“Tο Συνδρομο Των Πολυκυστικων Ωοθηκων” (Γεώργιος Ε. Αντωνάκος)

«TO ΣΥΝΔΡΟΜΟ
ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ»
“PolyCystic Ovarian Syndrome”
(PCOS)
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ε. ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ
ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ
ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Α΄ Ε.Σ.Υ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ
ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ε.Κ.Π.Α
Π.Γ.Ν. «ΑΤΤΙΚΟΝ»
« ΗΜΕΡΙΔΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ»
ΙΩΑΝΝΙΝΑ 8 ΙΟΥΝΙΟΥ 2013
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Το 1935 ο Stein και ο Leventhal
δημοσίευσαν για πρώτη φορά την περιγραφή του
«Συνδρόμου των Πολυκυστικών Ωοθηκών ( PCOS)»
(“STEIN – LEVENTHAL SYNDROME”)
Αφορούσε υπογόνιμες γυναίκες,
οι οποίες ήταν, συνήθως, παχύσαρκες
και εμφάνιζαν :
- Υπερτρίχωση
- Διαταραχές του εμμηνορρησιακού κύκλου
- Διογκωμένες ωοθήκες με περιφερικές κύστεις
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Η διάγνωση
του «Συνδρόμου των Πολυκυστικών Ωοθηκών»
………τότε απαιτούσε……..
 την επισκόπηση των ωοθηκών
(κατά τη διάρκεια λαπαροτομίας)
 και την ιστολογική επιβεβαίωση
(έπειτα από βιοψία της ωοθήκης)
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΓΙΝΟΤΑΝ
ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΑ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Στην πορεία των ετών που ακολούθησαν
(κυρίως τις δεκαετίες ΄60 & ΄70)
υπήρξαν μεταγενέστερες μελέτες
σε γυναίκες με
ιστολογική ένδειξη πολυκυστικών ωοθηκών
που κατέδειξαν την ύπαρξη συγκεκριμένων ενδοκρινικών ανωμαλιών.
με “αντίστοιχα εργαστηριακά ευρήματα”
LH:
TESTO:
ΠΡΑΚΤΙΚΟ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
FSH:
Τα βιοχημικά - ορμονολογικά κριτήρια
άρχισαν σταδιακά να αποκτούν
μεγαλύτερη διαγνωστική σημασία
κ.φ
Δ4 – Α:
LH
LH
FSH
FSH
ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΗ ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
1990
Σύνοδος για το PCOS του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας
(National Health Institute, N.H.I – U.S.A)
2 ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
 Διαταραχές της ωοθυλακιορρηξίας
 Υπερανδρογονισμός ή /και βιοχημική υπερανδρογοναιμία
Αφού αποκλεισθούν όλα
τα υπόλοιπα γνωστά αίτια
Μη κλασσική συγγενής υπερπλασία του φλοιού των επινεφριδίων
Το σύνδρομο Cushing
Οι αρρενοποιητικοί όγκοι των επινεφριδίων και των ωοθηκών
Η υπερπρολακτιναιμία
Η μεγαλακρία
Η θυρεοειδική δυσλειτουργία
Η λήψη ορισμένων φαρμάκων (π.χ αναβολικά στεροειδή)
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
1990
Σύνοδος για το PCOS του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας
(National Health Institute, N.H.I – U.S.A)
2 ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
 Διαταραχές της ωοθυλακιορρηξίας
 Υπερανδρογονισμός ή /και βιοχημική υπερανδρογοναιμία
Αφού αποκλεισθούν όλα
τα υπόλοιπα γνωστά αίτια
Μη κλασσική συγγενής υπερπλασία του φλοιού των επινεφριδίων
Το και
σύνδρομο
Cushing τους προσέγγιση
«όπου στη διερεύνηση
στη διαγνωστική
Οι αρρενοποιητικοί
όγκοι των επινεφριδίων
και των ωοθηκών
είναι εμφανέστατος
και καθοριστικός
οΗρόλος
που διαδραματίζει
υπερπρολακτιναιμία
το Κλινικό Βιοχημικό
– Ορμονολογικό Εργαστήριο»
Η μεγαλακρία
Η θυρεοειδική δυσλειτουργία
Η λήψη ορισμένων φαρμάκων (π.χ αναβολικά στεροειδή)
ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ
«ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ»
 Πρόκειται για «Σύνδρομο» και όχι για «Νόσημα»
 Εμφανίζει ποικιλομορφία στις εκδηλώσεις του
 Αφορά τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας
 Εμφανίζεται σε αυτές σε ποσοστό ~ 5% – 10%
Στις ανεπτυγμένες χώρες
αποτελεί ίσως το συχνότερο αίτιο
«ανωοθυλακιορρηκτικής υπογονιμότητας»
ΕΡΩΤΗΣΗ
Πότε τίθεται σήμερα
η κλινική διάγνωση του
«ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ»?
