Κατεβάστε τον οδηγό της Ιου

ΙΟ΢ – Η Κυκλαδίτικη μαγεία
Αν έχετε ακούσει να σας μιλούν για την κυκλαδίτικη μαγεία, θα τη βρείτε οπωσδήπ
καθώς θα ανηφορίζετε μέσα στα γραφικά στενοσόκακα της Φώρας για να φτ
λόφου με τις κάτασπρες εκκλησούλες. Θα την απολαύσετε όταν θα κολυμπάτε
Μυλοπότα ή όταν θα διασκεδάζετε το βράδυ σε ένα από τα πολλά, κουκλίστικα
όταν τα ζήσετε όλα αυτά και τα χορτάσετε, σίγουρα θα πρέπει να γνωρίσετε κα
7ος θα έχει ακόμα πολλά να σας δείξει.
Σην περιμένατε ίσως καθαρά κοσμοπολίτικη. Ση φανταζόσαστε, σύμφωνα με
σαν ένα τουριστικό νησί με κάποια γραφικότητα, που συγκεντρώνει το καλοκα
νέους. Νέους, που έρχονται σ' αυτό από όλα τα μέρη του κόσμου, για να
θάλασσα, αλλά κυρίως, για να ζήσouv την έντονη νυχτερινή ζωή που τους πρ
καθόλου ότι θα βρείτε, όπως σας είπαν, σύγχρονα ξενοδοχεία, οργανωμένες
από μπαρ και νυχτερινά κέντρα. Και δεν πέσατε έξω. Γιατί όλες αυτές οι πλ
διαπιστώσετε, ήταν απόλυτα σωστές. Με μια μονάχα διαφορά: ότι δεν ήταν πλήρ
Γιατί η Ίος δεν είναι μονάχα κοσμοπολίτικη. Δεν είναι το νησί που τα πάντα έ
Αντίθετα, έχει καταφέρει να διατηρήσει όσο μπορείτις παραδόσεις του -θα το δείτε
σε κάποιο πανηγύρι του - και το κυριότερο- όλη του η φυσική ομορφιά παραμέν
του χρόνου. Αρκεί ένας περίπατος λίγων χιλιομέτρων στο εσωτερικό του νησιοΰ γ
Θα βρεθείτε ξαφνικά μέσα σε μικρούς, πράσινους κάμπους περιτριγυ
Προχωρώντας θα ανακαλύψετε χαράδρες γεμάτες από ροζ πικροδάφνες
συναντήσετε κανένα κοπάδι από κατσίκες, που θα κατηφορίζουν στην πλα
απολαύσετε τον ήχο από τα μικρά κουδουνάκια που ηχούν κρεμασμένα στο λα
θα βρίσκεται σε απόλυτη αρμονία με το τοπίο, μακριά από τους ξέφρενους ρυθμ
Μια βόλτα με ένα καΐκι θα είναι αρκετή για να σας δείξει πως η 7ος δεν διαθέτε
οργανωμένες παραλίες αλλά και μικρές ή μεγάλες, παρθένες ακόμα ακρογια
θαλάσσιο ταξίδι μπορεί να κρύβει και κάποια ιδιαιτερότητα. Καθώς θα περνά
βράχια του Πλακωτού, χωρίς να το θέλετε το βλέμμα σας θα ψάχνει για κάπο
πάρουν απ' το χέρι για να χορέψετε μαζί τους αυτούς τους ζωντανούς νησιώτικ
έτσι τη ζεστή φιλοξενία που σας προσφέρουν κι αυτό θα το θυμάστε για πολύ κα
Κι όταν θα επιστρέψετε στη Φώρα και θα θέλετε να αποφύγετε το θόρυβο των
εναλλακτικές λύσεις. Αν σας ενδιαφέρει η τέχνη, μπορείτε να επισκεφτείτε τα ατε
που προτίμησαν να περάσουν ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής τους στο νησί, εμπ
θέματα που τους προσφέρει. Μπορείτε ακόμα να παρακολουθήσετε κάποια π
καλαίσθητο πέτρινο θέατρο που είναι στην κορφή του λόφου, πάνω
ανεμόμυλους της Φώρας. Αλλά κι αν ακόμα δεν διαλέξετε τίποτε απ' όλα αυτά, μ
του Κάστρου σίγουρα θα σας ενθουσιάσει. Προτιμήστε μονάχα να είναι ηλιο
ώρα ο ήλιος θα χρωματίζει ροζ τα λευκά σπίτια της Φώρας και συνάμα θα χρ
χρυσώνει το Αιγαίο.
Είναι τόσα πολλά αυτά που μπορείτε να απολαύσετε στην Ίο, που εύλογα ανα
άλλο νησί θα μπορούσε να σας τα προσφέρει. Αλλά αυτό το ερώτημα το αφή
σας, όταν θα έχετε ολοκληρώσει την επίσκεψη σας στο νησί.
Υύση και θέση
Ανάμεσα στη Νάξο, τη ΢ίκινο και τη ΢αντορίνη, η Ίος έχει έκταση 108 τ .χλμ.,
πληθυσμό 1800 κατοίκους. Σο σχήμα της μοιάζει με παραλληλόγραμμο, στο οπο
έχουν διεύθυνση από τα βορειοδυτικά προς τα νοτιοανατολικά. Λίγο πιο κάτω
βρίσκονται οι δυο από τους τρεις μεγαλύτερους και πιο ενδιαφέροντες όρμο
μάλιστα και κοντά ο ένας οτον άλλο. 0 πρώτος, που αποτελεί και το λιμάνι του νη
που θεωρείται ένα από τα ασφαλέστερα αγκυροβόλια της Ελλάδας. 0 δεύτερο
ξακουστός Μυλοπότας, έχει μια από τις ωραιότερες αμμουδιές του Αιγαίου. Ανά
άλλοι μικρότεροι ορμίσκοι, από τους οποίους ο γραφικότερος είναι ο Κολιτσάνης
Όμορφο το θαλάσσιο ταξίδι από το Αιμάνι ή το Μυλοπότα έως τον τρίτο μεγ
Μαγγανάρι και ακόμα πιο όμορφος ο περίπλους του νησιού, που γίνεται μο
καιρός. Νότια του Μυλοπότα, αρχίζουν και οι ενδιαφέρουσες ακτές με τα περί
Κλεισιές και το χαριτωμένο ορμίσκο Παπά Αυλάκι με τη χρυσή αμμουδιά, αυτού
από ψηλά καθώς θα ακολουθούμε το δρόμο για το Μαγγανάρι.
Γα να συμπληρώσουμε τον περίπλου του νησιού, θα πρέπει να αναφέρο
εντυπωσιακό βράχο μέσα στη θάλασσα, στη βόρεια ακτή του νησιού κα
Δυαμούδια και Αορέντζαινας βορειοδυτικά αλλά και της Κουμπάρας στη νοτιοδυ
όμως θα τη δούμε από κοντά, όταν θα μιλήσουμε για το λιμάνι και το Γ'ιαλο.
Είπαμε πως η 7ος είναι ορεινή. Σο ψηλότερο βουνό της είναι ο Πύργος 713 μ., στο
βουνά της είναι ο Προφήτης Ηλίας 514 μ., σχετικά κοντά στη Φώρα και το Βουν
του νησιού. Περιοχές που δεν είναι ορεινές και μπορούν να καλλιεργηθούν είναι α
Κάμπου.
Σα πετρώματα της Ίου, μεταμορφωμένα ή ημιμεταμορφωμένα κρυσταλλο-σχιοτώ
από γνεύσιους, μαρμαριγιακούς γρανίτες, πράσινους σχιστόλιθους και λίγα
νησιού είναι ξηρό και υγιεινό. Σο καλοκαίρι είναι δροσερό, χάρη στο αιγαιοπ
χειμώνα είναι ήπιο με αρκετή ηλιοφάνεια. Διοικητικά η Ίος ανήκει στην επα
Κυκλάδων. Πρωτεύουσα της είναι η Ίος ή Φώρα, που αποτελεί και δήμο.
Ι΢ΣΟΡΙΑ
Σο όνομα της Ίου
Για την προέλευση του σημερινού ονόματος της Ίου υπάρχουν πολλές εκδοχές. Μ
λέξη Ίος προήλθε από τους Ίωνες οι οποίοι, όπως θα δούμε παρακάτω, την α
φαίνεται να μην ευσταθεί, γιατί στην προκειμένη περίπτωση το νησί θα μπορο
Ιωνία και όχι Ίος. Άλλη εκδοχή θέλει τους Υοίνικες να ονομάζουν το νησί Ίο από τ
σημαίνει σωρό από πέτρες. Αλλά και αυτή δε φαίνεται σωστή, γιατί οι Υοίνικες κ
πολύ πιο πετρώδη από την Ίο, όπως π.χ. τη Υολέγανδρο, στα οποία θα
αβασάνιστα να τους δώσουν αυτό το όνομα. Αφού λοιπόν οι παραπάνω ε
αστήρικτες, μία τρίτη εκδοχή, που πηγάζει από την παράδοση, έρχεται για να μ
απάντηση στο ερώτημα μας. ΢ύμφωνα με αυτήν, η λέξη Ίος προέρχεται από τα
Πάντως οι τελευταίες ανασκαφές στο λόφο ΢κάρκο, κοντά στο Γ]αλό, επιβεβαιών
στα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων, αναπτύχθηκε ο περίφημος κυκ
αποδεικνύουν οι τοίχοι των κτισμάτων και τα αγγεία που βρέθηκαν εκεί, που πιστο
περιοχή αυτή ενός αξιόλογου οικισμού, που ανήκε στην πρωτοκυκλαδική περ
Μπορούμε δε να πούμε ότι πρόκειται για τον πιο καλά διατηρημένο πρωτοκυ
βρεθεί μέχρι σήμερα.
΢τη γειτονική ΢αντορίνη υπάρχουν τα περίφημα ευρήματα στο Ακρωτήρι, που
αποικία των Μινωϊτών της Κρήτης. Μιας ολόκληρης πόλης, που θάφτηκε κ
ηφαιστείου, μετά την τρομερή έκρηξη του γύρω στο 1500 π.Φ. Αυτή η έκρηξη, πο
και το ανάκτορο της Κνωσού από το παλιρροϊκό κύμα που δημιουργήθηκε,
μινωικού πολτπσμού. Θα ήταν λοιπόν απίθανο, αν μέσα σ' αυτά τα 1300 χρόνια
τότε, δεν είχαν κάνει την εμφάνιση τους στη γειτονική Ίο οι Κρήτες του Μίνωα. Όπ
μην πέρασαν κατόπιν απ' αυτήν οι Αχαιοί που διαδέχθηκαν τους Μινωίτες.
αποδίδονται τα κυκλώπεια τείχη που περιέβαλαν την πόλη της Ίου, τμήματα των ο
στον ευρύ χώρο απέναντι από το Δημαρχείο.
Μετά τους Αχαιούς και μέσα στο 12ο αιώνα π.Φ,, στην Ίο εγκαταστάθηκαν
άλλωστε και ο λόγος που το νησί ονομαζόταν παλιά Υοινίκη.
Η σύνδεση της Ίου με τον ΋μηρο
΢την αρχαία Ελλάδα επτά πόλεις φιλονικούσαν σύμφωνα με την παράδοση για
είναι η πατρίδα του Ομήρου. Σην παράδοση αυτή ενίσχυε ένα επίγραμμα σύμφ
πόλεις είναι οι: ΢μύρνη, Φίος, Κολοφών, Ιθάκη, Πύλος, Άργος, Αθήνα. ΢ύμφωνα
οι πόλεις ήταν οι: ΢μύρνη, Ρόδος Κολοφών, ΢αλαμίς, 7ος, Άργος, Αθήνα.
