«ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΠΑΡΕΑ» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-14 ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΕΣ, Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑΣ THE CULTURAL COSTUMES, THE MUSIC AND DANCES OF KEFALLONIA ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΛΑΚΗΘΡΑΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΚΟΣΜΑΤΟΥ ΣΟΦΙΑ ΙΟΥΝΙΟΣ 2014 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Τα στοιχεία που καθορίζουν την ταυτότητα ενός λαού έχουν σχέση με την παράδοσή του. Ειδικότερα τα στοιχεία που την προσδιορίζουν σε κάθε τόπο μεταξύ άλλων είναι τα ήθη και έθιμα , η γλώσσα, οι τοπικές ενδυμασίες , τα τραγούδια και οι χοροί . Η γνώση της παράδοσης μας οδηγεί στην γνώση της καταγωγής μας, μας πληροφορεί για τις ρίζες μας και συντελεί στην συνειδητοποίηση του εαυτού μας. Μέσα από την παράδοση διαπιστώνεται το χθες και προσδιορίζεται το σήμερα με αποτέλεσμα να καταδεικνύεται αδιαμφισβήτητα η αδιάσπαστη ενότητα του παρελθόντος με το παρόν. Η παράδοση ειδικότερα ως μνήμη μας διδάσκει, μας ενθαρρύνει , μας προτρέπει ή αποτρέπει, ενισχύει το αίσθημα της συλλογικότητας, αποτελεί πηγή καλλιτεχνικής έμπνευσης και προωθεί ηθικές αξίες. Η ενασχόληση με την παράδοσης οδηγεί στην γνώση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς οπότε θα πρέπει να μεταδίδεται από γενιά σε γενιά με σεβασμό , αυθεντική και άθικτη μέσα στον χρόνο .Την αυθεντικότητα αυτή προσεγγίσαμε σχετικά με τις παραδοσιακές φορεσιές , μουσική και τραγούδια της Κεφαλονιάς. Οι πληροφορίες που μας δίνονται για τις κεφαλλονίτικες παραδοσιακές ενδυμασίες προέρχονται από αρχειακές πηγές καθώς και από καλλιτεχνικά έργα ζωγραφικής ντόπιων κυρίως ζωγράφων (Γεράσιμου Πιτσαμάνου , του καλλιτέχνη Γεωργίου Ασπρέα , και του Α.Πόγγη) Ωστόσο οι παραδοσιακές ενδυμασίες παρουσιάζουν μέσα στο νησί μας από τόπο σε τόπο παραλλαγές ,τόσο σε χρώματα όσο και σε υφάσματα, από την ενδυμασία που θεωρείται βασική – κλασική και εικονίζεται στα έργα σταθερά παλαιών καλλιτεχνών. Οι παραλλαγές αυτές συνδέονται με την κοινωνική τάξη , με την δομή του νησιού μας , με τις ασχολίες των κατοίκων, με τις διαφορές αστικού κέντρου και αγροτικών περιοχών και με την τοπική οικονομία. Επίσης ξένοι καλλιτέχνες όπως J Cartwrights ζωγράφισαν τοπία του νησιού μας με παραδοσιακές φορεσιές. Οι αρχαιότερες εικονικές και γραπτές μαρτυρίες ταυτίζονται με τις έρευνες που κατά καιρούς πραγματοποίησαν τόσο ΦΩΚΑΣ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΣ όπου εξέδωσε βιβλίο σχετικό το 1953 <<ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΚΑ>>, όσο και η ιδρύτρια του Λαογραφικού Μουσείου Αργοστολίου Ελένη Κοσμετάτου. Το Μάρτιο του 1962 με την προτροπή του λαογράφου καθηγητή Δημητρίου Λουκάτου σε επιστημονική συνεδρία ορίστηκε η βασική - κλασική παραδοσιακή ανδρική και γυναικεία φορεσιά .Αλλά και στην μουσική έχουμε διαφορετικές επιρροές στο νησί μας ανάλογα τον τόπο όπου γεννήθηκε κάθε μελωδία. Καντάδα είναι μελωδικό τραγούδι όπου γεννήθηκε στην νότια Κεφαλονιά , περιοχή της Λειβαθούς όπου υπήρχαν αρκετοί κάτοικοι που κύρια ασχολία τους ήταν η ναυτιλία. Έντεχνο συνήθως άσμα με την συνοδεία κιθάρας , μαντολίνου και αρκετά αργότερα το ακορντεόν. Αρριέτα πολυφωνικό άσμα όπου γεννήθηκε στην περιοχή του Ληξουρίου λόγω της αγροτιάς , των ομάδων όπου ξεκινούσαν νωρίς το πρωί για να πάνε στα χωράφια τους και γύριζαν αργά το βράδυ τραγουδώντας. Ποικιλόμορφοι είναι και οι χοροί της Κεφαλονιάς όχι τόσο στα βασικά βήματά τους όσο στις φιγούρες και στον τρόπο που πιάνονται στον Μπάλο και στον Μέρμηγκα , οι χορευτές μεταξύ τους. Oι ενδυμασίες, η μουσική και οι χοροί του τόπου μας αποτελούν στοιχεία της λαϊκής μας παράδοσης και προωθούν τα παιδιά σε διαδικασίες κατανόησης, συνεργασίας , σεβασμού στην αυθεντική παράδοση και καλλιτεχνικής έκφρασης. 2 ABSTRACT All those elements which determine the national identity of a civilization are closely related to their tradition. In particular elements such as local songs and dances, local language, local costumes together with local manners and customs establish the character of the different parts of a country. The knowledge of our tradition helps us understand our origin, is a source of information to trace our roots and understand ourselves as Greeks. Through tradition we are able to recognize our past and identify our present so that we can obviously realize how identical they appear. Tradition reminds, encourages, prevents, teaches, reinforces the feeling of togetherness, it can be a source of inspiration for art and promotes moral values. Occupying ourselves with tradition leads to the knowledge of our cultural heritage and therefore it should be passed from generation to generation with respect, it should be delivered untouched and we should protect its authenticity through years which we have approached with our traditional costumes, music and songs of Kefallonia. All the information we have used for our traditional costumes of Kefallonia come from archives as well as local painters’ works of art (Gerasimos Pitsamanos, the