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Rotterdam 2003
ESHRE/ASRM
Sponsored PCOS Consensus Workshop Group
όταν πληρούνται
τουλάχιστον δύο (2)
από τα επόμενα τρία (3)
«ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ»
1

“1990”
2
3
(1) Βιοχημικά διαπιστούμενη υπερανδρογοναιμία ή / και
κλινική εικόνα υπερανδρογονισμού
 (2) Χρόνια ολιγοωοθυλακιορρηξία ή χρόνια ανωοθυλακιορρηξία
 (3) Υπερηχογραφικά διαπιστούμενη
«πολυκυστική μορφολογία» των ωοθηκών
ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΙ (1, 2, 3, 4)
ΤΟΥ «ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ
ΥΠΕΡΑΝΔΡΟΓΟΝΑΙΜΙΑ
Η / ΚΑΙ
ΥΠΕΡΑΝΔΡΟΓΟΝΙΣΜΟΣ
3
1
4
2
ΟΛΙΓΟΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑ
Η
ΑΝΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑ
ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΗ
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ
ΩΟΘΗΚΩΝ
ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΙ (1, 2, 3, 4)
ΤΟΥ «ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ
ΥΠΕΡΑΝΔΡΟΓΟΝΑΙΜΙΑ
Η / ΚΑΙ
ΥΠΕΡΑΝΔΡΟΓΟΝΙΣΜΟΣ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΘΗΚΕ ΟΤΙ
ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΦΑΙΝΟΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΒΑΡΥΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΗΠΙΟΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
4
(ΥΠΑΡΧΕΙ “ΦΑΙΝΟΤΥΠΙΚΗ
ΕΤΕΡΟΓΕΝΕΙΑ”)
3
1
2
ΟΛΙΓΟΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑ
Η
ΑΝΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑ
ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΗ
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ
ΩΟΘΗΚΩΝ
Rotterdam 2003
Androgen Excess Society 2006
«ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ»
ΜΕΙΖΟΝ

Βιοχημικά διαπιστούμενη υπερανδρογοναιμία ή/και
ΚΡΙΤΗΡΙΟ
κλινική εικόνα υπερανδρογονισμού
 Χρόνια ολιγοωοθυλακιορρηξία ή χρόνια ανωοθυλακιορρηξία
Φαινότυπος
 Υπερηχογραφικά διαπιστούμενη
«πολυκυστική μορφολογία» των ωοθηκών
Rotterdam 2003
Androgen Excess Society 2006
«ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ»
ΜΕΙΖΟΝ

Βιοχημικά διαπιστούμενη υπερανδρογοναιμία ή/και
ΚΡΙΤΗΡΙΟ
κλινική εικόνα υπερανδρογονισμού
 Χρόνια ολιγοωοθυλακιορρηξία ή χρόνια ανωοθυλακιορρηξία
Φαινότυπος
 Υπερηχογραφικά διαπιστούμενη
ΣΤΕΡΕΙΤΑΙ
ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ
«πολυκυστική
μορφολογία» ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ
των ωοθηκών
ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΝΟ 1 (MEIZON)
Βιοχημικά τουλάχιστον διαπιστούμενη υπερανδρογοναιμία
TESTO ορού > 60 ng / dl στην πρώιμη παραγωγική φάση του κύκλου
«ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΔΡΟΓΟΝΩΝ»
«δείκτης FAI» : ολική Testo (nmol/L) / SHBG (nmol/L) x 100 ≥ 7
ή / και
Κλινική εικόνα υπερανδρογονισμού
με φυσιολογικά ή παθολογικά επίπεδα ανδρογόνων αίματος
στην εργαστηριακή διερεύνηση
 «δασυτριχισμό»
