Το είναι και το φαίνεσθαι

1
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Γιατί φαινόμαστε χωρίς να είμαστε;
 Επειδή η καρδιά φοβάται σαν το έμβρυο που δε θέλει να βγει
από τη μήτρα.
 Επειδή μας αρέσει να υποδυόμαστε ρόλους: να ντυνόμαστε
προσωπεία, να γινόμαστε άλλα πρόσωπα, θαρρείς και μ’
αυτή τη «μεταμόρφωση» θα ζήσουμε και άλλες ζωές. Τις
ζωές που ονειρευόμαστε, που λαχταρούμε, που ζηλεύουμε,
που δεν τολμούμε, που απευχόμαστε… Σαν ήρωες στο
θέατρο του κόσμου.
Στο «είναι και το φαίνεσθαι» (βιωματικό-διαδραστικό
εκπαιδευτικό πρόγραμμα) οι μαθητές εργάστηκαν ως εξής:
 Αναζήτησαν πληροφοριακό υλικό πέραν του σχολικού
εγχειριδίου «Ελένη του Ευριπίδη»
 Συνέθεσαν εργασίες με βάση το ιστορικό πλαίσιο της
κλασσικής εποχής-Χρυσός Αιώνας-η ζωή στην Αθήνα
και τη Σπάρτη-η θέση της γυναίκας και των δούλων-η
σοφιστική κίνηση-οι δραματικοί αγώνες-ο
πελοποννησιακός πόλεμος-τα γνωμικά
 Ασχολήθηκαν με το είναι και το φαίνεσθαι στο σήμερα
(διαδίκτυο, Μ.Μ.Ε, είδωλα νέων, μόδα).
 Δραματοποίησαν τη σκηνή της αναγνώρισης ΕλένηςΜενέλαου (διασκευή).
 Εκφράστηκαν καλλιτεχνικά (κολλάζ, ζωγραφική, μακέτα
της Αιγύπτου- τάφου Πρωτέα-η Ελένη σε κούκλες από
ανακυκλώσιμα υλικά)
 Μελέτησαν την «Ελένη» στη νεοελληνική ποίηση
 Δημιούργησαν power point
 Απάντησαν σε ερωτηματολόγιο: Αν η «Ελένη» ζούσε
στο σήμερα…
Καραμπιάλη Ιωάννα
2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
«Το Είναι και το Φαίνεσθαι»: Έκτορας Βαλλιανάτος, Γ1…...σελ.4-8
«Το Είναι και το Φαίνεσθαι στο χώρο της μόδα;»:
Σταυρούλα Αρναούτη, Γ1…….σελ.9-13
«Φαίνεσθαι-Είναι στη σημερινή ζωή»:
Λάκκου Ελένη, Γ3………........σελ.14-16
«Η Ελένη έχει εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες»:
Γλογοβίτη Όλγα, Γ2………...... σελ.17-19
«Αποφθέγματα-Γνωμικά που συναντάμε στην τραγωδία Ελένη»:
Αρβανιταντώνη Μαρία,Γ1……...σελ.20-24
«Η άγνωστη Ελένη», Γιώργος Ζούλιας, Γ2…………………..σελ.25-33
«Είναι-Φαίνεσθαι: ένα παιχνίδι»
Αλιφεράκης Γιώργος,Γ1………...σελ.34-35
«Αν η Ελένη ζούσε στο σήμερα»:
Γεωργακοπούλου Ελένη, Γ1…....σελ.36-37
«Φωτογραφίες Μαθητών με τις εικαστικές
δημιουργίες τους»………………σελ.38-42
«Φωτογραφίες από τις εργασίες της τάξης»………………..σελ.43-48
«Βιβλιογραφία»……………………………………………….σελ.49
«Οι μαθητές που εργάστηκαν»………………………………σελ.50
3
“ ΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΕΣΘΑΙ ”
ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΕΚΤΟΡΑ ΒΑΛΛΙΑΝΑΤΟΥ
ΜΑΘΗΤΗ ΤΟΥ Γ2
4
ΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΕΣΘΑΙ
Το «παιχνίδι» ανάμεσα στο είναι και το φαίνεσθαι έχει απασχολήσει τον
άνθρωπο από τα πολύ παλιά χρόνια. Η διάκρισή του, η παραπλάνηση που
μας ασκεί καθώς και η απασχόληση και το ενδιαφέρον μας γι’ αυτό,
έκανε πολλούς μεγάλους φιλοσόφους αλλά και καλλιτέχνες να
ασχοληθούν με αυτό.
Ας εξηγήσουμε όμως πρώτα τι εννοούμε όταν μιλάμε για το είναι και για
το φαίνεσθαι.
ΕΙΝΑΙ: αντιπροσωπεύει το πραγματικό και το αληθινό. Δηλώνει την
πραγματική και βαθύτερη αξία των πραγμάτων, δηλαδή τι είναι στ’
αλήθεια ανεξάρτητα με το τι παρουσιάζουν και θέλουν να δείχνουν.
ΦΑΙΝΕΣΘΑΙ: αντιπροσωπεύει το ψεύτικο, το εικονικό, το αληθοφανές
και το επιφανειακό. Δηλώνει το τι θέλουμε να βγάλουμε παραέξω, την
εικόνα που θέλουμε να φτιάξουμε και να δείχνουμε ανεξάρτητα με το τι
είμαστε στην πραγματικότητα. Προβάλλει δηλαδή την εικόνα, μία
κίβδηλη πραγματικότητα και όχι την αλήθεια που είναι καλά κρυμμένη
κάτω από την επιφάνεια.
Σήμερα το φαινόμενο είναι-φαίνεσθαι παρουσιάζεται εντονότερο από
κάθε άλλη εποχή, μιας και η εποχή μας η εποχή της εικόνας, όπως έχει
χαρακτηριστεί από πολλούς, επιτρέπει κάτι τέτοιο. Η προσκόλληση μας
στο φαινομενικό αποτελεί εμπόδιο στην προσπάθειά μας να πλησιάσουμε
και να αναγνωρίσουμε την αλήθεια. Πολλές φορές οι περισσότεροι από
εμάς εκλαμβάνουμε και ενστερνιζόμαστε χωρίς δεύτερη, βαθύτερη
σκέψη αυτό που βλέπουμε ως το μόνο αληθινό. Αυτό συμβαίνει άλλωστε
γιατί το εικονικό είναι πιο εύκολο και προφανές. Σε αντίθεση η αλήθεια
απαιτεί περισσότερη σκέψη, αναζήτηση σε βάθος και κριτική ικανότητα
για να κατακτηθεί. Επιπλέον αυτό συμβαίνει γιατί το φαίνεσθαι είναι τις
περισσότερες φορές πιο λαμπερό και όμορφο από το είναι και
5
θαμπωνόμαστε από την τελειότητά του και το προτιμάμε. Ακόμη πολύ
συχνά αρνούμαστε να αντιμετωπίσουμε τη σκληρή πραγματικότητα και
συμβιβαζόμαστε με τα ψέματα που φαίνονται πιο ανώδυνα και ουτοπικά.
Όμως το όριο που διαχωρίζει αυτές τις δύο έννοιες δηλαδή την αλήθεια
και την πλάνη είναι πολύ λεπτό και δυσδιάκριτο.
