ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ ΤΕΥΧΟΣ 5 ΜΑΡΤΙΟΣ 2013 ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ Σελ. 3 Θεωρείται πλέον χρόνιο νόσημα το πολλαπλούν μυέλωμα; Δρ. Aγαθοκλής Αγαθοκλέους Εφαρμογή της τομοσύνθεσης στη διερεύνηση του μαστού Δρ. Πέτρος Πολυβίου Παγκόσμιο συνέδριο για τον καρκίνο του μαστού Νέες θεραπείες αντιμετώπισης του καρκίνου του νεφρού Δρ. Ελένη Κακουρή, Δρ. Γιόλα Μάρκου Περίπου τριάντα περιστατικά καρκίνου του νεφρού διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο στην Κύπρο και δέκα από αυτά έχουν ή αναπτύσσουν μεταστατική νόσο. Παγκοσμίως τα ποσοστά καρκίνου του νεφρού ανέρχονται στο 2% του συνόλου των καρκίνων που εκδηλώνονται σε ενήλικες. Κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 210.000 περιστατικά καρκίνου του νεφρού σε όλο τον κόσμο, τα πλείστα σε ηλικίες μεταξύ 60-70 χρόνων, σε αναλογία 1,5:1 άνδρες προς γυναίκες. Τα τελευταία χρόνια, νέοι βιολογικοί παράγοντες και φάρμακα που αναστέλλουν ειδικά την αγγειογένεση εμφανίζουν εξαιρετικά αποτελέσματα δίνοντας ελπίδες για καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενών με μεταστατική νόσο. Οι νέες βιολογικές θεραπείες που έχουν αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια προσφέρουν σημαντική βελτίωση τόσο στην επιβίωση όσο και στην ποιότητα της ζωής ασθενών με καρκίνο του νεφρού προσφέροντας πραγματικές ελπίδες στην αντιμετώπιση της νόσου. Άρθρο του Δρ. Χάρη Χαραλάμπους, Σελ. 4 Άννα Βανέζη, Λουκία Πατσαλή Αξονική ουρογραφία Άρθρο του Ανδρέα Δημοκράτους, Σελ. 5 Δρ. Φλώρα Κυριάκου ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ Σελ. 7 Απώλεια μαλλιών από τη χημειοθεραπεία ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ Σελ. 8 Σελ. 6 Σελ. 7 Είναι επικίνδυνη η ακτινοβολία από ιατρικές εξετάσεις; Ψυχραιμία, εξωστρέφεια και αυτοπειθαρχία Ερατώ Στυλιανού Μαρκίδου, Δρ. Χριστόδουλος Κωνσταντίνου Ηλίας Ηλία www.bococ.org.cy EΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Δωρεάν πρόσβαση στο Διαδίκτυο Οι ασθενείς, οι συνοδοί τους και οι επισκέπτες του Κέντρου έχουν πλέον τη δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης στο διαδίκτυο, χάρη στο ασύρματο δίκτυο (Wi-Fi) που λειτουργεί από τις αρχές Ιανουαρίου. Ως αποτέλεσμα ο χρόνος της παραμονής στους χώρους του νοσοκομείου είναι περισσότερο ευχάριστος και δημιουργικός. Το έργο υλοποιήθηκε από το προσωπικό του τμήματος πληροφορικής του Κέντρου με εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας. Ευχαριστούμε θερμά τη CYTA και την A.C. Nielsen για τη χορηγία τους. ΔΩΡΕΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΑΥΡΙΔΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ Δανειστική βιβλιοθήκη στο τμήμα εσωτερικών ασθενών Στα σαλόνια επισκεπτών στους θαλάμους εσωτερικών ασθενών του Κέντρου υπάρχουν βιβλία λογοτεχνίας και γενικού ενδιαφέροντος, διαθέσιμα για χρήση από τους ασθενείς και το προσωπικό. Η μικρή αυτή βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε με την ευγενή δωρεά της οικογένειας Φοίβου Σταυρίδη τον περασμένο Οκτώβριο. Η δωρεά περιλάμβανε 131 τόμους, ενώ ακολούθησε επιπρόσθετη δωρεά 100 τόμων από τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου. Η Διεύθυνση και το προσωπικό του Κέντρου εκφράζουν τις ευχαριστίες τους προς τους δωρητές, καθώς και την ικανοποίησή τους για το μεγάλο ενδιαφέρον που έχει επιδειχθεί για χρήση των βιβλίων. Zητείστε τους κωδικούς πρόσβασης από την υποδοχή. Εισφορά από τους φοιτητές της Ιατρικής Σχολής St George’s Κάθε Νοέμβριο οι φοιτητές της Ιατρικής