Ηλεκτρονική Υγεία στην Χώρα μας. Κάποιες σκέψεις…. Ιωάννης Αποστολάκης ∆ρ. Πληροφορικής Υγείας Επισκέπτης Καθηγητής Πληροφορικής Υγείας Εθνική Σχολή ∆ημόσιας Υγείας Web page www.iapostolakis.gr e-mail [email protected] Πλαίσιο Ηλεκτρονικής Υγείας – Θέματα προβληματισμού eHealth – Ηλεκτρονική υγεία Η ηλεκτρονική υγεία αφορά στην παροχή υπηρεσιών υγείας, υποβοηθούμενη από ηλεκτρονικά μέσα. Το Παζλ... του e-Health Πολίτης-Ασθενής Τηλεπικοινωνίες Μονάδες Υγείας Επιχειρήσεις Διαδίκτυο Πληροφοριακά Συστήματα Υγείας Κοινωνικοοικονομικές τάσεις Ευαισθητοποίηση του κοινού απέναντι στο ιατρικό λάθος Ανάγκη για προηγμένα ασθενοκεντρικά συστήματα υγείας Ανάγκη βελτίωσης των σχέσεων κόστους – οφέλους Ανάγκη υποστήριξης της μετακίνησης των πολιτών στα πλαίσια της ΕΕ Ηλεκτρονικές υπηρεσίες για τους πολίτες Ηλεκτρονικός ιατρικός φάκελος Εφαρμογές έξυπνων καρτών Ηλεκτρονική συνταγογράφηση Ηλεκτρονική αποπληρωμή υπηρεσιών υγείας Ηλεκτρονικές προμήθειες Υπηρεσίες τηλεϊατρικής Η ηλεκτρονική υγεία στην Ελλάδα Ερευνητικές δραστηριότητες & ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε όλο το φάσμα των υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας Περιορισμένες εμπορικές εφαρμογές διαλειτουργικές μη Αντίσταση των εργαζομένων στο χώρο της υγείας στις απαιτούμενες οργανωτικές αλλαγές Αποχή των ασφαλιστικών ταμείων από την ευρύτερη αγορά ηλεκτρονικής υγείας Οι περισσότερες λύσεις και στρατηγικές εστιάζουν σε υποδομές επικοινωνιών και δικτύων, στην ενθάρρυνση της ερευνητικής δραστηριότητας και σε θέματα ασφάλειας, αγνοώντας το πιο σημαντικό, δηλαδή το ρόλο του ασθενούς Ασθενοκεντρικά μοντέλα Η διεθνής τάση στο χώρο της υγείας οδηγεί στην υιοθέτηση ασθενοκεντρικών μοντέλων στην παροχή υπηρεσιών υγείας Ο ασθενής αναλαμβάνει πλέον ενεργό ρόλο στην προστασία, παρακολούθηση & διασφάλιση της υγείας του. Βιωσιμότητα ηλεκτρονικής υγείας Έγκαιρη πρόσβαση σε αξιόπιστη ιατρική πληροφορία Ενίσχυση του ρόλου του ασθενούς στη διαχείριση της υγείας του Υιοθέτηση ασθενοκεντρικού μοντέλου παροχής υπηρεσιών υγείας Βασικά θέματα προβληματισμού στην Ηλεκτρονική Υγεία ∆ιαλειτουργικότητα Συστημάτων Πληροφοριακά Συστήματα Καινοτόμα και και Ποιότητα - Ευχρηστία Κρίσιμα Πληροφοριακά Συστήματα Λειτουργία Πληροφοριακών Συστημάτων Βέλτιστες πρακτικές Ασφάλεια Προσωπικών ∆εδομένων και Πληροφοριακών Συστημάτων Αξιοποίηση συστημάτων Πληροφορικής Υποδομές ΕΠΙΠΕ∆Ο ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Επίπεδα Πληροφοριακής Οργάνωσης Επίπεδο 1 - βασικός πυρήνας διαχειριστικών εφαρμογών, π.χ. γραφείο κίνησης, εξωτερικά ιατρεία, φαρμακείο-ατομικό συνταγολόγιο, νοσήλια, λογιστήριο, διαχείριση υλικών κ.λπ. Επίπεδο 2 - εργαστηριακά συστήματα σε βασικά νοσοκομειακά εργαστήρια, π.χ. βιοχημικό, μικροβιολογικό, αιματολογικό Επίπεδο 3 - σύστημα έκδοσης εντολών προς εργαστήρια, φαρμακείο, νοσήλια κ.