artist Georgios Aspreas and A. Poggi). Nevertheless, our traditional costumes also present the variations in colours as well as fabric of the different parts of the island, something which can be seen by looking at the classical costumes depicted in the paintings of our artists which lived in the past. Those variations are connected with the social status, the structure of our island, the jobs and businesses of the inhabitants, with the differences of the urban and rural areas and with local economy. Furthermore, foreign artists such as J. Cartwrights have painted landscapes of our island and people dressed in our traditional costumes. The written documents and the paintings agree with the results of different researches conducted by either FOKAS KOSMETATOS whose book “KEFALLHNIAKA” was published in 1953 or by the establisher of the folklore museum of Argostoli ELENI KOSMITATOU. In March 1962, during a scientific session, encouraged by folklore teacher Dimitrio Loukato, the traditional local costumes for men and women were defined as classical. Additionally, our music was equally influenced by the characteristics of the place where every different melody was born. Serenade is a melody which was born in Kefallonia, in the area of Leivatho, where most of the inhabitants who lived there were involved in shipping. It can be described as artistic music accompanied by a guitar, a mandolin and later on by an accordion. Arrieta is polyphonic music which has its origin in Liksouri an area where locals left their houses in groups early in the morning and returned late at night singing all the way from and to their houses. Moreover, the different dances of Kefallonia vary not only in their basic steps and the set of figures but also in the way dancers hold each other when dancing Ballo and Mermigka. The costumes, the music and the dances of our island are elements of our folk tradition and make our children participate in procedures of understanding, working together and feeling respect for authentic tradition and artistic expression. 3 ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ – ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΠΡΟΦΙΛ ΜΑΘΗΤΩΝ Τα παιδιά που φοιτούν στο Νηπιαγωγείο Λακήθρας είναι είκοσι πέντε. Τα δεκαπέντε από αυτά φοιτούν ως προνήπια και τα δέκα ως νήπια. Από την αρχή του σχολικού έτους υπάρχει συνέπεια τόσο στο ωρολόγιο πρόγραμμα όσο και στις καθημερινές παρουσίες των παιδιών στο Νηπιαγωγείο. Στις απαιτήσεις του διδακτικού προγράμματος του Νηπιαγωγείου, συμμετέχουν , συνεργάζονται και λειτουργούν με προθυμία και ευχαρίστηση. Οι περισσότεροι γονείς εργάζονται και υπάρχει αρκετά καλό βιοτικό επίπεδο, με αποτέλεσμα η οικογένεια να μπορεί να λειτουργεί υποστηρικτικά στα παιδιά. Στηρίζουν εμπράκτως οποιαδήποτε δραστηριότητα του σχολείου και τις περισσότερες φορές αυθορμήτως και ζητούν μόνοι τους να συνεισφέρουν. Τα παιδιά έρχονται με χαρά για το σχολείο από τέσσερα όμορα χωριά. Οι γονείς τους είναι σχεδόν όλοι παρόν σε κάθε Συγκέντρωση Γονέων που διοργανώνει το σχολείο και συχνά ζητούν να ενημερωθούν για την μαθησιακή εξέλιξη των παιδιών τους και όπου προκύπτει αδυναμία είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν. Θέλουν να έρχονται σε επαφή με νέες ιδέες , με καινοτόμες δραστηριότητες και οι περισσότεροι είναι ευαισθητοποιημένοι στην πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας. Το εντυπωσιακό ενδιαφέρον παιδιών και γονέων για την εκπόνηση του συγκεκριμένου προγράμματος πηγάζει από το γεγονός ότι στο γεωγραφικό τομέα όπου καλύπτει το Νηπιαγωγείο υπάρχουν δύο μεγάλοι Πολιτιστικοί Σύλλογοι που μέλη τους είναι οι περισσότεροι γονείς των παιδιών. Έτσι στο πρόγραμμα μας είχαν υποστηρικτικό ρόλο και παρείχαν πληροφορίες όπου τους ζητήθηκε. Αγκάλιασαν το θεατρικό μας δρώμενο (Παραδοσιακός Κεφαλλονίτικος Γάμος) και συμμετείχαν με χαρά όχι μόνο γονείς αλλά και γιαγιάδες και παππούδες στην προετοιμασία της εκδήλωσης , στις πρόβες των παιδιών , στην εκμάθηση παραδοσιακών χορών στα ήθη και έθιμα που μας αφηγήθηκαν οι γηραιότεροι. Η σταθερή σχέση μεταξύ Νηπιαγωγείου –Οικογένειας – Τοπικής κοινότητας διασφάλισε την γόνιμη μάθηση αβίαστα αφού οι πολιτιστικές εμπειρίες των παιδιών που έφεραν από το οικογενειακό τους περιβάλλον συνεχιζόταν και στο σχολείο. 4 ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΑ ΒΑΣEI ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΠΡΕΟΚΥΨΕ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Η Κεφαλλονιά παρουσιάζει ποικιλομορφία στις παραδοσιακές φορεσιές και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να χάνεται σιγά σιγά η κλασική αυθεντική γραμμή της στολής και να παραποιείται τόσο στα χρώματα , όσο και στα υφάσματα .Αρκετοί Πολιτιστικοί Σύλλογοι του τόπου μας αλλά και Σύλλογοι Ετεροδημοτών παρουσίαζαν σε διάφορες εκδηλώσεις τους στολές που δεν είχαν σχέση με την κλασική αυθεντική λιτή κεφαλλονίτικη φορεσιά. Επίσης το ίδιο είχε παρατηρηθεί και σε μαθητικές εκδηλώσεις σχολείων , παρελάσεις και συνεστιάσεις πολιτιστικού ενδιαφέροντος .