Όπως ανέφερα και πριν ο άνθρωπος ασχολήθηκε με το αυτό το ζεύγος
αντίφασης και προσπάθησε να το αναλύσει και να δει γιατί συμβαίνει
καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Τέτοια παραδείγματα είναι:
 Ο Ευριπίδης στην τραγωδία του «Ελένη». Ο Ευριπίδης μέσα απ’
αυτό το θεατρικό έργο προσπαθεί να δείξει πως ξεγελιόμαστε από
την εικόνα και δεν ψάχνουμε καλύτερα για να βρούμε το είναι και
ότι πολλές φορές προτιμάμε να ζούμε μέσα στην πλάνη μας
ήσυχοι. Ο αρχαίος Έλληνας τραγικός ποιητής στηρίζει την πλοκή
όλου του, του έργου στο παιχνίδι είναι-φαίνεσθαι. Π.χ. την
πρωταγωνίστρια Ελένη τη θεωρούν άπιστη καθώς όλα δείχνουν
ότι παράτησε τον άντρα της για να πάει να ζήσει με τον Πάρη.
Στην πραγματικότητα όμως η Ελένη δεν ευθύνεται γι’ αυτό καθώς
οι θεοί την ‘’εξόρισαν’’ στην Αίγυπτο μακριά από τον άντρα της
αλλά και μακριά απ’ τον Πάρη. Ακόμη, χαρακτηριστική είναι η
σκηνή που ο Μενέλαος, ο βασιλιάς της Σπάρτης εμφανίζεται
κουρελιασμένος και ρακένδυτος. Σε αυτή τη σκηνή το είναι και το
φαίνεσθαι συγκρούονται έντονα στο πρόσωπο του Μενέλαο
καθώς εμφανίζεται σα ζητιάνος, ενώ είναι βασιλιάς με πλούτη και
βασίλεια.
6
 Με τον ίδιο μύθο καταπιάνεται και ο Σεφέρης στο ποίημα του
«ΕΛΕΝΗ». Ο ποιητής αναφέρει τη διαφορά του ειδώλου-ίσκιου
από την αληθινή μορφή-άνθρωπο.
 Ακόμη ένα παράδειγμα μπορούμε να αντλήσουμε από την
ελληνική μυθολογία. Ο μύθος του Νάρκισσου, ενός νεαρού
αγοριού που θαύμαζε υπερβολικά τον εαυτό του και έδινε πολλή
μεγάλη σημασία στην εξωτερική εμφάνιση (φαίνεσθαι) τον
οδήγησε στον πνιγμό του, μας δείχνει πως πρέπει να ρίχνουμε το
7
βάρος στον εσωτερικό κόσμο και όχι στη φτιαχτή εικόνα.
 «Ο μικρός πρίγκιπας» του Antoine de Saint-Exupery, ανάμεσα στα
μηνύματα ηθικής που περνάει, θίγει το θέμα του φαίνεσθαι και
του είναι. Χαρακτηριστικό απόσπασμα του βιβλίου είναι: «On ne
voit bien qu’ avec le coeur. L’essentiel est invisible pour les yeux»
δηλαδή «μόνο με την καρδιά βλέπουμε καλά, την ουσία δεν τη
βλέπουν τα μάτια».
8
ΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΕΣΘΑΙ
ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ
ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗ
ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΤΟΥ Γ1
9
ΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΕΣΘΑΙ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ
Στο λαμπερό χώρο της μόδας όλα φαντάζουν όμορφα, αψεγάδιαστα,
αστραφτερά και τέλεια. Οι άνθρωποι αυτού του χώρου, δηλαδή κυρίως
τα μοντέλα γίνονται όλο και περισσότερο πρότυπο για τους νέους
ανθρώπους και κυρίως για τα κορίτσια που ασχολούνται άμεσα με το
χώρο της μόδας. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί οι νέοι δίνουν πολύ
μεγαλύτερη σημασία στο φαίνεσθαι εφόσον τους τραβάει η λαμπερή
εικόνα. Οι έφηβοι ειδικά, που βρίσκονται σε μία κρίσιμη ηλικία καθώς
ψάχνουν να βρουν κάποιο πρόσωπο για να ταυτιστούν, αναζητούν την
ταυτότητά τους και διαμορφώνουν το χαρακτήρα τους επηρεάζονται
άμεσα απ’ αυτό το χώρο. Βρίσκουν πρότυπα ομορφιάς στα οποία θέλουν
να μοιάσουν. Ένας ακόμη λόγος που ρίχνουν μεγάλη βαρύτητα στο
φαίνεσθαι και επιλέγουν πρότυπα που έχουν να κάνουν με τη μόδα και
την εξωτερική εμφάνιση και όχι με το είναι (π.χ. χώρος της επιστήμης ή
της λογοτεχνίας), είναι οι σωματικές ανασφάλειες που βιώνουν οι νέοι
κατά την περίοδο της εφηβείας. Ανησυχούν ιδιαίτερα για το πώς
φαίνονται, για το πόσο όμορφοι και το πόσο λεπτοί είναι, χωρίς να
συλλογίζονται ότι η ομορφιά είναι υποκειμενική και δεν εξαρτάται απ’
τις μεγάλες βιομηχανίες και τα πρότυπα που θέλουν αυτές να θεσπίζουν,
αλλά πηγάζει απ’ τον εσωτερικό τους κόσμο. Ένα παρόμοιο πρότυποστερεότυπο αποτελεί για τα μικρά κορίτσια η κούκλα Barbie. Το
αμερικανικό αυτό προϊόν με τα ξανθά μαλλιά και το όμορφο πρόσωπο
και σώμα στην πραγματικότητα είναι ένα απλό κομμάτι πλαστικό και
παρ’ όλα αυτά τα μικρά κορίτσια το θεωρούν φυσιολογικό και αυτονόητο
να το έχουν ως πρότυπο, ακόμη και ασυνείδητα.
10
Τα
πρότυπα
των
καλογυμνασμένα
μοντέλων
λοιπόν
είναι
όμορφα,
με
λεπτά
σώματα, ψηλά πόδια δίχως ίχνος λίπους και
κυτταρίτιδας, με αψεγάδιαστα πρόσωπα δίχως ρυτίδες ή σπυράκια, με
μακριά και ξανθά κυρίως μαλλιά και γαλαζοπράσινα μάτια.
Όλοι λοιπόν θεωρούν αυτή την εικόνα ως όμορφη και αναιρούν πολλές
φορές μηχανικά-ασυνείδητα οτιδήποτε διαφορετικό ως μη όμορφο.
Κανείς όμως δε σκέφτεται τι κρύβεται πίσω απ’ αυτή τη λάμψη και ποια
είναι η πραγματικότητα για το σκοτεινό χώρο της μόδας.
Πίσω απ’ τα αδύνατα και καλοσμιλεμένα σώματα κρύβεται η
ψυχοσωματική ασθένεια της ανορεξίας και της βουλιμίας, μία ασθένεια
που έχει γίνει η ‘’μόδα’’ της εποχής μας. Πολλά μοντέλα ακούγεται κατά
καιρούς ότι πάσχουν από νευρική ανορεξία και ακόμη χειρότερα ότι
οδηγούνται στο θάνατο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό της
Ιζαμπέλας Καρό, μίας γαλλίδας η οποία αγωνιζόταν να σωθεί από αυτή
την ύπουλη ασθένεια της σύγχρονης εποχής από την ηλικία των 13 ετών.
