τευχος 07 σεπτεμβριος 2013

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ
ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ
ΤΕΥΧΟΣ 7
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013
ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
EΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Σελ. 2
Χαιρετισμός από τον νέο
Πρόεδρο του Κέντρου
Δρ. Βάσο Πύργο
Έρευνα για τις ψυχοκοινωνικές
ανάγκες ασθενών με καρκίνο
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ
Σελ. 3
Οι τελευταίες εξελίξεις
στην ακτινοθεραπεία
Άντρη Περατικού
Το διαδίκτυο κρύβει πολλές
παγίδες για τους ασθενείς
Αναξιόπιστες πηγές πληροφόρησης εγκυμονούν κινδύνους
H άντληση ανακριβών πληροφοριών για θέματα υγείας από το διαδίκτυο εγκυμονεί σοβαρότατους κινδύνους για πολλούς ασθενείς, ιδιαίτερα για σοβαρά θέματα
όπως οι κακοήθειες και η αντιμετώπισή τους. Πολλοί ασθενείς επηρεάζονται στη
λήψη αποφάσεων από ενδεχομένως αναξιόπιστες πληροφορίες. Συχνά επίσης οι
θεραπευτικές προσεγγίσεις δεν αφορούν τη δική τους περίπτωση. Η ελλιπής και
λανθασμένη πληροφόρηση έχει οδηγήσει σε επικίνδυνες καταστάσεις. Υπήρξαν
μάλιστα και κρούσματα οικονομικής εκμετάλλευση ασθενών. Η ευρεία χρήση
του διαδικτύου καθιστά την παραδοσιακή σχέση ιατρού-ασθενή πολυπλοκότερη,
ιδιαίτερα εάν οι συλλεγείσες από τον ασθενή πληροφορίες δεν είναι ακριβείς.
Άρθρο του Δρ. Αγαθοκλή Αγαθοκλέους, Σελ. 8
ΤΟ ΘΕΜΑ ΕΝΔΟΚΟΛΠΙΚΗ ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
> Στοχευμένη θεραπεία με υψηλή αποτελεσματικότητα
Άρθρο του Δρ. Πανίκου Παπαδόπουλου, Σελ. 4
> Ακρίβεια, έλεγχος, ασφάλεια
Άρθρο της Λώρας Ιωάννου, Σελ. 5
www.bococ.org.cy
Θεραπεία μεταστατικού
καρκίνου παχέος εντέρου
Δρ. Δημήτρης Παπαμιχαήλ
ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ Σελ. 7
ΜΟΝΑΔΑ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ
Εκπαιδευμένοι
για τα δύσκολα
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
Σελ. 6
Χρησιμότητα και φροντίδα
κεντρικής γραμμής Port-A-Cath
Δημήτρης Νικολάου
EΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ, ΔΡ. ΒΑΣΟΥ ΠΥΡΓΟΥ
Αξιοπρέπεια ασθενών, εμπιστοσύνη γιατρών και νοσηλευτών
Ε
ίναι ασφαλώς τιμητική η
επιλογή μου ως προέδρου
του Συμβουλίου των Επιτρόπων του Ογκολογικού Κέντρου
και ευχαριστώ αυτούς που με
εμπιστεύθηκαν.
Ομολογώ ότι στη φάση αυτή
της ζωής μου δεν θα είχα τη
δύναμη να αναλάβω τέτοιο καθήκον, αν λόγω της διάγνωσης
της συζύγου μου με καρκίνο,
δεν είχα ζήσει από κοντά το
Κέντρο μέχρι το θάνατό της.
Ήμουν μάρτυρας του καθημερινού αγώνα που όλο το προσωπικό δίνει για να ανταποκριθεί
σε μεγάλο όγκο απαιτητικής
δουλειάς με άψογο επαγγελματισμό, με ευγένεια και χωρίς καμιά διάκριση ως προς την
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ
Ο ΝΕΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ
προέλευση ή την κοινωνική ή
άλλη θέση των ασθενών.
Αυτό που χαρακτήριζε τις ώρες
παραμονής στο Κέντρο ήταν η
διατήρηση της αξιοπρέπειας
των ασθενών και η εμπιστοσύνη που οι γιατροί και οι νοσηλευτές ενέπνεαν με πολύ
ανθρώπινη προσέγγιση.
Έχοντας αυτά τα βιώματα, θεωρώ ελάχιστο χρέος μου να
προσπαθήσω, ομολογουμένως
κάτω από πρωτόγνωρα δύσκολες συνθήκες, τόσο για την Κυβέρνηση όσο και για την Τράπεζα Κύπρου, ώστε το Κέντρο
όχι μόνο να διατηρήσει αλλά
να συνεχίσει να βελτιώνει το
επίπεδο προσφοράς του στην
κοινωνία.
