Δξγαζία Α΄ Σξηκήλνπ ΛΟΓΟΣΔΥΝΗΑ Θέκα: Τα υύλα στην Λογοτεχνία Τπεχζπλε Καζεγήηξηα: θ. Ήξα Γνχξνπ πληνληζκφο Δξγαζίαο: Δπάγγεινο Καληάο Μαζεηέο: Κσλζηαληίλνο Αξγέληνο Μεηαμία Εαθείξε Δπάγγεινο Καληάο Φσηεηλή Καζηξηλάθε Ήιηα Κνηξνθφε Θσκάο Νηφιθαο Γηψξγνο Σξίθθαο- Μπξηηη 1 Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ Δηζαγσγή .................................................................................................................................. 3 1.ΟΗ ΓΗΑΦΟΡΔ ΣΩΝ ΓΤΟ ΦΤΛΩΝ ΜΔΑ ΑΠΟ ΣΟ ΚΟΗΝΩΝΗΚΟ ΚΑΗ ΗΣΟΡΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ................................................................................................................................. 4 ΔΗΑΓΧΓΖ............................................................................................................................ 4 ΠΡΟΣΤΠΟ ΚΤΡΗΑΡΥΗΑ – ΠΡΟΣΤΠΟ ΤΝΣΡΟΦΗΚΟΣΖΣΑ..................................... 4 ΠΡOIΣΟΡΗΚΔ ΚΟΗΝΧΝΗΔ ............................................................................................ 5 ΟΜΖΡΗΚΖ ΔΠΟΥΖ ............................................................................................................. 6 ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΚΛΑΗΚΖ ΑΡΥΑΗΟΣΖΣΑ ............................................................................ 6 Ζ ΤΓΥΡΟΝΖ ΔΠΟΥΖ ....................................................................................................... 8 2. ΑΝΑΕΖΣΖΖ ΚΑΗ ΤΓΚΡΗΖ ΜΖ ΛΟΓΟΣΔΥΝΗΚΟΤ ( ΓΖΜΟΗΟΓΡΑΦΗΚΟΤ, ΔΠΗΣΖΜΟΝΗΚΟΤ ) ΚΔΗΜΔΝΟΤ ΜΔ ΟΜΟΘΔΜΟ ΛΟΓΟΣΔΥΝΗΚΟ....................... 9 Πινθή .................................................................................................................................... 9 Φπρνγξαθηθά Υαξαθηεξηζηηθά ........................................................................................... 10 θνπφο ςπρνγξάθεζεο ........................................................................................................ 10 3.ΔΠΗΖΜΑΝΖ ΣΖ ΟΠΣΗΚΖ ΓΩΝΗΑ ΜΔΩ ΣΖ ΟΠΟΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΑΕΔΣΑΗ ΣΟ ΣΔΡΔΟΣΤΠΟ ΣΟΤ ΦΤΛΟΤ .............................................. 13 ΚΟΗΝΧΝΗΚΔ ΑΝΗΟΣΖΣΔ: ΓΗΑΚΡΗΔΗ ΜΔ ΒΑΖ ΣΟ ΦΤΛΟ ............................. 13 ηξεφηππα σο πξνο ηα θχιια ζε θείκελα ηεο Διιεληθήο Λνγνηερλίαο .............................. 13 4.πγγξαθή θεηκέλνπ γηα ην νπηζζόθπιιν ηνπ βηβιίνπ,ην νπνίν πξνζπαζεί λα ειθύζεη έθεβνπο αλαγλώζηεο. ............................................................................................................ 16 5.Σαύηηζεκε θάπνηνλ ήξσα θαη ζπγγξαθή ζειίδσλ ηνπ εκεξνινγίνπ ηνπ ή επηζηνιώλ ηνπ. .......................................................................................................................................... 17 6.Ζ επηζηήκε ηεο ςπρνινγίαο κέζα ζηε ινγνηερλία .......................................................... 18 7.Σα θύια ζηε Εσγξαθηθή ................................................................................................... 19 Δπίινγνο ................................................................................................................................. 22 Βηβιηνγξαθία.......................................................................................................................... 23 2 Δηζαγσγή Ζ εξγαζία πνπ ε Α’ Λπθείνπ θαιείηαη λα εθπνλήζεη είλαη θάζε ρξφλν ε ίδηα: «Σα θχια ζηε Λνγνηερλία». Κάζε ρξφλν φκσο ε Α’ Λπθείνπ απαξηίδεηαη απφ δηαθνξεηηθνχο καζεηέο, δηαθνξεηηθψλ ελδηαθεξφλησλ, ηδηνζπγθξαζίαο θαη δηάζεζεο λα πάλε ηελ εξγαζία έλα βήκα παξαπέξα. Φέηνο ινηπφλ απνθαζίζακε λα αζρνιεζνχκε –εμ αθνξκήο ηνπ αξρηθνχ καο ζέκαηνο- κε ηα θχια, ηε ζέζε ηνπο ζηε θνηλσλία, φπσο απηή δηακνξθψζεθε κε ην πέξαζκα ησλ αηψλσλ, αιιά θαη ηηο κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο. Ζ εξγαζία καο δελ έκεηλε ζηε Λνγνηερλία, αιιά αζρνιήζεθε θαη κε άιινπο ηνκείο, πην επηζηεκνληθνχο, κε απψηεξν ζθνπφ λα θαιχςνπκε ην ελδηαθέξνλ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξσλ αλαγλσζηψλ. Κη επεηδή ε «γλψζε» πξέπεη λα δηαδίδεηαη θαη νη απφςεηο λα θξίλνληαη, ηε ζέηνπκε ζηε δηάζεζή ζαο κε ηελ επρή λα ηε βξείηε ηνπιάρηζηνλ εδηαθέξνπζα. 3 1.