Μιλώντας λοιπόν στα παιδιά στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940 για την παραδοσιακή φορεσιά κάθε τόπου και με την ευκαιρία του πολιτιστικού συλλόγου του χωριού μας όπου συστεγάζεται με το Νηπιαγωγείο εστιάσαμε στην κεφαλλονίτικη φορεσιά, και επισημάναμε την ανάγκη διατήρησης της αυθεντικής γραμμής της παράδοσης είτε αυτό αναφέρετε στην ένδυση ή στην μουσική η στο χορό και το τραγούδι. Τα παιδιά παρατηρώντας τις στολές των Επτανήσων διαπίστωσαν ότι η γυναικεία κλασική στολή της Κεφαλονιάς ήταν λιτή σχετικά με τις άλλες γυναικείες στολές και θέλησαν να επεκταθούμε και να μάθουμε περισσότερα στοιχεία. Με οδηγό την διερεύνηση , την ιστορική παράθεση στοιχείων καθώς και ενημέρωση θελήσαμε να φανεί η πραγματικότητα γύρω από τις παραδοσιακές φορεσιές μουσική και χορούς της Κεφαλονιάς. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ξεκινήσαμε με την Βιωματική προσέγγιση και δημιουργήσαμε ερεθίσματα μέσα στην τάξη σχετικά με το θέμα μας όπως: έκθεση παραδοσιακών στολών , εικόνων με παραδοσιακές στολές από όλη την Ελλάδα, έκθεση μουσικών οργάνων (κιθάρα, ακορντεόν, μαντολίνο), παραδοσιακή μουσική της Κεφαλονιάς. Συνεχίσαμε με Διερευνητική μέθοδο όπου μετά τον προβληματισμό των νηπίων αναζητήσαμε πηγές πληροφόρησης από: α) το διαδίκτυο (βρήκαμε διάφορες παραδοσιακές φορεσιές από όλη την Ελλάδα), από έντυπο υλικό (φωτογραφίες και γκραβούρες) ,Πολιτιστικούς Συλλόγους (ενημέρωση από μέλη συλλόγων για την κλασική φορεσιά της Κεφαλλονιάς) ,φωτογραφικό υλικό (από διάφορα άλμπουμ που μας έφεραν οι γονείς) μαρτυρίες γιαγιάδων και παππούδων β) Επιστημονική ενημέρωση από τον Υπεύθυνο Σχολικών Δραστηριοτήτων κ. Γεράσιμο Γαλανό για την αυθεντική λιτή κεφαλλονίτικη φορεσιά, για τις καντάδες και αριέτες . γ) Την τεχνίτρια Παραδοσιακών στολών κ. Αικατερίνη Αλεξάτου για τα υφάσματα και χρώματα της παραδοσιακής φορεσιάς καθώς και την εξέλιξη ραφής της. δ) Επίσης με την βοήθεια της καθηγήτριας Φυσικής Αγωγής με ειδικότητα στο παραδοσιακό χορό κ. Μαρίας Αυγουστάτου μάθαμε τα βήματα του κεφαλλονίτικου Μπάλου. Με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο συγκεντρώσαμε , ταξινομήσαμε καταγράψαμε συγκρίναμε παρατηρήσαμε το υλικό μας και τέλος αναλύσαμε τις πληροφορίες που αποκτήσαμε. Η επεξεργασία του θέματος διαχέεται σε όλες τις κατευθύνσεις του Προγράμματος όπως ; Γλώσσα , Μαθηματικά , Έκφραση και Δημιουργία , Φυσική Αγωγή , Τεχνολογία. Ταυτόχρονα λάβαμε υπόψη μας βασικές 5 παιδαγωγικές αρχές όπως: διαφορετικότητα , συνεργατική μάθηση , συνεργασία με τους γονείς , συνεργασία με τους φορείς , συνεργασία με Τοπικούς Συλλόγους, συνεργασία με τοπική κοινωνία , αλλά και σχετικά μαθησιακά πλαίσια όπως : βιωματικό παιχνίδι , στοιχεία καθημερινότητας ,παιχνίδι ρόλων ,διαλογική συζήτηση κ.λ.π. Σκοπός του προγράμματος ήταν η ευαισθητοποίηση των νηπίων για την διατήρηση της αυθεντικής γραμμής της παραδοσιακής στολής της Κεφαλονιάς καθώς και η διαφύλαξη της λαϊκής παράδοση του τόπου μας ,για τα ήθη και έθιμα . Άκουσαν παραδοσιακή μουσική όπως καντάδες και αριέτες , ήρθαν σε επαφή με μουσικά όργανα της επτανησιακής μουσικής όπως μαντολίνο , κιθάρα , ακορντεόν, χόρεψαν χορούς της Κεφαλονιάς και τέλος ονόμασαν , έμαθαν, κατέγραψαν, ζωγράφισαν τα βασικά μέρη – χαρακτηριστικά της κλασικής γυναικείας παραδοσιακής κεφαλονίτικης φορεσιάς ( μεσοφόρι , φούστα , ποδιά , πουκάμισο , γιλέκο και κεφαλομάντηλο) και ανδρικής παραδοσιακής κεφαλονίτικης φορεσιάς (βράκα , κάλτσες λαζουράτες , πουκάμισο , γιλέκο, ζωνάρι και κατσούλα). Η ενασχόλησή τους με το πρόγραμμα τους βοήθησε να κατανοήσουν πόση μεγάλη σημασία έχει να διατηρούμε την παράδοση ,την ταυτότητα κάθε τόπου αυθεντική και αναλλοίωτη μέσα στο χρόνο. Αποκτήσαν πολιτιστική συνείδηση και να ανάπτυξαν πνεύμα συνεργασίας και ομαδικής δουλειάς .Η τριβή των παιδιών με τον παραδοσιακό χορό , τις καντάδες , τις παραδοσιακές φορεσιές αποβάλλει την εσφαλμένη αντίληψη ότι η παράδοση είναι ξεπερασμένη. Οι μικροί μαθητές μαθαίνουν από νωρίς να δίνουν αξία στην παραδοσιακή κοινωνία στα ήθη και έθιμα του τόπου τους. Ο παραδοσιακός πολιτισμός μπορεί να προσφέρει στην παιδεία και στην διαμόρφωση του χαρακτήρα των παιδιών. ΕΙΔΟΣ ΣΤΟΧΩΝ Ονόμασαν και κατεγράψαν τα μέρη της γυναικείας παραδοσιακής φορεσιάς (ποδιά μεσοφόρι φούστα γιλέκο πουκάμισο κεφαλομάντηλο) Ονόμασαν και κατέγραψαν τα μέρη της ανδρικής παραδοσιακής φορεσιάς (βράκα, κατσούλα, γιλέκο, πουκάμισο, κάλτσες, λαζουράτες) Περίγραψαν τη νυφιάτικη παραδοσιακή στολή της Κεφαλονιάς (γυναικεία και αντρική) Ταυτοποίησαν και εντόπισαν ομοιότητες και δια φορές με άλλες παραδοσιακές στολές Άκουσαν και σύγκριναν την καντάδα με την αριέτα και εντόπισαν διαφορές και ομοιότητες Απεικόνισαν και ζωγράφισαν διάφορα μουσικά όργανα επτανησιακής μουσικής Υπολόγισαν το μήκος της παραδοσιακής φούστας και βράκας Τακτοποίησαν και δίπλωσαν τις στολές αφού ενημερώθηκαν για την σωστή συντήρησή τους Συγκέντρωσαν πληροφορίες από διάφορες πηγές και αφού τις ξεχώρισαν (Φωτογραφίες , γκραβούρες ,εικόνες )και τις παρατήρησαν. ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 6 Οργάνωσαν την ντουλάπα φύλαξης στολών του Νηπιαγωγείου Χρησιμοποίησαν το κεφαλομάντηλο και προσπάθησαν να το δέσουν με διάφορους τρόπους Επανέλαβαν τραγούδια με καντάδες όπως (Απόψε την κιθάρα μου …) Δραματοποίησαν την καντάδα και στην συνέχεια τα έθιμα που είχαμε μάθει για τον παραδοσιακό κεφαλλονίτικο γάμο Συζήτησαν και αποφάσισαν για το παραδοσιακό χορό που προτιμούν να χορέψουν με τη παρουσίαση της αναβίωσης του κεφαλλονίτικου γάμου. Κατέδειξαν την χρήση κάθε μέρους της παραδοσιακής φορεσιάς Συνέλεξαν φωτογραφικό υλικό και παρατήρησαν τον τρόπο ένδυσης της εποχής Απαρίθμησαν τα μέρη κάθε παραδοσιακής ενδυμασίας Εξήγησαν ότι η ποικιλομορφίας της κεφαλονίτικης παραδοσιακής στολής οφείλεται στην δομή του νησιού , στην ασχολία των κατοίκων ,στην αστική ή αγροτική τάξη. Προβληματίστηκαν για τον τρόπο μεταφοράς των ανθρώπων από το αστικό κέντρο στις αγροτικές περιοχές Εκδήλωσαν ενδιαφέρον να ενημερωθούν για την καθημερινότητα ,τις ασχολίες την ζωή των ανθρώπων του περασμένου αιώνα Αξιοποίησαν κάθε πληροφορία που τους δόθηκε προς ενημέρωσή τους Πληροφόρησαν τους οικείους τους για τις γνώσεις τους Παρουσίασαν σε ανοικτή εκδήλωση θεατρικό δρώμενο που περιείχε παραδοσιακές φορεσιές ,μουσική και τραγούδι . Αναγνώρισαν τα μέρη τόσο της γυναικείας παραδοσιακής φορεσιάς , όσο και της αντρικής κεφαλλονίτικης παραδοσιακής φορεσιάς μεταξύ άλλων στολών. Παρακολούθησαν σε Πολιτιστικούς Συλλόγους την εκμάθηση παραδοσιακών χορών Συνεργάστηκαν με την τεχνίτρια παραδοσιακών στολών στις δοκιμές που τους έκανε για την ραφή των στολών . Πειθάρχησαν στους κανόνες εκμάθησης παραδοσιακών χορών από την καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής κ. Μαρία Αυγουστάτου Υπάκουσαν και τήρησαν κανόνες για την εκμάθηση παραδοσιακών τραγουδιών (καντάδες και αριέτες) ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΙ ΣΤΌΧΟΙ 7 Δεσμεύτηκαν να σέβονται την παράδοση και να συμβάλουν και αυτά στην αυθεντική διατήρησή της (αφού φόρεσαν όλα παραδοσιακές φορεσιές και φτιάξαμε μια αφίσα που κυκλοφόρησε σε όλη την περιοχή) Επαλήθευσαν τις πληροφορίες που είχαν συλλέξει και επίλυσαν κάθε απορία τους Υπερασπίστηκαν τις γνώσεις τους και τις συζήτησαν μεταξύ τους και με τους οικείους τους Πρεσβεύουν την ανάγκη διατήρησης της παράδοσης και κατά συνέπεια διατήρησης της πολιτιστικής μας ταυτότητας Διέκριναν ακούγοντας τον ήχο της κιθάρας και του μαντολίνου Αναζήτησαν σε εικόνες , και φωτογραφίες στο διαδίκτυο οικιακά σκεύη του περασμένου αιώνα όπου έχουν σχέση με την τοπική μας παράδοση Ακολούθησαν οδηγίες προκειμένου να παρουσιάσουν την αναβίωση του Κεφαλλονίτικου γάμου στο τέλος της χρονιάς Ανταποκρίθηκαν στα καλέσματα των συνεργατών μας μαζί με τους γονείς τους για να ενημερωθούν για την παραδοσιακή φορεσιά και τραγούδι της Κεφαλονιάς(Ενημέρωση που πραγματοποίησε ο Υπεύθυνος πολιτιστικών θεμάτων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Γεράσιμος Γαλανός). Υποστήριξαν την θέση τους για την προτίμησή τους στις καντάδες αφού αυτές γεννήθηκαν στην περιοχή τους (Λειβαθώς) και όλα τα παιδιά έχουν τέτοια ακούσματα Έδωσαν αξία στα ήθη κα έθιμα του τόπου μας και υπογραμμίσαμε πόσο τα τηρούσαν ευλαβικά εκείνα τα χρόνια και ποια από αυτά υπάρχουν μέχρι σήμερα. Υιοθέτησαν λέξεις από την τοπική μας διάλεκτο και αφού τις εξηγήσαμε αποφασίσαμε το θεατρικό μας δρώμενο να είναι όλο γραμμένο με λέξεις από την ντοπιολαλιά α της Κεφαλονιάς Υποκίνησαν φίλους του και αδέλφια τους να γραφτούν σε πολιτιστικούς συλλόγους της περιοχής τους Εκτίμησαν πόσο σημαντική είναι η λαϊκή παράδοση κάθε τόπου και την άρρηκτη σχέση που έχει το παρελθόν με το παρόν. Εκτέλεσαν εντολές κατά την τακτοποίηση και συντήρηση για τη διατήρηση παραδοσιακών στολών Εφάρμοσαν τους κανόνες στην εκμάθηση παραδοσιακού χορού ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 8 Κατασκεύασαν με χαρτοκολλητική πίνακα με όλες τις παραλλαγές της κεφαλλονίτικης φορεσιάς και τον παρουσίασαν στην τάξη και στους γονείς τους Προσάρμοσαν μερικές λέξεις της κεφαλλονίτικης ντοπιολαλιάς στο δικό τους λεξιλόγιο και προσπάθησαν να τις χρησιμοποιήσουν σωστά. Σχημάτισαν στην αυλή μας το σχήμα του κύκλου όπου θα έκαναν τις δοκιμές για την εκμάθηση του παραδοσιακού μπάλου. Σχεδίασαν κάθε μέρος της παραδοσιακής στολής και αφού χρωμάτισαν συνέθεσαν τα κομμάτια Επινόησαν τρόπους μίμησης ήθη και εθίμων (Έκαναν πως έβγαζαν νερό από την στέρνα , τραγούδησαν καντάδα , συμμετείχαν στα έθιμα γάμου όπως παραλαβή , προικοπαράδοση , πιστρόφια). Αντίγραψαν όλα τα μέρη της παραδοσιακής στολής σε καρτέλες και ταίριαξαν με την εικόνα Επανέλαβαν την απαγγελία κεφαλλονίτικων ριμών (ρίμνων) Άκουσαν και τραγούδησαν γνωστές καντάδες και αριέτες(Απόψε την κιθάρα μου …Ετίναξα την ανθισμένη αμυγδαλιά… Στης εκκλησιάς τα σκαλοπάτια…) όπου θα ακουστούν και στην τελική παρουσίαση του προγράμματος. Βίωσαν την διαδικασία ένδυσης παραδοσιακής στολής με την τάξη και την σειρά που πρέπει να φοράμε κάθε μέρος, αφού με την βοήθεια του υπεύθυνου σχολικών δραστηριοτήτων ντυθήκαμε και μάθαμε την σειρά ένδυσης. Έπαιξαν βιωματικό παιχνίδι αφού κάθε παιδί έντυσε τον φίλο του με παραδοσιακή φορεσιά. Ετοίμασαν τα σκηνικά και την σκηνή της παράστασης μας με παραδοσιακό τοπίο όπου επιμελήθηκε η ζωγράφος κ. Μαρία