Για μια καλύτερη συμβίωση…

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ ΣΚΥΛΩΝ - ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΚΥΛΩΝ
Για μια
καλύτερη συμβίωση…
του Γιώργου Κωστόπουλου, εκπαιδευτή σκύλων - σύμβουλου συμπεριφοράς
Επιλογή καθαριότητας
Συχνά οι ιδιοκτήτες σκύλων στις πόλεις παραπονιούνται ότι κάποιοι συμπολίτες μας δεν αντιμετωπίζουν εμάς και τους
σκύλους μας θετικά, ή ακόμα χειρότερα, μας αντιμετωπίζουν με φόβο, προκατάληψη και απέχθεια. Αναρωτιόμαστε όμως αν
σε κάποιο βαθμό ευθυνόμαστε και εμείς γι’ αυτό; Τι γίνεται π.χ. αν ο σκύλος μας λερώσει στο πεζοδρόμιο στη διάρκεια της
βόλτας του; Πόσοι από εμάς έχουμε μαζί μας ένα σακουλάκι και αμέσως μετά καθαρίζουμε, και πόσοι απομακρυνόμαστε
σφυρίζοντας αδιάφορα; Φοβάμαι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό στη χώρα μας, ακόμα ακολουθεί τη δεύτερη τακτική. Την
τακτική της αδιαφορίας για το συνάνθρωπο, την καθαριότητα, αλλά και την αρνητική επίπτωση που μια τέτοια ενέργεια
έχει στην αντιμετώπιση των σκύλων και των ιδιοκτητών τους από το κοινωνικό σύνολο.
Στην πράξη τα πράγματα είναι απλά. Έχετε μόνιμα στην τσέπη του μπουφάν ή του παντελονιού που συνήθως φοράτε για
τη βόλτα του ζώου, μερικά σακουλάκια (τύπου polybag), και εάν συμβεί «ατύχημα» σε πεζοδρόμιο ή άλλο δημόσιο χώρο,
φορέστε το σακουλάκι στο χέρι σας (σαν γάντι), μαζέψτε, αναποδογυρίστε το (φέρνοντας την έξω πλευρά μέσα), κάντε ένα
κόμπο και.. στο πλησιέστερο δοχείο απορριμμάτων.
Τρεις απλές κινήσεις πολιτισμού, που όσοι (όλο και περισσότεροι) τις κάνουν, γνωρίζουν καλά πόσα συγχαρητήρια
εισπράττουν από τους συμπολίτες μας.
Οικοσυσκευές
Τα βρίσκει κανείς στα pet shop σε όλα τα χρώματα, σχήματα και παραλλαγές. Τόσα που δυσκολεύεται να διαλέξει. Ο
λόγος για τα σκεύη φαγητού και νερού του ζώου. Η επιλογή ανήκει φυσικά σε εμάς, αφού ο σκύλος ακόμα και εάν είχε
προτίμηση, δεν τη γνωρίζουμε…
Τα πήλινα σκεύη, αν και καλαίσθητα, σπάνε πολύ εύκολα και είναι σχεδόν βέβαιο ότι, ιδιαίτερα το κουτάβι, σύντομα θα
θελήσει να παίξει μαζί τους ή θα τα ρίξει παίζοντας και τρέχοντας Τα πλαστικά δεν σπάνε εύκολα, αλλά είναι επίσης σχεδόν
σίγουρο, ότι σύντομα ο σκύλος θα τα πιάσει στο στόμα του… Ακόμα και αν δεν τα καταστρέψει εντελώς, οι χαραγματιές
που θα κάνουν τα δόντια του, θα αποτελέσουν σύντομα εστίες μικροβίων.
Τα ανθεκτικότερα και υγιεινότερα είναι τα μεταλλικά σκεύη. Κρατούν μια ζωή, καθαρίζονται εύκολα, δεν ευνοούν την
ανάπτυξη μικροβίων και οι σκύλοι δεν δείχνουν την παραμικρή επιθυμία να τα πιάσουν στα δόντια τους. Επιλέξτε εκείνα με
φαρδιά βάση (με ή χωρίς αντιολισθητικό λάστιχο- αυτό θα καταστραφεί σύντομα έτσι και αλλιώς) που παρέχουν σταθερό
κράτημα και δεν αναποδογυρίζουν.
