1.Ζεφ, πρώτα-πρώτα συγχαρητήρια στο Σέργιο για την έκβαση. 2. συμφωνώ με τον Νίκο
ότι αυτά πρεπει να τα συζητήσουμε κι οι τρεις αλλά μια και δεν το βλέπω να γίνεται εκ
του σύνεγγυς στο εγγύς μέλλον αρχίζω την απάντηση εδώ και τώρα σαν (ΣΑΝ) να’τανε
δοκίμιο και αν θέλετε κάνετε το ίδιο και το όλον συνιστά συζήτηση 3. Πριν ξεκινήσουμε
ας πω τι θα είχα να πω περί του βιβλίου για τον Παρμενίδη το οποίο κι ο Νίκος μου’πε
προχτές οτι άρχισε να το επισκέπτεται. Εγώ ήθελα απλώς να επισημάνω, προς έπαινο του
συγγραφέα του, Σ. Γλυκοφρύδη, πόσο ωραία υπογράμμισε ότι ο Παρμενίδης
συνειδητοποίησε ότι η Πυθαγόρεια ανακάλυψη της βαθειάς σημασίας του αριθμού για το
σύμπαν εμπεριείχε και όλα τα ανάλογα των τωρινών αναγωγισμών για την ζωή με
συνέπειες την αφαίρεση της μεταφυσικής , του έρωτα κ.α, από το σύμπαν και από την
ζωή ως απλώς σχημάτων λόγου , και βρήκε σαν γνήσια αναίρεση αυτής της συνέπειας
του Πυθαγορισμού, την ύπαρξη των αρρήτων αριθμών που οι ίδιοι οι Πυθαγόρειοι, με
τεράστιο κόστος και άγχος, είχαν ανακαλύψει. 4. Πάμε τώρα στο συνημμμένο σου: Από
υπαρκτές παραδρομές δεν χτυπάει στο μάτι παρά μόνο το «δεικτικός» που έπρεπε να
είναι «δηκτικός» αφού είναι εκ του «δάκνω». Πάμε πλέον στην ουσία: Για τους
αναγνώστες του μεταξύ των δυο μας συνημμένου (και τους συνομιλητές μας
(παραλήπτες του) αν το επιθυμούν, Νίκο συν Νίκο αδελφό της Μαρίας τον οποίο
ξέρεις, Νίκο ξάδελφό μας τον οποίο δεν ξέρεις και Κώστα αδελφό δικό σου, αν μας
διαβάζουν τη στιγμή αυτή) ξεκινώ με το άρθρο σου:
(Α! Αυτό που μου λες αν πρόσφατα έχω γράψει τίποτα να στο στείλω, απαντιέται
αυτομάτως αφού κάνω επιλογή τέτοιων σελίδων και τις ενθέτω στη συζήτηση)
1
Συνομιλία δύο Ελλήνων γύρω από την κρίση
Πρόκειται για δυο ανθρώπους στη δύση της ζωής τους, με κάποιες γνώσεις φιλοσοφίας της
Ιστορίας. Συναντώνται κάτω από την λεγόμενη «ελιά του Πλάτωνος» και ανταλλάσσουν κάποιες
σπερματικές σκέψεις.
-
-
-
-
-
Πώς αλήθεια καταντήσαμε έτσι; Τι πρωτάκουστο είναι αυτό που μας συμβαίνει!! Μια
σιωπή βαραίνει σε όλη την Αθήνα Η άναρχη όψη της δεν κρύβεται πια από νυχτερινά
ξεφαντώματα και η μουσική που έκανε ανεχτή την ασχήμια της αυτή έχει πάψει. Η σιγή
κυκλώνει την πόλη. Μια σιγή που την διακόπτουν σπασμοί καταστροφής και φωνές των
λαϊκών παιδευτών από τηλεοράσεως που δοξολογούν την έκπτωση και βαράθρωση της
πατρίδας . Θα σου το πω καθαρά : αισθάνομαι γυμνός. Σαν να χαμήλωσε ο ουρανός.
Μονάχα κινήσεις ανθρώπων στον ορίζοντα που τρέπονται σε φυγή. Αυτή την εικόνα μου
δίνει η Αθήνα και η χώρα.
Και όμως…. Τα έχουμε ξαναζήσει αυτά πάλι και πάλι στο παρελθόν.
Στο παρελθόν;
Ναι.
Δεν θα μου πεις πάλι τη φράση την περίφημη : είμαι το χθες και το αύριο πάλι θα είμαι
Αυτό ακριβώς θα σου πω. Το χθες που υπάρχει εντός μου και ανακυκλώνεται ανελέητα
στο μέλλον. Πρέπει κανείς να βυθιστεί στη συλλογική όσο και στην ατομική μνήμη για
να καταλάβει την Ιστορία. Δεν πρέπει να αφήνεις τον εαυτό σου να εξαπατάται από
τους λόγους, εννοώ τους καθημερινούς λόγους των εκφωνητών, των περισπούδαστων
αναλυτών, των διεθνούς φήμης οικονομολόγων και πολιτικών. Ναι, φαίνονται πειστικοί,
αλλά για να θυμηθούμε τον σοφιστή Γοργία, η πειστικότητα του λόγου προϋποθέτει και
έναν δέκτη επιρρεπή στην εξαπάτηση.
Ποιος είναι αυτός;
Ο λαός εν προκειμένω που δεν θυμάται όσα συνέβησαν στο παρελθόν, δεν εκτιμά
σωστά όσα συμβαίνουν στο παρόν και αδυνατεί να προβλέψει, έστω και στατιστικά, τα
μελλούμενα. Θα πρέπει λοιπόν να πάω 100 χρόνια πίσω για να σου εξηγήσω. Βλέπεις
αυτό που συμβαίνει σήμερα συμβαίνει κάθε 100 χρόνια.
Εννοείς στην Ελλάδα
Όχι μόνον. Στον κόσμο ολόκληρο! Η Ελλάδα είναι μια περίπτωση.
Πάντοτε σου άρεσε να συνοψίζεις σε μεγάλα σχήματα…
Η συνθετική σκέψη είναι πάντοτε συνοπτική.
Λέγε λοιπόν.
Προσπάθησε να βρεθείς πίσω στα χρόνια 1873-1896, χρόνια της μεγάλης ευρωπαϊκής
οικονομικής κρίσης, της γνωστής στην ιστορία ως longue depression. Σου ζητώ λοιπόν να
επισκεφτείς την Ελλάδα , την μικρή τότε Ελλάδα. Αυτά που ακούμε και βλέπουμε
σήμερα τα άκουγαν και τα ζούσαν οι πρόγονοί μας. Προσοχή όμως, το 1893, χρόνος
που πτώχευσε η πατρίδα, είναι απλώς ενδεικτικός.
Εννοείς τον Χαρίλαο Τρικούπη και την περίφημη φράση του «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν»!
Την είπε, αλήθεια ή όχι, αυτή τη φράση;
2
-
-
-
-
-
-
Λίγη σημασία έχει. Η Ελλάδα είχε κάνει στάση πληρωμών. Ήταν και πάλι μια εποχή
που το διεθνές κεφάλαιο δάνειζε ασύστολα κράτη που ήταν ηλίου φαεινότερο ότι δεν θα
μπορούσαν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Ένα τέτοιο κράτος ήταν και η
μικρή Ελλάδα μας. Η σπατάλη, η κομματική ακολασία είχαν παίξει και τότε το ρόλο
τους. Ηθική και οικονομική ήταν και πάλι του έθνους η κατάπτωση. Ανοιχτά ήταν και
πάλι τα εθνικά ζητήματα, το Μακεδονικό, το Κρητικό, το ζήτημα των νησιών του
Αιγαίου. Παρόμοιες οι βουλγαρικές, τούρκικες, αλβανικές ρουμάνικες επιβουλές.
Τότε είχαμε το Κρητικό, σήμερα έχουμε το Κυπριακό Ζήτημα, αλλά και το
Μακεδονικό με άλλη μορφή…
Η γεωγραφία μας δεν μας επιτρέπει ποτέ να κλείσουμε τελειωτικά τα ζητήματα αυτά.
Επανέρχονται πάντα σαν φαντάσματα στο προσκήνιο κάνοντάς μας να ζούμε πάντα με
το φόβο της επόμενης μέρας, πάντα με μια αίσθηση αναμονής για το χειρότερο... Ο
κόσμος και τότε βρισκόταν σε κατάθλιψη, το έθνος ολόκληρο είχε χάσει κάθε ικμάδα
αισιοδοξίας και στο τέλος ήρθε και ο χαμένος για την Ελλάδα πόλεμος με την Τουρκία
το 1897 και φουρνιές μετανάστες μπάρκαραν στα πλοία για την Αμερική
Ένα καταστροφικός πράγματι, πόλεμος που αν δεν κάνω λάθος είχε σχέση με την
πτώχευση της χώρας
Έμμεσα, ναι! Βλέπεις οι Γερμανοί, ο Κάιζερ τότε είχε μια φιλοτουρκική πολιτική και
ήταν και οι Γερμανοί ομολογιούχοι που πίεζαν… Αλλά ας έρθουμε στον άνθρωπο που
κυριάρχησε για χρόνια στην ελληνική πολιτική, τον Χαρίλαο Τρικούπη! Τι ξέρεις
αλήθεια γι αυτόν τον πολιτικό;
Λίγα πράγματα. Η αρχή της δεδηλωμένης… Έτυχε να διαβάσω τελευταία ένας σύντομο
άρθρο για τη ζωή του
Άλλο;
Πέθανε αυτοεξόριστος σ ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στη Γαλλία. Μου έκανε εντύπωση ο
τρόπος που πέθανε, πως έφυγε από την Ελλάδα και οδοιπόρησε στην Ιταλία μέχρι που
βρέθηκε στις Κάννες. Και περίμενε την αδερφή του για να του κλείσει τα μάτια του.
Ήταν καλογραμμένο το άρθρο που διάβασα με κάποιο ρομαντισμό, αλλά να πεθάνει
έτσι ένας πολιτικός που πρόσφερε τόσα…
Α! Λένε πως η αχαριστία είναι προνόμιο του λαού. Άκουσε λοιπόν με προσοχή τα περί
Χαριλάου Τρικούπη που θα σου πω. Ο Τρικούπης θέλησε να μεταλαμπαδεύσει τον
αγγλικό κοινοβουλευτισμό στην Ελλάδα, με τη διαφορά πως εκεί κάποτε υπήρχε ο
Whip
Whip;
Ναι, στα αρχικά στάδια του δικομματισμού, στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπήρχε κάποιος
κραδαίνων το μαστίγιο ο οποίος παρακολουθούσε τους βουλευτές στη διάρκεια της
ψηφοφορίας και γενικότερα στη συμπεριφορά τους. Τέλος πάντων, για να
σοβαρευτούμε, ο Τρικούπης θέλησε να εφαρμόσει το φιλελεύθερο κοινωνικό υπόδειγμα
στην Ελλάδα. Προσπάθησε να αποδυναμώσει την πολιτική εξουσία, να μειώσει τον
κρατικό έλεγχο ώστε να μπορέσει να εφαρμοστεί σωστά η αρχή της διακρίσεως των
εξουσιών. Ήθελε να δημιουργήσει ένα αστικό κράτος . Ποιος τον εμπόδιζε; Η
3
-
-
-
-
-
δημοσιουπαλληλία. Η φατριαστική υπαλληλία! Το μικροαστικό αντι-πλουτοκρατικό
πνεύμα. Απαιτούσε προσόντα για τους δημόσιους υπαλλήλους κι αυτοί ξεσηκώθηκαν,
αντέδρασαν οι μανιώδεις ερασταί της εξουσίας και του κεντρικού ταμείου! Μεγαλόπνοα σχέδια
εκείνα του Τρικούπη, αλλά στενότητα μέσων. Βέβαια έγιναν μεγάλα έργα, ο Ισθμός, οι
σιδηρόδρομοι, οι δρόμοι, η αναδιοργάνωση του ναυτικού κ.τ.λ.! Οι πρώτοι Ολυμπιακοί
αγώνες έλαβαν μέρος, τι ειρωνία, την ημέρα που ο Τρικούπης πέθαινε στις Κάννες!
Όσοι ήρθαν τότε έβλεπαν μια Αθήνα αγνώριστη. Και όλα αυτά με δάνεια!
Μα γίνεται τίποτα χωρίς δάνειο; Ακόμα και ο χρόνος που ζούμε δανεικός δεν είναι;
Συμφωνώ, με τον όρο όμως ότι πρέπει να τον διαχειριστούμε σωστά ή τουλάχιστον να
προσπαθούμε...
Δύσκολο, αν λάβει κανείς υπόψη του τα τυχαία γεγονότα που μπορούν να ανατρέψουν
ακόμα και το πιο ορθολογικό και σώφρον σχέδιο.
Συμφωνώ και πάλι, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να μεθοδεύουμε, στο μέτρο
πάντα του δυνατού, κάποιο ορθολογικό σχέδιο. Τέλος πάντων, έγιναν τότε μεγάλα έργα
με μεγάλα δάνεια. Σου θυμίζει τίποτα αυτό;
Απόλυτα. Η ομοιότητα με το σήμερα είναι εκπληκτική. Αγνώριστη ήταν κι η Αθήνα με
τα έργα που έγιναν για τους Ολυμπιακούς του 2004. Ανισόπεδες διαβάσεις, εθνικοί
δρόμοι ταχείας κυκλοφορίας, μετρό, στάδια, αεροδρόμια. Και πτώχευσε στο τέλος η
Ελλάδα όπως και τότε.
Η προσπάθειά του Τρικούπη όμως να ανατρέψει το σύστημα κρατικής εξουσίας δεν
πέτυχε. Βλέπεις, οι ιδέες του ήταν ξένες προς το κοινωνικό σύνολο. Ο ίδιος πίστευε στις
ιδέες, είχε ένα όραμα. Έλεγε συχνά πως τον ενδιέφεραν οι ιδέες και όχι τα πρόσωπα. Ε,
αυτά τα πρόσωπα δεν τον ακολούθησαν. Οι αλλαγές που απαιτούσε από τη χώρα δεν
πραγματοποιήθηκαν
Πιστεύεις πως τις ίδιες αλλαγές ζητούν οι ξένοι από μας σήμερα, το 2012;
Αυτό που δεν κάναμε τώρα και εκατό χρόνια. Να το κάνουμε τώρα, μέσα σε λίγους
μήνες! Να αλλάξουμε νοοτροπία αύριο το πρωί.
Pathetic!
Πες το και γερμανικά: pathetisch!
Και βρίσκεις σωστό να αλλάξουμε; Να γίνουμε Λουθηριανοί Γερμανοί, Καλβινιστές
Ελβετοί; Να προσκυνήσουμε την προτεσταντική ηθική τους; Είναι να ζητάμε το
ακατόρθωτο και ίσως-ίσως να μην είναι και θεμιτό.
Εμείς ζητήσαμε να προσχωρήσουμε στην Ευρώπη
Σωστό, αλλά…
Δεν υπάρχει αλλά. Δεν μας κρατά κανείς με το στανιό στην Ένωση. Μας λέγουν λοιπόν
καθαρά ξεκάθαρα: δεχτείτε τους κανόνες μας!
Ποιους κανόνες;
Τους προτεσταντικούς, μιας κι η Ευρώπη διοικείται απ’ αυτούς.
Κάνεις λάθος. Υπάρχουν και οι καθολικές χώρες, οι χώρες του Νότου.
4
-
-
-
-
-
-
Δεκτό. Θα ήθελα να διόρθωνα τη λέξη «προτεσταντικούς κανόνες». Ας τους πούμε
κανόνες του σκέπτεσθαι που χαρακτηρίζουν τη δυτική Ευρώπη, καθολική και
προτεσταντική.
Ίσως να γίνεις αναλυτικότερος;
Ω, έχουν γραφεί πολλά. Αλλά ας δεχτούμε αυτούς που λέγουν ότι το δυτικό πνεύμα
είναι αποτέλεσμα ή μάλλον είναι η συνισταμένη της παράδοσης και του πνεύματος της
Ελλάδας, της Ρώμης, της Βίβλου – του εβραϊκού πνεύματος με άλλα λόγια – και της
παπικής επανάστασης του 11ου-13ου αιώνα και της Λουθηριανής Μεταρρύθμισης.
Πολύ σχηματικά όλα αυτά!
Δεν κάνεις λάθος που το λες αυτό. Μου συμβαίνει πολλές φορές, διαβάζοντας αναλύσεις
και τέτοιου είδους αναγωγισμούς και γενικεύσεις, να αναρωτιέμαι ή μάλλον να
υποψιάζομαι τελικά, ότι οι συγγραφείς τους προσπαθούν να αποδείξουν αυτό που οι
ίδιοι πιστεύουν πως πρέπει να αποδειχθεί. Μου πήρε χρόνια για να καταλάβω ότι
παρόμοιες θεωρίες είναι περισσότερο φαντασίωση των συγγραφέων τους που
παρουσιάζουν ωστόσο τις φαντασιώσεις τους ως ακλόνητα συμπεράσματα βασισμένα σε
γεγονότα. Και για να αναφερθώ και πάλι στο Γοργία: η γλώσσα δεν μεταφέρει τα ίδια
τα πράγματα ή τα γεγονότα. Παρ όλα αυτά πλησιάζουν την αλήθεια όταν τοποθετούν
τις ρίζες του ευρωπαϊκού πνεύματος στην Αρχαία Ελλάδα, τη Ρώμη, τη Βίβλο και την
Γρηγοριανή επανάσταση και τον Λούθηρο.
Θα μου επιτρέψεις να πω ότι από την αρχαία Ελλάδα πήραν το γεγονός ότι ο Πλάτων
ήταν ένας μεγάλος μαθηματικός νους και από τον Αριστοτέλη τα εμπειρικά στοιχεία
της φιλοσοφίας του. Οι μεταφυσικές προεκτάσεις της φιλοσοφίας τους θεωρούνται ένα
είδος «παραπλάνησης». Επικρίνουν κάποιοι, ότι οι διάλογοι της ωριμότητας του
Πλάτωνος, από τον Μένονα έως τον Φαίδρο, ήταν ένα «δυστύχημα» στη φιλοσοφική του
πορεία. Δυστύχημα διότι παρεκτρέπεται από τη αμιγή διανόηση και τρέπεται προς μια
υπαρξιακή μεταφυσική περιγραφή εμπειριών!
Το ξέρω, το ξέρω, όπως το ξέρουμε και οι δύο ότι δεν πρέπει να συγχέουμε την
ελληνική θεωρία με τον intellectualismus των δυτικών… Μη ξεχνάς όμως τη Δημοκρατία
και το Κράτος Δικαίου, την ισότητα των πολιτών κάτω από τον Νόμο. Αυτά τα
κληρονόμησαν από τους Έλληνες, το ίδιο και την παιδεία που πέρασε αυτούσια στη
Ρώμη. Υπάρχει βέβαια μια σπουδαία καινοτομία της Ρώμης, η ανάπτυξη του Δικαίου,
του ιδιωτικού δικαίου, η επινόηση του ιδιωτικού δικαίου. Και αυτό πέρασε στην
νεώτερη Ευρώπη.
Και το βιβλικό πνεύμα; Ίσως θα πρέπει να δούμε πού εντοπίζεται αυτό στην χριστιανική
μας Ευρώπη.
Σου είχα δώσει κάποτε δύο βιβλία. Το ένα ήταν τους Werner Sombart το άλλο του
Max Weber. Δεν μου τα επέστρεψες ποτέ και τα θέλω. Σίγουρα δεν τα διάβασες…
Ναι, δεν πρόφτασα να τα διαβάσω ολόκληρα...Το πνεύμα του Ιουδαϊσμού και του
προτεσταντισμού σε σχέση με τον καπιταλισμό. Αυτό δεν πραγματεύονται;
Ακριβώς. Πρέπει να τα διαβάσεις. Σε ξέρω όμως, περνάς πολλές ώρες στην
τηλεόραση… Από τότε που πήρες σύνταξη…
5
-
-
-
-
-
-
-
Μη γίνεσαι δεικτικός! Σε λίγο θα μου πεις να διαβάσω και το corpus juris civilis για να
εννοήσω καλύτερα τις ρίζες του ευρωπαϊκού πνεύματος! Ας είναι, και για να μη λες ότι
απαξίωσα να διαβάσω τα βιβλία που μου έδωσες, σου λέω ότι από τα λίγα που κοίταξα
κατάλαβα ότι το εβραϊκό και το προτεσταντικό πνεύμα ενέπνευσαν κατά μεγάλο μέρος
αυτό που λέμε καπιταλισμό.
Και που αποτελεί sine qua non αυτού που λέμε σήμερα ευρωπαϊκό δυτικό πνεύμα!
Βλέπεις ο προτεσταντισμός είναι ιουδαϊσμός.. Οι αρχές τους είναι σχεδόν ταυτόσημες.
Και στους δύο κυριαρχεί το θρησκευτικό συμφέρον, η ιδέα της ανταμοιβής και της
τιμωρίας, ο εγκόσμιος ασκητισμός, η στενή σχέση θρησκείας και επιχείρησης, η
αριθμητική αντίληψη του αμαρτήματος και πέρα και πάνω απ’ όλα η ορθολογικοποίηση
της ζωής. Η ορθολογική καπιταλιστική οργάνωση της ελεύθερης εργασίας που ξεκινά
από την ορθολογική σχέση του ανθρώπου με τον Θεό. Α, φίλε μου, ο Heine, ο
οξυδερκέστατος Heine ρωτούσε «Δεν είναι οι Σκωτσέζοι πουριτανοί, δεν είναι τελικά
Εβραίοι, με τα βιβλικά τους ονόματα, με τους φαρισαϊκούς τους ψαλμούς; Και δεν είναι
η θρησκεία τους Ιουδαϊσμός που τους επιτρέπει ωστόσο να τρώνε χοιρινό»;
Οπότε καταλήγουμε στο ότι πέρα από την Ελλάδα και τη Ρώμη, η Ιερουσαλήμ είναι
βασικό συστατικό του δυτικού τρόπου νοηματοδότησης της ζωής.
Και όχι μόνον! Από τα τρία η Ιερουσαλήμ φαίνεται πως κέρδισε το πάνω χέρι σήμερα.
Τους πήρε χιλιάδες χρόνια αλλά τελικά τα κατάφεραν. Το γιατί είναι μια άλλη ιστορία
που πρέπει κάποια στιγμή να τη συζητήσουμε.
Μου έρχεται τώρα στο νου και απαντάται το μέγα ερώτημα που μου είχε δημιουργηθεί:
πώς είναι δυνατόν πενήντα εκατομμύρια ευαγγελιστές και αναγεννημένοι χριστιανοί στις
ΗΠΑ να στηρίζουν με τέτοιο πάθος το Ισραήλ. Γιατί Αγγλία και Αμερική καθώς και
άλλες προτεσταντικές χώρες όπως η Ολλανδία, είναι οι πλέον ισχυροί υποστηρικτές των
Ισραηλινών.
Μα δεν είναι φαινόμενο αυτό σημερινό. Είναι γνωστό πως πολλοί χριστιανοί την εποχή
της Μεταρρύθμισης μελετούσαν εβραϊκά και ήταν της μόδας οι εβραϊκές ραβινικές
γραφές. Οι πουριτανοί της Αγγλίας σέβονταν υπερβολικά τους Εβραίους Ο Oliver
Cromwell έκτισε τις θρησκευτικές του αντιλήψεις πάνω στην Παλαιά Γραφή και
ονειρεύονταν μια συμφιλίωση της Παλαιάς με τη Νέα Διαθήκη. Η δημόσια ζωή είχε
γίνει εβραϊκή και αν οι λόγοι στο αγγλικό κοινοβούλιο εκφωνούντο στην εβραϊκή, θα
νόμιζες ότι βρίσκεσαι στην Ιερουσαλήμ! Και μήπως οι Levellers, το πολιτικό κίνημα
στην Αγγλία τον 17ο αιώνα, δεν αποκαλούσαν τους εαυτούς τους «Εβραίους» σε
αντίθεση με τους αντιπάλους τους που τους ονόμαζαν Αμαλεκίτες;
Μπορούμε λοιπόν να καταλήξουμε στο ότι το πνεύμα του προτεσταντισμού είναι αυτό
τούτο το πνεύμα του Ιουδαϊσμού καθώς και το γεγονός ότι ο καπιταλισμός πολύ
βοηθήθηκε από αυτό ακριβώς το πνεύμα. Και αυτό το πνεύμα πνέει σαν ούριος άνεμος
και ωθεί το καράβι που λέγεται Δυτικός κόσμος.
Δεν ξέρω αν πνέει μόνο στα πανιά του δυτικού κόσμου και αν δεν πνέει με την ίδια
ένταση και στα πανιά του κόσμου ολόκληρου. Ίσως η επιτυχία του να έγκειται στο ότι
ανταποκρίνεται στις βαθύτερες ανθρώπινες ανάγκες και παρορμήσεις.
6
Comment [u1]:
-
-
-
-
-
Ας επιστρέψουμε στα σημερινά γεγονότα λοιπόν! Μίλησες για τους Έλληνες ότι πρέπει
να δεχτούν τους κανόνες του ευρωπαϊκού σκέπτεσθαι και να δράσουν ανάλογα.
Επανέρχομαι στο ερώτημα. Ποιους κανόνες; Και από όσα είπαμε, οι κανόνες σήμερα
δεν είναι ούτε καν εκείνες του καθολικισμού, αλλά του προτεσταντισμού. Μπορεί να
ζούμε σε δημοκρατίες, αλλά το μοντέλο της δημοκρατίας που προσπαθούν να
περάσουν είναι το προτεσταντικό μοντέλο, είναι η από-ιεροποίηση του κράτους, η
αποδυνάμωση της κρατικής εξουσίας υπέρ του ατόμου, υπέρ του ιδιώτη.
Έχεις δίκιο σ’ αυτή σου την παρατήρηση. Και με κάνεις να σκεφτώ τη Γαλλία και τη
Γερμανία. Τις δύο κινητήριες δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την καθολική Γαλλία
που πιστεύει στο κράτος, το κράτος που διευθύνει την εκπαίδευση, που μιλά εκ μέρους
του γενικού συμφέροντος, το κράτος το κοινωνικό! Τη Γαλλία που ό,τι δεν είναι
κρατικό, όπως είπε κάποιος, έχει τη φήμη του ακάθαρτου. Πάνω απ’ όλα το κράτος!
