine h sjevernog pola
(približno Polarnoj zvjezdi)
iznad horizonata i geografske
1. da objasni širenje
svjetlosnog znaka reflektorni i
refraktorni teleskopi i njihovo
uveličavanje;
2. da iskaže riječima
spektralne tipove zvijezda,
temperature i površine (Tef),
boje i njihovu hemijsku građu;
3. da prikaže podatke o fizičkoj
prirodi zvijezda (boju,
određivanje temperature,
osvjetljenosti, masi, gustini
zvjezdane materije).
1. da pokaže osnovne podatke
o Suncu, Zemlji, Mjesecu za
velike i male planete sunčevog
sistema;
2. da opiše unutrašnju građu
Zemlje;
3. da opiše cikluse izvora
energije jezgra zvijezda i
Sunca;
4. da razlikuje razne galaksije
prema obliku;
5. da pokaži dokaze o širenju
kosmosa pomoću velikog
eksperimenta Big-Bang-a
širine
sa mjesta
posmatranja;
4. da pokaže posljedice
okretanja Zemlje oko svoje ose
i oko Sunca.
HEMIJA
Sadržaji programa koji se vrednuju na maturskom testu
KATEGORIJE: POTKATEGORIJE:
I. OPŠTA HEMIJA
1. OSNOVNI NAZIVI HEMIJE
2. STRUKTURA ATOMA, JONI,
MOLEKULI I HEMIJSKE VEZE
3. RASTVORI
4. HEMIJSKE REAKCIJE
II. NEORGANASKA HEMIJA
1. HEMIJSKI ELEMENTI I
NEORGANSKE KMPONENTE
2. ZAGAĐENJE OKOLINE I NJENA
ZAŠTITA
III. HEMIJA KARBONSKIHA
JEDINJENJA
1. KARBON I NJEGOVA JEDINJENA
2. HIDROKARBURANTI
3. ORGANSKA JEDINJENJA SA
KISIKOM
4. ORGANSKA JEDINJENJA OD
ŽIVOTNOG ZNAČAJA
OČEKIVANI REZULTATI SVIH SMJEROVA KOJI POLAŽU MATURSKI TESTU IZ PREDMETA
HEMIJA
KATEGORIJA:
I. OPŠTA HEMIJA
POTKATEGORIJE:
I. 1. OSNOVNI NAZIVI U HEMIJI
I. 2. STRUKTURA ATOMA, JONI,
MOLEKULI I HEMIJSKE VEZE
Učenik treba biti u stanju:
Učenik treba biti u stanju:
1. Da poznaje objekat studiranja hemije i
povezanost sa drugim prirodnim
naukama.
2. Da ocjene ulogu hemije za život
3. Da razlikuje smjese od čistih
supstanca.
4. Da izrazi elemente i jedinjenja uz
pomoć simbola i formula.
5. Da izračuna molekularne mase iz
podataka u Periodičnom sistemu
elemenata.
6. Da izjednačava hemijske reakcije.
1. Da razlikuje elementarne čestice
atoma.
2. Da razlikuje nivoe, podnivoe,
energetski nivoi i atomske orbite.
3. Da opiše raspored elektrona u atomu i
jona u raznim elementima.
4. Da odredi mjesto metala, ne metala i
metaloida u periodičnom sistemu
elemenata.
5. Da predstavi formiranje jona na
shematski načina.
6. Da opiše formiranje jonske veze i
kovalentne veze kao i njihovu razliku.
I. 3. RASTVORI
I. 4. HEMIJSKE REAKCIJE
Učenik treba biti u stanju:
Učenik treba biti u stanju:
1. Da razlikuje rastvore na osnovu
veličine čestica.
2. Da opiše procese koji se razvijaju
prilikom rastvaranja jonskih kristala i
njihovu vezu sa entalpinskim rastvorima.
3. Da izračuna i pripremi rastvore sa
različitom koncetracijom.
1. Da razlikuje fosilne grejne materije.
2. Da ocjeni ulogu drugih izvora energije
u budućnosti.
3. Da razlikuje hemijske reakcije
(egzotermne i endotermne).
4. Da primjeni Hess-ov zakon, u toku
energetskih promjena triju hemijskih
aksiona.
5. Da izrazi brzinu hemijskih reakcija
pomoću formula.
6. Da odredi faktore koji utiču na brzinu
hemijskih reakcija.
7. Da razlikuje reverzibilne od
ireverzibilne reakcije.
8. Da računa koncentraciju reagensnih
supstanci i produkte reakcije.
9. Da razlikuje procese oksidacije i
redukcije i njihovu međusobnu vezu.
10. Da vrši izjednačavanje oksidnoreducione rakcije u prostim primjerima.
11. Da analizira praktičnu primjenu
oksido-redukcione reakcije.
KATEGORIJA:
POTKATEGORIJE:
II. NE ORGANSKA HEMIJA
II. 1. HEMIJSKI ELEMENTI I
NEORGANSKA JEDINJENJA
II. 2. ZAGAĐENJE OKOLINE I NJENA
ZAŠTITA
Učenik treba biti u stanju:
Učenik treba biti u stanju:
1. Da predstavi elektronsku konfiguraciju
hemijskih elemenata.
2. Da klasificira hemijske elemente prema
elektronskoj strukturi.
3. Da razlikuje osobine hemijskih
elementa na osnovu njihove elektronske
strukture.
4. Da razlikuje elemente s, p, d i f i
njihove zajedničke osobine.
5. Da opiše osobine, jedinjenja i značaj
elemenata (1, 2,
17, 16) grupe.
1. Da raspozna potencijalne zagađivače
sredine.
2. Da opiše uticaj zagađivača životne
sredine.
3. Da ocjeni uticaj velike količine CO2 u
atmosferi (klima, kisele kiše, uništavanje
ozonskog omotača, fotohemijsko zračenje
itd.)
KATEGORIJA: III. HEMIJA KARBONSKIH JEDINJENJA
POTKATEGORIJE:
III. 1. KARBON I NJEGOVA
JEDINJENJA
III.2. HIDROKARBURANTI
Učenik treba biti u stanju:
Učenik treba biti u stanju:
1. Da definiše krarbonska jedinjenja.
2. Da klasificira karbonska jedinjenja
prema njihovi strukturi.
3. Da opiše hemijske veze kod karbonska
jedinjenja.
4. Da klasificira organska jedinjenja na
osnovu funkcijskih grupa.
5. Da analizira osobine karbonskih
jedinjenja.
6. Da opiše značaj organskih jedinjena za
život.
1. Da vrši razliku između vrste
hidrokarburanta.
2. Da klasificira hidrokarburante
(acikličke, cikličke, alifatične, aromatične,
zasićene, ne zasićene, alkalne, alkene,
alkine itd.)
3. Da nabroji hidrokarburante prema
pravilima nomenklature IUPAC-a.
III. 3. ORGANSKA JEDINJENJA SA
KISIKOM
III. 4. ORGANSKA JEDINJENJA OD
ŽIVOTNOG ZNAČAJA
Učenik treba biti u stanju:
Učenik treba biti u stanju:
1. Da vrši klasifikaciju organskih
jedinjenja sa kisikom, na osnovu njihovih
funkcijskih grupa
2. Da razlikuje primarne, sekondarne i
tercijalne alkohole.
3. Da analizira strukturu, osobine i
korišćenje organskih jedinjenja sa
kisikom..
4. Da primjeni za pravila za imenovanje
organskih jedinjenja koja sadrže kisik na
osnovu nomenklature
IUPAC-it
5. Da ocjeni ulogu organskih jeinjenja sa
kisikom za život.
6. Da opiše strukturu organskih kiselina i
njihovih derivata organskih kiselina.
7. Da klasificira karbohidrante na osnovu
monomernih jedinica (monosaharidi,
disaharidi, oligosaharidi i polisaharidi).
1. Da opiše organska jedinjenja koja
sadrže azot.
2. Da klasifikuje organska jedinjenja sa
azotom na osnovu funkcijskih grupa.
3. Da klasificira amine prema njihovoj
strukturi.
4. Da prepozna funkcijske grupe
aminokiselina.
5. Da klasificira aminokiseline na osovu
broja grupa karboksida i amina.
6. Da opiše strukturu veze peptida i njen
biološki značaj.
KIT
KATEGORIJE I POTKATEGORIJE PREMA GIMNAZIJAMA I PROFESIONALNIM
ŠKOLAMA
Gimnazije
SMJER: MATEMATIČKO - INFORMATIČKI,
PRIRODNIH NAUKA I OPŠTI
PROFESIONALNE ŠKOLE I GIMNAZIJE
DRUŠTVENIH NAUKA I JEZIČKE
GIMNAZIJE
KATEGORIJE
POTKATEGORIJE
KATEGORIJE
POTKATEGORIJE
1. OPŠTE
ZNANJE
1. OSNOVNI
KONCEPTI
2 . ZAŠTITA I
SIGURNOST
PODATAKA
1. OPŠTA ZNANJA
1. OSNOVNI
KONCEPTI
2 . ZAŠTITA I
SIGURNOST
PODATAKA