Δρ. Βάσος Πύργος
Πρόεδρος του Συμβουλίου
των Επιτρόπων του Ογκολογικού
Κέντρου Τράπεζας Κύπρου
Ο Δρ. Βάσος Πύργος σπούδασε
ιατρική στην Αθήνα και ψυχιατρική
στο Λονδίνο. Υπηρέτησε στις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου Υγείας από το 1969 μέχρι
τον Απρίλιο 1995, τα τελευταία 5
χρόνια ως Διευθυντής των Υπηρεσιών. Από το 1995 μέχρι το 2001
υπηρέτησε ως Γενικός Διευθυντής
αρχικά του Υπουργείου Άμυνας
και στη συνέχεια του Υπουργείου
Συγκοινωνιών και Έργων. Τον
Ιανουάριο 2002 διορίστηκε Επίτροπος Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών
Επικοινωνιών και Ταχυδρομικών
Υπηρεσιών, θέση στην οποία
επαναδιορίστηκε τον Ιανουάριο
2008 μέχρι την παραίτησή του τον
Οκτώβριο του ίδιου έτους.
Έρευνα για τις ψυχοκοινωνικές ανάγκες των ασθενών με καρκίνο
Στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου που διεξάγει, αλλά και της επιδιωκόμενης βελτίωσης της
παροχής υπηρεσιών προς τους ασθενείς, το
Κέντρο σε συνεργασία με το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, πραγματοποιεί
έρευνα με θέμα τις ψυχοκοινωνικές ανάγκες
των ασθενών με καρκίνο. Οι ασθενείς/συμμετέχοντες καλούνται να συμπληρώσουν ερωτηματολόγιο που αφορά θέματα σε σωματικό, πρακτικό, συναισθηματικό και οικογενειακό πλαίσιο,
που προκύπτουν από την εμπειρία τους με τον
καρκίνο. Τις συνεντεύξεις διεξάγουν διδακτορικοί φοιτητές του μεταπτυχιακού προγράμματος
κλινικής ψυχολογίας. Η έρευνα αποσκοπεί στο
να αποκτηθεί πληρέστερη εικόνα για τις ανάγκες
των ασθενών ώστε να βελτιωθούν οι παρεχόμενες υπηρεσίες για να ανταποκριθούν σε αυτές.
Όσοι ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στην
έρευνα μπορούν να αποταθούν στο τηλέφωνο
22841340.
Δρ. Ζωή Γιαννούση
Ψυχολόγος
Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου
Δρ. Ελένη Καραγιάννη
Λειτουργός Πρακτικής Άσκησης
Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου
Γεωργία Ναθαναήλ
Μάριος Θεοδώρου, Γεωργία Ναθαναήλ,
Δρ. Ζωή Γιαννούση
ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ
Διδακτορική Φοιτήτρια Κλινικής Ψυχολογίας
Πανεπιστήμιο Κύπρου
Μάριος Θεοδώρου
Διδακτορικός Φοιτητής Κλινικής Ψυχολογίας
Πανεπιστήμιο Κύπρου
Συντακτική Επιτροπή
Ενημερωτικό Δελτίο Ογκολογικού Κέντρου Τράπεζας Κύπρου
ISSN 1986-4728 (print) ISSN 1986-4736 (online)
Δρ. Πέτρος Κίτσιος, Δρ. Πέτρος Πολυβίου, Δρ. Γιόλα Μάρκου,
Δρ. Χριστόδουλος Κωνσταντίνου, Nίκη Βασιλείου, Γιώργος Πολυκάρπου,
Μιχάλης Σταυρινού.
Λεωφόρος Ακροπόλεως 32, 2006 Στρόβολος, Λευκωσία
Tηλ.: 22841302, Φαξ: 22511870, email: [email protected]
Επιμέλεια-παραγωγή: Άλφα Δημιουργική, [email protected]
Εκτύπωση: Τυπογραφεία Κ. Γιαλλούρης & Υιοί Λτδ.