Βλέπουμε δηλαδή ότι στη δεύτερη εκδοχή περιλαμβάνεται και η 7ος. Ενδεικτικό
αρχαία νομίσματα της Ίου που βρέθηκαν έχουν στη μία τους όψη την κεφαλή
δεν διεκδικεί μόνο τον τόπο γέννησης του μεγάλου ποιητή, αλλά και τον τόπο το
του. Θα δούμε παρακάτω τίαπό όλα αυτά μπορεί να είναι σωστό.
Όσον αφορά στη γέννηση του Ομήρου, εκτός από το επίγραμμα που αναφ
την ταλαιπωρία και άρρωστος, πέθανε μέσα σε λίγες μέρες. Και οι Ιήτες τον έθα
έγραψαν πάνω από τον τάφο του:
'ΕΝΘΑΔΕ ΣΗΝ ΙΕΡΗΝ ΚΕΥΑΛΗΝ ΚΑΣΑ
ΓΑΙΑ ΚΑΛΤΠΣΕΙ ΑΝΔΡΨΝ ΗΡΨΨΝ
ΚΟ΢ΜΗΣΟΡΑ ΘΕΙΟΝ ΟΜΗΡΟΝ'
ΚαΙ άλλος όμως αρχαίος συγγραφέας γράφει ότι ο Όμηρος πέθανε σε μια ακτή
διαφορετικές συνθήκες. ΢το κείμενο του αναφέρει συνάντηση του Ομήρου με
έκανε μια ερώτηση. Εκείνοι του απάντησαν με ένα αίνιγμα, του οποίου τη λύση δ
θάνατο του Ομήρου στην Ιο, κάνουν ακόμα λόγο ο ιστορικός ΢τράβων, ο γεωγ
Αλκαίος ο Μεσσήνιος, ο Πλίνιος και ο Παυσανίας ο Περιηγητής εις τα "Υωκικά'
ανάφερει μεταξύ των άλλων όπ η Ίος ήταν η πατρίδα της Κλυμαίνης, της μητέρ
την ταφή του Ομήρου στην Ίο, όλα ξεκίνησαν από μια στενόμακρη μαρμάρινη
βρήκε κάποιος αγρότης, άγνωστο πότε, στη θέση Πλακωτό, στη βόρεια ακτ
μετέφερε στην πόλη της Ίου, όπου την εντόπισε το 1846 κάποιος Ρος στο υπ
Ιάκωβου ΢παθάρου. Ο Ρος διάβασε μάλιστα κα την επιγραφή που έλεγε: "ΒΟΤΛΟ
Κάτω από τα γράμματα υπήρχε χαραγμένος κι ένας πετεινός, πτηνό το οπο
θυσία προς τιμή του Ασκληπιού, για τη λύτρωση από μια ασθένεια ή τη λύτρ
χωράει αμφιβολία ότι η μαρμάρινη αυτή πλάκα ήταν κάποτε τοποθετημένη επά
οποίο κανένας δεν θα μπορούσε να ισχυρισθεί ότι ήταν του Ομήρου, αν π
προηγηθεί το 1771 ο ολλανδός αρωματικός Βαν Κρίνεν, ο οποίος ισχυρίστηκε
αρχική της θέση (προφανώς στην περιοχή Πλακωτό) και ότι εκτός από την επι
(δηλαδή: το έφτιαξε ο Βούλας) υπήρχε και ολόκληρη η φράση, που αναφέρετα
μ.Φ., που μιλά καθαρά περί τάφου του Ομήρου και την οποία είδαμε παραπάνω.
Πανηγύρισε λοιπόν ο Ολλανδός ότι βρήκε τον τάφο του Ομήρου, πράγμα που
γιατί η μορφή των γραμμάτων της πλάκας ανήκε στους ελληνιστικούς ή ρω
στους αρχαίους και δεύτερον γιατί στο μέρος αυτό υπήρχαν τρεις τάφοι και ό
Υοίνικες και Ίωνες
Όπως είδαμε παραπάνω, τον 12ο αι. π.Φ. στην Ίο εγκαταστάθηκαν οι φοίνικες
εκείνη την περίοδο με τα πλοία του τη θάλασσα της Μεσογείου και μετέφερε τα π
χώρες, αναπτύσσοντας έτσι το εμπόριο και ιδρύοντας διαμετακομιστικούς σταθ
της Ελλάδας.
Εκτός από τις εμπορικές δραστηριότητες τους, οι Υοίνικες είχαν τη συνήθεια να
που είχαν εγκατασταθεί δέντρα, όπως κυπαρίσσια, αμπέλια, συκιές και κυρίω
λοιπόν φοίνικες στην Ίο και, όπως φαίνεται, η καλλιέργεια τους αυτή συνεχίσ
βασιλείας του Όθωνα να μεταφυτευτούν τρεις απ' αυτούς στον τότε Βασιλικό κα
Αθήνας, ύστερα από επιθυμία της βασίλισσας Αμαλίας. Ενδεικτικό είναι επίσης
νομίσματα της Ίου, τα οποία όμως ανήκουν στο 2ο και 3ο αι. π.Φ., έχουν στη μία
στην άλλη ένα φοίνικα.
Μετά τους Υοίνικες, την Ίο κατέλαβαν α Ίωνες πιθανότατα στο τέλος του 10ου
Ιώνων, σύμφωνα με την παράδοση, ήταν τότε ο Νηλέας, ο γιος του μυθικού Κόδ
Μαζί με την Ίο, οι Ίωνες κατέλαβαν και τα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων εκ
Υολέγανδρο και τη Μήλο, που κατέλαβαν οι Δωριείς.
Κλασική περίοδος
Σον 6ο αι. π.Φ. η Ίος ανήκε στην Αθηναϊκή ΢υμμαχία σε αντίθεση με τα γειτο
΢αντορίνη, Ανάφη, Μήλο και Κίμωλο, που ήταν σύμμαχοι της ΢πάρτης και είχ
Νησιωτών. Μεσολάβησαν οι πόλεμοι ενάντια στους πέρσες εισβολείς (το 490 π.Φ
και το 480 π.Φ. η ναυμαχία της ΢αλαμίνας) και μετά την ήπα των Περσών, ο Πε
(431 π.Φ. -404 π.Φ.), η σύγκρουση δηλαδή της Αθήνας με τη ΢πάρτη κατά την οπ
΢πάρτη. Αργότερα, το 338 π.Φ., ο βασιλιάς της Μακεδονίας Υίλιππος ο Β' κα
Αλεξάνδρου, νίκησε τους αντιπάλους του στη μάχη της Φαιρώνειας και συνέν
ενάντια στον κοινό εχθρό, τους Πέρσες. Έτσι η Ίος πέρασε στην κυριαρχία των
θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου στους διαδόχους του, τους Πτολεμαίους.
Ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδος
που έγινε το 1269 από τον ιταλό ναύαρχο Λικάριο, που είχε συμμαχήσει με το
αποτέλεσμα να αποσπάσει την Ίο, όπως και άλλα νησιά από τους Ενετούς. Α
κράτησε για πολύ, γιατί το 1296 ο ενετός Δομένικος ΢κιάβι έδιωξε τους Βυζαντινού
Ίου. Από τη δυναστεία των ΢κιάβι το νησί πέρασε αργότερα στη δυναστεία των Κ
από τους Δούκες της Νάξου, για να καταλήξει στον Κρίσπο Μάρκο Α', που
ανεξάρτητη, μικρή δυναστεία. 0 Κρίσπο επισκεύασε γύρω στο 1400 το Κάστρο, π
λόφου πάνω από τη Φώρα, προκειμένου να προστατευθουν οι κάτοικοι από τις π
0 τελευταίος δυνάστης της Ίου, πριν από τη κατάληψη της από τους Σούρκους
Πιζάνι, ο οποίος παντρεύτηκε μία θυγατέρα των Κρίσπι και πήρε σαν προίκα το vη
Σουρκοκρατία
Σο 1537 ο πρώην φοβερός πειρατής Φαϊρεδίν Βαρβαρόσα και μετέπειτα τούρκος
Ίο μαζί με άλλα μικρά νησιά των Κυκλάδων, ενώ η πλήρης κυριαρχία των
επιτεύχθηκε το 1566 με την κατάληψη της Νάξου, που ήταν και έδρα του Δουκά
όνομα της Ίου ήταν τότε Άνζα, αλλά οι νέα κατακτητές την έλεγαν και Αϊνέ. Σουρκι
εγκατασταθεί στο νησί αλλά η Ίος πλήρωνε καθε χρόνο τον οφειλόμενο φόρο τη
1558 ήρθε η καταστροφή. Σούρκοι πειρατές με 14 γαλιότες εισέβαλαν στο νησί κα
κατέστρεψαν τα πάντα, μετέφεραν όλους τους κατοίκους στα σκλαβοπάζαρα τη
΢την Ίο, η οποία ερημώθηκε για 21 χρόνια, το 1579 έγινε αποικισμός από Α
μπόρεσαν να σωθούν από την καταστροφή του 1558. Αποικισμός από Αλβα
κλίμακα, λέγεται ότι έγινε και επί Μάρκου Α' yta να καλυφθούν ανάγκες σε εργατ
δύο περιπτώσεις οι άποικοι αφομοιώθηκαν γρήγορα και εξελληνίσθηκαν χω
ελληνικό χαρψτήρα του νησιού. Σον ερχομό τους στην Ίο μαρτυρούν μόνο μερικά
ότι παλαιότερα οι γείτονες ΢ικινιώτες χρησιμοποιούσαν για τους Νιώτες την επονο
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, το περίφημο κλειστό λιμάνι του νησιού, για το οποίοι
την Ίο Μικρή Μάλτα, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία του. ΢το λιμάνι αυτό
για το οποίο οι Γάλλοι έχουν κάθε λόγο να είναι υπερήφανοι.