Ιακωβίνοι! Ναπολέων! Ντεγκώλ! Και τη Γερμανία που μοιάζει να επιμένει στην
αποδυνάμωσή του ξαφνικά ακολουθώντας το αγγλοσαξονικό μοντέλο. Δεν μιλάω για
την Αγγλία που η συντηρητική της πλευρά θα ιδιωτικοποιούσε τα πάντα.. Το ζήτημα
είναι ποια από τις δύο τάσεις θα υπερισχύσει. Γι αυτό και σου είπα ότι οι Έλληνες θα
πρέπει να δεχτούν τους προτεσταντικούς κανόνες. Να δεχτούν το βιβλικόπροτεσταντικό πνεύμα που πνέει στο σχέδιο διακυβέρνησης που πάνε να επιβάλουν.
Τι εννοείς;
Ο Λούθηρος μετέφρασε στα γερμανικά τη Βίβλο την εβραϊκή λέξη που δηλώνει την
«κλήση» του Αβραάμ με τη γερμανική Beruf. Αλλά η λέξη Beruf , αν και η ρίζα της
παραπέμπει στο «κλήση», στην κοινή γερμανική γλώσσα σημαίνει «επάγγελμα,
επαγγελματική ενασχόληση». Ο Θεός «καλεί» τον άνθρωπο να αλλάξει τον κόσμο, να
σώσει τον κόσμο με την «πράξη», με τη «δράση». Με τη «δουλειά». Πάνω σ αυτό
στηρίχτηκε ο προτεσταντισμός, ο καλβινισμός και κυριάρχησε στον κόσμο. Η εργασία
δεν είναι πια κατάρα, αλλά αντίθετα τρόπος να δοξαστεί ο Θεός. Πώς μπορεί αλήθεια
να καταλάβει ο Λουθηριανός Γερμανός τον Ορθόδοξο Έλληνα; Πώς ο Έλληνας θα
καταφέρει να δεχτεί την καλβινιστική και γενικότερα την προτεσταντική έννοια του
κράτους;
Βρισκόμαστε σε μια καμπή. Ποιος θα κερδίσει; Η κρατική εξουσία θα παραδώσει τα
σκήπτρα στην ιδιωτική πρωτοβουλία που γνωρίζουμε πόσο διακατέχεται από βουλιμία;
Και η πολιτική εξουσία; Γιατί δεν θέτεις και εκεί ένα ερώτημα; Θέλουμε ή δεν θέλουμε
να περιορίσουμε τους ανθρώπους της εξουσίας; Είδαμε τα κακά αυτής της υπέρμετρης
δύναμης που συγκέντρωσαν στα χέρια τους.
Κρίσιμο και δύσκολο ερώτημα.
Αν δεν τους περιορίσουμε θα συνεχίσουν το ίδιο βιολί.
Αλλά τελικά ποια είναι η διαφορά μεταξύ ενός κράτους που τα γκέμια του κρατούν οι
άνθρωποι της κρατικής εξουσίας και εκείνου του κράτους που την εξουσία την έχουν οι
ιδιώτες και μάλιστα οι πιο πλούσιοι απ αυτούς; Αυτό που βλέπουμε είναι ένα κράτος
7
-
-
-
-
-
-
ολιγαρχών! Θα με βρεις με τη μεριά του κράτους! Οπωσδήποτε θα με βρεις να
συμπαρατάσσομαι με αυτό το κράτος πρόνοιας! Αλίμονο αν αφεθούμε στα χέρια των
ολίγων. Τελείωσε η Δημοκρατία ή θα παραμένει δημοκρατία κατ επίφαση!
Δεν έχεις άδικο. Κι αν το καλοσκεφτούμε σήμερα, όλοι οι άνθρωποι της εξουσίας είναι
άμεσα προϊόντα και ενεργούμενα των ολίγων υπέρπλουτων κέντρων, του City και της
Wall Street, της πεμπτουσίας αυτής του προτεσταντισμού.
Κάπου στη μέση πρέπει να υπάρχει η λύση
Το μέτρο! Πόσο δύσκολο!
Γι αυτό παλεύουμε όμως και κάπου τα καταφέρνουμε άλλοτε όχι.
Φοβάμαι πως σήμερα το μέτρο έχει ανατραπεί υπέρ του πλούτου, του άκρατου
ανεξέλεγκτου πλούτου. Ο Πλάτων υποστήριζε ότι η Δημοκρατία είναι ένα «παρδαλό
πολίτευμα», Έχει μέσα της όλα τα είδη των πολιτευμάτων! Είναι ένα παντοπωλείο
πολιτευμάτων! Ώσπερ εις παντοπωλείον αφικομένω πολιτειών! Ένα πολίτευμα που έχει
μέσα του όλα τα πολιτεύματα: την τιμοκρατία, την ολιγαρχία, την τυραννία κ.τ.λ.
Αναρωτιέμαι εάν δεν προεξάρχει σήμερα, μέσα στη Δημοκρατία μας, ατόφια και με
ορθωμένο το αδηφάγο κεφάλι της η σκληροτράχηλη και γεμάτο βουλιμία ολιγαρχία!
Αυτό φαίνεται να δείχνουν τα πράγματα
Και βέβαια ο Πλάτων μπορεί και πάλι να επαληθευθεί όταν λέγει ότι αυτή η κατάσταση
παράλληλα με τη «δίψα για ελευθερία», που θεωρεί κατηγόρημα της Δημοκρατίας, θα
οδηγήσει στην τυραννία, στην έλευση ενός τυράννου.
Κατά κει πάνε τα πράγματα νομίζω.
Αλλά τι είδους θα είναι άραγε αυτός ο τύραννος
Ίσως το απρόσωπο spectrum ενός υπολογιστή… Ποιος ξέρει
Ας έρθουμε στο το τώρα, στο συγκεκριμένο «τώρα». Ζητούν από την Ελλάδα να
πληρώσει τα όσα χρωστά. Απαιτούν την απόλυτη και άμεση ιδιωτικοποίηση των
πάντων. Λιμανιών, αεροδρομίων, γαιών. Να πουλήσει η Ελλάδα όλα τα ασημικά της και
τα χρυσαφικά της! Η τιμωρία του ασώτου! Η τιμωρία του αιρετικού
Α, οι δανειστές είναι πάντα ανελέητοι!
Ναι, αλλά εδώ βλέπουμε κάτι πολύ περισσότερο, κάτι υπερβολικό να γίνεται με μας
τους Έλληνες. Αυτή η επίθεση, η συλύβδην κατηγορία ολόκληρου του λαού ως
άθροισμα τεμπέληδων, απατεώνων και κλεπτών κ.τ.λ.
Α! Προσοχή! Αν παρατηρήσεις είναι ο αγγλοσαξονικός και γερμανικός τύπος εκείνος
που επιτίθεται και καλλιεργεί σχεδόν τον μίσος. Είναι απλό. Ξέρεις ποιες είναι οι αρχές
του πουριτανισμού ή μάλλον ορθότερο να πούμε του καλβινισμού κι ακόμα πιο σωστό
αν το αναγάγουμε στον ιουδαϊσμό; Ξέρεις πώς μας βλέπουν αυτοί οι άνθρωποι που
εμπνέονται από αιώνες από το την προτεσταντική ηθική τους; Πώς μας θεωρούν και
γιατί μας θεωρούν όπως μας θεωρούν; Θυμήσου τον Βενιαμίν Φραγκλίνο! Θυμήσου τα
ρητά: ο χρόνος είναι χρήμα! Η πίστωση είναι χρήμα! Μην κρατάτε ποτέ δανεισμένο
χρήμα μια ώρα αργότερα από τον χρόνο που υποσχεθήκατε για να μην αγανακτήσει
και κλείσει το πορτοφόλι του φίλου σας! Αυτά είναι τα λόγια του Φραγκλίνου! Αυτό
8
-
-
-
είναι το ήθος του καπιταλισμού. Είναι οι άνθρωποι του εγκόσμιου ασκητισμού, οι
άνθρωποι του απόλυτου προορισμού! Η μοίρα του ανθρώπου είναι απόλυτα
προκαθορισμένη μέχρι τις ελαχιστότατες λεπτομέρειές της! Γεννιέσαι για την κόλαση ή
τον παράδεισο χωρίς κανείς να ξέρει – πέραν του Θεού – σε ποια ομάδα απ’ αυτές της
δύο ανήκει. Ο άνθρωπος συνεχώς σε τεντωμένο σχοινί. Πού ανήκει στους εκλεκτούς
που θα σωθούν ή στους καταδικασμένους;
Τι παράφορη απανθρωπία!
Ναι, δημιουργία ανήκουστης μοναξιάς στο μεμονωμένο άτομο… ανήκουστη μοναξιά!
Πλήρης υπαρξιακή απομόνωση! Κανείς δεν μπορεί να σε βοηθήσει, ούτε παπάς, ούτε
εκκλησία! Κλείνεται ο άνθρωπος ερμητικά στον εαυτό του προσπαθώντας να
αυτοελέγχεται κάθε στιγμή και ώρα μέσα από την ακούραστη δραστηριότητα! Μεγάλη
σημασία στην εγκόσμια δραστηριότητα, στο κοινωνικό έργο διότι αυτό απαιτεί ο Θεός
από τον εκλεκτό του. Να εξασκείς κοινωνική εργασία για τη Δόξα του Θεού και μόνον!
Ένας εγκόσμιος ασκητής είναι ο πουριτανός, ο καλβινιστής ο πιετιστής. Αυτός ο
ατομισμός έγινε τρόπος ζωής και, αν είναι να πιστέψουμε τον Max Weber, βοήθησε
καταλυτικά στο να δημιουργηθεί ο καπιταλισμός. Η οικονομική συμπεριφορά είναι
αποτέλεσμα προτεσταντικού ασκητισμού. Όχι ανάπαυση! Όχι απόλαυση! Αυτά δεν
συντελούν στη δόξα του Θεού. Ο Θεός απαιτεί έλλογη εργασία και επάγγελμα,
επαγγελματική ορθοφροσύνη, ορθολογικό προγραμματισμό! Να εργάζεσαι νυχθημερόν
ακόμα και αν είσαι πλούσιος! Ξέρεις ποια είναι η μεγαλύτερη αμαρτία;
Όχι
Η σπατάλη χρόνου, αγαπητέ μου φίλε. Όχι σπατάλη! Όχι προβολή προς τα έξω του
πλούτου! Όχι επίδειξη! Βλέπεις τις προσόψεις των σπιτιών στην Γενεύη, απέριττες, απλές
και όμως κλείνουν μεγάλο πλούτο, αλλά ποτέ δεν τον δείχνουν. Δεν έχουν τις
φιοριτούρες των καθολικών προσόψεων λ.χ. της Γαλλίας ή της Ιταλίας! Ναι, ο
πλουτισμός επιτρέπεται αλλά όχι για να οδηγήσει σε απολαύσεις! Όχι σε φιοριτούρες !
Δεν είναι τυχαίο ότι οι Ολλανδοί και οι περισσότεροι από τους προτεστάντες είναι
σφιχτοχέρηδες. Όχι, αυτό πρέπει, αυτό απαιτείται! Η φιλαργυρία αποτελεί το ιδεώδες
του έντιμου ανθρώπου. Ναι στην ψυχαγωγία όταν αυτή δεν κοστίζει πολύ! Το ίδιο και οι
πουριτανοί στην Αγγλία. Ο άνθρωπος πρέπει να είναι οικονόμος. Ο πλούτος δεν μας
ανήκει λένε, είναι δώρο του Θεού, εμείς είμαστε απλώς διαχειριστές του πλούτου και θα
λογοδοτήσουμε στο Θεό για τον τρόπο διαχείρισής του. Υπέρ της αποταμίευσης
λοιπόν, υπέρ της οικονομίας, υπέρ της σώρευσης κεφαλαίου! Εργασία, αποδοτικότητα,
οικονομία αποταμίευση! Έτσι εξηγείται ο πλούτος αυτών των κρατών. Εργασία και
φιλοπονία! Επαγγελματισμός! Ξεχνάς το the calling, το Beruf; Το επάγγελμα, η κλήση!
Το επάγγελμα είναι γι αυτούς ιερό έχει την έννοια της αποστολής που δόθηκε από τον
Θεό. Το πρώτο πράγμα που θα σε ρωτήσουν είναι «τι επαγγέλλεστε αγαπητέ μου»! Το
χρέος του ανθρώπου… Πώς να δουν τους Έλληνες αυτοί οι άνθρωποι;
Αυτά που λες ισχύουν γι αυτούς που πιστεύουν. Ποιος πιστεύει από τους νέους
Γερμανούς ή Ολλανδούς ή Σουηδούς ή Ελβετούς σήμερα; Οι περισσότεροι νέοι είναι
άθεοι, θρησκευτικά αποχρωματισμένοι.
9
-
-
-
-
-
-
Καμία σημασία φίλε μου. Οι θρησκευτικές αρχές έχουν μείνει βαθιά χαραγμένες στο
συλλογικό ασυνείδητο των λαών είτε πραγματώνουν είτε δεν πραγματώνουν τα
θρησκευτικά τους καθήκοντα, είτε πιστεύουν είτε όχι. Είναι ίχνη μνήμης βαθύτατα που
ενεργοποιούνται ασυνείδητα στην καθημερινή ζωή, στον τρόπο του βίου. Ναι, υπάρχει
η θρησκεία όπως τη γνωρίζουμε, αλλά υπάρχει και η «μη-συνειδητή θρησκεία». Η μησυνειδητή τουτέστιν λειτουργία της θρησκευτικής πίστης στον τρόπο που ο άνθρωπος
αντιμετωπίζει τη ζωή, νοηματοδοτεί και οργανώνει το βίο του. Ο καλβινιστής και
γενικότερα ο προτεστάντης έχει βαθύτατα την αίσθηση του esprit civique, παράλληλα με
το πνεύμα της τάξης, της οργανωμένης δουλειάς, της συλλογικής αυτοπειθαρχίας.
Υπάρχει αυτό το reliability, το a man a word , τo Zuverlassigkeit, ή τουλάχιστον υπήρχε
κάποτε σε ψηλό βαθμό…. Και βέβαια η υπακοή στο νόμο. A propos, δες τη φιλοσοφία
του Καντ στο ζήτημα του Νόμου είναι διαυγέστατη εφαρμογή αυτής της νοοτροπίας
στο χώρο της φιλοσοφίας. Στην ουσία η «κατηγορική προσταγή» του, μπορεί να
θεωρηθεί η σε φιλοσοφική γλώσσα διατύπωση της notion protestante du devoir . Πώς
λοιπόν θέλεις αυτοί οι άνθρωποι να αντιμετωπίσουν τους έλληνες και το ελληνικό
ζήτημα;
Θέλεις να πεις πώς εμείς μπορούμε να τους αντιμετωπίσουμε, διότι, θα με συγχωρήσεις,
αλλά δεν υπάρχει καμία συγγένεια ανάμεσά μας όπως δεν υπήρξε και για αιώνες. Κι αν
θέλεις, δεν έχω εγώ κανένα προσωπικά κέφι να ζήσω τη ζωή που ζουν αυτοί οι
άνθρωποι.
Ακριβώς. Κι αυτό νομίζω είναι το μεγάλο ζήτημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτή η
προϊστορία θρησκειών και φιλοσοφικών αντιλήψεων, διότι έχεις και τις διάφορες
φιλοσοφικές σχολές, τον τρόπο του σκέπτεσθαι ανάμεσα στους Άγγλους εμπειριστές και
τους θεωρητικούς Γάλλους κ.τ.λ. Ο homo europeanus δεν γεννήθηκε ακόμα!
Βέβαια θα μου επιτρέψεις να πω ότι από τις αρχές του ευρωπαϊκού πνεύματος, όπως το
εξέθεσες στην αρχή της συζήτησής μας, θα δεχτώ τον ορθολογισμό, το πνεύμα του
ρωμαϊκού δικαίου, το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, αλλά μου είναι αδύνατον να δεχτώ την
Λουθηριανή μεταρρύθμιση και το πνεύμα του προτεσταντισμού με την μορφή που
τελικά πήρε ή που τείνει να πάρει.
Ίσως να έχεις δίκιο αλλά αυτό είναι ένα ζήτημα που πρέπει να το συζητήσουμε εκτενώς
μια άλλη φορά. Νομίζω πως είναι ώρα να πηγαίνουμε γιατί έπιασε και λίγο ψύχρα.
Πριν φύγουμε θα ήθελα να ξέρω αν, με όλα αυτά τα αυστηρά και συντριπτικά μέσα που
μας αναγκάζουν να πάρουμε, θα μπορέσουμε να ορθοποδήσουμε. Πιστεύουν, αλήθεια,
ότι η Ελλάδα θα ξεπληρώσει το γιγαντιαίο, το ασύλληπτο αυτό χρέος;
Θα τα πάρουν! Θα τα πάρουν με το σταγονόμετρο σιγά-σιγά. Θα τα πάρουν με τα
χρόνια. Αλλά θα τα πάρουν με συμφέρουσες γι αυτούς αγορές και ιδιωτικοποιήσεις.
Πάντα τα παίρνουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Έχεις δίκιο όταν λες ότι τέτοια
υπέρογκα χρέη δεν πληρώνονται, αλλά υπάρχουν τρόποι. Οι πιστώτριες τράπεζες θα
παρατείνουν απεριόριστα τις απαιτήσεις τους και θα τις διαγράψουν σιγά - σιγά όπως
γίνεται με τις δόσεις της ομοιοπαθητικής. Μην ανησυχείς και έσω βέβαιος ότι εμείς οι
έλληνες, εμείς οι πιστολήπτες, θα τους πληρώνουμε για χρόνια μεγαλύτερους τόκους.
10
-
-
-
-
-
-
Είναι λογικά τα υψηλά επιτόκια διότι με αυτά θα καλυφθούν οι αποσβέσεις. Μέσα σε 30
χρόνια έχεις και τον πληθωρισμό… τον λανθάνοντα πληθωρισμό που ακυρώνει τις
απαιτήσεις και τις καταναλώνει μέσα σε 30 χρόνια… Τι αξία θα έχει αλήθεια το Ευρώ
σε 10 20 ή 30 χρόνια; Μη ξεχνάς τον πληθωρισμό ποτέ! Μη ξεχνάς επίσης πως από τις
μεγάλες οικονομικές παγκόσμιες κρίσεις, ο κόσμος έβγαινε είτε με μια ώθηση νέων
τεχνολογιών ή με πολέμους. Ας ελπίσουμε ότι νέες τεχνολογίες, νέες επαναστάσεις στον
τομέα της ενέργειας θα αποτρέψουν τον πόλεμο…
Τόσο απλά
Τόσο απλά, αγαπητέ φίλε, και η Ιστορία θα συνεχίσει την πορεία της με ό,τι τυχαίο και
ξαφνικό η Ιστορία αυτή μπορεί να φέρει μπροστά μας.
Και λες ν’ αντέξουμε εμείς οι Έλληνες μια τέτοια λαίλαπα;
Κοίταξε, έχει ειπωθεί, νομίζω από τον Brentano, ότι όταν το 9ο και 10ο αιώνα οι
βάρβαροι διέλυσαν κυριολεκτικά τη Γαλλία, η μόνη που έμεινε οργανωμένη δύναμη,
άθικτη μέσα στις στάχτες που τίποτα δεν μπορούσε να την ανατρέψει γιατί έχει τις ρίζες
της στην ανθρώπινη καρδιά, ήταν η οικογένεια. Πάνω σ αυτήν ξαναχτίστηκε το μέλλον.
Πάνω στη δύναμη της καρδιάς, μέσα από τη συμπόνια που γεννιέται στη φτώχεια μέσα
βρίσκει κανείς και πάλι το όνειρο και το κίνητρο να αντέξει και να συνεχίσει...
Μα σήμερα, καλώς ή κακώς, χάθηκε κι αυτή, διαλύθηκε, κατακερματίστηκε, μαζί με
αυτό που λες «συμπόνια». Αλλά ας υποθέσομε ότι αντέχουμε. Θα καταφέρουμε άραγε
ν’ αλλάξουμε εμείς οι Έλληνες μέσα σ αυτά τα χρόνια; Να γίνουμε μέρμηγκες από
τζιτζίκια; Λες; Λες να αναδομήσουμε την πολιτική μας τάξη και να έρθουν άνθρωποι
σωστοί, σοβαροί, υπηρέτες του κράτους αγαθοί, άνθρωποι με οξυδέρκεια και γνώση που
η μόνη τους φιλοδοξία είναι να υπηρετήσουν την πόλη τους και την πατρίδα τους;
Γιατί ρωτάς μόνον για την Ελλάδα και τους Έλληνες αυτές τις ερωτήσεις; Γιατί δεν
ρωτάς όλους τους πολίτες, όλες τις χώρες του κόσμου να σου απαντήσουν η κάθε μια
για λογαριασμό της;
Εννοείς…
Ω, εννοώ ότι πρέπει να διαβάσουμε και πάλι τον Πλάτωνα, την Πολιτεία του κι αφού τη
διαβάσουμε να διαβάσουμε και τους Νόμους του. Και αφού μιλήσουμε γι αυτά να μην
ξεχνάμε τη μεγάλη του ρήση
Ποια ρήση;
Για τον Πλάτωνα στα ανθρώπινα πράγματα κυριαρχεί η τύχη: Πρώτα η τύχη, στη
συνέχεια η καιρικότητα, δηλαδή, η ιστορική στιγμή και τέλος, τελευταίο, το ανθρώπινο
σχέδιο!
Λίγο απαισιόδοξη μα την αλήθεια απόφανση αν και θα μπορούσε κανείς να τη διαβάσει
με τρόπο θετικό…
Ίσως, αλλά λίγο αργότερα, καθώς διαβάζεις το κείμενο των Νόμων, βλέπεις τον
Πλάτωνα να προτάσσει και το θείον. Ο Θεός, η Τύχη, η Ιστορική Στιγμή, το Ανθρώπινο
Σχέδιο! Θεός μεν πάντα και μετά θεού τύχη και καιρός τα ανθρώπινα διακυβερνώσι σύμπαντα.
Ημερώτερον μην τρίτον συγχωρήσαι τούτοις δειν έπεσθαι τέχνην!
11
-
Τι υπέροχη κουβέντα! Αν μονάχα μπορούσαμε να το δεχτούμε αυτό, πόσο θα γαλήνευε
η ψυχή μας.
Ίωμεν ες δόμους, καλέ καγαθέ μου φίλε…
Οι δύο φίλοι σηκώθηκαν από το ξύλινο παγκάκι και ξεκίνησαν να γυρίσουν στα σπίτια τους.
Ήταν ένα πρώιμο Ανοιξιάτικο απόγευμα και πίσω από τα κλαδιά της Ελιάς ο ορίζοντας είχε ένα
χρώμα κατακόκκινο, πύρινο χρώμα και πίσω, μακριά, αθέατη έστρωνε τη γαλάζια απλωσιά της
η γλυκύτατη ελληνική θάλασσα…
Ζέφυρε, 1. κανεις μια επιχειρηματολογια σε στυλ «με τετοια θα πείσουμε έναν προτεσταντη ή
και Καλβινιστη;» και σταματας εκει, λες και μπορει αυτό να αναιρει την υποχρέωσή μας να
αναρωτηθουμε για το αν το να μην πειθεται ο προτεσταντης δεν σημαινει κι ότι εχει δικιο
2. Εισαγεις σε τοσο σύντομο κειμενο Πλάτωνα ενώ η συντομια αφαιρει την αυτοτέλεια (selfcontainedness) του κειμενου και για όποιον δεν τοχει ήδη διαβασει δρα, το πολύ-πολύ,απλως
φιλολογικά/δικηγορικά υπο την συνηθη έννοια που διαβασμενοι φιλόλογοι μπορούν για καθε
θεση, και για την αντίθετή της επίσης, να βρουν μια καταληλη quotation, από κειμενα διαφορων
στοχαστων ή και από διαφορα κειμενα του ίδιου στοχαστή ή ικανοί δικηγοροι μπορουν να
βρισκουν από νομικους κώδικες επιχειρηματα για τον πελατη τους και αφηνουν αντιποδικες
διαταξεις να τις βρει, ως εδει, ο δικηγορος του αντιδικου τους. Κι ο Ελύτης που ηθελε να βαθυνει
τον σουρρρεαλισμο πέρα απο τον Μπρετόν χρησιμοποίησε ΚΑΙ Πλατωνα ΚΑΙ συντομια όχι
όμως μεσω αναφορών αλλά μέσω του να κανει την μεταφυσική του 1.παρούσα (=αφ’ενός
rederived με όργανα μη ύποπτα ως απαρχαιωμενα ακομη και απ’τον πιο ακραιφνη (αλλά μη
αγράμματο) μοντερνο στοχαστη και αφ’ετερου βαθύτατα κι ερωτικοτατα, επιθυμητη) 2.