 λιπαρότητα δέρματος, σμηγματόρροια, «ακμή»
(ιδιαίτερα στις νέες γυναίκες)
 τριχόπτωση και «ανδρικού τύπου αλωπεκία»
(εμφανής κυρίως στις ηλικιωμένες γυναίκες)
 σπανιότερα
ευμεγέθη κλειτορίδα
αρρενοποίηση φωνής
υπερτροφία σκελετικών μυών
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΝΟ 1 (MEIZON)
Βιοχημικά τουλάχιστον διαπιστούμενη υπερανδρογοναιμία
TESTO ορού > 60 ng / dl στην πρώιμη παραγωγική φάση του κύκλου
«ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΔΡΟΓΟΝΩΝ»
«δείκτης FAI» : ολική Testo (nmol/L) / SHBG (nmol/L) x 100 ≥ 7
ή / και
Κλινική εικόνα υπερανδρογονισμού
με φυσιολογικά ή παθολογικά επίπεδα ανδρογόνων αίματος
στην εργαστηριακή διερεύνηση
 «δασυτριχισμό»
 λιπαρότητα δέρματος, σμηγματόρροια, «ακμή»
(ιδιαίτερα στις νέες γυναίκες)
 τριχόπτωση και «ανδρικού τύπου αλωπεκία»
(εμφανής κυρίως στις ηλικιωμένες γυναίκες)
 σπανιότερα
ευμεγέθη
κλειτορίδα
εικόνα
βαρύτερης
αρρενοποίησης
αρρενοποίηση φωνής
με πιθανότερη άλλη πάθηση
υπερτροφία σκελετικών μυών
«Δασυτριχισμός»
«εκσεσημασμένη αύξηση των τριχών
στις ανδρογονοεξαρτώμενες περιοχές του δέρματος»
Εκτίμηση δασυτριχισμού κατά την κλίμακα Ferriman – Gallwey)
(μέθοδος απλή – πρακτική και σχετικά αξιόπιστη)
«θετικό score » : ≥ 8
«Δασυτριχισμός»
«εκσεσημασμένη αύξηση των τριχών
στις ανδρογονοεξαρτώμενες περιοχές του δέρματος»
Εκτίμηση δασυτριχισμού κατά την κλίμακα Ferriman – Gallwey)
(μέθοδος απλή – πρακτική και σχετικά αξιόπιστη)
«θετικό score » : ≥ 8
«στη βαθμολόγηση και στην αξιολόγηση
της υπερτρίχωσης
είναι έντονος ο υποκειμενικός παράγοντας»
ΩΟΘΗΚΙΚΗ
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΝΟ 2
ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
χρόνια ολιγοωοθυλακιορρηξία
ή
χρόνια ανωοθυλακιορρηξία
Συχνότητα εμμηνορρυσιακών κύκλων < 8 / έτος
ή εναλλακτικά
Διάρκεια εμμηνορρυσιακών κύκλων > 35 ημερών
ΟΛΙΓΟΜΗΝΟΡΡΟΙΑ
……………..ΑΜΗΝΟΡΡΟΙΑ
Απουσία εμμήνου ρύσεως > 6 μήνες
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΝΟ 3
Υπερηχογραφικά διαπιστούμενη
«πολυκυστική μορφολογία» των ωοθηκών
(αφορά περίπου το 75% των γυναικών με PCOS)
Αυξημένος όγκος της μιας ή και των δύο ωοθηκών ( > 10 ml )
ή / και παρουσία τουλάχιστον 12 ωοθυλακίων στη μία ή και
στις δύο ωοθήκες έκαστο με διάμετρο 2 - 9 mm
στην πρώιμη παραγωγική φάση του κύκλου
Πλεονεκτεί το διακολπικό σε σχέση με το διακοιλιακό υπερηχογράφημα
Μεμονωμένο το υπερηχογραφικό εύρημα
δεν αρκεί για να θέσει τη διάγνωση του Συνδρόμου
ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΝΟΝΤΑΣ
ΠΙΘΑΝΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
(ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ)
ΤΟΥ «ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ»
 Από φυσιολογικό βάρος ή τάση αύξησης
βάρους έως εγκατεστημένη παχυσαρκία
 Διαταραχές εμμηνορυσιακού κύκλου
(«άστατος κύκλος», ολιγομηνόρροια έως
αμηνόρροια) και υπογονιμότητα
 Φαινόμενα αρρενοποίησης (δασυτριχισμό
«αλωπεκία», εμβάθυνση φωνής, υπερτροφία