Το νεαρό μοντέλο δεν τα κατάφερε τελικά και πέθανε στην ηλικία των 28
μόλις ετών.
11
Στις μέρες μας πολλά νέα κορίτσια ακούμε ότι πάσχουν απ’ την ίδια
ασθένεια, καθώς ακολουθούν το λάθος παράδειγμα των προτύπων τους,
παρασυρμένες απ’ την επιθυμία τους να αδυνατίσουν για να τελούν τις
προϋποθέσεις που η κοινωνία και ο χώρος της μόδας θέτουν ως
‘’όμορφο’’.
Πίσω από αυτά τα όμορφα πρόσωπα και όλη αυτή την εκτυφλωτική
λάμψη της μόδας κρύβονται και οι καταχρήσεις και τα ναρκωτικά. Η
δυσκολία της δουλειάς των μοντέλων και των σχεδιαστών που τη
συνθέτουν το άγχος, ο ελάχιστος χρόνος, η πίεση, η αγωνία της
τελειότητας και η κούραση (ψυχολογική και σωματική) κάνει πολλούς να
καταφύγουν στα ναρκωτικά και στις καταχρήσεις. Τέτοια παραδείγματα
είναι ο John Galliano, ο Yves Saint Laurent, ο Calvin Klein, ο Marc
12
Jacobs και ο Alexander McQueen που έχουν παραδεχτεί αυτή την
αδυναμία τους.
.
Επιπλέον, οι εικόνες που παρουσιάζονται στα περιοδικά με τα
αψεγάδιαστα σώματα είναι πολλές φορές μία πλάνη (φαίνεσθαι), μιας και
με την εξέλιξη της τεχνολογίας στις μέρες μας με ένα απλό κλικ
μπορούμε να διαμορφώσουμε μία εικόνα όπως εμείς θέλουμε και να
διαγράψουμε τα σημεία που δε μας αρέσουν.
Όπως μπορούμε να καταλάβουμε απ’ τα παραπάνω, το είναι διαφέρει
πολύ απ’ το φαίνεσθαι, μα πρέπει να ψάξουμε πιο βαθιά και προσεχτικά,
πίσω από την επιφάνεια για να βρούμε την πραγματικότητα η οποία δεν
είναι τόσο λαμπερή και όμορφη, αλλά θα μας οδηγήσει σε μία καλύτερη
ζωή πιο αληθινή.
13
ΦΑΙΝΕΣΘΑΙ-ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ
ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ
ΛΑΚΚΟΥ ΕΛΕΝΗΣ
ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΤΟΥ Γ3
14
ΦΑΙΝΕΣΘΑΙ-ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ
Με ποιους τρόπους αντιλαμβάνεται και βιώνει ο καθένας σας τη
σύγκρουση ανάμεσα στο είναι και το φαίνεσθαι στη σύγχρονη
πραγματικότητα που μας περιβάλλει;
Στην σύγχρονη πραγματικότητα βιώνουμε πολύ τη σύγκρουση ανάμεσα
στο φαίνεσθαι και στο είναι με πολλές μορφές. Στις μέρες μας
το «φαίνεσθαι» έχει καταπατήσει το «είναι»! Επίσης οι περισσότεροι
άνθρωποι αλλά κυρίως οι έφηβοι κρίνουν με βάση τα λεγόμενα των
υπολοίπων χωρίς να έχουν σχηματίσει δική τους άποψη. Ενώ ένας
άνθρωπος στην πραγματικότητα μπορεί να έχει μια εξαίρετη
προσωπικότητα, μπορεί να τον κρίνουν πολύ αρνητικά χωρίς καν να του
έχουν απευθύνει τον λόγο. Αυτή την σύγκριση τη συναντάμε στην
πολιτική, στις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους και στον κόσμο της
δημοσιότητας.
-
Στην πολιτική ένα από τα συνηθέστερα φαινόμενα του φαίνεσθαι είναι. Οι πολιτικοί όταν κάνουν τον προεκλογικό αγώνα δείχνουν μια
ψεύτικη εικόνα υποσχόμενοι ότι θα υλοποιήσουν πολλά έργα αλλά στην
συνέχεια δεν πραγματοποιούν σχεδόν τίποτα. Φαίνονται τίμιοι και ότι θα
τηρήσουν τις υποσχέσεις τους και λένε ότι η χωρά θα ανακάμψει αλλά
στη πραγματικότητα είναι καταχραστές της εμπιστοσύνης των
ανθρώπων.
-
Επίσης αυτό το φαινόμενο το συναντάμε στις σχέσεις των ανθρώπων
μεταξύ τους. Οι περισσότεροι άνθρωποι κρίνουν με βάση τα λεγόμενα
των υπολοίπων χωρίς να έχουν σχηματίσει δική τους άποψη, ενώ στην
πραγματικότητα μπορεί να είναι μια εξαίρετη προσωπικότητα μπορεί να
τον κρίνουν πολύ αρνητικά χωρίς καν να του έχουν απευθύνει τον λόγο .
Επιπροσθέτως πολλοί κρίνουν από την εμφάνιση, πιστεύοντας ότι αν
15
κάποιος είναι όμορφος θα έχει και εξαίρετο χαρακτήρα ενώ δεν
υφίσταται κάτι τέτοιο και πολλές φορές ισχύει το αντίθετο. Υπάρχουν
πολλοί άνθρωποι οι οποίοι μπορεί να μην έχουν την τέλεια εμφάνιση
αλλά να έχουν καλύτερο χαρακτήρα. Κατά την γνώμη μου αυτό είναι
τραγελαφικό να συμβαίνει κάτι τέτοιο αλλά παρ’ όλα αυτά γίνεται.
-
Στον κόσμο της δημοσιότητας παρατηρείται πολύ η σύγκρουση του
φαίνεσθαι και του είναι. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μπορεί να
προβάλουν διαφορετικά τα γεγονότα από ότι συμβαίνει στην
πραγματικότητα. Όπως πολλοί καλλιτέχνες που προβάλλονται στα
Μ.Μ.Ε. δείχνουν ευτυχισμένοι ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι. Για
παράδειγμα στο χώρο της μόδας όπως και στον χορό, τα μοντέλα, οι
χορευτές ακόμη και οι ηθοποιοί ενώ δείχνουν στον κόσμο πως είναι
ευτυχισμένοι αλλά στην πραγματικότητα υποφέρουν.
Άλλες
Αναφορές
16
Η ΕΛΕΝΗ ΕΧΕΙ ΕΜΠΝΕΥΣΕΙ
ΠΟΛΛΟΥΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ
ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ
ΓΛΟΓΟΒΙΤΗ ΟΛΓΑΣ
ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΤΟΥ Γ2
17
Η Ελένη έχει εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες. Αμέτρητα ποιήματα και
τραγούδια έχουν γραφτεί για αυτή. Πλήθος πινάκων ζωγραφικής την
απεικονίζουν. Ο κάθε καλλιτέχνης, όμως, που έχει ασχοληθεί μαζί της
την παρουσιάζει αρκετά διαφορετική από ότι ο άλλος. Το γεγονός αυτό
οφείλεται στο ότι κανείς δεν ξέρει την πραγματική ιστορία της ωραίας
Ελένης. Κανείς δεν γνωρίζει με σιγουριά αν ήταν υπαρκτό πρόσωπο ή
όχι. Εκτός από τον Ευριπίδη, αναφορές στην Ελένη έχει κάνει
ο Όμηρος στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια, ο Ελύτης, ο Σεφέρης,
ο Ρίτσος και ο Στησίχορος στην Παλινωδία. Υπάρχει επίσης μια αναφορά
στο έργο του Πλάτωνα “Φαίδρος”.
