ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ “ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ” ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ε. ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ A΄ Ε.Σ.Υ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ε. Κ. Π. Α Π. Γ. Ν. «ΑΤΤΙΚΟΝ» ΙΩΑΝΝΙΝΑ 8 ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΟΡΙΣΜΟΣ «ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ» συνώνυμοι όροι στη βιβλιογραφία «ΔΥΣΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ» «ΣΥΝΔΡΟΜΟ REAVEN΄ S» «ΣΥΝΔΡΟΜΟ “Χ”» «ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ» «ΔΥΣΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ» «ΠΟΛΥΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ» «ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ» «περιγράφεται η παρουσία μεταβολικών αλλά και μη μεταβολικών διαταραχών, που εμφανίζονται ταυτόχρονα στο ίδιο άτομο, και με συχνότητα μεγαλύτερη από την αναμενόμενη τυχαία συνύπαρξη» Ford ES, 2004: «Prevalence of the metabolic syndrome in US populations». Endocr. Metab. Clin. N. Am. 33: 333- 350 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ 1923: Kylin E: Συνύπαρξη υπέρτασης, υπεργλυκαιμίας και ουρικής αρθρίτιδας (υπερουριχαιμίας) 1947: Vague J: Συνύπαρξη «ανδροειδούς» τύπου παχυσαρκίας (κεντρικής) με ένα σύνολο μεταβολικών διαταραχών ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ 1988: Reaven G: Σύνδρομο “X” - αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης (πρόσληψη γλυκόζης από τους περιφερικούς ιστούς) - δυσανεξία στη γλυκόζη - υπερινσουλιναιμία - υπέρταση - δυσλιπιδαιμία: - ελάττωση της HDL χοληστερόλης - αύξηση των τριγλυκεριδίων των VLDL Δεν περιλαμβάνει στα κριτήρια του συνδρόμου την παχυσαρκία 1998: W.H.O (ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΥΓΕΙΑΣ) «ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ» ΜΕΙΖΟΝ ΚΡΙΤΗΡΙΟ: ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ παρουσία σακχαρώδη διαβήτη ή παθολογική καμπύλη ανοχής γλυκόζης (OGTT) (γλυκόζη αίματος: ≥ 140 mg/dl στις 2h) ή γλυκαιμία νηστείας (IFG) (γλυκόζη αίματος: ≥ 110 mg/dl ή ινσουλινοαντίσταση (υπερινσουλιναιμική ευγλυκαιμική καμπύλη) 1998: W.H.O (ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΥΓΕΙΑΣ) «ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ» και δύο ή περισσότερα από τα παρακάτω κριτήρια: Περίμετρος μέσης / Περίμετρος ισχύων ( W / H ratio): άνδρες: > 0.90 γυναίκες: > 0.85 Τριγλυκερίδια πλάσματος: > 150 mg / dl HDL χοληστερόλη: άνδρες: < 35 mg / dl γυναίκες: < 39 mg / dl Αρτηριακή πίεση: ≥ 140 / 90 mm Hg Μικροαλβουμινουρία: αλβουμίνη ούρων: ≥ 20 mg / 24h αλβουμίνη / κρεατινίνη ούρων: ≥ 30 mg / g 2001:ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ, ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΥΠΕΡΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΑΙΜΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ (USA) – 3η ΑΝΑΦΟΡΑ (ΑΤP ΙΙΙ) ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ για τη διάγνωση του απαιτούνται τρία ή περισσότερα από τα παρακάτω κριτήρια Παράγοντες κινδύνου Περίμετρος μέσης Άνδρες Γυναίκες Τριγλυκερίδια HDL-Χοληστερόλη Άνδρες Γυναίκες