λπ. στις κλινικές (θεωρείται η ελάχιστη αποδεκτή για ένα σύγχρονο νοσοκομείο) Επίπεδο 4 - τεχνολογία bar code σε φάρμακα, εξετάσεις, αντιδραστήρια κ.λπ. Επίπεδο 5 - εντολές ιατρικής/νοσηλευτικής φροντίδας, ιστορικό ασθενούς Επίπεδο 6 - επεξεργασία ιατρικής εικόνας, π.χ. οργάνωση ακτινολογικών εργαστηρίων, παροχή υπηρεσιών τηλεδιάγνωσης μέσω εικόνας κ.λπ. Επίπεδο 7 - πρωτόκολλα κατευθυνόμενης περίθαλψης, υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΦΘΑΣΕΙ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ 3 90 80 70 60 80% 50 40 30 20 10 20% 0 ΝΑΙ OΧΙ ΕΠΙΠΕ∆Ο ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΦΤΑΣΕΙ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ 3 ΚΑΙ ΟΠΣ ΟΧΙ 33,30% ΝΑΙ 66,70% ΕΞΩΣΤΡΕΦΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΣ ΤΟΠΟΣ ΌΧΙ; 37,10% ΝΑΙ; 62,90% ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Προηγμένα Συστήματα Διαχείρισης Ιατρικών Πληροφοριών Συστήματα ψηφιακής αρχειοθέτησης και 5% ηλεκτρονικής διαχείρισης Ιατρικών εικόνων 95% 2% Έξυπνη Κάρτα 98% 2% ΟΧΙ Συστήματα Λήψης Απόφασης 98% ΝΑΙ 0% Έμπειρα Συστήματα (Expert Systems) 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% Καινοτόμες και Κρίσιμες εφαρμογές Τηλεφροντίδα Στο νέο περιβάλλον της Ηλεκτρονικής Υγείας (e-health) θα πρέπει να συζητήσουμε την εισαγωγή καινοτόμων Πληροφοριακών Συστημάτων για την συνεχή μετανοσοκομειακή τηλεφροντίδα αλλά και αποκατάσταση. Η έννοια της τηλεφροντίδας απαιτεί εξοπλισμό σπιτιού (αισθητήρες, συσκευές παρακολούθησης και θεραπείας, μονάδα μετάδοσης) και μονάδες λήψης σε σημεία των μονάδων υγείας (νοσοκομεία, κέντρα υγείας, γραφεία υγιεινής φροντίδας ή άλλους φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας). Οι κύριες εφαρμογές τηλεφροντίδας είναι: • καρδιο-αγγειακά και κυκλοφοριακά συστήματα παρακολούθησης, • ασθένειες πνευμονικής παρεμπόδισης και • διαβήτης. Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης προμηθειών αντιδραστηρίων & αναλωσίμων εργαστηριακού τομέα 1η Υ.Πε. ΑΤΤΙΚΗΣ Γ.Ν.Α "Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ“ Λειτουργίες α) Ηλεκτρονική καταγραφή και παρακολούθηση συμβάσεων προμήθειας αντιδραστηρίων & αναλωσίμων του εργαστηριακού τομέα. β) Ηλεκτρονική διεκπεραίωση όλων των σταδίων κατά τη διαδικασία παραγγελίας και προμήθειας αντιδραστηρίων & αναλωσίμων γ) On line παρακολούθηση του συνολικού αποθέματος του νοσοκομείου ή του αποθέματος καθενός τμήματος ξεχωριστά σε αντιδραστήρια και αναλώσιμα σε πραγματικό χρόνο. δ) Διαχειριστική εποπτεία των πραγματικών καταναλώσεων των εργαστηρίων σε αντιδραστήρια ή/και αναλώσιμα ε) Έκδοση συγκεντρωτικών και αναλυτικών οικονομικών στοιχείων ανά προμηθευτή, τμήμα, σύμβαση ή είδος ζ) Έκδοση διαχρονικών συγκριτικών στατιστικών ανά προμηθευτή, τμήμα, σύμβαση ή