ΠΟΙΗΤΕΣ:
Ο Όμηρος έχει αναφορές στην Ελένη σε δύο απ’ τα έργα
του, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, όπου την παρουσιάζει
με μια διαφορετική ματιά απ’ αυτήν του Ευριπίδη.
Θεωρεί την Ελένη υπαίτια για τον καταστροφικό για τους
Τρώες και τους Αχαιούς πόλεμο και είναι της
άποψης ότι παράτησε τον άντρα της για να πάει με τον Πάρη, και αυτό
στάθηκε ως αιτία του πολέμου μεταξύ των δύο λαών. Στα έργα αυτά
του Ομήρου, το πρόσωπο της Ελένης παρουσιάζεται αμαυρωμένο από τις
άσχημες φήμες που την ακολουθούν και τις κατάρες που της
προσάπτουν, ενώ ο χαρακτήρας της παρουσιάζεται επιπόλαιος όμως
έχοντας επίγνωση του κακού που έχει προκαλέσει.
18
Το ποίημα “Ελένη” του Σεφέρη έχει βασιστεί στο
ομώνυμο έργο του Ευριπίδη και πιο συγκεκριμένα στον
στοίχο 782 του 2ου επεισοδίου στον
οποίο αναφέρεται η φράση “τόσος μόχθος και αγώνας
για έναν ίσκιο;”. Ο Σεφέρης συμμερίζεται τις απόψεις
του Ευριπίδη, όσων αφορά το ότι η Ελένη δεν πήγε
ποτέ στην Τροία, παρά έμεινε στην Αίγυπτο περιμένοντας καρτερικά
τον Μενέλαο. Ωστόσο, προσαρμόζει το έργο σύμφωνα με την δική του
εποχή και κάνει αναφορές στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και την
κυπριακή επανάσταση προσπαθώντας να περάσει το δικό του μήνυμα για
την κατάσταση που επικρατεί στον ελληνοκυπριακό χώρο.
Ο Γιάννης Ρίτσος στο ποίημα του “Ελένη”
παρουσιάζει την ηρωίδα πολύ διαφορετικά από ότι
οι παραπάνω ποιητές. Η Ωραία Ελένη στο έργο του,
μόνο ωραία δεν είναι: είναι μια γυναίκα
μεγάλης ηλικίας, καμπουριασμένη και ασάλευτη. Ο
Ρίτσος επηρεάζεται από την ηλικία του (60 χρονών)
και αρχίζει να φοβάται τα γηρατειά και την μοναξιά
που τα ακολουθεί. Ένας άλλος λόγος που
την παρουσιάζει ηλικιωμένη είναι επειδή θέλει να περάσει ένα
αντιπολεμικό μήνυμα το οποίο βασίζεται στην ματαιότητα του
πολέμου διότι ο συγκεκριμένος είναι αδύνατο να γίνεται για κάτι τόσο
πρόσκαιρο όσο η ομορφιά η οποία χάνεται με τα χρόνια όπως συμβαίνει
και στην περίπτωση της πρωταγωνίστριας, η οποία από σύμβολο της
αιώνιας ομορφιάς γίνεται πολύ άσχημη.
19
ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ/ΓΝΩΜΙΚΑ
ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΑΜΕ
ΣΤΗΝ ΤΡΑΓΩΔΙΑ «ΕΛΕΝΗ»
ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ
ΑΡΒΑΝΙΤΑΝΤΩΝΗ ΜΑΡΙΑΣ
ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΤΟΥ Γ1
20
ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ
Ο ΑΠΟ ΣΚΗΝΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ
ΠΑΡΟΔΟΣ
Πρέπει με υπομονή τις πίκρες να βαστάζεις.
(στ. 289-290)
Χειρότερο είναι απ’ την αλήθεια, πράξεις να σου
φορτώνουν που δεν έχεις κάνει.
(στ. 308-309)
Προτού να ξέρεις ποιο τ’ όφελος να θλίβεσαι;
(στ. 363-364)
Οι γυναίκες πρέπει να βοηθούν η μια την άλλη.
(στ. 370-371)
Πάντοτε να ’χεις, ό,τι και να γίνει, για τα μελλούμενα
καλές ελπίδες.
(στ. 388-389)
Α΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
Ο ευτυχισμένος, όταν κακοπάθει, νιώθει πικρότερη τη
δυστυχία, παρ’ όσο αυτός που από παλιά την ξέρει.
(στ. 474-476)
Απ’ τους φτωχούς δεν έχεις, ακόμη κι αν το θέλουνε,
βοήθεια.
(στ. 491-492)
Η πιο μεγάλη δύναμη ‘ναι η ανάγκη.
21
(στ. 575)
Όταν σμίγουνε δυο, διπλή η χαρά τους.
(στ. 714)
Β΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
Όποιος δε νιώθει σέβας για τ’ αφεντικά του και δε
συμπάσχει σε χαρές και λύπες, δούλος κακός.
(στ. 803-805)
Λεύτερος αν δεν είμαι, λεύτερη έχω ψυχή, το ‘να κακό
κάλλιο απ’ τα δύο: φαύλη να ‘χω καρδιά και δούλο να
με λένε.
(στ. 808-810)
Αν πιστεύεις πως οι μαντείες ωφελούνε τους
ανθρώπους, ανόητος είσαι.
(στ. 825-827)
Σωστό μυαλό και νους, να o σοφός μάντης.
(στ. 837)
Το αδύνατο αν ζητάς, σοφός δεν είσαι.
(στ. 894)
Πάντα μισεί ο θεός τη βία και προστάζει ν’ αποκτούν
όλοι δίκαια τ’ αγαθά τους.
(στ. 996-998)
22
Ας μη ζητάει κανείς άδικα πλούτη.
(στ. 999)
«Οὐδεὶς ποτ’ ηὐτύχησεν ἔκδικος γεγώς, ἐν τῷ δικαίῳ δ’ ἐλπίδες
σωτηρίας»
(στ. 1030-1031)
Για τα παιδιά είναι η πιο μεγάλη δόξα, να θέλουν στους
καλούς γονιούς να μοιάσουν.
(στ. 1041-1042)
Ο άδικος ποτέ χαρά δε βλέπει μοναχά με το δίκιο η
σωτηρία.
(στ. 1138-1139)
Μες στους ανθρώπους δεν υπάρχει τίποτα σίγουρο.
(στ. 1138-1139)
Α΄ ΣΤΑΣΙΜΟ
Ανέμυαλοι όσοι αποζητούν τη δόξα με λόγχες και με
δυνατά στον πόλεμο κοντάρια, λογιάζοντας αστόχαστα
πως έτσι θα πάψουν των θνητών οι συμφορές.
(στ. 1270-1274)
Αν το δίκιο σου ζητάς με το αίμα, η αμάχη δε λείψει
από τον κόσμο.
(στ. 1275-1276)
Γ΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
23
Η χάρη θέλει αντίχαρη.