2
ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ
EΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ
ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ AΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Ανασκόπηση από το συνέδριο του Αμερικάνικου
Συνδέσμου Φυσικών Ιατρικής (AAPM)
4-8 Αυγούστου 2013, Ιντιανάπολις, ΗΠΑ
Αναπληρώτρια Διευθύντρια
Τμήματος Ιατροφυσικής
[email protected]
Η
ακτινοθεραπεία, ίσως όσο καμία άλλη ιατρική ειδικότητα,
στηρίζεται στη σύγχρονη τεχνολογία και εξελίσσεται ραγδαία. Κάθε
χρόνο εισάγονται νέα μηχανήματα και
τεχνικές που καθιστούν εφικτή την πιο
ακριβή και αποτελεσματική χορήγησή
της. Οι δύο μεγάλες εξελίξεις που εισήχθηκαν ευρύτατα στο κλινικό περιβάλλον τον τελευταίο χρόνο είναι:
1. Οι “Παραμορφώσιμοι Αλγόριθμοι”
για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της προσαρμοστικής ακτινοθεραπείας. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι
ασθενείς έχουν υποστεί σημαντικές
ανατομικές αλλαγές πριν τελειώσει η
ακτινοθεραπεία τους (ειδικά για καρκινώματα κεφαλής και τραχήλου). Οι
αλλαγές αυτές καθιστούν υποχρεωτικό
το σχεδιασμό ενός νέου πλάνου ακτινοθεραπείας. Η διαδικασία αυτή είναι
γνωστή ως προσαρμοστική ακτινοθεραπεία γιατί προσαρμόζεται το πλάνο
ακτινοθεραπείας στις ανατομικές αλλαγές που έχει υποστεί ο ασθενής. Είναι μια σχετικά χρονοβόρα διαδικασία
κατά την οποία πρέπει να γίνει ολόκληρη η διαδικασία σχεδιασμού από την
αρχή. Οι παραμορφώσιμοι αλγόριθμοι
ΑΡΘΡΟ
Άντρη Περατικού
βοηθούν στη σωστή αντιστοίχιση των
κρίσιμων οργάνων μεταξύ της πρώτης
αξονικής τομογραφίας που είχε γίνει
για το σχεδιασμό και της νέας σάρωσης που έχει γίνει για το σχεδιασμό
του νέου πλάνου καθιστώντας τη διαδικασία σχεδιασμού του νέου πλάνου
ακτινοθεραπείας γρηγορότερη. Μέχρι
τώρα, με τα μέσα που υπήρχαν διαθέ-
σιμα στα τμήματα ακτινοθεραπείας, η
προσαρμοστική ακτινοθεραπεία εφαρμοζόταν σε ασθενείς με μεγάλες ανατομικές αλλαγές. Με τους αλγόριθμους
αυτούς όμως γίνεται εφικτή η χρήση
της σε ασθενείς με μικρές ανατομικές
αλλαγές. Ως εκ τούτου, οι ασθενείς
μπορούν να λάβουν μια πιο σωστή θεραπεία.
2. Η τελειοποίηση των γραμμικών επιταχυντών χωρίς φίλτρο επιπέδωσης.
Οι κλασικοί γραμμικοί επιταχυντές
είχαν ενσωματωμένο ένα φίλτρο επιπέδωσης για κάθε ενέργεια φωτονίων
(ακτίνες-Χ) που παρήγαγαν. Το φίλτρο
αυτό ήταν αναγκαίο γιατί το ζητούμενο
της κλασικής και τρισδιάστατης σύμμορφης ακτινοθεραπείας ήταν οι ακτίνες που προσπίπτουν στους ασθενείς
να είναι επίπεδες μέσα στο σώμα για
να υπάρχει ομοιόμορφη κατανομή της
δόσης στον όγκο. Με τις νέες τεχνικές
ακτινοθεραπείας (IMRT, VMAT) δεν είναι πλέον αναγκαία η ύπαρξη φίλτρου
επιπέδωσης γιατί το ζητούμενο είναι
η ανομοιογενής κατανομή της δόσης,
έτσι ώστε να δοθεί περισσότερη δόση
σε μερικές περιοχές του όγκου που
τη χρειάζεται. Με τους κλασικούς
γραμμικούς επιταχυντές οι νέες αυτές
τεχνικές ήταν αρκετά χρονοβόρες, με
αποτέλεσμα οι ασθενείς να πρέπει
να παραμένουν ακίνητοι στο κρεβάτι
θεραπείας για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Οι νέοι γραμμικοί επιταχυντές
έχουν πολύ υψηλότερο ρυθμό δόσης
και η καθημερινή θεραπεία των ασθενών διαρκεί πολύ λιγότερο.
15ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΟΥ ΣΩΛΗΝΑ, Βαρκελώνη 3-6 Ιουλίου
Εξελίξεις στη θεραπεία μεταστατικού καρκίνου παχέος εντέρου
Όπως πάντα το συνέδριο συγκέντρωσε το ενδιαφέρον με πολλές
ανακοινώσεις που αφορούν την αντιμετώπιση ασθενών με καρκίνους στομάχου, παγκρέατος/χοληφόρων και κολο-ορθικού καρκίνου. Θα αναφερθώ σε δύο ανακοινώσεις που αφορούν ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου. Η μελέτη IMPACT,
μια τυχαιοποιημένη μελέτη φάσεως ΙΙ, εξέτασε την επίδραση του
φαρμάκου MGN 1703 στο ανοσοποιητικό σύστημα. Πρόκειται για
ένα μικρό μόριο του DNA το οποίο αναγνωρίζεται από υποδοχείς
σε ορισμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Ασθενείς
που έλαβαν το φάρμακο αυτό επιπρόσθετα της χημειοθεραπείας
είχαν σημαντικά μεγαλύτερο διάστημα ελεύθερο επιδείνωσης νόσου σε σχέση με τους ασθενείς που λάμβαναν μόνο χημειοθερα-
πεία. Μια άλλη ανακοίνωση αφορούσε στην περαιτέρω μοριακή
ανάλυση από την μελέτη PRIME (χημειοθεραπεία με FOLFOX +
Panitumumab vs FOLFOX) των γονιδίων K-RAS, N-RAS και B-RAF. Η
μελέτη αυτή ανέδειξε πως οι ασθενείς που λαμβάνουν το φάρμακο
Panitumumab (αναστολέα του EGFR επιδερμικού αυξητικού παράγοντα) θα πρέπει να ελέγχονται για μεταλλάξεις σε επιπλέον κοδικόνια του K-RAS όπως επίσης για μεταλλάξεις του N-RAS, δεδομένου ότι οι ασθενείς αυτοί δεν ανταποκρίνονται στο συγκεκριμένο
φάρμακο. Μέχρι πρότινος γινόταν έλεγχος μόνο στα κοδικόνια 12
και 13 του K-RAS. Κάτι τέτοιο θα αυξήσει τη στόχευση των ασθενών
που θεραπεύονται με το μονοκλωνικό αντίσωμα Panitumumab, καθώς επίσης και την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
ΑΡΘΡΟ
Δρ. Δημήτρης
Παπαμιχαήλ
Διευθυντής
Παθολογικής
Ογκολογίας
[email protected]
3
ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ
ΤΟ ΘΕΜΑ ΕΝΔΟΚΟΛΠΙΚΗ ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
Στοχευμένη θεραπεία με υψηλή αποτελεσματικότητα
και πολύ χαμηλή τοξικότητα
Η
βραχυθεραπεία είναι μια μέθοδος
ακτινοθεραπείας που μας επιτρέπει
να δίνουμε μια σχετικά μεγάλη δόση
ακτινοβολίας από κοντινή απόσταση. Έτσι, δεν
επηρεάζονται άλλα κοντινά όργανα και έχουμε
ελάχιστες παρενέργειες.
Η κολπική βραχυθεραπεία (ΚΒ) εφαρμόζεται
κυρίως στον καρκίνο του ενδομητρίου μετά την
υστερεκτομή για πρόληψη της τοπικής υποτροπής. Η ΚΒ χορηγείται επίσης μετεγχειρητικά
σε περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας που δεν είναι αρκετά ριζική η υστερεκτο-
στις ασθενείς και προκαλεί ελάχιστες παρενέργειες. Οι γυναίκες που υποβάλλονται στη
θεραπεία αυτή μπορούν να συνεχίσουν τη φυσιολογική τους ζωή και δεν χρειάζεται να παίρνουν οποιεσδήποτε προφυλάξεις. Επίσης δεν
αποτελούν κίνδυνο για το περιβάλλον τους. Η
γυναικολογική εξέταση που προηγείται και η
τοποθέτηση του εφαρμοστή προκαλούν ίσως
κάποια δυσφορία, αλλά όχι πόνο. Σε περιπτώσεις που υπάρχει ήδη μια στένωση του κόλπου
ή κάποιο άλλο ανατομικό εμπόδιο χρησιμοποιείται γέλη με τοπικό αναισθητικό για ανακούφι-
Οι γυναίκες που υποβάλλονται
στη θεραπεία αυτή μπορούν
να συνεχίσουν τη φυσιολογική τους
ζωή και δεν χρειάζεται να παίρνουν
οποιεσδήποτε προφυλάξεις.
ΑΡΘΡΟ
Δρ. Πανίκος Παπαδόπουλος
Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος
[email protected]
μή και στον καρκίνο του κόλπου. Πολύ συχνά
συνδυάζεται με εξωτερική ακτινοθεραπεία.
Χρησιμοποιούνται ειδικοί εφαρμοστές/καθετήρες οι οποίοι τοποθετούνται μέσα στον
κόλπο της γυναίκας. Είναι διαθέσιμοι σε διάφορα μεγέθη ούτως ώστε να προσαρμόζεται
η θεραπεία στην κάθε ασθενή ξεχωριστά. Ο
κεντρικός άξονας των εφαρμοστών αποτελείται από ένα μεταλλικό σωληνάκι το οποίο
ενώνεται με ειδικούς καθετήρες με το μηχάνημα της βραχυθεραπείας. Η εφαρμογή γίνεται
από τον υπεύθυνο ακτινοθεραπευτή ογκολόγο
μετά από γυναικολογική εξέταση. Η όλη διαδικασία διαρκεί 20-30 λεπτά και γίνονται συνήθως δύο έως τρεις θεραπείες, μια φορά την
εβδομάδα. Πρόκειται για θεραπεία που γίνεται
πολύ εύκολα και απλά, είναι πολύ καλά ανεκτή
ση των ασθενών.