Η Ίος, παρά το γεγονός ότι ήταν ένα μικρό και φτωχό νησί, έπαιξε το δικό της αξ
για τη λευτεριά. Η κήρυξη της Επανάστασης έγινε σ' αυτήν στις 10 Μαΐου του
Αμοιραδάκη, μόλις δύο μήνες μετά την επίσημη κήρυξη της στην Πελοπόνν
ξεσηκωμός οφείλεται βέβαια στον πατριωτισμό των Ιητών, αλλά ίσως και στο
τέκνα της πατρίδας τους, ο ΢πύρος Βαλέττας, είχε ήδη μυηθεί στη "Υιλική Εται
πυρήνα της Επανάστασης) από το 1818 και συγκαταλεγόταν μάλιστα ανάμεσα
Ο Βαλέττας βοήθησε πράγματι πολύ το νησί, τόσο κατά τον Αγώνα, όσο κ
συμπατριώτες του για να τον τιμήσουν τοποθέτησαν την προτομή του στον κεντρ
Οι Ιήτες πολέμησαν τους Σούρκους τόσο στο νησί τους -όταν αυτοί επιχείρησα
θάλασσα με τα πλοία τους, ενώ το λιμάνι του νησιού αποτέλεσε ασφαλές καταφ
για όλους τους αγωνιστές της Ελλάδας. Η Ίος απελευθερώθηκε επίσημα και ε
Ελλάδα στις 10 Μαρτίου του 1829, με την υπογραφή του πρωτοκόλλου του Λονδ
Πολιτισμος και παραδοση
Η πολιτισμική παράδοση της Ίου έχει τις ρίζες της βαθιά μέσα στο χρόνο. Οι Νιώτε
τώρα μια βαριά κληρονομιά την παράδοση ότι στο νησί τους γεννήθηκε και πέθα
αφορά τη γέννηση του, μπορεί τίποτα να μην είναι αληθινό, αφού άλλωστε υπάρ
έξι πόλεις που διεκδικούν για λογαριασμό τους αυτήν την τιμή. Αλλά για το θάνατ
μεγάλου ποιητή στο νησί τους δεν φαίνεται να έχουν καμιά αμφιβολία. Μεγάλοι ισ
μίλησαν γι' αυτό και ξένοι ερευνητές βρήκαν επιτύμβιες πλάκες με επιγραφές, Σο νι
είναι υπερήφανοι, μα είναι συνάμα και ανήσυχοι, ανυπόμονοι. Πρέπει να βρεθεί ο
Ομήρου, γιατί αυτές οι πέτρες, που επιδεικνύονται σήμερα, δεν είναι παρά απομειν
ελληνιστικό πύργο. Πρέπει να βρεθεί για να πάψουν μερικοί να δυσπιστούν.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι πρέπει να βρίσκεται κάπου στο βόρειο μέρος του νησιού
τη θάλασσα, στη μεριά που οδηγεί ο φαρδύς, καινούργιος δρόμος που ανοίχτηκ
παραδόσεις, με τις οποίες χρόνια τώρα είχαν συνηθίσει να ζουν; Οι σκέψεις αυτές
τους ντόπιους και τους είχαν απασχολήσει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που χρειάζ
για να ωριμάσει και να γίνει αποδεκτή.
΢το τέλος όμως επικράτησε η λογική ενός λαού που γαλουχήθηκε μ
Άλλωστε, ο τουρισμός είχε ήδη αρχίσει να αναπτύσσεται και σε άλλα νησ
στη Μύκονο και οι Νιώτες -άρχιζαν πια να συνηθίζουν τον διαφορετικό τρ
μαζί τους οι επισκέπτες του νησιού. Και το σπουδαιότερο; προσπάθησαν ν
δυνατόν περισσότερο τα ήθη στον τόπο τους και να αξιοποιήσουν την πα
να αποτελεί από μόνη της τουριστικό θέλγητρο. Έτσι, ο τουρισμός έχει γί
ασχολία των κατοίκων ενώ η γεωργία φθίνει συνεχώς με αποτέλεσμα η κ
περιοριστεί μόνο στο 20% εκείνης που καλλιεργούσαν άλλοτε.
Σο κομμάτι αυτό της γης παράγει κυρίως κτηνοτροφές, αλλά και πατάτες, φ
πεπόνια. ΢ε μικρές ποσότητες παράγονται επίσης κρασί, ελιές, σύκα, εσ
μήλα. ΢ε καμιά περίπτωση όμως η παραγωγή αυτή δεν επαρκεί για να
ανάγκες του νησιού.
Ο πληθυσμός της Ίου, από τους 1800 μόνιμους κατοίκους τον χειμώνα, φτά
15.000. Έτσι όλα τα είδη στην αγορά εισάγονται.
Η κτηνοτροφία, όπως και η γεωργία, βρίσκεται και αυτή σε ύφεση ενώ η αλι
ανταποκριθεί στην αυξημένη ζήτηση του καλοκαιριού, μπορούμε- να πούμε
καλύτερη μοίρα. ΢ε καλή κατάσταση, αν όχι σε εξέλιξη βρίσκεται η μελισσοκ
μέλι, προερχόμενο από άνθη θυμαριού, θεωρείται άριστης ποιότητας.
Η στροφή των κατοίκων της Ίου προς τα τουριστικά επαγγέλματα, αλλά κ
γενικά, είχε σαν αποτέλεσμα να εξαφανιστούν σιγά - σιγά μερικά
επαγγέλματα, όπως λόγου χάρη αυτό του μυλωνά. Δώδεκα ανεμόμυλοι
την Φώρα, δεν χρησιμοποιο΄ύνται εδώ και πολλά χρόνια. Οι μύλοι αυτοί άλε
σιτάρι και το κριθάρι για να παράγουν το αλεύρι με το οποίο οι νοικοκυρ
της οικογένειας. Η εισαγωγή των αλευρων τους σταμάτησε και αν δ
μέριμνα, όπως άρχισε ευτηχώς να γίνεται τελευταία, σίγουρα θα ερείπων
ασβεστόλιθους μέσα στα ασβεστοκαμινα. Η επικράτηση όμως της βιομηχα
σβησμένου ασβέστη ‘σε σκόνη, κατάργησε όλη αυτή την παραδοσιακή δια
Μιας και μιλήσαμε για τα επαγγέλματα που έσβησαν και τις παλιές ασχολίες
άλλαξαν χάρη στην εξέλιξη και την ανάπτυξη του τουρισμού στο νησί, θα π
έστω για την ιστορία, την ύπαρξη ορυχείων και την εξόρυξη απ' αυτά μέχρι τ
ποσοτήτων σμύριδας, χαλαζία και μαρμάρου όπως επίσης την ύπαρξη μικ
μονάδας, που χρησιμοποιούσε βαμβάκι εγχώριας παραγωγής, (έκλεισε το
εργοστασίου οπτικών.
Ήθη και έθιμα
Παρά τις αλλαγές που επέφερε η εισβολή του τουρισμού στην Ίο, είναι αλήθ
μική ταυτότητα του νησιού παρέμεινε αναλλοίωτη. Οι Νιώτες ποτέ δεν ξέχασ
δεν απαρνήθηκαν τις παραδόσεις τους. Μπορεί βέβαια με το πέρασμα του
έθιμα να έχουν ξεχαστεί, αλλά υπάρχουν πολλά άλλα, που σε κάθε ευκαιρία
βεια. Από αυτά μερικά είναι κοινά σε ολόκληρη σχεδόν την Ελλάδα και υπάρ
παραλλαγές από τόπο σε τόπο, όπως λόγο χάρην το έθιμο της Πρωτοχρο
΢την Ίο, το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι νοικοκυρές ετ
νοστιμότατα γλυκίσματα, όπως παστέλι, που είναι και η νιώτικη σπεσιαλπ
αμυγδαλάτα κ,ά. για να τα βρει ο καινούργιος χρόνος έτοιμα και να φέ
Περιμένοντας τα μεσάνυχτα, οι ντόπιοι παίζουν χαρτιά και μόλις αλλάξει ο
φιλιά και ευχές. Αμέσως μετά θα κοπεί η βασιλόπιτα, μέσα στην οποία έχ
Αυτός, που στο κομμάτι της πίτας του θα βρει το νόμισμα, θεωρείται ο τ
πρωί της 1ης Ιανουαρίου, μετά τη λειτουργία, όλες οι πόρτες των σππιών π
να δεχτούν τους επισκέπτες. Πριν απ' αυτούς όμως, έχει προφτάσει να μπει
λένε ποδαρικά, ένας άνθρωπος του σπτπού, που κρατάει στα χέρια του μ
που είχε πάρει από το σπίτι την παραμονή και την άφησε στην εκκλησία για
εξασφαλίσει στην οικογένεια μια ευτυχισμένη χρονιά. Πρωί, έρχονται και τα
κάλαντα και να πάρουν το δωράκι τους σε νομίσματα.
Δέκα εβδομάδες πριν από το Πάσχα στην Ίο, όπως και στην υπόλοιπη Ε
Καρναβάλι, που κρατάει τρείς εβδομάδες. Είναι μια ευκαιρία για τους κατο
γλεντήσουν, να χορέψουν, να φάνε, να πιουν αλλά και να μεταμφιεστούν.
πρωτότυπες ενδυμασίες και να επισκεφτούν τους φίλους τους. Ο στόχος
δεν είναι μονάχα η εντύπωση που θα προκαλέσουν, αλλά κυρίως η αδυνα
αναγνωρίσουν.
Εκτός όμως από τα έθιμα αυτά που λίγο πολύ υπάρχουν σε όλη την Ελλ
περιορίζοντα μόνο στις Κυκλάδες ή μόνο στην Ίο. Αυτά τα έθιμα όμως κ
σιγά - αγά να ξεχαστούν, αν δεν έχουν ήδη ξεχαστεί.
Σρία από αυτά αναφερόνται στην επιθυμία, το ενδιαφέρον, αλλά και την
κοριτσιών να μάθουν το όνομα του μελλοντικού τους συζύγου. ΢
διαφορετικές ήταν κάποτε οι σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα. Καμιά συνάντ
τον επίσημο αρραβώνα, που θα τον αποφάσιζαν οι γονείς. Άγνοια υπήρχε
ποιος θα μπορούσε να είναι ο μελλοντικός σύντροφος της ζωής τους.
ενδείξεις για τα νεανικά τους όνειρα μέσα από τα παμπάλαια έθιμα.
Σο πρώτο, απλό και χαρπωμένο έθιμο, είναι αυτό του "ανέγκαρδου", που
που οι νέες ύφαιναν στον αργαλείο (την "κρεβαταριά' όπως την έλεγαν)
υφάσματα. Ο ανέγκαρδος αν ένα εξάρτημα του αργαλειού κα συγκεκρ
πάχους ενός εκατοστού και μήκους ενός μέτρου.
Όταν οι κοπέλες τέλειωναν την ύφανση έκρυβαν την ύφανση έκρυβαν τ
φορέματα τους και σεργιάνιζαν στα σοκάκια του χωριού. Σο πρώτο α
άκουγαν πίστευαν πως θα ήταν το όνομα του μελλοντικού τους συζύγου.
Σο δεύτερο έθιμο απαιτεί πολύπλοκη διαδικασία και συνδυάζεται με ένα άλ
όλη την Ελλάδα στις 23 Ιουνίου, παραμονή της γιορτής των γενεθλίων
Πρόδρομου. Σο βράδυ της ημέρας αυτής συνηθίζεται να ανάβουν φωτ
κυρίως στις πλατείες. Γι' αυτό, το έθιμο το ονόμασαν ‘Υωτάρες’. Όταν
κοπέλες παίρνουν λίγη στάχτη και τη βάζουν στη φτέρνα τους. Μετά, όλες
πηγάδι, από το οποίο μια κοπέλα, που πρέπει να είναι το πρωτότοκο π
"πρωτο-γόνατη’’ όπως τη λένε, αντλεί νερό και το ρίχνει μέσα σε ένα ευρ
Όταν βγουν όλα τα φρούτα, οι κοπέλες βάζουν μια σταγόνα από το "αμίλη
τους και φεύγουν. ΢το δρόμο, αν ακούσουν κάποιο ανδρικό όνομα, αυτό θ
μελλοντικού τους συντρόφου.
Σο τρίτο και τελευταίο έθιμο, σχετικό πάντοτε με ιην ανησυχία και ανυπομονη
"ανακάλυψη" του συντρόφου της, είναι το ‘’αρμυροπίταρι". Πρόκειται για μια
ετοιμάζουν οι κοπέλες το Χυχοσάββατο, 2 μήνες πριν από το Πάσχα. Μέσα
ένα νόμισμα όπως στη βασιλόππα. Σην ψήνουν, τη μοιράζουν και για κείνη
νόμισμα λέγεται πως θα παντρευτεί μέσα στον ίδιο χρόνο. Όσο για τις άλλε
τους και περιμένουν, όπως στα προηγούμενα έθιμα, να ακούσουν ένα όνο
όπως πιστεύουν, θα έχει ο μέλλων σύζυγος τους.