είδος που αφορούν οικονομικά στοιχεία αλλά και στοιχεία κατανάλωσης ή αποθεματικού Οφέλη α) Αυτοματοποίηση της διαδικασίας καταγραφής και τήρησης συμβάσεων και προμήθειας αντιδραστηρίων & αναλωσίμων β) Υποστήριξη του σχεδιασμού μελλοντικών προμηθειών αντιδραστηρίων ή αναλωσίμων γ) Μείωση των δαπανών προμήθειας αντιδραστηρίων ή αναλωσίμων. δ) Μείωση του διαχειριστικού και εποπτικού κόστους ε) Υλοποίηση ηλεκτρονικών μεθόδων ασφαλείας σε όλες τις διαδικασίες Ηλεκτρονικές προμήθειες Βέλτιστες πρακτικές Χώρα Τίτλος ∆ανία The Public Ηλεκτρονικός procurement portal κατάλογος Electronic tendering: National Procurement Περιεχόμενο URL www.doip.dk Σύστημα κρατικών προμηθειών www.ski.dk Ιταλία eProcurement Σύστημα κρατικών προμηθειών www.acquistinre pta.it Γερμανία Public Purch@sing on line Σύστημα διεξαγωγής διαγωνισμών www.evergabe.on line.de Ην. Βασίλειο LETS Ηλεκτρονικό σύστημα προμηθειών ∆ήμου Leeds http://scms.alit o.co.uk Σουηδία Ενιαίο πρόσωπο Σύστημα διαγωνισμών προς την βιομηχανία www.eh.srekom.s e Αυστρία Business Public Σύστημα προμήθειας Schoolbooks orders βιβλίων li www.schulbucha ktion.at Οι ιδιαιτερότητες στην υγεία Οι ραγδαίες τεχνολογικές αλλαγές στον χώρο της υγείας οδηγούν συχνά σε απαξίωση του αποθέματος σε πολύ πιο σύντομο χρόνο σε σχέση με άλλους τομείς. Κατά συνέπεια, οι διαδικασίες των προμηθειών της υγείας θα πρέπει να γίνονται όσο το δυνατόν συντομότερα. Ωστόσο, τα προϊόντα υγείας (και κυρίως τα βιοϊατρικά) χαρακτηρίζονται από υψηλή πολυπλοκότητα και κόστος που απαιτεί σημαντικό χρόνο για την αξιόπιστη αξιολόγηση των προσφορών. Τα παραπάνω έχουν αναλυθεί διεξοδικά σε ευρωπαϊκά έργα έρευνας και ανάπτυξης όπως είναι τα OPUS (Optimal Public Procurement in the Healthcare Marketplace 2001- 2004, IST-2001-33464) και EPOS (E-Procurement Optimised System For The Healthcare Marketplace, 2005- 2007, eTen). Οι ιδιαιτερότητες στην υγεία Επίσης, ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας των υπηρεσιών υγείας επιβάλλει την ύπαρξη στρατηγικών αποθεμάτων για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών (π.χ. αποθέματα σε φάρμακα), κάτι βέβαια που δημιουργεί τον κίνδυνο καταστροφής-αλλοίωσης ειδών. Τέλος, η υψηλή εξειδίκευση του χώρου της υγείας -σε συνδυασμό με την ανάγκη άμεσης διαθεσιμότητας- οδηγεί αναπόφευκτα σε εξατομικευμένες αγορές για την κάλυψη εστιασμένων αναγκών, ενώ η χρήση ειδικών ονοματολογιών (π.