Η πρώτη νύχτα…
Όπως και για πολλά πράγματα, η πρώτη φορά είναι καθοριστική. Η πρώτη νύχτα του κουταβιού λοιπόν στο σπίτι των νέων
ιδιοκτητών του, μπορεί να μείνει βαθιά χαραγμένη στη μνήμη όλης της οικογένειας (αλλά και της .. γειτονιάς!) ως η νύχτα
της «μεγάλης αγρυπνίας», από τα πολύωρα γοερά κλάματα του κουταβιού ή να περάσει απλώς απαρατήρητη. Κυρίως
εξαρτάται από εμάς και την προετοιμασία που έχουμε κάνει. Ο αποχωρισμός από τη μητέρα και τα αδέρφια αλλά και η
αλλαγή χώρου, αποτελεί ένα είδος σοκ για το κουτάβι και μπορεί να αντιδράσει έντονα, κλαίγοντας πολύ.
Φροντίζουμε να έχουμε έτοιμο το χώρο που θα κοιμηθεί, αλλά και θα λερώσει κατά τη διάρκεια της νύχτας (ας μην ξεχνάμε
ότι τα κουτάβια, όπως και τα μωρά, λερώνουν συχνά) στρωμένο με εφημερίδες γι’ αυτό το σκοπό. Για να βοηθήσουμε
την ομαλή μετάβασή του στην καινούργια κατάσταση και την αποφυγή του στρες της μοναξιάς, μπορούμε να ζητήσουμε
από τον εκτροφέα (ή να του έχουμε δώσει κι εμείς οι ίδιοι κάποιο διάστημα πριν) ένα κομμάτι ύφασμα ή παιχνίδι το
1
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ ΣΚΥΛΩΝ - ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΚΥΛΩΝ
οποίο να έχει τη μυρωδιά των κουταβιών. Αυτό, μαζί με ένα πάνινο ή γούνινο κουκλάκι (ακόμα και το κλασικό τρυκ της
θερμοφόρας) θα δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση της ύπαρξης ενός άλλου κουταβιού και η περίφημη πρώτη νύχτα θα
περάσει ήρεμα, και γι’ αυτό και για μας. Η επόμενη νύχτα θα είναι ακόμα καλύτερη.
«Φιλικό δάγκωμα»
Μια από τις πιο συνηθισμένες ενοχλητικές συνήθειες των κουταβιών είναι το δάγκωμα των χεριών ή των ρούχων μας. Οι
πιο συνηθισμένοι λόγοι είναι η διάθεση για παιχνίδι, η αλλαγή δοντιών και ο πόνος που αυτή προκαλεί, αλλά και η πρόωρη
προσπάθεια των δυναμικών χαρακτήρων να κυριαρχήσουν τον άνθρωπο.
Όσο και αν όλοι οι παραπάνω λόγοι είναι φυσιολογικοί και κατανοητοί, η συνήθεια αυτή πρέπει να διακοπεί μόλις ξεκινήσει
γιατί μπορεί αργότερα να έχει σοβαρότερα παρεπόμενα.
Το κουτάβι πρέπει να συνειδητοποιήσει από νωρίς ότι ο άνθρωπος είναι ο μελλοντικός αρχηγός του, κάποιος τον οποίο θα
πρέπει να σέβεται και όχι ένα παιχνίδι του, σαν όλα τα άλλα….Και αν τα μικροσκοπικά δοντάκια του μας θυμίζουν σήμερα
βελονίτσες, σε μερικούς μήνες δεν θα μας τις θυμίζουν καθόλου….!
