1 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΕΩΝ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΕΦ. 2ο
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕ ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ – ΠΛΕΓΜΑΤΑ

Τόσο στις τροφικές αλυσίδες όσο και στα πλέγματα οι οργανισμοί που βρίσκονται στο
«χαμηλότερο» επίπεδο είναι οι παραγωγοί – αυτότροφοι και ακολουθούν με τη σειρά οι
καταναλωτές 1 ης, 2ης , 3ης … τάξης – ετερότροφοι. Τόσο στις αλυσίδες όσο και στα τροφικά
πλέγματα απεικονίζονται οι ποιοτικές σχέσεις μεταξύ των οργανισμών.

Αν σε ένα τροφικό πλέγμα ζητηθούν οι τροφικές αλυσίδες τότε εργαζόμαστε ως εξής:
 Η κάθε τροφική αλυσίδα ξεκινάει από έναν παραγωγό και ακολουθώντας τα βέλη
καταλήγει σε έναν κορυφαίο καταναλωτή (έναν καταναλωτή από τον οποίον δεν
«φεύγει» άλλο βέλος)
 Αριθμούμε τις τροφικές αλυσίδες.
 Τοποθετούμε τους οργανισμούς σε στήλες (όλοι οι παραγωγοί να σχηματίζουν μια
στήλη, οι καταναλωτές 1
ης
τάξης μια άλλη στήλη κ.ο.κ). Κάτι τέτοιο μας βοηθάει στο να
απαντήσουμε γρήγορα και εύκολα τα ερωτήματα της άσκησης.
 Όταν μας ρωτούν σε ποιο τροφικό επίπεδο ή τι τάξης καταναλωτής είναι ένας οργανισμός
τότε δουλεύουμε τις τροφικές αλυσίδες που έχουμε ήδη γράψει και όχι το τροφικό
πλέγμα.
 Σε ένα τροφικό πλέγμα ένας οργανισμός μπορεί να βρίσκεται σε περισσότερα από ένα
τροφικά επίπεδα. Στην περίπτωση αυτή γράφουμε τα τροφικά επίπεδα που ανήκει και
τις αλυσίδες που φαίνεται κάτι τέτοιο (εάν δεν τις έχουμε αριθμήσει θα πρέπει να τις
γράψουμε και πάλι).

Αν σε ένα τροφικό πλέγμα ερωτηθούμε τι παθαίνει ως προς την ποσότητά του κάποιο είδος,
αν μειωθεί ή αυξηθεί κάποιο άλλο τότε ακολουθούμε τα εξής:
1. Αν αυξηθεί ένα είδος τότε όλα τα είδη που βρίσκονται σε υψηλότερο τροφικό επίπεδο
και εξαρτώνται τροφικά από αυτό, θα αυξηθούν και αυτά με τη σειρά τους μιας και θα
έχει αυξηθεί η τροφή τους. Αντίθετα το είδος που βρίσκεται κάτω ακριβώς από αυτό που
αυξήθηκε και εξαρτάται τροφικά από αυτό, θα μειωθεί γιατί θα έχει αυξηθεί ο θηρευτής
του, το αμέσως από κάτω θα αυξηθεί κ.ο.κ, δηλαδή κατεβαίνοντας τροφικά επίπεδα
έχουμε εναλλάξ αυξομειώσεις.
2. Αν μειωθεί ένα είδος τότε όλα τα είδη που βρίσκονται σε υψηλότερο τροφικό επίπεδο
και εξαρτώνται τροφικά από αυτό, θα μειωθούν και αυτά με τη σειρά τους μιας και θα
έχει μειωθεί η τροφή τους. Αντίθετα το είδος που βρίσκεται κάτω ακριβώς από αυτό που
μειώθηκε και εξαρτάται τροφικά από αυτό, θα αυξηθεί γιατί θα έχει μειωθεί ο θηρευτής
του, το αμέσως από κάτω θα μειωθεί κ.ο.κ, δηλαδή κατεβαίνοντας τροφικά επίπεδα
έχουμε εναλλάξ αυξομειώσεις.
1

Αν μας ζητείται να κατασκευάσουμε τροφικό πλέγμα και ένας οργανισμός ανήκει σε
περισσότερα από ένα τροφικά επίπεδα στο τροφικό πλέγμα, τότε θα πρέπει να
τοποθετηθεί στο υψηλότερο από αυτά.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕ ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ

Με τις πυραμίδες απεικονίζουμε ποσοτικές σχέσεις. Οι πυραμίδες ανάλογα με το τι
απεικονίζουν διακρίνονται σε πυραμίδες: Ενέργειας, Βιομάζας και Πληθυσμού.