2. HARDVER
1. STRUKTURA
KOMPJUTERSKIH
SISTEM
2. OPREMA SISTEMA
ZA KOMUNIKACIJE
2. HARDVER
3. SOFTVER
1. PROGRAMI ZA
TABELARNU I
GRAFIČKU OBRADU
PODATAKA,
2. PROGRAMI ZA
IZRADU
KOMPJUTERSKIH
PREZENTACIJA,
3. INTERNET I WWW
4. UPRAVLJANJE
INFORMACIJAMA I
PORUKAMA
5. PROGRAMI ZA
IZRADU BAZE
PODATAKA I
GRAFIČKI DIZAJN
3. SOFTVER
1. STRUKTURA
KOMPJUTERSKIH
SISTEM
2. OPREMA
SISTEMA ZA
KOMUNIKACIJE
1. PROGRAMI ZA
TABELARNU I
GRAFIČKU
OBRADU,
2. PROGRAMI ZA
IZRADU
KOMPJUTERSKIH
PREZENTACIJA,
3. INTERNET I
WWW
4. DIZAJNIRANJE
I PUBLIKACIJA
WEB STRANE I
WEB SAJTA
OČEKIVANI REZULTATI ZA KATEGORIJE I POTKATEGORIJE PO GIMNAZIJAMA I PROFESIONALNIM ŠKOLAMA
Gimnazije -smjer:
Matematika – Informatika , Prirodne nauke i Opšti
PROFESIONALNE ŠKOLE , Gimnazije Društvenih nauka i jezičke gimnazije
KATEGORIJA:
KATEGORIJA:
POTKATEGORIJA:
POTKATEGORIJA:
1. 1 OSNOVNI KONCEPTI
1. 1 OSNOVNI KONCEPTI
Učenici trebaju biti u stanju:
Učenici trebaju biti u stanju:
1. Da poznaju i identifikuju karakteristike dijelova jednog
1. Da poznaju i identifikuju karakteristike dijelova jadnog
kompjutera.
2. Da vrednuju bit i bajt u toku njihove primjene kod
kapaciteta memorije.
3. Da ocjene razliku između rada u režimu teksta i grafičkog
interfejsa
I. OPŠTA ZNANJE
kompjutera.
2. Da vrednuju bit i bajt putem njihove primjene kod
kapaciteta memorije.
3. Da ocjene razliku između rada u režimu teksta i
grafičkog interfejsa.
I. OPŠTA ZNANJE
I. 2. ZAŠTTA I SIGURNOST PODATAKA
I. 2. ZAŠTTA I SIGURNOST PODATAKA
Učenici trebaju biti u stanju:
1. Da poznaju mogućnosti zaštite podataka i da ih
primjene u praksi.
2. Da poznaju funkcioniranje programa protiv virusa i da
ih koriste na kompjuteru.
Učenici trebaju biti u stanju:
1. Da poznaju mogućnosti zaštite podataka i da ih
primjene u praksi.
2. Da poznaju funkcioniranje programa protiv virusa i da
ih koriste na kompjuteru.
GIMNAZIJE – SMJEROVI:
Matematika - Informatika, Prirodne nauke i Opšti
KATEGORIJA:
II. HARDVER
POTKATEGORIJA:
PROFESIONALNE ŠKOLE , Gimnazije Društvenih nauka i jezičke
KATEGORIJA:
POTKATEGORIJA:
II.1 STRUKTURA KOMPJUTERSKOG SISTEMA
II.2 OPREMA SISTEMA ZA KOMUNIKACIJU
Učenici trebaju biti u stanju:
1. Da poznaju i identifikuju karakteristike dijelova jednog
kompjutera.
2. učenici treba da znaju i praktikuju pravilan stav
prilikom rada na kompjuteru.
Učenici trebaju biti u stanju:
1. Da demonstriraju korišćenje mreže za transport
podataka kao i korišćenje perifernih uređaja koja su
povezani na mreži (printeri, skeneri itd.).
2. Učenici trebaju znati važnost interneta, mogućnost
povezivanja na internetu i da demonstriraju sposobnosti
korišćenja usluga interneta.
3. Da opišu ulogu elektronske komunikacije (prednosti i
implikacije).
II. HARDVER
GIMNAZIJE – SMJEROVI:
Matematika - Informatika, Prirodne nauke i Opšti
KATEGORIJA:
III.SOFTVER
POTKATEGORIJA:
PROFESIONALNE ŠKOLE I Gimnazije
Društvenih nauka i jezičke gimnazije
KATEGORIJA:
POTKATEGORIJA:
III.1 PROGRAMI ZA TABELARNU I GRAFIČKU
OBRADU PODATAKA
III.1 PROGRAMI ZA TABELARNU I GRAFIČKU
OBRADU PODATAKA
Učenici trebaju biti u stanju:
1. Da urade osnovne operacije sa radnom sveskom u
programu Excel.
2. Da urade osnovne operacije sa podacima u ćelijama i