Σχολής St George’s διοργανώνουν την εκστρατεία Movember για να ευαισθητοποιήσουν τον πληθυσμό για τον καρκίνο του προστάτη και να συλλέξουν χρήματα για πρόληψη και θεραπεία του καρκίνου. Οι φετινές εκδηλώσεις περιελάμβαναν μάθημα χορού ζούμπα, δείπνο για την ημέρα των Ευχαριστιών (Thanksgiving), τουρνουά ποδοσφαίρου, περιδιάβαση στους δρόμους της Λευκωσίας για ενημέρωση και συλλογή χρημάτων και διαγωνισμό πόκερ. Κορυφώθηκαν δε με επίσημο δείπνο στις 30 Νοεμβρίου κατά τη διάρκεια του οποίου έγινε η στέψη του Mr. and Miss Movember. Από τις πιο πάνω εκδηλώσεις συγκεντρώθηκε το ποσό των € 1,517.85 το οποίο προσφέρθηκε στο Ογκολογικό Κέντρο για την ενίσχυση της έρευνας του καρκίνου του προστάτη. Αντιπροσωπεία των φοιτητών στο Κέντρο κατά την επίδοση της επιταγής. Μύθοι για τον καρκίνο Στο πλαίσιο των προσπαθειών για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, κυκλοφορεί ειδικό έντυπο για τον καρκίνο. Το έντυπο διατίθεται και στην ιστοσελίδα του Κέντρου: http://www.bococ.org.cy/cache/e3408432c1a48a52fb6c74d926b38886.pdf ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ Συντακτική Επιτροπή Ενημερωτικό Δελτίο Ογκολογικού Κέντρου Τράπεζας Κύπρου ISSN 1986-4728 (print) ISSN 1986-4736 (online) Δρ. Πέτρος Κίτσιος, Δρ. Πέτρος Πολυβίου, Δρ. Γιόλα Μάρκου, Δρ. Χριστόδουλος Κωνσταντίνου, Nίκη Βασιλείου, Γιώργος Πολυκάρπου, Μιχάλης Σταυρινού. Λεωφόρος Ακροπόλεως 32, 2006 Στρόβολος, Λευκωσία Tηλ. 22841302, Fax: 22511870, email: [email protected] Επιμέλεια-παραγωγή: Άλφα Δημιουργική, [email protected] Εκτύπωση: Τυπογραφεία Κ. Γιαλλούρης & Υιοί Λτδ. 2 ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ EΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 54η Συνάντηση Αμερικανικής Αιματολογικής Εταιρείας (ASH) Πολλαπλούν μυέλωμα Θεωρείται πλέον χρόνιο νόσημα; Π ραγματοποιήθηκε στην Ατλάντα η Ετήσια Συνάντηση της Αμερικανικής Αιματολογικής Εταιρείας (ASH) με συμμετοχή Αιματολόγων από όλο τον κόσμο. Όπως διαφάνηκε μέσα από πληθώρα ομιλιών και επιστημονικών ανακοινώσεων, το Πολλαπλούν Μυέλωμα (Π.Μ.) ανήκει στα νοσήματα που απασχολούν ιδιαίτερα τους ερευνητές. Δρ. Αγαθοκλής Αγαθοκλέους Αιματολόγος [email protected] Πρόκειται για αιματολογική κακοήθεια, αποτέλεσμα κλωνικής διαταραχής του πλασματοκυττάρου. Η διάμεση ηλικία διάγνωσης είναι τα 70 έτη, ενώ κατά 35% αφορά άτομα κάτω των 65 ετών. Η εισαγωγή νεότερων φαρμάκων έχει οδηγήσει σε σημαντικά μεγαλύτερη διάμεση επιβίωση, ενώ κάποιοι ασθενείς δύναται να αποθεραπευτούν. Όπως τονίστηκε και στη συνάντηση, νεότερα φάρμακα, όπως τα ανοσοτροποποιητικά (Θαλιδομίδη, Λεναλιδομίδη) και οι αναστολείς του Πρωτεασώματος (Μπορτεζομίμπη) αποτελούν πλέον τη βάση της θεραπείας. Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται σε συνδυασμούς με τα παλαιότερα: αλκυλιούντες παράγοντες, κορτικοστεροειδή, ανθρακυκλίνες. Πέραν των θεραπευτικών επιλογών, έχει βελτιωθεί η κατανόηση της βιολογίας και της παθογένεσης της νόσου, παρέχοντας προγνωστικές πληροφορίες. Γίνονται προσπάθειες ανάπτυξης ανάλογων θεραπευτικών προσεγγίσεων, ιδιαίτερα για ασθενείς πτωχής πρόγνωσης, που χρήζουν επιθετικότερης αντιμετώπισης, δεδομένης της μικρότερης διάμεσης επιβίωσής τους. Η τάση στην αρχική θεραπεία είναι η χορήγηση συνδυασμού τριών φαρμάκων, που φαίνεται να επιτυγχάνει καλύτερα αποτελέσματα, ενώ, μέχρι στιγμής, δεν στοιχειοθετείται υιοθέτηση συνδυασμών τεσσάρων φαρμάκων. Η επιλογή της αρχικής θεραπείας καθορίζεται από τη διαθεσιμότητα των φαρμάκων, την ηλικία του ασθενή, τυχόν ύπαρξη άλλων προβλημάτων υγείας, εάν ο ασθενής θα υποβληθεί σε αυτόλογη μεταμόσχευση μυελού μετά την αρχική θεραπεία και την προγνωστική κατηγοριοποίηση με βάση τις γενετικές βλάβες. Με τα δεδομένα που παρουσιάστηκαν στη συνάντηση του ASH συνάγεται πως το Π.