(στ. 1354)
ΕΞΟΔΟΣ
Αν δείχνεις μια δυσπιστία στα πάντα μυαλωμένη, για
τους θνητούς είναι αρετή μεγάλη.
(στ. 1774-1776)
24
«Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΕΛΕΝΗ»
ΕΡΓΑΣΙΑ
ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΖΟΥΛΙΑ
ΜΑΘΗΤΗ ΤΟΥ Γ2
25
Μα υπήρξε η ωραία Ελένη;
Η ωραία Ελένη, η «κάλλει διαπρέπουσα», είναι μια από τις περισσότερο
όμορφες, πολυσυζητημένες αλλά αντιφατικές μορφές της ελληνικής
μυθολογίας. Μαζί της έχουν ασχοληθεί πολλοί αρχαίοι ποιητές,
συγγραφείς, και ιστορικοί. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον Όμηρο, τον
Ησίοδο, τον Πρόκλο, τους τραγικούς Αισχύλο και Ευριπίδη, τον
Στησίχορο, τον Αριστοφάνη, τον Αλκμάνα, τον Ίβυκο, τον Αλκαίο
και τη Σαπφώ, τον Ηρόδοτο, τον Παυσανία και τον Πλούταρχο, τον
Αθήναιο, τον Απολλόδωρο και τον Ισοκράτη, τον Πλάτωνα και τον
Ερατοσθένη, τον Βιργίλιο και τον Οβίδιο και πολλούς άλλους.
Χαρακτηριστικό όμως είναι το γεγονός ότι αλλιώς την παρουσιάζει ο
Όμηρος, αλλιώς οι παραδόσεις, με άλλο τρόπο οι ιστορικοί και οι λυρικοί
ποιητές και διαφορετικά αντιμετωπίζεται από τους μεγάλους τραγικούς.
Από τους μελετητές υποστηρίζεται ότι στην πανάρχαιη λατρεία και
την ιερατική ποίηση η Ελένη ήταν θεά και μάλιστα της βλαστήσεως
ως «Δενδρίτις» και «Ανθίτις», αλλά και του γάμου και της γονιμότητας.
Κάθε Άνοιξη, μιαν ασέληνη νύχτα, το ομορφότερο παλικάρι της πόλεως
έκλεβε το άγαλμα της θεάς Ελένης από το ναό της και το εγκαθιστούσε
στους αγρούς για να ανθίσουν και να καρπίσουν.
Αργότερα η λατρεία της Ελένης ως θεάς αντικαταστάθηκε από
ισχυρότερες θεότητες με παρεμφερή γνωρίσματα, όπως της Δήμητρας,
της Αφροδίτης και της Άρτεμης, με αποτέλεσμα η Ελένη να
υποβιβαστεί στο επίπεδο της ηρωίδας. Διατηρήθηκε όμως η ανάμνηση
της θεϊκής καταγωγής της, της ομορφιάς της ως θεάς της Ανοίξεως αλλά
και της απαγωγής του ειδώλου της που μεταβλήθηκε σε απαγωγή της
ίδιας της ηρωίδας όταν έπαυσε η θεοποίησή της.
26
Για θεϊκό πατέρα της Ελένης ο Ησίοδος αναφέρει τον Ωκεανό αλλά ο
πλέον γνωστός μύθος αναφέρει τον Δία ο οποίος έλαβε τη μορφή κύκνου
και, ζητώντας άσυλο στη αγκαλιά της ανυποψίαστης συζύγου του
Τυνδάρεω, την Λήδα, την κατέστησε έγγυο.
Για μητέρα της θεωρούν είτε τη σύζυγο του Τυνδάρεω Λήδα, είτε την
Νέμεση, είτε την Αφροδίτη, ή την Περσεφόνη και ο Ησίοδος την Τηθύ.
Για τρόπο γεννήσεως συμφωνούν όλοι ότι γεννήθηκε μέσα σε ένα
χρυσό αυγό το οποίο είτε το γέννησε η Λήδα, είτε η Νέμεσις, είτε η
Περσεφόνη οι οποίες το εγκατέλειψαν και μετά το βρήκε η Λήδα, το
επώασε και εμφάνισε την Ελένη ως κόρη της γιατί ήταν ωραιότατη.
Μάλιστα Ο Παυσανίας καταθέτει ότι είδε το αυγό στο ιερό της Ιλάειρας
και της Φοίβης στη Λακωνία, κρεμασμένο από τη οροφή του ναού και
τυλιγμένο σε μεταξωτά πανιά .
Για αδέλφια της Ελένης αναφέρουν τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη
και για αδελφές της την Κλυταιμνήστρα, την Τιμάνδρα και τη Φιλονόη,
όλες κόρες του Τυνδάρεω και της Λήδας.
Μια παράδοση άγνωστη στον Όμηρο, αναφέρει ότι η Ελένη, πριν από
τον Πάρη, είχε απαχθεί από τον Θησέα όταν ακόμη δεν ήταν σε ηλικία
γάμου, μόλις εννέα ετών, ο οποίος την εμπιστεύθηκε στη μητέρα του, την
Αίθρα, ώσπου να έλθει σε ηλικία γάμου. Η αρπαγείσα Ελένη
απελευθερώθηκε από τα αδέλφια της τα οποία την επανέφεραν σπίτι της
μαζί με την Αίθρα η οποία παρέμεινε στην υπηρεσία της Ελένης ως
θεραπαινίδα. Κατά συμπληρωματική εκδοχή ο Θησέας δεν σεβάστηκε
την Ελένη, εκείνη έμεινε έγκυος και γέννησε τη γνωστή μας Ιφιγένεια,
την ανατροφή της οποίας ανέθεσε στην αδελφή της, την Κλυταιμνήστρα,
η οποία παρουσίασε την Ιφιγένεια σαν δικό της παιδί. Γι αυτό, εξηγούν, ο
Αγαμέμνων δεν δίστασε να την θυσιάσει.
27
Πολλοί συγγραφείς και οι ποιητές δεν μπόρεσαν να ανεχθούν την ιδέα
ότι η γυναίκα-πρότυπο του κάλλους, η θεογέννητη, δεν ήταν και
ηθική. Για το λόγο αυτό θέλησαν να βρούν κάποια δικαιολογία
σχετικά με την αρπαγή της Ελένης από τον Πάρη.
Τα περιστατικά του γάμου της Ελένης με τον Μενέλαο αναφέρονται
στον λεγόμενο «Τυνδάρειον Όρκον» σχετικά με την συνεκστρατεία
στην Τροία. Κατά τον Ησίοδο, τον Στησίχορο, τον Απολλόδωρο, τον
Ευριπίδη και τον Παυσανία οι κυριότεροι Αχαιοί βασιλιάδες έλαβαν
μέρος στην Τρωική εκστρατεία από υποχρέωση για τον εξής λόγο: Όταν
η ωραία Ελένη έγινε δώδεκα ετών η ομορφιά της την έκανε περιζήτητη
και παρουσιάστηκαν 29, κατ’ άλλους 99 μνηστήρες, μεταξύ των οποίων
ο Οδυσσέας, ο Διομήδης, οι δυο Αίαντες, ο Πάτροκλος, ο Ασκάλαφος
και ο Ιάλμενος παιδιά του Άρεως, ο Μαχάων και ο Ποδαλείριος παιδιά
του Ασκληπιού, ο Μενέλαος και άλλοι. Ο πατέρας της Ελένης, ο
Τυνδάρεως, φοβήθηκε ότι εάν την έδινε σε έναν από αυτούς θα
προκαλούσε μεγάλες αντιζηλίες και αιματηρές συγκρούσεις. Τότε ο
Οδυσσέας που ήταν άσχημος στην όψη και ο λιγότερο πλούσιος και
ξακουστός από τους μνηστήρες, οπότε οι πιθανότητές του να αποκτήσει
την Ελένη ήταν ανύπαρκτες, πρότεινε στον Τυνδάρεω τα ακόλουθα: Να
του υποδείξει ένα έξυπνο τρόπο να αποφύγει τον κίνδυνο, υπό τον όρο
ότι ο Τυνδάρεως θα μεσολαβούσε να νυμφευθεί ο Οδυσσέας την
Πηνελόπη. Ο Τυνδάρεως δέχτηκε και ο Οδυσσέας του υπέδειξε το εξής:
Πριν από την επιλογή του συζύγου της Ελένης να ορκιστούν όλοι οι
μνηστήρες ότι, όχι μόνο θα σεβαστούν την επιλογή, αλλά και θα
υποστηρίζουν σε όλη τους τη ζωή τον εκλεγέντα σύζυγο εναντίον
οποιουδήποτε θα επιβουλευόταν το συζυγικό δεσμό του με την Ελένη.
Επειδή όλοι κατάλαβαν πόσο συμφέρουσα ήταν η λύση, δέχτηκαν και,
κατά τον Παυσανία, ορκίστηκαν.
Μετά τον όρκο ο Τυνδάρεως ζήτησε από όλους τους πρώην μνηστήρες
βοήθεια για να την φέρει πίσω ή να εκδικηθεί την προσβολή, σε
εκτέλεση του όρκου που είχαν δώσει, πράγμα που έγινε.
Με τον Μενέλαο η Ελένη έκανε μόνο μια κόρη, την Ερμιόνη, σύζυγο
του Νεοπτόλεμου και, μετέπειτα, σύζυγο του Ορέστη μετά το θάνατο του
Νεοπτόλεμου.
Όλοι συμφωνούν για την έκπαγλη ομορφιά της η οποία έκανε τους
ηλικιωμένους προύχοντες της Τροίας όταν την αντίκρισαν να πουν:
28
«Δεν είναι κρίμα αν βασανίζονται για μια γυναίκα τέτοια
μαζί κι οι Αργίτες οι λιοντόκαρδοι κι οι Τρώες καιρούς και χρόνια
γιατί πολύ με τις αθάνατες θεές στην όψη μοιάζει» .
Από εκεί και πέρα οι μύθοι διαφοροποιούνται. Κατά την απουσία του
Μενελάου ο Πάρης
 είτε ξελόγιασε την Ελένη με τη βοήθεια της Αφροδίτης και την
έπεισε να τον ακολουθήσει παίρνοντας μαζί της ένα θησαυρό,
 είτε την απήγαγε με την βία.
 είτε, κατά την Σαπφώ, η Ελένη, θαμπωμένη από την ομορφιά και
τα πλούτη του Πάρη τον ξελόγιασε αυτή και τον έπεισε να την
πάρει μαζί του και να φύγουν για την Τροία.

Μια πολύ ενδιαφέρουσα τροποποίηση του μύθου από τον
Στησίχορο στο έργο του «Παλινωδία», άποψη την οποία ακολούθησε
ο Ευριπίδης, είναι η ακόλουθη: Η Ήρα, για να γελοιοποιήσει την
Αφροδίτη και να εκδικηθεί τον Πάρη κατασκεύασε ένα είδωλο, ένα
ομοίωμα της Ελένης με αποτέλεσμα ο Πάρης να απαγάγει μιαν
«νεφέλη» ενώ η πραγματική Ελένη μεταφέρθηκε κατά διαταγή της
Ήρας από τον Ερμή στην Κύπρο ή την Αίγυπτο.

Κατ’ άλλους η μετατροπή της Ελένης έγινε από τον βασιλιά
της Αιγύπτου Πρωτέα στον οποίο είχε καταφύγει το ζεύγος ΕλένηςΠάρη κατά το ταξίδι του στην Τροία, και ο Πρωτέας
κατασκεύασε «είδωλον» το οποίο πήρε μαζί του ο Πάρης, ενώ κράτησε
την Ελένη κοντά του για να την επιστρέψει στο σύζυγό της.

Παραλλαγή της απόψεως αυτής υποστηρίζει ο Ηρόδοτος, ο
οποίος στηρίζεται σε πληροφορίες των Αιγυπτίων ιερέων. Οι ιερείς
υποστήριξαν ότι η Ελένη υπήρξε πραγματικά και δεν είναι μύθος. Κατά
αυτούς ο Πάρης και η Ελένη ναυάγησαν κατά τον πλού προς την Τροία
και αποβιβάστηκαν στην Αίγυπτο με τα χρήματα τα οποία
συναπεκόμισαν όταν έφυγαν από τη Σπάρτη. Η Ελένη και ο θησαυρός
κρατήθηκαν από τον Πρωτέα στη Μέμφιδα για να επιστραφούν στον
δικαιούχο Μενέλαο, ενώ ο Πάρης απελάθηκε με αποτέλεσμα η ηρωίδα
να μην φθάσει ποτέ στην Τροία.
Και ο Ηρόδοτος σημειώνει ότι: δεν ήταν τόσο
φρενοβλαβής ο Πρίαμος και οι σύμβουλοί του ώστε να
βάλουν σε κίνδυνο το λαό και την πόλη της Τροίας μόνο

29
και μόνο για να συζούν ο Αλέξανδρος με την Ελένη,
αρνούμενοι να επιστρέψουν την Ελένη και τα χρήματα
στους Έλληνες εάν πράγματι είχαν φθάσει στο Ίλιον.
Συνεχίζοντας ο ιστορικός λέγει ότι όταν κυριεύθηκε η Τροία ο
Μενέλαος δεν βρήκε την Ελένη. Πίστεψε τότε τους ισχυρισμούς
των Τρώων, πήγε στην Αίγυπτο, τη βρήκε και την παρέλαβε, μαζί
με τα χρήματα.

Ο Όμηρος δεν διευκρινίζει εάν η απαγωγή της Ελένης
έγινε με τη συγκατάθεσή της ή όχι, διότι αλλού μιλάει για
αρπαγή και αλλού για εκουσία απαγωγή. Κατά τον ραψωδό η
Ελένη έφθασε στην Τροία και έγινε ασμένως δεκτή από τον
Πρίαμο και την Εκάβη. Στην Τροία, πάντοτε κατά τον Όμηρο, η
Ελένη έμεινε όλη τη δεκαετία ως αναγνωρισμένη σύζυγος του
Πάρη όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο Πρίαμος την
αποκαλεί αγαπημένη κόρη, εκείνη τον ονομάζει πεθερό και
απευθύνεται στον Έκτορα με την επίκληση ανδράδελφέ μου.
Χαρακτηριστικό είναι και το εξής: Παρ’ όλον ότι στην Ιλιάδα και
την Οδύσσεια ο Όμηρος αναφέρει συνεχώς ότι ο πόλεμος
έγινε εξ αιτίας της Ελένης, ωστόσο ο ποιητής δεν
καταφέρεται εναντίον της, ούτε την κατηγορεί ευθέως και.