ΟΗ ΓΗΑΦΟΡΔ ΣΩΝ ΓΤΟ ΦΤΛΩΝ ΜΔΑ ΑΠΟ ΣΟ ΚΟΗΝΩΝΗΚΟ ΚΑΗ ΗΣΟΡΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΔΗΑΓΧΓΖ Οη ζρέζεηο ησλ δχν θχισλ πξνζδηνξίδνληαη απφ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νξγαλψλεηαη κηα θνηλσλία. Έηζη, αλ παξαθνινπζήζεη θάπνηνο ηελ ηζηνξηθή εμέιημε ζα δηαπηζηψζεη φηη άιιε ήηαλ ε ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηελ θνηλσλία ησλ ηξνθνζπιιεθηψλ (ζηελ νπνία ππήξρε ηζνηηκία ησλ δχν θχισλ), άιιε ζηελ αγξνηηθή θνηλσλία (ζηελ νπνία ήηαλ ζεζκνζεηεκέλε ε αληζφηεηα) θαη άιιε ζηε βηνκεραληθή θαη ηε ζπγρξνλε θνηλσλία. Γεληθά, ε αληζφηεηα ζηηο ζρέζεηο ησλ θχισλ είλαη έλα απφ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηαμηθήο θνηλσλίαο. ηελ ηαμηθή θνηλσλία νη άλδξεο είλαη νη θπξίαξρνη ζηελ νηθνλνκηθή, θνηλσληθή, πνιηηηθή, πνιηηηζηηθή θαη πλεπκαηηθή δσή, θαη νη γπλαίθεο πεξηνξίδνληαη ζε δεπηεξεχνληεο θαη ζπκπιεξσκαηηθνχο ξφινπο. Σν ηδενιφγεκα ζην νπνίν ζηεξίρηεθε απηή ε νξγάλσζε είλαη ην αμίσκα φηη νη άλδξεο είλαη απφ ηε θχζε ηνπο αλψηεξνη, αθνχ δηαζέηνπλ κεγαιχηεξε κπτθή δχλακε θαη επθπΐα. χκθσλα κε ηελ αληίιεςε απηή, ε αλσηεξφηεηα ησλ αλδξψλ δελ είλαη θνηλσληθφ θαηλφκελν αιιά θπζηθφο λφκνο. Οη αληηιήςεηο απηέο θινλίζηεθαλ ην 19ν αη, φηαλ κε πνιηηηθνχο θαη θνηλσληθνχο αγψλεο πνπ έγηλαλ πξνεηνηκάζηεθε ην έδαθνο γηα ηε ρεηξαθέηεζε ηεο γπλαίθαο. ήκεξα, ζηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο ε ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηελ θνηλσλία έρεη ζαθψο βειηησζεί ράξε ζηε λνκηθή θαη ζεζκηθή θαηνρχξσζε ηεο ηζφηεηαο ησλ δχν θχισλ. Αμίδεη, σζηφζν, λα παξαηεξήζεη θαλείο απφ θνληά ηε ζρέζε ησλ δχν θχισλ δηφηη «ν ηξόπνο πνπ νηθνδνκνύληαη νη ζρέζεηο ηωλ δύν θύιωλ έρεη θαζνξηζηηθέο ζπλέπεηεο ζηελ πξνζωπηθή δωή ηωλ αληξώλ θαη ηωλ γπλαηθώλ, ζηνπο ξόινπο πνπ αλαιακβάλνπκε θαζεκεξηλά ζηε δωή καο, ζηηο επηινγέο πνπ θάλνπκε, ζηελ πνιηηηζηηθή καο εμέιημε, ζηελ θαηεύζπλζε ηεο θηιεηξεληθήο ή ηεο θηινπόιεκεο πξννπηηθήο ΠΡΟΣΤΠΟ ΚΤΡΗΑΡΥΗΑ – ΠΡΟΣΤΠΟ ΤΝΣΡΟΦΗΚΟΣΖΣΑ Η Ράηαλ Άηζιεξ ζην βηβιίν ηεο «ε Κύιημ θαη ην Ξίθνο» δηαθξίλεη δύν ηξόπνπο νξγάλωζεο ηωλ ζρέζεωλ κεηαμύ ζειπθνύ θαη αξζεληθνύ : ν έλαο ηξόπνο ζηεξίδεηαη ζην πξόηππν ηεο θπξηαξρίαο - ζ' απηό νη αλζξώπηλεο ζρέζεηο πξνζδηνξίδνληαη από ηε βία ή 4 ηελ απεηιή ηεο βίαο - θη ν άιινο ηξόπνο νξγάλωζεο ζηεξίδεηαη ζην πξόηππν ηεο ζπληξνθηθόηεηαο· εθεί ε θνηλωληθή νξγάλωζε ραξαθηεξίδεηαη από ηε ζπληξνθηθόηεηα. Ζ λαδηζηηθή Γεξκαλία, ην Ηξάλ ζηα ρξφληα ηνπ Υνκετλί, ε Ηαπσλία ησλ ακνπξάη, νη Αδηέθνη ηεο θεληξηθήο Ακεξηθήο κπνξεί λα αλαθέξνληαη ζε δηαθνξεηηθέο ρξνληθέο πεξηφδνπο, ζε δηαθνξεηηθέο γεσγξαθηθέο ζέζεηο, ζε δηαθνξεηηθνχο εζληθνχο, ζξεζθεπηηθνχο θαη ηερλνινγηθνχο πνιηηηζκνχο, φιεο φκσο νη παξαπάλσ θνηλσλίεο αληαπνθξίλνληαη ζε έλα εληαίν πξφηππν θνηλσληθήο νξγάλσζεο, έλα πξφηππν νξγάλσζεο απζηεξά αλδξνθξαηνχκελν, κε ηεξαξρηθή θαη απηαξρηθή θνηλσληθή δνκή, κε θνηλσληθή θαη πνιεκηθή βία. Αληίζεηα, θνηλσλίεο πνπ δηαθξίλνληαη απφ θάπνηα ζρεηηθή ηζφηεηα ησλ δχν θχισλ είλαη πεξηζζφηεξν εηξεληθέο θαη ιηγφηεξν απηαξρηθέο θαη ηεξαξρηθέο. Απηφ επηβεβαηψλεηαη απφ αλζξσπνινγηθά ζηνηρεία, απφ ζχγρξνλεο κειέηεο πνπ αλαθέξνληαη ζε ζεκεξηλέο θνηλσλίεο , πνπ δηαθξίλνληαη απφ κεγαιχηεξε ηζφηεηα ησλ δχν θχισλ (π.ρ. ε νπεδία) , θαη απφ πξντζηνξηθά θαη ηζηνξηθά ζηνηρεία. ΠΡOIΣΟΡΗΚΔ ΚΟΗΝΧΝΗΔ Σφηε ιεηηνπξγνχζαλ κε ηελ αληίιεςε φηη ε ζπλείδεζε ηνπ αλζξψπνπ απνηεινχζε θάηη μερσξηζηφ απν ηελ ππφινηπε θνηλφηεηα. Με άιια ιφγηα, απφ ηφηε πνπ ν άλζξσπνο αληηδηαζηέιιεη ηε ζέζε ηνπ ζην ππφινηπν θνηλσληθφ ζχλνιν, αιιάδεη πξνζαλαηνιηζκφ θαη εγθαηληάδεη ηε δηάηαμε ηεο ηεξαξρίαο θαη άξα θαη ηεο εθκεηάιιεπζεο. Με απηφ ηνλ ηξφπν θαζηεξψλεηαη θαη ε ππνβάζκηζε ή - ιηγφηεξν θνκςά - ε εθκεηάιιεπζε ηνπ ελφο θχινπ απφ ην άιιν. Αμίδεη φκσο λα ζηαζεί θαλείο ζ' απηή ηε θάζε ηεο πνιηηηζηηθήο δηαδξνκήο ηνπ αλζξψπνπ θαη λα παξαηεξήζεη απφ πην θνληά ην πιαίζην ηεο ζρέζεο ησλ δχν θχισλ. Αλάκεζα ζηα άιια, εθείλν πνπ εληππσζηάδεη ηνλ παξαηεξεηή, ζε ζρέζε κε ηηο επφκελεο ηζηνξηθέο πεξηφδνπο, είλαη ε ειεπζεξία πνπ απνιακβάλνπλ ηα δχν θχια ζηελ εξσηηθή ηνπο δσή. Ζ γπλαίθα ζηε λενιηζηθή επνρή παξνπζηάδεηαη λα έρεη αθφκε «εθηεηακέλα δηθαηώκαηα πάλω ζην ζώκα ηεο θαη κπνξεί λα βξεη εξαζηέο ή λα αιιάμεη ην “ζύδπγν” ηεο όζν ζπρλά ζέιεη». Σν πην ελδηαθέξνλ, φκσο, είλαη φηη ζην πιαίζην ηεο θνηλφηεηαο ηα παηδηά δε ζεσξνχληαη παηδηά ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ δεπγαξηνχ, αιιά παηδηά φισλ ησλ δεπγαξηψλ, πνπ θξνληίδνληαη απφ φινπο θαη ζεσξνχληαη κεηαμχ ηνπο αδέξθηα. Δίλαη θαλεξφ, ινηπφλ, φηη ε ηζφηεηα ζηε ζπκβίσζε ησλ δχν θίισλ είλαη ν αθξνγσληαίνο ιίζνο ζηνλ νπνίν ζηεξίδεηαη ην θνηλσληθφ νηθνδφκεκα ησλ αλζξψπσλ ηεο επνρήο εθείλεο. Βξηζθφκαζηε ζηελ επνρή πνπ αθφκε δελ έρεη εθεπξεζεί ην άξνηξν θαη ε γπλαίθα κε ηελ αμίλα θαιιηεξγεί ην ρσξάθη θαη εμαζθαιίδεη κεγαιχηεξε πνζφηεηα ηξνθήο απφ ηνλ άλδξα πνπ θπλεγάεη, ςαξεχεη θαη ζηήλεη παγίδεο ζηα δψα. Σα πξάγκαηα ζα αιιάμνπλ ιίγν αξγφηεξα, φηαλ ζα πξνθχςεη ην πεξίζζεπκα, φηαλ ζα πξνθχςεη ε ηδηνθηεζία θαη ε αλαγθαηφηεηα λα θιεξνδνηεζεί απηή ζηνπο απνγφλνπο. Σφηε ζα δηαπηζησζεί φηη νη ειεχζεξεο εξσηηθέο ζρέζεηο αλάκεζα ζηα δχν θχια δελ είλαη θάηη ηφζν απιφ, αιιά ελδερνκέλσο λα ζπληζηνχλ έλα είδνο θινπήο ηεο πεξηνπζίαο, αθνχ αλακθηζβήηεηα ε γπλαίθα κπνξεί λα γλσξίδεη πνηνο είλαη ν παηέξαο ηνπ παηδηνχ ηεο, ελψ ν άληξαο φρη. Έηζη θαζηεξψλεηαη ε κνλνγακία, αθνχ αξρηθά, ζ' απηφ ην πξψηκν ζηάδην, ε κνηρεία εθιακβάλεηαη σο κηα κνξθή θινπήο. Σελ επνρή απηή θαη γηα ρηιηάδεο ρξφληα ε γπλαίθα ζπιιέγεη ηελ ηξνθή θαη αθνινπζεί ηνλ άλδξα ζην θπλήγη, αθνχ είλαη απαξαίηεηε ε ελεξγνπνίεζε φισλ ησλ 5 δηαζέζηκσλ δπλάκεσλ γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο ηξνθήο. Ζ ηξνθνζπιινγή είλαη αθφκε εμαηξεηηθά ζεκαληηθή εμαηηίαο ηεο αβεβαηφηεηαο ηνπ απνηειέζκαηνο ηνπ θπλεγηνχ. Απηφ δίλεη ζηε γπλαίθα κηα ηδηαίηεξε ζέζε ζηελ θνηλσλία θαη ηε δπλαηφηεηα λα επηιέγεη εθείλε ηνλ εξσηηθφ ηεο ζχληξνθν. Γε ζεκαίλεη φκσο ζε θακηά πεξίπησζε φηη ε γπλαίθα αζθεί εμνπζία. Δλδηαθέξνλ έρεη θαη ε ζηάζε ησλ γνληψλ απέλαληη ζηα παηδηά, δεδνκέλνπ φηη απηά θαίλνληαη λα αλήθνπλ ζην γέλνο θαη έηζη νη γνλείο δε κπνξνχλ λα αζθήζνπλ εμνπζία πάλσ ηνπο. Δπίζεο, ν θαζέλαο θξνληίδεη γηα ηνλ άιιν, φπσο ε κεηέξα θξνληίδεη γηα ην παηδί ηεο θαη ε θξνληίδα γηα ηνπο γέξνπο θαη ηα παηδηά είλαη θνηλή. Δθπξφζσπνο ηνπ γέλνπο είλαη κηα γπλαίθα, ε νπνία είλαη πξψηε κεηαμχ ίζσλ. Δίλαη βέβαην φηη ε ηζφηεηα ησλ δηθαησκάησλ θαζηζηά απηνλφεηε θαη ηελ ηζφηεηα ησλ ππνρξεψζεσλ. Έηζη ,παξαδείγκαηνο ράξηλ, γηα έλα έγθιεκα ππεχζπλν είλαη νιφθιεξν ην γέλνο, ε ιεία κνηξάδεηαη εμίζνπ ελψ ηα θαιχηεξα θνκκάηηα δίλνληαη ζηνπο αξξψζηνπο θαη ζηα παηδηά. Σν πέξαζκα απφ ηελ ηξνθνζπιιεθηηθή θνηλσλία ζηελ θνηλσλία ηεο παξαγσγήο επεξέαζε ζεκαληηθά ηηο ζρέζεηο ησλ δχν θχισλ. Ζ κεηάβαζε ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο γεο, ε νπνία έγηλε κε ηε ζπκβνιή ηεο γπλαίθαο, απνηέιεζε επαλάζηαζε. Αξρηθά φκσο ε ζέζε ηεο γπλαίθαο παξέκεηλε ζεκαληηθή. Ζ γπλαίθα δηαηήξεζε ηελ πξνηεξαηφηεηα ηεο. ΟΜΖΡΗΚΖ ΔΠΟΥΖ ηελ νκεξηθή ηψξα επνρή νη γπλαίθεο απνιακβάλνπλ πεξηζζφηεξεο ειεπζεξίεο απφ ηελ θιαζηθή επνρή. Βγαίλνπλ βφιηα ζηελ πφιε, φπνηε ζέινπλ, κηινχλ κε ηνπο πνιεκηζηέο (φπσο ζπκβαίλεη κε ηελ Δθάβε ή ηελ Αλδξνκάρε ζηελ Ηιηάδα ή ηε Ναπζηθά ζηελ Οδχζζεηα). Παξφια απηά, ε γπλαίθα θαίλεηαη φηη δελ ηξψεη θαη δελ πίλεη πνηέ κε ηνλ άληξα ηεο, πεξηνξίδεηαη ζε εηδηθνχο ρψξνπο θαη ειέγρεηαη αθφκε θαη απφ ηνλ αλήιηθν γην ηεο (ν Σειέκαρνο γηα παξάδεηγκα ειέγρεη ηε κεηέξα ηνπ Πελειφπε ζηελ Οδχζζεηα). Ζ δνκή ηεο νηθνγέλεηαο είλαη ζηα ρξφληα απηά ζαθψο αλδξνθξαηηθή. Ζ ζπδπγηθή πίζηε έρεη ηφζε ζεκαζία, ψζηε ν ζχδπγνο κπνξεί λα ηηκσξήζεη ή θαη λα ζαλαηψζεη ηε ζχδπγν, αλ απηή δελ αληαπνθξηζεί ζην ξφιν ηεο (ζπδπγηθή πίζηε). ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΚΛΑΗΚΖ ΑΡΥΑΗΟΣΖΣΑ ηελ θιαζηθή Αζήλα ν πεξηνξηζκφο ησλ γπλαηθψλ είλαη ηέηνηνο πνπ νη Αζελαίνη φξηζαλ έλαλ έθνξν, γηα λα ειέγρεη ηε δηαγσγή ησλ γπλαηθψλ. Ζ γπλαίθα, φζν ιηγφηεξα είρε αθνχζεη θαη είρε δεη, ηφζν πην αμηφινγε θξηλφηαλ. «Κάζε νηθνγέλεηα ήηαλ έλαο κηθξόο θόζκνο ζρέζεωλ εμνπζίαο: ε εμνπζία ηνπ νηθνγελεηάξρε επί ηεο ζπδύγνπ ηνπ θαη ηωλ παηδηώλ ηνπ παξνκνηαδόηαλ από ηνπο αξραίνπο κε ηελ εμνπζία ελόο βαζηιηά». Οη γπλαίθεο ηελ επνρή απηή δελ είραλ θαλέλα πνιηηηθφ δηθαίσκα θαη κεηνλεθηνχζαλ θαη ζην αζηηθφ δίθαην. Ζ γπλαίθα αδπλαηνχζε λα θιεξνλνκήζεη αθφκε θαη ηελ παηξηθή πεξηνπζία θαη ε ίδηα ε θφξε ππνινγηδφηαλ σο ηκήκα ηεο παηξηθήο πεξηνπζίαο. Δπίζεο, ην γπλαηθείν θχιν ζηεξνχληαλ θάζε δηθαηνπξαθηηθήο ηθαλφηεηαο. ην δηθαζηήξην εθπξνζσπνχληαλ απφ ην ζχδπγν, ηνλ παηέξα ή ηνλ 6 αδειθφ, αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε. Ο γάκνο ζηελ ειιεληθή αξραηφηεηα νπζηαζηηθά απέβιεπε ζηελ εμαζθάιηζε λφκηκσλ παηδηψλ. Καη βέβαηα, γηα λα γίλεη ν γάκνο έπξεπε ε λχθε λα πξνηθηζηεί. Ζ πξνίθα απνζθνπνχζε ζην λα εκπνδίζεη ην δηαδχγην, δηφηη ζ' απηή ηελ πεξίπησζε ν ζχδπγνο ππνρξενχληαλ λα επηζηξέςεη θαη ηελ πξνίθα. Γεληθά, νη αξραίνη Έιιελεο επηδίσθαλ λα παληξεχνληαη πην πινχζηεο απφ απηνχο γπλαίθεο θαη έηζη ν γάκνο θαηαληνχζε κηα νηθνλνκηθή ζπλαιιαγή. Αμίδεη, φκσο, λα ζεκεησζεί φηη, αλ έλαο ζχδπγνο θαθνπνηνχζε ηε γπλαίθα ηνπ, ηφηε απηή κπνξνχζε λα εγθαηαιείςεη ηε ζπδπγηθή εζηία θαη ν ζχδπγνο ππνρξεσλφηαλ λα επηζηξέςεη ηελ πξνίθα ή λα θαηαβάιεη ηφθν γηα φζν ρξφλν ηελ θξαηνχζε. Αθφκε, ε γπλαίθα θξνληίδεη ηα παηδηά, ην ζπίηη θαη έρεη ηελ επζχλε ησλ δνχισλ. Ο άληξαο αληίζεηα αζρνιείηαη κε ηελ πνιηηηθή, ηηο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο (γεσξγία, εκπφξην, βηνηερλία), ηα δηθαζηήξηα. Γεληθά, ε γπλαίθα κέλεη θιεηζκέλε ζην γπλαηθσλίηε, γηα λα γλέζεη, λα ξάβεη θαη ζε ζπάληεο πεξηπηψζεηο λα καζαίλεη αλάγλσζε θαη γξαθή. Γε βγαίλεη απφ ην ζπίηη ρσξίο λα ηε ζπλνδεχεη κηα δνχιε. Ο Δπξηπίδεο, κάιηζηα, ραξαθηεξίδεη ηε γπλαίθα «νηθνχξγεκα», δειαδή ζε νπδέηεξν γέλνο θάηη πνπ θπιάεη ην ζπίηη. Γηα ηνλ Αζελαίν θχξην ηνπ νίθνπ, εθηφο απφ ην βαζηθφ ξφιν ηεο, λα ηνπ γελλά λφκηκα παηδηά, είλαη θαη ε επηζηάηξηα ησλ δνχισλ. Δίλαη αθφκε γλσζηφ φηη νη γπλαίθεο δελ εκθαλίδνληαη ζε θνηλσληθέο εθδειψζεηο, παίξλνπλ φκσο κέξνο ζε ζξεζθεπηηθέο ηειεηέο θαη γη' απηέο πξννξίδνληαη θαη νξηζκέλεο ηεξνζχλεο. Αληίζεηα κε