Δήμα. Μιμήθηκαν τους κανταδόρους της εποχής τραγουδώντας στους δρόμους του χωριού καντάδες Δοκίμασαν μάντολες που είναι το παραδοσιακό γλύκισμα της Κεφαλονιάς και προσφέρεται στις γιορτές και στους γάμους. Έγραψαν με πινέλα το λογότυπο του Ιδρύματος Λάτση όπου θα υπάρχει στην σκηνή μας κατά την παρουσίαση της αναβίωσης του κεφαλλονίτικου γάμου. Πειραματίστηκαν με αληθινά μουσικά όργανα που είχαν φέρει στο Νηπιαγωγείο 9 όπως μαντολίνο , κιθάρα και ακορντεόν Έμαθαν να ακολούθου συγκεκριμένους ρυθμούς Προσάρμοζαν τις κινήσεις τους ανάλογα με τις ανάγκες του χορού Αντιλαμβάνονταν το χώρο σε σχέση με το σώμα τους (Ατομικός χορός στο κέντρο του κύκλου) Δεξιότητα επικοινωνίας Ομιλία (μίλησαν , υπέβαλαν ερωτήσεις, προβληματίστηκαν και χρησιμοποίησαν διάλογο) Ακρόαση (Άκουσαν ιστορίες – μαρτυρίες από γηραιότερους, άκουσαν παραδοσιακή μουσική,του διηγήθηκαν ήθη και έθιμα) Ανάγνωση (έπαιξαν με καρτέλες που είχαν γράψει τα μέρη της παραδοσιακής ενδυμασίας, ήρθαν σε επαφή με απομίμηση προικοσύμφωνου, εικονογράφησαν και «διάβασαν» καντάδες όπως «Απόψε την κιθάρα μου …» και «Εις τον αφρό της θάλασσας..» Αποστήθισαν τα ποιήματα του θεατρικού μας). Γραφή (έγραψαν καρτέλες από την παραδοσιακή φορεσιά ,κατέγραψαν ήθη και έθιμα του παραδοσιακού γάμου, κατασκεύασαν εικονόλεξα) Δεξιότητα αποτελεσματικής χρήσης των μαθηματικών εννοιών Απαρίθμηση ( μερών παραδοσιακής φορεσιάς καθώς και λωρίδων στην παραδοσιακή ποδιά) Εκτιμήσεις μεγεθών (μεγαλύτερο μέγεθος στολής για τα μεγαλύτερα παιδιά) Ποσότητες (Περισσότερες ή λιγότερες οι ανδρικές από τις γυναικείες) Χωροχρονικές έννοιες (Μακριά φούστα , κοντή βράκα ,κυκλική κίνηση κατά την εκμάθηση χορών) Συγκρίσεις ( Ομοιότητες και διαφορές με άλλες παραδοσιακές στολές, παραδοσιακούς χορούς από άλλα νησιά) ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ Δεξιότητα συνεργασίας με άλλα άτομα Συνεργασία με μικρές ή μεγαλύτερες ομάδες μέσα στην τάξη Αποδοχή και ευχέρεια συνεργασίας με το επιστημονικό προσωπικό που συνεργαστήκαμε στο πρόγραμμα (Τεχνίτρια παραδοσιακών στολών, Υπεύθυνο Σχολικών Δραστηριοτήτων , Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής, Ζωγράφο) Δεξιότητα χρήσης ποικίλων πηγών και εργαλείων πληροφόρησης 10 Χρήση του διαδικτύου για άντληση πληροφοριών Ενημέρωση από υπεύθυνη Πολιτιστικού Συλλόγου ,Υπεύθυνο Σχολικών Δραστηριοτήτων Μαρτυρίες από γηραιότερους Βιβλια, εικόνες, γραβούρες, περιοδικά εποχής όπως ΖΙΖΑΝΙΟ του σατυρικού ποιητή Γεώργιου Μολφέτα ,ι Ο ΦΑΝΟΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ του λαογράφου Χρήστου Βουνά και ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΚΑ του λαογράφου Φωκά Κοσμετάτου. ΤΡΟΠΟΙ ΔΥΝΑΤΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΤΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΣΕ ΑΛΛΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ/ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Προϋποθέσεις που θεωρούνται απαραίτητες για την καλύτερη ανάπτυξη του προγράμματος στο σχολείο θα μπορούσαν να είναι: -Η επιμόρφωση εκπαιδευτικών στη διάσωση της λαϊκής παράδοσης -Η ενθάρρυνση των μαθητών και εκπαιδευτικών για την εκπόνηση τέτοιων προγραμμάτων -Η παρακολούθηση υποδειγματικών διδασκαλιών σχετικές με την διατήρηση της παράδοσης(φύλλα εργασίας κ.α.) -Η διαφύλαξη πρωτότυπου υλικού για χρήση εποπτικού μέσου στα σχολεία -Η ευρύτερη αντίληψη για την ενσωμάτωση της λαϊκής μας παράδοσης στις θεματικές ενότητες του Νηπιαγωγείου Εκτός σχολικού προγράμματος η ενασχόληση με την παράδοση θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε άλλα αντικείμενα όπως συμμετοχή σε πολιτιστικούς συλλόγους, εκμάθηση χορών , εκδήλωση ενδιαφέροντος για τα υφάσματα , τις αποχρώσεις και την ραφή των παραδοσιακών στολών , επιθυμία να επισκεφτούμε το λαογραφικό μουσείο της πόλης μας , αναζήτηση ήθη και εθίμων και καταγραφή αυτών σε έντυπα μέσα (τοπική εφημερίδα ή τοπικό περιοδικό) - Οργανωμένη ενημέρωση των επισκεπτών του νησιού μας για την μουσική μας τους χορούς μας και τα έθιμά μας. ΕΜΠΟΔΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΛΛΗΨΗ ΕΩΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Κατόπιν προεργασίας , ενημέρωσης και σχεδίου προέβηκα στην υλοποίηση του προγράμματος ξέροντας ότι το εγχείρημα ήταν τολμηρό λόγω της μικρής ηλικίας των παιδιών (Δεκαπέντε προνήπια – δέκα νήπια) Με τον κατάλληλο σχεδιασμό ώστε το πρόγραμμα να γίνει προσιτό , κατανοητό και όσο περισσότερο γίνεται βιωματικό και με παιγνιώδη μορφή καταφέραμε να απλοποιήσουμε το πρόγραμμα χωρίς να στερηθεί την παιδαγωγική του ιδιότητα. Εστιάζοντας σ το δέσιμο των γενεών και χρησιμοποιώντας μοντέλα μνήμης όπως παππούδες και , γιαγιάδες, προσπάθησα να στηρίξω το πρόγραμμα μέσα από εικόνες , μαρτυρίες , αφηγήσεις. Οικογένεια , Σχολείο , Πολιτιστικοί Σύλλογοι του χωριού ,Τοπική κοινωνία με την Επιστημονική καθοδήγηση και παιδαγωγική αντιμετώπιση καταφέραμε να ξεπεράσουμε αυτή την δυσκολία και να υλοποιήσουμε το πρόγραμμα μας 11 πατώντας στα χνάρια της παράδοσης από αυτή την ηλικία με υπευθυνότητα και ευχαρίστηση. Δεύτερο εμπόδιο που αντιμετωπίσαμε ήταν το μεγάλο χρονικό διάστημα που τα σχολεία στην Κεφαλονιά ήταν κλειστά λογω σεισμών (Περίπου ένα μήνα ).