Glasnik Antropolo{kog dru{tva Srbije / Journal of the Anthropologycal Society of Serbia
Novi Sad, vol. 44, str. 299-305, 2009, UDK 572(05), ISSN 1820-7936
KVANTITATIVNA ANALIZA SKELETA
NEUROKRANIJUMA I VISCEROKRANIJUMA
UDK 572.71.087
Du{an [u{~evi}1, @eljko Karan2, Zoran Obradovi}2, Zlatan Stojanovi}1,
Goran Spasojevi}1, Ilija Baro{3, Sa{a Dragi}3, Ilija Rami}3
Univerzitet u Banjoj Luci, Medicinski fakultet
1Katedra za anatomiju
2Katedra za sudsku medicinu
3Studentska sekcija za morfologiju
Izvod: Na standardizovanoj seriji koja se sastoji od 46 rendgenograma u L-L
projekciji prikupljenih od ispitanika razli~itog doba i pola mjereni su i izra~unati
sljede}i parametri: kranioselarni indeks, povr{ina sfenoidnog sinusa, povr{ina turskog
sedla, du`ina baze lobanje, ugao baze lobanje. U toku ispitivanja koriste}i antropometrijske ta~ke do{li smo do mogu}nosti da konstrui{emo dva trougla sa zajedni~kom
hipotenuzom nazion-bazion. Trougao baze lobanje koji povezuje nasion, tuberculum
sellae i basion i tzv. trougao lica koji povezuje nasion, prosthion i basion. Mjere}i
povr{inu i vrijednosti uglova i stavljaju}i ih u korelacioni i alometrijski odnos sa
prethodno navedenim mjerama do{li smo do izuzetno interesantnih rezultata.
Klju~ne rije~i: antropometrijske ta~ke, bazalni ugao, sfenoidni sinus, kranioselarni indeks
Uvod
Na oblik, veli~inu i polo`aj neuralnog dijela lobanje (neurokranijuma) tokom
filogenetskog i ontogenetskog razvoja ~ovjeka, prvenstveno uti~e enormna encefalizacija (razvoj mozga), dok je visceralni dio (viscerokranijum) pod uticajem aparata za
`vakanje.
Kako oba dijela izgra|uju skelet glave kao jedinstvenu, uskla|enu cjelinu, oni
moraju biti zavisni jedan od drugoga, ali i od polo`aja i stava cijelog tijela.
Posljedice takvog me|usobnog uticaja nazivamo korelacijama i one su bile
predmet na{eg istra`ivanja. Uticaj mozga na lobanju ~ovjeka je o~igledan on svojom
veli~inom dovodi do {irenja lobanjske {upljine: ~eona kost se uspravlja i izbo~uje
naprijed a potilja~na kost nazad pri ~emu se neurokranijum nadnosi na viscerokranijum a lobanjska baza dobija karakteristi~an kifoti~an pregib ozna~en kao kifoza baze
lobanje.
Nastanak kifoze lobanjske baze tuma~i se uspravnim (bipedalnim) stavom
~ovjeka odnosno uspravnim hodom koji je na neki na~in podstrek za razvitak mozga
odnosno encefalizacije.
299
Du{an [u{~evi} i sar.
Kvantitativna analiza skeleta neurokranijuma i viscerokranijuma
U dosada{njim ispitivanjima na standardizovanoj seriji 46 L-L rentgenograma
osoba razli~ite starosti i pola bez evidentnih intrakranijalnih patolo{kih promjena
autori su do sada mjerili sljede}e parametre:
·
ugao baze lobanje
·
povr{inu sfenoidnog sinusa
·
povr{inu turskog sedla
·
kranioselarni indeks
·
du`inu baze lobanje
·
povr{inu tzv. trougla baze lobanje
·
povr{inu tzv. trougla lica.
Cilj rada
Precizno izmjeriti parametre baze lobanje i potvrditi ili odbaciti njihovu
korelaciju.
Materijal i metode
Pri mjerenju su kori{}ene internacionalno utvr|ene kraniometrijske ta~ke. Sva
mjerenja su izra~unata precizno, u nekoliko navrata, uz kori{}enje “inter-observer”
metode (mjerenja od strane needukovane osobe). Svaki izmjereni rezultat je unet u
bazu podataka nakon ~ega je izvr{ena deskriptivna i standardna statisti~ka analiza za
svaki parametar posebno a u daljem toku i korelacija izme|u pojedinih parametara,
{to je predstavljeno tabelarno i grafi~ki.