Εκείνο που ΔΕΝ πρέπει να κάνουμε για να διακόψουμε τη συνήθειά του, είναι να τραβάμε απότομα το χέρι μας ή το ρούχο
από το στόμα του, να το σπρώχνουμε ή να το χτυπάμε στη μουσούδα. Όλα τα παραπάνω έχουν συνήθως το αντίθετο
αποτέλεσμα, αφού ενθουσιάζουν ακόμα περισσότερο το κουτάβι. Το καλύτερο είναι, τη στιγμή που το κουτάβι εξασκεί
πίεση με τα δόντια του στο χέρι μας, να φωνάξουμε δυνατά και απότομα «ΑΟΥΟΥ!», σαν να πονέσαμε πολύ, χωρίς να
τραβήξουμε όμως το χέρι μας. Μόλις σταματήσει απορημένο, επαινούμε αμέσως και του προσφέρουμε ένα παιχνίδι του,
το οποίο επιτρέπεται να δαγκώσει. Επαναλαμβάνουμε κάθε φορά, όσο χρειάζεται.
«Έλα εδώ», είπα!
Η πιο συχνή, απελπισμένη αλλά και απειλητική κραυγή αγωνίας που ακούει κανείς στα πάρκα και τις αλάνες, που μαζεύονται
οι ιδιοκτήτες σκύλων για να προσφέρουν στα αγαπημένα τους τετράποδα μια ώρα ελευθερίας και ξέγνοιαστου παιχνιδιού,
πριν την επιστροφή στους τέσσερις τοίχους… Αυτή η επιστροφή όμως, είναι συχνά δυσκολότερη απ’ ότι φανταζόμαστε,
αφού ξαφνικά ο σκύλος χάνει την ακοή του και εμείς την υπομονή μας. Παράλογο; Καλά δεν περνάμε; Γιατί να φύγουμε;
Ας κάνω ότι δεν ακούω, μήπως υπάρξει παράταση. Μήπως και ένα παιδί κάπως έτσι δεν θα αντιδρούσε;
Αντί να εκνευριστούμε, να χάσουμε την υπομονή μας και να τιμωρήσουμε το σκύλο όταν επιτέλους υπακούσει και έρθει
(αυτό θα χειροτερέψει τα πράγματα), ας αναρωτηθούμε: γιατί δεν θέλει να έρθει και να υπακούσει; Το έχει διδαχθεί, και
με ποιο τρόπο; Ο καλύτερος τρόπος είναι ο σκύλος να θέλει να έρθει και να κερδίζει όποτε το πράττει. Αντί λοιπόν να
φωνάζουμε στο σκύλο κάθε φορά για να του φορέσουμε το λουρί και να αποχωρήσουμε, γιατί να μην τον φωνάζουμε
κάθε πέντε λεπτά, κατά τη διάρκεια της ελευθερίας και του παιχνιδιού του, να του δίνουμε μια λιχουδιά, και αμέσως μετά
να τον αφήνουμε να επιστρέψει σε αυτό που έκανε; Τόσο απλό και τόσο αποτελεσματικό, όπως άλλωστε και όλα όσα δεν
εφαρμόζουμε ποτέ…
Συνέπεια υπέρ πάντων
Αντίθετα με πολλούς από εμάς τους ανθρώπους, ο σκύλος
είναι ζώο ρουτίνας. Εκείνο που του εξασφαλίζει την
ψυχική και πνευματική ισορροπία είναι η σταθερότητα και
η συνέπεια. Δεν γνωρίζει το «μερικές φορές», το «ίσως»
και το «εάν». Θέλει και πρέπει να γνωρίζει από την αρχή
της συμβίωσης του μαζί μας, τι επιτρέπεται και το όχι, τι
θεωρούμε επιθυμητό και τι όχι. Πρέπει λοιπόν, εμείς οι
ίδιοι να ξεκαθαρίσουμε πρώτα στον εαυτό μας και μετά
στο σκύλο. Εάν π.χ. επιτρέπεται να ανεβαίνει στο κρεβάτι
μας ή τον καναπέ, εάν επιτρέπεται να πηδάει επάνω μας
με τα μπροστινά του πόδια, εάν επιτρέπεται να ζητιανεύει
από το τραπέζι και εάν θα μοιραζόμαστε μαζί του φαγητό
εν’ όσο γευματίζουμε και πολλά άλλα…. Η απόφαση είναι
προσωπική του καθενός (αν και προσωπικά ψηφίζω όχι σε
όλα τα παραπάνω), όμως το σημαντικότερο είναι η συνεπής
τήρησή τους και όχι η κατά περίπτωση. Εκτός εάν εσείς
2
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ ΣΚΥΛΩΝ - ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΚΥΛΩΝ
περιμένετε ο σκύλος σας να μπορεί να διαχωρίσει πότε εσείς φοράτε επίσημο ένδυμα (οπότε απαγορεύεται να πηδάει
επάνω σας) και πότε τζιν (οπότε επιτρέπεται…). Ναι, ο σκύλος είναι ευφυής, όχι σχιζοφρενής! Αυτό είναι αποκλειστικά
ανθρώπινο προνόμιο….