σκελετικών μυών, υπερτροφική κλειτορίδα)
 Δερματικές εκδηλώσεις (λιπαρότητα, ακμή,
σμηγματόρροια, «μελανίζουσα ακάνθωση»)
 Φαινόμενα κατάθλιψης και εναλλαγών
διάθεσης
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΟΡΜΟΝΙΚΟ PROFILE ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
ΜΕ «ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ»
ΟΡΜΟΝΕΣ
FSH
LH
ΕΠΙΠΕΔΑ ΜΕΤΡΗΘΕΝΤΩΝ ΟΡΜΟΝΩΝ
↓
ή φυσιολογική
συνήθως
↑
TESTO
ελαφρά ↑ ή στα ανώτερα φυσιολογικά
Δ4-A
↑
DHEA - S
E2
SHBG
ΛΟΓΟΣ LH / FSH
↑
ή κ. φ
κ. φ ή
↓
↓
«ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ»
1
 Οι κλινικές εκδηλώσεις ποικίλλουν ευρύτατα και σε ορισμένες
περιπτώσεις, γυναίκες με PCOS μπορεί να μην εμφανίζουν
κανένα από τα προαναφερθέντα συμπτώματα.
2
 Επίσης, τα βιοχημικά – ορμονολογικά χαρακτηριστικά, που
αναφέρθηκε ότι σχετίζονται με το PCOS, δεν εμφανίζονται
σταθερά σε όλες τις περιπτώσεις.
3
 Τόσο οι κλινικές εκδηλώσεις όσο και τα εργαστηριακά ευρήματα
μπορεί να μεταβληθούν με την πάροδο του χρόνου, ακόμη και στην
ίδια ασθενή.
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ
«PCOS»
Η αιτιοπαθογένεια του PCOS
δεν έχει ακόμη πλήρως διευκρινιστεί
 Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις
πιθανής αιτιολογικής εμπλοκής γενετικών παραγόντων
αλλά ακόμη τίποτε δεν έχει αποδειχθεί
 Από πολλούς υποστηρίζεται
ότι από παθοφυσιολογικής πλευράς
το PCOS είναι πολυπαραγοντικό
 Φαίνεται ότι εμπλέκονται σύνθετες αλληλεπιδράσεις
ανάμεσα στη δράση
των γοναδοτροπινών, των ωοθηκών, των ανδρογόνων
και της ινσουλίνης
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ
«PCOS»
Η αιτιοπαθογένεια του PCOS
δεν έχει ακόμη πλήρως διευκρινιστεί
 Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις
πιθανής αιτιολογικής εμπλοκής γενετικών παραγόντων
αλλά ακόμη τίποτε δεν έχει αποδειχθεί
 Από
πολλούς
H ΜΕΛΕΤΗ
ΑΥΤΩΝ
ΤΩΝ υποστηρίζεται
ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΩΝ
ότι από παθοφυσιολογικής
πλευράς
ΑΠΟΤΕΛΕΙ
το PCOSΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ
είναι πολυπαραγοντικό
ΠΕΔΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ
ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΩΝ
 Φαίνεται ότι εμπλέκονται σύνθετες αλληλεπιδράσεις
ανάμεσα στη δράση
των γοναδοτροπινών, των ωοθηκών, των ανδρογόνων
και της ινσουλίνης
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ
1
«PCOS»
2
3
αναφέρονται 3 πιθανά «αιτιοπαθογενετικά μοντέλα» του PCOS
( 3 θεωρίες – υποθέσεις )
που επιχειρούν να ερμηνεύσουν
τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματά του
1
Η υπόθεση της LH
2
Η υπόθεση της Ωοθήκης
3
Η υπόθεση της Ινσουλίνης
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ
1
«PCOS»
2
3
αναφέρονται 3 πιθανά «αιτιοπαθογενετικά μοντέλα» του PCOS
( 3 θεωρίες – υποθέσεις )
που επιχειρούν να ερμηνεύσουν
τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματά του
1
«Η ΥΠΟΘΕΣΗ
ΤΗΣ
LH»
Η υπόθεση της LH
Μία πρωτοπαθής νευροενδοκρινική διαταραχή