Ρελεβαντ (με το να ενθετει την μεταιχμιακά μεταξύ φυσικού και μεταφυσικου σύμπαντος
κινούμενη πλοκη του Αξιον Εστί (την sub specie aeternitatis οπτική του όπως θα την ελεγες
εσυ με τον Σπινόζα, το ΑΙΕΝ όπως θα τολεγε ο ιδιος και οι σχολιαστες του) αναμεσα σε
επεισόδια του πολέμου που αρχιζαν με το «εκεινες τις μέρες» όπως το «τω καιρω εκεινω» του
Ευαγγελιου (το ΝΥΝ όπως θα το ελεγε ο ιδιος και οι σχολιαστες του). Τηρουμενων των
αναλογιών, και με τα δικα μου κυβικά, εγω αυτό που προσπαθουσα να κανω, πριν απομακρυνθω
(για λιγο ή για παντα) από τετοιες μεριμνες (λογω του ότι οι αντιπαλοι διαμορφωτες
αποφασεων πλεον ειναι στουρναρια και ξοανα διαμορφωμενα απο την οικονομικη μονο
επιστημη αποξενωμενα από κάθε πραγμα το οποίο με εμπνεει) ήταν να εξηγησω προς τον
Αμερικανο προτεσταντη (τεχνοκρατη ή χιπυ, άθεο ή μη) τι είναι ο Ελληνας ορθοδοξος (αθεος ή
μη*) με τροπο πειστικό μεσω επιθυμητότητος του τι κάνει βλέποντας όσα είναι τωρα επικαιρα
μεσα απο το πρισμα του αιεν κλπ (π.χ. στο «Όρος Μπουσμορ» που θα δουμε παρακατω) αλλά με
άλλο ειδος (Αγγλοφωνων) κειμενων, τύπου Δουρειου ίππου, για να μη μπλεκουμε σε αφαιρεσεις
και αναφορες συσκοτιζοντας όσα θα μπορουσαν ναναι διαυγεστερα. (Εδώ θα τα βαλω βεβαια σε
Ελληνική μεταφραση) Ας ξεκινησουμε μεσω κειμενου που είναι σαφες μεσω του να ειναι
συντομο και self contained για να ξερουμε εξ αρχης αν μαζι μιλαμε και χωρια συννενοουμαστε ή
όχι:
Ερωτηση 1 προς συνομιλητες: Πες ότι ένας σκουπιδιαρης εχει κληρονομησει από παππου προς
πάππου ένα χωραφι σε δασος με ωραια θεα στο Αιγαιο (όπως ενας Τεξανος μπορει παρομοιως
ναχει κληρονομησει σπιτι με πετρελαιο στην αυλή του) Θεωρείτε, ναι ή όχι;, οτι δικαιουται μια
Ευρωπαϊκη νομοθεσια να του πει «Το σπιτι σου είναι τοσο ωραίο που σε κανω πλουσιο,
λεγοντας σου ότι αξιζει 10 φορες οσα νομιζες αλλά αφου δεν εχεις αρκετες καταθεσεις για να
πληρωσεις φορο μεταβιβασης στο αγοραζω, και με καποιο τρυκ το παιρνω κι όσο-οσο. Πού
ακουστηκε ρε μαου-μαου οι σκουπιδιαρηδες στην Ελλάδα ναχουν σπιτια με καλυτερη θεα από
τους τραπεζιτες της Γερμανιας; Απατεωνες μαου-μαου, ζουλού. Τον καιρο των κονκισταδορες
*Δεν είναι οξύμωρο ούτε πρωτοτυπια η εκφραση «αθεος ορθοδοξος» αφου είναι κοινη η έκφραση «άθεος
μουσουλμανος» κλπ (βλ. Ταρικ Αλι, στο «Σταυροφορίες και Τζιχάντ, η μάχη των φονταμενταλισμών»)
12
και του φαρ ουεστ παιρναμε οτι χρειαζομασταν με την υπεροπλια και, για την αποενοχοποιηση
των διστακτικών, ειτε δαιμονοποιούσαμε λεγοντας ότι οι αλλοι είναι καννιβαλοι ειτε λεγαμε οτι
ειναι ανθρωποειδη (ετσι νομιζε μεχρι κι ο Χεγκελ οτι ήταν οι νεγροι) Τωρα λεμε ότι είναι
τεμπεληδες που κερδισανε τεραστια ποσα από απατες (π.χ τα λεφτα του σπιτιου του σκουπιδιαρη
που δεν βγαινουν από τον μισθο του, αρα τοκλεψε). Σε καιρό παγκοσμιοποίησης αποτελεί
επιχείρημα ότι το βρήκε το χωράφι απ’τον παππού του;» (προφανής απάντηση:
παγκοσμιοποίηση-ξεπαγκοσμιοποίηση, αν είναι άσχετος με το χωράφι ο κληρονόμος μια φορά,
ο άλλος είναι ασχετος 1000 φορές. Μόνο με το να δαγκωσει φόλα δανεισμου* απ’αυτόν κλπ
καθιστα ο κληρονομος τον άσχετο σχετικο. Αλλά όχι βεβαια με επαχθή δανεικά όπου άλλοι
άσχετοι δανειζονται «εν ονόματί του» το να δανειστει για πάρτη του. Αυτούς τους συλλαμβανει,
και αν καταδικαστούν ακυρωνει τις συμβασεις τις οποίες δεν ειχαν δικαίωμα να κανουν)
Ερωτηση 2 προς συνομιλητες: Ανεξαρτητα από το αν ίσως δεν σωζεται πλεον, ποια από τα
παρακατω δυο θεωρειτε σαν ορισμό του η Ελλάδα (ή κατι άλλο, π.χ. Χριστιανισμος ή ο
Ευρωπαϊκος πολιτισμος) μπορει να σωθει; Α)Το να συνεχισει να υπάρχει ενας πυρηνας εστω
μικρος και που ζει σε παραγκες ή σε εκτασεις τυπου Γάζας ή και σε κανονικες φυλακές, και που
πιστευει σε πραγματα σαν εκεινα που πιστευαν οι ανθρωποι για τους οποίους όταν έλεγαν στον
πολεμο στον Ελύτη να γραψει να τους τονωσει αυτος έλεγε «Με τι φοντα; Αφου αυτοι τονωσαν
εμενα. Εγω εκ των υστερων να γραψω τι έκαναν μονοι τους» Β) Το να μην ξανα-υπαρξει ιχνος
τετοιων , όπως ισως δεν ξαναυπηρξε και από κλασσικους Ελληνες ή Βυζαντινους, και να
επιβιωσουν μονο Ελληνες τεχνοκρατες, ορθολογιστες, με Ευρωπαϊκη ή Τουρκικη συνειδηση
αναλογα του πού θα εργοδοτηθούν, αλλά τνα συνεχισουν να υπαρχουν Ευρωπαιοι, Αμερικανοί
κλπ ή και Ελληνικης απώτερης καταγωγης ακαδημαϊστες που θα διδασκουν τι ελεγε ο Ελύτης
για αυτους που εξαφανιστηκαν όπως άλλοι τωρα διδασκουν τι ελεγε ο Πλατων κ.α.
Γιατι τα ρωταω αυτά τα δυο; Όχι για να στησω καυγα Καρατζαφερικο αλλά για να μην
ξεκινησει κουβεντα με ψευδαισθησεις και σοφιστειες και βαφτισια διαδικασιων με ονοματα
άλλα αντ’αλλων . Κι εγώ Ευρωπαϊστής ή και Αμερικανιστης ειμαι, του Αμερικανού ή
Ευρωπαίου που βέβαια, όπως λες, δεν γεννηθηκε ακομα, αλλά δεν θελουμε όλοι το ίδιο ειδος
Ευρωπαίου να γεννηθει, ουτε όλοι το ίδιο ειδος Ελληνα να διαιωνιστει….
Παμε να δουμε ανθρωπους να μιλανε σοβαρα και αμεσα, χωρις ψευδαισθησεις και σοφιστειες:
*Φόλα σαν να’ταν ο απαγορευμενος καρπός που μετά…(«θανάτω αποθανείσθε» κλπ.) Μια φορά που
μελετούσε ο Νίκος τα δάνεια της Ελλάδας από το 1821 και μετά, μου’πε για ένα άρθρο που θεωρούσε το
δάνειο σαν το προπατορικό αμάρτημα τα Ελλάδας
13
Ένα παλιό μήνυμα για το σύγχρονο κόσμο Από το: xemandrios1.blogspot.com
Ένα παλιό μήνυμα για το σύγχρονο κόσμο
Την απάντηση αυτή έδωσε ο Σιατλ, αρχηγός μιας φυλής Ινδιάνων προς τον Πρόεδρο της
Αμερικής (Η.Π.Α) Φραγκλίνο Πήρς (1853-1857), όταν ο τελευταίος ζήτησε από τον Σιατλ
να πουλήσει στην κυβέρνηση τη γη του. Το κείμενο μετέφρασε ο Ζήσιμος Λορεντζάτος (από
την εφημερίδα του Madras "The Hindu" της 29 Μαίου 1976 και το δημοσίευσε στο
"Βήμα" στις 16.1.1977.
……………………………………………………
Η απάντηση του αρχηγού των Ινδιάνων Σιάτλ προς τον πρόεδρο της ΗΠΑ Φραγκλίνο Πήρς
Ο ουρανός που μας φαίνεται αιώνιος και αμετάβλητος,
είχε πάντα ένα δάκρυ συμπόνιας για το λαό μου
τώρα όμως κάτι έχει αλλάξει.
Σήμερα (ο ουρανός) είναι καθαρός, αύριο ίσως σκεπαστεί με σύννεφα.
τα λόγια μου (όμως) είναι σαν τα αστέρια που ποτέ δεν αλλάζουν.
Σ’ αυτά λοιπόν που θα πει ο Σηάτλ,
μπορεί ο Μεγάλος Λευκός Αρχηγός της Ουάσινγκτον να βασιστεί με σιγουριά.
Όπως βασίζεται στις εναλλαγές των εποχών
Ο Μεγάλος Αρχηγός της Ουάσινγκτον
μας στέλνει μήνυμα πως θέλει να αγοράσει τη γη μας.
Καλοσύνη του, παρ’ όλο που ξέρουμε ότι δεν έχει ανάγκη τη φιλία μας.
Την πρότασή του πάντως θα τη σκεφτούμε καλά,
γιατί ξέρουμε πως αν δε δεχτούμε,
ο λευκός θα θελήσει με τα όπλα ν’ αρπάξει τη γη μας.
Ρωτάω όμως :
Πώς μπορεί κανείς να πουλά ή να αγοράζει τον ουρανό
ή τη ζεστασιά της γης;
Η ιδέα μας φαίνεται περίεργη.
Επειδή ακριβώς δε μας ανήκουν ούτε η δροσιά του αέρα ούτε και η διαύγεια του νερού.
Πώς λοιπόν είναι δυνατόν να τα αγοράσετε;
Πάντως μην ανησυχείτε, θα πάρουμε την απόφασή μας.
Για το λαό μου… Κάθε τί πάνω σ’ αυτή τη Γή είναι ιερό.
Κάθε λαμπερή πευκοβελόνα… Κάθε αμμουδερή ακρογιαλιά
Κάθε κομματάκι ομίχλης… Κάθε ξέφωτο στα σκοτεινά δάση
Στη μνήμη του λαού μου, κάθε βούισμα εντόμου, είναι ιερό.
Είμαστε κομμάτι της γης, και αυτή πάλι ένα κομμάτι από μας.
Οι χυμοί που τρέχουν μέσα στα δέντρα μεταφέρουν τις μνήμες του ερυθρόδερμου ανθρώπου.
Τα ευωδιαστά λουλούδια είναι αδελφές μας.
Το ελάφι, το άλογο, ο μεγάλος αετός είναι τ’ αδέλφια μας.
Οι απότομες, ψηλές κορυφές, τα καταπράσινα λιβάδια, η ζεστασιά του αλόγου, ο άνθρωπος, όλα
ανήκουν στην ίδια οικογένεια.
Καταλαβαίνει λοιπόν τι μας ζητάει ο Μεγάλος Αρχηγός της Ουάσινγκτον
όταν μας παραγγέλνει ότι θέλει ν’ αγοράσει τη γη μας;
Γρήγορα θα κατακλύσετε όλη τη χώρα.
14
Ο Μεγάλος Αρχηγός μας παραγγέλνει ότι θα μας εξασφαλίσει ένα μέρος έτσι που να μπορούμε
να ζούμε άνετα μεταξύ μας.
Όπως ο πατέρας που αποφασίζει για τα παιδιά του.
Ξέρουμε όμως ότι ο λευκός δεν καταλαβαίνει τους τρόπους μας.
Ένα κομμάτι γης μοιάζει σ’ αυτόν μ’ ένα οποιοδήποτε άλλο κομμάτι γης,
γιατί είναι ένας ξένος που έρχεται μέσα στη νύχτα και παίρνει ό,τι έχει ανάγκη.
Η γη δεν είναι σύντροφός του αλλά εχθρός του.
Με την απληστία του θα την καταβροχθίσει
και δε θ’ αφήσει πίσω του τίποτα παρά μόνο έρημο.
Βρίσκουμε χαρά στα δάση…
Ίσως να μην το καταλαβαίνετε,
γιατί οι συνήθειές μας είναι διαφορετικές απ’ τις δικές σας.
Το πεντακάθαρο νερό που κυλά στα ρυάκια και στα ποτάμια
μεταφέρει στο διάβα του και το αίμα των προγόνων μας.
Το μουρμουρητό του είναι η φωνή τους.
Κάθε φευγαλέα αντανάκλαση του φωτός πάνω στο διάφανο νερό των λιμνών
εξιστορεί γεγονότα και παραδόσεις απ’ τη ζωή του λαού μας.
Τα ποτάμια είναι αδέρφια μας.
Σβήνουν τη δίψα μας, μεταφέρουν τα κανό μας, και τρέφουν τα παιδιά μας.
Αν σας πουλήσουμε τη γη μας
μην ξεχάσετε να μάθετε και στα δικά σας παιδιά
πως τα ποτάμια είναι αδέρφια όλων μας.
Οι τρόποι μας είναι διαφορετικοί απ’ τους δικούς σας
Η όψη των πόλεών σας κάνει κακό στα μάτια του ερυθρόδερμου
Ο θόρυβος σας ταράζει τ’ αυτιά μας.
Αλλά αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή είμαι ένας άγριος και δεν καταλαβαίνω.
Όμως την αδικαιολόγητη απαίτηση σας ν’ αγοράσετε τη γη μας
θα τη σκεφτούμε προσεκτικά.
Αν δεχτούμε θα βάλω ένα όρο :
Ο λευκός άνθρωπος θα πρέπει να συμπεριφέρεται στα ζώα σα να ήταν αδέρφια του.
Είμαι άγριος και δεν καταλαβαίνω γιατί ο λευκός αφήνει πίσω του Χιλιάδες Νεκρά
Αγριοβούβαλα πυροβολώντας τα μόνο για το κέφι του μέσα από το σιδερένιο άλογό του που
καπνίζει ενώ εμείς δε σκοτώνουμε παρά μόνο για να τραφούμε.
Τί είναι ο άνθρωπος χωρίς τα ζώα;
Αν εξαφανίζονταν όλα τα ζώα ο άνθρωπος θα πέθαινε
από μεγάλη πνευματική ερημιά.
Ό,τι συμβεί στα ζώα θα συμβεί σύντομα και στον άνθρωπο.
Ξέρουμε τουλάχιστον αυτό:
Η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος ανήκει στη γη.
Κι ακόμα πως εμείς δε δημιουργήσαμε τον ιστό της ζωής,
αλλά αποτελούμε μόνο μια ίνα μέσα σ’ αυτόν.
Αν προκαλέσουμε κάποια καταστροφή στον ιστό (της γης)
οι συνέπειες θα έρθουν και σε μας τους ίδιους.
Πρέπει να το πάρουμε απόφαση :
15
Η νύχτα και η μέρα δεν μπορούν να υπάρξουν μαζί την ίδια στιγμή.
Την αδικαιολόγητη απαίτηση του λευκού να αγοράσει τη γη μας θα τη σκεφτούμε καλά.
Όμως, ο λαός μου ρωτάει :
Τι θέλει να αγοράσει ο λευκός;
Γίνεται να αγοράσει κανείς τον ουρανό, η την γρηγοράδα της αντιλόπης;
Θα κάνετε λοιπόν τη γη ό,τι θέλετε επειδή ο ερυθρόδερμος θα υπογράψει ένα κομμάτι χαρτί και
θα το παραδώσει στο λευκό;
Τη στιγμή που δε μας ανήκει η δροσιά του αέρα και το άφρισμα του νερού...
γιατί επιμένετε να τ’ αγοράσετε;
Όλα μοιράζονται τον αέρα με την ίδια πνοή.
Τα ζώα, τα δέντρα, ο άνθρωπος μοιράζονται την ίδια ανάσα.
Ο αέρας που έδωσε στον παππού μας την πρώτη του αναπνοή
Θα πάρει και τον τελευταίο του στεναγμό.
Ο λευκός δε φαίνεται να δίνει σημασία στον αέρα που αναπνέει.
Όπως ο άρρωστος που του έχει εξασθενίσει η όσφρηση.
Πουθενά στις πολιτείες του λευκού δεν υπάρχει μια ήσυχη ειρηνική γωνιά.
Δεν υπάρχει τόπος να σταθείς να ακούσεις το ξεπέταγμα των φύλλων την άνοιξη ή το βουητό
των εντόμων.
Αλλά τι μένει απ’ τη ζωή, αν ο άνθρωπος δεν μπορεί να αφουγκραστεί το μοναχικό κάλεσμα του
κοκκινολαίμη, ή τις συζητήσεις των βατράχων τη νύχτα στη μικρή λίμνη; Ίσως είμαι άγριος και
δεν καταλαβαίνω.
Θα τη σκεφτούμε την πρότασή σας.
Δεν έχει σημασία που θα περάσουμε το υπόλοιπο της ζωής μας.
Τα παιδιά μας είδαν τους πατεράδες τους ταπεινωμένους.
Οι πολεμιστές μας ντροπιάστηκαν.
Μετά τις ήττες, περνούν τις ημέρες τους άσκοπα και δηλητηριάζουν τα κορμιά τους με δυνατό
ποτό.
Μετά από λίγους χειμώνες, μετά από λίγα φεγγάρια, κανένα παιδί των μεγάλων φυλών δε θα
μείνει για να πενθήσει ένα λαό, που κάποτε ήταν δυνατός και με πολλές ελπίδες, όπως ο δικός
μας σήμερα.
Τι να πενθήσω από τον αφανισμό του λαού μου;
Οι λαοί αποτελούνται από ανθρώπους, και οι άνθρωποι έρχονται και φεύγουν όπως τα κύματα
της θάλασσας.
Ο καιρός της δικής σας παρακμής είναι ακόμα μακριά αλλά θα’ρθει.
Κανείς δεν ξεφεύγει από το γραφτό του.
Μολύνετε το κρεβάτι σας, και μια νύχτα θα πάθετε ασφυξία
από τα ίδια σας τα απορρίμματα.
Ο θεός σας προσφέρει κυριαρχία στα ζώα, τα δάση και στους ερυθρόδερμους
για κάποιον ιδιαίτερο λόγο.
Όμως αυτός ο λόγος είναι ένα αίνιγμα για μας.
Είναι κάτι που δεν καταλαβαίνουμε
όταν όλα τα αγριοβούβαλα εξοντώνονται, τα άγρια άλογα δαμάζονται,
οι απόκρυφες γωνιές του δάσους μολύνονται από τους ανθρώπους
και η όψη των λόφων που είναι γεμάτη λουλούδια
γεμίζει από τα καλώδια του τηλεγράφου.
16
Που είναι η λόχμη; ΕΞΑΦΑΝΙΣΜΕΝΗ.
Που είναι ο αετός; ΕΞΑΦΑΝΙΣΜΕΝΟΣ
Αυτό είναι το τέλος της ζωής και η αρχή του θανάτου.
Όταν ο τελευταίος Ινδιάνος λείψει από τη Γή, κι ο λευκός φέρνει στη μνήμη του το λαό μου σαν
ένα θρύλο, οι ψυχές των νεκρών μας θα ταξιδεύουν σαν το σύννεφο πάνω στον κάμπο. Θα
γεμίζουν τις ακρογιαλιές και θα φιλοξενούνται στα δάση που αγάπησαν όπως το μωρό που αγαπά
τον χτύπο της μητρικής καρδιάς. Ο λευκός δε θα ναι ποτέ μόνος σε αυτό τον τόπο.
“Όλοι μοιράζονται τον αέρα με την ίδια πνοή.
Τα ζώα, τα δέντρα, ο άνθρωπος μοιράζονται την ίδια ανάσα.”
Ας μεταχειριστεί λοιπόν το λαό μου με δικαιοσύνη και ειλικρίνεια
γιατί στους νεκρούς δεν λείπει η δύναμη.
ΜΙΛΗΣΑ ΓΙΑ ΘΑΝΑΤΟ; ΜΑ ΘΑΝΑΤΟΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ! ΜΟΝΟ Η ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΤΩΝ
ΚΟΣΜΩΝ. (*)
1855 - Seatle Αρχηγός των ινδιάνων της φυλής Σκουάμις
...............................
Οι τελευταίοι λάτρεις της μητέρας Γης ήταν εκεί, όταν ο πωρωμένος εκχριστιανισμένος λευκός,
ζητούσε να αγοράσει, όσα η φύση χάρισε σε όλους.
Ένα κείμενο αξιοπρέπειας και αξεπέραστης ποιητικής φυσιολατρίας, που δεν θα ξεπεραστεί
ποτέ!
Αν ποτέ διάλεγα μια "θρησκεία", αυτή θα ήθελα να έχει όλα τα στοιχειά αυτής της απειρόκαλης
αψεγάδιαστης φυσιολατρίας.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ.
Αναρτήθηκε από Αιθεροβάμων Ετικέτες ΚΕΙΜΕΝΑ
(*Προσωπικά (=Γ.Α.) αμφιβάλω αν αυτό το είπε ο ίδιος ο Ινδιάνος αρχηγός και όχι κάποιος χίπυ
θαυμαστης του 100-150 χρόνια μετά)
Λίγη «συγκριτική λογοτεχνία»:
Είμαστε εδώ γιατί μιά φωνή μέσα μας, μιά μνήμη στο αίμα μας, μας λέει «Δεν είσαι μόνο μιά τράπεζα ή ένα
ταμείο, έχεις γίνει η τυφλή κορυφή ενός σκοτεινού κύματος που έχει ξεχάσει την πηγή της».
Όταν ο τελευταίος Ινδιάνος λείψει από τη Γή, κι ο λευκός φέρνει στη μνήμη του το λαό μου σαν ένα
θρύλο, οι ψυχές των νεκρών μας θα ταξιδεύουν σαν το σύννεφο πάνω στον κάμπο. Θα γεμίζουν τις
ακρογιαλιές και θα φιλοξενούνται στα δάση που αγάπησαν όπως το μωρό που αγαπά τον χτύπο της
μητρικής καρδιάς. Ο λευκός δε θα ναι ποτέ μόνος σε αυτό τον τόπο
Τά πικρά μου χέρια μέ τόν Κεραυνό τά γυρίζω πίσω απ’τόν Καιρό, τούς παλιούς μου φίλους καλώ μέ
φοβέρες καί μ’αίματα! Μά’χουν όλα τά αίματα ξαντιμεθεί κι οι φοβέρες άχ λατομηθεί και στόν έναν ο άλλος
μπαίνουν εναντίον οι άνεμοι!
Δεν έχει σημασία που θα περάσουμε το υπόλοιπο της ζωής μας.
Τα παιδιά μας είδαν τους πατεράδες τους ταπεινωμένους.
Οι πολεμιστές μας ντροπιάστηκαν.
Μετά τις ήττες, περνούν τις ημέρες τους άσκοπα και δηλητηριάζουν τα κορμιά τους με δυνατό ποτό.
Καί δέν είναι ξένου λογισμός καί δικού της μήτε αγάπη μιά, μόνο πένθος άχ παντού, καί τό φώς ανελέητο!
Μετά από λίγους χειμώνες, μετά από λίγα φεγγάρια, κανένα παιδί των μεγάλων φυλών δε θα μείνει για να
πενθήσει ένα λαό, που κάποτε ήταν δυνατός και με πολλές ελπίδες, όπως ο δικός μας σήμερα. Τι να
πενθήσω από τον αφανισμό του λαού μου; Οι λαοί αποτελούνται από ανθρώπους, και οι άνθρωποι
έρχονται και φεύγουν όπως τα κύματα της θάλασσας.
17
Αετόμορφα έχει τά ψηλά βουνά, στά ηφαίστεια κλήματα σειρά καί τά σπίτια πιό λευκά στού γλαυκού τό
γειτόνεμα!
Για το λαό μου… Κάθε τί πάνω σ’ αυτή τη Γή είναι ιερό.
Κάθε λαμπερή πευκοβελόνα… Κάθε αμμουδερή ακρογιαλιά
Κάθε κομματάκι ομίχλης… Κάθε ξέφωτο στα σκοτεινά δάση
Στη μνήμη του λαού μου, κάθε βούισμα εντόμου, είναι ιερό.
Είμαστε κομμάτι της γης, και αυτή πάλι ένα κομμάτι από μας.
Οι χυμοί που τρέχουν μέσα στα δέντρα μεταφέρουν τις μνήμες του ερυθρόδερμου ανθρώπου.
Τα ευωδιαστά λουλούδια είναι αδελφές μας.
Το ελάφι, το άλογο, ο μεγάλος αετός είναι τ’ αδέλφια μας.
Οι απότομες, ψηλές κορυφές, τα καταπράσινα λιβάδια, η ζεστασιά του αλόγου, ο άνθρωπος, όλα ανήκουν
στην ίδια οικογένεια.
Βρίσκουμε χαρά στα δάση…
Ίσως να μην το καταλαβαίνετε,
γιατί οι συνήθειές μας είναι διαφορετικές απ’ τις δικές σας.
Το πεντακάθαρο νερό που κυλά στα ρυάκια και στα ποτάμια
μεταφέρει στο διάβα του και το αίμα των προγόνων μας.
Το μουρμουρητό του είναι η φωνή τους.
Κάθε φευγαλέα αντανάκλαση του φωτός πάνω στο διάφανο νερό των λιμνών
εξιστορεί γεγονότα και παραδόσεις απ’ τη ζωή του λαού μας.
Τα ποτάμια είναι αδέρφια μας.
Σβήνουν τη δίψα μας, μεταφέρουν τα κανό μας, και τρέφουν τα παιδιά μας.
Αν σας πουλήσουμε τη γη μας
μην ξεχάσετε να μάθετε και στα δικά σας παιδιά
πως τα ποτάμια είναι αδέρφια όλων μας.
Τής δικαιοσύνης ήλιε Νοητέ καί μυρσίνη εσύ δοξαστική, παρακαλώ σας μη λησμονάτε τη χώρα μου!
Ο ουρανός που μας φαίνεται αιώνιος και αμετάβλητος,
είχε πάντα ένα δάκρυ συμπόνιας για το λαό μου
Ήδη πολλά κοινά ενώ, στην απλή αυτή άσκηση «συγκριτικής λογοτεχίας», ούτε καν ξεκινήσαμε να βάζουμε στίχους
απ’το «Δοξαστικό», που είχαμε δει, σε όσα ο αρχηγός Σηάττλ δίνει σαν εξ ίσου δοξαστικά παραδείγματα του ιερού
που ανέφερε σαν χαρακτηρστικό κάθε πράγματος πάνω στη γη, εξ ίσου ιερού με όσα έτσι έβλεπε ο Ελύτης και μέσα
από την μυθολογία και φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων και μέσα από τον Χριστιανισμό του Αιγαίου και μέσα από
τον δικό του τρόπο να προσλαβάνει και να αφομοιώνει την Ευρώπη με εκείνον τον τρόπο που οι Έλληνες
προσέλαβαν την Ανατολή και τον καιρό του Διονύσου και τον καιρό του Χριστιανισμού…
Αυτά το ολίγα λοιπόν για το γράμμα που έγραψε, το 1855, ο Σηάττλ ο Μέγας στον big chief in Washington.
Συμπέρασμα; Ότι ξέρανε ποιόν βγάζανε αρχηγό οι Ινδιάνοι.(Άμα υπάρχει όλο και κάτι σοβαρό θα’χει κάνει (είτε σε
πόλεμο είτε σε ειρήνη) και θα ξέρουνε και οι άλλοι γιατί να τον «ψηφίσουνε»…Λες αμα υπήρχαν τοτε ΜΜΕ να’χαν
μπερδευτεί και να «ψηφίζανε» άλλον; Πιθανόν, αφού:
…στις πολιτείες του λευκού δεν υπάρχει μια ήσυχη ειρηνική γωνιά. Δεν υπάρχει τόπος να σταθείς να
ακούσεις το ξεπέταγμα των φύλλων την άνοιξη ή το βουητό των εντόμων. Αλλά τι μένει απ’ τη ζωή, αν ο
άνθρωπος δεν μπορεί να αφουγκραστεί το μοναχικό κάλεσμα του κοκκινολαίμη, ή τις συζητήσεις των
βατράχων τη νύχτα στη μικρή λίμνη;…Ο λευκός δε φαίνεται να δίνει σημασία στον αέρα που αναπνέει.