Αρτηριακή Πίεση Γλυκόζη νηστείας Τιμές > 102 cm (> 40 in) > 88 cm (> 35 in) ≥ 150 mg / dL < 40 mg / dL < 50 mg / dL ≥ 130 / 85 mm Hg ≥ 110 mg / dL 2003: ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΚΟΛΕΓΙΟ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ Παράγοντες κινδύνου Τριγλυκερίδια HDL Χοληστερόλη Άνδρες Γυναίκες Αρτηριακή Πίεση Γλυκαιμία νηστείας ή Παθολογική ανοχή γλυκόζης Τιμές > 150 mg / dL < 40 mg / dL < 50 mg / dL > 130 /85 mm Hg Γλυκόζη νηστείας: 110 – 125 mg /dL Γλυκόζη: 140 – 200 mg / dL στις 2h + Άλλοι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου Οικογενειακό ιστορικό Σ.Δ, Υπέρτασης ή Kαρδιαγγειακής νόσου Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών Καθιστικός τρόπος ζωής Υπερομοκυστεϊναιμια Προχωρημένη ηλικία 2005: ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΙΑΒΗΤΗ (IDF) ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ Κεντρική Παχυσαρκία Περίμετρος μέσης: Άνδρες ≥ 94 cm Γυναίκες ≥ 80 cm + δύο ή περισσότερα από τα παρακάτω: Τριγλυκερίδια ≥ 150 mg / dL (1.7 mmol / L) Ή ειδική αγωγή για υπερτριγλυκεριδαιμία HDL χοληστερόλη < 40 mg / dL (1.03 mmol / L) στους άνδρες < 50 mg / dL (1.29 mmol / L) στις γυναίκες Ή ειδική αγωγή για την χαμηλή HDL χοληστερόλη Αρτηριακή Πίεση Συστολική : ≥ 130 mm Hg ή Διαστολική : ≥ 85 mm Hg Ή Αντιυπερτασική αγωγή Γλυκόζη νηστείας Γλυκόζη πλάσματος νηστείας ≥ 100 mg / dL (5.6 mmol/L) ή Προηγούμενη διάγνωση Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2 ΕΠΙΧΕΙΡΩΝΤΑΣ ΕΝΑΝ «ΣΥΓΚΕΡΑΣΜΟ» ΤΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΤΩΝ ΠΡΟΑΝΑΦΕΡΘΕΝΤΩΝ «ΟΡΙΣΜΩΝ» Οι βασικές διαταραχές που περιλαμβάνονται στο Μεταβολικό Σύνδρομο είναι: • • • • Παχυσαρκία κεντρικού τύπου Υπέρταση Διαταραχή της ομοιοστασίας της γλυκόζης Δυσλιπιδαιμία Κοινός παρανομαστής των διαταραχών αυτών είναι η παρουσία αντίστασης των περιφερικών ιστών και κυρίως του μυϊκού ιστού στη δράση της ινσουλίνης ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ “Deatly Quartet” «ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΣ • • • • ΤΕΤΡΑΔΑ» Κεντρική (κοιλιακή) παχυσαρκία Υπέρταση Δυσλιπιδαιμία Διαταραχή ομοιοστασίας γλυκόζης προφλεγμονώδης κατάσταση (αύξηση των δεικτών φλεγμονής) προθρομβωτική κατάσταση (αυξημένη πηκτικότητα αίματος) ΑΘΗΡΩΜΑΤΩΣΗ – ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ “Deatly Quartet” «ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΣ • • • • ΤΕΤΡΑΔΑ» Κεντρική (κοιλιακή) παχυσαρκία Υπέρταση Δυσλιπιδαιμία Διαταραχή ομοιοστασίας γλυκόζης προφλεγμονώδης κατάσταση (αύξηση των δεικτών φλεγμονής) προθρομβωτική κατάσταση (αυξημένη πηκτικότητα αίματος) ΑΘΗΡΩΜΑΤΩΣΗ – ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΥΓΕΙΑΣ (WHO) «ενώ η κάθε συνισταμένη του συνδρόμου, ξεχωριστά, αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, ο συνδυασμός τους γίνεται πολύ περισσότερο ισχυρός στην αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου» ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ (1) Οι διάφοροι «ορισμοί» εμφανίζουν σχετική ετερογένεια ως προς τα κριτήρια που χρησιμοποιούν για να ορίσουν το «Σύνδρομο» Το γεγονός αυτό δυσκολεύει τη συγκρισιμότητα των διαφόρων ερευνητικών μελετών ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ (2) Ακόμη και όταν χρησιμοποιείται ο ίδιος «ορισμός» (ίδιο πακέτο κριτηρίων) στο ίδιο «σύνδρομο» εντάσσονται ασθενείς ανάμεσα στους οποίους άλλοι πληρούν 3 κριτήρια άλλοι 4 κριτήρια και άλλοι 5 κριτήρια ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. ο αριθμός των κριτηρίων που πληρούνται διαφοροποιεί τον καρδιαγγειακό κίνδυνο συγκριτικά ανάμεσα στα άτομα της ομάδας? 