στον άξονα υποθάλαμος
– υπόφυση
2
προκαλεί αύξηση της παλμικής έκκρισης GnRH
Η υπόθεσηορμόνης
της Ωοθήκης
(εκλυτικής υποθαλαμικής
των γοναδοτροπινών)
που ευνοεί την αύξηση της υποφυσιακής LH
με αποτέλεσμα τη διέγερση 3της παραγωγής ανδρογόνων
στις ωοθήκες
Η υπόθεση
της Ινσουλίνης
από τα κύτταρα της έσω θήκης των ωοθυλακίων
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ
1
«PCOS»
2
3
αναφέρονται 3 πιθανά «αιτιοπαθογενετικά μοντέλα» του PCOS
( 3 θεωρίες – υποθέσεις )
που επιχειρούν να ερμηνεύσουν
τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματά του
1
Η υπόθεση της LH
«Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΩΟΘΗΚΗΣ»
2
πρωτοπαθής
βλάβη
ΗΜία
υπόθεση
της Ωοθήκης
της ωοθηκικής στεροειδογένεσης
(πιθανόν και της επινεφριδικής)
3
καταλήγει σε υπερβολική έκκριση ανδρογόνων
Η υπόθεση της Ινσουλίνης
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ
1
«PCOS»
2
3
αναφέρονται 3 πιθανά «αιτιοπαθογενετικά μοντέλα» του PCOS
( 3 θεωρίες – υποθέσεις )
που επιχειρούν να ερμηνεύσουν
τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματά του
1
Η υπόθεση της LH
«Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ
2 ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ»
Η υπόθεση
της Ωοθήκης
Η αντίσταση
στη δράση
της ινσουλίνης
και η αντισταθμιστική υπερινσουλιναιμία
(που συχνά 3παρατηρείται)
προκαλεί άμεση και έμμεση υπερανδρογοναιμία
Η υπόθεση της Ινσουλίνης
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ
1
«PCOS»
2
3
αναφέρονται 3 πιθανά «αιτιοπαθογενετικά μοντέλα» του PCOS
( 3 θεωρίες – υποθέσεις )
που επιχειρούν να ερμηνεύσουν
τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματά του
1
«Η ΥΠΟΘΕΣΗ
ΤΗΣ
LH»
Η υπόθεση της LH
Μία πρωτοπαθής νευροενδοκρινική διαταραχή
«Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ
ΤΗΣΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ»
ΩΟΘΗΚΗΣ»
«Η
στονΥΠΟΘΕΣΗ
άξονα υποθάλαμος
– υπόφυση
2
προκαλεί αύξηση της παλμικής έκκρισης GnRH
πρωτοπαθής
βλάβη
δεδομένα
ΗΜία
υπόθεση
της Ωοθήκης
Ηαναφέρονται
αντίσταση
στηερευνητικά
δράση
της
ινσουλίνης
(εκλυτικής
υποθαλαμικής
ορμόνης
των
γοναδοτροπινών)
της
ωοθηκικής
στεροειδογένεσης
που
συνηγορούν
για
την
εμπλοκή
η αντισταθμιστική
υπερινσουλιναιμία
πουκαιευνοεί
την αύξηση της
υποφυσιακής LH
(πιθανόν
και
της
επινεφριδικής)
και των
τριών
προαναφερόμενων
θεωριών
συχνά 3παρατηρείται)
με αποτέλεσμα (που
τη διέγερση
της παραγωγής ανδρογόνων
καταλήγει
σε υπερβολική
έκκριση
ανδρογόνων
παθογένεια
του PCOS
προκαλεί στην
άμεση
και
στιςέμμεση
ωοθήκεςυπερανδρογοναιμία
Η υπόθεση της Ινσουλίνης
από τα κύτταρα της έσω θήκης των ωοθυλακίων
ΤΟ «PCOS» ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ
ΜΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν:
10
 Η
επίπτωση του Σακχαρώδη Διαβήτη
Τύπου ΙΙ) είναι ~ 10 φορές υψηλότερη
μεταξύ των νέων γυναικών με PCOS
συγκριτικά
με
τις συνομήλικες τους
φυσιολογικές γυναίκες.