Μ. τείνει να εξελιχθεί σε ένα, ανίατο μεν, αλλά χρόνιο νόσημα, ενώ για κάποιους ασθενείς μπορεί να επιτευχθεί και θεραπεία της νόσου. San Antonio breast cancer meeting Το San Antonio breast cancer meeting είναι το μεγαλύτερο παγκόσμιο συνέδριο για τον καρκίνο του μαστού με πέραν των 8000 συνέδρων, όπου παρουσιάζονται θέματα θεραπευτικής αντιμετώπισης αλλά και νεότερων ερευνητικών προγραμμάτων. Στο συνέδριο συμμετείχε το Ογκολογικό Κέντρο με δύο ιατρούς. Από τα πιο σημαντικά νέα που συζητήθηκαν ήταν: -Μελέτη ATLAS: η παράταση της ορμονοθεραπείας με Ταμοξιφένη πέραν της 5ετίας έχει όφελος τόσο στη μείωση των υποτροπών όσο και στην αύξηση της συνολικής επιβίωσης. Η μελέτη αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για τις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. -Μελέτη BEATRICE: η προσθήκη του φαρμάκου Avastin σε ασθενείς με τριπλά αρνητικά καρκίνο του μαστού δεν έδειξε όφελος. Άλλες μελέτες με τη χρήση του φαρμάκου αυτού αναμένονται. -Μελέτη CALOR: η προσθήκη χημειοθεραπείας μετά από τοπική υποτροπή είναι βοηθητική και πρέπει να συζητείται με τους ασθενείς. -Μελέτη HERA και PHARE: η χρήση του φαρμάκου Herceptin πέραν του ενός χρόνου για περίοδο 2 ετών δεν συνίσταται. Επίσης η χρήση του Herceptin για μια περίοδο μόνο 6 μηνών δεν ήταν αρκετή. Συζητήθηκαν επίσης πολλά νέα ερευνητικά φάρμακα, σε αρχικές όμως φάσεις μελετών. Δρ. Ελένη Κακουρή, Δρ. Γιόλα Μάρκου Εφαρμογή της τομοσύνθεσης στη διερεύνηση του μαστού Σ το τελευταίο Αμερικανικό Συνέδριο Ακτινολογίας (Σικάγο, 25-30/11/2012) έγινε αριθμός ανακοινώσεων που αφορούν στην εφαρμογή της τομοσύνθεσης στη διερεύνηση του μαστού. Συμφώνα με τις ανακοινώσεις αυτές, η χρήση της τομοσύνθεσης μαζί με τη ψηφιακή μαστογραφία οδηγεί στη διάγνωση περισσότερων καρκίνων σε αρχικό στάδιο, παρά με τη χρήση της ψηφιακής μαστογραφίας μόνο. Επιπρόσθετα οδηγεί στη μείωση των επαναληπτικών εξετάσεων για ψευδείς βλάβες. Πλέον, η τομοσύνθεση προσφέρεται σε πολλά διαγνωστικά κέντρα της Αμερικής, σε όλες τις γυναίκες, ανεξάρτητα της πυκνότητας των Δρ. Πέτρος Πολυβίου Ακτινοδιαγνώστης [email protected] 3 ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ μαστών, στα πλαίσια του πληθυσμιακού ελέγχου, με ή χωρίς επιπλέον χρέωση. Στο ίδιο συνέδριο παρουσιάστηκε μια νέα μέθοδος αυτόματου υπερηχογραφικού ελέγχου ολόκληρου του μαστού (ABUS) η οποία δεν απαιτεί την παρουσία ιατρού κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Λαμβάνονται έτσι πληροφορίες από ολόκληρο το μαστό με ανασύνθεση εικόνων σε στεφανιαίο και εγκάρσιο επίπεδο, με αποτέλεσμα τη δυνατότητα ανίχνευσης μικρών βλαβών. Προς το παρόν, η μέθοδος προσφέρεται μόνο σε γυναίκες με πυκνό μαστό και αρνητική μαστογραφία στις οποίες δεν έχει προηγηθεί χειρουργική επέμβαση στο μαστό. ΤΟ ΘΕΜΑ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ Σύγχρονες εξελίξεις στη θεραπεία το Τριάντα νέα περιστατικά κάθε χρόνο στην Κύπρο - 2% αύξηση της νόσου στην Ε.Ε. Ο καρκίνος του νεφρού αποτελεί περίπου το 2% του συνόλου των καρκίνων που εκδηλώνονται στους ενήλικες. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία καταγράφονται κάθε χρόνο περίπου 210.000 περιστατικά καρκίνου του νεφρού σε όλο τον κόσμο, τα οποία οδηγούν σε περίπου 100.000 θανάτους. Τα περισσότερα περιστατικά εκδηλώνονται σε ηλικίες μεταξύ 60-70 χρόνων, ΑΡΘΡΟ Δρ. Χάρης Χαραλάμπους Παθολόγος Ογκολόγος [email protected] σε αναλογία 1,5:1 άνδρες προς γυναίκες. Στην Κύπρο διαγιγνώσκονται περίπου 30-40 περιστατικά καρκίνου του νεφρού το χρόνο από τα οποία τα 10-15 έχουν ή αναπτύσσουν μεταστατική νόσο. Στον ευρωπαϊκό πληθυσμό υπάρχει μια συνεχής αύξηση της νόσου. Συγκεκριμένα, από δεδομένα του Cancer Research του Ηνωμένου Βασιλείου τα τελευταία 20 χρόνια η συχνότητα του καρκίνου του νεφρού έχει αυξηθεί κατά 68% (δηλαδή 2-3% ετήσια αύξηση). Μέρος της αύξησης των περιστατικών καρκίνου του νεφρού μπορεί να οφείλεται και στην πιο συχνή χρήση απεικονιστικών εξετάσεων (όπως το υπερηχογράφημα, η αξονική τομογραφία και η μαγνητική τομογραφία της κοιλίας) για διάφορες άλλες αιτίες. Παραδοσιακές θεραπείες Η χειρουργική αφαίρεση (ολική ή μερική νεφρεκτομή) είναι η κύρια μέθοδος θεραπείας ειδικά στα αρχικά στάδια της νόσου. Ακόμη όμως και σε ασθενείς με μεταστατική νόσο η νεφρεκτομή έχει δείξει σε τυχαιοποιημένες μελέτες, βελτίωση της επιβίωσης. Ως εκ τούτου μετά από προσεκτική εκτίμηση του ασθενή η χειρουργική επέμβαση μπορεί να προσφερθεί ακόμα και σε ασθενείς με μεταστάσεις. Σε ασθενείς με μεταστάσεις η κλασική συστηματική θεραπεία στο παρελθόν ήταν τα φάρμακα Ιντερφερόνη Α και Ιντερλευκίνη που είχαν δείξει μερική επιτυχία στην επιβράδυνση της νόσου αυτής. Η κλασική χημειοθεραπεία δεν έχει αποτελεσματικότητα σε σύγκριση με άλλα είδη καρκίνων. Με άλλα λόγια ο καρκίνος του νεφρού είναι συνήθως ανθεκτικός στη χημειοθεραπεία και το ίδιο ισχύει και με την ακτινοθεραπεία. Πιθανά αίτια Από επιδημιολογικές μελέτες έχουν φανεί οι παρακάτω παράγοντες να σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του νεφρού: • Το κάπνισμα. • Η παχυσαρκία. • Η έκθεση σε βιομηχανικά υλικά, όπως το κάδμιο, ο αμίαντος και ο μόλυβδος. • Ασθένειες όπως η Χρόνια Νεφρική Νόσος και Νεφροκάθαρση, Διαβήτης, Υπέρταση. • Τέλος μια σπάνια κληρονομική νόσος το σύνδρομο Von Hippel Lindau (οδηγεί σε ανάπτυξη διαφόρων όγκων καρκίνου σε όλο το σώμα) συνδέεται με καρκίνο του νεφρού σε ένα ποσοστό μεταξύ 30-50% αλλά και άλλα πιο σπάνια γενετικά σύνδρομα. 4 ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ ΑΡΘΡΟ Ανδρέας Δημοκράτους ου καρκίνου του νεφρού Νέες θεραπείες Τα τελευταία 6-7 χρόνια νέοι βιολογικοί παράγοντες εμφανίζουν εξαιρετικά αποτελέσματα δίνοντας ελπίδες για καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενών με μεταστατική νόσο. Η πρώτη ομάδα βιολογικών φαρμάκων είναι φάρμακα που επιδρούν με διάφορους τρόπους ενάντια στην αγγειογένεση και ενάντια στον παράγοντα VEGF (vascular endothelial growth factor) ο οποίος σχετίζεται με την ανάπτυξη των αγγείων που τροφοδοτούν τα καρκινικά κύτταρα. Σε αυτά τα φάρμακα ανήκουν η σουνιτινίμπη, η παζοπανίμπη, η μπεβασιζουμάμπη που έχουν έγκριση σαν θεραπεία πρώτης γραμμής και η σοραφενίμπη και η αξιτινίμπη που έχουν έγκριση σαν θεραπεία δεύτερης γραμμής. Τα πιο πάνω φάρμακα δρουν μέσω αναστολής της αγγειογένεσης και αυτό βασίζεται στο γεγονός ότι στον καρκίνο το νεφρού παρατηρείται υπερέκφραση των αγγειογενετικών παραγόντων, δηλαδή των παραγόντων που οδηγούν στην ανάπτυξη νέων αγγείων και βοηθούν τον καρκίνο να αναπτυχθεί. Η χρήση τους έχει φανεί πλέον στις κλινικές μελέτες ότι οδηγεί σε βελτίωση της επιβίωσης. Εκτός από τα φάρμακα που στοχεύουν στο VEGF και την αγγειογένεση υπάρχουν φάρμακα που στοχεύουν στο m-TOR (mammalian target of Rapamycin) μονοπάτι. Τέτοια φάρμακα είναι το τεμσιρόλιμους και το εβερόλιμους. Το τεμσιρόλιμους έχει πάρει έγκριση για θεραπεία