2. όλα τα κριτήρια από τα οριζόμενα στο ίδιο πακέτο έχουν την ίδια αξία στην εκτίμηση και αξιολόγηση του καρδιαγγειακού κινδύνου? ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ (3) Κάθε κριτήριο από τα οριζόμενα μπορεί να μετρηθεί και το όποιο αποτέλεσμα μέτρησης εκφράζεται ποσοτικά Κάθε ποσοτικό αποτέλεσμα έχει τιμές αναφοράς ή αλλιώς έχει «επιθυμητά επίπεδα» ΕΡΩΤΗΣΗ Στα άτομα που συγκριτικά μεταξύ τους ως προς το ίδιο μετρηθέν κριτήριο εμφανίζουν διαφορετικές τιμές εκτός «τιμών αναφοράς» ή «επιθυμητών επιπέδων» (Παθολογικές) διαφοροποιείται ο καρδιαγγειακός κίνδυνος και αν αυτό συμβαίνει ποιο είναι το μαθηματικό σκεπτικό που μπορεί να εκφράσει αυτή τη διαφοροποίηση??? εκτός των βασικών συνιστωσών του “Μεταβολικού Συνδρόμου” αναφέρεται και μία σειρά άλλων διαταραχών που φαίνεται ότι σχετίζονται με αυτό Λιπώδες ήπαρ Υπνική άπνοια Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών Υπερουριχαιμία (ουρική αρθρίτιδα) Διαταραχές πήξης και υπερινωδογοναιμία Διαταραχές ινωδόλυσης (Αναστολέας ενεργοποιητή πλασμινογόνου 1, PAI-1) Μεταβολές στη φυσιολογία του λιπώδους ιστού (Αυξημένη λεπτίνη – μειωμένη λιπονεκτίνη) Ορμονικές διαταραχές φύλου (Αυξημένα ανδρογόνα στις γυναίκες - μειωμένα ανδρογόνα στους άντρες) Νεφροπάθειες ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΚΟΙΛΙΑΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ μεζούρα «ο καλύτερος τρόπος εκτίμησης της κοιλιακής παχυσαρκίας» ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ θα μπορούσαμε εναλλακτικά να χρησιμοποιήσουμε το δείκτη περίμετρος μέσης / περίμετρος ισχύων ??? ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ θα μπορούσαμε μήπως να χρησιμοποιήσουμε το Δείκτη Μάζας Σώματος (Β.Μ.Ι) ??? Β.Μ.Ι: ΒΑΡΟΣ ΣΕ ΚΙΛΑ / ΥΨΟΣ ΣΕ ΜΕΤΡΑ ΣΤΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ Β.Μ.Ι = Kgr / m2 ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ (1) Διαταραχές της ομοιοστασίας της γλυκόζης Διαταραχή επιπέδων γλυκόζης νηστείας Διαταραχή καμπύλης ανοχής γλυκόζης Σακχαρώδης διαβήτης Αντίσταση στην ινσουλίνη ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ Γλυκόζη νηστείας Γλυκόζη 2h μετά OGTT Σακχαρώδης Διαβήτης Σακχαρώδης Διαβήτης 7.0 mmol/L 126 mg/dL 11.1 mmol/L Διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας Διαταραγμένη ανοχή γλυκόζης 5.6 mmol/L 100 mg/dL Φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης 200 mg/dL 7.8 mmol/L 140 mg/dL Φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης OGTT (Oral Glucose Tolerance Test) : Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΝΟΧΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ (OGTT) Διακοπή φαρμάκων (για όσα είναι εφικτή). Προηγείται τριήμερη διατροφή πλούσια σε υδατάνθρακες (150 γρ. Υδατάνθρακες ανά