χ. GMDN) και κατάλογων ειδών είναι απολύτως απαραίτητη. Η τεχνική περιγραφή συστήματος στην Υγεία Το σύστημα θα πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο από τα Νοσοκομεία όσο και από τις άλλες δομές υγείας (υγειονομικές περιφέρειες – υπουργείο) Η τεχνική περιγραφή συστήματος στην Υγεία Υποσύστημα ∆ιαχείρισης Καταλόγων Ιεραρχικοί κατάλογοι ειδών με πλήρη υιοθέτηση και συμμόρφωση με την πρότυπη διεθνή κωδικοποίηση ιατροτεχνολογικών προϊόντων (GMDN – Global Medical Device Nomenclature). Πλήρης υποστήριξη κωδικοποίησης κατά Common Procurement Vocabulary-CPV Αναζήτηση και πλοήγηση στους καταλόγους. Υποστήριξη Πολυγλωσσικότητας Η τεχνική περιγραφή συστήματος στην Υγεία Υποσύστημα Πύλης Προμηθευτών Εγγραφή προμηθευτών και διαχείριση προφίλ Υποβολή ερωτημάτων κατά την διενέργεια διαγωνισμών Ηλεκτρονικές ειδοποιήσεις κατά την διενέργεια διαγωνισμών Η τεχνική περιγραφή συστήματος στην Υγεία Υποσύστημα Συλλογής και ∆ιαχείρισης Αναγκών ∆υναμική διαδικασία βασισμένη σε ροή εργασιών όπως προκύπτει και από το οργανόγραμμα των υπηρεσιών Υποστήριξη της διαδικασίας για έναν ή περισσότερους φορείς. Υποστήριξη αιτήσεων προμήθειας, εγκρίσεις και απορρίψεις αιτήσεων σε όλα τα επίπεδα του οργανογράμματος. Ενοποίηση λίστας αναγκών (και σε επίπεδο ΥΠΕ ή/και επίπεδο ΕΠΥ) ∆υνατότητα παρακολούθησης εξέλιξης αίτησης από κάθε χρήστη Η τεχνική περιγραφή συστήματος στην Υγεία Υποσύστημα ∆ιενέργειας ∆ιαγωνισμών ∆ημιουργία ηλεκτρονικού χώρου διαγωνισμού ∆ιαχείριση εγγράφων Αυτόματη δημιουργία εγγράφων διαγωνισμού βάσει προτύπων • • • • Αναλυτική προκήρυξη Περιληπτική προκήρυξη Τεύχος τεχνικών προδιαγραφών Αρχεία προσφορών για τους προμηθευτές Συλλογή και καταγραφή στοιχείων προσφορών Παραγωγή κειμένων για τεχνική και οικονομική αξιολόγηση Παραγωγή συμβάσεων για τους αναδόχους του διαγωνισμού Ενημέρωση προμηθευτών σχετικά με τους διαγωνισμούς που συμμετέχουν Βασικά σημεία για ηλεκτρονικές προμήθειες Απαιτείται συνεργασία του ΥΥΚΑ με τα Υπουργεία Εργασίας και Οικονομίας ώστε να μην υπάρχουν αντικρουόμενες δράσεις σε Εθνικό επίπεδο Δημιουργία ενός Εθνικού Μητρώου Προμηθευτών (ΕΚΕΒΥΛ) Δημιουργία Ηλεκτρονικού Καταλόγου ειδών με βάση τη GMDN και χρήση του CPV (ΕΚΕΒΥΛ) Είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη οι Ευρωπαϊκές οδηγίες για κοινή ευρωπαϊκή πολιτική Κωδικοποιήσεις Στην Ελλάδα Μεταξύ των ετών 2000-2010 είχαμε τις κωδικοποιήσεις/ονοματολογίες: -Νόσων και διαγνώσεων (ICD-10) -Στοιχείων συμπτωμάτων και πρωτοβάθμιων διαγνώσεων στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ICPC2) -Ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού (GMDN) -Αντιδραστηρίων (EDMA) Απαιτείται πλέον φορέας διαχείρισης και συντήρησης των κωδικοποιήσεων Εμπειρίες από την υλοποίηση έργων Πληροφορικής στην Υγεία Η Ελληνική Πραγματικότητα Προβλήματα κατά την υλοποίηση των ΟΠΣΥ Η μη τήρηση των δεσμεύσεων της πολιτείας (κωδικοποιήσεις, κ.λπ.) Η αντίσταση στην αλλαγή από τους χρήστες Η ελλιπής κατάρτιση των τελικών χρηστών Η ελλιπής ενημέρωση των τελικών χρηστών οι οποίοι συχνά ενημερωνόντουσαν μετά την έναρξη υλοποίησης… Η απόφαση της Αναθέτουσας Αρχής να προβεί σε κεντρικούς διαγωνισμούς τύπου system integration, ένας ανά υγειονομική περιφέρεια. Κατά συνέπεια δεν τηρήθηκαν δύο βασικές αρχές: • 1. η τμηματική υλοποίηση (ανά υποσύστημα, νοσοκομείο, κ.