πρώτης γραμμής σε ασθενείς με φτωχή πρόγνωση ενώ το εβερόλιμους έχει πάρει έγκριση για θεραπεία δεύτερης και τρίτης γραμμής. Σαν συμπέρασμα οι νέες βιολογικές θεραπείες που έχουν αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια προσφέρουν σημαντική βελτίωση τόσο στην επιβίωση όσο και στην ποιότητα της ζωής ασθενών με καρκίνο του νεφρού προσφέροντας πραγματικές ελπίδες στην αντιμετώπιση της νόσου. Οι ραγδαίες εξελίξεις με την ύπαρξη εφτά (7) νέων βιολογικών/στοχευμένων θεραπειών, απαιτούν εξειδίκευση από ογκολόγους που έχουν ειδικό ενδιαφέρον στη θεραπεία του καρκίνου του νεφρού. Η πρόκληση για την ογκολογική κοινότητα είναι η πιο σωστή ένταξη των νέων στοχευμένων φαρμάκων στην καθημερινή κλινική πράξη, η επιλογή δηλαδή των καταλληλότερων στοχευμένων θεραπειών για κάθε ασθενή (εξατομικευμένη θεραπεία) ώστε να εξασφαλιστούν τα περισσότερα οφέλη/πλεονεκτήματα για τους ασθενείς. Συμπτώματα Ειδικά στα αρχικά στάδια της νόσου οι περισσότεροι ασθενείς δεν εκδηλώνουν συμπτώματα. Ύποπτα συμπτώματα της νόσου όμως μπορεί να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: • Αίμα στα ούρα ή μη φυσιολογικό χρώμα ούρων (αιματουρία) • Πόνο στην περιοχή των νεφρών, στην πλάτη, στην οσφυική χώρα • Ψηλαφητή μάζα στην κοιλιά Τα πιο πάνω συμπτώματα θεωρούνται η κλασική τριάδα συμπτωμάτων καρκίνου του νεφρού. Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι: πυρετός ή εφιδρώσεις τα βράδια, απώλεια όρεξης και βάρους, οίδημα στα κάτω άκρα. 5 ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ Τεχνολόγος Ακτινολόγος [email protected] Αξονική ουρογραφία Η αξονική ουρογραφία είναι η απεικονιστική μέθοδος που αποσκοπεί στον έλεγχο της απεκκριτικής μοίρας των νεφρών. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη κατά την παρακολούθηση ασθενών με ουροεπιθηλιακό καρκίνο οι οποίοι παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σύγχρονου ή μετάγχρονου καρκίνου. Η εξέταση γίνεται στα πλαίσια του ελέγχου ρουτίνας με αξονικό τομογράφο. Ζητείται από τον ασθενή να καταναλώσει 2 λίτρα νερού 2 ώρες προηγουμένως και να κενώσει την κύστη του αμέσως πριν την εξέταση. Γίνεται σάρωση στον ασθενή πριν και μετά τη χορήγηση ενδοφλέβιας σκιαγραφικής ουσίας, σε ύπτια θέση. Για καλύτερο αποτέλεσμα γίνεται ανάμιξη του σκιαγραφικού με φυσιολογικό ορρό και αν χρειαστεί, χορήγηση διουρητικού φαρμάκου. Στη συνέχεια ο ασθενής τοποθετείται μπρούμυτα στο τραπέζι του αξονικού τομογράφου και γίνεται σάρωση μετά από 10 λεπτά περίπου, όταν θα έχουν σκιαγραφηθεί οι ουρητήρες και η πύελος των νεφρών. Με βάση τις αρχικές εγκάρσιες εικόνες γίνονται στεφανιαίες, οβελιαίες και τρισδιάστατες ανασυνθέσεις της αποχετευτικής μοίρας των νεφρών, των ουρητήρων και της ουροδόχου κύστης σε ειδικό σταθμό εργασίας και είναι διαθέσιμες για γνωμάτευση από τον ακτινοδιαγνώστη ιατρό. Η έγκαιρη διάγνωση μιας νέας βλάβης είναι κρίσιμη για την πλήρη θεραπεία του ασθενή. YΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΜΗΜΑ ΠΥΡΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Στην πρώτη γραμμή για διάγνωση και θεραπεία Η Πυρηνική Ιατρική είναι κλάδος της Ιατρικής, ο οποίος χρονική περίοδο, ως συνήθως δύο ημερών, σε ειδικά διαμορφωμε τη χρήση ραδιενεργών ισοτόπων ή ραδιοφαρμάκων, μένο δωμάτιο του Ογκολογικού Κέντρου. Μία εβδομάδα μετά συνεισφέρει σε διαγνωστικούς και θεραπευτικούς σκο- διενεργείται το μεταθεραπευτικό σπινθηρογράφημα. πούς. Τα ραδιοφάρμακα είναι χημικές ουσίες που ενώνονται Οι τεχνολόγοι πυρηνικής ιατρικής, μεταξύ άλλων, παρασκευάκατά κανόνα με ραδιενεργό