Ύπνος μαζί…
Αφού μοιραζόμαστε το κρεβάτι μας με όποιον αγαπάμε, γιατί όχι και με το σκύλο μας; Δεν είναι λίγοι αυτοί που σκέφτονται
έτσι και φυσικά το κάνουν και πράξη. Το να κοιμάται κανείς μαζί με τον ή τους σκύλους του είναι σε μεγάλο βαθμό θέμα
προσωπικής επιλογής και αρεσκείας και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν δημιουργείται κανένα πρόβλημα.
Για τους περισσότερους δε οικόσιτους σκύλους θεωρείται «θείο δώρο» ή υψηλό προνόμιο. Τι γίνεται όμως εάν ο νέος
σύντροφος της ζωής μας, που ξεκινάει να μοιράζεται το κρεβάτι μας, θέσει σύντομα το ερώτημα «ο σκύλος ή εγώ»; Εάν
η απάντηση είναι ο σκύλος, όλα καλά (για το σκύλο). Εάν όμως όχι, τότε η έκπτωση του ζώου από το κρεβάτι, ακόμα
χειρότερα από την κρεβατοκάμαρα, μπορεί να δημιουργήσει πρακτικά προβλήματα σε μας και ψυχολογικά στο σκύλο.
Το κρεβάτι, όντας ένας χώρος άνετος, ζεστός και υπερυψωμένος του εδάφους, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό προνόμιο για
το ζώο. Για δοκιμάστε εσείς τώρα, μια κρύα νύχτα του χειμώνα, να εξηγήσετε ήρεμα και με εμπεριστατωμένα επιχειρήματα
στον τετράποδο σύντροφό σας, ότι ο νέος «μπαμπάς» ή «μαμά» δεν θέλει να κοιμάται με μια πατούσα στο πρόσωπό του/
της και αν τα καταφέρετε να μας πείτε και εμάς το μυστικό.
Θα σε μαλώσω…
Όποιος ισχυριστεί ότι δεν έχει μαλώσει ή τιμωρήσει το σκύλο του, μάλλον θα λέει ψέματα. Οι περισσότεροι το έχουμε
διαπράξει ή τουλάχιστον προσπαθήσει. Έχουμε όμως σκεφτεί αν η τιμωρία μας ήταν δίκαιη; Κατανοητή από το ζώο;
Έγκαιρη; Και αν ναι, γιατί το λάθος επαναλαμβάνεται τόσες φορές;
Οι σκύλοι, όπως και όλα τα ζώα, μαθαίνουν με συνειρμούς συσχετίζοντας δηλαδή μια ενέργειά τους με το αποτέλεσμα που
αυτή επιφέρει, αρνητικό ή θετικό. Για να «εγγραφεί» όμως, άρα και να λειτουργήσει ο συσχετισμός, πρέπει ενέργεια και
αποτέλεσμα να συνδέονται άμεσα χρονικά. Αν π.χ. την ώρα που εμείς κάνουμε κάτι άλλο, ο σκύλος μπει στην κουζίνα και
σκαρφαλώσει επάνω στο σκουπιδοτενεκέ και φάει ένα κόκαλο που έχουμε πετάξει, μαθαίνει ότι αυτή η πρακτική καταλήγει
σε κάτι νόστιμο, άρα ευχάριστο. Εάν την ώρα που πάει να ανέβει, γλιστρήσει το μεταλλικό καπάκι του σκουπιδοτενεκέ
και πέσει στο πάτωμα κάνοντας ένα τρομακτικό θόρυβο, το πιθανότερο είναι ότι ο σκύλος δεν θα ξαναπλησιάσει ποτέ το
σκουπιδοτενεκέ λόγω της αρνητικής εμπειρίας.