Από τα έθιμα που πολύ δύσκολα ξεχνιούνται είναι αυτά του αρραβώνα και
αρραβώνα, το πρώτο βήμα δεν το κάνει ο γαμπρός, αλλά η μνηστή, που επ
Κι εκείνη, θέλοντας να δείξει ότι θεωρεί πια τη νύφη σαν παιδί της, της χαρίζε
είναι η σειρά του γαμπρού να επισκεφτεί τη νύφη. Σην ημέρα των αρραβώνω
δαχτυλίδια και ακολουθεί γλέντι στο οποίο ακούγονται τα σχετικά τραγούδια
Ένα τραγούδι θε να πω επάνω mo λεμόνι
το ανδρόγυνο πον γίνεται να ζήσει χίλιοι χρόνοι
Νύφη μου κολοπίζι τση χρυσό ν' το ριζικό σου
τσ' ηδέχθεις τέτοιο βρέσιμομέσα στ' αρχοντικό σου
Σον αρραβώνα ακολουθεί ο γάμος, ο οποίος γίνεται συνήθως Κυριακή. Μέ
σχετική προετοιμασία όπως τα "προζύμιά', απαραίτητα για το ζύμωμα του ψ
προζύμια γίνονται την Πέμπτη το βράδυ και το ζύμωμα του ψωμιού την Παρ
διαδικασίες συνοδεύονται πάντοτε από τα αντίστοιχα δίστιχα:
Έλα Φριστέ τααι Παναγιά με τον μονογενή σου
σε τούτο που ζυμώσαμε να δώσεις την ευτσή σου
Και φτάνουμε στην Κυριακή, την ημέρα του γάμου. Σο μυστήριο γίνεται το α
Ακολουθούν τα "τραταρίσματά' με το γνήσιο νησιώπκο παστέλι και το βράδ
χορός. Εδώ τα τραγούδια του γάμου έχουν τον πρώτο λόγο. Μερικά απ1 αυ
σε άλλα μέρη της Ελλάδας:
Ένα τραγούδι θε να πω επάνω στο κεράσι
Σ αντρόγυνο που έγινε να ζήσει να γεράσει.
Ένα τραγούδι θε να πω επάνω στην κιθάρα
να ζήσει η νύφη κι γαμπρός κουμπάρος και κουμπάρα.
Ένα τραγούδι θε να πω επάνω στο ρεβύθι,
χαρά στα μάτια τον γαμπρού που διάλεξε τη νύφη.
΢τους γάμους και στις μεγάλες γιορτές είναι φυσικό οι Νιώτες να ντύν
φορεσιές τους, οι οποίες όμως σήμερα δεν διαφέρουν σε τίποτα από αυτ
περισσότερα μέρη της Ελλάδας. Παλαιότερα φορούσαν τις παραδοσιακέ
για τους άντρες λεγόντουσαν ‘λεβεντίστικες’ και περιελάνβαναν το κά
‘σωκάρδι’ (γιλέκο), το γελέκι (γιλέκο με μανίκια), ζωνάρι, βράκα, κάλτσες κ
γυναίκες ‘το καρκάλι’ (είδος πουκάμισου), το ‘σωπικάμισο μπρουζιτσένιο’
το ‘σώκάρδι’ (γιλέκο που έμοιαζε με το αντρικό), το ‘κοντογούνι με προ
αντρικό γιλέκο με μανίκια, στολισμένο με γούνες ή με τσόχες), μεταξωτό φ
ώμους και το χειμώνα ‘μποξεδάκι’. Για κάλλυμα της κεφαλής φορούσα
σκέπη’.
Σα πανηγύρια της Ίου
Σα πανηγύρια που συνεχίζονται και γίνονται εδώ και αιώνες με την ίδια θρη
και με το ίδιο κέφι, είναι η καλύτερη απόδειξη ότι δεν χάθηκαν όλα και ότι σ
Άλλωστε τα μεγάλα πανηγύρια στην Ίο είναι μονάχα πέντε, που και αυτά πε
ημερομηνίες, αφού στις 29 Αυγούστου, του Αγιου Ιωάννου, γίνονται δυο πα
της Χάθης και στο μοναστήρι του Καλαμου) και στις 8 ΢επτεμβρίου άλλα δυ
Αγίας Θεοδότης και στο εκκλησάκι της Παναγίας της Παλιοκαστρίτισσας, π
Παλαιοκάστρο). Σο πέμπτο μεγάλο πανηγύρι γίνεται στις 24 Ιουνίου στον Πύ
κορυφή του νησιού, όπου βρίσκεαται η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Ιωάνν
Εννοείται ότι τα πανηγύρια αρχίζουν συνήθως από την παραμονή, όπως σ
Χάθης και σε μερικές περιπτώσεις οι πανηγυριώτες διανυκτερεύουν στο χω
΢την Χάθη λοιπόν, από το πρωί της 28ης Αυγούστου τα μεγάλα καζάνια στ
κοντά στην εκκλησία του Άι Γάννη, είναι έτοιμα για να μαγειρέψουν τη γίδα β
μοιραστεί δωρεάν σε όλους τους πανηγυριώτες το βράδυ, μόλις τελειώσει ο
την ώρα και πέρα θα αρχίσει το γλέντι και ο χορός που θα κρατήσει ώς το π
είναι ημέρα νηστείας, θα μοιραστεί φασολάδα. Αυτό το μαγειρείο κτίστηκε, ό
εκκλησίες, ειδικά για το πανηγύρι. Γα τον ίδιο σκοπό κτίστηκαν πλάι του απο
μπορεί να διανυκτερεύσει όποιος το θελήσει.
Η ίδια ακριβώς διαδικασία ακολουθείται και στο πανηγύρι του Καλάμου, πο
μέσα στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου, 16 χλμ. από το λιμάνι. Αλλά και στ
νησιού δεν υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές. Παντού υπάρχει η προσφορά, η
κέφι και η γιορταστική ατμόσφαιρα που αξίζει οπωσδήποτε να ζήσει κανείς.
Γράμματα και τέχνες
Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις συμπληρώνουν τα πανηγύρια και τις παλιές
Αποτελούν τον κρίκο που συνδέει το παρελθόν με το παρόν. Δεν αδιαφορ
αλλά αντίθετα στηρίζονται σ' αυτή και την προβάλλουν σε κάθε ευκαιρ
Δήμος Ιητών και κατασκεύασε το 1996 ένα καλαίσθητο πέτρινο θέατρο 110
ενός αρχαίου θεάτρου. Σο τοποθέτησε μάλιστα στην κορφή ενός λόφο
πάνω από τους περίφημους ανεμόμυλους και το ονόμασε "θέατρο Οδυσ
έτσι τον μεγάλο έλληνα ποιητή και νομπελίστα, που λάτρεψε και εξύμνησε το
γιατί όχι- να παραμείνουν σ'αυτήν. Σην αρχή την έκανε ίσως ο γνωστός ζω
που έφυγε πρόωρα. Καταγόταν από άλλο Κυκλαδονήσι κι όμως στην Ίο
ένα θαυμάσιο σπίτι με γνήσια κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, για το οποίο
κεφάλαιο. ΢την Ίο λοιπόν πρόκειται σύντομα να κτιστεί το Μουσείο Γάίτη -΢
τ.μ., που θα στεγάσει τα έργα του (τα περίφημα "ανθρωπάκια1), όπως
΢ίμοσσι και άλλων καλλιτεχνών του 20ού αιώνα.
Ανάμεσα στους γνωστούς ζωγράφους, που περνούν τις διακοπές τους ή δ
πολλά χρόνια στην Ίο, πρέπει να αναφέρουμε τον βιενέζο Helmut Kand, του
μπορεί κανείς να επισκεφτεί στο λιμάνι, τους αυστριακούς Aqua- aqua και E
εκθέτουν τα έργα τους στη δική τους γκαλερί Μοντέρνας Σέχνης που βρίσκε
της Αγίας Ειρήνης, τον έλληνα Γάννη Λουκιανό στο εργαστήρι του οποίου θ
εμπνευσμένα από την αρχαία ελληνική παράδοση και τον οποίο μπορείτε ν
Φώρα, και τον ζωγράφο Παναγιώτη Αρχολέκα στην Αγία Θεοδότη.
Αρχιτεκτονική
Η αρχιτεκτονική παίζει οπωσδήποτε το δικό της ρόλο στη διαμόρφωση της
ενός τόπου. Όταν μάλιστα πρόκειται για την Ίο ή για τις Κυκλάδες γενικότερα
ιδιαίτερη βαρύτητα. Γιατί η αρχιτεκτονική σε αυτά τα νησιά είναι ένα από τα
τα κάνει να ξεχωρίζουν. Αυτά τα κάτασπρα σπίτια με τις καμάρες, που είναι
στα γυμνά βράχια, δημιουργώντας έτσι μια θαυμάσια ανπθεση με το βαθύ
θάλασσας, δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας, για να μην π
ολόκληρου. Ο αρχιτεκτονικός τους ρυθμός είναι λιτός, απέριττος, αυστηρό
στολίδια παρά μονάχα απλές γραμμές και καμπύλες. Αυτά τα σπίτια, κτισμ
άλλο, το ένα επάνω στο άλλο,δείχνουν με σαφή τρόπο την ελεύθερη έκφρα
χωρίς να υπάρχουν αναστολές. Ση λύση που αβασάνιστα έρχεται να δέσει
το συμφιλιώσει με το περιβάλλον αλλά συγχρόνως να εξυπηρετήσει και έν
προστατεύσει τους κατοίκους από τις ακραίες καιρικές συνθήκες, αλλά και
είναι κι αυτά διώροφα. ΢το ισόγειο υπάρχει ένα μεγάλο δωμάτιο με τζάκι στη
για τη θέρμανση και τη μαγειρικη κι ένα τραπέζι στη μέση για το καθημερινό
Η επίσημη τραπεζαρία στην οποία γίνονται τα τραπέζια του γάμου καιόλες
εκδηλώσεις της οικογένειας είναι στο επάνω όροφο. Πρόκειται για ένα μεγά
επιπλωμένο με ένα τραπέζι στη μέση, πάνω στο οποίο υπήρχε άλλοτε μια βε
καναπέ διακοσμημένο με παραδοσιακά κεντήματα ή υφαντά και μια ντουλά
τον στολίζουν συνήθως μερικές οικογενειακές φωτογραφίες. Γα να πάει καν
πρέπει να περάσει πρώτα από μία βεράντα, το λεγόμενο "μπουντί’’, στην οπ
εξωτερική σκάλα. Πολλές φορές υπάρχει και μια δευτερεύουσα, εσωτερική, κ
‘κλαβανή’.
Σα υπνοδωμάτια είναι δεξιά και αριστερά από τη μεγάλη αίθουσα, τη "σάλα
επικοινωνούν άμεσα.
΢τους αγρούς υπάρχουν ακόμα μερικά παλιά σπίτια, που ο προορισμός το
εξυπηρετήσουν τους κατοίκους στις γεωργικές τους εργασίες, κυρίως κατά
καλοκαιριού. Είναι κτισμένα πολύ απλά σε σύγκριση με τα άλλα του χωριού
αποτελούμενα από ένα ή δύο δωμάτια. Σα σπιτάκια αυτά, συγκεντρωμένα π
ομάδες από πέντε έως έξι δημιουργούν μικρούς οικισμούς, τις λεγόμενες "κα
την αρχπεκτονική θα πρέπει να αναφερθούμε στις πολυάριθμες και πολύ εν
που είναι μέσα στη Φώρα αλλά και σ' αυτές που είναι διάσπαρτες σ' ολόκλη
δίνουν το δικό τους χαρακτηριστικό τόνο στο τοπίο.