Καθώς ανεβαίνουμε τροφικό επίπεδο έχουμε μεταφορά για τις παραμέτρους ενέργεια και
βιομάζα μόνο του 10%.

Μονάδα μέτρησης της βιομάζας είναι το Kg/m2 ή το gr/m2 (στις ασκήσεις η βιομάζα
ταυτίζεται με το βάρος και δίνεται σε Kg ή gr), της ενέργεια είναι συνήθως το KJ ή j, και
του πληθυσμού ο αριθμός ατόμων π.χ. 20 άτομα.

Η βιομάζα του επόμενου τροφικού επιπέδου (ΒΕ) είναι ίση με το 1/10 της βιομάζας του
προηγούμενου τροφικού επιπέδου (ΒΠ). Άρα ΒΕ= 1/10 ΒΠ

Η βιομάζα του προηγούμενου τροφικού επιπέδου (ΒΠ) είναι δεκαπλάσια από τη βιομάζα
του επόμενου τροφικού επιπέδου (ΒΕ). Άρα ΒΠ= 10 ΒΕ.

Ανάλογα ισχύουν και για τις πυραμίδες ενέργειας.

Οι πυραμίδες βιομάζας έχουν ΠΑΝΤΑ την εξής μορφή:
Καταναλωτές 2ης τάξης= 10 kg
Καταναλωτές 1 ης τάξης= 100 kg
Παραγωγοί= 1000 kg

Την ίδια μορφή έχουν ΠΑΝΤΑ και οι πυραμίδες ενέργειας μόνο που διαφέρουν στην μονάδα
μέτρησης.

Εάν δίνεται η βιομάζα ενός τροφικού επιπέδου και ζητείται η ενέργεια θα πρέπει να δίνεται και
η σχέση που συνδέει τις 2 αυτές παραμέτρους (π.χ σε 1 kg βιομάζας εμπεριέχονται 40 KJ
ενέργεια), προκειμένου να γίνει η μετατροπή. Το ίδιο ισχύει και όταν δίνεται η ενέργεια και
ζητείται η βιομάζα.

Οι τροφικές πυραμίδες πληθυσμού συνήθως εμφανίζουν και αυτές πτωτική τάση (10%)
καθώς ανεβαίνουμε από τροφικό επίπεδο σε τροφικό επίπεδο.

Εξαίρεση αποτελούν οι ανεστραμμένες πυραμίδες οι οποίες αντιστοιχούν σε πυραμίδες
πληθυσμού ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΑΝ οι τροφικές σχέσεις είναι παρασιτικές. Γενικά όταν υπάρχουν
παρασιτικές σχέσεις η πυραμίδα πληθυσμού μπορεί να έχει οποιαδήποτε μορφή.
2
ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΒΙΟΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗΣ

Αν υπάρχει φαινόμενο βιοσυσσώρευσης, τότε ενώ η ποσότητα της ουσίας που είναι μηβιοδιασπώμενη είναι σταθερή σε όλα τα τροφικά επίπεδα, η συγκέντρωση της ουσίας
αυξάνεται καθώς ανεβαίνουμε τροφικό επίπεδο (βιο-συσσώρευση) μιας και ισχύει ότι:
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ μη βιοδιασπώμενης ουσίας =


Όπου ποσότητα αναφερόμαστε στην ποσότητα της μη βιοδιασπώμενης ουσίας και όπου
βιομάζα αναφερόμαστε στη βιομάζα του κάθε τροφικού επιπέδου. Μάλιστα έχουμε αύξηση της
συγκέντρωσης καθώς ανεβαίνουμε τροφικό επίπεδο, αφού ο παρανομαστής του κλάσματος
μειώνεται ανεβαίνοντας επίπεδο. Ενδεικτικός είναι ο πίνακας που ακολουθεί:
Τροφικό επίπεδο
Βιομάζα
Ποσότητα
Συγκέντρωση
ΜΗ ΒΙΟΔΙΑΣΠ. ΟΥΣΙΑΣ
ΜΗ ΒΙΟΔΙΑΣΠ. ΟΥΣΙΑΣ
Καταναλωτής 1
ης
1000b
Χ
0,001a
Καταναλωτής 2
ης
100b
Χ
0,01a
Καταναλωτής 3
ης
10b
Χ
0,1a
Καταναλωτής 4
ης
b
Χ
a
3

Download Report