Rezultati ovog istra`ivanja ve} su izneti na sli~nim skupovima uz odre|ene
zaklju~ke i meritorno prodiskutovani. Ovom prilikom poku{a}emo da iznesemo
korelacione odnose izme|u du`ine baze lobanje te povr{ina kranijalnog i facijalnog
trougla.
Du`ina baze lobanje
300
Du{an [u{~evi} i sar.
Kvantitativna analiza skeleta neurokranijuma i viscerokranijuma
Trougao baze lobanje (kranijalni) i trougao lica (facijalni)
Rezultati
Du`ina Povr{ina Povr{ina
Povr{ina
Bazalni
baze trougla baze trougla
turskog
ugao
lica
lobanje
lobanje
sedla (cm2)
RTG
br:
Pol
Dob
KSI
Povr{ina
sinusa
(cm2)
1.
M
1968
6.74
4.94
0.73
123
12.40
12.65
39.10
2.
@
1990
6.56
3.82
0.52
124
12.30
13.68
37.05
3.
@
1982
6.58
2.57
1.22
118
12.30
15.26
39.24
4.
M
1932
6.36
7.41
0.56
107
11.80
14.94
30.09
5.
@
1983
6.28
3.30
0.86
130
11.80
10.64
41.44
6.
@
1982
5.84
4.88
1.03
121
12.80
15.96
33.06
7.
@
1974
6.65
3.95
1.10
115
12.30
12.32
35.84
8.
@
1959
8.02
4.80
1.02
114
11.50
13.39
32.96
@
1950
8.57
3.50
1.17
112
12.00
14.58
39.42
...
46.
Tabela 1. Srednje vrijednosti kraniometrijskih parametara
Table 1. Average values of craniometric parameters
Parametar
Srednja vrijednost
Standardna devijacija
Du`ina baze lobanje
12.04
2.69
Povr{ina kranijalnog trougla
13.83
3.54
Povr{ina facijalnog trougla
37.36
9.78
301
Du{an [u{~evi} i sar.
Kvantitativna analiza skeleta neurokranijuma i viscerokranijuma
Grafik 1. Vrijednosti povr{ina kranijalnog i facijalnog trougla u odnosu na dob
Graphic 1. Values of areas of cranial and facial triangle dependence of age
Grafik 2. Vrijednosti du`ine baze lobanje u odnosu na pol
Graphic 2. Values of cranial base length in regard to sex
Grafik 3. Vrijednosti povr{ina trougla baze lobanje i trougla lica u odnosu na pol
Graphic 3. Values of areas of cranial and facial triangle in regard to sex
302
Du{an [u{~evi} i sar.
Kvantitativna analiza skeleta neurokranijuma i viscerokranijuma
Grafik 4. Vrijednosti povr{ine trougla baze lobanje u odnosu na dob
Graphic 4. Values of areas of cranial triangle dependence of age
Grafik 5. Vrijednosti povr{ine trougla lica u odnosu na dob
Graphic 5. Values of areas of facial triangle dependence of age
Diskusija
Gould je 1977. godine postavio hipotezu da je pove}anje veli~ine mozga u odnosu
na du`inu baze lobanje najva`niji uzrok ekstremne bazikranijalne fleksije i ostalih
“pedomorfnih” karakteristika ljudske lobanje. Kasnije su Ros i Ravosa prona{li da je
bazikranijalna fleksija kod nehominoidnih primata zna~ajno povezana sa pove}anjem
veli~ine mozga u odnosu na du`inu baze lobanje.
Me|utim, kada se vrijednosti bazikranijalne fleksije ~ovjeka uporede sa onima
koje su pretpostavljene na osnovu vrijednosti kod nehominoida, dobija se jasan
zaklju~ak da je baza lobanje “modernog” ~ovjeka manje flektirana u odnosu kako bi
trebalo da bude prema veli~ini mozga.
Kako su Ros i Ravosa (1993) naglasili: ”Pove}anje fleksije baze lobanje zna~ajno
omogu}ava pove}anje volumena lobanje bez pove}anja njene du`ine... Iako mozak postaje
ve}i, udaljenost izme|u razli~itih dijelova mozga je minimizirana. Ako bi se mozak
pove}avao izdu`ivanjem, onda bi udaljenost izme|u rostralnog i kaudalnog pola mozga
rasla, istovremeno pove}avaju}i du`inu putanje nervnih impulsa”.
303
Du{an [u{~evi} i sar.