λπ.) • 2. να εξετάζεται διεξοδικά η ωριμότητα των φορέων Προβλήματα κατά την υλοποίηση των ΟΠΣΥ Η απόφαση της Αναθέτουσας αρχής για αυστηρούς κανόνες για την διατηρησιμότητα υφιστάμενων εφαρμογών με αποτέλεσμα τη μαζική αντικατάσταση υφιστάμενων εφαρμογών πεπαλαιωμένων ή μη, αποδεκτών από τους χρήστες ή μη. ∆εν τηρήθηκε μια βασική αρχή: η δημιουργία πλαισίου διαλειτουργικότητας. Μια άλλη παρενέργεια της μη τήρησης ενός πλαισίου διαλειτουργικότητας είχε ως αποτέλεσμα τη εκτόξευση του πραγματικού κόστους των έργων καθώς αυξήθηκε το κόστος υλοποίησης. Προβλήματα κατά την υλοποίηση των ΟΠΣΥ Πρόβλημα: Έλλειψη Κωδικοποιήσεων. Με βάση το μοντέλο, έπρεπε να προϋπάρχουν. Οι 17 ∆ΥΠΕ έγιναν 7 ΥΠΕ χωρίς σχετική προεργασία στα έργα Πληροφορικής Συμπεράσματα Προφανώς και δεν θα υπάρξει 100% επιτυχία Τα έργα πληροφορικής έχουν ποσοστό 40% κατά μέσον όρο 2009 2008 2002 Συμπεράσματα Με βάση στοιχεία της ΚτΠΑΕ , αυτήν τη στιγμή έχουμε: • 70 Νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας στα οποία λειτουργούν ήδη παραγωγικά περίπου 3000 θέσεις εργασίας με διασυνδεδεμένες εφαρμογές, ενιαίο μητρώο ασθενών, κοινές κωδικοποιήσεις σε επίπεδο περιφέρειας. 2009 2008 2002 Βασικές θέσεις για τα έργα… Έμφαση στην επίλυση των βασικών προβλημάτων (έλεγχος δαπανών, έλεγχος προμηθειών, υπηρεσίες στον πολίτη) Ασθενοκεντρικό – Πολιτοκεντρικό με μοναδικό αριθμό μητρώου ανά ΥΠΕ ή και Εθνικά (ΑΜΚΑ) Έμφαση στη διαλειτουργικότητα νέων – υφιστάμενων εφαρμογών για τη δημιουργία των υπηρεσιών Σφιχτό πλαίσιο διαλειτουργικότητας και διατηρησιμότητας εφαρμογών, έμφαση στα πρότυπα (HL7, κλπ) Επιλογή αρχιτεκτονικής ανάλογα με τις τοπικές απαιτήσεις και ανάγκες με αξιοποίηση των νέων τεχνολογικών δυνατοτήτων (Web) Συνεχής ∆ιαβούλευση και εκπαίδευση των εμπλεκομένων ∆ημιουργία κινήτρων κάθε τύπου (incentives) Ενσωμάτωση Βέλτιστων Πρακτικών Ηλεκτρονικής Υγείας ΣΛΟΒΕΝΙΑ – Κάρτα υγείας Εφοδιασμός όλων των πολιτών με κάρτα υγείας Αντικατάσταση του βιβλιαρίου υγείας Εισαγωγή στην κάρτα επιλεγμένων ιατρικών πληροφοριών, οι οποίες δεν αλλάζουν συχνά και είναι ουσιαστικές για την παροχή πρώτων βοηθειών (π.χ. αλλεργίες σε συγκεκριμένα σκευάσματα, χορήγηση ινσουλίνης, κτλ) Επέκταση του συστήματος & δημιουργία κοινού δικτύου Προαιρετική ασφάλιση - Διακρίβωση ισχύος κάρτας - Υποβολή αιτημάτων Εργοδότες - Έγκριση Υπηρεσίες Πρόνοιας - Διακρίβωση ισχύος κάρτας / ασφάλισης - Υποβολή αιτημάτων Νοσοκομείο Σταθμοί αυτοεξυπηρέτησης Ίδρυμα Ασφαλίσεων Υγείας Σλοβενίας Φορείς παροχής υπηρεσιών υγ - Επαλήθευση ισχύος κάρτας - Ιατρικές επισκέψεις - Αναζήτηση στοιχείων online - Ψηφιακή συνταγογράφηση - Υποβολή αιτημάτων Online αναζήτηση στοιχείων Φαρμακεία - Έλεγχος κάρτας - Υποβολή