Την περίοδο της θεραπείας μπορεί να παρουσιαστεί ερεθισμός/φαγούρα στον κόλπο. Πολύ
σπάνια επίσης παρουσιάζεται ερεθισμός του
εντέρου και της κύστης.
Η μεγάλη πλειοψηφία των γυναικών κάνουν τη
θεραπεία αυτή χωρίς κανένα απολύτως πρόβλημα. Μετά τη θεραπεία μπορεί μακροπρόθεσμα να παρατηρηθεί ξηρότητα και ατροφία
του κόλπου. Σε σπάνιες περιπτώσεις, κάτω του
1%, παρατηρείται χρόνιος ερεθισμός είτε της
κύστης είτε του εντέρου με ευκοιλιότητα ή συχνουρία και κάψιμο στην ούρηση σε αραιά διαστήματα. Γενικά πρόκειται για μια κομψή και
στοχευμένη θεραπεία που προσφέρει ψηλή
αποτελεσματικότητα συνδυασμένη με πολύ
χαμηλή τοξικότητα.
4
ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ
Ακρίβεια, έλεγχος, ασφάλεια
Η
ραδιενεργός πηγή που χρησιμοποιείται κυρίως στην ενδοκολπική βραχυθεραπεία είναι το Ιρίδιο-192 (Ir192). Η μεταφορά της πηγής στον ασθενή γίνεται με ειδικούς εφαρμοστές/καθετήρες, οι οποίοι εισάγονται προσωρινά κοντά ή μέσα
στον όγκο από τον ογκολόγο ακτινοθεραπευτή. Η πηγή, που είναι
σε μορφή σφαιριδίου, οδηγείται σε προκαθορισμένες θέσεις για
ορισμένο χρονικό διάστημα, προκειμένου η κατανομή της δόσης
να είναι με βάση τη συνταγογράφηση του ιατρού. Η κατανομή της
δόσης στους ιστούς σχεδιάζεται από τους φυσικούς ιατρικής με τη
χρήση συστήματος σχεδιασμού θεραπείας, το οποίο περιλαμβάνει
λογισμικό σύστημα με αλγόριθμους για τη μοντελοποίηση των ακτίνωv-γ που εκπέμπονται από την πηγή Ιριδίου-192. Η διαδικασία του
σχεδιασμού του πλάνου πραγματοποιείται πριν από την έναρξη της
θεραπείας και επαληθεύεται από εξειδικευμένους φυσικούς ιατρι-
ΑΡΘΡΟ
Λώρα Ιωάννου
Ανώτερη Ιατροφυσικός
[email protected]
κής. Κάθε πλάνο θεραπείας είναι ειδικά διαμορφωμένο ώστε να
ταιριάζει στις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενή, βάσει των κατευθυντήριων γραμμών που καθορίζονται από τον ογκολόγο ακτινοθεραπευτή κατά τη γυναικολογική εξέταση. Το πλάνο μεταφέρεται στο
μηχάνημα βραχυθεραπείας όπου και χορηγείται η θεραπεία.
Πριν ξεκινήσει η θεραπεία οι εφαρμοστές πρέπει να τοποθετηθούν
σύμφωνα με τον αρχικό υπολογισμό του πλάνου και η ακριβής τοποθέτηση της πηγής στις προσχεδιασμένες θέσεις ελέγχεται από
ηλεκτρονικά συστήματα. Όλα τα συστήματα σχεδιασμού και τοποθέτησης της πηγής στον ασθενή, καθώς και η δοσιμετρία της πηγής,
ελέγχονται βάσει πρωτοκόλλου από το Τμήμα Ιατρικής Φυσικής,
έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η σωστή λειτουργία και η συμπεριφορά
των συστημάτων.
Η διαδικασία φόρτισης της πηγής μετά την εισαγωγή των εφαρμοστών στον ασθενή ονομάζεται μέθοδος μεταφόρτισης και ενισχύει
την ποιότητα της εφαρμογής του πλάνου θεραπείας και την αποτελεσματικότητα της ακτινοπροστασίας, τόσο για τον ασθενή, όσο
και για τα εμπλεκόμενα μέλη του προσωπικού. Στη θεραπεία αυτή
η ραδιενεργός πηγή δεν παραμένει στο σώμα μετά το τέλος θεραπείας και συνεπώς δεν υπάρχει κίνδυνος ακτινοβολίας για τον
υπόλοιπο κόσμο και το περιβάλλον.