τεχνήτιο και ανάλογα με την ιδιότητά ζουν τα ραδιοφάρμακα για την ενδοφλέβια χορήγησή τους, χειτους κατευθύνονται στο υπό εξέταση όργανο. ρίζονται τη γ-κάμερα, τοποθετούν τους ασθενείς στο μηχάνημα Η ακτινοβολία των ραδιενεργών ουσιών που εκλύεται από το και τους συμβουλεύουν σχετικά με θέματα ακτινοπροστασίας, σώμα του ασθενή επιτρέπει τη δημιουργία της σπινθηρογραφι- καθώς η ραδιενέργεια τοποθετείται εντός του ασθενή. κής εικόνας που ανιχνεύεται με τη γ-κάμερα. Ακολούθως γίνε- Από τον Μάιο του 2011 το τμήμα εξοπλίστηκε με γ-κάμερα τύπου SPECT/CT που ανιχνεύει γ-ακτινοβολία ται επεξεργασία της εικόνας με τη χρήση υπό διάφορες γωνίες και συνδυάζει τις ειδικού λογισμικού. κλασικές εξετάσεις της πυρηνικής ιατριΣτο τμήμα διενεργούνται κατά κύριο λόγο: • Σπινθηρογραφήματα οστών για έλεγχο κής με την αξονική τομογραφία. Έτσι, τυχόν οστικής συμμετοχής στην κακοήπέραν των λειτουργικών πληροφοριών, έχουμε και ανατομικά δεδομένα ούτως θεια του ασθενή, ώστε να επιτυγχάνεται ο καλύτερος ανα• Διαγνωστικά ολοσωματικά σπινθηρογραφήματα με Ιώδιο-131 για έλεγχο των τομικός προσδιορισμός τυχόν παθολογιασθενών με κακοήθεια του θυρεοειδούς κών ευρημάτων. ΑΡΘΡΟ αδένα, καθώς επίσης και μεταθεραπευτιΚατά το 2012 διενεργήθηκαν περί των 1540 εξετάσεων Πυρηνικής Ιατρικής και κά μετά τη χορήγηση του ραδιενεργού ΙωΆννα Βανέζη Λουκία Πατσαλή 115 ασθενείς έχουν λάβει θεραπεία με δίου για θεραπεία ασθενών με κακοήθεια [email protected] [email protected] ραδιενεργό Ιώδιο-131. θυρεοειδούς αδένα, Το τμήμα πυρηνικής ιατρικής έχει συμ• Εξετάσεις μυοκαρδίου-ραδιοϊσοτοπικές Τεχνολόγοι Πυρηνικής Ιατρικής κοιλιογραφίες για έλεγχο τυχόν επηρεαμετάσχει σε συνέδρια τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό με παρουσιάσεις σμού από τις χημειοθεραπείες, και εργασίες που έχουν γίνει στο τμήμα. • Νεφρογράμματα για έλεγχο της νεφριΜεταξύ άλλων, παρουσιάστηκε η εργασία «Η χρήση του SPECT/ κής λειτουργίας, • Εξειδικευμένες εξετάσεις με Octreoscan και MIBG για ανίχνευ- CT για βελτίωση της διαγνωστικής ικανότητας του σπινθηρογραση συγκεκριμένων κακοηθειών. φήματος οστών» που έδειξε ότι με τη συγκεκριμένη τεχνική Σημαντικό μερίδιο στις δραστηριότητες του τμήματος έχουν οι μπορούμε να διαπιστώσουμε με υψηλή ακρίβεια τα ύποπτα ευθεραπείες με ραδιενεργό Ιώδιο που χορηγούνται σε ασθενείς οι ρήματα των σπινθηρογραφημάτων οστών και να μειώσουμε κατά οποίοι έχουν διαγνωστεί με κακοήθεια του θυρεοειδούς αδένα. πολύ τον αριθμό των ασθενών που θα χρειάζονταν περαιτέρω Για λόγους ακτινοπροστασίας ο ασθενής παραμένει για μικρή διαγνωστικές εξετάσεις. 6 ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ ANΘΡΩΠΟΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ Αλωπεκία στη χημειοθεραπεία Απώλεια μαλλιών και τρόποι πρόληψης Η αλωπεκία, είναι η διάχυτη απώλεια του τριχωτού της κεφαλής και αποτελεί μια από τις παρενέργειες της χημειοθεραπείας. Παρόλο που δεν είναι επικίνδυνη για την υγεία του ανθρώπου και είναι παροδική, συχνά είναι η παρενέργεια αυτή που προκαλεί έντονο άγχος και επηρεάζει τη ψυχολογική κατάσταση του ασθενή. Γιατί και πότε εμφανίζεται; Η ευαισθησία των τριχών στη χημειοθεραπεία οφείλεται στο ότι τα κύτταρα των θυλάκων των τριχών έχουν πολύ γρήγορο πολλαπλασιασμό. Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα έχουν συχνά την ιδιότητα να σκοτώνουν τα ταχέως πολλαπλασιαζόμενα κύτταρα. Η ιδιότητα τους αυτή τα καθιστά ικανά να σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα αλλά παράλληλα επηρεάζονται και άλλα ταχέως πολλαπλασιαζόμενα κύτταρα του οργανισμού όπως αυτά των θυλάκων της τρίχας. Η σοβαρότητα της αλωπεκίας από τη χημειοθεραπεία εξαρτάται από το είδος, τη δόση, το συνδυασμό αλλά και τη συχνότητα χορήγησης των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων. Το εύρος της σοβαρότητας της αλω- ΑΡΘΡΟ Δρ. Φλώρα Κυριάκου Ειδικευόμενη Παθολογίας Ογκολογίας [email protected] πεκίας ξεκινά από μικρή αραίωση των μαλλιών μέχρι παντελή εξάλειψη της τριχοφυΐας σε όλα τα μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των βλεφαρίδων, των φρυδιών και του εφηβαίου. Σοβαρή αλωπεκία μπορεί να προκληθεί από χημειοθεραπευτικά σχήματα που χρησιμοποιούνται για τον καρκίνο του μαστού, των ωοθηκών, του πνεύμονα, του όρχεως και των σαρκωμάτων. Αξίζει κανείς να σημειώσει πως υπάρχουν αρκετά χημειοθεραπευτικά σχήματα που χρησιμοποιούνται σε διάφορους καρκίνους που δεν επιφέρουν καμία απώλεια. Η αλωπεκία από τη χημειοθεραπεία αρχίζει συνήθως δύο βδομάδες περίπου από την εφαρμογή του πρώτου κύκλου και φθάνει στο μέγιστο μέσα σε ένα με τρεις μήνες. Η νέα τριχοφυΐα μπορεί να είναι διαφορετικής υφής και χρώματος και μπορεί να ξεκινήσει να εμφανίζε- ται προτού τελειώσουν οι προβλεπόμενοι κύκλοι της χημειοθεραπείας. Συνήθως, μέσα σε μερικές βδομάδες από το πέρας της χημειοθεραπείας, τα μαλλιά ξεκινούν να αναπτύσσονται και πάλι και μέσα σε μερικούς μήνες αναπτύσσονται πλήρως. Καπελάκι ψύξης Υπάρχει τρόπος να προλάβουμε την αλωπεκία εμποδίζοντας τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα να φτάσουν στο τριχωτό της κεφαλής. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με διάφορες τεχνικές που έχουν σαν αρχή τη ψύξη του τριχωτού της κεφαλής με ψυχόμενα καπέλα. Η μέθοδος αυτή είναι διαθέσιμη στο Ογκολογικό Κέντρο και η αποτελεσματικότητά της μπορεί να φτάσει στο 85%. Υπάρχει ένας σκεπτικισμός γύρω από τη χρήση των ψυχόμενων καπέλων και αφορά θεωρητικά την αύξηση της πιθανότητας να υποτροπιάσει ο καρκίνος στο τριχωτό της κεφαλής ή στους υποκείμενους ιστούς. Τέτοια πιθανότητα φαίνεται να είναι τόσο μικρή που η χρήση του ψυχόμενου καπέλου θεωρείται πλέον στα περισσότερα μέρη του κόσμου ασφαλής πρακτική. ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΑΣΘΕΝΩΝ Ψυχραιμία, αυτοπειθαρχία και εξωστρέφεια Μετά το πρώτο σοκ του εντοπισμού και της αυτοψίας του προβλήματος (ορχεκτoμή), το πιο σημαντικό είναι η ψυχραιμία. Πώς την πετυχαίνει κάποιος; - Σωστή ενημέρωση του προβλήματος από τον ειδικό ιατρό στο ογκολογικό που βάσει πρωτοκόλλου καθορίζει τον προγραμματισμό του ασθενή για θεραπεία. - Αποφυγή πληροφοριών από το διαδίκτυο και από τον οποιοδήποτε, εννοώ συγγενείς, φίλους ή και από άλλους παθόντες. Γιατί είτε από την αμάθεια όλων, είτε από υπερβολική αγάπη και ενδιαφέρον, κάνουν περισσότερο Του Ηλία Ηλία κακό ψυχολογικά τουλάχιστον και δημιουργούν σύγχυση στον παθόντα. - Συστήνεται συνεχής αυτοπειθαρχία προς τις οδηγίες του ειδικού ιατρού και βαίνοντας προς το πρόγραμμα αποθεραπείας αντιμετωπίζουμε ένα ένα τα συμπτώματα, δεν σκεπτόμαστε το αύριο ή τι θα προκύψει αργότερα. - Εξωστρέφεια είναι καλή προς ένα-δυο δι- 7 ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ κούς μας ανθρώπους για να εκφράζουμε ό,τι σκεπτόμαστε και αισθανόμαστε. - Μπορεί και ψυχολόγος να βοηθήσει. Πώς; Δεν ξέρω αλλά αισθάνθηκα καλά που μίλησα μαζί τους. - Συμπτώματα; Προσωπικά αισθάνθηκα φαγούρα και πόνους στα κόκκαλα, αϋπνίες, εντερικά προβλήματα, στομαχόπονους, δίψα, πυρετό, αναγούλες, νεύρα, ζάλη. Το ιατρικό, παραϊατρικό προσωπικό έδειξε να ανταποκρίνεται σε υψηλό επίπεδο στα καθήκοντά του και στην πολύ καλή συμπεριφορά στο ΟΚΤΚ. ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΛΥΝΟΥΝ ΤΙΣ ΑΠΟΡΙΕΣ ΣΑΣ Πόσο επικίνδυνη είναι η ακτινοβολία από ιατρικές εξετάσεις; Η χρήση ακτινοβολίας για διάγνωση και θεραπεία ασθενών επήλθε μετά την ανακάλυψη των ακτίνων-Χ (Roentgen, 1896) και των ραδιενεργών υλικών όπως το ράδιο (Curie, 1898). Το όφελος ήταν τεράστιο και σήμερα είναι ακόμα μεγαλύτερο με την τεχνολογική ανάπτυξη και ακρίβεια των μηχανημάτων παραγωγής και εφαρμογής τους. Η ακτινοβολία μεταφέρει ενέργεια και διακρίνεται σε σωματιδιακή (ηλεκτρόνια, πρωτόνια, νετρόνια ή α-σωματίδια) και ηλεκτρομαγνητική (φωτόνια). Υπάρχουν ιονίζουσες ακτινοβολίες που μεταφέρουν αρκετή ενέργεια ώστε να προκαλούν ιοντισμό των ατόμων και καταστροφή κυττάρων του σώματος και μη ιονίζουσες, όπως τα ορατό φώς και τα ραδιοκύματα του ραδιο- ΑΡΘΡΟ την πηγή, χρήση θωράκισης και αποφυγή των ραδιομολύνσεων. Όλοι μας δεχόμαστε ακτινοβολίες από τον ήλιο, τα ραδιενεργά υλικά που βρίσκονται στη γη και στα υλικά οικοδομής. Δεχόμαστε περίπου 1.5 mSv ισοδύναμη δόση ακτινοβολίας ανά έτος από τις πηγές αυτές. Για να υπολογίσουμε την ισοδύναμη δόση (μονάδες mSv) λαμβάνουμε υπόψη το είδος της ακτινοβολίας και την ευαισθησία του κάθε οργάνου. Το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο έκθεσης για τον πληθυσμό που δεν ασχολείται με ιονίζουσες ακτινοβολίες στην Ευρώπη είναι 1mSv. Καμιά κλινική μελέτη δεν έχει αποδείξει ότι η χρήση ακτινοβολιών δημιουργεί καρκίνο στον άνθρωπο. Οι γνώσεις μας βασίζονται στις μελέτες του πληθυσμού πού επέζησε από την ΑΡΘΡΟ Ερατώ Στυλιανού Μαρκίδου Δρ. Χριστόδουλος Κωνσταντίνου Φυσικός Ιατρικής Φυσικός Ιατρικής [email protected] [email protected] Καμιά κλινική μελέτη δεν έχει αποδείξει ότι η χρήση ακτινοβολιών προκαλεί καρκίνο στον άνθρωπο φώνου και της τηλεόρασης. H βλάβη των ιστών από έκθεση σε μεγάλες ποσότητες ακτινοβολίας είναι είτε άμεση (π.χ ερύθημα δέρματος, στείρωση) είτε έμμεση (π.χ. καρκινογένεση, καταρράκτης ματιών). Τα άμεσα βιολογικά επακόλουθα της ακτινοβολίας εκδηλώνονται εντός ημερών, ενώ τα έμμεσα εμφανίζονται σε 5-20 χρόνια. Οι βλάβες των γεννητικών κυττάρων οδηγούν σε στείρωση ή μεταφορά μεταλλάξεων στις επόμενες γενεές. Οι κίνδυνοι από τις ακτινοβολίες αντιμετωπίζονται με μέτρα ακτινοπροστασίας που οδηγούν στη μείωση των δόσεων σε «τόσο χαμηλά, όσο είναι λογικά εφικτό», ALARA (As Low As Reasonably Achievable). Αρχές ακτινοπροστασίας ακολουθούνται στη βιομηχανία και στις ιατρικές εφαρμογές των ιονίζουσων ακτινοβολιών. Η μείωση της ακτινοβολίας επιτυγχάνεται με περιορισμό του χρόνου έκθεσης, αύξηση της απόστασης από ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ έκρηξη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι (1945). Ο πληθυσμός αυτός είχε εκτεθεί σε ακτινοβολία κατά μέσο όρο 210 mSv δηλαδή πολύ ψηλότερη από την ακτινοβολία που δέχεται κάποιος από μια ιατρική εξέταση. Η ισοδύναμη δόση ακτινοβολίας από μια οδοντιατρική ακτινογραφία είναι περίπου 0.5mSv, από ακτινογραφία θώρακος 0.1mSv, μαστογραφία 0.5mSv και από αξονική τομογραφία από 5-25mSv, ανάλογα με την περιοχή απεικόνισης. Επιπρόσθετα, μόνο σε 5% εκείνων των κατοίκων της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι που είχαν εκτεθεί σε τόσο ψηλή ακτινοβολία και παρουσίασαν καρκίνο, η καρκινογένεση έχει συνδεθεί με την ακτινοβολία. Συμπερασματικά, τα οφέλη για την υγεία μας από μια τέτοια εξέταση είναι πολύ πιο μεγάλα από το ασήμαντο ρίσκο που προκύπτει από την ακτινοβολία στην οποία θα εκτεθούμε. 8
© Copyright 2024 Paperzz