αιτημάτων Διακρίβωση ισχύος κάρτας - Παράδοση συνταγογραφημένων φαρμάκων Ενσωμάτωση Βέλτιστων πρακτικών στην Ελλάδα Όσον αφορά τις διαδικτυακές υπηρεσίες ενημέρωσης του κοινού για θέματα υγείας, η βέλτιστη πρακτική “NHS Direct Online”(Διαδικτυακός Τόπος παροχής Ιατρικών Πληροφοριών, Μ. Βρετανία, Εθνική Εμβέλεια, http://nhsdirect.nhs.uk) αποτελεί ένα καλό παράδειγμα δόμησης μιας κυβερνητικής πύλης υγείας και για το λόγο αυτό μια τέτοια λύση μπορεί να ενσωματωθεί άμεσα στον ελληνικό χώρο. Άλλες πρακτικές, που είναι άμεσα υλοποιήσιμες στην Ελλάδα και δεν απαιτούν χρονοβόρες διαδικασίες και δαπανηρές επενδύσεις για να τεθούν σε λειτουργία, είναι: Οι διαδικτυακοί τόποι πληροφόρησης και προαγωγής της υγείας Vardguiden (Ενημερωτικός Διαδικτυακός τόπος για θέματα υγείας, Σουηδία, Εθνική Εμβέλεια), APHA (Ενημερωτικός Διαδικτυακός τόπος για θέματα ψυχικής υγείας, Φιλανδία, Εθνική Εμβέλεια), ΝetDoctor (Για πάσχοντες από κατάθλιψη, Μ. Βρετανία, Ευρωπαϊκή Εμβέλεια), CancerNet (Καρκινοπαθείς, Γερμανία, Ευρωπαϊκή Εμβέλεια), TOXBASE (βάση δεδομένων για περιστατικά δηλητηριάσεων, Μ.Βρετανία, Εθνική Εμβέλεια), AddictionLink (για χρήστες ναρκωτικών ουσιών, Φιλανδία, Παγκόσμια Εμβέλεια), Web4Health (για θέματα ψυχικής υγείας, Γερμανία, Ευρωπαϊκή Εμβέλεια), Infomedica (πληροφορίες για πρόληψη, προαγωγή υγείας, Σουηδία, Εθνική Εμβέλεια) και Pediatric Health Portal (για θέματα υγείας του παιδιού, Ιταλία, Παγκόσμια Εμβέλεια). Ενσωμάτωση Βέλτιστων πρακτικών στην Ελλάδα Στις πρακτικές τηλε-ιατρικής που μπορούν να ενσωματωθούν άμεσα στον ελληνικό χώρο, εντάσσεται το VEPSY (Εφαρμογή τηλεϊατρικής για θεραπεία ψυχικών ασθενιών, Ιταλία, Εθνική Εμβέλεια). Το ψηφιακό περιβάλλον για την παροχή τηλειατρικής σε πάσχοντες από ψυχικές ασθένειες, είναι δυνατό να ενσωματωθεί από Ψυχιατρικά Νοσοκομεία ή μονάδες Νοσοκομείων με σκοπό να βοηθήσει το ιατρικό έργο στον τομέα της ψυχικής υγείας. Επίσης, το VIE-DIAB (Εφαρμογή τηλειατρικής για έφηβους που πάσχουν από διαβήτη, Αυστρία, Εθνική Εμβέλεια), που προσφέρει υπηρεσίες τηλε-ιατρικής σε πάσχοντες από διαβήτη, είναι μια ακόμη άμεσα εφαρμόσιμη βέλτιστη πρακτική. Το μόνο που απαιτείται για αυτές τις υπηρεσίες είναι η επαρκής χρηματοδότησή τους. Επίλογος Επίλογος Η τεχνολογία είναι παρούσα και ειδικά στο χώρο της υγείας μπορεί να δείξει τον ανθρωποκεντρικό της χαρακτήρα και ουσιαστικά καλείται να συνδράμει στην άμεση επικοινωνία μεταξύ των πολλών κρίκων που συνθέτουν την αλυσίδα της υγείας. Αυτό που απαιτείται είναι σωστές αποφάσεις, ένα πλαίσιο συνεργασίας όλων των μερών αλλά και αποφασιστικότητα. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ !!!! Ιωάννης Αποστολάκης ∆ρ. Πληροφορικής Υγείας Επισκέπτης Καθηγητής Πληροφορικής Υγείας Εθνική Σχολή ∆ημόσιας Υγείας Web page www.iapostolakis.gr e-mail [email protected]