Μετά από αυτό το διάστημα υπήρχε ένα χρονικό περιθώριο για να προσαρμοστούμε πάλι στην νέα μας σχολική κοινότητα μιας και μεταστεγαστήκαμε σε γειτονικό Σχολείο .Αυτό όμως δεν μας εμπόδισε να συνεχίσουμε το πρόγραμμα μας που είχε αρχίσει από τον Δεκέμβριο. Το μόνο που στερηθήκαμε είναι οι εκπαιδευτικές επισκέψεις( λόγο σεισμών απαγορευόταν ).Με την βοήθεια του Υπεύθυνου Σχολικών Δραστηριοτήτων τα παιδιά δεν στερήθηκαν να δουν υλικό καθώς μας το έφερνε στο χώρο του Νηπιαγωγείου μας (Αυθεντικές στολές , οικιακά παλαιά σκεύη , αυθεντικά τσαρούχια κ.λ.π. )Πιστεύουμε ότι ούτε η ηλικία των παιδιών ούτε οι σεισμική δραστηριότητα στέρησα κάτι από το πρόγραμμα και αυτό το αποδεικνύει η χαρά που τα παιδιά συμμετείχαν σε αυτό. ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΕ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ -Υπάρχει έκδηλο ενδιαφέρον των κατοίκων για την διατήρηση της παραδοσιακής μας κληρονομιάς -Στην περιοχή της Λειβαθούς που εδρεύει το Νηπιαγωγείο γίνονται πάρα πολλές εκδηλώσεις που ποικίλλουν στην θεματολογία (Αναβίωση του Αη Γιάννη του Λαμπαδάρη , Αναβίωση του εθίμου του Κλείδωνα κ.α.) -Η συνέχεια της παράδοσης πρέπει να ξεκινά από τη μικρότερη βαθμίδα της εκπαίδευσης που είναι το Νηπιαγωγείο -Τέλος η ευκαιρία που δόθηκε στο Νηπιαγωγείο μας να συμμετάσχει σε ένα καινοτόμο πρόγραμμα και να δοκιμαστεί στην εκπόνηση του έχοντας μεγαλύτερη απήχηση στην τοπική κοινωνία αξιοποιώντας και αναπτύσσοντας την πολιτιστική εκπαιδευτική δραστηριότητα. Οι προυποθέσεις δημιουργήθηκαν: -Από τους αρκετούς Πολιτιστικούς Συλλόγους που υπάρχουν στην περιοχή της Λειβαθούς δημιουργώντας θετική στάση απέναντι στην πολιτιστική μας κληρονομιά. -Το γεγονός ότι το Νηπιαγωγείο μας συστεγάζεται με ένα πολιτιστικό Σύλλογο είχε ως αποτέλεσμα τα παιδιά να έρχονται καθημερινά σχεδόν σε επαφή με τις δραστηριότητες του Συλλόγου -Το εργαστήριο της τεχνίτριας Παραδοσιακών Στολών κ. Κάκιας Αλεξάτου όπου εκθέτει παραδοσιακές ενδυμασίες βρίσκεται στο χωριό που εδρεύει το Νηπιαγωγείο. -Την ανάγκη διατήρησης της πολιτιστικής μας ταυτότητας Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗ 12 Η υλοποίηση του προγράμματος που αφορά την παράδοση , τις αξίες και τα ήθη και έθιμα του τόπου μας , ήταν αρκετά απαιτητικό αφού βασίζεται σε αρχές, αξίες, κουλτούρα ήθη και έθιμα έννοες που είναι δύσκολες για τα παιδιά νηπιακής και προνηπιακής ηλικίας. Για το λόγο αυτό αναπτύξαμε στρατηγικές που ενίσχυαν το ενδιαφέρον των παιδιών το κρατούσαν αμείωτο και σε εγρήγορση. Έτσι έχοντας ευαισθησία στην μικρή ηλικία των παιδιών , με ανατροφοδότηση και με απαραίτητες δεξιότητες που οι περισσότερες είχαν βιωματικό χαρακτήρα και παιγνιώδη μορφή προσπαθήσαμε να κάνουμε το πρόγραμμα μας προσιτό και κατανοητό .Ενθαρρύνοντας και υποστηρίζοντας τις μαθητικές πρωτοβουλίες και έχοντας πάντα θετική στάση για την παράδοση και στηρίζοντας το πρόγραμμα εκτός των άλλων σε μαρτυρίες παππούδων και γιαγιάδων των παιδιών, είχαμε ως αποτέλεσμα Οικογένεια και Νηπιαγωγείο να ανταλλάσουν πληροφορίες να είναι άρρηκτα δεμένα και τα παιδιά αβίαστα ακολούθησαν οργανωμένα και συστηματικά την εκπαίδευση του σχολείου , στη συνέχεια την οικογενειακή και τοπική παράδοση (Συλλόγους). Κατάλληλα προετοιμασμένοι και κρατώντας το κεντρικό ρόλο σε αυτή την διαδικασία είχαμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα και αυτό φάνηκε στην τελική παρουσίαση του προγράμματος μέσω του θεατρικού μας δρώμενου. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ Τα παιδιά ομαλά και αβίαστα ερεύνησαν , ενημερώθηκαν, πληροφορήθηκαν, συμμετείχαν καθ’ όλη τη διάρκεια της δραστηριότητας. Χάρηκαν συζήτησαν και αποφάσισαν μοιράζοντας μόνα τους ρόλους να παρουσιάσουμε τις παραδοσιακές στολές ,το τργούδι και το χο ρο της Κεφαλονιάς μέσα από ένα θεατρικό δρώμενο την αναβίωση του παραδοσιακού κεφαλλονίτικου γάμου .Αναφωνώντας από χαρά και με καθαρή ορθοφωνία στην κεφαλλονίτικη ντοπιολαλιά με ευχαρίστηση στην αποστήθιση των ρόλων με μεγάλη τάση χιούμορ και σάτιρας (λόγο των εθίμων του γάμου ) απέδωσαν μέσα από το θεατρικό τους λαογραφικές εικόνες με ωριμότητα , χωρίς υπερβολές, πατώντας στα χνάρια της παράδοσης από τόσο μικρή ηλικία. ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Από την αρχή που υποβάλλαμε στο Ίδρυμα Ιωάννη Λάτση την πρόταση του προγράμματος η τοπική κοινωνία των χωριών που εδρεύει το Νηπιαγωγείο μας την αγκάλιασαν με χαρά .Τόσο το θέμα της πρότασης όσο και η πρωτοβουλία μας να συμμετάσχουμε στο πρόγραμμα ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΠΑΡΕΑ τους έδωσε μεγάλη ικανοποίηση. Με την επιλογή του σχολείου μας για την εκπόνηση του προγράμματος εκδήλωσαν εντυπωσιακό ενδιαφέρον γιατί το θέμα μας είναι κοντά στην κουλτούρα τους αφού οι περισσότεροι γονείς είναι μέλη Πολιτιστικών Συλλόγων. Λειτούργησα υποστηρικτικά αφού τα παιδιά είχαν αρκετές παραδοσιακές εμπειρίες από το οικογενειακό τους περιβάλλον . Όπου τους ζητήθηκε μας παρείχαν πληροφορίες και ήρθαν σε επαφή με νέους πολιτιστικούς συλλόγους και αντάλλαξαν νέες ιδέες. Συνεργάστηκαν με το σχολείο για ανταλλαγή πληροφοριών 13 και με μεγάλη προθυμία μας βοήθησαν στο στήσιμο της θεατρικής μας παράστασης. Η περιοχή έχει πνευματικό υπόβαθρο όπου φάνηκε έμπρακτα σε όλη την διαδικασία. Ακολουθώντας την δική μας δυναμική εκπαιδευτική γραμμή ήτα αρωγοί της προσπάθειάς μας με αμείωτο ενδιαφέρον μέχρι το τέλος. Σεβόμενοι την πολιτιστική και γλωσσική ιδιαιτερότητα των παιδιών και πιστεύοντας ότι το τρίπτυχο Σχολείο – Οικογένεια _Τοπική Κοινότητα πρέπει να συνεργάζονται και να έχουν σταθερή σχέση μας απέδωσε θεαματικά αποτελέσματα. Με την ευκαιρία του προγράμματος ενδυνάμωσε η σχέση μεταξύ του και είχαν κοινό ενδιαφέρον την εξέλιξη του προγράμματος .