Σα χωριά της Ίου
Η Φώρα – το γραφικότερο χωριό των Κυκλάδων
Ξεχωρίζει αυτό το κατάλευκο χωριό από την πρώτη στιγμή που το καράβι θα
όρμο του λιμανιού. Έτσι σκαρφαλωμένο όπως είναι στην πλαγιά του λόφο
μαγνήτης. Θέλεις να βρεθείς το ταχύτερο εκεί πάνω και να το εξερεύνησες. Σ
πλησιάζεις και το χαίρεσαι. Και σε λίγο περπατάς μέσα στα στενά σοκάκια τ
λαβύρινθο και το απολαμβάνεις. Κάθε βήμα και μια αλλαγή, μια στροφή κι έ
που είναι στολισμένη με λουλούδια ανεβαίνει σε μια βεράντα, το "μπουντί, μ
Αυτή είναι η Φώρα με μια πρώτη ματιά. Θα πρέπει τώρα να τη δούμε με περ
λεωφορείο, που ξεκινάει κάθε τέταρτο από το λιμάνι ή το Γιαλό, όπως συνηθίζουν
τις απότομες πλαγιές του λόφου, μας αφήνει στο χώρο, που είναι μπροστά στο
στη συνέχεια στην παραλία του Μυλοπότα. Παλαιότερα, όταν δεν υπήρχε ο δρόμ
με τα πόδια ή με ζώα από το πλακόστρωτο μονοπάτι με τα σκαλοπάτια. Από το
βασιλιάς Όθωνας κατά την επίσκεψη του στο νησί το 1840 και γι' αυτό πήρε και τ
αυτή πρόσφερε και εξακολουθεί πάντα να προσφέρει, μια θαυμάσια θέα προ
ενδιάμεσος χώρος γεμίζει σιγά - σιγά με σπίτια και ξενοδοχεία.
Η περιήγησή μας στη Φώρα αρχίζει από το Δημαρχείο που στεγάζεται στον
νεοκλασικού κτιρίου, που κτίστηκε στο τέλος του 19ου αιώνα. Πρόκειται για
αυτό έχει την ονομασία Αμοιραδάκειο. ΢τον ίδιο όροφο, εκτός των γραφείω
αίθουσες που προσφέρονται για διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως π
ζωγραφικής στις εκδηλώσεις "Ομήρειά. ΢το ισόγειο στεγάζεται το Αρχαιολογ
ενδιαφέροντα ευρήματα από όλο το νησί.
Σο δημαρχιακό μέγαρο βρίσκεται σε ένα μικρό σχετικά πλάτωμα, που σχημα
λόφους. Σο λόφο του Κάστρου προς τα βόρεια και το λόφο με το εκκλησάκ
Αναργύρων προς τα νότια. ΢το πλάτωμα αυτό φαίνεται πως ήταν και η Αγο
της Ίου. Απέναντι από το Δημαρχείο είναι το γήπεδο μπάσκετ, στο οποίο, εκ
μπάσκετ, γίνονται και πολττιστικές εκδηλώσεις του Δήμου, εάν φυσικά δεν έχ
για το θέατρο "Οδυσσέας Ελύτης" που θα δούμε παρακάτω.
Μετά το γήπεδο μπάσκετ και πριν αρχίσουμε να ανηφορίζουμε προς το λόφ
μπροστά σε μία από τις πιο ενδιαφέρουσες εκκλησίες του νησιού, την Αγία
με τη γνήσια κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική της, παρουσιάζει εντούτοις τη δική τη
καμπαναριό της αποτελεί την κορφή ενός τριγωνικού τοίχου με οδοντωτές ή
πιο πίσω ο μεγάλος τρούλος, με προεξέχουσες ραβδώσεις στις πλευρές, δε
επάνω σε μια αψιδωτή στέγη. Σα τόξα (βόλτα) από τις άκρες της στέγης εξέχ
αριστερά από το κύριο κτίσμα, μεγαλώνοντας έτσι το πλάτος της εκκλησίας
Πλάι από την Αγία Αικατερίνη, ορθώνεται επιβλητικός ο Μητροπολιτικός ναό
Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, Προέρχεται από ένα μικρό ναό του Αγίου Νικολ
μετονομάστηκε σε Ευαγγελισμό και στη συνέχεια γκρεμίστηκε για να κτισθεί
εκκλησία. Τπάρχει όμως και ο σχετικός θρύλος γύρω από αυτή την μετονομ
δύο ιστιοφόρα, που έπλεαν τη νύχτα μέσα στο φουρτουνιασμένο Κρητικό Π
καπετάνιος του πρώτου διέκρινε σε κάποια απόσταση από την πλώρη του,
προσπάθεια του να το πλησιάσει για να καταλάβει τί ακριβώς ήταν, η απόσ
παρέμενε πάντα η ίδια μέχρι το πρωί που άραξε το καράβι του στον κόλπο Β
χάθηκε το φως. Πήρε τότε ο καπετάνιος μια βάρκα και ψάχνοντας στα γύρω
ασημένια εικόνα της Παναγίας στολισμένη με διαμάντια και τη μετέφερε στο
όμως το εξής περίεργο. Ο επίσκοπος και ο διοικητής του νησιού είχαν δει το
ίδιο όνειρο: μια μαυροφορεμένη γυναίκα τους διέταζε να πάρουν όλο τον κ
πάνε στον όρμο Βαλμά να παραλάβουν μία εικόνα. Αυτοί υπάκουσαν και π
έψαχναν χωρίς αποτέλεσμα, ένας μικρός βοσκός, που είχε δει τί είχε συμβεί,
τη βάρκα. Εκείνοι πήγαν αμέσως στο ιστιοφόρο και ανάγκασαν τον καπετά
να τους δώσει την εικόνα. Είναι αυτή που τοποθετήθηκε στην αρχή στον Αγ
σήμερα βρίσκεται στη μετονομασθείσα εκκλησία του Ευαγγελισμού. Πλάι στ
το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Από την Πλατεία Ευαγγελισμού ξεκινούν δύο κύριοι δρόμοι, που διασχίζουν το χ
την Ανατολή με κατεύθυνση προς τους περίφημους ανεμόμυλους. ΢’ αυτούς του
συγκεντρωμένα τα περισσότερα καταστήματα, εστιατόρια, καφενεία, μπαρ και νυ
είναι φυσικό, αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες ΢ουλατσάρουν ανάμεσα
απολαμβάνουν τη ζωντάνια της Φώρας. Βλέπουν στις προθήκες των καταστημά
πλακόστρωτα σοκάκια τα πολύχρωμα φορέματα και τα άλλα είδη δώρων, απλω
άλλο, μπαίνουν μέσα στα μαγαζιά και κάνουν τις αγορές τους ή κάθονται σε ένα
κουκλίστικα καφενεδάκια ή τα μπαρ για να πάρουν το ποτό τους. Ση νύχτα αυτοί
πιο εντυπωσιακοί. Σα ταβερνάκια είναι γεμάτα και στα κλαμπ με το ημίφως έχουν α
τραπέζια. Η ξέφρενη μουσική ξεχύνεται μέσα στα σοκάκια από τις ανοιχτές πόρτες
νέοι γλεντάνε μέχρι τις πρωινές ώρες. Αλλωστε γι' αυτό ήρθαν στην Ίο. Για αυτό τη
στην οικογένεια του Υιλικού ΢πυρίδωνα Βαλέπα και της Παναγίας της Υανερωμέν
στην είσοδο της παλιάς πόλης.
Περνάμε κατόπι μέσα από στοές, που έχουν στη στέγη τους ξύλινα δ
συνεχώς τα σκαλοπάτια. Σε λίγο φτάνουμε στο ευρύχωρο προαύλιο της
της πιο γραφικής εκκλησίας του νησιού, της Παναγίας της Γκρεμνιώτισσα
μπλε τρούλος της που δημιουργεί έτσι μια όμορφη αντίθεση με τους
Ξεχωρίζει το ψηλό καμπαναριό της, που έχει κι αυτό μπλε τη στέγη του. Ξε
φοίνικας, που χρόνια τώρα ορθώνεται πλάι της. Εντυπωσιάζει ο βράχος π
κα ο γκρεμός που ανοίγεται μπροστά της. Πολύ σωστά την έβγαλαν Γκ
θεμελιωμένη πλάι στο γκρεμό. Γατί όμως να διαλέξουν αυτό το δύσκολο τ
Υπάρχει η εξήγηση που βασίζεται στην παράδοση και μας τα λέει όλα. Βρ
Παναγίας, σφηνωμένη στα βράχια κάτω στον όρμο του Μυλοπότα και μετα
του Σταυρού στη Χώρα. Και εδώ έγινε το πρώτο θαύμα. Φεύγει η εικόνα απ
πηγαίνει στο παλιό εκκλησάκι του Αγίου Ελευθερίου, που είναι επάνω σ
σημερινή Παναγία την Γψεμνιώτισσα. Λόγω του θαύματος, οι κάτοικοι απ
μια εκκλησία για να τοποθετήσουν εκεί την εικόνα. Όχι όμως επάνω σ
χαμηλά, κοντά στην Αγία Αικατερίνη. Και αρχίζουν να κτίζουν τα θεμέλια. Μ
αρχίζουν νέα θαύματα. Τα σημάδια των κτιστών λείπουν κάθε πρωί
βρίσκονται πάνω στον απόκρημνο λόφο. Τότε αναγκάζονται να πάρο
ισοπεδώσουν ένα χώρο στα βράχια και να κτίσουν την εκκλησία στον
θαυματουργή εικόνα. Εργάζονται με ζήλο όλοι χωρίς εξαίρεση. Ανδρες κα
μάλιστα, σαν να συμμετέχουν σε μια γιορτή, ντύνονται με τις επίσημ
φορεσιές. Δουλεύουν επίπονα και οι δουλειές είναι βαρείες. Όμως οι
άθικτες, χωρίς την παραμικρή ζημιά. Και η εκκλησία τελειώνει και είναι σήμε
την καμαρώνουν. Είναι το έμβλημα τους. Η απόδειξη της πίστη
αποφασιστικότητας.
ίδια υπέροχη θέα χωρίς να μας αναστατώνει. Δεν δουλεύει τώρα τόσο
σκέψη Βρισκόμαστε πάνω στο Κάστρο, που έκτισε το Μεσαίωνα (1397) ο
Βορειοδυτικά του Κάστρου λένε πως υπήρχε η Βουλή της αρχαίας πόλης
από το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, υπάρχουν και άλλα σημάδια πολύ π
Είναι τα ίχνη από τα κυκλώπεια τείχη, που έφτιαξαν οι Αχαιοί για να προστα
αρχαιότερη. Ολόκληρο το Αιγαίο ξετυλίγεται μπροστά μας πάνω απ' αυτ
αυτό ξετυλίγεται και η ιστορία του.