ημέρα). Φυσιολογική φυσική δραστηριότητα τις προηγούμενες ημέρες. Η δοκιμασία δεν πραγματοποιείται σε νοσηλευόμενους ή / και κατακεκλιμένους ασθενείς. Δεν πραγματοποιείται επί ενεργού λοίμωξης, πρόσφατης χειρουργικής επέμβασης ή άλλης οξείας παθολογικής κατάστασης (πχ. οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου). Λαμβάνει χώρα το πρωί (7 - 9πμ) μετά από ολονύκτια νηστεία (8 - 10 ώρες), σε καθιστική θέση και σε κατάσταση ηρεμίας. Κατά τη νηστεία επιτρέπεται μόνον η λήψη νερού. Δεν επιτρέπεται η μετακίνηση, η λήψη τροφής και το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας. Λαμβάνονται 75 γρ άνυδρης γλυκόζης διαλυμένα σε ένα ποτήρι νερό (σε χρονικό διάστημα 3 - 5 λεπτών) και προσδιορίζεται η γλυκόζη και συνήθως και η ινσουλίνη ορού σε χρόνους 0 (προ της λήψης) καθώς και 30, 60, 90 και κυρίως 120 λεπτά μετά (αναφέρονται παραλλαγές). Τα δείγματα πρέπει να φυγοκεντρούνται και να αναλύονται εντός 60 λεπτών ή εναλλακτικά να φυλάσσονται σε πάγο. ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ (2013) ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΝΟΧΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ (OGTT) «ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ OGTT» Γλυκόζη νηστείας φυσιολογική, αλλά με ισχυρή κλινική υποψία για ύπαρξη Σ.Δ Γλυκόζη νηστείας φυσιολογική ( > 140 mg / dl ) αλλά μεταγευματικά αυξημένη Διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας ( > 100 mg / dl ) ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΝΟΧΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ (OGTT) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ (ΤΥΠΟΥ 2) Τίθεται όταν: 1. Τιμή γλυκόζης ≥ 200 mg/dL πλάσματος τυχαίας 2. Τιμή γλυκόζης ≥ 126 mg/dL 3. Τιμή γλυκόζης πλάσματος, 2 ώρες μετά φόρτιση με 75 γρ. γλυκόζης ≥ 200 mg/dL (κατά τη διάρκεια OGTT) πλάσματος νηστείας Σε δύο διαφορετικές μετρήσεις μέτρησης (FPG) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ (ΤΥΠΟΥ 2) American Diabetes Assosiation - Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία Πολύ πρόσφατα προτάθηκε η χρησιμοποίηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c) HbA1c ≥ 6.5% Τιμές HbA1c: 5.7% - 6.4% θεωρούνται προδιαβήτης Η αξία της HbA1c για τη διάγνωση του ΣΔ αμφισβητείται και δεν έχει καθιερωθεί διεθνώς Η HbA1c παραμένει ως δείκτης παρακολούθησης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ (ΤΥΠΟΥ 2) “Με γνώμονα τις καθιερωμένες Διεθνείς Οδηγίες δεν απαιτείται για τη διάγνωση του Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 η μέτρηση ινσουλίνης και C πεπτιδίου” ΠΡΟΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ C ΠΕΠΤΙΔΙΟ Η τιμή του C πεπτιδίου διαχωρίζει την προέλευση της αυξημένης ινσουλίνης στο αίμα. Αν η αυξημένη ινσουλίνη είναι ενδογενής Ινσουλίνωμα Αν η αυξημένη ινσουλίνη είναι εξωγενής Τεχνητή υπογλυκαιμία (κρυφή χορήγηση ινσουλίνης) παράλληλη αύξηση C πεπτιδίου Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 παράλληλη μείωση C πεπτιδίου Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗ «περιγράφεται η μειωμένη ευαισθησία των περιφερικών ιστών στη δράση της ινσουλίνης όσον αφορά την ομοιοστασία της γλυκόζης» αντιδραστική υπερέκκριση