5
ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ
YΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΜΗΜΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ Β’
Χρησιμότητα και φροντίδα κεντρικής γραμμής Port-A-Cath
ΑΡΘΡΟ
Δημήτρης Νικολάου
Προϊστάμενος Νοσηλευτής
[email protected] Το Port-A-Cath είναι μία υποδορίως εμφυτεύσιμη συσκευή, η οποία διασφαλίζει
μόνιμη πρόσβαση στο φλεβικό δίκτυο, ιδιαίτερα χρήσιμη σε ασθενείς που υποβάλλονται σε μακροχρόνια χημειοθεραπεία. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για
τη χημειοθεραπεία είναι συχνά τοξικά και προκαλούν βλάβη στο δέρμα, τους μύες
και τις φλέβες, με αποτέλεσμα μετά από τις πρώτες κιόλας συνεδρίες, η χορήγησή
τους να καθίσταται βασανιστική και επώδυνη για τον ασθενή.
Η
συσκευή Port-A-Cath παρέχει τη δυνατότητα γρήγορης, εύκολης και ανώδυνης πρόσβασης σε όσο το δυνατόν ευρύτερες
φλέβες τους σώματος καθώς και την αβίαστη αιμοληψία στους
ασθενείς. Επιπρόσθετα, σε ορισμένα σχήματα χημειοθεραπείας παρέχεται η δυνατότητα στον ασθενή να λαμβάνει τη θεραπεία στο σπίτι.
Τι είναι η συσκευή “Port-A-Cath”;
και διενεργείται αναρρόφηση αίματος ώστε να επιβεβαιωθεί η καλή
λειτουργία της συσκευής. Στη συνέχεια, αφαιρείται η σύριγγα, προσαρμόζεται το σύστημα έγχυσης των φαρμάκων στη βελόνη κι αρχίζει
η θεραπεία. Στο τέλος κάθε θεραπείας εγχύεται διάλυμα ηπαρίνης στο
σύστημα ώστε να αποτραπεί η θρόμβωση κι απόφραξή του. Η έκπλυση
είναι αναγκαία, ακόμα κι αν δεν χρησιμοποιείται το σύστημα, μία φορά
το μήνα.
Η συσκευή αυτή αποτελείται από δύο μέρη. Μία μεταλλική ή πλαστική
θέση εισόδου (portal) και ένα σιλικονούχο καθετήρα (catheter).
Η θέση εισόδου εμφυτεύεται κάτω από το
δέρμα στο άνω μέρος του θώρακα είτε δεξιά
είτε αριστερά. Γίνεται αντιληπτή ψηλαφητά,
ενώ σε αδύνατους ασθενείς μπορεί να φαίνεται σαν ένα μικρό εξόγκωμα κάτω από το
δέρμα. Ο καθετήρας στο ένα του άκρο συνδέεται με τη θέση εισόδου, εισέρχεται εντός
ενός υποδορίου τούνελ και καταλήγει διά
μέσου μιας μεγάλης φλέβας (υποκλείδιος
ή έσω σφαγίτιδα) λίγο πριν την είσοδο στην
καρδιά. Η συσκευή βρίσκεται εξ ολοκλήρου
κάτω από το δέρμα, οπόταν η κολύμβηση και
το μπάνιο δεν αποτελούν προβλήματα.
Πώς εφαρμόζεται;
Η διαδικασία εφαρμογής της συσκευής Port-A-Cath γίνεται πάντα στο
χειρουργείο με τοπική ή γενική αναισθησία. Ο ασθενής μπορεί ευθύς
αμέσως να αποχωρήσει από το νοσοκομείο, και μπορεί να κάνει άμεσα
χρήση του συστήματος για χημειοθεραπεία.
Πώς χρησιμοποιείται;
Ο/Η νοσηλευτής/τρια ακινητοποιεί τη θέση εισόδου ανάμεσα στα δάκτυλά του, πιέζοντάς την προς το σκληρό θωρακικό τοίχωμα.
Τι φροντίδα απαιτείται μετεγχειρητικά;
Εννοείται ότι η όλη διαδικασία γίνεται με άσηπτη τεχνική, δηλαδή ο/η
νοσηλευτής/τρια φέρει αποστειρωμένα γάντια και προηγουμένως
έχει καθαριστεί σχολαστικά η περιοχή παρακέντησης με αντισηπτικό. Δεν απαιτείται τοπική αναισθησία. Στη συνέχεια, ειδική γωνιώδης
βελόνη (Griper), που δεν τραυματίζει τη σιλικόνη της θέσης εισόδου,
προωθείται διά του δέρματος μέχρι τον πυθμένα της συσκευής, οπόταν και προβάλλει αντίσταση. Κατόπιν συνδέεται σύριγγα στη βελόνη
Για ένα δεκαήμερο απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς υπάρχει σοβαρός κίνδυνος μόλυνσης του συστήματος. Το τραύμα θα πρέπει να
παραμένει στεγνό και καθαρό. Θα πρέπει επίσης να αποφεύγεται η
εργώδης και επίπονη δραστηριότητα του χεριού προς την πλευρά της
επέμβασης. Εάν δεν χρησιμοποιηθεί την πρώτη εβδομάδα, απαιτείται
μία αλλαγή του τραύματος και έλεγχος του συστήματος. Τα ράμματα
συνήθως αφαιρούνται μετά από πάροδο 10 ημερών. Μετά τη λήξη
των συνεδριών χημειοθεραπείας, μπορεί εύκολα το Port-A-Cath να
αφαιρεθεί με τοπική αναισθησία.