Όπως ο άρρωστος που του έχει εξασθενίσει η όσφρηση.
Άρα; Άρα, γι’αυτό ίσως θα ψήφιζε ανθρώπους που’χουν σκατά στο κεφάλι τους ακόμη κι αν υπήρχαν κάποιοι Σηάττλ.
Απορίες:1.Σίγουρα;2.Υπάρχουν;3.Να μορφωνόμαστε για να τους αναγνωρίζουμε αν υπάρχουν και για να εμφανίζονται
κι αυτοί, μέσω πράξεων, αν ξέρουν ότι θα τους αναγνωρίσουμε από αυτές να τους βοηθήσουμε να επέμβουν; Ή είναι
μάταιο κι όταν, π.χ. μέσω κρίσεων, εξοντώνονται λαοί δεν τους σώζουν ούτε από οι ικανοί αρχηγοί ούτε οι επικλήσεις
και παρακλήσεις στης δικαιοσύνης τον ήλιο τον νοητό; Θα επανέλθουμε μετά από, απλώς, λίγη συγκριτική λογοτεχνία
18
Το «Δοξαστικό» τουΝερούντα
Kαι μες στης λίμνης τα νερά, όπ’έφθασε μ’ ασπούδα,
Αλλά τι μένει απ’ τη ζωή,
Έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,
αν ο άνθρωπος δεν μπορεί να αφουγκραστεί
που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο…
το μοναχικό κάλεσμα του κοκκινολαίμη
Tρέμ’ η ψυχή και ξαστοχά γλυκά τον εαυτό της
ή τις συζητήσεις των βατράχων τη νύχτα στη μικρή λίμνη;
Σολωμός
Chief Seattle
Από δω και πέρα Ζεφ πρέπει να κανεις κλικ σε όλα τα λινκ (=ταχρωματιστα αν τυχόν, όπως κι εγω, δεν ήξερες τη λεξη λινκ)
ΒΛΑΣΤΗΣΕΙΣ
VEGETACIONES
http://www.youtube.com/watch?v=d7w5RUAb3jg&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=QBB8Nsmjd2E
ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ
VIENEN LOS PAJAROS
http://www.youtube.com/watch?v=WzY27oWPI-4&feature=related
ΑLGUNAS BESTIAS
MEΡIKA ΖΩΑ
http://www.youtube.com/watch?v=GI9Xk8ZgaTw
http://www.youtube.com/watch?v=67Pp2cz1DPY
AMOR AMERICA
ΑΜΕΡΙΚΗ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ
http://www.youtube.com/watch?v=kJH86InnND4
Antes de la peluca y la casaca
Πριν από την περούκα και την καζάκα
fueron los rios , rios arteriales:
υπήρχαν τα ποτάμια, ποτάμια σαν αρτηρίες,
fueron las cordilleras , en cuya onda raida
υπήρχαν κορντιλλέρες, πριονωτά κύματα, όπου
el condor o la nieve parecian
ο κόνδορας και το χιόνι φαινόταν
inmóviles
να μην αλλάζουν ποτέ
……………………………
Tierra mia, nombre sin America,
estambre equinnoccial,
lanza de purpura,
tu aroma me trepo por las raices
hasta la copa
que bebia,
hasta la mas
delgada
palabra
aun no nacida de mi boca
Γη μου , όνομα χωρίς Αμερική,
ισημερινέ στήμονα,
πορφυρή λόγχη,
το άρωμά σου ανέβηκε τις ρίζες μου
μέχρι το ποτήρι
που ύψωσα στα χείλη μου,
μέχρι την πιο
τρυφερή
λέξη
ακόμα αγέννητη ως τώρα στο στόμα μου
LA UNITED FRUIT CO.
(το «Νύν Νύν το μηδέν» του «Δοξαστικού» του Νερούντα;)
http://www.youtube.com/watch?v=7oqlEli2PvU&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=S6ShjfynVEE&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=SWzZ8v2KWcc&feature=related
19
LA UNITED FRUIT CO.
Cuando sono la trompeta, estuvo todo preparado en la tierra,
Όταν ήχησε η σάλπιγγα όλα στη γη ήταν έτοιμα
y Jehova repartio el mundo a Coca-Cola Inc., Anaconda,
και ο Θεός μοίρασε τον κόσμο στην Κόκα Κόλα ΑΕ, στην Ανακόντα
Ford Motors, y otras entidades, y otras entidades:
στη Φόρντ Μότορς και σε άλλες οντότητες
La compania Frutera Inc. se reservo la mas jugoso
Η εταιρία Φρουτερία Α.Ε. σερβιρίστηκε την πιο ζουμερή,
la costa central de mi tierra, la dulce cintura de America.
την κεντρική ακτή της χώρας μου, τη γλυκιά μέση της Αμερικής.
Bautizo de nuevo sus tierras como “Republicas Bananas”,
Ξαναβάφτισε τα εδάφη της ως «δημοκρατίες της Μπανάνας»,
y sobre los muertos dormidos sobre los heroes inquietos
και πάνω σε κοιμισμένα πτώματα, και πάνω σε ακοίμητους ήρωες,
que conquistaran la grandeza, la libertad y las banderas,
που κατέκτησαν το μεγαλείο, την ελευθερία και τις σημαίες
establecio la opera bufa, la opera bufa
ίδρυσε την όπερα παλιάτσων
enajeno los albedrios, regalo coronas de Cesar,
αλλοτρίωσε προσωπικά πεπρωμένα, δώρισε κορώνες του Καίσαρα,
desenvaino la envidia atrajo la dictadura de las moscas,
έβγαλε απ’τη θήκη του το φθόνο προσέλκυσε τη δικτατορία από σκατόμυγες
moscas Trujillos, moscas Tachos, moscas Garias , moscas Martinez,
σκατόμυγα Τρουχίλο, σκατόμυγα Τάχο, σκατόμυγα Γκαρία, σκατόμυγα Μαρτίνεζ,
moscas Ubico
σκατόμυγα Ουμπίκο
moscas humedas de sangre humilde y mermelada,
σκατόμυγες μουσκεμένες σε αίμα και μαρμελάδα,
moscas borrachas que zumban sobre las tumbas populares,
σκατόμυγες μεθυσμένες , σκατόμυγες σαν κηφήνες, πάνω στους ομαδικούς λαϊκούς τάφους,
moscas de circo, sabias moscas entendidas en tirania.
σκατόμυγες τσίρκου, σκατόμυγες σοφές εξασκημένες στην τυρανία.
Entre las mochas sanguinarias la Frutera desembarca,
Ανάμεσα στις αιμοδιψείς σκατόμυγες η Φρουτερία ινκ. ξεμπαρκάρει,
arassando el café y las frutas, en sus barcos que deslizaron como bandejas
el tesoro
λυμαίνεται τον καφέ και τα φρούτα με τα πλοία της που εξαφανίζουν, σαν φαντάσματα σε
δίσκους , τους θησαυρούς
de nuestras tierras, de nuestras tierras sumergidas.
των χωρών μας , των χωρών μας που έχουν βυθισθεί.
Mientras tanto, por los abismos azucarados de los puertos,
Εν τω μεταξύ στις ζαχαρένιες αβύσσους των λιμανιών
caian indios sepultados en el vapor de la manana:
Ινδιάνοι που καταρρέουν θάβονται με την ομίχλη του πρωϊνού:
un cuerpo rueda,
ένα σώμα κατρακυλάει,
una cosa sin nombre, un numero caido,
ένα πράμα χωρίς όνομα, ένα νούμερο πεσμένο, ένα νούμερο καμένο,
un racimo de fruta muerta derramada en el pudrilero.
ένα μάτσο άψυχα φρούτα, αδειασμένο στη χωματερή.
20
“Back to school”
Είπαμε ότι στα περί Ινδιάνων Βόρειας Αμερικής θα επανερχόμασταν και εκτός πλαισίου
«συγκριτικής λογοτεχνίας». Πριν επανέλθουμε , και πριν επανέλθουμε με τον ίδιο τρόπο και
στους Ινδιάνους της Νότιας Αμερικής που μόλις είδαμε, ας δούμε , στα πλαίσια «συγκριτικής
λογοτεχνίας», και επίσης με κάποια λινκ για εκτελέσεις της μελοποίησής του από Θεοδωράκη,
το ποίημα του Νερούντα που λέγαμε ότι υπάρχει σε βιβλίο της Γ΄ Λυκείου.
Kαι μετά ας παραμείνουμε στον σχολικό τρόπο συζήτησης και ανάλυσης των ερωτήσεων που
παραμένουν καθώς θα ολοκληρώνουμε τον περίπατο, μουσικό και ιστορικό, εν μέσω μεριμνών
για τα σχολεία και μεριμνών των σχολείων για τα εξωσχολικά που όλους μας προβληματίζουν
και μας απασχολούν…
Βέβαια όσα μόλις είδαμε για το Κάντο Χενεράλ ήταν μόνο αρχή της αρχής, αλλά την συνέχειά
τους ας την βάλουμε σε μια παρένθεση της οποίας η ανάγνωση να μπορεί και να αναβληθεί…
Την βάζουμε εδώ (=βλ. παράρτημα στη σελ.80 του παρόντος συνημμένου)…
…και μετά, αφού δούμε απλώς την αρχή και το τέλος όσων παραλείψαμε , σαν «διάλογο» δυο
μεγάλων Ελλήνων με τον Ινδιάνο αρχηγό Σηάττλ και με «οικοδεσπότη» τον Νερούντα*,
κάνουμε λίγη ακόμα «συγκριτική λογοτεχνία» συνεχίζοντας στο ποίημα «Οι ελευθερωτές» του
Κάντο Χενεράλ που έχει και το βιβλίο της Γ΄ Λυκείου** και αναφέροντας δυο αντίστοιχες
ιστορίες από άλλα μέρη πιο κοντά μας κι άλλη μια, για την ιστορία που λέει το ποίημα, αλλά
δοσμένη όχι από ποιητή αλλά από έναν σύγχρονο στοχαστή που συχνά ακούμε το όνομά του…
Kαι μες στης λίμνης τα νερά, όπ’έφθασε μ’ ασπούδα,
Αλλά τι μένει απ’ τη ζωή,
έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,
αν ο άνθρωπος δεν μπορεί να αφουγκραστεί
που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο…
το μοναχικό κάλεσμα του κοκκινολαίμη,
Tρέμ’ η ψυχή και ξαστοχά γλυκά τον εαυτό της
ή τις συζητήσεις των βατράχων τη νύχτα στη μικρή λίμνη;
Σολωμός
Chief Seattle
Τον Ιούλιο κάποτε μισανοίξανε
Όταν ο τελευταίος Ινδιάνος λείψει από τη Γή,
τα μεγάλα μάτια της μες στα σπλάχνα μου,
κι ο λευκός φέρνει στη μνήμη του το λαό μου σαν ένα θρύλο,
την παρθένα ζωή
οι ψυχές των νεκρών μας θα ταξιδεύουν σαν το σύννεφο πάνω στον κάμπο.
μια στιγμή να φωτίσουν,
Θα γεμίζουν τις ακρογιαλιές και θα φιλοξενούνται στα δάση που αγάπησαν
μακρινή μητέρα ρόδο μου αμάραντο
όπως το μωρό που αγαπά τον χτύπο της μητρικής καρδιάς
Ελύτης
Chief Seattle
*Και «σπίτι του» τα ποιήματά του για τα ζώα, τα πουλιά, την βλάστηση και τα ποτάμια…
**Τους πρώτους του στίχους τους βάζουμε και στα Ισπανικά για να παρακολουθήσουμε καλύτερα τον
ρυθμό του πρώτου μέρους της μελοποίησης. Από το δεύτερο μέρος της μελοποίησης, το ρέκβιεμ των
κρεμασμένων στο «δέντρο της Ελευθερίας», βάζουμε μόνο την ελληνική μετάφραση για να
συγκεντρωθούμε στα λόγια της καθώς ακούγεται η μελωδία της…
21
LOS LIBERTADORES
http://www.youtube.com/watch?v=YtiEViMHbGQ&feature=related , http://www.youtube.com/watch?v=zHvK2RyHNqQ
Aqui viene el arbol , el arbol de la tormenta, el arbol del pueblo.
La tierra subes sus heroes como las hojas por la savia,
y el viento estrella los follajes de muchedumbre rumorosa,
hasta que cae la semilla del pan otra vezla tierra.
Aqui viene el arbol , el arbol nutrido por muertos desnudos,
muertos azotados y heridos, muertos de rostros imposibiles,
empalados sobre una lanza, desmenuzados en la hoguera,
decapitados por el hacha, descuartizados a caballo,
crucificados en la iglesia.
Έρχεται το δέντρο, το δέντρο της καταιγίδας, το δέντρο του λαού
Απ’τη γή (που είναι κάτω απ’το δέντρο) ανεβαίνουν οι ήρωες όπως ανεβαίνει
κι ο θρεπτικός χυμός από τα πεσμένα φύλλα,
κι ο άνεμος κάνει τα φύλλα που δεν έχουν ακόμα πέσει στην γή,
να κουνιούνται όσο ελαφρά όσο τα αστέρια στο στερέωμα,
και να θροϊζουν σαν τα πλήθη των κρεμασμένων να ψιθύριζαν,
μέχρι που ο σπόρος από το ψωμί ξαναπέφτει στην γή.
Έρχεται το δέντρο, το δέντρο που είναι θρεμμένο από νεκρούς γυμνούς,
νεκρούς μαστιγωμένους, και νεκρούς γεμάτους πληγές,
νεκρούς με πρόσωπα παραμορφωμένα με απίθανους τρόπους,
παλουκωμένους πάνω σε μια λόγχη ή καμμένους μαζί με τα σκουπίδια
ή αποκεφαλισμένους με τσεκούρι ή διαμελισμένους στα τέσσερα από άλογα
ή σταυρωμένους μέσα στην εκκλησία.
Και απ’τα κλαδιά του η ανθρωπότητα τρύγησε τις σκληρές στεφάνες των λουλουδιών,
τις πέρασε από χέρι σε χέρι σαν μανόλιες
ή σαν ρόδια που ξαφνικά άνοιξαν την γή και ψήλωσαν ως τ’αστέρια.
Αυτό είναι το δέντρο των απελευθερωμένων,
το δέντρο της γής, του σύννεφου, του ψωμιού, του βέλους, της γροθιάς, της φωτιάς.
Το πλημμυρίζει το τρικυμισμένο νερό της νύχτας που αποτελεί εποχή μας
αλλά σαν κατάρτι εξισορροπεί την αρένα της δύναμής του.
Μερικές φορές κλαδιά σπασμένα από οργή πέφτουν…
Επέζησε από καιρούς περασμένους
Είναι το δέντρο των ανθρώπων, είναι το δέντρο του λαού, όλων των λαών που παλεύουν για
ελευθερία
αγγίξτε τις πάντα νέες ακτίνες του, βυθίστε τα χέρια σας στα εργοστάσια
όπου παλλόμενοι οι καρποί του σκορπίζουν το φώς του καθημερινά,
σηκώστε το χώμα του στα χέρια σας να συμμετάσχετε στην λάμψη του,
πάρτε το ψωμί σας και το μήλο σας…
πάρτε την καρδιά σας και τ’άλογό σας να πάτε φρουροί στα σύνορα, στα όρια των φύλλων του.
Υπερασπιστείτε το πεπρωμένο των λουλουδιών του, μοιραστείτε τις εχθρικές νύχτες,
φρουρήστε στην βάρδια της αυγής, αναπνεύστε στα αστέρινα ύψη, στηρίζοντας αυτό το δέντρο
που μεγαλώνει στο κέντρο της γής.
Αντίστοιχες ιστορίες: 1.από «Απόκρυφα Ευαγγέλια»*:Όταν πέθανε ο Αδάμ, ο άγγελος που με την
πύρινη ρομφαία εμπόδιζε την επιστροφή των πρωτοπλάστων στον παράδεισο, ανασήκωσε την
ρομφαία και φώναξε ένα γιο του Αδάμ να μπει μέσα και να πάρει ένα σπόρο από το μήλο της
γνώσης. Του είπε να τον βάλει στο στόμα του πατέρα του πριν τον θάψουν. Αργότερα ο σπόρος
φύτρωσε και έγινε η φλεγομένη αλλά μη καιομένη βάτος που είχε δει ο Μωϋσής. Αργότερα που
μεγάλωσε κι άλλο έγινε το δέντρο που απ’το ξύλο του έτυχε να φτιάξουν τον σταυρό του Χριστού…
*(βλ Βικιπαίδεια για το τι είναι αυτά, δεν εννοούμε ιστορίες τύπου Λιακόπουλου)
22
2: Ο Καζαντζάκης αναφέρει ότι όταν ήταν παιδάκι, σε ένα Κρητικό ξεσηκωμό οι Τούρκοι απάντησαν με
σφαγή και κρέμασαν τους πρώτους συλληφθέντες. Ο πατέρας του τον πήγε στο δέντρο που ήταν
κρεμασμένοι και του είπε να φιλήσει τα πόδια τους. «Ποιός τους σκότωσε;» ρώτησε με φρίκη ο μικρός. «Η
ελευθερία» απάντησε ο πατέρας του
3. Στο βιβλίο του «Έτος 500. Η κατάκτηση συνεχίζεται» (γραμμένο το 1992 για τα 500 χρόνια απ’την
ανακάλυψη της Αμερικής) ο Τσόμσκυ αναφέρει την φτηνή και μαζική μέθοδο γενοκτονίας που
χρησιμοποιούσαν οι κονκισταδόρες και που την έλεγαν μέθοδο του «ώριμου φρούτου» . Έλεγαν σε
κάποιους να ανέβουν και να δέσουν θηλειές από κλαδιά μεγάλων δέντρων και μετά να τις φορέσουν στο
λαιμό και να πηδήξουν, όταν έκριναν ότι αρκετά ωρίμασαν από αποσύνθεση και όρνια έλεγαν σε άλλους
να ανέβουν να τους ξεκρεμάσουν για να πέσουν στο έδαφος και να φορέσουν οι ίδιοι τις θηλειές κλπ
κλπ…Γιατί την υπάκουαν την εντολή; Απάντηση: Αυτή ήταν η γενοκτονία με ευθανασία. Η άλλη
επιλογή ήταν με βασανιστήρια πριν το κρέμασμα, όπως δηλαδή και στους αντιστεκόμενους που είδαμε
στο ποίημα. Άρα ή ανέβαινες να κρεμαστείς μόνος σου ή αυτοκτονούσες με άλλο τρόπο, δικής σου
επιλογής, πριν πας ως εκει (έγιναν και μαζικές αυτοκτονίες) Είναι μάλλον σαφές το γιατί στην Λατινική
Αμερική το σύμβολο της Ελευθερίας είναι το δέντρο («το επίμονο φυτό» κατά την έκφραση του Γκιμπράν
που είχαμε δει πριν πολλές σελίδες). Είναι επίσης σαφές γιατί υπάρχουν εκεί ομάδες που την Μεγάλη
Βδομάδα την γιορτάζουν μόνο ως την Μεγάλη Παρασκευή θεωρώντας ότι η Ανάσταση του Χριστού δεν
έχει γίνει ακόμα. Γίνεται πιο σαφές και το τι εννοούσε ο Νερούντα λέγοντας ότι σκοπός της Ποίησής του
ήταν να αποκαταστήσει το σώμα της Νότιας Αμερικής όπως ήταν πριν την σταύρωση και τον διαμελισμό
που υπέστη από τους κονκισταδόρες, «πριν την περούκα και την καζάκα» όπως έλεγε το τελευταίο λινκ
που είχαμε επισκεφτεί πριν το λινκ με το δέντρο. Άρα ο λόγος που οι βλαστήσεις, τα πουλιά και τα ζώα
που είδαμε στα βίντεο, όπως και τα πριονωτά-μαιανδρικά ποτάμια που διασχίζουν την χώρα σαν
πανάρχαιες «αρτηρίες», ήταν αντικείμενα της Ποίησής του δεν ήταν απλώς για να συνοδεύουν
τουριστικούς οδηγούς για διαφήμιση από ταξιδιωτικούς πράκτορες; Κι ούτε η μελοποίησή τους από τον
Θεοδωράκη είχε αυτό τον σκοπό; Προφανέστατα όχι: πήγαιναν πακέτο με την άλλη «κοσμογονία» στην
οποία ο Θεός μοίρασε τον κόσμο ανάμεσα στην Coca Cola Inc. , την United fruit co. και άλλες
«οντότητες» που να λυμαίνονται τις πηγές του (με την βοήθεια από σκατόμυγες εθισμένες στο «αίμα και
την μαρμελάδα») και να αδειάζουν «σαν σάπια φρούτα στη χωματερή» όσους δεν αντέχουν, πήγαιναν
δηλαδή πακέτο αφ’ενός με εκείνη την ιστορία για τους συνεχιστές των κονκισταδόρες κι αφ’ετέρου με
όσα μόλις είπαμε για τους αρχικούς κονκισταδόρες. Αλλιώς γιατί να ονόμαζε ο Θεοδωράκης το Κάντο
Χενεράλ «Ευαγγέλιο της Ελευθερίας»; Ας ολοκληρώσουμε αυτό το θέμα επιγραμματικά* προσθέτοντας
κάτι στην απάντηση που έδινε η χωματερή ανθρώπων που καταρρέουν στην ερώτηση για το αν το
νοτιοαμερικάνικο ανάλογο του στίχου «Νυν Νυν το μηδέν» είναι τα περί μπανανιών και δικτατοριών: προς
το τέλος του λινκ που είδαμε για το ποίημα «μερικά ζώα», καθώς φτάνουμε στους ασβούς που ξύνουν τα
πόδια ενός ποταμιού η μουσική γίνεται όλο και πιο ανήσυχη και καθώς σε αυτό που μέσα σε μια φωλιά
αποτελεί μια παλλόμενη ευτυχία ενώ για τους, έξω της, ασβούς αποτελεί λαχταριστά παλλόμενη λιχουδιά
στην οποία ορμούν με κόκκινα δόντια, η μουσική γίνεται τρελλά και υπογραμμιστικά απειλητική και
ρυθμική, και οι στίχοι λένε οτι στο βάθος του μεγάλου νερού είναι η γιγάντια ανακόντα που μπορεί να
κυκλώσει, για να περισφίξει, ολόκληρη την γη, και που καλυμμένη με τελετουργική λάσπη, είναι αδηφάγα
και θρησκευάμενη. Στο νου μας φυσικά, στις μέρες μας πλέον, έρχεται η οπλοβιομηχανία της Αμερικής
και η «σύγκρουση των φονταμενταλισμών»**…
*Ενώ με πολύ λεπτομερέστερες εξηγήσεις , αλλά πολύ λιγότερο συνοπτικά, το ποιά είναι η ελευθερία και ποιο το
Ευαγγέλιο μέσα στο Κάντο Χενεράλ το είδαμε στο παρενθετικό λινκ της προπροηγούμενης σελίδας (μπαίνουμε κι από
εδώ αν θέλουμε). Ερώτηση: Βοηθάει και το θαυμάσιο φιλμ «Ιλ Ποστίνο»; Απάντηση: Και βοηθάει (με τις θαυμάσιες
εικόνες του, την θαυμάσια μουσική του και το ωραιότατο στόρυ του και τους υπέροχους ηθοποιούς του) και
εμποδίζει αν τυχόν αντί να κάνει τον θεατή του να αναρωτηθεί τι ήταν ο Νερούντα (που δεν ήταν τα κύριο πρόσωπο
του φιλμ) και να ψάξει παραπάνω τον κάνει να νομίσει οτι αφού τόσα πολλά ένιωσε στ φιλμ άρα δεν θα υπάρχουν και
πολύ περισσότερα να αναζητήσει και άρα να αρκεστεί στο ότι ήταν κάποιος κομμουνιστής ποιητής, επικίνδυνος αφού
εξορίστηκε, με όμορφη γυναίκα, πιο προσφιλής σε κομμουνίστριες αλληλογράφους απ’ότι σε κομμουνιστες
αλληλογράφους και που κάποτε έδωσε την υπόσχεση ότι «δεν τους ξεχάσει» σε κάποιο εργάτ ρυχέιου που του είπε να
γράψει και γι’αυτούς και που τελικά πήρε και το νόμπελ.
** Κι όσον αφορά τις οικογένειες-λιχουδιές στις οποίες επιτίθενται οι ασβοί με κόκκινα δόντια , στο νου μας έρχεται ,
αν τυχόν την είχαμε ακουστά όταν ελέχθη, κατά την επίσκεψη του Μπους στην Λατινική Αμερική, η φράση του
Μαραντόνα «Θεωρώ τον Μπους ανθρώπινο σκουπίδι, αφού η πολιτική του αναγκάζει οικογένειες να κάνουν σκέψεις
σαν την εξής: Μακάρι η βόμβα που ακούμε να πλησιάζει να χτυπήσει τους γείτονές μας στο διπλανό σπίτι αντί εμάς».
(Και Ισραηλινά σκουπίδια, τα Χριστούγεννα του 2008, έλεγαν σε οικογένειες στη Γάζα: Θα βομβαρδίσουμε. Διαλέξτε
σε ποια μέλη σας να δώσουμε άδεια να φύγουν από την λωρίδα). Ο Μπους είπε ότι δεν απαντά γιατί η μαμά του’μαθε
να’ναι ευγενής,εκείνη σε λίγο έλεγε ότι οι άστεγοι απ’τον τυφώνα Κατρίν κακώς ξενοδοχούνται αν ήταν ήδη άστεγοι...