8
6
4
2
0
 Σε ποσοστό 30% - 50% των παχύσαρκων
γυναικών με PCOS (ηλικίας > 30 ετών)
αναπτύσσεται
κάποια
διαταραχή
της
ομοιοστασίας της γλυκόζης.
ΠΑΓΚΡΕΑΣ
ΤΟ «PCOS» ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ
ΜΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν:
 Η επίπτωση του Μεταβολικού Συνδρόμου
είναι 2 έως 3 φορές υψηλότερη μεταξύ των
γυναικών
με
PCOS
συγκριτικά με
φυσιολογικές γυναίκες αντίστοιχης ηλικίας
και Δείκτη Μάζας Σώματος (Β.Μ.Ι).
 Ο κίνδυνος για έμφραγμα του μυοκαρδίου
είναι διπλάσιος ανάμεσα στις γυναίκες με
ολιγομηνόρροια σοβαρού βαθμού (πολλές
από τις οποίες αναμένεται να πάσχουν
από PCOS) συγκριτικά με αντίστοιχης
ηλικίας γυναίκες με φυσιολoγικό κύκλο.
PCOS ΚΑΙ «ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ»
Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι γυναίκες με PCOS
είναι επιρρεπείς στο «Μεταβολικό Σύνδρομο»
Και παρουσιάζουν εκδηλώσεις που σχετίζονται με αυτό
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
ΟΥΡΙΚΗ ΑΘΡΙΤΙΔΑ
ΑΡΤ. ΥΠΕΡΤΑΣΗ
ΛΙΠΩΔΕΣ ΗΠΑΡ
ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ
ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ
PCOS ΚΑΙ «ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ»
“Deatly Quartet”
Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι γυναίκες με PCOS
είναι επιρρεπείς στο «Μεταβολικό Σύνδρομο»
Και παρουσιάζουν εκδηλώσεις που σχετίζονται με αυτό
προφλεγμονώδης κατάσταση
(αύξηση των δεικτών φλεγμονής)
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
ΟΔΗΓΟΥΝ
ΤΟΝ
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ
ΑΡΤ. ΥΠΕΡΤΑΣΗ
προθρομβωτική κατάσταση
(αυξημένη πηκτικότητα αίματος)
ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ
ΑΘΗΡΩΜΑΤΩΣΗ – ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟΣ
ΟΥΡΙΚΗ ΑΘΡΙΤΙΔΑ
ΛΙΠΩΔΕΣ ΗΠΑΡ
ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ
PCOS ΚΑΙ «ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗ»
Έχει παρατηρηθεί ότι
η πλειονότητα των γυναικών με PCOS
ανεξάρτητα από το σωματικό τους βάρος
παρουσιάζει έναν «ενδογενή» τύπο αντίστασης στην ινσουλίνη
Οι παχύσαρκες δε γυναίκες με PCOS
εμφανίζουν επιπλέον επιβάρυνση από την αντίσταση στην ινσουλίνη
που συνδέεται με την παχυσαρκία τους.
ΕΜΦΑΝΙΖΟΥΝ
ΔΗΛΑΔΗ
2 ΤΥΠΟΥΣ «ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ»
ΤΗΝ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗ
ΜΕ ΤΟ PCOS
ΤΗΝ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗ
ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
PCOS ΚΑΙ «ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗ»
Η αντίσταση στην ινσουλίνη
και
Η
αντισταθμιστική υπερινσουλιναιμία
Φαίνεται ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο
σε διάφορες πτυχές της παθοφυσιολογίας του PCOS
διεγείρει
την ωοθηκική παραγωγή
ανδρογόνων
(INS)
1 2
Διαταράσσει
την
ωοθυλακιορρηξία
PCOS ΚΑΙ «ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗ»
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΚΑΙ ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ
1
testo
φαίνεται ότι η ινσουλίνη
διεγείρει άμεσα
την ωοθηκική παραγωγή ανδρογόνων
2
φαίνεται επίσης ότι
ακόμη και όταν οι κλασσικοί ιστοί στόχοι της ινσουλίνης
(όπως ο μυϊκός και ο λιπώδης ιστός)
εκδηλώνουν αντίσταση στη δράση της
οι ωοθήκες των γυναικών με PCOS
παραμένουν ευαίσθητες ή ακόμη και υπερευαίσθητες
στη δράση της ινσουλίνης
PCOS ΚΑΙ «ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗ»
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΚΑΙ ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ
1
testo
φαίνεται ότι η ινσουλίνη
διεγείρει άμεσα
την ωοθηκική παραγωγή ανδρογόνων
μηχανισμός που οδηγεί
2
άμεσα
φαίνεται επίσης ότι
σε υπερανδρογοναιμία
ακόμη και όταν οι κλασσικοί ιστοί στόχοι της ινσουλίνης
(όπως ο μυϊκός και ο λιπώδης ιστός)
εκδηλώνουν αντίσταση στη δράση της
οι ωοθήκες των γυναικών με PCOS
παραμένουν ευαίσθητες ή ακόμη και υπερευαίσθητες
στη δράση της ινσουλίνης
«μελέτη του ρόλου των υποδοχέων»
PCOS ΚΑΙ «ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗ»
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΚΑΙ ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ
επιπλέον φαίνεται
ότι η υπερινσουλιναιμία
SHBG
 αναστέλλει την ηπατική παραγωγή
της SHBG
αυξάνοντας περαιτέρω τα επίπεδα της ελεύθερης
τεστοστερόνης στην κυκλοφορία
 προάγει στην υπόφυση την εκλεκτική παραγωγή της LH
(έναντι της FSH)
και δια της LH
προάγεται τελικά η σύνθεση ανδρογόνων στις ωοθήκες
PCOS ΚΑΙ «ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗ»
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΚΑΙ ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ
επιπλέον φαίνεται
ότι η υπερινσουλιναιμία
SHBG
μηχανισμός που οδηγεί
 αναστέλλει έμμεσα
την ηπατική παραγωγή
της SHBG
σε περαιτέρω
υπερανδρογοναιμία
αυξάνοντας
τα επίπεδα της ελεύθερης
τεστοστερόνης στην κυκλοφορία
 προάγει στην υπόφυση την εκλεκτική παραγωγή της LH
(έναντι της FSH)
και δια της LH
προάγεται τελικά η σύνθεση ανδρογόνων στις ωοθήκες
υπάρχουν δεδομένα που υποστηρίζουν και την ετερόδρομη άποψη
ότι η υπερανδρογοναιμία
είναι δυνατόν να προάγει την αντίσταση στην ινσουλίνη
«ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ»
ΜΕΘΟΔΟΣ
ΑΝΑΦΟΡΑΣ
«ΕΥΓΛΥΚΑΙΜΙΚΗ ΥΠΕΡΙΝΣΟΥΛΙΝΑΙΜΙΚΗ
ΑΝΤΛΙΑ»
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ
«ΔΕΙΚΤΕΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ»
(ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ)
ΟΜΟΙOΣΤΑΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ (GIR, HOMA, QUICKI)
ΔΥΝΗΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ (AUCGIR, MATSUDA)
ΕΝΑΣ
ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ
ΜΕ ΠΙΘΑΝΗ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ
ΚΑΙ ΙΣΩΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΣΤΟ
«ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ»
ΑΝΤΙΜΥΛΛΕΡΙΑΝΗ ΟΡΜΟΝΗ (ΑΜΗ)
Υπάρχουν μελέτες
που δείχνουν ότι οι γυναίκες με PCOS
παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα ΑΜΗ
στο αίμα αλλά και στο ωοθυλακικό υγρό
συγκριτικά με συνομήλικες τους υγιείς μάρτυρες
Υποστηρίζεται ότι αυτό οφείλεται στο μεγάλο αριθμό ωοθυλακίων
(πρωτογενή ………. αρχικού σταδίου σχηματισμού άντρου)
που εμφανίζουν στις ωοθήκες τους οι γυναίκες με PCOS
(από αυτά τα ωοθυλάκια παράγεται η ΑΜΗ)
και ίσως και σε ενδογενή δυσλειτουργία τους
(αυτών των ωοθυλακίων)
ΕΝΑΣ
ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ
ΜΕ ΠΙΘΑΝΗ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ
ΚΑΙ ΙΣΩΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΣΤΟ
«ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ»
ΑΝΤΙΜΥΛΛΕΡΙΑΝΗ ΟΡΜΟΝΗ (ΑΜΗ)
Υπάρχουν μελέτες
που δείχνουν ότι οι γυναίκες με PCOS
παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα ΑΜΗ
στο αίμα αλλά και στο ωοθυλακικό υγρό
συγκριτικά με συνομήλικες τους υγιείς μάρτυρες
λόγω της στατιστικά σημαντικής θετικής συσχέτισης
του ότι
αριθμού
των ωοθυλακίων
στιςαριθμό
ωοθήκες
Υποστηρίζεται
αυτό οφείλεται
στο μεγάλο
ωοθυλακίων
και των
επιπέδων
τηςσχηματισμού
ΑΜΗ
(πρωτογενή ……….