ηνπο Αζελαίνπο νη γακήιηεο ζρέζεηο ζηνπο Γσξηείο θαη ηδηαίηεξα ζηε πάξηε εγθσκηάδνληαη γηα ηηο πεξηζζφηεξεο ειεπζεξίεο πνπ επέηξεπαλ ζηηο γπλαίθεο. Καη ηνχην, γηαηί νη ζρέζεηο απηέο ήηαλ πξνζθνιιεκέλεο ζε αξρατθέο κνξθέο θπιεηηθήο νξγάλσζεο ηεο θνηλσλίαο. Έηζη, ζηε πάξηε ηα θνξίηζηα γπκλάδνληαλ καδί κε ηα αγφξηα. Αληίζεηα, ζηελ Αζήλα αγφξηα θαη θνξίηζηα κεγάισλαλ καδί κφλν κέρξη ηα επηά ηνπο ρξφληα. Μεηά ηα επηά ρξφληα ηα αγφξηα πήγαηλαλ ζην ζρνιείν, ελψ ηα θνξίηζηα ζην ζπίηη. Απφ ηε κεηέξα ηα θνξίηζηα κάζαηλαλ γξαθή θαη αλάγλσζε θαη γεληθά φ,ηη ρξεηαδφηαλ γηα λα γίλνπλ θαιέο νηθνδέζπνηλεο θαη κεηέξεο. Αλάκεζα ζηα δψδεθα κε εηθνζηηέζζεξα ε παξηηάηηζζα απνιάκβαλε πιήξεο ζεμνπαιηθήο ειεπζεξίαο. Μπνξνχζε απηεμνχζηα λα ζπλάςεη ζρέζεηο κε φπνηνλ επηζπκνχζε. Μπνξνχζε λα ζπκκεηέρεη ζε δίθεο, λα δηαρεηξηζηεί ηελ πεξηνπζία ηεο θαη ν φξθνο ηεο είρε αμία. Σα δσκάηηα ησλ γπλαηθψλ ζθξαγίδνληαλ κε θεξί ή θιεηδψλνληαλ κε ζπαξηηαηηθά θιεηδηά. Οη θιεηδαξηέο δελ άλνηγαλ απφ κέζα θαη ζε πεξίπησζε ππξθαγηάο νη γπλαίθεο θαίγνληαλ ζπλήζσο δσληαλέο. Αο κελ μερλάκε πφζν ζθαλδάιηζε ηελ αζελατθή θνηλσλία ην γεγνλφο φηη ν Πεξηθιήο αληηκεηψπηδε ηε δεχηεξε γπλαίθα ηνπ, ηελ Αζπαζία, σο αλζξψπηλν πιάζκα, επηηξέπνληαο ηεο λα βξίζθεηαη ζηα δσκάηηα ηνπ αληί λα είλαη απνθιεηζκέλε ζην γπλαηθσλίηε ή πσο ήηαλ δπλαηφ λα ηνλ επηζθέπηνληαη νη θίινη ηνπ καδί κε ηηο γπλαίθεο ηνπο. Οη ζχδπγνη κνηξάδνληαλ ην ίδην θξεβάηη, φπνηε ην επηζπκνχζε ν άληξαο, αιιά δε κνηξάδνληαλ πνηέ ην ίδην ηξαπέδη εθηφο απφ ηηο νηθνγελεηαθέο γηνξηέο. Γηα ηηο εξσηηθέο ηνπ ζπλεπξέζεηο ν ζχδπγνο πξνηηκνχζε ηελ παιιαθίδα ή ηελ εηαίξα. Αηηία δηαδπγίνπ γηα ηε γπλαίθα απνηεινχζαλ ε αηεθλία ή ε αζπκθσλία ραξαθηήξσλ. Χζηφζν, ν άληξαο κπνξνχζε λα δηψμεη ηε γπλαίθα ηνπ φπνηε ήζειε, αξθεί λα πξφθεξε ελψπηνλ καξηχξσλ ηε θξάζε «ζε δηψρλσ». Ζ γπλαίθα πάιεςε γηα ηελ θαηάθηεζε ζπγθεθξηκέλσλ αηνκηθψλ θαη θνηλσληθψλ δηθαησκάησλ, μεθηλψληαο απφ ην δηθαίσκα ζηελ εθπαίδεπζε, αθνχ ε παηδεία ήηαλ απξφζηηε ζε απηή. Μέρξη ηα ηέιε ηνπ 19° αηψλα ζη γπλαίθεο ήηαλ ζρεδφλ απνθιεηζκέλεο απφ ηε κηζζσηή εξγαζία. Θεσξνχληαλ 7 άεξγεο, αθνχ νχηε απηή ε νηθηαθή εξγαζία ηνπο δελ αλαγλσξηδφηαλ, ακφξθσηεο θαη «νπηζζνδξνκηθέο». Αθφκε θαη φηαλ ε εξγαζία ηνπο ζεσξήζεθε απαξαίηεηε , ηα επαγγέικαηα πνπ θνηλσληθά ηνχο επηηξέπνληαλ ήηαλ ηα ιεγφκελα «γπλαηθεία επαγγέικαηα», απηά δειαδή πνπ απνηεινχζαλ κηα πξνέθηαζε ηνπ παξαδνζηαθνχ ξφινπ ησλ γπλαηθψλ κέζα ζηελ νηθνγέλεηα, πρ. δαζθάια. Δπίζεο, νη γπλαίθεο ρξεζηκνπνηνχληαλ σο εξγάηξηεο κε κηθξφηεξν εκεξνκίζζην απφ ηνπο άλδξεο. Ζ ΤΓΥΡΟΝΖ ΔΠΟΥΖ Βιέπνπκε, ινηπφλ, φηη κε ην πέξαζκα ησλ αηψλσλ, ε γπλαίθα αξρίδεη λα απνθηά ηζρπξφηεξε ζέζε ζηελ θνηλσλία, θάηη πνπ -θαηά πεξίζηαζε- εμαξηάηαη ηφζν απφ ην ραξαθηήξα ηεο φζν θη απφ ην ραξαθηήξα ησλ αλδξψλ ηνπ πεξηβάιινληφο ηεο. Κη έηζη θηάλνπκε ζηα 1922-24, νπφηε νη θεκηλίζηξηεο ηεο επνρήο ζα νξγαλψζνπλ ηνλ αγψλα γηα ηελ απφθηεζε ησλ πνιηηηθψλ ηνπο δηθαησκάησλ. Σα ζρφιηα πνπ ζα αθνπζηνχλ γηα ηε δξαζηεξηφηεηα ηνπο είλαη πνιιά θαη πνηθίια. Σν 1946 γίλεηαη ην Α’ Παλειιαδηθφ Γπλαηθείν πλέδξην, πνπ ζπκπεξηιακβάλεη ζηα αηηήκαηά ηνπ ηελ πνιηηηθή ηζφηεηα ησλ γπλαηθψλ. Σειηθά, ην 1952 παξαρσξήζεθαλ πιήξε πνιηηηθά δηθαηψκαηα ζηηο γπλαίθεο 8 2. ΑΝΑΕΖΣΖΖ ΚΑΗ ΤΓΚΡΗΖ ΜΖ ΛΟΓΟΣΔΥΝΗΚΟΤ ( ΓΖΜΟΗΟΓΡΑΦΗΚΟΤ, ΔΠΗΣΖΜΟΝΗΚΟΤ ) ΚΔΗΜΔΝΟΤ ΜΔ ΟΜΟΘΔΜΟ ΛΟΓΟΣΔΥΝΗΚΟ ΛΟΓΟΣΔΥΝΗΚΟ ΚΔΗΜΔΝΟ: Ζ Φόληζζα(λνπβέια ηνπ Αιέμαλδξνπ Παπαδηακάληε.) Ζ «Φφληζζα» ηνπ Αιέμαλδξνπ Παπαδηακάληε είλαη κηά λνπβέια κε θνηλσληθφ ραξαθηήξα. Σν θπξηφηεξν ζέκα πνπ ζίγεηαη κέζα απφ ηελ δηήγεζε είλαη ε ζέζε θαη κνίξα ησλ γπλαηθψλ θαη ησλ θνξηηζηψλ. Σα γεγνλφηα δηαδξακαηίδνληαη ζηελ παηξίδα ηνπ ζπγγξαθέα, δειαδή ζηε θηάζν. Ζ βαζηθή ηδέα είλαη φηη ν άλζξσπνο αδπλαηεί λα ιχζεη ην θνζκηθφ κπζηήξην πνπ καο πεξηβάιιεη θαη παξαπνηεί ηελ πξαγκαηηθφηεηα. Ζ πιάλε ηνλ θαζηζηά φρη κφλν επηθίλδπλν γηα ηνπο άιινπο αιιά θαη γηα ηνλ ίδην ηνπ ηνλ εαπηφ. Πινθή Κεληξηθφ πξφζσπν ηεο ηζηνξίαο είλαη ε Φξαγθνγηαλλνύ, κηα ειηθησκέλε ρήξα, ε νπνία έδεζε κηα βαζαληζκέλε δσή σο παηδί, σο ζχδπγνο, σο κεηέξα θαη σο γηαγηά, καζεκέλε πάληα λα ππεξεηεί ρσξίο αληηξξήζεηο ηνπο αλζξψπνπο ηνπ πεξηβάιινληφο ηεο. Ζ πείξα ηήο δίδαμε φηη ε δσή γηα κηα γπλαίθα είλαη γεκάηε βάζαλα θαη ε ζεσξία ηεο ήηαλ φηη ε γέλλεζε ελφο θνξηηζηνχ δελ θέξλεη παξά δπζηπρία, φρη κφλν ζην ίδην ην παηδί, αιιά θαη ζηελ νηθνγέλεηά ηνπ, ηδίσο αλ είλαη θησρή. Έλα βξάδπ, θαζψο μελπρηάεη ζηελ θνχληα ηεο άξξσζηεο λενγέλλεηεο εγγνλήο ηεο, πεξλνχλ απ' ην κπαιφ ηεο φιεο νη δχζθνιεο ζηηγκέο ηεο δσήο πνπ έδεζε. Σν κπαιφ ηεο ζνιψλεη θαη ζθνηψλεη ην βξέθνο πξνθαιψληαο ηνπ αζθπμία, ελψ ν ζάλαηνο ζεσξείηαη απφ ηνλ γηαηξφ θπζηνινγηθφο. Αλ θαη αξρηθά ληψζεη ηχςεηο, θαηά βάζνο δελ 9 κεηαληψλεη γηα ηελ πξάμε ηεο. Αληίζεηα, ηήο γίλεηαη έκκνλε ηδέα φηη ε κνίξα ηελ έρεη ηάμεη λα ζψζεη ηνλ ηηο