Ας αναλογιστούμε τώρα τι αξία και αποτελεσματικότητα έχει να τον δείρουμε ή να τον κλείσουμε έξω σαν τιμωρία, όταν
μετά ανακαλύψουμε ότι έχει φάει κάτι από τα σκουπίδια…
Επιστροφή στο σπίτι…
Πολλοί ιδιοκτήτες απολαμβάνουν να τους υποδέχεται ο
σκύλος τους με χαρά όταν επιστρέφουν στο σπίτι, ενοχλούνται
όμως από το γεγονός ότι ο σκύλος πηδάει επάνω τους.
Κλασική περίπτωση όπου και οι δύο πλευρές έχουν δίκιο.
Για μας όχι ότι καλύτερο όταν επιστρέφουμε από τη δουλειά
μας ταλαιπωρημένοι, κατάκοποι και φορτωμένοι με δώδεκα
σακούλες από το σούπερ μάρκετ, αλλά και για το σκύλο τι
καλύτερο από την επιστροφή του αγαπημένου του αφεντικού
που θα δώσει νόημα στη μέχρι εκείνη στιγμή ανιαρή μέρα
του.
Ένα είναι σίγουρο: είναι λάθος και άδικο να μαλώνουμε
το ζώο για μια απολύτως φυσιολογική συμπεριφορά. Δυο
πρακτικές συμβουλές θα αλλάξουν τη συμπεριφορά του. Όταν
επιστρέψετε σπίτι αγνοείστε εντελώς τις εκδηλώσεις χαράς
και ενθουσιασμού του για 3-5 λεπτά. Μην μιλήσετε, μην το
μαλώσετε, ακόμα καλύτερα μην το κοιτάξετε ούτε στα μάτια.
Μόλις πέσουν οι τόνοι, πάρτε στα χέρια σας ένα μπισκότο ή μια
άλλη κατάλληλη λιχουδιά, πηγαίνετε στην πόρτα του σπιτιού
απ’ όπου επιστρέφετε, ζητήστε του να κάτσει και δώστε του το
3
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ ΣΚΥΛΩΝ - ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΚΥΛΩΝ
μπισκότο. Εάν επαναλάβετε τη διαδικασία αυτή, μετά από μερικές ημέρες ο σκύλος θα κάθεται μόλις επιστρέφετε, αντί να
πηδάει επάνω σας. «Συγκρατημένη αισιοδοξία», αυτό δε θέλατε;
Αστείρευτη ενέργεια
Πολλοί γνωρίζουν και ελκύονται από μια φυλή βλέποντας το ενήλικο ζώο του γείτονά τους και την άψογη συμπεριφορά
του. Νομίζουν λοιπόν ότι αποκτώντας ένα κουτάβι της συγκεκριμένης φυλής, όταν το φέρουν σπίτι τους θα συμπεριφέρεται
όπως και το ήσυχο, πειθήνιο και υπάκουο τρίχρονο ζώο που έχουν γνωρίσει.
Τα πράγματα βέβαια σπάνια είναι έτσι, καθότι το κουτάβι περνάει τις αντίστοιχες φάσεις ανάπτυξης ενός παιδιού,
συντομότερης φυσικά διάρκειας. Μέχρι λοιπόν την ωρίμανσή του, ψυχική και πνευματική, το χαριτωμένο κουτάβι μας θα
διέλθει τις φάσεις της αστείρευτης ενέργειας, διάθεσης παιχνιδιού και περιέργειας για οτιδήποτε καινούργιο. Είναι η φάση
που γνωρίζει τον κόσμο μας και οτιδήποτε τον αποτελεί.