αρχικού
σταδίου
άντρου)
πολλοί
υποστηρίζουν
που εμφανίζουν στις
ωοθήκες
τους οι γυναίκες με PCOS
ότι τα
οι εργαστηριακές
τιμές τηςη ΑΜΗ)
(από αυτά
ωοθυλάκια παράγεται
μπορούν
να αποτελέσουν
και ίσως και
σε ενδογενή
δυσλειτουργία τους
δυνητικό υποκατάστατο
τουωοθυλακίων)
υπερηχογραφικού ελέγχου
(αυτών των
ΑΝΤΙΜΥΛΛΕΡΙΑΝΗ ΟΡΜΟΝΗ (ΑΜΗ)
Αναστέλλει την ανάπτυξη των πόρων του Muller
κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης
και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο
στη διαφοροποίηση του άρρενος φύλου
 Χημικά πρόκειται για γλυκοπρωτεΐνη μοριακού
βάρους 140 kDa
 Ανήκει στην οικογένεια των μετατρεπτικών
αυξητικών παραγόντων β (TGF – β)
 Το γονίδιο που κωδικοποιεί την παραγωγή της
βρίσκεται στο βραχύ σκέλος του χρωμοσώματος 19
 Στα όργανα στόχους της ( γονάδες και πόρους του
Muller εκφράζονται οι αντίστοιχοι υποδοχείς
(AMHR Ι και AMHR II)
TGF – β super family
ΑΝΤΙΜΥΛΛΕΡΙΑΝΗ ΟΡΜΟΝΗ (ΑΜΗ)
 Τα επίπεδά της είναι χαμηλότερα στις γυναίκες σε
σχέση με τους άντρες
 Η παραγωγή της στις γυναίκες γίνεται από τα
κύτταρα της κοκκιώδους στοιβάδας των ωοθυλακίων
 Τα επίπεδά της στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας
είναι σταθερά κατά τη διάρκεια του εμμηνορυσιακού
κύκλου
 Φαίνεται ότι όσο ανεβαίνει η ηλικία τα επίπεδά της
ελαττώνονται παράλληλα και με την παρατηρούμενη
μείωση του αριθμού των ωοθυλακίων
(είναι κλινικός δείκτης ωοθηκικής «γήρανσης»)
 Υποστηρίζεται ότι η ελάττωση των επιπέδων της στον ορό
αποτελεί πρώιμο σημείο της μείωσης της εφεδρείας των
ωοθυλακίων στις ωοθήκες
 Μέθοδος αναφοράς η Elisa (μπορεί να μετρηθεί στο
πλάσμα και στο ωοθυλακικό υγρό)
ΑΝΤΙΜΥΛΛΕΡΙΑΝΗ ΟΡΜΟΝΗ (ΑΜΗ)
H δράση της ΑΜΗ στις ωοθήκες
δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί
υποστηρίζεται
ότι
Δρα ανασταλτικά στην οργάνωση των αρχέγονων ωοθυλακίων
Μειώνει την ανταπόκριση των επιλέξιμων ωοθυλακίων στην FSH
με συνέπεια την αδυναμία επιλογής κυρίαρχου ωοθυλακίου
«ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ»
“PolyCystic Ovarian Syndrome”
PCOS
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΡΕΥΝΑ
 Στη διευκρίνιση του πιθανού ρόλου
διαφόρων κυτταροκινών και αυξητικών παραγόντων
στην παθογένεια του συνδρόμου
 Στη μελέτη
των γενετικών χαρακτηριστικών
και της γονιδιακής ταυτότητας των ασθενών
 Στη διαλεύκανση
σε μοριακό και γονιδιακό επίπεδο,
του είδους και της αιτιολογίας των ανωμαλιών
που παρατηρούνται στο σύνδρομο αυτό
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