ινσουλίνης (υπερινσουλιναιμία) ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗ Πρόκειται για Κεντρική Μεταβολική Διαταραχή που αποτελεί τον κοινό παρανομαστή των βασικών διαταραχών που συναποτελούν και συνορίζουν το Μεταβολικό Σύνδρομο αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισής τους και συνδεόμενη αιτιολογικά με αυτές ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΟΥ ΣΥΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΕΡΙΝΣΟΥΛΙΝΑΙΜΙΑ Μεταβολισμός γλυκόζης Μεταβολισμός Ουρικού οξέος Διαταραχή γλυκόζης νηστείας Αυξημένο ουρικό οξύ πλάσματος Διαταραχή ανοχής στη γλυκόζη Ελαττωμένη νεφρική απέκκριση ουρικού οξέος Δυσλιπιδαιμία Αυξημένα τριγλυκερίδια Μειωμένη HDL Χοληστερόλη Μικρά πυκνά μόρια LDL Χοληστερόλης Αυξημένη μεταγευματική λιπαιμία Αιμοδυναμικές διαταραχές Διαταραχές αιμόστασης Αυξημένη δραστηριότητα Συμπαθητικού Ν.Σ Αυξημένη συγκέντρωση Ινωδογόνου Αυξημένη νεφρική κατακράτηση νατρίου Υπέρταση Αυξημένη συγκέντρωση αναστολέα ενεργοποιητή πλασμινογόνου ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΑΝΑ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Μεταβολικό σύνδρομο Υπέρταση Υπερουριχαιμία Χαμηλή HDL Υπερτριγλυκεριδαιμία Υπερχολεστερολαιμία Διαβήτης Παθολογική ανοχή στη γλυκόζη 0 20 40 60 Επιπολασμός (%) 80 100 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ Μέθοδος Αναφοράς: Ευγλυκαιμική υπερινσουλιναιμική αντλία βασικό μειονέκτημα: η εφαρμογή της είναι τεχνικά δύσκολη (επεμβατική, χρονοβόρος, ακριβή) Εναλλακτικά: Δείκτες ινσουλινοαντίστασης (Μαθηματικά μοντέλα) λαμβάνονται υπόψη οι τιμές γλυκόζης/ινσουλίνης • είτε νηστείας • είτε κατά τη διενέργεια καμπύλης σακχάρου(OGTT) ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ Ευγλυκαιμική υπερινσουλιναιμική αντλία Εξοπλισμός: 1) Δύο ενδοφλέβιες γραμμές (η μία για την έγχυση ινσουλίνης και γλυκόζης και η άλλη για τη λήψη δειγμάτων αίματος για τον προσδιορισμό των επιπέδων γλυκόζης και ινσουλίνης) 2) Αντλίες έγχυσης γλυκόζης και ινσουλίνης υψηλής τεχνολογίας 3) Δυνατότητα μέτρησης της γλυκόζης πλάσματος ταχύτατα (με αυτόματο αναλυτή γλυκόζης) 4) Κατάλληλο πρόγραμμα για τον αυτόματο προσδιορισμό του ρυθμού έγχυσης της γλυκόζης με στόχο τη διατήρηση σταθερών των επιπέδων της γλυκόζης του πλάσματος ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ Ευγλυκαιμική υπερινσουλιναιμική αντλία διαδικαστικά προϋποθέτει δύο στόχους Στόχος πρώτος: Διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης πλάσματος σε προεπιλεγμένο επίπεδο Στόχος δεύτερος: Εξωγενής χορήγηση ινσουλίνης με σκοπό την αύξηση των επιπέδων ινσουλίνης πλάσματος στις 100 μU/ml ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ Ευγλυκαιμική υπερινσουλιναιμική αντλία «ο βαθμός αντίστασης στην ινσουλίνη είναι αντιστρόφως ανάλογος με το ρυθμό πρόσληψης γλυκόζης από τους ιστούς στόχους» «όσο λιγότερη γλυκόζη προσλαμβάνεται από το άτομο που ελέγχουμε τόσο περισσότερο ανθεκτικό στην ινσουλίνη είναι το άτομο αυτό» ΔΕΙΚΤΕΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ Α. Ομοιοστατικοί δείκτες (τιμές γλυκόζης & τιμές ινσουλίνης νηστείας) Δείκτης GIR: GLU νηστείας (mmol/L) / INS νηστείας (pmol/L) Δείκτης ΗΟΜΑ: INS νηστείας (μU/ml) x