γπλαίθεο απαιάζζνληάο ηηο απφ ηε ζθιεξή ηνπο κνίξα. Σα επφκελα εγθιήκαηά ηεο έρνπλ γηα ζχκαηα ηξία κηθξά αζψα θνξηηζάθηα, ρσξίο πιένλ θαζφινπ ηχςεηο, αιιά θαη ρσξίο λα είλαη ζε ζέζε λα ζπλεηδεηνπνηήζεη ην θαθφ πνπ έρεη θάλεη. Ζ ρσξνθπιαθή ηελ ππνςηάδεηαη θαη απνθαζίδεη λα ηε ζπιιάβεη, κε αθνξκή φκσο έλα έγθιεκα πνπ δελ έρεη δηαπξάμεη. Έλα θνξηηζάθη πλίγεθε κέζα ζ' έλα πεγάδη θαη θνληά ηνπ βξηζθφηαλ ε Φξαγθνγηαλλνχ. Αλ θαη επρήζεθε λα πληγεί ην παηδί, ε ίδηα πνηέ δελ ην έζπξσμε. ηελ πξνζπάζεηά ηεο λα μεθχγεη απφ ηνπο ρσξνθχιαθεο, ε Φξαγθνγηαλλνχ απνθαζίδεη λα θαηαθχγεη ζην εξεκεηήξην ελφο αζθεηή θαη λα ηνπ εμνκνινγεζεί ηα ακαξηήκαηά ηεο. Σε ζηηγκή φκσο πνπ πξνζπαζεί λα μεπεξάζεη έλα ζηελφ πέξαζκα, ε παιινίξηα ηελ πξνιαβαίλεη θαη ε γεξφληηζζα πεζαίλεη, αλάκεζα ζηελ αλζξψπηλε θαη ηε ζεία δίθε. Φπρνγξαθηθά Υαξαθηεξηζηηθά ην θείκελν δίλνληαη θνηλσληθά θαη εζνγξαθηθά ζηνηρεία ηνπ λεζηνχ, αιιά ν ραξαθηήξαο ηνπ έξγνπ είλαη θπξίσο ςπρνγξαθηθφο. Αλαιπηηθφηεξα: Ο ζπγγξαθέαο δηεηζδχεη ζηελ ςπρή ηεο ςπρνπαζνινγηθήο πξνζσπηθφηεηαο ηεο εξσίδαο. Ζ ζπκπεξηθνξά ησλ αλζξψπσλ ραξαθηεξίδεηαη απφ ξεαιηζκφ Ο αθεγεηήο παξαθνινπζεί νπδέηεξνο, ρσξίο εκπάζεηα θαη ζρνιηαζκφ. Έηζη,αθνινπζψληαο ην θίλεκα ηνπ ξεαιηζκνχ αλαπιάζεη, ρσξίο λα εξκελεχεη ηελ πξαγκαηηθφηεηα ή λα πξνζπαζεί λα επηιχεη πξνβιήκαηα. Ο λνπο ηεο εξσίδαο ςειψλεη (αλαπνιεί δπζθνιίεο, ζπιινγίδεηαη ηα βάζαλα ησλ θησρψλ πνπ έρνπλ ζπγαηέξεο, αλαξσηηέηαη κήπσο νη άλζξσπνη πξέπεη λα βνεζνχλ ζην έξγν ηνπ Θενχ) Παηρλίδη ελνρήο θαη ιχηξσζεο Γξακαηηθφ ηέινο Φξαγθνγηαλλνχο ( πλίγεηαη φπσο θαη ηα ζχκαηα ηεο- ηηκσξία απφ ηελ ζεία δίθε) θνπφο ςπρνγξάθεζεο Απνδεηθλχεη φηη ν άλζξσπνο είλαη γεκάηνο ξνπέο πξνο ην έγθιεκα, πνπ κεηαβάιινληαη, αλαζηέιινληαη, αδέμηα θξχβνληαη αιιά ζε αλχπνπην ρξφλν θαλεξψλνληαη. ΜΖ ΛΟΓΟΣΔΥΝΗΚΟ ΚΔΗΜΔΝΟ: Ηηαιία: Μεηέξα ζθόησζε ηα 3 παηδηά ηεο γηα ...εθδίθεζε 10 πγθινληζκφ έρεη πξνθαιέζεη ζηελ ηηαιηθή θνηλή γλψκε ε θξηθηή δνινθνλία κε καραίξη ηξηψλ θνξηηζηψλ, 3, 10 θαη 13 εηψλ, απφ ηε κεηέξα ηνπο, κέζα ζην ζπίηη ηνπο ζηελ πφιε Λέθν ζηα βφξεηα ηεο ρψξαο, πξνθεηκέλνπ λα εθδηθεζεί ηνλ άληξα ηεο, πνπ ηελ παξάηεζε γηα άιιε γπλαίθα. Πξφθεηηαη γηα 35ρξνλε απφ ηελ Αιβαλία, ε νπνία καραίξσζε ζαλάζηκα ηηο θφξεο ηεο θαη ζηελ ζπλέρεηα πξνζπάζεζε λα απηνθηνλήζεη, θφβνληαο ηηο θιέβεο ηεο, κε ην ίδην καραίξη. Καηάθεξε, φκσο, λα βγεη απφ ην δηακέξηζκά ηεο θαη λα δεηήζεη βνήζεηα απφ έλαλ γείηνλα, ηνλ νπνίν ζπλάληεζε ζηηο ζθάιεο.Αηηία ηεο ηξαγσδίαο, ζχκθσλα κε ηηο κέρξη ηψξα πιεξνθνξίεο, ε βαξηάο κνξθήο θαηάζιηςε απφ ηελ νπνία έπαζρε. ην Γεκνζηνγξαθηθφ θείκελν έρνπκε πιεξνθνξίεο γηα: Σελ ειηθία ηεο κεηέξαο Σελ θαηαγσγή ηεο Σελ ηνπνζεζία ηνπ θφλνπ Σηο ειηθίεο θαη ζπγγεληθέο ζρέζεηο ζπκάησλ ην δνινθνληθφ φπιν πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ηελ ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ηεο κεηέξαο ην θίλεηξν ηνπ θφλνπ ε ζχγθξηζε κε ην ινγνηερληθφ θείκελν απνπζηάδεη: Ζ παξνπζίαζε θαη πεξηγξαθή ζπλαηζζεκάησλ Ζ θαηαλφεζε γηα ην ηη έρεη θάλεη ε κεηέξα θαη αλ ζα ππνθέξεη φιε ηεο ηελ δσή γηα ην ακάξηεκά ηεο Πεξηγξαθή δξάκαηνο 11 πκπέξαζκα: Γπν θείκελα κπνξνχλ λα αλαθέξνληαη ζην ίδην ζέκα θαη παξφια απηά λα ην πξνζεγγίδνπλ κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν. Απηφ έρεη λα θάλεη κε ην ζθνπφ θαη ην είδνο πνπ θαιείηαη λα ππεξεηήζεη ην θάζε θείκελν. Σν έλα θείκελν είλαη ινγνηερληθφ θαη απνζθνπεί ζηελ πεξηγξαθή ηνπ δξάκαηνο αιιά θαη ηεο ςπρνινγίαο ηνπ θεληξηθνχ πξνζψπνπ ζε αληίζεζε κε ην άιιν θείκελν, ην δεκνζηνγξαθηθφ πνπ έρεη ζθνπφ ηελ ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ. Δπηπιένλ, ζην ινγνηερληθφ θπξηαξρνχλ ζπλαηζζήκαηα, ελψ ζην δεκνζηνγξαθηθφ απνπζηάδνπλ. Σέινο, ζην ινγνηερληθφ ππάξρεη κηα «ηζηνξία» κε αξρή, κέζε θαη ηέινο ζε αληίζεζε κε ην δεκνζηνγξαθηθφ, ζην νπνίν απινχζηαηα αλαθέξνληαη επηγξακκαηηθά ηα αξρηθά θαη ηειηθά γεγνλφηα. 12 3.ΔΠΗΖΜΑΝΖ ΣΖ ΟΠΣΗΚΖ ΓΩΝΗΑ ΜΔΩ ΣΖ ΟΠΟΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΑΕΔΣΑΗ ΣΟ ΣΔΡΔΟΣΤΠΟ ΣΟΤ ΦΤΛΟΤ ΚΟΗΝΧΝΗΚΔ ΑΝΗΟΣΖΣΔ: ΓΗΑΚΡΗΔΗ ΜΔ ΒΑΖ ΣΟ ΦΤΛΟ Γηάθξηζε: Τπάξρνπλ δχν θχξηα είδε δηάθξηζεο, ε άκεζε θαη ε έκκεζε δηάθξηζε. Άμεση δηάθξηζε ζπληειείηαη φηαλ έλα πξφζσπν ηπγράλεη ιηγφηεξν επλντθήο κεηαρείξηζεο ζε ζχγθξηζε κε θάπνηνλ άιιν, ιφγσ θπιεηηθήο ή εζληθήο θαηαγσγήο, ζξεζθείαο ή πεπνηζήζεσλ, αλαπεξίαο, ειηθίαο ή ζεμνπαιηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ. Π.ρ Ο ηδηνθηήηεο θαηαζηήκαηνο πνπ αξλείηαη λα πξνζιάβεη άηνκα κε ηα θαηάιιεια πξνζφληα απιψο επεηδή είλαη ζπγθεθξηκέλεο θπιεηηθήο ή εζλνηηθήο θαηαγσγήο ή έλαο εξγνδφηεο πνπ πξνζδηνξίδεη ζε κηα αγγειία γηα ζέζε εξγαζίαο φηη κφλν λεαξά άηνκα πξέπεη λα ππνβάινπλ αίηεζε, παξφηη ε ελ ιφγσ εξγαζία ζα κπνξνχζε ζαπκάζηα λα αζθεζεί απφ έλα ειηθησκέλν άηνκν. Έμμεση δηάθξηζε ζπληειείηαη φηαλ κηα εθ πξψηεο φςεσο νπδέηεξε δηάηαμε, θξηηήξην ή πξαθηηθή ελδέρεηαη λα πξνθαιέζεη κεηνλεθηηθή κεηαρείξηζε πξνζψπσλ ιφγσ θπιεηηθήο ή εζλνηηθήο θαηαγσγήο, ζξεζθείαο ή πεπνηζήζεσλ, αλαπεξίαο, ειηθίαο ή ζεμνπαιηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ, εθηφο εάλ ε πξαθηηθή κπνξεί λα δηθαηνινγεζεί αληηθεηκεληθά απφ έλα ζεκηηφ ζθνπφ. Π.