Ο ήλιος βουτάει τώρα στη θάλασσα, θα ακολουθήσει το μούχρωμα. Σο φ
πρέπει να κατέβουμε. Ξαναπερνάμε από την Κάτω Πιάτσα και προχωρ
ανατολικά. ΢ε λίγο φτάνουμε στην Επάνω Πιάτσα, την τρίτη πλατεία του χωρ
Πλαί της είναι η δίκλιτη εκκλησία του Αγίου toowou του Θεολόγου, η Αγ
στηρίζεται επάνω σε ένα σπόνδυλο μαρμάρινης κολόνας με είκοσι ραβ
αυτός προέρχεται από αρχαίο ναό της Ισίδας, όπως άλλωστε αποδεικνύετ
ύμνο προς τη θεά, που είναι χαραγμένος επάνω του. Σα γράμματα του ύμ
3ο αιώνα μ.Φ. και επιβεβαιώνουν την πληροφορία ότι επί ρωμαϊκής εποχή
από την εποχή των Πτολεμαίων της Αιγύπτου, λατρεύονταν στο νησί η θεά
Από εδώ, διανύοντας μια απόσταση μικρότερη από εκείνη που χωρίζει τη
Πιάτσα φτάνουμε στο πλάτωμα με τους ανεμόμυλους, το "σήμα κατατεθ
καμάρι για τους Νιώτες. Είναι δώδεκα και είναι τοποθετημένοι σε δύο σε
στην πλαγιά ενός άλλου λόφου. Πολύ γραφικό το θέαμα. Αυτούς
φανταστούμε κάτασπρους, με τα φουσκωμεva από τον αγέρα πανιά να γυ
τα χρόνια για να αλέσουν το κριθάρι και το σιτάρι που θα εξασφάλιζε το ψ
του νησιού. Ευτυχώς δύο απ' αυτούς έχουν ανακαινισθεί. Ας ελπίσ
ανακαινιστούν και οι υπόλοιποι για να αποτελέσουν και πάλι το στολίδι του
το δικό τους χαρακτηριστικό τόνο στο υπέροχο αυτό κυκλαδίτικο τοπίο.
Ανάμεσα στους ανεμόμυλους περνάει ο κεντρικός αυτοκινητόδρομος
πηγαίνει για τον Επάνω Κάμπο, Αγία θεοδότη, Παλαιόκαστρο, Χάθη και
δεξιά για την παραλία του Μυλοπότα, Κάλαμο και Μαγγανάρι. Λίγο πιο
μετά την πανσέληνο, ανατέλλει από το βουνό. ΢ιγά - σιγά το τοπίο αρχίζ
αρχίζει να διακρίνεται η αμμουδιά του Μυλοπότα. Σί να πρωτοπροσέξει κανε
υπέροχο θέαμα αυτής της φεγγαρόλουστης νύχτας;
΢τη διαδρομή που ακολουθήσαμε παραπάνω, δεν αναφερθήκαμε σε μια
της Φώρας, γιατί αυτή βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του χωριού, στην περιο
την Παναγία την Αμοργιανιά, που ονομάσθηκε έτσι, γιατί ήταν μετόχι
Φοζοβιώτισσας της Αμοργού, που χτίστηκε το 1017. Όσον αφορά στο έτος
της Ίου, υπάρχει σύγχυση που προκλήθηκε από τρεις επιγραφές που
διαδοχικές ανακαινίσεις της εκκλησίας στα έτη 1767, 1788 και 1789. Τπάρχε
την κατασκευή του τέμπλου, που σώζεται μέχρι σήμερα και που αναφέρει
από ένα κατάλογο δωρητών (το Βρέβιον όπως ονομάζεται) που τηρούν
Αμοργού όσο και στο μετόχι της Ίου, η Παναγία η Αμοργιανή φαίνεται να κ
γύρω στο 1579.
Αυτή είναι η Φώρα με τις πολλές της εκκλησίες (29 είναι μέσα στην πόλη),
υπέροχα ηλιοβασιλέματα. Η Φώρα η ρομαντική αλλά και η κοσμοπολίτικη
οικοδομικός οργασμός να έχει αλλοιώσει κάπως την αρχική της φυσιογν
όπως λένε, το γραφικότερο χωριό των Κυκλάδων. Άλλωστε, ο παλαιός τη
διατηρητέος και τίποτα δεν μπορεί να πειραχτεί μέσα σ' αυτόν. Ευτυχώς.
Γιαλός το λιμάνι, η αμμουδιά, η Κουμπάρα
Σα συνδυάζει όλα αυτός ο Γιαλός-την ασφάλεια, τη γραφικότητα και μια θα
΢υνδυάζει ακόμα τις ανέσεις που ζητάει ο επισκέπτης για μια ευχάριστη διαμ
ξενοδοχείο ή το ενοικιαζόμενο δωμάτιο, την κοσμική ταβέρνα ή το φαστφου
μια τακτική συγκοινωνία με τη Φώρα και την περίφημη παραλία του Μυλοπό
Θαυμάσιο λιμάνι για να αγκυροβολήσει μια θαλαμηγός ή ένα μικρό ιστιοφό
δεν πρόκειται να τα ενοχλήσει. Γι’ αυτό το βλέπεις πάντα γεμάτο. Και είναι όμ
πληθώρα από τα αραγμένα σκάφη. Ίσως δε θα τα δεις τόσα πολλά σε καν
απορούν πώς είναι δυνατόν να μην υποφέρει κανείς από τη ζέστη του καλο
χωρίς δέντρα. Κι όμως, όταν αποφασίσουν το ταξίδι τότε καταλαβαίνουν πω
και πως εδώ θα απολαύσουν τον ήλιο και τη θάλασσα όσο πουθενά αλλο
υπάρχει κάποιο μέτρο στο χρόνο έκθεσης στον ήλιο και κάποια στοιχειώδης
Απλόχωρη η αμμουδιά του Γιαλού έχει πάντα αρκετό κόσμο το καλοκαίρι. Ό
αλλά όσο μπορεί να έχει μια οργανωμένη παραλία, που παρουσιάζει πάν
Τπάρχουν βέβαια πολλοί, που παίρνουν το λεωφορείο και πάνε στο Μυλ
αναζητούν μια ακόμη ωραιότερη αμμουδιά, αλλά και μια περισσότερο πολ
Αλλά δεν είναι μόνο η θάλασσα που απασχολεί τον επισκέπτη. Σο μελτέμ
δροσερό το καλοκαίρι του δίνει την ευκαιρία να πεζοπορήσει και να
περισσότερα από τα αξιοθέατα του νησιού. Κι ανάμεσα σ' αυτά βέβαια κα
κοντά στο Γιαλό. Σον παροτρύνει, λόγου χάρη, να ακολουθήσει το πλακ
προχωράει πλάι στη θάλασσα και πηγαίνει στην όμορφη εκκλησία της Αγ
τον είχε εντυπωσιάσει όταν την αντίκρισε πάνω από το βαπόρι. Βρισκ
πλησίαζαν το λιμάνι. Θα την πλησιάσει τώρα να την 'περιεργαστεί' από κ
βυζαντινή εκκλησία, ένα πραγματικό κομψοτέχνημα που κτίστηκε τον 17
πάνω σε βράχο της ακρογιαλιάς, προβάλλει κάτασπρη με φόντο τη
αρχιτεκτονική της είναι περίεργη, πολύπλοκη θα λέγαμε. Έχει δυο καμπαναρ
και δυο τρούλους, έναν μεγάλο στη μέση και ένα στο ανατολικό της τμήμ
δεύτερο είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο.
Από την Αγία Ειρήνη, ο πεζοπόρος μπορεί να προχωρήσει προς τα νότια
του Βαλμά. Εκεί που η παράδοση λέει πως βρέθηκε η εικόνα της Παναγ
Μητρόπολη. ΢τον Βαλμά υπάρχει ταβέρνα και παραλία με πολύ λιγότερο
στο Γιαλό ή στο Μυλοπότα. Ανατολικά του Βαλμά είναι ο Κολίτσανης,
όρμος με μια μικρή αμμουδιά.
Με την επίσκεψη στην Αγία Ειρήνη και τον Βαλμά, έχουμε ήδη "εξεpεuv
βρίσκεται νότια του λιμανιού. Καιρός να γνωρίσουμε τώρα και το λιμάνι.
Σο λεωφορείο που ξεκινάει κάθε τέταρτο για τη Φώρα, διανύει μια απόσταση
Δημαρχείο της πόλης. Τπάρχει όμως, γι' αυτούς που θέλουν να πεζοπορήσ
πλακόστρωτος πεζόδρομος με σκαλοπάτια, που συντομεύει κατά πολύ την
πεζόδρομος αυτός, που πλαισιώνεται σε όλη τη διαδρομή από ευκαλύπτου
θέα προς το λιμάνι. Δίπλα του βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Γιωργίου, π
γη. Η αρχιτεκτονική του διαφέρει από αυτές των άλλων εκκλησιών του νησιο
Η αμμουδιά
΢ε μικρή απόσταση από την προβλήτα και προς τα αριστερά αρχίζει η απλό
Γιαλού, που το μήκος της είναι γύρω στα 500 μέτρα. Σην αμμουδιά ακολουθ
αυτοκινητόδρομος που πηγαίνει στην παραλία της Κουμπάρας, για την οπο
παρακάτω. Πλάι στον αυτοκινητόδρομο υπάρχει μια σειρά από ταβέρνες, μ
και ξενοδοχεία. Προτού φτάσουμε στη μέση της παραλίας, ένας δρόμος δε
Κάμπο, δίνει μία ακόμα ευκαιρία για ένα περίπατο στο εσωτερικό του νησιού
περιοχή έχει αρκετό πράσινο. Η διαδρομή αυτή παρουσιάζει και αρχαιολογι
΢ε απόσταση πεντακοσίων περίπου μέτρων από τη θάλασσα, πάνω στο μι
αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως ένα σημαντικό προϊστορικό οικισμό
Ίου). Όσο για την ονομασία ΢κάρκος, εικάζεται ότι προέρχεται από τη γαλλικ
(σαλιγγάρι), επειδή ο λόφος είναι κυκλικός και τα χωρίσματα των χωραφιών
αυτόν μοιάζουν με τις ελικοειδείς ραβδώσεις του σαλιγγαριού.
Η Κουμπάρα
Εκεί που τελειώνει η αμμουδιά του Γιαλού, ο αυτοκινητόδρομος στρίβει αρισ
θέα της παραλίας και των λευκών σπιτιών του λιμανιού και της Φώρας είναι
υπέροχη. ΢ε λίγο ο δρόμος περνάει επάνω από την Σζαμαρία. Πρόκειται για
με αμμουδιά και λίγα σπίτια. Ιδανικό γι' αυτούς που προτιμούν την ησυχία. Σ
βρίσκεται στον όρμο της Κουμπάρας, κοντά σε γραφικές ταβέρνες και μπρο
Πιο πέρα η ΢ίκινος φαίνεται καθαρά, γιατί εδώ είναι το κοντινότερο σημείο σ
σμαραγδένια νερά κάτω στη σπηλιά. Μα λίγο πιο πέρα, ανάμεσα στον κάβ
ξανά η αντάρα του πελάγους. Ξανά το άσπρο κύμα.
Λίγοι τον ξέρουν αυτόν τον τόπο. Κι όμως με πολλή χαρά μάθαμε πως έχει χ
"τοποθεσία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους’’.
Η αμμουδιά
Σο λεωφορείο κάνει μόνο λίγα λεπτά για να διανύσει την απόσταση των
χωρίζουν τη Φώρα από το Μυλοπότα. Εμείς όμως θα προτιμήσουμε να π
απολαύσουμε τη διαδρομή. Άλλωστε θα είναι κατήφορος κι έπειτα
ακολουθήσουμε όλες τις στροφές του δρόμου. Τπάρχουν οπωσδήπ
παρακάμπτουν.