Kvantitativna analiza skeleta neurokranijuma i viscerokranijuma
Me|utim, fleksija baze lobanje ne mo`e biti redukovana ispod 90° bez zna~ajnog
rearan`iranja kompletne arhitekture lobanje. Postoji velika vjerovatno}a da je ugao
baze lobanje limitiran. Sve ovo implicira da se proces rasta mozga a time i lobanje,
odvija kroz jo{ neke mehanizme osim bazikranijalne fleksije. Jedan od tih mogu}ih
mehanizama je i lateralna ekspanzija u lobanjskoj {upljini iznad petroznih i temporalnih kostiju.
Sumiraju}i prethodne studije, mo`emo zaklju~iti da relativna veli~ina mozga,
naro~ito du`ina baze lobanje, predstavlja va`nu determinantu stepena savijanja
(angulacije) bazikranijuma.
Trenutno postoji mala empirijska podr{ka hipotezi da su polo`aj glave, vrata i
tijela direktno povezani sa varijacijama baze lobanje, naro~ito sa njenom savijeno{}u u
srednjoj sagitalnoj ravni.
Zaklju~ci
Na osnovu istra`ivanja i mjerenja razli~itih parametara baze lobanje iz pro{le i
ove sada{nje studije do{li smo do sljede}ih zaklju~aka:
Povr{ine turskog sedla i sfenoidnog sinusa pokazuju statisti~ki i alometrijski
zna~ajnu korelaciju na ispitivanim uzorcima.
Vrijednosti bazalnog ugla ne pokazuju statisti~ki i alometrijski zna~ajnu
povezanost sa povr{inom turskog sedla i sfenoidnog sinusa.
Vrijednosti du`ine baze lobanje i povr{ina kranijalnog i facijalnog trougla pokazuju visoko signifikantnu povezanost.
Vrijednosti du`ine baze lobanje i bazalnog ugla pokazuju laku signifikantnu
povezanost.
Ne postoje evidentne polne razlike kod ispitivanih parametara.
Vrijednosti povr{ina kranijalnog i facijalnog trougla su gotovo linearne prirode u
odnosu na starenje.
Vrijednosti povr{ina trougla baze lobanje i trogla lica ne pokazuju statisti~ki i
alometrijski zna~ajnu povezanost.
Literatura
Robert A. Koenigsberg et al.; Evaluation of Platybasia with MR Imaging; American Journal of
Neuroradiology 26:89-92, January 2005.
DANIEL E. LIEBERMAN et al. The Primate Cranial Base: Ontogeny, Function, and Integration, YEARBOOK OF PHYSICAL ANTHROPOLOGY 43:117–169 (2000).
Daniel E. Lieberman & Robert C. McCarthy. The ontogeny of cranial base angulation in humans
and chimpanzees and its implications for reconstructing pharyngeal dimensions, Journal of
Human Evolution (1999) 36, 487–517 Article No. jhev. 1998.0287 Available online at
http://www.idealibrary.com on.
Dr. Tvrtko [vob, ELEMENTI MEDICINSKE ANTROPOLOGIJE; “Svjetlost” Sarajevo 1976.
Gray s anatomy, Churchill Livingstone 1995.
Jelena Krmpoti}-Nemanji}, ANATOMIJA ^OVJEKA, Jugoslavenska medicinska naklada,
1981.
Srboljub @ivanovi}, MEDICINSKA ANTROPOLOGIJA, Beograd 1997.
Branislav Goldner, et al. KLINI^KA RENDGENOLOGIJA ENDOKRINOG SISTEMA,
De~je novine, Beograd 1989. str. 39-41, 60-62, 76, 106, 473.
304
Du{an [u{~evi} i sar.
Kvantitativna analiza skeleta neurokranijuma i viscerokranijuma
David Sutton et al. TEXT BOOK OF RADIOLOGY AND IMAGING, Churchill Livingstone
1998. str. 1498.
QUANTITATIVE ANALYSIS OF SKELETON
NEUROCRANIUM AND VISCEROCRANIUM
Summary
The measurements and calculations were performed on standardized series comprised of 46 rentgenograms in L-L projection collected from persons of different age
and both sexes. The following are the measured parameters: cranio-sellar index, area
of sphenoidal sinus, area of sella turcica, cranial base length, cranial base angle.
During examination using anthropometric points, we were able to construct two
triangles with a common hypotenuse nasion-basion. First triangle, so called scull base
triangle connects three points nasion-basion-turkish saddle tubercle. Second triangle,
known as triangle of the face connects prosthion-nasion-basion. Measuring areas of
the triangles and putting them in correlative relation with earlier quoted measures, we
came to the very interesting results.
Key words: anthropometrical points, basal angle, sphenoidal sinus, cranio-sellar
index
305
© Copyright 2024 Paperzz