Πρέπει λοιπόν, αφενός μεν να είμαστε προετοιμασμένοι να του παρέχουμε τα απαραίτητα για τη διοχέτευση των
ποσοτήτων ενέργειάς του, υπό τη μορφή κατάλληλων παιχνιδιών, χώρου, βόλτας και καινούργιων εμπειριών, αλλά και να
φροντίσουμε να διαφυλάξουμε την περιουσία μας από τα μικρά, αλλά κοφτερά δοντάκια του...!
Σύντομα η φάση θα περάσει, το «διαβολάκι» θα δώσει τη θέση του στον «άγγελο» καλής συμπεριφοράς και εμείς θα
αναπολούμε τις παλιές μέρες…
Κήπος ή βόλτα;
Η πιο συχνή «παρεξήγηση» που γίνεται από πολλούς ιδιοκτήτες σκύλων είναι η πεποίθηση ότι εφόσον τα ζώα τους
ζουν σε κήπο είναι ευτυχισμένα και δεν χρειάζονται τίποτε άλλο. Μεγάλο λάθος, όπως άλλωστε αποδεικνύει και η
πράξη, καθότι το μεγαλύτερο ποσοστό ακοινώνητων, ανασφαλών ή φοβικών ζώων είναι εκείνο που πέρασε τη φάση
της ανάπτυξής του στον κήπο του σπιτιού, χωρίς βόλτες και έκθεση στον έξω κόσμο, άρα χωρίς την απαραίτητη
κοινωνικοποίηση, λόγω της λανθασμένης πεποίθησης των ιδιοκτητών ότι αφού ο σκύλος έχει τόσο χώρο να τρέξει, δεν
χρειάζεται βόλτα. Λάθος!
Η βόλτα με το λουρί- οδηγό δεν αποτελεί τόσο άσκηση για το σκύλο, όσο επαφή με τον «έξω κόσμο» και τα ερεθίσματα
που τον αποτελούν, καθώς και αλλαγή «παραστάσεων». Η βόλτα έχει λοιπόν τεράστια σημασία για την ψυχική και
πνευματική κατάσταση του σκύλου, ιδιαίτερα τους πρώτους οκτώ μήνες της ζωής του που διέρχεται της φάσης της
κοινωνικοποίησης και της γνωριμίας του κόσμου μας. Άρα λοιπόν κήπος και βόλτα! Ο τέλειος συνδυασμός…
Μμμ…νόστιμο!
Οι σκύλοι μας συμπεριφέρονται με διάφορους τρόπους, απόλυτα φυσιολογικούς για εκείνους, που όμως εμείς οι δίποδοι
τους θεωρούμε ενοχλητικούς, αγενείς ή αηδιαστικούς…Ο κορυφαίος στη λίστα είναι η κατάποση των απορριμμάτων
τους ή κοπροφαγία. Η συμπεριφορά παρατηρείται συνήθως σε νεαρά ζώα, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τα μικρά
παιδιά. Άραγε γιατί το ξεχνάμε αυτό; Συνήθως δε, εξαλείφεται με την πάροδο της ηλικίας. Πριν λοιπόν απελπιστούμε
και βιαστούμε να κατηγορήσουμε το ζώο μας ως βρώμικο, ας σκεφτούμε ότι πρώτον πρόκειται για φυσιολογική φάση
ωρίμανσης και δεύτερον ότι είναι περαστική.
Καλά όλα αυτά, σκέφτονται οι περισσότεροι ιδιοκτήτες κουταβιών. Δεν μπορούμε όμως να κάνουμε τίποτα; Και βέβαια.
Πρώτα απ’ όλα καθαρίζουμε συχνά. Ξέρουμε ότι τα κουτάβια λερώνουν σχεδόν αμέσως μετά το γεύμα τους και είμαστε
έτοιμοι. Ακόμα, παρέχουμε στο κουτάβι πολλά παιχνίδια για να απασχολείται, αλλά και ερεθίσματα με συχνές βόλτες. Όσο
πιο «χορτασμένο» είναι από εμπειρίες, άσκηση και ανθρώπινη συντροφιά, τόσο λιγότερο θα ενδιαφερθεί για τον εαυτό
τους και τα… παράγωγά του!
(δημοσίευση στο περιοδικό Κυνολογία)
4

Download Report