6
ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ
ANΘΡΩΠΟΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΜΟΝΑΔΑ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ
Εκπαιδευμένοι για τα δύσκολα
Η
Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας
(ΜΗΝ) λειτουργεί από τον Αύγουστο
του 1998, όταν το Κέντρο άρχισε να
προσφέρει τις υπηρεσίες του. Βρίσκεται
στο ισόγειο και σε αυτή περιλαμβάνονται η
αίθουσα αναμονής, τρία ιατρεία, χώρος για
φλεβοκέντηση, ειδικός χώρος ετοιμασίας
και ανασύστασης κυτταροστατικών φαρμάκων, φαρμακείο, σταθμός υποδοχής και δύο
δωμάτια χορήγησης χημειοθεραπειών. Η
δυναμικότητα της Μονάδας είναι 12 κλίνες
και 4 καρέκλες. Ο αριθμός των θεραπειών
κατά τη διάρκεια του κανονικού ωραρίου
της Μονάδας από τις 8.00 μέχρι τις 4.30 καθημερινά, από Δευτέρα μέχρι Παρασκευή,
μπορεί να φτάσει το τετραπλάσιο, δηλαδή
τους 64 ασθενείς. Κάθε θεραπεία μπορεί
να διαρκέσει από 30 λεπτά μέχρι το πολύ
εφτά ώρες.
Σε ετήσια βάση διενεργούνται στο τμήμα
περίπου 10.000 χημειοθεραπείες, γεγονός
που επιτρέπει τη συσσώρευση γνώσεων και
εμπειριών στο προσωπικό.
Σκοπός μας είναι η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών με ασφάλεια και αυτό δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς τη συμβολή
ΑΡΘΡΟ
Κλεοπάτρα Δημοσθένους
Προϊστάμενη Νοσηλεύτρια
[email protected]
Σκοπός μας είναι η παροχή
ποιοτικών υπηρεσιών
με ασφάλεια
μιας πραγματικά αφοσιωμένης ομάδας, την
οποία αποτελούν: Τρεις Ιατροί, ένας Φαρμακοποιός, μια Τομεάρχης Νοσηλεύτρια,
μια Προϊστάμενη Νοσηλεύτρια, δεκατρείς
Νοσηλευτές, δύο Βοηθοί Θαλάμου και δύο
υπάλληλοι υποδοχής.
7
ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ
Το Κέντρο επενδύει διαχρονικά στην επαγγελματική κατάρτιση και εξειδίκευση του
προσωπικού. Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, είτε διοργανώνονται ενδοϋπηρεσιακά σεμινάρια είτε εντοπίζονται
κατάλληλα εκπαιδευτικά προγράμματα σε
κέντρα αναφοράς για τη θεραπεία του καρκίνου στο εξωτερικό. Αυτά καλύπτουν ένα
ευρύ φάσμα θεμάτων σχετικών με τη χορήγηση χημειοθεραπείας (π.χ. φλεβοκέντηση,
ανασύσταση και χορήγηση χημειοθεραπευτικών φαρμάκων). Το νοσηλευτικό προσωπικό, μέσα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα,
την πολύχρονη πείρα και καθημερινή τριβή
με την ετοιμασία, ανασύσταση και χορήγηση
κυτταροστατικών παραγόντων, έχει πετύχει
την αποτελεσματική και ασφαλή λειτουργία
της Μονάδας, καθώς και την εξοικονόμηση
χημειοθεραπευτικών φαρμάκων.
Προσβλέπουμε στην ολοκλήρωση των κατασκευαστικών έργων, ώστε η μονάδα να μεταφερθεί σε πολύ πιο ευρύχωρο και φιλικό
χώρο. Αυτό θα μας δώσει τη δυνατότητα να
εξυπηρετούμε τους ασθενείς με ακόμη μεγαλύτερη άνεση, με λιγότερες καθυστερήσεις και με μεγαλύτερη ασφάλεια.
ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ
ΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΩΣ ΠΗΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ
Οι παγίδες που κρύβει το διαδίκτυο
Ο
παγκόσμιος διαδικτυακός ιστός αποτελεί σήμερα την πιο διαδεδομένη
μορφή πληροφόρησης για όλα τα
ζητήματα της καθημερινότητάς μας, ανάμεσά τους και τα θέματα υγείας. Ανατρέχοντας
τον παγκόσμιο ιστό, μπορεί κανείς να συναντήσει διάφορους τύπους ιστοσελίδων ιατρικού περιεχομένου: ενημέρωσης για διάφορα νοσήματα, επικοινωνίας με λειτουργούς
υγείας, παράθεσης εμπειριών ασθενών,
συμμετοχής σε δίκτυα υποστήριξης ασθενών.
Ως ιατροί συναντούμε καθημερινά ασθενείς που πριν καταφύγουν σε εμάς έχουν
ήδη περιηγηθεί σε αρκετές ιστοσελίδες και
γνωρίζουν αρκετά για το νόσημά τους. Η παραδοσιακή σχέση ιατρού-ασθενή καθίσταται
έτσι πολυπλοκότερη, ιδιαίτερα εάν οι συλλεγείσες από τον ασθενή πληροφορίες δεν
είναι ακριβείς. Εδώ ακριβώς παρουσιάζονται
και οι κίνδυνοι της χρήσης του διαδικτύου ως
πηγής πληροφόρησης για θέματα υγείας και
ιδιαίτερα για σοβαρά θέματα όπως οι κακοήθειες και η αντιμετώπισή τους. Πολλοί ασθενείς επηρεάζονται στη λήψη αποφάσεων
από ενδεχομένως αναξιόπιστες πληροφορίες. Συχνά επίσης οι θεραπευτικές προσεγγίσεις δεν αφορούν τη δική τους περίπτωση.
Η ελλιπής και λανθασμένη πληροφόρηση
έχει οδηγήσει σε επικίνδυνες καταστάσεις.
Δεν πρέπει, ακόμη, να μας διαφεύγει η
οικονομική εκμετάλλευση ασθενών από
ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ
ΑΡΘΡΟ
Δρ. Aγαθοκλής Αγαθοκλέους
Αιματολόγος
[email protected]
κάποιους επιτήδειους. Απαιτείται, λοιπόν,
προσοχή όταν χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο
για θέματα υγείας. Οι κυριότερες παγίδες
είναι: οι αναξιόπιστες πηγές και η υιοθέτηση πληροφοριών που δεν ταιριάζουν στον
συγκεκριμένο ασθενή. Για το λόγο αυτό το
Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ (National
Institute of Health) έχει δημοσιοποιήσει τις
ακόλουθες οδηγίες που βοηθούν τους ενδιαφερόμενους να κρίνουν την αξιοπιστία του
περιεχομένου μιας ιστοσελίδας:
Σε κάθε ιστοσελίδα πρέπει να καθορίζονται σαφώς ο σκοπός, τα αντικείμενα που
καλύπτονται και ο πληθυσμός στον οποίο
απευθύνονται.
Να γνωστοποιούνται οι υπεύθυνοι για το
περιεχόμενό της, καθώς
και οι χορηγοί της
που πρέπει να είναι
άτομα ή οργανισμοί που έχουν σχέση με την
υγεία. Το υλικό που προέρχεται από ειδικούς
του κλάδου και αναγνωρισμένα ιδρύματα ή
φορείς θεωρείται έγκυρο και αξιόπιστο.
Πρέπει να αναφέρονται οι πηγές πληροφοριών καθώς και τα στοιχεία των συντακτών (γνωστικό αντικείμενο, ηλεκτρονική διεύθυνση) ώστε να μπορεί να επικοινωνήσει
κάθε ενδιαφερόμενος.
Nα γίνεται ενημέρωση-ανανέωση του υλικού ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να
παρακολουθείται η ταχεία εξέλιξη των επιστημών υγείας και οι πληροφορίες που παρατίθενται να είναι σύγχρονες και τεκμηριωμένες. Είναι πολύ σημαντικό να παρέχονται
στοιχεία σχετικά με την πρώτη δημοσίευση,
την ενημέρωση και το πότε αναμένεται να
πραγματοποιηθεί η επόμενη, ώστε να καθίσταται εύκολη η αξιολόγηση του περιεχομένου των πληροφοριών. Αν δεν υπάρχει
ενημέρωση και ανανέωση του υλικού, αυτό
θεωρείται αναξιόπιστο.
Εάν ζητούνται από το χρήστη προσωπικά
στοιχεία, πρέπει να γίνεται γνωστό πού θα
χρησιμοποιηθούν.
Επιδίωξή μας είναι ο ασθενής να είναι σωστά πληροφορημένος και προς την κατεύθυνση αυτή θεωρούμε πως συμβάλλουν
οι πιο πάνω αρχές. Τονίζουμε, όμως, πως η
από διαδικτύου ενημέρωση δεν υποκαθιστά
την προσωπική μας επαφή με τον ασθενή.
8