σπανιότατα παρουσιάζει πρόσωπα που να κατακρίνουν την Ελένη.
Η μόνη που κυριολεκτικά καθυβρίζει την Ελένη, είναι η ίδια η
Ελένη και μάλιστα με την χειρότερη βρισιά για γυναίκα:
αυτοαποκαλείται «κύων» =«σκύλα», και μάλιστα «κακομήχανος»
και σε άλλα σημεία «κυνῶπις», δηλαδή με βλέμμα σκύλας που
σημαίνει αναιδής και ξεδιάντροπη. Συνειδητοποιεί ότι οι Τρώες
την μισούσαν γιατί τη θεωρούσαν αιτία του πολέμου και κανείς δεν
ήταν φίλος της, και ότι

«πίσω μου με βρίζουν οι Τρώισσες, ανείπωτους καημούς μες την
ψυχή μου κλείνω». Αλλά και μέσα στον Οίκο του Πριάμου δεν ήταν
αγαπητή γιατί ο Πάρης ήταν αναγκασμένος να την
υπερασπίζεται από τους αδελφούς και τις αδελφές του Πάρη. Η
συμπεριφορά της Ελένης κατά τη διάρκεια της πολιορκίας ήταν
παράδοξη.
Πότε εμφανίζεται να υποδεικνύει στους Τρώες από τα τείχη τους
εξέχοντες Έλληνες,
30


άλλοτε προσπαθεί να παγιδεύσει και να αναγκάσει να προδοθούν
τους κρυμμένους στην κοιλιά του Δουρείου Ίππου μαχητές μιμούμενη τις
φωνές των συζύγων τους και
άλλοτε, αντιθέτως, καλύπτει τον Οδυσσέα που μπήκε κρυφά στην
Τροία δυο φορές, τη μια ως κατάσκοπος και την άλλη για να κλέψει το
«Παλλάδιον»
«τον πήρα και τον έλουσα, τον μύρωσα με λάδι
και ρούχα καθαρά του φόρεσα κι όρκο τρανόν επήρα
στους Τρώες πως δε θα πρόδινα τον Οδυσσέα ποιος ήταν
πριν πίσω στα γοργά πλεούμενα και στα καράβια φτάσει».
Επίσης αναφέρεται ότι προσπάθησε να πείσει την Ανδρομάχη να
εισηγηθεί στον Έκτορα να προκαλέσει την πτώση της Τροίας
αφήνοντας αφύλαχτο συγκεκριμένο σημείο των τειχών.
Πάντως πουθενά στα Έπη δεν παρουσιάζεται ως εγωπαθής
«μοιραία» γυναίκα η οποία επιχαίρει διότι για την
ομορφιά της γίνεται ένας φοβερός πόλεμος. Η Ελένη
πονάει, κλαίει, ανησυχεί και απελπίζεται. Ο Όμηρος την
εμφανίζει να αυτοκατηγορείται στον Πρίαμο
«μακάρι εμένα χάροντας πικρός να μ’ έτρωγε, που δώθε
το γιο σου ακολούθησα, αφήνοντας το σπίτι…
μα δε με πήρε χάροντας, γι’ αυτό στο κλάμα λιώνω»
και στον Έκτορα να παραπονιέται με σκληρούς
αυτοχαρακτηρισμούς
«Κουνιάδε, εμένα της κακοέργαστης, καταραμένης σκύλας,
31
να’ ταν τη μέρα που με γέννησεν η μάνα μου να ερχόταν
να με σηκώσει ανεμορούφουλας κακός και να με πάρει
για το βουνό, για του πολύβογγου πελάου μακριά το κύμα…
τι πιότερο έχει εσέ περιζωσμένο η έγνια
που αιτία εγώ είμαι η σκύλα η κακιά, του Αλέξανδρου πεθύμια».
Στην Ιλιάδα περιγράφεται να βρίζει σκληρά τον Πάρη μετά
την αποτυχημένη μονομαχία του με τον Μενέλαο.
«Καλώς μας ήλθες απ’ τον πόλεμο. Μακάρι ο ψυχωμένος
άντρας κει πέρα να σε σκότωνε, που πρώτο μου ήταν ταίρι»
αλλά να έχει στραμμένο το βλέμμα της αλλού για να μη ξεθυμώσει
συνεπαρμένη από την ομορφιά του, και να τσακώνεται ακόμη και
με την Αφροδίτη που προσπάθησε να εξομαλύνει τις σχέσεις τους,
αλλά στο τέλος να υποκύπτει.
Αλλά και στην Οδύσσεια η ηρωίδα δηλώνει ότι
«η καρδιά η δική μου…άλλαξε κι ήθελα στο σπίτι μου να στρέψω
και για την τύφλα μου μετάνιωνα που μού’χε η Αφροδίτη
δώσει, την ώρα που απ’ τη χώρα μου την πατρική με πήρε
τη θυγατέρα και το σπίτι μου να αφήσω, κι έναν άντρα
που άλλος κανείς δεν του παράβγαινε στη γνώση και στα κάλλη».
32
Κατά τον Όμηρο, μετά την άλωση επέστρεψε στη Σπάρτη με τον
Μενέλαο έπειτα από περιπετειώδη οκταετή περιπλάνηση στη
Μεσόγειο και τον Ινδικό Ωκεανό. Εγκαταστάθηκε πάλι στο σπίτι
της, έγινε υποδειγματική σύζυγος και, κατά διαταγή του Διός, ο
Απόλλων την έκανε αθάνατη. Μάλιστα διηγούνται ότι απαίτησε
και την αθανασία του Μενελάου ως ανταμοιβή του για τα όσα
πέρασε εξ αιτίας της.
Αργότερα η Ελένη λατρεύτηκε πάλι ως θεότητα στη
Σπάρτη όπου ετελείτο εορτή, τα «Ελένεια», αλλά και σε
άλλα μέρη της Ελλάδος και των νησιών (Κόρινθος, Άργος,
Αθήνα, Ρόδος) και στην Αίγυπτο.
33
«ΕΙΝΑΙ-ΦΑΙΝΕΣΘΑΙ-ΕΝΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙ»
ΕΡΓΑΣΙΑ
ΤΟΥ ΑΛΕΙΦΕΡΑΚΗ ΓΙΩΡΓΟΥ
ΜΑΘΗΤΗ ΤΟΥ Γ1
34
ο Ευριπίδης στήνει ένα μεγάλο
παιχνίδι ανάμεσα στο φαίνεσθαι
και το είναι, ένα παιχνίδι που
παίζεται μέχρι σήμερα.