23
Back to school λοιπόν. Λοιπόν; Τι έχει να μας μάθει το σχολείο για την κρίση; Ότι αν
φουντάρουμε μπορούμε κάλλιστα να επιβιώσουμε ως άσαρκα φαντάσματα που θα επιστρέφουν
σε όσα αγαπήσαμε (πάρκα, παραλίες, ελληνάδκα, ντίσκο, καναπέδες για σήρια κλπ) όπως
επιστρέφουν στα δάση που αγάπησαν οι ψυχές των Ινδιάνων για τους οποίους η προσευχή «μη
λησμονάτε την χώρα μου» δεν εισακούστηκε από κανέναν με σάρκα και οστά και μη απλώς
νοητό*; Ότι έτσι κι αλλιώς έχουμε ξαναφουντάρει με την κατάκτηση από τους Ρωμαίους και τον
διασκορπισμό των Ελλήνων αλλά επεβίωσε το έργο του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη συν
κάποιες τραγωδίες και κωμωδίες; Αρκούν αυτά; Μπορούν να γίνουν, έστω, καν αυτά; Είναι
ήδη «σωσμένα» τα αντίστοιχα; (δηλαδή τα ίδια τα παλιά (Πλάτων , Αριστοτέλης, τραγικοί,
κωμωδίες) συν κανα τραγούδι σαν αυτά που συναντήσαμε στον εδώ περίπατο, συν τι άλλο; Θα
επανέλθουμε ) Δηλαδή σωσμένα απλώς με κουμπί “save” σε κάποια αρχεία του γκουγλ ή του
Στηβ Τζομπς; Υπάρχει και παραπάνω που εννοούμε «σωτηρία μας»; Τι είναι σωτηρία; Τι είναι
το «μας»; Το’χουμε ξεκαθαρίσει; Και από ποιον να ζητήσουμε βοήθεια; Από πολιτισμούς που
θεωρούν σωτηρία ανθρώπων το να επιβιώσουν καταψυγμένοι και να τους αποψύξουν μετά από
αιώνες, ή το να αντιγράψουν όλες τους τις προσωπικές μνήμες σε μικροτσιπ για να υπάρχουν
ακόμα και σε διαστημόπλοιο που σαν κιβωτός του Νώε θα μεταφέρει κάποιους κατεψυγμένους
σε παρόμοια ηλιακά συστήματα άλλων γαλαξιών όταν η ενέργεια του δικού μας ήλιου
εξαντληθεί σε κάτι δισεκατομμύρα χρόνια; Υπάρχουν άνθρωποι που λένε τέτοια πράγματα; Ναι,
και θεωρούν κι ανεύθυνους όσους κάνουν μικροπολιτική για το τώρα, αντί να προνοούν για το
μετά δισεκατομμύρια χρόνια. Και δεν εννοώ κανανΛιακόπουλο. Νορμάλ ορθολογιστές που
ξέρουν κι από «υπερχορδές» κλπ π.χ. βλ. τα πρόσφατα βιβλία του Μιτσιο Κακου (έχουν
μεταφραστεί κιόλας)Επίσης κι ο Νανόπουλος μια φορά φώναζε (γραπτώς, σε εφημεριδα το’χα
δει) «Αιδώς αχρείοι που τσακώνεστε για τα ταδε, εδώ ο ήλιος σε 8 δισεκατομμύρια χρόνια θα’χει
σβήσει και σεις κοιτάτε μικροκομματικά θέματα;» Προσωπικά, άμα για την επιβίωσή μου
χρειαζόταν να διαβάζω μπαρούφες σαν του Κακου και του Νανόπουλου, θα προτιμούσα να ζω
σαν φάντασμα όπως οι Ινδιάνοι. Πριν όμως επιστρέψουμε σε έγνοιες για πιο σάρκινη επιβίωση
είτε σαν της κυβέρνησης, και της Διαμαντοπούλου σχετικά με παιδεία, είτε σαν όποιου αντίποδά
της προτιμάμε, ας διαβάσουμε τα ελληνικό αντίστοιχο του αρχηγού Σηάττλ, την ομιλία του
Κωνσταντίνoυ Παλαιολόγου μέσα στην εκκλησία λίγο πριν την τελευταία μάχη και την άλωση,
που απ’όσο ξέρω δεν είναι διδακτέα ύλη***όπως τo γράμμα του Ινδιάνου αρχηγού. Ας τη δούμε4
*(αλλά ίσως εισακούστηκε απ’τον νοητό ήλιο της δικαιοσύνης**Α! Κι απ’τους κατοίκους της Γάζας που
στους βομβαρδισμούς των Χριστουγέννων του2008 έλαβαν επιστολή συμπαράστασης από τους Ινδιάνους)
**Λέγαμε ότι ο Ελύτης εξηγεί (στα «Ανοιχτά χαρτιά») ότι ήθελε να ξεκινήσει απ’την αρχή την πορεία του
σουρρεαλισμού για να τη θεμελιώσει σε Πλατωνικές βάσεις. Εδώ αναφορά είναι, ήδη εντός ποιήματος,
ρητή, αφού όπως μου είπε ο φίλος μου Νίκος ο ήλιος αυτος είναι αναφορά στην Πολιτεία του Πλάτωνα.
***Ίσως και να είναι και να μη το γνωρίζω εγώ, διότι είμαι φυσικός και όσα από τα κεφάλαια περιέχονται
στη διδακτέα ύλη των φιλολογικών μαθημάτων απλώς τα ξέρω από ξεφύλλισμα θεμάτων Ιουνίου σε ώρα
επιτήρησης διαγωνισμών συναδέλφων (π.χ. γράμμα του αρχηγού Σηάττλ, η ιστορία με το χρυσόψαρο του
Χάκα, «η ψυχούλα» του Σολωμού (για το θάνατο ενός μικρού παιδιού) , το μοιρολόι της φώκιας του
Παπαδιαμάντη, ο θάνατος του Σαρπηδόνα (με τον πιο λεβέντικο διάλογο της παγκόσμιας ιστορίας : Ο
Τρώας Σαρπηδόνας με ένα φίλο του φτάνουν στο πεδίο της μάχης με όση άνεση θα πήγαιναν πρωί σε μια
ρουτίνα στο γραφείο ή στο εργοστάσιο, ήδη άλλοι έχουν αρχίσει να χτυπιούνται, πριν κατεβάσουν το
κλείστρο της περικεφαλαίας και διαλέξουν αντίπαλο και να μπούν κι αυτοί στο χορό λέει ο ένας «Αν
σκοτώσουμε κανέναν σήμερα θα δοξαστούμε, αν σκοτωθούμε θα μας πλένουν και θα μας κλαίνε οι
γυναίκες το βράδυ για την κηδεία μας» Και απαντάει ο άλλος «Πολλά δεν είπαμε; Άντε να κατεβάζουμε
τώρα τα κλείστρο να πάμε να δούμε αν θα δοξαστούμε εμείς ή αν θα δοξάσουμε κάναν άλλο»(πριν τον
διάλογο αυτόν δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι ο Όμηρος σαν πρότυπο λεβεντιάς έχει το παλληκάρι των
αντιπάλων , τον Έκτορα. Ούτε σαν σύγχρονος ειρηνιστής είναι, ούτε μισέλλην, αλλά τον Αχιλλέα σαν «εις
άτοπον απαγωγή της βίας και του θυμού» τον έχει. Ο ίδιος δε ο Όμηρος πρότυπο διαύγειας και εθνικής
μεγαλοψυχίας είναι, χώρια από θεϊκός ποιητής…κλπ κλπ (απλώς δεν ξέρω αν θα τον άφηναν να λέει τέτοια
αν ήταν σύγχρονος των πρωταγωνιστών του Τρωϊκού πολέμου)
4
Η φράση «του γεωργού παιδός» (προς τα ψηνόμενα, και ούτως συρίζοντα, σαλιγκάρια) που παραλείπεται
ως γνωστότατη στο ακροατήριό του, είναι η παροιμιώδης «των οικιών υμών εμπιμπραμένων υμείς άδετε;»
24
Κωνσταντῖνος ΙΑ´ Παλαιολόγος - Ἡ τελευταία ὁμιλία πρὸς τὸν λαόν
(ὀλίγον πρὸ τῆς Ἁλώσεως)
Ἀπὸ τὸ Χρονικὸν τοῦ Μεγάλου Λογοθέτου Γεωργίου Σφραντζῆ ἢ Φραντζῆ
Ἐκδοθὲν ἐν Κερκύρᾳ ἔτει 1477
Ἐμεῖς μέν, εὐγενέστατοι Ἄρχοντες καὶ ἐκλαμπρότατοι δήμαρχοι καὶ στρατηγοὶ καὶ γενναιότατοι στρατιῶται καὶ πᾶς ὁ πιστὸς καὶ τίμιος λαός,
καλὸς οἴδατε ὅτι ἔφθασεν ἡ Ὥρα καὶ ὁ ἐχθρὸς τῆς πίστεως ἡμῶν βούλεται ἵνα μετὰ πάσης τέχνης καὶ μηχανῆς ἰσχυροτέρως στενοχωρήσῃ
ἡμᾶς καὶ πόλεμον σφοδρὸν μετὰ συμπλοκῆς μεγάλης καὶ συρρήξεως ἐκ τῆς χέρσου καὶ θαλάσσης δώσῃ ἡμῶν μετὰ πάσης δυνάμεως, ἵνα, εἰ
δυνατόν, ὡς ὄφις τὸν ἰὸν ἐκχύσῃ καὶ ὡς λέων ἀνήμερος καταπίῃ ἡμᾶς. Διὰ τοῦτο λέγω καὶ παρακαλῶ ὑμᾶς ἵνα στῆτε ἀνδρείως καὶ μετὰ
γενναίας ψυχῆς, ὡς πάντοτε ἕως τοῦ νῦν ἐποιήσατε, κατὰ τὸν Ἐχθρῶν τῆς πίστεως ἡμῶν. Παραδίδωμι δὲ ὑμῖν τὴν ἐκλαμπροτάτην καὶ
περίφημον ταύτην πόλιν καὶ πατρίδα ἡμῶν καὶ βασιλεύουσαν τῶν πόλεων. Καλῶς οὖν οἴδατε, ἀδελφοί, ὅτι διὰ τέσσερά τινα ὀφείλεται κοινῶέ
ἐσμεν πάντες ἵνα προτιμήσωμεν ἀποθανεῖν μᾶλλον ἢ ζῆν, πρῶτον μὲν ὅπερ τῆς πίστεως ἡμῶν καὶ εὐσεβείας, δεύτερον δὲ ὅπερ πατρίδος,
τρίτον ὅπερ τοῦ βασιλέως ὡς Χριστοῦ Κυρίου, καὶ τέταρτον ὅπερ συγγενῶν καὶ φίλων. Λοιπόν, ἀδελφοί, ἐὰν χρεῶσταί ἐσμεν ὑπὲρ ἑνὸς ἐκ τῶν
τεσσάρων ἀγωνίζεσθαι ἕως θανάτου πολλὰ μᾶλλον ὅπερ πάντων ἡμεῖς, ὡς βλέπετε προφανῶς, καὶ ἐκ πάντων μέλλομεν ζημιωθῆναι.
Ἐὰν διὰ τὰ ἐμὰ πλημμελήματα παραχωρήσῃ ὁ Θεὸς τὴν νίκην τοῖς ἀσεβέσιν, ὅπερ τῆς πίστεως ἡμῶν τῆς Ἁγίας, ἣν Χριστὸς ἐν τῷ οἰκείῳ
αἵματι ἡμῖν ἐδωρήσατο, κινδυνεύομεν, ὅ ἐστι κεφάλαιον πάντων. Καὶ ἐὰν τὸν κόσμον ὅλον κερδίσῃ τις καὶ τῶν ψυχῶν ζημιωθῇ, τί τὸ ὄφελος;
Δεύτερον πατρίδα περίφημον τοιούτως ὑστερούμεθα καὶ τὴν ἐλευθερίαν ἡμῶν. Τρίτον βασιλείαν τήν ποτε μὲν περιφανῆ, νῦν δὲ
τεταπεινωμένην καὶ ἐξουθενωμένην ἀπωλέσαμεν, καὶ ὑπὸ τοῦ τυράννου καὶ ἀσεβοῦς ἄρχεται. Τέταρτον δὲ καὶ φιλτάτων τέκνων καὶ συμβίων
καὶ συγγενῶν ὑστερούμεθα. Αὐτὸς δὲ ὁ ἀλιτήριος ὁ ἀμηρᾶς πεντήκοντα καὶ ἑπτὰ ἡμέρας ἄγει σήμερον ἀφ᾿ οὗ ἡμᾶς ἐλθὼν ἀπέκλεισεν καὶ
μετὰ πάσης μηχανῆς καὶ ἰσχύος καθ᾿ ἡμέραν τε καὶ νύκτα οὐκ ἐπαύσατο πολιορκῶν ἡμᾶς καὶ χάριτι τοῦ παντεπόπτου Χριστοῦ Κυρίου ἡμῶν
ἐκ τῶν τειχῶν μετὰ αἰσχύνῃς ἄχρι τοῦ νῦν πολλάκις κακῶς ἀπεπέμφθη. Τὰ νῦν δὲ πάλιν, ἀδελφοί, μὴ δειλιάσητε, ἐὰν καὶ τοῖχος μακρόθεν
ὀλίγον ἐκ τῶν κρότων καὶ τῶν πτωμάτων τῶν ἐλεπόλεων ἔπεσε, διότι, ὡς ὑμεῖς θεωρεῖτε, κατὰ τὸ δυνατὸν ἐδιορθώσαμεν πάλιν αὐτό. Ἡμεῖς
πᾶσαν τὴν ἐλπίδα εἰς τὴν ἄμαχον δόξαν τοῦ Θεοῦ ἀνεθέμεθα, οὗτοι ἐν ἅρμασι καὶ οὖτοι ἐν ἵπποις καὶ δυνάμει καὶ πλήθει, ἡμεῖς δὲ ἐν ὀνόματι
Κυρίου τοῦ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν πεποίθαμεν, δεύτερον δὲ καὶ ἐν ταῖς ἡμετέραις χερσὶ καὶ ῥωμαλεότητι, ἣν ἐδωρήσατο ἡμῖν ἡ θεία δύναμις.
Γνωρίζω δὲ ὅτι αὕτη ἡ μυριαρίθμητος ἀγέλη τῶν ἀσεβῶν, καθὼς ἡ αὐτῶν συνήθεια, ἐλεύσονται καθ᾿ ἡμῶν μετὰ βαναύσου καὶ ἐπηρμένης
ὀφρῦος καὶ θάρσους πολλοῦ καὶ βίας, ἵνα διὰ τὴν ὀλιγότητα ἡμῶν θλίψωσι καὶ ἐκ τοῦ κόπου στενοχωρήσωσι, καὶ μετὰ φωνῶν μεγάλων καὶ
ἀλαλαγμῶν ἀναριθμήτων, ἵνα ἡμᾶς φοβήσωσι. Τὰς τοιαύτας αὐτῶν φλυαρίας καλῶς οἴδατε, καὶ οὐ χρῇ λέγειν περὶ τούτων. Καὶ ὥρα ὀλίγοι
τοιαῦτα ποιήσωσι, καὶ ἀναριθμήτους πέτρας καὶ ἕτερα βέλη καὶ ἐλεβολίσκους, ὡσεὶ ἄμμον θαλασσῶν ἄνωθεν ἡμῶν πτήσουσι, δι᾿ ὧν, ἐλπίζω
γάρ, οὐ βλάψωσι, διότι ὑμᾶς θεωρῶ καὶ λίαν ἀγάλλομαι καὶ τοιαύταις ἐλπίσι τὸν λογισμὸν τρέφομαι, ὅτι εἰ καὶ ὀλίγοι πάνυ ἐσμέν, ἀλλὰ
πάντες ἐπιδέξιοι καὶ ἐπιτήδειοι ῥωμαλέοι τε καὶ ἰσχυροὶ καὶ μεγαλήτορες καὶ καλῶς προπαρασκευασμένοι ὑπάρχετε. Ταῖς ἀσπίσιν ὑμῶν
καλῶς τὴν κεφαλὴν σκέπεσθε ἐπὶ τῇ συμπλοκῇ καὶ συρρήξει. Ἡ δεξιὰ ὑμῶν ἡ τὴν ῥομφαῖαν ἔχουσα μακρὰν ἔστω πάντοτε. Αἱ περικεφαλαίαι
ὑμῶν καὶ οἱ θώρακες καὶ οἱ σιδηροῖ ἱματισμοὶ λίαν εἰσὶν ἱκανοὶ ἅμα καὶ τοῖς λοιποῖς ὅπλοις, καὶ ἐν τῇ συμπλοκῇ ἔσονται πάνυ ὠφέλιμα, ἃ οἱ
ἐνάντιοι οὐ χρῶνται, ἀλλ᾿ οὔτε κέκτηνται.
Καὶ ὑμεῖς ἔσωθεν τῶν τειχῶν ὑπάρχετε σκεπόμενοι, οἱ δὲ ἀσκεπεῖς μετὰ κόπου ἔρχονται. Διό, ὦ συστρατιῶται γίγνεσθε ἕτοιμοι καὶ στερεοὶ καὶ
μεγαλόψυχοι διὰ τοὺς οἰκτιρμοὺς τοῦ Θεοῦ. Μιμηθῆτε τούς ποτε τῶν Καρχηδονίων ὀλίγους ἐλέφαντας, πὼς τοσοῦτον πλῆθος ἵππων Ῥωμαίων
τῇ φωνῇ καὶ θέᾳ ἐδίωξαν, καὶ ἐὰν ζῷον ἄλογον ἐδίωξε πόσον μᾶλλον ἡμεῖς ἡ τῶν ζῴων καὶ ἀλόγων ὑπάρχοντες κύριοι, καὶ οἱ καθ᾿ ἡμῶν
ἐρχόμενοι ἵνα παράταξιν μεθ᾿ ἡμῶν ποιήσωσιν ὡς ζῷα ἄλογα καὶ χείρονές εἰσιν. Οἱ πέλται ὑμῶν καὶ ῥομφαῖοι καὶ τὰ τόξα καὶ ἀκόντια πρὸς
αὐτοὺς πεμπέτωσαν παρ᾿ ἡμῶν. Καὶ οὕτως λογίσθητε ὡς ἐπὶ ἀγρίων χοίρων καὶ πληθὺν κυνήγιον, ἵνα γνώσωσιν οἱ ἀσεβεῖς ὅτι οὐ μετὰ
ἀλόγων ζῴων ὡς αὐτοί, παράταξιν ἔχουσιν, ἀλλὰ μετὰ κυρίων καὶ αὐθεντῶν αὐτῶν καὶ ἀπογόνων Ἑλλήνων καὶ Ῥωμαίων. Οἴδατε καλῶς ὅτι ὁ
δυσσεβὴς αὐτὸς ὁ ἀμηρὰς καὶ ἐχθρὸς τῆς ἁγίας ἡμῶν πίστεως χωρὶς εὔλογον αἰτίας τινος τὴν ἀγάπην ἣν εἴχομεν ἔλυσεν, καὶ τοὺς ὅρκους
αὐτοῦ τοὺς πολλοὺς ἠθέτησεν ἀντ᾿ οὐδενὸς λογιζόμενος καὶ ἐλθὼν αἰφνιδίως φρούριον ἐποίησεν ἐπὶ τὸ στενὸν τοῦ Ἀσωμάτου, ἵνα καθ᾿
ἑκάστην ἡμέραν δύνηται βλάπτειν ἡμᾶς. Τοὺς ἀγροὺς ἡμῶν καὶ κήπους καὶ παραδείσους καὶ οἴκους πυριαλώτους ἐποίησε, τοὺς ἀδελφοὺς
ἡμῶν τοὺς Χριστιανοὺς ὅσους εὗρεν, ἐθανάτωσε καὶ ἠχμαλώτευσε, τὴν φιλίαν ἡμῶν ἔλυσεν. Τοὺς δὲ τοῦ Γαλατᾶ, ἐφιλίωσε, καὶ αὐτοὶ
χαίρονται, μὴ εἰδότες καὶ αὐτοὶ οἱ ταλαίπωροι τὸν τοῦ γεωργοῦ παιδὸς μῦθον, τοῦ ἐψήνοντος τοὺς κοχλίας καὶ εἰπόντος. Ὦ ἀνόητα ζῷα, καὶ τὰ
ἐξῇς.
Ἐλθὼν οὖν ἀδελφοί, ἡμᾶς ἀπέκλεισε, καὶ καθ᾿ ἑκάστην τὸ ἀχανὲς αὐτοῦ στόμα χάσκων, πῶς εὕρῃ καιρὸν ἐπιτήδειον ἵνα καταπίῃ ἡμᾶς καὶ τὴν
πόλιν ταύτην, ἣν ἀνήγειρεν ὁ τρισμακάριστος ἐκεῖνος καὶ τῇ πανάγνῳ δεσποίνῃ ἡμῶν Θεοτόκῳ καὶ ἀειπαρθένῳ Μαρίᾳ ἀφιέρωσεν καὶ
ἐχαρίσατο τοῦ κυρίαν εἶναι καὶ βοηθὸν καὶ σκέπην τῇ ἡμετέρα πατρίδι καὶ καταφύγιον τῶν Χριστιανῶν, ἐλπίδα καὶ χαρὰν πάντων τῶν
Ἑλλήνων τὸ καύχημα πᾶσι τοῖς οὖσιν ὑπὸ τὴν τοῦ ἡλίου ἀνατολήν. Καὶ οὖτος ὁ ἀσεβέστατος τήν ποτε περιφανῆ καὶ ὀμφακλίζουσαν ὡς ῥόδον
τοῦ ἀγροῦ βούλεται ποιήσαι ὑπ᾿ αὐτόν. Ἣ ἐδούλωσε σχεδόν, δύναμαι εἰπεῖν, πᾶσαν τὴν ὑφ᾿ ἥλιον καὶ ὑπέταξεν ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτῆς Πόντον
καὶ Ἀρμενίαν, Περσίαν καὶ Παμφλαγονίαν, Ἀμαζόνας καὶ Καππαδοκίαν, Γαλατίαν καὶ Μηδίαν, Κολχοὺς καὶ Ἴβηρας, Βοσποριανοὺς καὶ
Ἀλβάνους, Συρίαν καὶ Κιλικίαν καὶ Μεσσοποταμίαν, Φοινίκην, Βακτριανοὺς καὶ Σκύθας, Μακεδονίαν καὶ Θετταλίαν, Ἑλλάδα, Βοιωτία,
Λοκροὺς καὶ Αἰτωλούς, Ἀκαρνανίαν, Ἀχαΐαν καὶ Πελοπόννησον, Ἤπειρον καὶ τὸ Ἰλλυρικὸν Λύχνιτας κατὰ τὸ Ἀδριατικόν, Ἰταλίαν,
Τουσκίνους, Κέλτους καὶ Κελτογαλάτας, Ἰβηρίαν τε καὶ ἕως τῶν Γαδείρων, Λιβύαν καὶ Μαυριτανίαν καὶ Μαυρουσίαν, Αἰθιοπίαν, Βελέδας,
Σκούδην, Νουμιδίαν καὶ Ἀφρικὴν καὶ Αἴγυπτον, αὐτὸς τὰ νῦν βούλεται δουλώσαι καὶ τὴν κυριεύουσαν τῶν πόλεων, ζυγῷ ὑποβαλεῖν καὶ
δουλείᾳ καὶ τὰς ἁγίας ἐκκλησίας ἡμῶν, ἔνθα ἐπροσκυνεῖτο ἡ Ἁγία Τριὰς καὶ ἐδοξολογεῖτο τὸ πανάγιον, καὶ ὅπου οἱ ἄγγελοι ἠκούοντο ὑμνεῖν
τὸ θεῖον καὶ τὴν ἔνσαρκον τοῦ Θεοῦ Λόγου οἰκονομίαν, βούλεται ποιῆσαι προσκύνημα τῆς αὐτοῦ βλασφημίας καὶ τοῦ φληναφοῦ
ψευδοπροφήτου Μωάμεθ, καὶ κατοικητήριον ἀλόγων καὶ καμήλων. Λοιπὸν ἀδελφοὶ καὶ συστρατιῶται, κατὰ νοῦν ἐνθυμηθῆτε ἵνα τὸ
μνημόσυνον ὑμῶν καὶ ἡ μνήμη καὶ ἡ φήμη καὶ ἡ ἐλευθερία αἰωνίως γενήσηται.
25
“Αυτή σίγουρα είναι η τελευταία ευκαιρία που θα έχω να σας μιλήσω. Οι αεροπορικές δυνάμεις
βομβάρδισαν τις αντέννες του Ράδιο Πορτάλες και του Ράδιο Κορπορασιόν. Σας μιλάω χωρίς πικρία, αλλά
και με απογοήτευση: τα λόγια μου θα είναι η ηθική τιμωρία εκείνων που πρόδωσαν τον όρκο τους ,
στρατιωτών της Χιλής, αξιωματικών του στρατού, του αυτοανακηρυχθέντος Ναυάρχου Μερίνο, και ας μην
ξεχάσω τον κύριο Μεντόζα , στρατηγό και ερπετό, ο οποίος , ακόμη και μέχρι χτές , διεκύρυσσε την πίστη
του στην κυβέρνηση, και ανεκήρυξε εαυτόν αρχηγό των καραμπινιέρι.
Ενώπιον αυτής της κατάστασης υπάρχει μόνο ένα πράγμα που μπορώ να πώ στους εργαζόμενους: Δεν
θα παραιτηθώ. Σε αυτή την ακραία θέση στην οποία με τοποθετεί τώρα η ιστορία, θα πληρώσω με την
ζωή μου το ότι μένω πιστός ενώπιον του λαού μου. Και σας διαβεβαιώνω για το εξής: Είμαι βέβαιος ότι ο
σπόρος που σπείραμε στη συνείδηση χιλιάδων και χιλιάδων Χιλιανών, δεν θα μπορέσει να ξεριζωθεί
οριστικά. Κρατούν την εξουσία. Θα μπορέσουν να μας υποδουλώσουν. Αλλά ούτε το έγκλημα, ούτε η βία
δεν θα μπορέσουν να σταματήσουν τις κοινωνικές εξελικτικές διαδικασίες. Η ιστορία είναι έργο των λαών
και ανήκει σε μας
Εργαζόμενοι της χώρας μου: Θέλω να σας ευχαριστήσω για την συνεχή σας πίστη, για την εμπιστοσύνη
που δείξατε σε έναν άνθρωπο που απλώς διερμήνευσε την μεγάλη δίψα για δικαιοσύνη, που έδωσε τον
λόγο του να τηρήσει το σύνταγμα και τους νόμους , και τον κράτησε.
Βέβαια το Ράδιο-Μαγκαλάνες θα εξαναγκαστεί σε σιωπή, και το ήρεμο μήνυμα της φωνής μου θα
σταματήσει να σας φτάνει. Δεν έχει σημασία. Αύριο, ακόμα και νεκρός θα είμαι πάντα μαζί σας. Θα έχετε
για την ιστορία το όνομά μου το οποίο ήταν τίμιο.
Ο λαός πρέπει να υπερασπιστεί τον εαυτό του μα όχι και να θυσιαστεί επίσης. Ο λαός δεν πρέπει να
αφήσει να τον θερίσουν ούτε να τον τρυπήσουν οι σφαίρες, μα ούτε και ν’αφήσει να τον ταπεινώσουν.
Εργαζόμενοι της χώρας μου, πιστεύω στην Χιλή και στο πεπρωμένο της. Άλλοι θα ξεπεράσουν αυτή τη
μαύρη και πικρή στιγμή στην οποία η προδοσία απαιτεί να επιβληθεί. Προχωρήστε , γνωρίζοντας απλώς
ότι η μέρα που θα ξανανοίξουν οι πλατειές λεωφόροι από τις οποίες περνάει ο ελεύθερος άνθρωπος για να
κτίσει μια καλύτερη κοινωνία, είναι πιο κοντά κι όχι πιο μακριά.