Ξεκινάμε λοιπόν από το Δημαρχείο της Φώρας και αφού περάσουμε τη δια
προς τον Επάνω Κάμπο, αρχίζουμε να κατηφορίζουμε προς το Μυλοπό
διαδρομής απολαμβάνουμε τη θέα προς τη θάλασσα που είναι στα δεξιά
μερικά ξενοδοχεία και εστιατόρια κι αμέσως μετά ένα υπέροχο θέαμα παρο
Είναι το πανόραμα του Μυλοπότα από ψηλά. Μια παραλία σε σχήμα εν
χρυσή αμμουδιά και μια θάλασσα πλάι της, που τα νερά της έχουν όλες πς
΢ίγουρα είναι μια από τις ωραιότερες αμμουδιές του Αιγαίου. Σο μήκος της
και το πλάτος της φτάνει τα 70 μέτρα. Βρίσκεται μέσα σ' έναν όρμο, τον όρ
στις δύο της άκρες βράχια που τονίζουν τη γραφικότητα της. Από τη μία π
λόφος της Φώρας κι από την άλλη το κακοτράχαλο βουνό, πάνω από το ο
που πάει στο Μαγγανάρι.
΢τεκόμαστε κάμποση ώρα άφωνοι και θαυμάζουμε αυτό το πανόραμα. Αν
δει ξανά κάτι παρόμοιο. Αλλά πρέπει να προχωρήσουμε. Να τον δούμε τον
Κάπου σε μια στροφή ένα κάτασπρο ξωκκλήσι, που παρεμβάλλεται ανάμεσ
πειρασμός που δύσκολα του ξεφεύγεις. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι συγκε
ιδιαίτερα τόση νεολαία από όλα τα μέρη του κόσμου. Και είναι αλήθεια ό
φήμη που έχει αποκτήσει, έχει γίνει μία από τις πιο πολυσύχναστες παραλίε
που τους μήνες αιχμής του καλοκαιριού και κυρίως τον Αύγουστο, υπάρχ
επισκέπτες του νησιού έρχονται εδώ για να απολαύσουν τον ήλιο κ
συγχρόνως για να επιδοθούν σε όποιο θαλάσσιο σπορ επιθυμούν. Από τ
και το θαλάσσιο σκι μέχρι το τζετ σκι, την ιστιοπλοΐα και τις καταδύσεις. Γ
ειδική σχολή καταδύσεων εκεί που τελειώνει η αμμουδιά.
Προχωρούμε πάνω στο δρόμο που ακολουθεί την παραλία, αφήνοντας
θάλασσα, όσο είναι και το πλάτος της αμμουδιάς. ΢ε τέσσερα σημεία, που
το ένα από το άλλο, υπάρχουν τα κέντρα για τα θαλάσσια σπορ. Πάνω στ
ομπρέλες, οι ξαπλώστρες κι ο κόσμος που απολαμβάνει τον ήλιο και τη θά
από τις αρχές του καλοκαιριού τους κολυμβητές της αυτή η παράλια, αλλ
άνοιξης.
Περνάμε τώρα δίπλα από ένα σύγχρονο ξενοδοχειακό συγκρότημα κι ένα
λίγο φτάνουμε στο τέλος του ασφαλτόδρομου. Εκεί, σε μια ευρύχωρη πλ
των λεωφορείων. Ο δρόμος, χωματόδρομος πια, συνεχίζει για τον Κάλα
Κάτω στη θάλαοσα υπάρχει, θεμελιωμένο επάνω στα βράχια, ένα συγκ
ψαροταβέρνα.
Οικία Γαΐτη - Μουσείο Drot
Έχουμε ήδη πεζοπορήσει αρκετή ώρα και η ταβέρνα που αναφέραμε παρα
για ανάπαυλα. Πέρα, στην άκρη του Μυλοπότα, πάνω στα καφετιά βράχια
Φώρα, ξεχωρίζουν κάτασπρα δυο πανέμορφα κυκλαδίτικα σπίτια. Υ
αρχοντικά και εύλογα μας κινούν την περιέργεια. Ρωτάμε τον ταβερνιάρη.
Μοντέρνας Σέχνης, που έχει ιδρύσει μέσα στο καλαίσθητο αρχοντικό το
σημαντική προσφορά για την Ίο.
Μετά την επίσκεψη στο Μυλοπότα, θελήσαμε να επισκεφτούμε τον όρμο το
κατέβει κανείς σ' αυτόν κατευθείαν απ' τη Φώρα. Εμάς μας βόλευε να πάμε
ξεκινάει από το Μυλοπότα. ΢ε λίγο βρεθήκαμε πλάι στη οικία του Γαΐτη. Πό
κανόνες της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής! Πόσο όμορφα δένουν με τα
άσπροι τοίχοι με πς καμάρες και πς πέργκολες! Και τί έντονη αλλά και πό
αυτή η αντίθεση του λευκού με το γαλάζιο χρώμα της θάλασσας! Μας υ
Charrat, ο σύζυγος της κόρης του Γιάννη Γαΐτη με τα παιδιά του. Μέσα σε
χώρους του onmou υπάρχουν στημένα τα περίφημα "ανθρωπάκια του
φωτογραφίζουμε. Μας πληροφορούν ότι θα μεταφερθούν κι αυτά μαζί με
στο καινούργιο μουσείο που θα κτιστεί. Ευκαιρία για να ξαναπάμε στην Ίο ν
ΚΑΛΑΜΟ΢ - ΜΑΓΓΑΝΑΡΙ
Από την άκρη της αμμουδιάς του Μυλοπότα αρχίζει ο ανηφορικός δρό
Καλάμου και την παραλία στο Μαγγανάρι, Ο λόφος που ανεβαίνουμε ε
περίεργα σχήματα. Ίσως να μην έχουμε ξαναδεί αλλού τέτοια βράχια. Σερά
ο ένας δίπλα στον άλλο ή ο ένας επάνω στον άλλο, σμιλεμένοι από τον α
από τη διάβρωση, είναι γεμάτοι από σφαιρικές κοιλότητες. Οι κοιλότητες α
τόσο μεγάλες, που μοιάζουν με σπηλιές, μέσα στις οποίες μπορεί να χωρέσ
Καθώς ανεβαίνουμε, οι στροφές του δρόμου χαρίζουν μια θαυμάσια θ
Μυλοπότα. Αυτοί, που είναι τώρα επάνω στην άμμο, φαίνονται σαν με
Γιάννη ξεχωρίζει κάτασπρη η βίλα του Γαΐτη και πιο πέρα το Μουσείο το
Κολιτσάνη φαίνονται τα πρώτα σπίτια της Φώρας και το Κάστρο. Σο πανόρ
απόσταση ενός χιλιομέτρου περίπου από το σημείο που ο δρόμος περνάει
τη Μερσινιά, μία παρέκκλιση δεξιά, οδηγεί στο ξωκκλήσι της Αγίας Αικατ
πορεία μας πάνω στον κύριο δρόμο και συναντάμε, μετά από τρία περίπ
μας το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου. Ο δρόμος σε λίγο προχωράει αρισ
του νησιού για να φτάσει μετά στη διασταύρωση του Καλάμου, στην
αριστερά. ΢ε μικρή απόσταση από τη στροφή μας περιμένει η έκπληξη.
΢' ένα μικρό πλάτωμα και πλάι σε απότομα και μυτερά βράχια, πρ
συγκρότημα του μοναστηριού του Αγίου Ιωάννη. Πλακόστρωτος διάδρ
τους αρμούς από τις πλάκες, διώροφο εντυπωσιακό καμπαναριό με αλλε
από πς οποίες προσπερνάμε το προαύλιο της εκκλησίας, μια πανέμορφ
γύρω της οι βοηθητικοί χώροι εντυπωσιάζουν έτσι όπως είναι κάτασπροι κα
Η μεγάλη μέρα για το μοναστήρι είναι 29η Αυγούστου, αλλά η προσέλευση
από την παραμονή το απόγευμι εσπερινό. Μετά τον εσπερινό, θα μοιραστ
επακολουθήσει το γλέντι με μουσικά όργανα, τους χορούς και τα τραγούδια
ώς το πρωί. Σότε επειδή είναι μέρα νηστείας, θα μοιραστεί φασολάδα.
Αφήνουμε το μοναστήρι με τις καλύτερες εντυπώσεις και προχωρούμε
Καλάμου. Ο δρόμος πια έχει αρχίσει vα κατηφορίζει προς την ανατολικ
Ακόμη λίγη υπομονή και σε λίγο θα συναντήσουμε μπροστά μας τον μεγά
με την κάτασπρη αμμουδιά.
Έχει το σχήμα ενός μεγάλου πέταλου. Πιο πέρα, ώς εκεί που φτάνει το μάτι
αμμουδιές, ακόμα n μοναχικές, όπως οι Πλάκες, στις οποίες φαίνεται να τερ
στη ρεματια λίγα αγροτικά σπίτια, κτισμένα μακριά το ένα από το άλλ
οικισμό. Δεξιά από τη μεγάλη αμμουδιά, ορθώνεται ένας βραχωδης λόφ
μαντρί. Αν ξεπεράσει κανείς τον κίνδυνο από τα σκυλιά του ιδιοκτήτη και
τότε θα απολαύσει ένα μοναδικό θέαμα. Σα χρώματα της θάλασσας περιλ
γκάμα απο το μπλέ μέχρι το τιρκουάζ και το πράσινο. Ο δρόμος πριν απ
απότομα και φτάνει στην παραλία για να προχωρήσει στη συνέχεια προς τ
από το λιμάνι της Ίου ως εδώ είναι 20 χιλιόμετρα.
θάλασσα είναι πάνω από εκατό μέτρα, όσο είναι και το πλάτος της αμμ
μπορούμε να πούμε πως δεν άλλαξε σχεδόν καθόλου εδώ και πολλά
επισκέπτονται κάθε μέρα το καλοκαίρι. Έρχονται με δύο πούλμαν ή με εν
αλλά και με καΐκι από το λιμάνι. Φάνονται όμως όταν σκορπίσουν σ
αμμουδιά. Ούτε που φαίνονται. Απόδειξη πως αυτή ή παραλία παραμένει α
μεγάλο κοπάδι από τα κατσίκια που περνάει δύο φορές την ημέρα πάνω σ
μετά στο λοφάκι, που είναι στην άκρη της αμμουδιάς.
Κάτι χαμηλά βράχια που είναι λίγο πιο πέρα από τη μέση της παραλίας χω
δύο κομμάτια. Σο δεύτερο κομμάτι, δεν είναι ευθύγραμμο όπως το πρώτο
μικρούς ορμίσκους, που σου δίνουν την εντύπωση πως βρίσκεσαι σε άλλ
θάλασσας παντού διάφανο, γαλάζιο, πεντακάθαρο. Μερικές βαρκούλες
στεριά και ένα κότερο παραμένει ακόμα αραγμένο στ' ανοιχτά του κόλπ
προς τη δύση του και οι γύρω λόφοι έχουν αρχίσει να παίρνουν ένα
Μαγγανάρι είναι ήρεμο, ειδυλλιακό.
Παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής. Σο φως είναι αρκετό γιατί ο ορίζο
θάλασσα λάμπει ακόμα κάτω απ' τις αχτίδες του ήλιου. Σο ηλιοβασίλεμα
βρισκόμαστε ψηλά, πάνω από την Αγία Αικατερίνη. Ο ήλιος δύει ανάμεσ
αφήνοντας μια πλατιά χρυσή γραμμή πάνω στη θάλασσα. Ακόμα ένα
αξέχαστο ηλιοβασίλεμα στο Αιγαίο. Μπορείς να μη σταματήσεις για να το
βρεθούμε πάνω από την αμμουδιά του Μυλοπότα. Σα φώτα έχουν ανάψ
φωτεινό τόξο πλάι στη θάλασσα. Πέρα, στην κορφή του λόφου φαίνονται
΢τη δύση όμως ο ουρανός εξακολουθεί να έχει ένα έντονο μενεξεδί χρώ
μέρα στην Ίο τελειώνει ετούτη τη στιγμή. Μία μέρα. Γιατί υπάρχει και η νύχτα.
Αγία Θεοδότη – Παλιόκαστρο – Χάθη – Πύργος
και στον οποίο θα επανέλθουμε αργότερα.
΢το σημείο αυτό έχουμε από ψηλά το πανόραμα του όρμου της Αγίας
ανοιχτό πέταλο με την αμμουδιά, τα βουνά που την αγκαλιάζουν και στις
τη γαλάζια θάλασσα που απλώνεται πέρα μακριά για να συναντήσει κι άλλ
Ο δρόμος κατηφορίζει τώρα με πολλές στροφές, αλλά λίγο πριν φτάσει στ
ευθύς. Εκεί, στην πλαγιά του βουνού βρίσκεται και η κάτασπρη εκκλησία τη
την οποία πήρε το όνομα και η τοποθεσία. Ένα μονοπάτι, που ξεκινάει α
γρήγορα κοντά της. Πρόκειται για μια όμορφη βυζαντινή εκκλησία του 16
στο τοπίο. Σο περίεργο είναι ότι, ενώ η τιμώμενη στο ναό είναι η Αγία Θεοδ
στις 8 ΢επτεμβρίου, την ημέρα της Γεννήσεως της Θεοτόκου, οπότε γίνεται κ
Κατεβαίνουμε στην παραλία. Τπάρχουν αρκετά αυτοκίνητα παρκαρισμένα
Πλάι η αμμουδιά πεντακάθαρη και το νερό της θάλασσας κρυστάλλινο, σ
και να το απολαύσεις. Όταν όμως φυσάει το μελτέμι τότε σηκώνεται το
ασπρίζει. Σο κολύμπι μπορεί να γίνεται πιο δύσκολο, αλλά μερικοί λένε πως
΢την περιοχή υπάρχουν ερείπια ενός πύργου ελληνιστικής περιόδο
υδραγωγείου.
Παλαιόκαστρο
Αφήνουμε την Αγία Θεοδότη, που απέχει 10 χιλιόμετρα από τη Φώρα
διασταύρωση για την Χάθη. Ακολουθούμε τι δρόμο που προχωράει αρισ
χλμ. φτάνουμε στο εκκλησάκι του Αγίου Γιωργίου. Εδώ υπάρχει κι άλλη διασ
δρόμο που πάει δεξιά για τον Πύργο και προχωρούμε για να βρού
διασταύρωση.
Ακολουθούμε τον δευτερεύοντα δρόμο, και σε απόσ
περίπου βλέπουμε τον βραχώδη κα επιβλητικό κώνο του Παλαιόκαστρο
μετέπεττα μεσαιωνικού κάστρου. ΢τη ρίζα του βράχου τελειώνει και ο δρόμο
Εκεί αφήνουμε το αυτοκίνητο και ανεβαίνουμε το μονοπάτι που προχωράε
βουνού. Όσο πλησιάζουμε, τόσο ο κώνος γίνεται πιο μεγάλος, πιο εντυπ
τώρα είναι έντονος και το μονοπάτι είναι γεμάτο σκαλιά. Έντονη όμως είν
Ηράκλεια, οι Κυκλάδες. Μπαίνουμε μέσα στο εκκλησάκι. Είναι η Παναγία η
αγαπημένη για τους Νιώτες. Γιορτάζει κι αυτή, όπως και η Αγία Θεοδό
Υέρνουν τότε την πολύτιμη βυζαντινή εικόνα της από την Παναγία την Γκρ
κάνουν τη λειτουργία και επιστρέφουν πάλι την εικόνα στη Φώρα για να φυ
χρόνο.
Χάθη
Κατεβαίνουμε από το Κάστρο και ξαναγυρίζουμε στη διασταύρωση με
ακολουθούμε με κατεύθυνση την Χάθη. Ο δρόμος κατηφορίζει τώρ
περνώντας μια χέρσα και άγονη περιοχή. Αριστερά μας διαγράφεται καλά
Παλαιόκαστρου, που πριν είχαμε επισκεφθεί. Μετά από 3 περίπου χιλιό
πα­ραλία της Χάθης. Δεξιά μας η εκκλησία του Αϊ Γιάννη και λίγα σπίτ
οικισμό. Αριστερά μας ένα εστιατόριο και στο βάθος η ευρύχωρη αμμο
θάλασσα και περπατάμε κατά μήκος της απέραντης παραλίας. Σα πόδια μ
άμμο και το περπάτημα γίνεται δύσκολο. Δύσκολο αλλά και συγχρόνω
λαμπικάρει την ατμόσφαιρα κι αναταράζει ελαφρά τη θάλασσα. Είναι όμο
έχει ελάχιστο κόσμο. Θα μπορούσε να κάτσει κανείς ώρες εδώ κάτω και να
Όμως ο χρόνος είναι περιορισμένος. Πρέπει να δούμε και τον οικισμό. Να μ
κατοίκους του. Κάτι φαίνεται πως ετοιμάζουν αυτές τις μέρες. Μα
Αυγούστου, είναι του Αϊ Γάννη και θα γίνει το μεγάλο πανηγύρι. Οι επισ
έρχονται από αύριο το απόγευμα για τον Εσπερινό και μετά απ'αυτόν ο
κρατήσει ώς το πρωί.
Προχωρούμε τώρα προς την εκκλησία που προετοιμάζεται για τη γιορτή.
την ξαναβάφουν για να καλύψουν με τον λευκό ασβέστη και την παραμικρ
εκκλησία διακρίνονται τα μάγερεία που θα ετοιμάσουν τα φαγητά που θα
σ' όλο τον κόσμο που θα παραβρεθεί.
Σο μοναστήρι τον Πύργου
Ο τάφος του Ομήρου
Αφήσαμε τελευταία αυτήν την επίσκεψη, για να αποτίσουμε έτσι φόρο τιμ
καθώς θα αποχαιρετούμε την Ίο. Φρόνια τώρα πάει κι έρχεται ο κόσμ
υποτιθέμενο, έστω, τάφο του Ομήρου. Ξεκινάμε λοιπόν, όπως πάντα, απ
ανεμόμυλους στη Φώρα και ακολουθούμε το δρόμο αριστερά, που πάει γ
γνωστή μας ήδη Αγία Θεοδότη και την Χάθη. Ύστερα από 4,5 χιλιόμετρ
υπάρχει ένας δρόμος αριστερά, τον οποίο ακολουθούμε και σε πολύ μικρή
διασταύρωση, στρίβουμε δεξιά. ΢ε λίγο ο δρόμος αρχίζει να ανεβαίνει συνεχ
ενός βουνού, που είναι γεμάτο πέτρες και βράχια. Είναι αρκετά φαρδ
πρόκειται για μια νέα διάνοιξη. Περνάμε την κορυφογραμμή κι αρχίζουμε τώ
Σο τοπίο είναι πάντα γυμνό. Αριστερά μας υπάρχουν μια -δυο διαστ
δευτερεύοντες που κατεβαίνουν στη θάλασσα.
Ένας απ' αυτούς οδηγεί στον Πλακωτό, μια ενδιαφέρουσα παραλία με την
απέναντι της. Ένας άλλος οδηγεί σε ένα μαντρί και στη συνέχεια κατηφορ
πρέπει λοιπόν να προσέξουμε στην επιλογή του δρόμου μας αν θέλου
Πλακωτό, γιατί προς το παρόν δεν υπάρχουν πινακίδες. Για την ώρα συνε
στο φαρδύ, κύριο δρόμο μας, που κατηφορίζει συνεχώς. Bpισόμαστέ α
αριστερά μας θάλασσα και δεξιά γυμνό βουνό. Διανύουμε ακόμα μερικά
σ' ένα πλάτος. Εδώ είναι και το τέλος του δρόμου. Η πινακίδα μας
ακολουθησουμε ένα μονοπάτι που ανεβαίνει επάνω ένα μικρό λόφο, oπου
Ομήρού'. Προχωρούμε γύρω στα 300 μέτρα και φτάνουμε στην κορφή τ
τετράγωνος χώρος είναι κτισμένος με πέτρα και μάρμαρα, σε ύψος γύρω
του πλευρά υπάρχει άνοιγμα για να μπεί κανείς μέσα σ' αυτόν. Αριστερά α
μια μαρμάρινη πινακίδα πλαισιωμενη από δύο κάθετες, επίσης μαρμάρινες
τρίτη οριζόντια, που στηρίζεται επάνω στις δύο άλλες. Η πινακίδα γράφει:
ΕΝΘΑΔΕ ΣΗΝ ΙΕΡΗΝ ΚΕΥΑΛΗΝ ΚΑΣΑ
ΓΑΙΑ ΚΑΛΤΠΣΕΙ ΑΝΔΡΨΝ ΗΡΨΨΝ
ΚΟ΢ΜΗΣΟΡΑ ΘΕΙΟΝ ΟΜΗΡΟΝ
όμως να χρειαστεί και λίγη τύχη. Άλλωστε ελάχιστοι τάφοι επιφανών α
βρεθεί. Χάχνουν πάντα για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Α
ελληνικής Μακεδονίας ο καθηγητής Μανόλης Ανδρόνικος ανακάλυψε ,-το
Βρέθηκαν εκεί δύο χρυσές λάρνακες. Η μια περιείχε οστά γυναίκας και η
οστά ανδρός, που, όπως υποστήριξε ο Ανδρόνικος, είναι τα οστά του Υιλίπ
Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Υίλιππος Β' πέθανε τον 4ο αιώνα π.Φ.
Ο Όμηρος πέθανε πολύ πιο πριν, τον 8ο αιώνα, γεγονός που δυσχεραίνει
εύρεση του τάφου του.
Καθόμαστε πάνω στις κτισμένες πέτρες και η φαντασία μας ταξιδεύει σε
παράδοση σπάνια κάνει λάθος. Έχει βαθιές τις ρίζες της κι από στόμα σ
γενιά φτάνει ώς τις μέρες μας. Για το θέμα του Ομήρου αυτή η παράδοση
αυτές τις ενδείξεις, που αναφέραμε στο κεφάλαιο της ιστορίας. Πρέπει να
εδώ γύρω έχει ταφεί ο μεγάλος ποιητής. Υαινόμαστε ανέκφραστοι κι όμΊ
μας διακατέχει.
Ο ορίζοντας είναι ανοιχτός. Σο τοπίο φωτεινό. Πέρα μακριά η απέραντη
Αιγαίο. Παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής. ΢ε λίγες ώρες θα έχουμε
Γιαλός, η Φώρα κι ολόκληρη η λευκή πολιτεία θα μείνει πίσω μας. Η σκέψη
της.
Ο ΦΑΡΣΗ΢ ΣΗ΢ ΙΟΤ