ρ Έλα πνιπθαηάζηεκα απαγνξεχεη ζηνπο ππαιιήινπο ηνπ λα θνξνχλ θαπέια φηαλ εμππεξεηνχλ ηνπο πειάηεο. Απηφο ν θαλφλαο ζεκαίλεη φηη άηνκα ησλ νπνίσλ νη ζξεζθεπηηθέο πεπνηζήζεηο ηνπο επηβάιινπλ λα θαιχπηνπλ ην θεθάιη ηνπο, φπσο είλαη νη κνπζνπικάλεο γπλαίθεο, θσιχνληαη λα εξγαζηνχλ ζην θαηάζηεκα. Σν θαηάζηεκα θάλεη έκκεζε δηάθξηζε ζε βάξνο απηήο ηεο νκάδαο αηφκσλ, εθηφο εάλ κπνξεί λα απνδείμεη φηη ππάξρεη αληηθεηκεληθφο ιφγνο πνπ αηηηνινγεί ηελ πνιηηηθή. ηεξεόηππα: Χο ζηεξεφηππν νξίδνπκε φιεο ηηο αληηιήςεηο πνπ έρνπλ εκπεδσζεί ζηελ θνηλή γλψκε θαη δελ ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο ηα δεδνκέλα ηεο εκπεηξίαο, αιιά ρξεζηκεχνπλ γηα λα θξίλνπλ θαη λα αμηνινγήζνπλ ηα πξάγκαηα κε βάζε κηα εθ ησλ πξνηέξσλ θαζνξηζκέλε νπηηθή γσλία. Παξαδείγκαηα αξλεηηθψλ ζηεξεφηππσλ κε βάζε ην θχιν: Όιεο νη γπλαίθεο είλαη θιχαξεο. Όινη νη άληξεο είλαη εγσηζηέο. Οη γπλαίθεο είλαη θαθέο νδεγνί. Οη άληξεο δελ είλαη ηξπθεξνί. ηξεφηππα σο πξνο ηα θχιια ζε θείκελα ηεο Διιεληθήο Λνγνηερλίαο Mέζα απφ ηελ ειιεληθή ινγνηερλία ε αλαπεξία θαίλεηαη λα ζηηγκαηίδεη ηελ πξνζσπηθφηεηα ησλ αηφκσλ. ην έξγν «ν δεηηάλνο» ηνπ Αλδξέα Καξθαβίηζα, ν ραξαθηήξαο απηφο είλαη ν άλζξσπνο πνπ ν ίδηνο πξνθαιεί ηελ αλαπεξία ηνπ θαη ηελ εθκεηαιιεχεηαη γηα λα βγάιεη ιεθηά, ελψ ηαπηφρξνλα πεξηπαίδεηαη απφ ηνλ πεξίγπξν. ηελ αξραία ειιεληθή κπζνινγία, ν ζεφο Ήθαηζηνο πεξηγξάθεηαη λα έρεη «καξακέλα» ηα θάησ άθξα θαη απνηειεί αληηθείκελν θνξντδίαο ζε ζπκπφζην ησλ ζεψλ ζηνλ 13 Όιπκπν. ην ζέαηξν ζθηψλ «Καξαγθηφδεο» ηα άηνκα κε αλαπεξία πεξηπαίδνληαη κε δηαξθή θαη κφληκν ηξφπν. Ο νθνθιήο αμηνινγεί ηελ ηπθιφηεηα ηνπ Οηδίπνδα σο ηηκσξία γηα ηηο πξάμεηο ηνπ θαη ζπγθεθξηκέλα εμεγεί φηη ιφγσ ηεο εζηθήο ηπθιφηεηαο θαηαιήγνπκε ζηε θπζηθή ηπθιφηεηα, δειαδή ε αλαπεξία απνηειεί ηηκσξία. ηνλ Όκεξν θαη γεληθφηεξα ζηελ αξραία ειιεληθή κπζνινγία θαη πνίεζε, νη κάληεηο είλαη πξφζσπα κε ηπθιφηεηα, ζηνπο νπνίνπο απνδίδνληαη κεηαθπζηθά ραξαθηεξηζηηθά. εμηζκόο: Θεσξείηαη θνηλψο ε δηάθξηζε ελαληίνλ αλζξψπσλ βαζηζκέλε ζην θχιν ηνπο ή ηνλ ζεμνπαιηθφ ηνπο πξνζαλαηνιηζκφ παξά ζηα αηνκηθά ηνπο ιάζε, αιιά κπνξεί επίζεο λα αλαθέξεηαη νπνηαδήπνηε ή ζε φιεο ηηο δηαθνξνπνηήζεηο πνπ βαζίδνληαη ζην θχιν ή ηνλ ζεμνπαιηθφ πξνζαλαηνιηζκφ.Ο φξνο πξνέξρεηαη απφ ηε ιαηηληθή ιέμε sexus=θχιν θαη ηελ παξαγσγηθή θαηαιεμε -ηζκφο. Ο ζεμηζκφο κπνξεί λα αλαθέξεηαη ζε ηξεηο ιεπηά δηαθνξνπνηεκέλεο πίζηεηο ή ζπκπεξηθνξέο: Σελ πίζηε πσο ην έλα θχιν είλαη αλψηεξν ηνπ άιινπ Σελ πίζηε πσο νη άληξεο θαη νη γπλαίθεο είλαη πνιχ δηαθνξεηηθνί θαη φηη απηφ πξέπεη λα αληαλαθιάηαη έληνλα ζηελ θνηλσλία, ηε γιψζζα, ηα ζεμνπαιηθά δηθαηψκαηα θαη ην λφκν. Μπνξεί επίζεο λα αλαθέξεηαη απιά ζην κίζνο απέλαληη ζηηο γπλαίθεο (κηζνγπληζκφ) ή ιηγφηεξν θνηλά, κίζνο απέλαληη ζηνπο άληξεο (κηζαλδξηζκφο). Σα ζεμηζηηθά πηζηεχσ είλαη έλα είδνο πινκνξθηζκνχ, πνπ ππνζηεξίδεη πσο ηα άηνκα κπνξνχλ λα θαηαλνεζνχλ (θαη ζπρλά θξηζνχλ) κε βάζε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο νκάδαο ζηελ νπνία αλήθνπλ – ζηελ πεξίπησζε απηή ηελ νκάδα ηνπ θχινπ ηνπο (αλδξηθή ή γπλαηθεία). Απηφ ππνζέηεη πσο φια ηα άηνκα αλήθνπλ θαζαξά ζε κία θαηεγνξία «αξζεληθνχ» ή «ζειπθνχ». Ο ζεμηζκφο ελαληίνλ ησλ γπλαηθψλ απνθαιείηαη ζπρλά ζσβηληζκφο, αλ θαη ν ζσβηληζκφο είλαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα έλαο επξχηεξνο φξνο γηα θάζε αθξαία θαη άινγε ηπθιή αθνζίσζε εθ κέξνπο κηαο νκάδαο ζηελ νπνία θάπνηνο αλήθεη, ηδηαίηεξα φηαλ ε ηπθιή απηή αθνζίσζε εκπεξηέρεη κνρζεξία θαη κίζνο έλαληη κηαο αληίπαιεο νκάδαο. Αλ θαη ε ζεσξία πσο νη γπλαίθεο είλαη αλψηεξεο ησλ αληξψλ είλαη επίζεο ζεμηζκφο, κφλν ζηα πξφζθαηα ρξφληα άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη ελεκεξφηεηα απηνχ ηνπ «αληίζηξνθνπ ζεμηζκνχ» ζηνλ δεκφζην δηάινγν. Μεξηθέο κνξθέο ζεμνπαιηθήο δηάθξηζεο είλαη παξάλνκεο ζε πνιιέο ρψξεο, αιιά ζρεδφλ φιεο νη ρψξεο έρνπλ λφκνπο πνπ παξέρνπλ εηδηθά δηθαηψκαηα, πξνλφκηα ή επζχλεο ζην έλα θχιν. Ρόινη θαη ζηεξεόηππα ζηελ νηθνγέλεηα: Πξηλ ηελ εκθάληζε ηνπ αξφηξνπ, εγεηηθή ζέζε κέζα ζηελ νηθνγέλεηα είρε ε γπλαίθα (παιαηνιηζηθή επνρή). Ήηαλ ε επνρή πνπ ήθκαζε ν ζεζκφο ηεο κεηξηαξρίαο. Ζ γπλαίθα ιαηξεχηεθε σο ζεά-Μεηέξα, σο ζεά ηεο γνληκφηεηαο, κηαο θαη απηή ήηαλ πνπ έθεξλε ζηνλ θφζκν ηα παηδηά. Σελ ζέβνληαλ θαη ηελ εθηηκνχζαλ γηαηί είρε θπξίαξρε ζέζε ζηελ νηθνγέλεηα αιιά θαη ζηελ αγσγή θαη ζηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ είρε ηελ απνθιεηζηηθή κέξηκλα. Σελ επνρή ινηπφλ ηεο κεηξηαξρίαο ηα παηδηά κεγάισλαλ θνληά θαη ζηνπο δχν γνλείο, ηνπο ζπλφδεπαλ ζην θπλήγη θαη ζηελ αλαδήηεζε ξηδψλ θαη ηχραηλαλ κεγάινπ ζεβαζκνχ απφ ηελ νκάδα. Ο παηέξαο θξφληηδε ηα παηδηά θαη ηα κάζαηλε νηηδήπνηε ρξήζηκν γηα ηελ επηβίσζή ηνπο, θαζψο θαη ηερληθέο θπλεγηνχ. Με ηελ εκθάληζε φκσο ηνπ αξφηξνπ ηα πάληα αλαηξέπνληαη. Ζ γπλαίθα δελ έρεη ηελ ζσκαηηθή δχλακε λα νξγψλεη θαη έηζη ε ηζρχο θαη ε εμνπζία πεξλάλε ζηνλ άληξα (παηξηαξρία). Ζ επηθξάηεζε ηνπ παηέξα – ζπδχγνπ, επηδεηλψλεη ηε ζέζε ηεο κεηέξαο-ζεάο θαη ηελ θάλεη ζθιάβα θαη ππνηαγκέλε ζηηο απαηηήζεηο ηνπ ζπδχγνπ-εμνπζηαζηή. Έηζη ηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ ηελ έρεη ηψξα απνθιεηζηηθά ε κεηέξα ρσξίο λα ππάξρεη ε παιηφηεξε κπζνπνίεζε γηα ην φλνκά ηεο, θάηη πνπ ηεο επηβάιιεηαη απφ ηηο ζπλζήθεο 14 εξγαζίαο πνπ επηθξαηνχλ θαη απφ ην θνηλσληθνπνιηηηθφ πεξηβάιινλ πνπ έρεη δηακνξθσζεί. Tφζν ε κεηξηαξρηθή φζν θαη ε παηξηαξρηθή νηθνγέλεηα απνηειείηαη φρη κφλν απφ ηνπο δχν ζπδχγνπο θαη ηα παηδηά ηνπο, αιιά πεξηιακβάλεη θαη άιια ζπγγεληθά πξφζσπα, φπσο είλαη νη παππνχδεο, νη γηαγηάδεο, νη ζείνη ή ε ζείεο θαη ηα μαδέξθηα. Μεηά ηε βηνκεραληθή επαλάζηαζε δηακνξθψζεθε ε ππξεληθή νηθνγέλεηα ζηελ νπνία δχν ή πεξηζζφηεξα άηνκα ζπλδένληαη κε δεζκνχο ζπγγέλεηαο (δεζκνχο εμ αίκαηνο, εμ αγρηζηείαο, ή εμ πηνζεζίαο) θαη πνπ δνπλ καδί θάησ απφ ηελ ίδηα ζηέγε. ε πνιιέο πεξηπηψζεηο ε ππξεληθή νηθνγέλεηα απνηειείηαη θαη απηή φρη κφλν απφ ηνπο δχν ζπδχγνπο θαη ηα παηδηά ηνπο, αιιά πεξηιακβάλεη θαη άιια ζπγγεληθά πξφζσπα, φπσο είλαη νη παππνχδεο, νη γηαγηάδεο. Παξαδείγκαηα ραξαθηεξηζηηθψλ θεηκέλσλ: «Σεο λχθεο πνπ θαθνπάζεζε» «Δξσηφθξηηνο» Μαξηηλέγθνπ: «Απηνβηνγξαθία» 15 4.πγγξαθή θεηκέλνπ γηα ην νπηζζόθπιιν ηνπ βηβιίνπ,ην νπνίν πξνζπαζεί λα ειθύζεη έθεβνπο αλαγλώζηεο. Ηδνχ ν λπκθίνο έξρεηαη… Ζ ηζηνξία ηεο Σαξζίηζαο κηαο κεγάιεο γπλαίθαο ε νπνία πξνζπαζεί λα παληξεπηεί παξά ηελ ειηθία ηεο. Γελ έρεη ζηακαηήζεη λα ειπίδεη θαη ηίπνηα δελ κπνξεί λα δακάζεη ηελ αθαηάβιεηε πίζηε ηεο φηη, παξά ηηο φπνηεο αληημνφηεηεο, ν Έλαο, ν λπκθίνο ηεο, ζα έξζεη φπνπ λα'λαη. Απνθαζίδεη λα έξζεη ζηελ Αζήλα πξνθεηκέλνπ λα κηιήζεη κε ηνλ μάδεξθν ηεο . Αληίζεηα κε ην λεζί φπνπ, φπσο παξαηεξεί, νη άλζξσπνη θνηηάδνπλ ηελ πξνίθα κφλν θαη φρη ηελ ηηκή θαη ηελ ππφιεςε - γηαηί απηά έρεη.Μέλνπλ ζην ζπίηη ηνπ παπά, μαδέξθνπ ηεο Σαξζίηαο, ν νπνίνο, σο ν θνληηλφηεξνο άληξαο ζπγγελήο, ζεσξεηηθά επηζπκεί λα αλαιάβεη ηνλ ξφιν ηνπ πξνζηάηε ηνπο. ηελ πξαγκαηηθφηεηα φκσο απνβιέπεη ζηε βνήζεηα πνπ κπνξεί λα δψζνπλ ζην λνηθνθπξηφ θαη ζηελ πξνίθα ηεο αλχκθεπηεο- άξα άθιεξεο- Σαξζίηαο, ηελ νπνία αλακέλεη λα θιεξνλνκήζνπλ ηα παηδηά ηνπ.ηελ Αζήλα, κε πηθξία, ε Σαξζίηα αληηιακβάλεηαη ηελ αιιαγή ησλ ζπλεζεηψλ. Οη "ηίκηεο" γπλαίθεο πηα δελ έρνπλ πέξαζε. Καη ζ' απηφ απνδίδεη ην φηη θαλείο πηα δελ ηελ πιεζηάδεη θαη νη άληξεο πξνηηκνχλ ηηο "παξδαιέο", φπσο ηηο ιέεη. Μηα κέξα, εθθξάδεη ηειηθά ην ήπην παξάπνλν πνπ έρεη πξνο ηνλ παπά, θαζψο ζεσξεί φηη δελ έπξαμε ην θαζήθνλ ηνπ σο άληξαο ζπγγελήο θαη δελ ηεο βξήθε γακπξφ, παξφιν πνπ εηδηθά εθ ηεο ζέζεο ηνπ ζα ηνπ ήηαλ εχθνιν. Αληηκεησπίδεη ηελ νξγηζκέλε αληίδξαζε ηνπ παπά, ν νπνίνο ηεο κηιάεη γηα ην θσκηθφ πιένλ ησλ επηζπκηψλ ηεο ιφγσ ηεο ειηθίαο ηεο θαη ηελ έιιεηςε ηθαλήο πξνίθαο. 16 5.Σαύηηζεκε θάπνηνλ ήξσα θαη ζπγγξαθή ζειίδσλ ηνπ εκεξνινγίνπ ηνπ ή επηζηνιώλ ηνπ. Αγαπεηφ κνπ εκεξνιφγην, Όρη, δε ζα απνινγεζψ γηα φ,ηη έθαλα. Γελ είκαη έλνρε γηα ηίπνηα. Οχηε ηξειή. Ό,ηη έθαλα ην έθαλα έρνληαο ζψαο ηαο θξέλαο, γηαηί ήμεξα πνην ήηαλ ην ζσζηφ γη’ απηά ηα θνξίηζηα πνιχ θαιχηεξα θαη απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο γνλείο ηνπο. Όρη, δελ ηα έπλημα, ηα έζσζα απφ κηα δσή θφιαζε, γεκάηε θαθνκεηαρείξηζε θαη εθκεηάιιεπζε. άκπσο εγψ ηη θαηάιαβα απφ ηε δσή κνπ; Όηαλ ήκνπλ παηδί, ππεξεηνχζα ηνπο γνλείο κνπ. Όηαλ παληξεχηεθα, έγηλα ζθιάβα ηνπ άληξα κνπ, αιιά θαη θεδεκφλαο ηνπ, αθνχ ήηαλ άβνπινο θαη αλίθαλνο. Όηαλ έθαλα παηδηά, έγηλα δνχια ησλ παηδηψλ κνπ, αιιά θαη φηαλ ηα παηδηά κνπ έθαλαλ παηδηά, έγηλα δνχια ησλ εγγνλψλ κνπ. Ζ δσή δελ είλαη θηηαγκέλε γηα ηηο γπλαίθεο, κφλν γηα ηνπο άλδξεο. Απφ ηελ ψξα πνπ γελληέηαη έλα θνξίηζη βαζαλίδεηαη ε ίδηα θαη βαζαλίδεη ηελ νηθνγέλεηα ηεο. Ση λα πξσηνζπκεζψ; Όηη νη γνλείο κνπ κε πάληξεςαλ κε ηνλ Φξάγθν, έλαλ άληξα αλίθαλν, γηα λα κε μεθνξησζνχλ; Μνπ έδσζαλ κηα αζήκαληε πξνίθα, ελψ θξάηεζαλ γηα ηνλ εαπηφ ηνπο θαη ην γην ηνπο ηα θαιχηεξα ρηήκαηα θαη ηα κεηξεηά; Αιιά θαη κεηά, πφζεο δπζθνιίεο πέξαζα; Αλαγθάζηεθα λα θιέςσ απφ ηα κεηξεηά ησλ γνληψλ κνπ θαη καδί κε θάηη νηθνλνκίεο πνπ είρα έρηηζα έλα θησρφζπηην. Πφζεο δπζθνιίεο πέξαζα γηα λα κεγαιψζσ ηα παηδηά κνπ θαη λα πξνηθίζσ ηηο θφξεο κνπ; Καη ην απνηέιεζκα; Ζ κηα έρεη κείλεη γεξνληνθφξε θαη ε άιιε παληξεχηεθε έλαλ θησρφ καξαγθφ θαη έρεη θάλεη έλα αγφξη θαη ηξία θνξίηζηα. Χξαία ηχρε ηηο πεξηκέλεη θαη απηέο. Μπνξεί φια απηά λα θαίλνληαη ζθιεξά θαη απάλζξσπα, αιιά είλαη κφλνλ ε αιήζεηα. Μφλε εγψ απνθάζηζα λα ζεθψζσ ζηνπο ψκνπο κνπ κηα επζχλε πνπ έπξεπε λα βαξχλεη φιε ηελ θνηλσλία. Απηά ηα θνξηηζάθηα δελ ηα ζθφησζα, ηα ιχηξσζα απφ ηηο ζπκθνξέο ηνπο θαη απάιιαμα ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο απφ ηηο ππνρξεψζεηο κηα ψξα γξεγνξφηεξα. Έρσ ηε ζπλείδεζή κνπ ήζπρε. Έπξαμα δίθαηα θαη ζσζηά, δελ εγθιεκάηεζα. Πξφζθεξα θνηλσληθφ έξγν. Απηά ζα ηζρπξηζηψ θαη ζηνπο ρσξνθχιαθεο, φηαλ κε ζπιιάβνπλ θαη ζηνπο δηθαζηέο πνπ ζα κε δηθάζνπλ. 