GLU νηστείας (mmol/L) / 22.5 Δείκτης QUICKI: 1 / [log (INS νηστείας (μU/ml) + log (GLU νηστείας (mg/dl)] Orio et al, JCEM 2004, 89:4588 - 93 Legro RS et al, JCEM 1998, 83: 2694 – 2698 ΔΕΙΚΤΕΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ Β. Δυνητικοί δείκτες (τιμές γλυκόζης & τιμές ινσουλίνης κατά τη διενέργεια της καμπύλης σακχάρου – δοκιμασία OGTT) Δείκτης AUCGIR: Εμβαδόν κάτω από την καμπύλη για τη Γλυκόζη / Εμβαδόν κάτω από την καμπύλη για την ινσουλίνη Δείκτης MATSUDA: 10.000 / τετραγωνική ρίζα [ (Γλυκόζη νηστείας (mg/dl) x ινσουλίνη νηστείας (mU/L) x (μέση τιμή γλυκόζης x μέση τιμή ινσουλίνης κατά την OGTT) ] Katz A et al, JCEM 2000, 85 : 2402 - 10 Bergman RN, J Clin Invest 1987, 79 : 790 - 800 Matsuda M, De Fronzo RA, Diabetes Care 2004, 27 : S11 - S14 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ (2) Δυσλιπιδαιμία Τριγλυκερίδια >150 mg/dL HDL Χοληστερόλη : • Άνδρες <40 mg/dL • Γυναίκες <50 mg/dL) ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΩΝ ΛΙΠΙΔΙΩΝ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ Μετράμε με σύγχρονες εργαστηριακές μεθόδους σε αυτοματοποιημένα αναλυτικά συστήματα Αξιολογούμε: Έχοντας τηρήσει τις ενδεικνυόμενες προαναλυτικές συνθήκες Έχοντας λάβει υπόψη τους τυχόν υπάρχοντες προαναλυτικούς παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν τελικά την εργαστηριακή τιμή Έχοντας ελέγξει και διασφαλίσει, στο μέτρο του δυνατού, την εργαστηριακή αξιοπιστία και εγκυρότητα των αποτελεσμάτων (πιστότητα) ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΩΝ ΛΙΠΙΔΙΩΝ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΕΝΔΕΙΚΝΥΟΜΕΝΕΣ ΠΡΟΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Το άτομο να βρίσκεται υπό σταθερή μεταβολική κατάσταση. Σταθερό σωματικό βάρος και σταθερό πλήρες διαιτολόγιο για τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν. Αποφυγή έντονης μυϊκής δραστηριότητας κατά το τελευταίο. 24ωρο. Για τον προσδιορισμό των τριγλυκεριδίων προηγείται νηστεία 12-14 ωρών. πρέπει να Παραμονή του ασθενούς σε καθιστική θέση και ηρεμία για τουλάχιστον 5 λεπτά πριν την αιμοληψία. Η αιμοληψία γίνεται με φλεβοκέντηση. Η περίδεση να μην διαρκεί πάνω από 1 λεπτό. ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΩΝ ΛΙΠΙΔΙΩΝ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΠΡΟΑΝΑΛΥΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Γνωστές παθολογικές καταστάσεις που επηρεάζουν το μεταβολισμό των λιπιδίων και τελικά τις εργαστηριακές τους τιμές. Ο προσδιορισμός των λιπιδίων πρέπει να αναβάλλεται σε περιπτώσεις stress, όπως σε ασθενείς με οξέα νοσήματα (τραύματα, χειρουργικές επεμβάσεις, λοιμώξεις, εμφράγματα, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια). Λήψη φαρμάκων που τροποποιούν το λιπιδαιμικό προφίλ. ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΩΝ ΛΙΠΙΔΙΩΝ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ & ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Απόδοση του Εργαστηρίου στα προγράμματα εσωτερικού και εξωτερικού ποιοτικού ελέγχου. Διαπίστευση (πρότυπο ΕΝ ISO 15189). Διαρκής έλεγχος των παραμέτρων αξιοπιστίας των βιοχημικών πειραμάτων που εκτελεί το Εργαστήριο. Αναλυτικές παράμετροι αξιοπιστίας (ακρίβεια, επαναληψιμότητα, γραμμικότητα κτλ) Διαγνωστικές παράμετροι αξιοπιστίας (ευαισθησία, ειδικότητα) Προγνωστικές παράμετροι αξιοπιστίας (θετική προγνωστική αξία και αρνητική προγνωστική αξία) ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΩΝ ΛΙΠΙΔΙΩΝ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ Στην αξιολόγηση των επιπέδων των λιπιδίων του αίματος εκτός από την αναλυτική μεταβλητότητα που εκφράζεται από τον Συντελεστή Mεταβλητότητας (C.V) λαμβάνουμε υπόψη και τη βιολογική μεταβλητότητα (ενδοατομική διακύμανση των τιμών) ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΩΝ ΛΙΠΙΔΙΩΝ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΔΟΑΤΟΜΙΚΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΤΗΤΑ Ολική Χοληστερόλη (6,5 - 11%) Εποχική διακύμανση (χειμώνας αύξηση 3%) Φάση του καταμήνιου κύκλου (εκκριτική φάση ελάττωση 20%) Τριγλυκερίδια (25 - 40%) HDL χοληστερόλη (8-12%) Όχι εποχική διακύμανση Φάση του καταμήνιου κύκλου (ωορρηξία αύξηση 12%) LDL Χοληστερόλη (3 - 6%) Εποχική διακύμανση (χειμώνας αύξηση) ΜΕΤΡΗΣΗ ΛΕΥΚΩΜΑΤΩΝ ΟΥΡΩΝ Δεν αρκεί η απλή γενική εξέταση ούρων που μόνον ενδεικτική αξία έχει Επιβάλλεται ο ποσοτικός προσδιορισμός σε 24ωρη συλλογή Μέθοδος αναφοράς στην εργαστηριακή μέτρηση είναι η νεφελομετρία ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΥΡΙΑ Φυσιολογική απέκκριση λευκώματος στα ούρα όταν η αποβαλλόμενη ποσότητα αλβουμίνης είναι: < 20 mg/24ωρο Μακροαλβουμινουρία (κλασσική πρωτεϊνουρία) όταν η αποβαλλόμενη ποσότητα αλβουμίνης είναι: >200 mg/24ωρο Μικροαλβουμινουρία όταν η αποβαλλόμενη αλβουμίνης είναι: 20 – 200 mg/24ωρο ποσότητα Η ποσότητα της πρωτεΐνης που διαφεύγει από τους νεφρούς στα ούρα δεν έχει μόνο προγνωστική αξία για την εξέλιξη της νεφρικής νόσου αλλά αποτελεί και έναν από τους πλέον ευαίσθητους δείκτες καρδιαγγειακού κινδύνου ΥΠΕΡΟΜΟΚΥΣΤΕΙΝΑΙΜΙΑ το τελευταίο χρονικό διάστημα η σημασία της ως παράγοντα κινδύνου υποβαθμίζεται διαρκώς ολοένα και από περισσότερους ερευνητές Εντούτοις ζητείται ως εξέταση από το Κλινικό Βιοχημικό Εργαστήριο και με αυξανόμενους μάλιστα ρυθμούς Πρέπει να συγκαταλέγεται στις εξετάσεις ρουτίνας???? ΥΠΕΡΟΜΟΚΥΣΤΕΙΝΑΙΜΙΑ η βλαπτική δράση της ομοκυστεΐνης στον οργανισμό οφείλεται στα οξειδωμένα προϊόντα της με τοξική δράση στους ιστούς • Αυξάνουν την προσκολλητικότητα και συγκολλητικότητα των αιμοπεταλίων • Επιδρούν αρνητικά στο μηχανισμό ινωδόλυσης • Διαταράσσουν τη λειτουργικότητα παραγόντων του καταρράκτη της πήξης • Προάγουν την ενδοθηλιακή δυσλειτουργία ΤΙΜΕΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Επιθυμητά επίπεδα ομοκυστεΐνης αίματος (νηστείας) : <16 μmol/L Μη επιθυμητά επίπεδα ομοκυστεΐνης αίματος (νηστείας) : >16 μmol/L Ήπια υπερομοκυστεϊναιμία : 16 – 30 μmol/L Μέτρια υπερομοκυστεϊναιμία: 31 - 100 μmol/L Σοβαρή υπερομοκυστεϊναιμία : > 101 μmol/L ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΠΟΙΟΙ ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ: «ΤΟ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ» Δεν βρέθηκε φαρμακευτικός παράγοντας που να θεραπεύει αιτιολογικά το Σύνδρομο σε όλες τις συνιστώσες του ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ
© Copyright 2024 Paperzz