postupke sa kolonama i redovima.
3. Da urade operacije vezane za formatiranje radnih
listova.
4. Da demonstriraju sposobnosti u korišćenju formula i
elementarnih funkcija u programu Excel, u konkretnim
primjerima.
5. Da demonstriraju vještine u izradi grafičkog prikaza. .
6. Da demonstriraju sposobnosti administriranje jedne
baze podataka formirane od samih učenika.
Učenici trebaju biti u stanju:
1. Da urade osnovne operacije sa radnom sveskom u
programu Excel.
2. Da urade osnovne operacije sa podacima u ćelijama i
postupke sa kolonama i redovima.
3. Da urade operacije vezane za formatiranje radnih
listova.
4. Da demonstriraju sposobnosti u korišćenju formula i
elementarnih funkcija u programu Excel, u konkretnim
primjerima.
5. Da demonstriraju vještine u izradi grafičkog prikaza. .
6. Da demonstriraju sposobnosti administriranje jedne
baze podataka formirane od samih učenika.
III.SOFTVER
III. 2 PROGRAMI ZA IZRADU KOMPJUTERSKIH PREZENTACIJA
Učenici trebaju biti u stanju:
1. Da demonstriraju vještine korišćenja multimedijalnih
uređaja i odgovarajućih programa.
2. Da demonstriraju vještine u izvršenju elementarnih
postupaka u PowerPoint programu.
3. Da bogate prezentaciju raznim objektima.
4. Da koriste animacije i tranziciju stranica u
prezentaciji.
III.3 PROGRAMI ZA IZRADU BAZE PODATAKA I
GRAFIČKI DIZAJN
Učenici trebaju biti u stanju:
1. Da demonstriraju usvojena znanja vezana za
program Access i u shvatanju baze podataka, sa
posebnim akcentom njenog planiranja
2.
3. Vještina kreiranje tabele sa podacima.
III. 2 PROGRAMI ZA IZRADU KOMPJUTERSKIH PREZENTACIJA
Učenici trebaju biti u stanju:
1. Da demonstriraju vještine korišćenja multimedijalnih
uređaja i odgovarajućih programa.
2. Da demonstriraju vještine u izvršenju elementarnih
postupaka u PowerPoint programu.
3. Da bogate prezentaciju raznim objektima.
4. Da koriste animacije i tranziciju stranica u
prezentaciji.
4. Iskazanu vještinu u formiranju veza između raznih
tabela.
5. Iskazanu vještinu u formiranju jednog obrasca
podataka.
6. Iskazanu vještinu u korišćenju opcije Find i kreiranju
jednog kombinovanog upita sa logičkim i artimetičkim
operacijama.
7. Iskazane vještine u korišćenju opcije Sort i Filter kao
i usvojene vještine u sortiranju i filtriranju podataka.
Prikaz sortiranih i filtriranih podataka.
8. Iskazane vještine u izradi izvještaja pomoću
kompjutera.
9. iskazane vještine pri štampanju podataka.
III.4 INTERNET i WWW
III.4 INTERNET i WWW
Učenici trebaju biti u stanju:
1. Da znaju značaj interneta, mogućnosti priključivanja
na internet kao i demonstraciju korišćenje usluga
interneta.
2. Da perzentuju podatke na Web stanici.
1. Da znaju značaj interneta, mogućnosti priključivanja
na internet kao i demonstraciju korišćenje usluga
interneta.
2. Da prezentuju podatke na Web stanici.
3. Da poznaju i ocjene važnost interneta i WWW-a.
4. Da poznaju i koriste HTML u stvaranju Web strane
5. Da formiraju Web stranu, koristeći Word.
III.5 Upravljanje informacijama i porukama
Učenici trebaju biti u stanju:
1. Da demonstriraju praktičnu sposobnost formiranja
poruka, upravljanje i njihovu razmjenu.
2. Da demostriraju vještine u organizaciji i
menadžiranju informacijama na MS Outlook programu.