Το Νηπιαγωγείο ενισχύει την εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας καλώντας Παππούδες και γιαγιάδες που θέλουν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις μας γύρω από τα ήθη και έθιμα του παραδοσιακού γάμου και εμείς τις δεχτήκαμε με χαρά και τις εντάξαμε στο θεατρικό μας δρώμενο.. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Καινοτόμα στοιχεία της εκπαιδευτικής δραστηριότητας Εναλλασσόμενη βιωματική προσέγγιση του θέματος αφού τα παιδιά αλλάζοντας ρόλους έντυσαν το ένα το άλλο με παραδοσιακές στολές. Συμμετείχαν στη εκμάθηση παραδοσιακού χορού . Συνεργατική μάθηση αφού συμμετείχαν σε μια κοινωνική διαδικασία όπου συνεργάστηκαν αρμονικά καθ’ ολη τη διάρκεια του προγράμματος Μάθηση με διερεύνηση αφού τα παιδιά αναζήτησαν πληροφορίες και έτσι ένιωσαν αυτοπεποίθηση σχετικά με τα ευρήματά τους. Νέες γνώσεις Είναι πραγματικά αδύνατο να καταγράψουμε τον πλούτο των πληροφοριών που συλλέξαμε όλους αυτούς του μήνες τις γνώσεις που αποκτήσαμε αλλά και τις εμπειρίες που βιώσαμε. Συνοπτικά σας αναφέρουμε πως ότι αφορά τους παραδοσιακούς χορούς της Κεφαλονιάς αφού τους ακούσαμε όλους επικεντρωθήκαμε στο βασικό χορό που είναι ο Μπάλος και ξεκινήσαμε την εκμάθησή του. Διακρίναμε ομοιότητες και διαφορές με άλλους νησιώτικους χορούς και καταλήξαμε ότι η γεωγραφική θέση και οι διάφορες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε τόπο διαμορφώνουν την μουσική και το χορό του Όσο αφορά την μουσική της Κεφαλονιάς μάθαμε ότι έχει επιρροές από την γειτονική Ιταλία Η καντάδα μελωδικό έντεχνο τραγούδι και η αριέτα πολυφωνικό άσμα είναι τα βασικά τραγούδια της Κεφαλονιάς .Τα μουσικά όργανα που συνόδευαν τα τραγούδια είναι κιθάρα , μαντολίνο και αργότερα ακορντεόν. Με μεγάλη χαρά φέραμε στο Νηπιαγωγείο αληθινά μουσικά όργανα , τα ξεχωρίσαμε ,είδαμε από τι υλικό είναι φτιαγμένα και εντοπίσαμε διαφορές από άλλα έγχορδα όργανα. Μάθαμε να τραγουδάμε καντάδες του νησιού μας. Διακρίναμε τον ήχο ακούγοντας προσεκτικά από ποιο μουσικό όργανο προέρχεται. Κατά την διάρκεια γνωριμίας μας με τι κεφαλλονίτικες παραδοσιακές στολές τα παιδιά έμαθαν να κατονομάζουν κάθε μέρος της στολής : Φούστα , πουκάμισο γιλέκο ποδιά , κεφαλομάντηλο ,κατσούλα , βράκα , κάλτσες λαζουράτες , να ξεχωρίζουν αν ανήκει στη ανδρική ή γυναικεία φορεσιά να γνωρίζουν τον τρόπο - σειρά ένδυσης. Γνωρίσαμε την ποικιλομορφία των κεφαλλονίτικων φορεσιών και κατανοήσαμε πως αυτό αποτελεί αναπόσπαστο και δυνατό κομμάτι της καθημερινότητας του (καθημερινές στολές , στολές γάμου , στολές γιορτών κλπ. )Διακρίναμε ομοιότητες και διαφορές της κεφαλλονίτικης παραδοσιακής φορεσιάς ανάλογα με την δομή του νησιού και καταλήξαμε στην κλασική 14 παραδοσιακή όπου θα φορέσουμε για να παρουσιάσουμε το θεατρικό μας .Μας δόθηκε πλήθος ευκαιριών για να μιλήσουμε για τα χρώματα , τις εννέα κίτρινες λωρίδες που έχει η κλασική ποδιά και συμβολίζει τα γράμματα από την λέξη ελευθερία. Μέσα από τη αναβίωση του παραδοσιακού κεφαλλονίτικου γάμου τα παιδιά έρχονται σε επαφή με ήθη και έθιμα του γάμου όπως καντάδα , προξενιό , προίκα , προικοσύμφωνο, παραλαβή και επιστρόφια. Νέες εκπαιδευτικές πρακτικές που εφαρμόσαμε : -Η γνώση ανακαλύπτεται από το μαθητή (Διερευνητική μέθοδος) Τα παιδιά με την διακριτική καθοδήγησή μου μόνα τους συλλέξανε πληροφορίες για το θέμα μας. (Έφεραν φωτογραφίες , άλμπουμ , περιοδικά που απεικόνιζαν παραδοσιακές στολές και όσα είχαν στο σπίτι του παραδοσιακές στολές). -Η απόκτηση της γνώσης είναι κοινωνική διαδικασία (Συνεργατική μέθοδος) Ρώτησαν , ερεύνησαν , προβληματίστηκαν , μοιράστηκαν, συνεργάστηκαν για να οργανώσουν τι ς πληροφορίες που συνέλεξαν. -Η μάθηση είναι ολιστική και πηγάζει από ποικίλες πηγές .Οι πηγές που αναζητήσαμε πληροφορίες ήτα το διαδίκτυο , πολιτιστικοί σύλλογοι , γονείς των παιδιών , έντυπο υλικό , γηραιότεροι από την τοπική κοινότητα, επιστημονική ενημέρωση. -Η μάθηση εστιάζει το ενδιαφέρον της στις ικανότητες των παιδιών. Κάθε παιδί έχει διαφορετική κλίση – ικανότητα. Μερικά παιδιά ήξεραν να χορεύουν πολύ καλά , άλλα να τραγουδούν ωραία και άλλα να κάνουν τους οργανοπαίχτες .Αν εκμεταλλευτούμε την κλίση κάθε παιδιού τότε θα έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα ενισχύοντας του την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή του. -Εμείς διευκολύναμε την σύνδεση πληροφορίας που συλλέγουν τα παιδιά με την πραγματικότητα. Τότε επιβεβαιώνεται και κατοχυρώνεται σαν γνώση. Πως συνέβαλε η δραστηριότητα στην βελτίωση της διδακτικής πράξης Η Δραστηριότητα συνέβαλε στην βελτίωση διδακτικής πράξης -Με την παρατήρηση (σύγκριση , εκτίμηση , αναγνώριση , οργάνωση , διαπίστωση , περιγραφή , ταυτοποίηση) -Με την αφή (ήρθαν σε επαφή με υφάσματα δείγματα ,κάλτσες , κατσούλες , κεφαλομάντηλα , τσαρούχια , μουσικά όργανα , κ.