Ζήτω η Χιλή! Ζήτω ο λαός! Ζήτω οι εργαζόμενοι! Να οι τελευταίες μου λέξεις: Είμαι βέβαιος ότι η
θυσία μου δεν θα είναι μάταιη. Είμαι βέβαιος ότι θα είναι, τουλάχιστον, ένα ηθικό μάθημα που θα τιμωρεί
την ατιμία, την δειλία και την προδοσία.
Σαντιάγκο, Λα Μονέδα, 11 Σεπτεμβρίου 1973”
26
… ως Σάς έκραζα, συντρόφοι!
…y e dios de los altares impregnados
devolvia las flores y las vidas…
!
…και οι θεοί των βωμών που εγκυμονούσαν
αποκατέστησαν την βλάστηση και τις ζωές…
27
Τέλος πάντων, ακόμα και μόνο ελπίδες για επιβίωση ως φαντάσματα να είχαν κάποιοι, αν
πρώτα δεν πολεμούσαν για ζήσουν με σάρκα και οστά δεν θα άξιζαν να ζήσουν ούτε ως
φαντάσματα ούτε ως χάρτινες, ή ψηφιακές, σελίδες από μη σάρκινα κιλομπάιτ. Άρα από δω και
προς μας απασχολούν μόνο ιδέες για ζωή με την καθομιλουμένη έννοια του όρoυ, στην
πραγματικότητα και όχι στον κόσμο των νοητών ιδεών. Και με τι σκοπεύουμε να κάνουμε την
τέτοια επιστροφή από την τέχνη στην πραγματικότητα ; Με ένα «μπακ του σκουλ» , με
ξαναμάντρωμα στις προστατευμένες αίθουσες που λέγαμε στην σελίδα 1 του παρόντος πριν οι
μαθητές πάνε μόλις μισή ώρα παρακάτω* στους αγανακτισμένους του Συντάγματος; Και δεν
είναι εξωπραγματικό που συνοδεύσαμε την έξοδο από το σχολείο στα πραγματικά προβλήματα
με περιήγηση σε τραγούδια που, είτε τραγουδάκια είτε τραγουδάρες ήταν, αφ’ενός θύμιζαν και
πάλι διδασκαλία και, τελικά, ιπι-ίπι-ούμε κλπ που λέγαμε μικροί στις εκδρομές; Έστω και αν
μείνουμε στο δασκαλίστικο στυλ ή στο θεατρικό, με από σκηνής διδασκαλία, δεν θα’πρεπε να
βάλουμε στο ρεπερτόριο και κάνα πιο ορθολογιστικό και πιο καυτό θέμα; Όκεϋ, πότε άρχισαν οι
πολύ ραγδαίες εξελίξεις; Μόλις το ’99: Με τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ στην γειτονιά μας.
Μετά, το 2001, ήρθαν οι Δίδυμοι Πύργοι, το 2003 ήρθε η εισβολή στο Ιράκ και ώώπ, φτάσαμε
στα πρόσφατα στα πάρε ναχεις, ή μάλλον στα δώσε να μην έχεις, η κρίση συν τοις άλλοις
οφειλόταν και στον λογαριασμό που κάποτε θα’ρχόταν σε πρόθυμους και απρόθυμους
συμμάχους της Αμερικής για τα έξοδα πολέμου που έκανε με δανεικά όπως και τα εκατομμύρια
αστέγων και πεινασμενων συν τοις άλλοις προέρχονται από το ότι αν ανάπτυξη θεωρείται το
να’χεις εργασιακές θέσεις μέσω οπλοβιομηχανιών που παράγουν τρόπους να καταστρέφουν
σπίτια και πηγές τροφής τότε προφανώς πιο πολλούς άστεγους πεινασμένους θα’χεις παρά
εργαζόμενους και αν έχεις και παγκοσμιοποίηση τότε σε λίγο θα συμφέρει και τα όπλα σου
ακόμη να τα παράγεις εκεί που είναι φτηνότερα τα μεροκάματα , δηλαδή εκεί που βομβάρδισες.
Στους λεγόμενους ανθρωπιστικούς βομβαρδισμούς το 1999 στην Γιουγκοσλαβία, άρχισε α
ακούγεται και ευρύτερα δημοσίως, δηλαδή στις ειδήσεις πλέον κι όχι στα βιβλία, εκείνο το
γελοίο ιδίωμα οφθαλμοφανούς μπαρουφολογίας που τότε το λέγανε ακόμα Οργουελλιανό και
τώρα που μας φλόμωσε, κι απ’τη Βουλή μέσα κατ’ευθείαν κι όχι μόνο από τους εκπροσώπους
τύπου της και απ’τα ΜΜΕ, το λένε «σουργελιανό». Π.χ. το ’99 ο εκπρόσωπος τύπου του ΝΑΤΟ
που βλέπαμε κάθε βράδυ έλεγε κουράδες π.χ. σαν «Ο πόλεμος αυτός αν τον κοιτάξουμε από
πλευράς πηλίκου θυμάτων με αριθμό όπλων που χρησιμοποιήθηκαν, έχει το μικρότερο τέτοιο
πηλίκο στην ιστορία». Ε, και τι μου του λές ρε μαλάκα; Κι αν τον κοιτάξεις με το πηλίκο όπλων
με αριθμό θυμάτων είναι ο ακριβότερος πόλεμος στην ιστορία. Δηλαδή μας λές ότι κάνατε
πολλά έξοδα για ναχετε λίγα θύματα; Ή μας το λες για να διαμαρτυρηθούμε που δεν σκέφτεστε
κι εμάς που θα μας στείλετε τον λογαριασμό για να σας πούμε να σκοτώνετε πιο φτηνά κι ας
έχουμε περισσότερα θύματα; Ας αφήσουμε το μπλακ χιούμορ , δεν εννοούσαμε αυτό σαν χρήση
ορθολογισμού αντί τραγουδιών. Το ’99, ενώ γινόταν οι βομβαρδισμοί αυτοί, στην Αγγλία
παίχτηκε το έργο «Κοπεγχάγη», με θέμα την κοινωνική ευθύνη των επιστημόνων και την
δυνατότητα παρέμβασής τους στα τεκταινόμενα, που γράφτηκε από τον Μάικλ Φρέυν που τον
ξέραμε απ’την φοβερή κωμωδία του «Το σώσε», του ’82, που’χε αφήσει εποχή και είχε παιχτεί
και ξαναπαιχτεί στην Ελλάδα.Την «Κοπεγχάγη» την ανέβασε αμέσως μετά ο Καζάκος. Εδώ
έχουμε ένα πρόσθετο λόγο να την αναφέρουμε, π.χ. πέρυσι την έπαιξαν τα παιδιά του
καλλιτεχνικού λυκείου Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης σε ημερίδα επιδείξεων πειραματικών
κατασκευών στο 6ο Γενικό Λύκειο στο Αιγάλεω, και στα παιδιά πάντα ασκεί μια πρόσθετη
γοητεία το ότι οι χαρακτήρες της είναι τα ονόματα που διαβάζουν στα βιβλία τους φυσικής, ο
Μπορ, με τη γυναίκα του, κι ο Χάιζεμπεργκ. Τον Μπορ υποδύθηκε ο Καζάκος. Η παράσταση
των παιδιών: http://www.gymkallampel.gr/?p=1422#more-1422 . Κάνουμε και μια σύντομη
περίληψη:Λοιπόν: Τα πρόσωπα που λέγαμε είναι ο Δανός φυσικός Μπορ, ισότιμος του
Αϊνσταϊν στη γενιά τους, η γυναίκα του και ο μαθητής του Γερμανός φυσικός Χάϊζενμπεργκ που
ήταν επικεφαλής του προγράμματος κατασκευής ατομικής βόμβας για τον Χίτλερ. Ο χώρος που
*(με τα πόδια. Και μάλιστα με αργό βήμα, αλλιώς μόνο είκοσι λεπτά!)
28
συμβαίνουν τα δρώμενα είναι ο ουρανός όπου και οι τρεις έχουν βρεθεί μετά θάνατον και
λύνεται μια παρεξήγηση μεταξύ τους που ποτέ δεν λύθηκε στην γη. Αντί να βάλουμε τους
διαλόγους όπως κανονικά ήταν, να μιλάει μια ο ένας μια ο άλλο,ς θα τα πει ο καθένας, όλα μαζί
όσα είπε, για δε τους Μπορ θα τα πει όλα η γυναίκα του κι όχι πότε ο ένας πότε ο άλλος. Λοιπόν:
Λέει η γυναίκα του Μπορ στον Χάϊζενμπεργκ: «Όταν σκέφτομαι τι έκανες αναρωτιέμαι για την
ανθρώπινη φύση. Δεν σου έφτανε που ανέλαβες την κατασκευή της βόμβας, είχες και το θράσος
να’ρθεις στην Δανία που τελούσε υπό Γερμανική κατοχή να ρωτήσεις τον καθηγητή σου για τα
θέματα στα οποία δυσκολεύονταν η βόμβα του Χίτλερ, και μάλιστα μας την έκανες την
επίσκεψη μαζί με δυο γκεσταπίτες που μας άκουγαν. Άνθρωπος που με τον καθηγητή του έκανε
έρευνα επιπέδου νόμπελ, που έπαιζες πιάνο σπίτι μας και μάλιστα τόσο υπέροχα, που θεωρούσες
τον καθηγητή σου σαν τον πατέρα σου και που σε ένιωθε γιό του, που έπαιζες με τα παιδιά μας
μωρά και που ήξερες κι ότι το ένα μας παιδί είχε πνιγεί στην λίμνη και μάλιστα μπροστά στα
μάτια του πατέρα του! Κι ήρθες να ζητήσεις βοήθεια για την βόμβα του Χίτλερ. Πραγματικά
αναρωτιέμαι για την ανθρώπινη φύση» «Αυτό που είχα ελπίσει ήταν ότι δεν θα αναρωτιόσασταν
για την ανθρώπινη φύση αλλά, αντιστρόφως, θα λέγατε ότι άνθρωπος που έπαιζε με τα παιδιά
μας , που ξέρει ότι πνίγηκε το παιδάκι που έπαιζε μαζί του, που…που …που…, δεν μπορεί να
ήρθε με γκεσταπίτες να ρωτήσει τον καθηγητή του για την βόμβα άρα κάτι άλλο ήρθε να κάνει.
Την ερώτηση που ρώτησα για τη διάχυση νετρονίων ακόμα απορούν οι φυσικοί στον κόσμο πώς
και δεν την απάντησα μόνος μου ενώ μέχρι και προπτυχιακοί φοιτητές ξέρουν να την
απαντήσουν. Αν άνθρωπος που το νόμπελ στα τριαντατρία του το πήρε για δουλειά που έκανε
στα είκοσιδύο του δεν ξέρει να απαντήσει τέτοια ερώτηση και έρχεται με γκεσταπίτες σπίτι σας
να ρωτήσει, τότε τι σημαίνει; Ότι θέλει να σας κάνει προδότες μπροστά στους γείτονές σας; Όχι.
Σημαίνει ότι ναι μεν οι γκεσταπίτες παρακολουθούν μήπως κάτι ύποπτο λεχθεί, αλλά εγώ αυτό
που σας λέω είναι άλλο: σας λέω συνθηματικά ότι η ομάδα μας την σαμποτάρει την βόμβα του
Χίτλερ, ότι ο λόγος που δεν παραιτήθηκα και δεν έφυγα όπως άλλοι αντιΧιτλερικοί Γερμανοί
από την Γερμανία είναι ότι αν παραιτηθώ δεν ξέρω αν και ο επόμενος θα την σαμποτάρει, και
σας λέω ότι ούτε Γερμανοί ούτε άλλοι στρατιωτικοί πρέπει ποτέ να πάρουν από φυσικούς βόμβα.
Και άρα να ηρεμήσουν και οι φυσικοί στην Αμερική και να μη δώσουν ούτε εκείνοι βόμβα στους
στρατιωτικούς γιατί ούτε εμείς θα δώσουμε. Η μόνη τρέλα σε όλα αυτά ήταν το να ελπίσω ότι
μπορούσε να περάσω τέτοιο μήνυμα με τρόπο που να είστε σίγουροι ότι όντως αυτό σας είπα
και το να ελπίσω ότι μετά θα βρίσκατε τρόπο να αναιρέσετε όσα είχαν δρομολογηθεί για την
βόμβα στη Αμερική. Αλλά η ελπίδα έπρεπε να δοκιμαστεί, αν αποτύγχανε θα χάνατε πάσαν ιδέαν
και για μένα και για την ανθρώπινη φύση όπως και χάσατε, αν δεν δοκιμάζονταν τότε απλώς θα
διασφάλιζα μια καλύτερη γνώμη από σας για μένα, ενώ διακυβεύονταν πράγματα πέραν του
προσωπικού μου κύρους ως ανθρώπου. Και τι αποτέλεσμα είχαν αυτά; Αποδράσατε με
κινηματογραφικές συνθήκες από την κατεχόμενη Δανία, πήγατε στην Αμερική, βοηθήσατε την
εκεί βόμβα, οι πολιτικοί και στρατιωτικοί δεν ακολούθησαν την αρχική πρόταση των φυσικών
που είχε γίνει δια στόματος Αϊνσταϊν προς Ρούσβελτ, δηλαδή δεν έριξαν τη βόμβα σε
ερημονήσι του Ειρηνικού ως απόδειξη προς Ιάπωνες ότι δεν μπλοφάρουν, την έριξαν σε
κατοικημένες περιοχές, κατοικημένες από αμάχους. Ποιος ήταν λοιπόν ο συνεργάτης ποιανού
Χίτλερ; Αυτοί συνεργάστηκαν με βαρβάρους αλλά εμένα θεωρούν συνεργάτη και δεν μου
δίνουν χειραψία στα συνέδρια φυσικής. Δεν είναι βέβαια αυτό που με απασχολεί. Ούτε το αν οι
συμπατριώτες οι δικοί μου με θεωρούν άσχετο φυσικό που δεν μπόρεσε να τους προστατέψει
από την επίθεση κατά αμάχων στην Δρέσδη ακόμα και μετά την συνθηκολόγηση. Για μένα η
Γερμανία δεν ήταν ο Χίτλερ. Ήταν και ο Γερμανικός πολιτισμός, ήταν και οι παιδικοί φίλοι, που
δεν ήταν όλοι ναζί, ήταν και οι ανθρώπινες αναμνήσεις. Γι’αυτό με τον Πλάνκ που επίσης ήταν
Γερμανός, συνειδητά και μαζί, πήραμε την απόφαση να μη φύγουμε. Είχαμε ευθύνη προς αυτή
την Γερμανία την οποίοι ευθύνη δεν είχαν ούτε οι Αυστριακοί, ούτε οι Γερμανοεβραίοι φυσικοί
που καλά έκαναν κι έφυγαν. Τώρα λοιπόν αυτό που με απασχολεί είναι άλλο: μήπως έπρεπε
όντως να προστατέψω τους μη Χιτλερικούς Γερμανούς που λέω, έστω βοηθώντας τον Χίτλερ.
Και η απάντησή μου είναι ότι είναι μεγάλος κίνδυνος για την ανθρωπότητα να σκέφτεται κανείς
29
έτσι όπως μόλις είπα. Και ότι ευτυχώς που δεν σκέφτηκα έτσι στον πόλεμο». Εδώ τελειώνει το
έργο, ξαναπιστεύει στην ανθρώπινη φύση η γυναίκα του Μπορ, καταλαβαίνει ο θεατής σε τι
πράγμα αμετανόητος ήταν ο Χάϊζενμπεργκ. Σημείωση: ξαναλέμε ότι η παρεξήγηση μεταξύ του
ζεύγους Μπορ και του Χάϊζενμπεργκ δεν λύθηκε ποτέ εν ζωή. Λύθηκε μόνο στον επί σκηνής
μεταθανάτιο ουρανό. Λοιπόν; Είναι και αυτή η ιστορία κάτι άχρηστο για να καταλάβουμε πού
βρισκόμαστε; Είναι το να κάτσει ένας κωμωδιογράφος να γίνει εξπέρ στην ιστορία του
ινστιτούτου Μπορ της Κοπεγχάγης, στις βιογραφίες των φυσικών του, και στα περί βόμβας, και
να τα κάνει θέατρο και να το παίζουν και παιδιά σε ημερίδα πειραματικής φυσικής στο Αιγάλεω
και μετά, μέσω youtube, να το βλέπουν και σε άλλα σχολεία, είναι όλα αυτά άσχετες και
κουλτουριάρικες ασχολίες για προστατευόμενα εξωπραγματκά περιβάλλοντα; περιττές
λεπτομέρειες άνευ ενδιαφέροντος γιατί προέχει η κρίση; Δηλαδή είτε μόνο για πρότζεκτ με
δεξιότητες χρήσιμες για πρόσληψη σε δουλειά πρέπει να μαθαίνουμε είτε μόνο για μολότωφ;
Ας το πει αυτό είτε μαθητής είτε γονιός για να δουμε πόσοι θα συμφωνήσουν, είτε απ’αυτούς που
θέλουν επιμόρφωση σε δεξιότητες για δουλειά είτε σε μολότωφ. Α! Ας προσθέσουμε, στα περί
βόμβας, κι ότι ο Αμερικανός σοφός που λέγαμε, ο Μάμφορντ, είχε μετά τον πόλεμο κάνει την
εικασία, που πριν τέσσερα-πέντε χρόνια επιβεβαιώθηκε, ότι ότι ο λόγος που οι Ρώσοι έφτιαξαν
ατομική βόμβα σε χρόνο μηδέν μετά την Αμερικανική, ήταν ότι Γερμανοί φυσικοί που δεν ήταν
εντοπισμένοι, όπως ήταν το γκρουπ του Χάιζενμπεργκ, και που είχαν προχωρήσει αλλά
σαμπόταραν τον Χίτλερ ελπίζοντας ότι οι Αμερικανοί δεν θα την ρίξουν αν την έφτιαχναν, οι
φυσικοί αυτοί που τους πρόλαβε το εντοπισμένο γκρουπ και τους ενημέρωσε, έφυγαν τρέχοντας
να βοηθήσουν τους Ρώσους να την φτιάξουν για να μη κάνει η υπεροπλία τους Αμερικανούς να
γίνουν Χίτλερ στην θέση του Χίτλερ αλλά να υπάρξει τουλάχιστον ισορροπία του τρόμου. Κατά
τον ίδιο τον Μάμφορντ νικητής στον 2ο παγκόσμιο πόλεμο ήταν Χίτλερ, αφού αυτό που έχει
σημασία δεν είναι ποιος αρχηγός τελικά πυροβολήθηκε αλλά ποιού οι σκοποί, οι μέθοδοι και τα
οράματα επικράτησαν. Κι αφού με κάποιους Γερμανους έγιναν ντηλ σε στυλ «ή θα δικαστείτε
ή θα συνεργαστείτε με μας να μας μάθετε κάμποσα για προπαγάνδα, βόμβες, …» και τα έμαθε η
CIA για να τα χρησιμοποιεί, όχι για άμυνα…αρα; Ε, το να’ναι ο σκοπός πλέον Αμέρικα ούμπερ
άλλες και όχι Ντόυτσλαντ ούμπερ άλλες είναι ένα είδος νίκης της Αμερικής αλλά για έναν
τρίτο(-κοσμικό) σιγά τη διαφορά το ποιός απ’τους δυο θα σε κάνει μπανανία ή αν θα σε κάνει
γκαρσόνι με ούζο δίπλα στη ακρόπολη αντί με τεκίλα (ή ξέρω γω τι πίνουν εκεί) δίπλα σε
πυραμίδες των Ίνκα. Με κάπως παρόμοια λογική για το ποιός νικάει σε ένα πόλεμο, το ποιός
νίκησε στο Αφγανιστάν, έχει την απλή απάντηση «ο μπιν Λάντεν», αφού τι σημασία έχει αν
πρόλαβαν Αμερικανοί πεζοναύτες να τον πυροβολήσουν πριν πεθάνει απ’τα νεφρά του
(αιμοκάθαρση δεν έκανε ήδη απ’τον καιρό των Δίδυμων Πύργων;) όταν, και σαν μέρος της
κρίσης, ακόμα τον θυμόμαστε να λέει μέσω Αλ Τζαζήρα «Εμένα πόσα μεροκάματα μου κοστίζει
να στέλνω κάθε τόσο κάποιον να μπήγει σε ένα άσχετο χωράφι στου διαόλου τη μάνα μια
σημαία της Αλ Κάιντα; Ενώ εσάς πόσο σας κοστίζει να στέλνετε ύστερα εκεί μια μεραρχία;
Οικονομική κρίση σε ολόκληρη την Δύση θα πάθετε για να απαντάτε σε κάθε τέτοια κίνηση».
Ας γυρίσουμε στον ορθολογισμό τύπου φυσικών σαν τον Χάιζεμπεργκ που είδαμε. Έγραφε
κάπου για τον καιρό της παρακμιακής Γερμανίας του 1920* «Ανέχεια, εθνική ταπείνωση,
παρακμή, αλλά μερικοί νέοι σκεφτόμασταν ότι κι η Αθήνα μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο**
κάποιο αντίστοιχο χάλι θα είχε, και ότι όπως κάποιοι άνθρωποι σαν τον Σωκράτη και τον
Πλάτωνα είπαν ότι απάντηση στη κρίση δεν ήταν το να απαντήσουν στον ανύπαρκτο και ψεύτικο
λόγο των πολιτικών με πολιτικολογίες και σοφιστείες αλλά με το να συγκεντρωθούν στα
ερωτήματα που είχαν πραγματικά νόημα, και δημιούργησαν όσα διαβάζουμε στους
Πλατωνικούς διαλόγους, έτσι κι εμείς έπρεπε να στραφούμε σε όσα είχαν πραγματικά νόημα και
δημιουργήσαμε την κβαντομηχανική (το «εμείς» εννοεί μεταξύ άλλων τον Πάουλι που ακούμε
*Ο Αϊνστάϊν για τον καιρό της δικής του νιότης (γύρω στα 1900) έγραφε «Μεγάλη κρίση αλλά τι σήμαινε;
Ότι επειδή είχαμε στομάχι έπρεπε να ξεχάσουμε ότι έχουμε και μυαλό και καρδιά;»
**Τότε ήταν υποχρεωτικά στο Γερμανικό Γυμνάσιο τα αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά, αλλά ειδικά στο
σπίτι του τα ξέρανε πιο καλά γιατί οι γονείς του ήταν αρχαιολόγοι; Βυζαντινολόγοι; Κάτι τέτοιο…
30
στο σχολείο για την «απαγορευτική αρχή».Καμιά 20-αριά από αυτούς τους νέους πήγαν στον
Μπορ στην Κοπεγχάγη όπως και δυο Αμερικανοί και δυο Ρώσσοι*
Υπάρχουν Ελληνικά αντίστοιχα σε ποίηση αντί σε φυσική; Η γενιά του ’30 μήπως**; Ας
παραπέμψουμε στα «Ανοιχτά χαρτιά» του Ελύτη και εδώ ας πούμε απλώς για έναν που
γεννήθηκε μεν το 25, οπότε την ποίηση της γενιάς του ’30 την άκουγε , όπως λέει ο ίδιος, σε
πάρτυ και εκδρομές με συνομηλίκους του που έφερναν και διάβαζαν, ο ένας στον άλλο τους,
ποιήματα από ποιητές που είχαν ηλικία σαν μεγαλύτερων αδελφών τους, εννοούμε τον Μικη
Θεοδωράκη που μια παράγραφός του για την εφηβεία του θυμίζει πάρα πολύ την παράγραφο του
Χάιζεμπεργκ που μόλις είδαμε. Γράφει ο Μίκης (ή λέει σε κάποια συνέτευξη και γράφει ο
δημοσιογράφος): «Σαν έφηβοι ακούγαμε για τις ανακαλύψεις της επιστήμης και για την
μαθηματική αρμονία που υπακούουν οι γαλαξίες στο σύμπαν και ότι τρόπος να έλθει η αρμονία
στη γη είναι με το έργο των καλλιτεχνών και των κοινωνικών αναμορφωτών και ήθελα να βρω
έναν σοφό με ιδέες για τις οποίες θα άξιζε και να ζήσω και να πεθάνω και, έχοντας ταλέντο στη
μουσική, τον βρήκα στο πρόσωπο του Μπετόβεν που ήταν μουσουργός αλλά, και ο ίδιος και το
έργο του, αγγιζόταν από τις κοινωνικές ανησυχίες της εποχής του...» (η συνέχεια είναι γνωστή).
Μα έτσι προχωράει η κοινωνία; Με το τι κάνουν κάποια προικισμένα άτομα που’ναι σε κάποιο
θέμα ταλεντάρες που ανήκουν στην κλάση ένας στο εκατομμύριο; Όχι: Η Ελλάδα φημιζόταν
και για το υψηλό επίπεδο που είχαν ακόμη και οι μάζες που ήταν αναλφάβητες. Σε αυτό τι
έπαιζε ρόλο (εκτός φυσικά του βασικότερου ρόλου που τον παίζει το ζωντανό παράδειγμα από
συγγενείς και γείτονες!); Έπαιζε ρόλο το ότι κάποιοι θεωρούσαν φυσικό το να μεριμνούν για το
θέμα αυτό, π.χ. μέγα παράδειγμα τέτοιας μέριμνας ο Σπαθάρης που όταν ο καραγκιοζοπαίχτης
πατέρας του αρρώστησε κι έπρεπε να αναλάβει , 17-άρης ων, αυτός τη δουλειά άρχισε τα
επεισόδια τύπου «Ο Καραγκιόζης κι ο Μεγαλέξανδρος» , «Ο Καραγκιόζης κι ο Αθανάσιος
Διάκος» για να μεταγγίζει όσα μάθαινε στο γυμνάσιο σε όσους δεν είχαν πάει ούτε δημοτικό.