Ολόκληρο το έργο του στηρίζεται στην αντίθεση ανάμεσα στο
φαίνεσθαι και το είναι. Με αυτόν τον τρόπο θέλει να μας δείξει
ότι δεν πρέπει να κρίνουμε τα πράγματα επιφανειακά, από την
εμφάνιση τους, αλλά να ανακαλύπτουμε το τι πραγματικά
υπάρχει πίσω από αυτήν την εμφάνιση γιατί ως συνήθως τα
φαινόμενα απατούν. Οι άνθρωποι πολλές φορές φαίνεται να
είναι ανόητοι, ενθουσιάζονται με την πρώτη ματιά με κάποιον
άνθρωπο που γνωρίζουν αλλά μετά όταν καταλαβαίνουν ότι
αυτό που είδαν δεν είναι αυτό που πραγματικά είναι
απογοητεύονται και προσγειώνονται ανώμαλα στην
πραγματικότητα. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως κάποιοι θέλουν
να φαίνονται αλλιώς και δεν δείχνουν τον πραγματικό τους
εαυτό. Αυτό έχει ως συνέπεια να γίνονται παρεξηγήσεις μεταξύ
τους και να χαλάει μια φιλία ή μια σχέση πολλών χρόνων.
Πολλές οικογένειες το παθαίνουν αυτό: όταν γνωρίζονται δύο
άνθρωποι βιάζονται να παντρευτούν αλλά όταν καταλαβαίνουν
ότι δεν παρουσίασαν τον εαυτό τους όπως στ’αλήθεια είναι,
χωρίζουν γιατί ανακαλύπτουν ξαφνικά ότι δεν ταιριάζουν.
Επίσης ένας νεαρός με ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά και
ευαισθησίες θέλει να εμφανίζεται προς τους άλλους ως κακός ή
απεχθής, με μακριά μαλλιά και σκουλαρίκια. Το γεγονός αυτό
μπορεί να αποτελεί την άμυνα του παιδιού αυτού ή απλά τον
τρόπο να κερδίσει τη σημασία που του λείπει. Κάποιος όμως
που το βλέπει για πρώτη φορά σχηματίζει μια λάθος εικόνα για
αυτόν και τον βλέπει με λάθος μάτι. Έτσι λοιπόν, ο Ευριπίδης
μας δίνει ένα μάθημα ζωής. Να μην κρίνουμε από την
εξωτερική εικόνα- το φαίνεσθαι κάποιου, αλλά να βλέπουμε την
εσωτερική εικόνα του και να βλέπουμε ποιος πραγματικά είναι.
35
«ΑΝ Η ΕΛΕΝΗ ΖΟΥΣΕ ΣΤΟ
ΣΗΜΕΡΑ»
ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ
ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗΣ
ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΤΟΥ Γ1
36
ΑΝ Η ΕΛΕΝΗ ΖΟΥΣΕ ΣΤΟ
ΣΗΜΕΡΑ…
 Θα κατέφευγε στα διεθνή δικαστήρια.
 Θα κατήγγειλε τον Πάρη για απαγωγή.
 Θα προκαλούσε την παγκόσμια κατακραυγή για την
παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
 Θα χώριζε τον Μενέλαο, θα εγκατέλειπε τον Πάρη και…
θα άρχιζε μια καινούργια ζωή!
 Θα γινόταν πρέσβειρα καλής θελήσεως.
 Θα ηγούνταν κινήματος κατά του σεξισμού.
 Θα απομονωνόταν σε μοναστήρι για να βρει την ψυχική
της γαλήνη.
 Θα έγραφε τα απομνημονεύματά της και το βιβλίο της θα
γινόταν best-seller.
 To Hollywood θα έκανε τη ζωή της ταινία.
 Με σύνθημα: «ομορφιά, ευλογία, ή κατάρα;» θα εδινε
διαλέξεις σε σχολεία.
 Θα έβαζε υποψηφιότητα για πολιτικός.
 Θα είχε εκατομμύρια φίλους στο facebook.
37
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΤΙΣ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥΣ
ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ
«ΕΛΕΝΗ»
ΑΙΓΥΠΤΟΣ-ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΕΑ-ΜΑΚΕΤΑ
38
Η «ΕΛΕΝΗ» ΣΕ ΚΟΥΚΛΕΣ ΑΠΟ
ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΑ ΥΛΙΚΑ
ΠΑΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ «ΕΛΕΝΗ» ΜΕ ΜΑΡΙΟΝΕΤΕΣ
39
Η «ΕΛΕΝΗ» ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ- ΖΩΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ
ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ(Γ3)
Η «ΕΛΕΝΗ»-ΕΙΔΩΛΟ ΖΩΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ
ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ(Γ3)
40
41
ΚΟΛΛΑΖ (ΛΑΚΚΟΥ ΕΛΕΝΗ)
42
43
Ο Μενέλαος ναυαγεί στην Αίγυπτο (Γεωργακοπούλου Ελένη)
44
45
46
47
48
JEAN-LOUIS BACKES, Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ, μτφρ. M. ΓΙΟΣΗ
ΣΤ.ΖΟΡΜΠΑΛΑΣ, Ο ΟΥΜΑΝΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ
YVON GARLAN: Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ, ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ,
ΑΘΗΝΑ 1989
Η ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ
ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ-ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
www.ime.gr classical period
ΕΥΡΙΠΙΔΗ-ΕΛΕΝΗ Γ’ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΕΔΒ







ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
«ΕΛΕΝΗ» ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ
«Ο ΥΜΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΕΝΗ», ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ
«ΕΛΕΝΗ», ΤΑΚΗΣ ΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ
«ΕΛΕΝΗ», ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ, ΤΕΡΤΣΙΝΕΣ
«Η ΕΛΕΝΗ», ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ
«ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ», ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ
ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΑΘΗΝΑΙΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ
(«ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΚΑΤΑΣΤΡΩΜΑΤΟΣ Γ»)
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΟΙΗΣΗ
 «ΕΛΕΝΗ» GUILLAUME APOLLINAIRE
 «ΕΛΕΝΗ» THÉΟDORE DE BANVILLE (μτφρ.ΚΑΤΕΡΙΝΑ
ΜΑΡΙΝΑΚΗ)
 «ΕΛΕΝΗ», PIERRE JEAN JOUVE (μτφρ. ΟΔΥΣΣΕΑΣ
ΕΛΥΤΗΣ)
 RONSARD «SONNETS POUR HÉLÈNE», II, 55 (μτφρ
ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΣΧΑΛΗΣ)
ΓΙΑ ΤΗΝ ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ, ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ (ΤΡΑΓΟΥΔΙ)
49
ΤΜΗΜΑ Γ1
ΑΒΔΕΛΛΗ ΑΘΗΝΑ
ΑΘΑΝΑΣΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
ΑΛΕΙΦΕΡΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΑΡΒΑΝΙΤΑΝΤΩΝΗ ΜΑΡΙΑ
ΑΡΝΑΟΥΤΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ
ΒΑΛΛΙΑΝΑΤΟΣ ΕΚΤΟΡΑΣ
ΒΑΛΣΑΡΙΑΔΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
ΒΑΜΒΑΚΑΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΒΕΝΤΟΥΡΗ ΕΙΡΗΝΗ
ΓΑΒΑΛΑ ΚΥΡΙΑΚΗ
ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ
ΤΜΗΜΑ Γ2
ΓΛΟΓΟΒΙΤΗ ΟΛΓΑ
ΓΙΑΝΝΟΥΛΗ ΙΟΥΛΙΑ
ΖΑΡΙΦΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ
ΚΑΖΙΑΝΗ ΗΛΙΑΝΑ
ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΤΑΥΡΟΣ
ΚΑΣΙΔΙΑΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ
ΤΜΗΜΑ Γ3
ΚΥΡΙΑΚΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΛΑΚΚΟΥ ΕΛΕΝΗ
ΜΑΡΓΕΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
50

Download Report