17 7.Ζ επηζηήκε ηεο ςπρνινγίαο κέζα ζηε ινγνηερλία Παηέξα ζην ζπίηη Ζ ζρέζε κεηαμχ ησλ γνλέσλ θαη ησλ παηδηψλ είλαη πνιχ ζεκαληηθή γηα ην κέιινλ φισλ.Γηακνξθψλεη πξφηππα θαη ζπκπεξηθνξέο θαη επεκβαίλεη ζηνλ ςπρηζκφ ηνπο. Σν παηδί ζην ζπγθεθξηκέλν θείκελν δεηηαλεχεη γηα ιίγν ιάδη νκνινγψληαο ιφγσ ηεο παηδηθήο ηνπ αθέιεηαο ην νηθνγελεηαθφ ηνπ πξφβιεκα, δειαδή ηελ εγθαηάιεηςε ηνπ απφ ηνλ παηέξα. Ο παηέξαο, μπινπξγφο, δελ ήηαλ θαζφινπ εξγαηηθφο ζε αληίζεζε κε ηελ κεηέξα πνπ έθαλε φηη κπνξνχζε γηα λα βνεζήζεη ηελ νηθνγέλεηά ηεο. Κνξχθσζε είλαη ε εγθαηάιεηςε ηεο νηθνγέλεηαο απφ ηνλ παηέξα θαη ν ζάλαηνο ελφο απφ ηα παηδηά ηνπο. Ζ κεηέξα κέλεη κφλε κε ηα παηδηά ηεο ρσξίο δνπιεηά θαη ρσξίο πφξνπο επηβίσζεο. Γη’ απηφ άιισζηε ην πεληάρξνλν αγφξη δεηά σο ειεεκνζχλε ιίγν ιάδη, γηαηί δελ έρνπλ παηέξα ζην ζπίηη. Οη παηδηθέο κλήκεο ησλ παηδηψλ απηψλ ζα κείλνπλ ραξαγκέλεο ζην κπαιφ ηνπο γηα πάληα φζν θαη αλ ζέινπλ λα ηηο μεράζνπλ. Πνιχ ζεκαληηθφ θεθάιαην ζηελ αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ είλαη αλακθηζβήηεηα ε πξνβνιή ησλ πξνηχπσλ, αιιά θαη ηα ζηεξεφηππα θάζε νηθνγέλεηαο ζρεηηθά κε ηνπο ξφινπο, ηηο ζρέζεηο θαη ηηο ζπκπεξηθνξέο πνπ πηνζεηνχκε, εμεγνχλ νη ςπρνιφγνη. Οη γνλείο – θαη ηδηαίηεξα ε κεηέξα, αλ είλαη εθείλε πνπ πεξλάεη πεξηζζφηεξν ρξφλν κε ηνπαηδί – είλαη απηνί πνπ ζα δηδάμνπλ πξψηνη ζην παηδί ηε ζπκπεξηθνξά ζε ζρέζε κε ην θχιν ηνπ, ηε ζέζε ηνπ ζε κία νκάδα θαη ζηελ νηθνγέλεηα, ηελ επαθή κε ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο επηζπκίεο ηνπ. O ξφινο ηνπο φκσο, πξέπεη λα είλαη ππνζηεξηθηηθφο θαη φρη ππεξπξνζηαηεπηηθφο.Δηζη ινηπφλ νη γνλείο είλαη απηνί πνπ ζα δείμνπλ πξψηνη ζην παηδί ηε ζπκπεξηθνξά, ηε ζέζε ηνπ ζηελ θνηλσλία θαη ηελ επαθή κε ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο επηζπκίεο ηνπο. Οη πεξηζζφηεξνη εηδηθνί ζπκθσλνχλ πσο γηα ηα πξνβιήκαηα πνπ εκθαλίδνληαη ζηα παηδηά επζχλνληαη νη δπζιεηηνπξγηθέο ζρέζεηο κεηαμχ κεηέξαο-παηδηνχ ή παηέξα παηδηνχ. Οη επηπηψζεηο απφ ηηο δηακάρεο κεηαμχ ησλ γνλέσλ είλαη ηεξάζηηεο θαη αθνινπζνχλ ηα παηδηά αθφκα θαη ζηελ ελειηθίσζή ηνπο. Ζ επζχλε απέλαληη ζηνλ ςπρηζκφ ησλ παηδηψλ πξνυπνζέηεη ζεβαζκφ ζηελ αμηνπξέπεηα ηνπο θαη νπζηαζηηθή επαθή κε ηα αηζζήκαηα εληφο καο. Απηφ δξα επηδηνξζσηηθά ζε ελδερφκελα ιάζε θαη ηζνξξνπεί ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ κειψλ κηαο νηθνγέλεηαο. 18 8.Σα θύια ζηε δσγξαθηθή, κηα άιιε κνξθή ηέρλεο 1. Οη γνλείο θαη ην παηδί ηνπο 19 2. Ζ κεηέξα θαη ην παηδί ηεο 20 3. Μία νηθνγέλεηα 21 Δπίινγνο Τα θχια, ε ζέζε ηνπο ζηελ θνηλσλία θαη νη κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο απνηεινχζαλ πάληα αληηθείκελν εξεχλεο πνιιψλ επηζηεκνληθψλ θιάδσλ, αιιά θαη αληηθείκελν έκπλεπζεο πνιιψλ κνξθψλ Σέρλεο. Ζ θεηηλή καο εξγαζία πξνζπάζεζε λα θαιχςεη ην ζέκα φζν πην ζθαηξηθά γηλφηαλ. Οη νκαδηθέο, εμάιινπ, εξγαζίεο a priori θαιχπηνπλ πεξηζζφηεξα ελδηαθέξνληα, θαζψο ν θάζε ζπκκεηέρσλ θάηη πξνζθέξεη ζην νκαδηθφ απνηέιεζκα θη απηφ ην θάηη είλαη απφιπηε ζπλάξηεζε ηνπ ραξαθηήξα θαη ησλ ελδηαθεξφλησλ ηνπ. Πξνζπαζήζακε λα βάινπκε ζηελ εξγαζία καο θάηη απφ ηα ελδηαθέξνληά καο, ειπίδνληαο φηη ζα θαιχςνπκε θάπνην θη απφ απηά ησλ αλαγλσζηψλ καο. 22 Βηβιηνγξαθία http://clubs.pathfinder.gr/alex_the_great_/776806 http://peopleandideas.gr/2011/10/18/literature-3/ http://www.slideshare.net/nimessalas53/11-11795839 http://falsefaith.blogspot.gr/2010/12/blog-post_07.html http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%B5%CE%BE%CE%B9%CF%8 3%CE%BC%CF%8C%CF%82 http://estia.hua.gr:8080/dspace/bitstream/123456789/274/1/Ptychiaki44.pdf https://docs.google.com/document/d/1DLPSVAwVWdxCqPBQVN0DBcpF55 EXsmElVDM6_2nkt2A/edit?pli=1 http://www.psixologikosfaros.gr/article_det.asp?artid=1492 http://www.sigmalive.com/news/international/107659/italia-mitera-skotose-ta3-paidia-tis-gia-ekdikisi http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97_%CE%A6%CF%8C%CE%BD%CE% B9%CF%83%CF%83%CE%B1 http://www.ligasbooks.gr/shop/components/com_virtuemart/shop_image/product/67fa267b9d2 cd1c35294a51f9b16d9cd.jpg εκεηψζεηο απν ηε θηιφινγν, θ. Γνχξνπ Κείκελα Νενειιεληθήο Λνγνηερλίαο α’ ηεχρνο, Α’ Λπθείνπ Κείκελα Νενειιεληθήο Λνγνηερλίαο β’ ηεχρνο, Β’ Λπθείνπ 23
© Copyright 2024 Paperzz