Βέβαια σπουδαιότατο τέτοιο ρόλο έπαιξε κι ο ίδιος ο Θεοδωράκης με την «πολιτιστική
επανάσταση» των Λαμπράκηδων της οποίας τον ρόλο έχουμε ήδη περιγράψει****. Εξ ίσου
*(και σχεδόν όλοι τους έγιναν νομπελίστες)
**Μεμονωμένοι μαθηματικοί και φυσικοί επίσης υπήρξαν αλλά όχι σε αριθμούς που συνιστούν «γενιά».
Και έφυγαν για το εξωτερικό. Ο Καραθεοδωρής ήταν μεν σε «γενιά» αλλά της Γερμανικής επιστήμης. Πιο
πολύ τέτοια γενιά, αλλά εκτός Ελλάδας και πάλι, υπήρξε από την δεκαετία του ’60 και μετά, ξεκινώντας
με τον Χριστοδούλου, τον οποίο κάλεσε στο μεταπτυχιακό του Πρίνστον, όταν ήταν στη Β΄ Λυκείου, ο
Γουήλερ, ο ένας από τους δυο Αμερικανούς που νέοι είχαν πάει στον Μπορ στην Κοπενγχάγη. Αυτό
δημιούργησε γενιά υπό την έννοια ότι οι πιο έξυπνοι φοιτητές, που τότε πήγαιναν κυρίως στο
Πολυτεχνείο*** άρχισαν να στρέφονται στην φυσική και στα μαθηματικά (συχνά πηγαίνοντας πρώτα στο
Πολυτεχνείο για να κάνουν το χατίρι των γονιών τους να’χουν πρώτα ένα γερό χαρτί επαγγελματικής
εξασφάλισης και πηγαίνοντας στη φυσική για μεταπτυχιακό μετά κι από κάποια σεμινάρια και συστατικές
επιστολές από Δημόκριτο). Αρκετοί επέστρεψαν στην Ελλάδα και ζωογόνησαν αρκετά χρόνια τα εδώ
πανεπιστήμια…τις τελευταίες δεκαετίες υπήρξαν τα προβλήματα που όλοι ακούμε…
***Η ιατρική έγινε της μόδας αργότερα.
****Θα τα ξαναπούμε και παρακάτω αλλά ίσως να’γινε ήδη σαφές οτι δεν κινούμαστε προς κάποια
παρηγορητική και υπεραπλουστευμένη αναλογία του τύπου «ε, και τι έγινε με μια τρόϊκα για 10
εκατομμύρια Έλληνες, στην αρχαία Αθήνα κάνανε παπάδες με μια τριαοντόϊκα για 10 χιλιάδες
Αθηναίους». Οι χρηματιστές είναι απείρως πιο επικίνδυνοι από τους τριάκοντα*****. Θα επανέλθουμε.
*****Ο Θεοδωράκης κάποτε είχε πει «...Αλλά τον Χίτλερ αν μη τι άλλο τον σεβόσουνα σαν αντίπαλο. Τα
στουρνάρια τους συνταγματαρχαίους ούτε καν έτσι δεν τους σεβόσουν, σου’ρχόταν να τους αρχίσεις στις
σφαλιάρες. Ο μόνος σεβασμός που σου ενέπνεαν ήταν να τους πεις «Καλά, ας πούμε ότι είστε και η
εκδίκηση της γυφτιάς, υπό την έννοια οτι κάποια αποβράσματα σιχαθήκατε και τους δεξιούς που σας
χρησιμοποίησαν για να κάνουν το βρώμικο μέρος της δουλειάς τους και θελήσατε να κάνετε ένα κίνημα
που να συλλάβει κάμποσους κι απ’αυτούς». Προσωπικά, στα γκόλντεν ζόμπι αφιερώνουμε μόνο το πρώτο
μέρος, ούτε καν το δεύτερο (=με το ελαφρυντικό) κι ας υπάρχουν μαλάκες που γράφουν στη Μέρκελ
ανοιχτή επιστολή του τύπου «Πριν μας κατηγορήσεις όλους για απατεώνες στείλε κάποιους δικούς σου να
συλλάβουν τα λαμόγια μας», λες και οι δικοί της ελεγκτές θα είχαν κίνητρα πατριωτισμού να πιάνουν ξένα
λαμόγια ή λες κι αξίζουμε απαλλαγή απ’τα λαμόγια μας αν δεν τα πιάνουμε μόνοι μας, για δικό μας καλό.
31
Σπουδαίο ρόλο έπαιξε όχι μόνο η αξία της τέτοιας διδακτικής μέριμνας αλλά και η εκτίμηση
στην μόρφωση, και ως εκ τούτου και στον αντίστοιχο δάσκαλο, που έδειχνε ο απλός κόσμος.
Αφού βέβαια ο απλός άνθρωπος είναι ανώνυμος και δεν γράφει αυτοβιογραφίες ούτε του
παίρνουν συνεντεύξεις, θα πρέπει, για να το στοιχειοθετήσουμε αυτό δημοσίως, να το πούμε
μέσω αυτοβιογραφιών και συνεντεύξεων ανθρώπων απλών που αν ήταν ο ένας τους
εκδορεύς/χασάπης ή κουρέας, αντιστοίχως , όπως θα ήταν οι Βαμβακάρης και Ζαμπέτας αν δεν
είχαν το χάρισμα στη μουσική που τους έκανε γνωστούς στον κόσμο, κι από κει ενδιαφέροντες
στους εκδότες και τους δημοσιογράφους, τότε δεν θα είχαμε καταγεγραμμένη και
δημοσιοποιημένη την γνώμη τους αυτή που απηχούσε πολλούς αφού δεν είχε σχέση με τα
ταλέντο που τους έκανε ξεχωριστούς*. Λοιπόν:
Βαμβακάρης:
Γιατί είχα έρωτα στα γράµµατα… (Repost) ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ 12, 2011 από Allu Fun Marx
Τα σχολεία της φωτοτυπίας ανοίγουν σήμερα. Ευκαιρία λοιπόν για ένα repost. Στο blog αυτό το κείμενο που ακολουθεί ανέβηκε για πρώτη φορά το
2007. Ο Μάρκος Βαμβακάρης θυμάται τα σχολικά του χρόνια. Σε κάποιο σημείο ο Μάρκος αναφερόμενος στις συνθήκες που επικρατούσαν στα
σχολεία το 1909 λέει: “Βιβλία δεν είχαµε”. Και είναι πραγματικά… “κατόρθωμα” της κυβέρνησης που 102 χρόνια μετά, οι σημερινοί μαθητές μπορούν
να πουν “ούτε εμείς έχουμε βιβλία Μάρκο!”
«Το 1909 µε βρέσκει πέντε χρονώ παιδάκι. Ήµουνα από τότες κιµπάρης. Σφιχτοδεµένος. Είχα πρώιµη ανάπτυξη. Παρατήραγα δεξιά αριστερά.
Σφουγγάρι. Τα µάτια µου αρπάχνανε. Εβύζαιναν παντού. Έστηνα τ’ αυτί κι άκουγα,εκεί που μιλούσαν οι γέροι, οι σοφότεροι. Να μασώ την γλώσσα.
Μου αρένανε ν’ ακώ κουβέντες.Όταν ιστορούσανε. Άκουγα. Κι ό,τι λέγανε τα κράτηγα. Μου αρένανε τα μυστήρια του ντουνιά. Επάγαινα στις
γκάιντες, εκεί που τραγουδάγανε. Το κάθε ξηµέρωµα µ’ έβρισκε στο πόδι. Από ρουχαλάκια, δεν είχαµε, μπαλωµένα φορήγαµε. Παπούτσια ούτε για
δείγµα. Διπλοβελονιά ντουσέκι το παλιοπαντελονάκι. Και µονοφόρι. Κι αν ξέπεφτε κανένα παλιοπάπουτσο, το ‘ραβα µε κερωµένο γκιούλι για να µη
σπάει. Εχανόµουνε στα χωράφια ξιπολησιάς. Και τα κανιά µου γιοµάτα σηµάδια. Έβρεχε και πιλάλαγα στη βροχή. Έπεφτε µπόρα, δεν µ’ απάνταγε.
Τα ‘βαζα µε τα στοιχειά της φύσης. Βούταγα µια βάρκα και κοντραριζόµουνα µε τα κύµατα.Την άνοιξη φούσκωνε η ψυχή µου. Εκαθόµουνα µε τις
ώρες στις πλευρές κι άκουγα τα λουλούδια που έσκαζαν. Είχα µονίµως µια φούντωση (http://www.youtube.com/watch?v=1CeGogPy6fw). Έτσι
ενθυµούµαι.Πέντε χρονώ, µ’ έστειλε ο πατέρας σχολείο. Από το υστέρηµα του µ’ αγόρασε ποδιά. Ετότες φορήγαµε ποδιές. Αλατζαδένιες. Υπήρχαν και
τα ντρίλια. Κι ήµαστε όλα τα παιδιά µια κοψιά. Λόγω στολής. Τα γράµµατα τ’ αγάπησα, τα ‘παιρνα στον αέρα. Επήγα στο σχολείο. Ξύλινα θρανία. Κι
ένας πίνακας. Κιµωλίες µε το δελτίο, πιο ακριβές κι απ’ το γαρούφαλο. Βιβλία δεν είχαµε. Το µάθηµα τ’ αρπάζαµε από το στόµα του δάσκαλου.Μόλις
τελείωνα µε την διδασκαλία, ξαµολιόµουνα στα χωράφια και έλεγα µεγαλοφώνως τι άκουσα. Το ‘λεγα πολλές φορές. Αφού φχαριστιόµουνα, το
ξανάρχιζα κι έβαζα και δικά µου µέσα. Ό,τι µου ‘ρχότανε. Το µεγάλωνα. Άµα µου άρεσε µια λέξη, µια φράση, την έλεγα και την ξανάλεγα. Κι όταν µε
σήκωνε στο µάθηµα, του ξηγιόµουνα αβέρτα. Εκεί όµως που πάθαινα µεγάλη ζηµιά ήταν µε τον Πάρι και την ωραία Ελένη. Τον Αγαµέµνονα. Ξέρξη.
Δαρείο. Τους Άθλους του Ηρακλέους. Όπου εστεκόµουνα, αυτούς τους πατριώτες τους έβλεπα οµπρός µου. Και τις ναυµαχίες. Με πρώτη εκείνη που
έλαβε χώρα στή Σαλαµίνα. Ετούτοι οι πρόγονοι πολύ µε συγκίνησαν. Ταίριαξαν µε την ψυχή µου. Ο δάσκαλος καταλάβαινε τι αντάρα γινόταν µέσα
µου και µε είχε περί πολλού. Ήµαστε ζόρικοι. Αλλά σ’ εµένα δεν σήκωσε ποτές χέρι. Γιατί είχα έρωτα στα γράµµατα. Τους άλλους τους µούρλαινε στις
φάπες.Τους διάταξε, ο καθένας να φέρνει τη βέργα του. Και µε την βέργα του τον έδερνε. Να και τούτη, να και κείνη.Και του καρούλιαζε τα χέρια.
Όταν έµαθα την αλφαβήτα,γιόµισαν τα µάτια µου δάκρυα. Μου κονόµησε ο πατέρας ένα µολύβι. Εβρήκα κι ένα χαρτί άσπρο κι άρχισα να
συνταιριάζω τις πρώτες λέξεις. Τις έγραφα και µετά τις διάβαζα φωναχτά. Τι δε θα ‘δινα να θυµηθώ την πρώτη λέξη που ‘γραψα. Αλάφρωσε η ψυχή
µου από την φούντωση. Τα γράµµατα µου παίρναν την στενοχώρια. Από µικρό παιδάκι στα βάσανα. Έβλεπα τον πατέρα µου να δουλεύει, να
κουράζεται. Αλλά το ψωµί δεν έφτανε. Πώς να θρέψει τρία παιδιά; Κι η µάνα µου µαρτύρησε να µας αναστήσει. Είχα κλίση στα γράµµατα.Κι όταν
φτάσαµε σ’ εκείνους, Βυζάντιο και τα ρέστα, ξανάπαθα ζηµιά. Όλους εκείνους τους αυτοκρατόρους, Κωνσταντινούπολη, Αγία Σοφιά. Έπεφτα να
πλαγιάσω, αλλά πού ύπνος. Τα ‘παιρνα απ’ το δάσκαλο και τα ‘φερνα στον ύπνο. Συντροφία. Ξαγρύπναγα και τα ‘βλεπα. Κοιµόµανε και ‘ρχόσανε στα
όνειρα. Βυζάντιο. Η άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως. Εσηκωνόµουνε ως υπνοβάτης και ξέβγαινα όξω τες νύχτες, µπας και τους συναντήσω.
Κι όλο ρώταγα το δάσκαλο εκείνα που σκεφτόµουνα, να πάρω απαντήσεις. Αλλά δεν κράτησα πολύ τα γράµµατα. Πριν τελειώσω την τέταρτη τάξη, το
1912, επήραν τον πατέρα µου στρατιώτη και άφησα το σχολείο για να πάµε µε τη µάνα µου σε δουλειά. Τρία µωρά στο σβέρκο. Εµένα.Τον
Λεονάρδο.Και τον Φραγκίσκο. Ήµανε ο µεγαλύτερος. Κι ήπρεπε να κονοµάµε. Από δουλειά σε δουλειά, εγίνηκα κι εφηµεριδοπώλης. Εξέκλεφτα χρόνο
στις γωνιές και κλεφτά εδιάβαζα τα µεγάλα γράµµατα.Τους τίτλους. Κι εµάθαινα τα γραµµατάκια. Και τα καλλιεργούσα όπως όπως».
Ο Μάρκος Βαμβακάρης,θυμάται τα σχολικά του χρόνια… Και μας συγκινεί.
Από την σειρά “Ρεμπέτικος Μύθος” των εκδόσεων Τεγόπουλου-Μανιατέα, με κείμενα και επιμέλεια του Γιώργη Χριστοφιλάκη.
Δυό επισημάνσεις μόνο: -Πόσο ζωντάνια έχουν οι ρηματικοί τύποι που χρησιμοποιούσε στον προφορικό του λόγο ο Μάρκος :Μου
αρένανε,τα κράτηγα,εχανόµουνε,φορήγαµε…-Διαβάζοντας το απόσπασμα αυτό, μπόρεσα να καταλάβω πώς ξεφύτρωσαν ο Σωκράτης, ο
Πάρης, η Ωραία Ελένη,ο Μενέλαος, ο Ηρακλής, η Λερναία Ύδρα και ο Ξέρξης μέσα στους στίχους του τραγουδιού του Μάρκου”Ήθελα
νά’μουν Ηρακλής” «Εκεί όµως που πάθαινα µεγάλη ζηµιά ήταν µε τον Πάρι και την ωραία Ελένη.Αγαµέµνονα. Ξέρξη. Δαρείο. Τους Άθλους
του Ηρακλέους. http://www.youtube.com/watch?v=Z-tIJlX5efw Όπου εστεκόµουνα, αυτούς τους πατριώτες τους έβλεπα οµπρός µου
Ζαμπέτας: «…εξόν από τη μάνα μας και τα παιδιά μας τι άλλο νομίζεις πως θα θυμόμαστε ρε;
Κάνα καλό δάσκαλο, την πρώτη μας γκομενίτσα και κανένα μερακλίδικο τραγούδι…»
*(όπως και καμιά ιστορία ή γνώμη του Ζορμπά δεν θα ξέραμε αν δεν είχε τύχει να πάει κηπουρός και στον
Καζαντζάκη, αφού κι από μουσική το σαντούρι απλώς το έπαιζε , δεν έγραφε επιτυχίες…)
32
Θα πει ίσως κάποιος «Καλά όλα αυτά, ένα-ένα, αλλά όλα μαζί πού το πάνε; Στο ότι π.χ. αν υπήρχε
εκτίμηση στην παιδεία από γονείς και μαθητές θα μπορούσε κάποιος να πει στα σχολεία κάτι πολύτιμο
που δεν λένε ούτε τα ΜΜΕ ούτε όσα το υπουργείο καθορίζει ως διδακτέα θέματα; Εντάξει, πες οτι
αποδείχθηκε ότι π.χ. ακόμα συνιστά πολιτισμό η μουσική του Μίκη, πες και ότι αποδείχτηκε ότι ο
πολιτισμός μπορεί ακόμη να αποτελεί παρέμβαση στα τεκταινόμενα (που ΔΕΝ αποδείχτηκε ακόμα,
υποθετικά μιλάμε αυτή την στιγμή), έστω λοιπον ότι όλα αυτά ισχύουν και ότι εχει το σχολείο την
εκτίμηση παιδιών και γονέων για να αφιερώσουν, δοκιμαστικά, την προσοχή τους σε κάποια από τα
μηνύματα που περιέχονται στο μουσικό περίπατο. Ποιά θα διάλεγες , με ποιό τρόπο θα τα διατύπωνες, και
σε ποιάν ευκαιρία συνάθροισης;» Απάντηση: Θα μπορούσαν όλα αυτά να γίνουν απλώς μέσω του
κεφαλαίου που ακολουθούσε «Άλσος Παγκράτι Νιουζ» (στο www.AlPagratiNews.info )και που λεγόταν
«Συζήτηση για το αμέσως παραπάνω», το δε «Άλσος Παγκράτι Νιουζ» έχει την δομή υστερογράφου στην
γιορτή της 17Ν, και μια περίληψή έχε ήγη παιχτεί σαν τέτοιο υστερόγραφο. (Ας την βάλουμε αυτούσια κι
εδώ να μην ψάχνει ο αναγνώστης)
Λ:-Λοιπόν; Ήταν αρκετά συναφής η κωμωδία;
Π:- Ήταν
Ντ:- Αρκετά συναφής ήταν, αρκετά κωμωδία ΔΕΝ ήταν. Έχει η γενιά σου
τιποτε αρκετα ξε-ψυχοπλακωτικό, κι ας μην είναι συναφές; Κατι πιο ροκ
ρε παιδί μου!
Στέλλα:- Κοντρόόλ, το θυμασαι εκεινο το βιντεακι με τον Ρέϋ Τσαρλς και
τους Blues Brothers
Κτρλ:- Εφτασέέέ:
http://www.youtube.com/watch?v=rN5V-6yCbpg
Ντ:- Καλές οι πλάκες αλλά τότε που διασκεδάζατε με όλα αυτά δεν
ήσασταν με με τα δυο ποδια σε κριση και το ένα πόδι στο λάκο όπως εμείς.
Π:-Άλλο το οτι το βιντεο δειχνει φτωχογειτονιά Αμερικάνικη κι άλλο το τι
ήσασταν εσεις σαν θεατες. Αλλωστε αλλιώς ήταν οι φτωχογειτονιες τον
καιρο πριν την κριση και αλλιώς θαναι τωρα, ακομη και στην Αμερική.
Σ:- Μα δεν τελειώσαμε , απλώς για τα παρακάτω πρέπει να θυμηθούμε ότι
μια ευχή-κραυγή στα ελληνικά γλέντια είναι το «να πεθάνει ο Χάρος».
Πάμε να δούμε άλλο ένα τραγούδι που όλοι ταυτίζουμε με κέφι, «του Θωμά
το μαγαζί» . Ας δούμε λοιπόν πώς με το ίδιο κέφι που το τραγούδι αυτό
τραγουδιόταν όταν άρχιζε το πρόγραμμα μιας τραγουδίστριας ρεμπέτικων
στο φημισμένο έργο «Ρεμπέτικο» του Φέρρη, τραγουδήθηκε επίσης και
στην κηδεία της. Πώς πέρασαν τα όργανα στο νεκροταφείο; Κλεισμένα σε
ευρύχωρα παλτά, όπως κυκλο-φορούσαν έτσι κρυμμένα και κάποτε που
είχαν κηρυχθεί παράνομα τα ρεμπέτικα. Και δόθηκαν χέρι- χέρι γύρω από
τον τάφο σαν να ήτανε ντουφέκια που άρχισαν να τα παίζουν πρώτα όρθιοι
σαν να τιμούσαν στρατηγό που αποχωρεί…
Λ:-…αλλά όταν, μαζί με λουλούδια, της έρριξαν στο φέρετρο και το ντέφι
της, τότε άρχισαν να παίζουν τα όργανα τρυφερά για να μην ταράξουν την
καινουργιοφερμενη στον Παράδεισο, αλλά και γονατίζοντας προς την γη για
να ακούγονται οι πεννιές στον Άδη καλύτερα, σαν ναχε απλώς πάει στο
33
διπλανό δωμάτιο κι άκουγε ακόμα τους φίλους της να γλεντάνε για να της
κάνουν με την φασαρία παρέα να μη νιώθει μόνη, και επίσης χόρευαν με
απαλά βήματα στο νεκροταφείο στον τέτοιο αποχαιρετισμό μέχρι που ένας
τους την χαιρέτισε και κουνώντας προς τον ουρανό την τραγιάσκα όπως
χαιρετάμε ταξιδιώτη σε πλοίο…
http://www.youtube.com/watch?v=t_YG5XCJWFA&feature=related
Ντ:- Κάπως στο στυλ πάρ’τον στο γάμο σου να σου πεί και του χρόνου
δεν είναι αυτού του είδους η αισιοδοξία; Ή σαν το «η εγχείρηση πέτυχε ο
ασθενης απέθανε», που λέει και η τρόικα
Π:- Ή μήπως μας την λέτε που τώρα δεν γράφονται τέτοια τραγούδια με
μπαγλαμαδάκια κλπ;
Σ:- Δεν γράφονται; Μα τι λες;! Μέχρι και τέτοια μπαγλαμαδάκια δεν έχει
ο Αγγελάκας στο «Σιγά μην κλάψω σιγά μη φοβηθώ;» της γενιάς σας; Για
άκου τα…
http://www.youtube.com/watch?v=bS-l3DTIGAI&feature=related
……………………………
Στέλλα:- Ντίνα ειχες δει εκεινο το Αλ Τσαντίρι που τέλειωνε ο Λάκης με
κείνο το χασαποσέρβικο που ξεκιναγε με τα στιχους «μια μερα θα μας
γράψει η ιστορία/ που διώξαμε απ’την Ελλάδα τα θηρία/ που διώξαμε
υπουργούς και βουλευτάδες/ τους ψευταράδες και τους μασκαράδες»;
Ντίνα:- Και που συνέχιζε «Και στo Συνταγμα εκεί όλοι οι άνθρωποι οι
απλοί /Νίκος, Κώστας , Γιάννης, Στέλιος /που αυτοί θα φέρουν τέλος/
και ο κάθε πατριώτης θα μας φέρουν την ισότης»; Ναι το ειχα δει. Κανα
ονομα μπορει να άλλαξα, αλλά το Στέλιος υπήρχε για να ταιριαζει με το
τελος. Kι έδειχνε ο Λάκης με το δάχτυλο το κοινό σαν να’βλεπε τα ονόματα
που’λεγε.
Στέλλα:- Μπράάβο! Με την πρωτη σου’μεινε; Εχεις δει το οριτζιναλ πριν το
προσαρμόσει ο Λάκης στα σημερινά;
Ντ:- Όχι
Στέλλα: - Έλα να δούμε λίγο και πες μου αν κατά τη γνωμη σου είναι
ψυχοπλακωτικο ή ξεψυχοπλακωτικό.Κοντρόόλ
Κτρλ:- Ξέρω-ξέρω, καταλαβα.
http://www.youtube.com/watch?v=-8Gp2OVlhlE&feature=related
34
Στέλλα: - Η φτωχεια είναι τοσο μεγαλη που η συζυγος του μπουζουξη αν
δεν ήταν ετοιμόγεννη θα τραγουδούσε κι εκεινη διπλα του, ή θα χτυπαγε
ντεφι. Όπως ειδες με το ένδυμα ορχηστρας είναι ντυμενη καθώς στο πισω
δωματιο, με μια μαμή, γενναει σε ένα καναπέ ενώ η ορχήστρα παίζει.
Α! Δεν στο’πα! Το κοριτσάκι που γεννήθηκε μέσα στις πεννιές που τις
ακουγε ήδη απ’την κοιλια της μανας της ήταν η τραγουδίστρια που χρόνια
μετά, στην κηδεία της, την ξεβγάλανε με μπουζουκια κλπ τραγουδωντας
του Θωμά το μαγαζί με το οποίο είπαμε ότι ξεκίναγαν τα γλέντια στο μαγαζί
όπου τραγούδαγε. Τώρα πες μου κατι άλλο. Αυτά που ειδαμε τι σου
φαινονται πως είναι; Τραγωδία λόγω φτωχειας ή κέφι παρ’όλη την
φτωχεια;
Ντίνα:- Θα το σκεφτω. Ετσι που το προσάρμοζε το Αλ Τσαντίρι ειχε μόνο
κεφι. Λάκη γιατι το διαλεξες; Τι ακριβως γινόταν εκει με εκεινον τον
Βενιζέλο τον παλιό; Κατι σαν τωρα;
Λ:- Εκείνος το 1909 έσωσε την Ελλάδα από το ιστορικό «δυστυχώς
επτωχεύσαμεν» που έγινε 12 χρόνια νωρίτερα. Αλλά καμια σχέση με τον
τωρινό , ούτε συγγένεια, ούτε ομοιότητα. Κι αφού δεν βλέπουμε κανενα
σαν εκεινο να σωσει την χωρα, αν την σωσει κάποιος θαναι ο ανώνυμος
λαός, δηλαδή οι Κώστας , Γιάννης, Πέτρος, Στέλιος, αυτοί για τους
οποίους η ποίηση λέει ότι γραφουν την ιστορια του κόσμου σε μικρά
ονοματα. Τέλος πάντων, όλοι μας μαζί θα πρέπει να τη σώσουμε αλλιώς δεν
σώζεται. Και βέβαια όλοι ξέρουμε ότι χωρίς τον λαό ακόμα κι ο παλιός
Βενιζέλος θαταν ανίσχυρος. Πάντα ο λαός είναι αυτός που σώζει την χώρα.
Ντ:- Καταλαβαινω οτι κατι εχετε και σεις να μας πειτε αλλά για να
στανιαρω ξερετε με ποιο τραγουδι θελω να τελειωσουμε.
Σ:- Αμ δεν ξερουμε;
Στέλλα:- Και το κοντρόλ ξερει ….
Λ:- Μόλις πριν λίγο δεν σας τόπα ότι δεν το ξεχάσαμε; Βιαζεστε να φυγετε;
Ντ:-Καλά ντε, δεν σας έπιασα κι απ’τα μούτρα. Αμέσως εσείς μ’αυτό το
κοντρόλ! Πρωτα θελω να μας ξαναπει Λάκης εκείνο:
Λ:- Πές το κι έγινε
Ντ:-Καλά ντε, αμεσως πες το κι έγινε.Πρώτα ξαναπαίξε το ροκ το Ελληνικό
(Το λινκ του «το ροκ το Ελληνικό» των Τουρνά-Μητροπάνου είναι http://www.youtube.com/watch?v=Ape1Nip_v74
το λινκ Λαζόπουλου είναι http://www.youtube.com/watch?v=NyTPhhty6Ys&feature=related )
35
……………………………
Π:- Κι έχω μια ένσταση ήδη στο βιντεάκι με το ορίτζιναλ του τραγουδιού .
τυ Λάκη. Γιατί το ειχατε στο αρχείο σας με γερμανικούς υπότιτλους;
Ξέρουμε για τις σχεσεις ΑLFΑ με Γερμανία, δεν χρειαζεται και να μας το
υπενθυμίζετε. Το έχουμε εμπεδώσει
…………………………….