α.) -Γλωσσικά στοιχεία -Μαθηματικά στοιχεία -Καλλιτεχνική έκφραση Παιδαγωγική αξία δραστηριότητας Γνωστική αξία Τα παιδιά γνώρισαν και ήρθαν σε επαφή με στοιχεία από την παραδοσιακή φορεσιά , τα τραγούδια ,τους χορούς και τα ήθη και έθιμα της Κεφαλονιάς. Πολιτισμική αξία Η γνώση της λαϊκής παράδοσης θεμελιώνει την ταυτότητα κάθε τόπου , τα χαρακτηριστικά των κατοίκων και την κουλτούρα του. 15 Κοινωνική αξία Τα παιδιά παρουσίασαν τις γνώσεις τους και την δουλειά τους στην τοπική κοινωνία . Διαπολιτιστική αξία Ήρθαν σε επαφή με στολές από άλλες χώρες , άλλα ήθη και έθιμα , διαφορετικά παραδοσιακά τραγούδια και χοροί του εξωτρικού. Πως συνέβαλε στη σχολική καθημερινότητα Ευκολία εφαρμογής στο σχολείο - Με την άριστη συνεργασία φορέων - Με εκπαιδευτικό περίπατο στο Πολιτιστικό Σύλλογο για να ενημερωθούμε για την τάξη και υπευθυνότητα φύλαξης και διατήρησης των παραδοσιακών στολών - Φορείς όπου επισκεφτήκαν το Νηπιαγωγείο μας κατά την εκπόνηση του προγράμματος και την τελική παρουσίαση του θεατρικού μας δρώμενου με θέμα ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΤΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ – άρση αποκλεισμού: - Προϊσταμένη εκπαιδευτικών θεμάτων κ. ΚΩΝ/ΝΑ ΒΑΣΙΛΑΤΟΥ - Γραφείο Σχολικών Δραστηριοτήτων υπεύθυνος κ. ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΓΑΛΑΝΟΣ - Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής κ. ΜΑΡΙΑ ΑΥΓΟΥΣΤΑΤΟΥ - Τεχνίτρια Παραδοσιακών Στολών κ. ΚΑΚΙΑ ΑΛΕΞΑΤΟΥ - Αντιδήμαρχος Λειβαθούς κ. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΕΚΑΤΟΣ - Δημοτικοί Σύμβουλοι κ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤΟΣ _ κ. ΦΡΑΓΚΙΑΣ - Εκπρόσωποι πολιτιστικών Συλλόγων - Όλα τα τοπικά μέσα μαζικής ενημέρωσης όπου δημοσιοποίησε το θεατρικό μας δρώμενο στην τοπική κοινωνία. Υπήρξε άμεσα μεγάλο ενδιαφέρον με αποτέλεσμα να δοθεί μεγάλη δημοσιότητα με θετικά σχόλια και συγχαρητήρια τόσο για το αποτέλεσμα της θεατρικής παράστασης, όσο και για το ίδρυμα ΙΩΑΝΝΗ ΛΑΤΣΗ για την πρωτοβουλία χρηματοδότησης του προγράμματος. Επιπλέον σύμφωνα με τη δήλωση του Αντιδημάρχου Κεφαλλονιάς κύριου Ευάγγελου Κεκάτου με αρμοδιότητες στον Τουρισμό και την Παιδεία (ο οποίος ήταν παρών και στην εκδήλωση) το γεγονός αυτό θα προβληθεί και τουριστικά στο εξωτερικό με αναφορά και στην αρωγή του ΚΟΙΝΩΦΕΛΟΥΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΗ ΛΑΤΣΗ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ – ΠΑΡΑΔΟΤΕΩΝ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Εκτός από την αφίσα που απεικονίζει όλα τα παιδιά που έλαβαν μέρος στο πρόγραμμα φορώντας τις παραδοσιακές τους στολές και ταυτόχρονα προσκαλώντας την τοπική κοινωνία στο θεατρικό δρώμενο που πραγματοποιήθηκε στις 14 Ιουνίου 2014 στην αίθουσα πολιτιστικού συλλόγου «Αγία Πελαγία» στα Σβορωνάτα, σας αποστέλλουμε έντυπο που εξέδωσε ο Δήμος Παλικής προς τιμήν της τεχνήτριας παραδοσιακών στολών Κάκιας Αλεξάτου. Οι αφίσες φέρουν την επισήμανση του χορηγού του προγράμματος ΚΟΙΝΩΦΕΛΕΣ ΙΔΡΥΜΑ ΙΩΑΝΝΗ ΛΑΤΣΗ και τοιχοκολλήθηκαν σε κεντρικά σημεία της πόλης του Αργοστολίου. Επίσης, σας αποστέλλουμε CD με την που με τη λήξη της σχολικής χρονιάς παρουσιάσαμε την αναπαράσταση του Κεφαλλονίτικου Γάμου ως επίλογο του προγράμματος που εκπονίσαμε. Η αναβίωση του Παραδοσιακού Κεφαλλονίτικου Γάμου με όλα τα ήθη και έθιμα, με αυθεντικές παραδοσιακές στολές, με μουσική και χορό από την Κεφαλλονιάς αποτέλεσε το γεγονός της τοπικής μας κοινωνίας. 16 17 ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η υλοποίηση του προγράμματος ήταν μια ευχάριστη ευκαιρία για την ανάδειξη της πολιτιστικής, λαογραφικής και ιστορικής μας κληρονομιάς. Από το πρόγραμμα επωφελήθηκαν όχι μόνο τα παιδιά, αλλά και οι οικείοι τους (γονείς, γιαγιάδες, παππούδες και τοπική κοινωνία) καθώς συμμετείχαν και αυτοί ενεργά στην εξέλιξη του προγράμματος. Δόθηκε στα νήπια η δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με αυθεντικές παραδοσιακές φορεσιές, με χορούς και τραγούδια του τόπου τους και μέσα από παιχνίδια ρόλων να κατανοήσουν την ανάγκη να διατηρηθεί η παράδοση του τόπου μας αυθεντική και άθικτη μέσα στο χρόνο. Η τοπική κοινωνία αγκάλιασε με χαρά την προσπάθειά μας και ήταν πάντα αρωγή καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου μας. Η γνώση της παράδοσης μας οδηγεί στη γνώση της καταγωγής μας και η ιστορική μνήμη μας διδάσκει, μας ενθαρρύνει και μας τονώνει την εθνική μας συνείδηση. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Περιοδικό ΖΙΖΑΝΙΟ του Γεωργίου Μολφέτα 2. Περιοδικό Ο ΦΑΝΟΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑΣ του Χρήστου Βουνά 3. Βιβλίο ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΚΑ του Φωκά Κοσμετάτου 4. Βιβλίο ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ του Δημητρίου Λουκάτου 5. Αρχείο Κεφαλληνίας 6. Μαρτυρίες 18
© Copyright 2024 Paperzz