PLANPROGRAM ZA SOCIOLOGIJU ZA BOSANSKI JEZIK-.XIII/RAZRED (Opšta Gimnazija)
Historijat
mšljenja o
društvu
Glavni
predstavnici
sociološkog
mišljenja
Razvoj
sociološkog
mišljenja
5 casova
6.75%
· Platon, Aristotel, Ibn Khalduni
· Intelektualne snage i razvoj
sociološke teorije (iluminizam,
Sen Simon, O. Konti, E.
Dyrkemi)
· Izvori njemacke sociologije
(Marks, Veber, Zimal)
· Britanska sociologija
(Spenseri)
· Italijanska sociologija (Pareto
e
Moska)
· Zaceci americke sociologije
(V.G. Samner, Škola Cikaga,
R. Park)
· Savremene sociološke teorije
· Funkcionalizam
· Strukturalizam
· Savremeni marksizam –
teorija konflikta
· Socijalna fenomenologija,
simbolicni interakcionizam
· Feministicka teorija
-zna koji si mislioci sociologije prije
zasnivanja sociologije kao posebne
društvene nauke, zatim koje
historijske i društvene okolnosti su
dovele do raðanja sociologije kao
nauke krize;
- shvati gdje stoje razlike u nacinu
objašnjenja društva u raznim
vremenima;
- zna koji je doprinos svakog
sociologa u objašnjenju društva i
njegovih fenomena;
Historija,
Filozofija,
Politicke nauke,
Književnost,
Biologija
Naucna
definicija
ljudskog
društva
Ljudsko
društvo i
njegova
struktura
15 casova
22.98%
Ljudsko drušvo i njegov
nastanak
· Rad i podjela rada kao glavni
oblik društvenih djelatnosti
Odnosi pojedinac – grupa društvo
· Fenomeni i društveni procesi
· Društvene grupe
· Klasifikacija društvenih grupa
· Porodica i njen razvoj
· Funkcije porodice u
savremenom društvu
· Primitivni oblici društvenih
grupa (horde, pol i pleme)
· Nacija
· Narod
· Negativne pojave u odnosima
meðu narodima
Ucenik treba da shvati da je društvo
jedan širok totalitet društvenih odnosa
i da je društvo prošlo kroz razne faze
svog razvoja;
- zna da je rad samosvjesna aktivnost
covjeka, ciljana i planirana aktivnost i
da je izvor njegovog bogatstva;
- zna da raspodjele poslova
(prirodnih, društvenih i tehnickih)
omogucavaju društveni razvoj, da je
društvo dovoljno heterogeno i da je
sacinjeno od raznovrsnih društvenih
grupa, gdje svaka od njih ima svoju
znacajnost;
- zna šta su društveni fenomeni i šta
su društveni procesi i kakve su razlike
meðu njima;
- zna da u socijalizovanju pojedinca
znacajnu ulogu ima porodica, društvena
sredina, škola, masmedije itd.;
- zna da je porodica, kao znacajna
društvena grupa, tokom razvoja
ljudskog društva prošla kroz nekoliko
oblika (treba da shvate funkciju
porodice, ali i razvode kao prisutnu
pojavu);
- zna koje su karakteristike nacija kao
etnickih grupa;
- zna kada i kako se formirao narod
kao ljudska zajednica i koje su
Historija,
Ekonomske i
politicke nauke,
Graðansko vaspitanje
njegove karakteristike;
-zna šta podrazumijevamo pod
samoodlucivanjem naroda i šta su
minoriteti;
- zna koje su pojave i negativne
tendencije koje sprecavaju razvoj
društvenih odnosa, ne samo kod
drugih, vec i kod svog naroda;

PRIKAZ RADA MOBILNOG STRUČNOG TIMA

Vjeronauk

KRITERIJI I ELEMENTI OCJENJIVANJA UČENIKA

Zadaća - "Ivana Brlić Mažuranić" Rokovci

Neke tipične pogreške

ISHODI UČENJA

Upute… - Gimnazija Livno

Smjernice za izradbu i oblikovanje završnog rada

Karakteristike morskog ekosistema

POTREBA OPREZNOSTI U MEDITACIJI