…(απάντηση Λάκη και Σαλονικιού με γνωστό ανέκδοτο:)…έρχεται ο τζίτζικας καλοκαίρι στο
μέρμηγκα και του λέει «Πάμε παραλία; Έχω στρώσει κατάσταση με
γκόμενες» «Εγώ στρώνω κατασταση για το χειμωνα. Χωρίς προμήθειες εσύ
θα χτυπησεις το κεφάλι σου και θα με θυμηθεις» «Καλά , μαζεψε τώρα
προμήθειες και θα σε ξαναφωνάξω, κοίτα ναρθεις γιατί εσυ θα χτυπησεις το
κεφάλι σου για τη μαγκουφιά σου και θα με θυμηθείς» Τον ξαναφωναζει σε
λίγες μερες για κατάσταση, του φέρνει μαζί και τις γκόμενες με τα μαγιο και
τα αντιηλιακά και τα ψαθακια, όλοι με μαύρα γυαλιά και σαγιοναρες, αλλά
τα ιδια ο μερμηγκας. Έρχεται ο χειμωνας , ο μέρμηγκας ρόμπα,
παντοφλίτσα, καλοριφερ, λέει στην μανα του «Αν χτυπήσει κουδούνι ο
τζίτζικας μη τον βάλεις μεσα γιατι θα μας κατσικωθει και δεν θα φεύγει.
Φώναξέ με και κάτσε να μας ακούσεις» Χτυπάει ο τζίτζικας με δυο
γκόμενες, όλοι κασκόλ, μαυρο γυαλί και σκι , του λέει «Πάμε Πάρνηθα για
σκι. Ντύσου κι έλα» Του κλείνει την πόρτα ο μερμηγκας και λέει στην
μανα του που τον κοιτάει με απορία: «Αν τηλεφωνησει κάποιος Αίσωπος
πές του ότι ειναι μεγάλος μαλάκας»…Αυτό δειχνει έναν από τους λόγους
που και οι φτωχοί Έλληνες, κι όχι μόνο τα λαμόγια, την σπανε στους
Ευρωπαίους ή τους γεννανε αισθήματα αγάπης-μίσους. Πού κολλάει τα
ανεκδοτο αυτό στα σημερινά; Περασμενα μεγαλεια και διηγώντας τα να
κλαις; Παρηγοριά στον αρρωστο μέχρι να βγει η ψυχή του; Ούτε τονα ούτε
ταλλο. Μα θα πει κανεις «Λίγα πάθαμε ζωντας σαν νεοπλουτοι τζίτζικες
από τα διακοποδανεια και την κατανάλωση; Δεν βάζουμε μυαλό;» . Όμως
αλλού είναι το θέμα. Τους Ελληνες εντός π.χ. διακοπών σε άλλο πράγμα
είναι που απ’τη μια τους χαίρονταν και ήθελαν να τους μοιασουν οι ξενοι
κι απ’την άλλη τους ζήλευαν. Οι ξενοι ερχονταν εδώ με λεφτα και εμείς
είμασταν μπατίρηδες και όμως ξεραμε να ζούμε και να γλεντάμε με το
τιποτα χωρις καρτες κλπ Οι παππουδες με το βρακί το μπαλωμενο που τους
εχουνε όλους χεσμενους ξέρουν ότι οι Ελληνες στο γήπεδο της φτωχειας
παίζουν εντός έδρας και κερδιζουν και οι ξένοι αναρωτιούνται πώς να τους
μοιασουν, ενώ αν την χαρά την παιρνουνε μεσα από την κατανάλωση τότε
παιζουν στο γήπεδο των ξένων και όσο και να προσπαθούν πάντα φτωχοί
συγγενεις θαναι και θα προσπαθούν οι ίδιοι να μοιασουν στους ξενους.
Ποιος από μας τους μεγαλύτερους δεν θυμαται φορές που όταν νέοι
καθόμασταν σε ταβέρνες και αρχίζαμε ανέκδοτα στην παρεα γελάγαμε
36
τόσο πολύ που οι παρεες ξένων από δίπλα σταματαγαν τις μεταξυ τους
κουβεντες και αρχιζαν να γελανε όταν γελάγαμε κι εμεις χωρις καν να
ξερουν ελληνικά. Προσωπικά την πρωτη φορά που μουτυχε ρωτησα «Άρα
ξερετε Ελληνικά;» και μουπαν (Σουηδοί ήταν, στ’Αγγλικά τους ρωτησα)
«όχι αλλά είναι μεταδοτικό το γελιο και ετσι κι αλλιως το απολαμβάνουμε
εξ ίσου», άλλη φορά που ρωτησα, μήπως τους ενοχλούμε, μου ειπαν «όχι,
όμως γελάμε κι εμεις απλώς επειδη κανετε ευτυχισμενο θόρυβο», την τρίτη
που ρωτησα ήταν ενας που ετρωγε μοναχός του και συγκεντρωνόταν τόσο
πολύ σε αυτό που λεγαμε και γέλαγε ένα δευτερολεπτο πριν γελασουμε
εμεις, αρα πώς ήξερε πού ηταν το αστειο αφου δεν ηξερε Ελληνικά; Θαταν
φυσιογνωμιστής. Υστερα δεν ξαναρωτησα γιατι άλλη φορά ειδα που
γελαγε κι ένα μωρό από την παρεα μας την Ελληνική άρα απλως σήμαινε
ότι και χωρις λογια μεταδιδεται αυτό που εμπιστευονται οι άνθρωποι ως
χαρά κι ευτυχία. Και μη μου πειτε ότι ετυχε η παρέα μου ναναι πάντα
ηθοποιοί της κωμωδιας. Ίδιες σκηνές μου’χουν πει και φίλοι κάθε
επαγγέλματος. Άσε πια τι γινότανε στον χορό που η γλώσσα του σώματος
είναι διεθνης. Όποιος δεν με πιστευει ας ανατρεξει απλως στην μνημη του
να θυμηθει ποσες φορές ξενοι κοιτάγανε έτσι τις νεανικές παρέες μας σε
ταβέρνες. Λοιπόν: Οι υπότιτλοι στα γερμανικά στο λινκ με τη ρεμπετισσα
που γεννούσε παραπλεύρως μαρτυρούν οτι το εργο, το «Ρεμπέτικο», του
Κώστα Φέρρη, παίχτηκε και στη Γερμανία. Υπαρχει και σε λινκ με
αγγλικους υποτιτλους. Δεν τους χρεώνουμε το δωρο που το εργο αυτό
προσφερει, η ουσία είναι παντα δωρεαν, δωρεά σημαινει δωρο, απλώς
παρατηρουμε ότι αν ξερανε πώς να το κανουν το εργο αυτό να πιασει τοπο
θα διδασκονταν από μας κατι πολύ βαθυ για την ουσια της ζωης όπως το
ξέραμε εμεις πριν παμε να τους μοιασουμε στην κατανάλωση. Π.χ. από
σκηνες όπως με τα ανέκδοτα στις ταβέρνες ξέραμε ότι μεταξυ ενος λεφτα κι
ενός μπατιρη μπορει ναναι ευτυχισμενος ο μπατιρης και να θελει να του
μοιασει ο άλλος. Εμείς όμως μπορούμε να το ξαναμαθουμε αυτό σε χρόνο
ντε-τε αφου δεν πεθαναν ακόμα οι γενιές που την προλαβαν αυτή την
αλήθεια. Ας την ξαναδιδαχτουμε για να μη καταντησουμε εμεις σαν τους
Γερμανούς , που στην χωρα του Μπετοβεν , του Καντ, του Αϊνσταϊν, του
Μπρεχτ, και της αξιοθαύμαστης αυτοκριτικης για Χιτλερ κλπ που κάνανε
καποτε, να γινονται τωρα προς εμας κολπα τυπου Ζιμενς-Μιζενς και να
μετρανε μπουκιες σε μας μηπως τρωμε πιο πολύ απο αυτους στις διακοπες
στο Αιγαίο και μήπως τα γέλιο μας οφείλεται στο ότι παραγγέλνουμε πιο
πολλά και μάλιστα με δικα τους εξοδα διοτι τους ειπαν ότι εμεις τους
καναμε τράκα κι όχι αυτοί εμας, τότε στις πολεμικες αποζημιώσεςι και στα
δανεια που με το ζόρι μας πηραν τότε στην κατοχή…
37
Αφού ξαναείδαμε ποιά σημεία εννοούσαμε πάμε πλέον στις σημειώσεις για την συζήτηση που λέγαμε:
…
1. Τώρα τελευταία κυκλοφορει στο ίντερνετ μια παραγραφος από την «Γένεση της τραγωδίας»
του Νίτσε που λέει ότι οι Ευρωπαίοι έχουν κάθε λόγο να ζηλεύουν τους Έλληνες, αλλά δεν
καταλαβαινουν τιποτε από αυτούς αφού ποτέ οι Ευρωπαίοι δεν κατάλαβαν το πώς οι Έλληνες
έφτιαξαν ένα πολιτισμό που ισορροπεί ακροβατώντας πάνω από τον τάφο και το κάνει
χορεύοντας την τεράστια αγάπη του ανθρώπου για τη ζωή. Τέλος πάντων κάπως ετσι το
τοποθετεί , θα βρούμε άλλη φορά το λινκ . Τωρα άλλο προέχει. Απάντησαν μερικοί (και Έλληνες
και ξένοι) ότι μιλάει για τους αρχαίους Έλληνες και όχι για τους σύγχρονους και οτι η αλυσσίδα
προς εκεινους εχει σπάσει προ πολλού. Μα συγχρονοι Έλληνες είναι τα λαμόγια των τελευταιων
ετων που θέλαν να γίνουμε γιάπηδες*; Επίσης αρκεί λιγος χρόνος νεοπλουτισμού για να
εξαλείψει συνδέσεις που δεν κοπηκαν για αιωνες και για χιλιετηρίδες και δεν αρκεί ο
αντιστοιχος χρόνος αυτοκριτικής για να αποκαταστήσει την σύνδεση; Αν δεν είμαστε βαθεια
συνδεδεμενοι με τα βιώματα αυτά γιατί μερακλώνουμε με τα τραγούδια που ακούσαμε; Και δεν
μερακλώνουμε μόνο εμεις, αλλά και κάθε ξένος που ζει εδώ ή που ακουει τα τραγουδια είτε τα
μεταφράζει, όπως στους γερμανικούς υπότιτλους που ειδαμε, ειτε νιωθει την μουσική τους.
Άλλο αν είναι βαρβαρο-Ευρωπαίος και νομιζει πως αυτό που νιωθει θα το νιωθει καλυτερα αν
βαλει απεριτιφ, πισινες και γκρηκ ντάνσινγκ στην ακροπολη. Κι ακόμη δεν αρχισαμε καν να
μιλάμε για το πώς όλα αυτά εκφράζονται στη μουσική του Θεοδωράκη που θέλει από μόνη της
ένα αποκλειστικά δικό της πρότζεκτ ή, για να μη υπεραπλουστεύουμε, τουλάχιστον μια
αποκλειστική δεκάδα από πρότζεκτ…
*Γιάπηδες-μαϊμού εμείς, οι πολλοί, και αρχηγοί μας (ως ορίτζιναλ γιάπηδες για να τους θαυμάζουμε σαν φτωχοί
συγγενείς εμείς οι ιμιτασιόν) αυτοί.
2. Επίσης ας πούμε σύντομα, και το λεμε εκτενως άλλη φορά, και το γνωστό που κάποτε
μαθαιναμε για την σχέση Ελληνισμού-Χριστιανισμού στο πώς έδιναν οι αρχαιοι ,
πανανθρωπινη απάντηση, στο ερωτημα «πώς γίνεται και υπάρχει ακόμη το καλό στον κόσμο».
Λέγανε τον εξής Ορφικό μύθο: Κάποτε τον Διόνυσο, σύμβολο του καλού, τον κυνηγούσαν κατι
γίγαντες. Εκείνος για να ξεφύγει συνεχώς μεταμορφωνόταν, αλλά σε μια στιγμη που’χε
μεταμορφωθεί σε νεαρό ταύρο ένιωσε πολύ όμορφος κι έκανε την ανοησία να σταματήσει να
κοιταχτεί στα νερά μιας λίμνης. Εκει οι γιγαντες τον προλαβαν, τον σκότωσαν και, ως ταυρο,
τον έκαναν μπριζολες και τον εφαγαν. Μεταβολίστηκε στα στομαχια τους και μετά όλα τα
κυτταρα και αυτων και των παιδιών τους περιείχαν και το καλό. Δηλαδή το «Λάβετε φάγετε,
τούτο εστι το σώμα μου…» οι Ορφικοί το ειχαν σαν ότι ο τρόπος που τα καλό επιζει είναι σαν
σουβλάκι στα στομαχια των κακών. Δεν σημαινει δηλαδή «σφάξε με αγά μου ν’αγιάσω» αλλά
π.χ. όταν ένας πιλότος στο Ιράκ κατεδαφιζει μια πολυκατοικία αμάχων επειδη Ιρακινός
οικογενειαρχης πήρε τουφεκι και πηγε σε ταράτσα να πυροβολεί αφού αποχαιρέτησε την
οικογένειά του, τότε στη δική του οικογένεια αργότερα θα ντρέπεται να λέει τι άνανδρος ήταν ο
ίδιος και θα λέει ως δικες του τις ιστοριες του αντιπάλου. Και εστω μέσω κλοπής θα επιζεί η
σωστή στάση προς τη ζωή. Έτσι έγινε και με τα Χόλλυγουντ που έδωσε σαν καουμποϋλίκι την
ανδρεία των Ινδιάνων που υπέστησαν γενοκτονία.
3. Και θυμόμαστε από τα κείμενα στην Β Γυμνασίου το άρθρο του «Βήματος» στο οποίο ο
Ζήσιμος Λορεντζάτος μετέφραζε από τα Αγγλικά γράμμα του Ινδιάνου αρχηγού Σηάττλ προς
τον «μεγάλο αρχηγό, μπιγκ τσιφ, στη Γουάσινγκτον» το 1855 που έλεγε ότι τώρα πλέον τα
λειβαδια, τα οποία ήξεραν πόσο οι Ινδιάνοι τα αγαπούσαν, θα τα εχουν οι Λευκοί που δεν
ξερουν να τα αγαπήσουν, των δε Ινδιάνων θα κυκλοφορουν μονο τα φαντασματα και καμια
φορά κάποιοι Λευκοί με ευαισθησία και τιμιότητα σκαβοντας κάτω από την ασφαλτο των
πόλεων θα νιώθουν την παρουσία τους. Ο Ρίτσος στη Ρωμιοσύνη έλεγε «Αυτές οι πέτρες δεν
βολευονται κατω απο ξενα βηματα..».
38
4. Αλλά και Ελληνες και Ινδιάνοι ξερανε οτι δεν αρκει να ζήσεις σαν ιδεα, σαν φάντασμα, σαν
παράγραφος σε βιβλίο ιστορίας ή ποίησης ή γεωμετρίας και ότι η ζωή ή ίδια σου ζητα να
πολεμήσεις για να ζήσεις εσύ και οι δικοι σου με σάρκα και οστά, αλλιώς ούτε την αφηρημενη
αθανασία αξίζεις. Και πάντα πολέμησαν. Η φοβερή υπεροπλία νίκησε τους Ινδιάνους. Τους
Έλληνες που δεν νικήθηκαν το ’40 θα τους νικήσει ίσως η πονηριά των γκολντεν μπόϋς; Ίσως
αποδειχτούμε πιο εξυπνοι απ’ότι αυτά τα γιαπάκια ίσως η πονηριά κερδίζει την τίμια εξυπνάδα.
Σίγουρα πάντως αν νικήσουμε σαν τροπος ζωής που να αξίζει να την ζούμε δεν θαναι με το να
τους μιμηθούμε και να τους κανουμε προτυπα να μας δωσουν κάνα ευσημο ότι εστω και λιγάκι
καπως τους μοιασαμε στον «πολιτισμό». Το θέμα ειναι να κανουμε αυτοκριτική ενώπιον των
καλών του πολιτισμού μας που προδώσαμε και των καλών του πολιτισμού της Ευρώπης που
αυτή πρόδωσε, όχι ενώπιον των καλών της κατανάλωσης που καταντησε και μας και αυτους
ρεντικολα των εταιριών ως κυβερνησεις και μας καταντησε, ως λαούς, ρεντικολα τετιων
κυβερνήσεων, δηλαδη ρεντίκολα-ρεντίκολων.
5. Οι της «θετικής κατεύθυνσης» λένε συνήθως πιο επίγεια πράγματα. Έχω ακουσει ότι κάποτε ο
Τσώρτσιλ είχε πει «Θέλετε να εξευτελίσετε ένα θεσμό; Εφαρμόστε τον στην Ελλάδα». Άλλοι
τοχαν παρει σαν προσβολή. Άλλοι σαν σωστή κριτική για τα τότε λαμόγια. Προσωπικά εγώ τον
θυμήθηκα τον Τσώρτσιλ όταν ειδα πως οι παππούδες με το πανό για το βρακι το χεσμενο
εξευτέλισαν όχι μονο το μνημόνιο, και την εφορία αλλά και την μπουρδα του Τσώρτσιλ μαζί.
Όταν οι «θετικοί» ακούνε τον Ορφικό μύθο κλπ από τους «θεωρητικής κατεύθυνσης»
μάλλον νιώθουν και ότι όλη αυτή η στάση των Ελλήνων, η Αριστοφανική, έχει κάποιες πολύ
βαθειές ρίζες. Που θυμίζουν κι ένα στίχο από Σαββόπουλο.:
Μπορεί κανίβαλος ποτέ να εκπροσωπησει τάχα
όλους τους φίλους τους παλιούς που εχει στη στομάχα;
Τότε που τοβγαλε Σαββόπουλος, με τίτλο «Οι εκλογές μαντινάδα», ειχε χρησιμοποιήσει η Δεξιά
στα προεκλογικά της κεντρα τραγούδια του Ρίτσου και του Θεοδωράκη και τρελλαθηκανε όλοι
και λέγανε: «Ρε πάτε καλά; Παίζετε το «ετούτοι μες στα σιδερα, κι εκεινοι μες στο χώμα…»;
Εσεις δεν τους στέλνατε στα σιδερα και στο χωμα;». Ενώ τωρα, βλέπεις, βελτιωθήκανε τα
πράματα: «μαζί τα φάγαμε, δεν βαλαμε εσας στην στομάχα, αλλά τις επιχορηγήσεις, κι αφου
βάλατε κι εσεις στην στομάχα, αρα γιατι να μη σας εκπροσωπούμε τάχα;»
6. Υπάρχουν και χειρότερες εφαρμογές της εκπροσώπησης φαγωμένων από κανίβαλο που τους
έχει φάει: Στο βιβλίο «Τα μυστικά του Βοσπόρου» ο Αμερικανός πρέσβης στην Τουρκία
Μοργκενταου τον καιρό της γενοκτονίας των Αρμενίων γράφει ότι Τουρκος αξιωματούχος
ζήτησε από την Αμερική να εισπράξει Τουρκία τις ασφάλειες ζωής όσων Αρμενίων είχαν
ασφαλιστεί σε Αμερικανικές εταιρείες. Για το αν τις εισέπραξαν και ποιός ήταν και τι έγινε ο
Τούρκος αξιωματούχος όποιος θέλει να μαθει ας κανει πρότζεκτ, εδώ μόνο σαν ακόμη πιο
ακραία εφαρμογή του στιχου το λέμε…
7. Μα ας τελειώσουμε με λιγότερο ακραίο τρόπο: Ας επιστρέψουμε απλώς στη γενιά του
Πολυτεχνείου για να της ξανα-αφιερώσουμε το τραγούδι του Σαββόπουλου «Οι παλιοί μας φίλοι
για πάντα φύγαν» , όχι, όπως ήδη είπαμε, για τον λόγο ότι κάποιοι της γενιάς δεν στάθηκαν στο
ύψος των νεκρών και ζωντανών φίλων τους, αλλά διότι οι περιστάσεις είναι τέτοιες που πρέπει
εμείς να πάρουμε την θέση τους όχι απλώς σε θεατρικές αναπαραστάσεις τους αλλά στην
πραγματικότητα (ένας στίχος του τραγουδιού μάλιστα λέει «οι κραυγές γίνανε παιχνίδι στα χέρια
των παιδιών»…) Εν ολίγοις δεν κάνουμε την αφιέρωση στους πολιτικάντηδες που ανέβηκαν
με, κυριολεκτικά, ξένα κόλυβα, αλλά στους υπόλοιπους της γενιάς, στους «Νίκο, Κώστα ,
Γιάννη, Στέλιο» του τραγουδιού που ακούσαμε από τον Λαζόπουλο , αυτούς «που γράφουν την
ιστορία του κόσμου με μικρά ονόματα» και που το τραγούδι της προηγούμενης γενιάς γι’αυτούς
ήταν το «Αυτούς που βλέπεις θα τους ξαναδείς, θα τους γνωρίσει πάλι/άλλον θα λένε Κωνσταντή
κι άλλον Μιχάλη»…
39
Σαββόπουλος, οι παλιοί μας φίλοι
http://www.youtube.com/watch?v=OJyh_dHQz8w
Μη, μην το πεις
οι παλιοί μας φίλοι
μην το πεις
για πάντα φύγαν.
Μη, το μαθα πια
τα παλιά βιβλία, τα παλιά τραγούδια
για πάντα φύγαν.
Πέρασαν οι μέρες που μας πλήγωσαν.
Γίνανε παιχνίδι στα χέρια των παιδιών.
Η ζωή αλλάζει δίχως να κοιτάζει
τη δική σου μελαγχολία
κι έρχεται η στιγμή για ν' αποφασίσεις
με ποιους θα πας και ποιους θ' αφήσεις.
Πέρασαν για πάντα
οι παλιές ιδέες, οι παλιές αγάπες
οι κραυγές.
Γίνανε παιχνίδι στα χέρια των παιδιών.
Όμορφη είναι αυτή η στιγμή, να το ξαναπώ
όμορφη να σας μιλήσω
βλέπω πυρκαγιές
πάνω από λιμάνια πάνω από σταθμούς
κι είμαι μαζί σας.
Όταν ο κόσμος μας θα καίγεται
όταν τα γεφύρια πίσω μας θα κόβονται
εγώ θα είμαι εκεί να σας θυμίζω
τις μέρες τις παλιές.
40
Τώρα όλα αυτά τι ήταν; Σχέδια πιο προσγειωμένα ή «νεφελοκοκκυγίες» και όνειρα θερινής
νυκτός ακόμα πιο απογειωμένα από πριν; Απάντηση:Υπάρχει μια πολύ συγκεκριμένη έννοια υπό
την οποία ο καλύτερος τρόπος προσγείωσης είναι να απογειωθεί κανείς πρώτα ακόμα παραπάνω
για να δει καλύτερα πού ακριβώς να κατευθυνθεί πριν αρχίσει σταδιακά να κόβει ύψος, σε
κύκλους πάνω από το επιλεγέν σημείο…Συγκεκριμένα, εν προκειμένω:
1.Οι «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, ως γνωστόν (γνωστόν είτε το έχουμε δει (ή διαβάσει) είτε όχι)
ήταν πουλιά που ζούσαν ελεύθερα σε μια χώρα πάνω από τα σύννεφα. Αυτή χώρα λεγόταν
«νεφελοκοκκυγία» (εκ του κόκκυξ =κούκος. Αγγλικά την λένε overcloudcuckooland). Σαν
έκφραση το «λες νεφελοκοκκυγίες» σημαίνει , αρχικά, «λες ανεφάρμοστα πράγματα» (μη
πραγματοποιήσιμα σχεδια, όνειρα θερινής νυκτός, “chateaux en Espagne” κλπ) αλλά λόγω του
«νεφέλες» σημαίνει, τελικά, και θολούρες και, γενικότερα, σημαίνει απλώς μαλακίες. Πιο
πρόσφατος ιδιωματισμός (μετά την εκλαϊκευση αναλύσεων για την «γάτα του Σραίντινγκερ»)
για την νεφελοκοκκυγία είναι το «παράλληλο σύμπαν» (π.χ. στην έκφραση «όποιος πιστεύει ότι
η τάδε ανάλυση της κρίσης είναι σωστή ζει σε ένα παράλληλο σύμπαν». Η έμφαση δηλαδή δεν
είναι στο ότι οι παράλληλες ευθείες συμβαδίζουν αλλά στο ότι ποτέ δεν συναντιούνται ).
Λιγότερο υβριστική χρήση γίνεται στον όρο «ουτοπία» ίσως διότι περισσότεροι άνθρωποι έχουν
ακούσει ότι ο όρος χρησιμοποιείται και με την θετική έννοια του ότι πρώτα φαντάζεται κάποιος
ένα κόσμο καλύτερο και εξετάζει με την φαντασία αν έχει αντιφατικές συνέπειες που τον
ακυρώνουν (ή και τον καθιστούν παράδειγμα προς αποφυγήν κι όχι προς μίμηση) και μετά
προσπαθεί να τον πραγματώσει ξεκινώντας με την ρητή διατύπωση θετικών του
χαρακτηριστικών για να τον κάνει επιθυμητό και άξιο προσπαθειών στήριξης από όσους
πειστούν για την αξία του*.
Πολύ συχνά όμως οι πρώτες χρήσεις μερικών όρων είναι, τελικά, όχι μόνο οι απλούστερες και
αμεσότερες αλλά και οι διαυγέστερες:
Την νεφελοκοκκυγία ο Αριστοφάνης δεν την θεωρούσε οντότητα διαφορετικής υφής και
λειτουργίας από τα τέλεια γεωμετρικά σχήματα που δεν υπάρχουν στον πραγματικό κόσμο αλλά
«κατοικούν στον Πλατωνικό κόσμο των ιδεών» και το να τα μελετήσουμε ασκεί την λογική μας
με τρόπο απαραίτητο στο να προσπαθήσουμε αργότερα να χειριστούμε και τα ατελέστερα
σχήματα του πραγματικού κόσμου.
*Η τόσο θεμελιώδης, και ακόμη πιο θεμελιώδης αν το ψάξει κανείς, σημασία της φαντασίας, είναι και ο λόγος που
υπάρχει σε εκφράσεις που κυκλοφορούν, όπως «Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας» (τίτλος βιβλίου του
Καστοριάδη) , «φαντασίωση του πραγματικού» (έκφραση του φιλοσόφου Μάρτιν Μπούμπερ σε συνέντευξή του, κι
επίσης του Πικάσο για το πόσο καμιά φορά ζούμε τόσο εξωπραγματικά που την πραγματικότητα πρέπει να την
συλλάβουμε με την φαντασία κι όχι από την ενημέρωση για τα υποτιθέμενα «πραγματικά» γεγονότα ), «χάρτης του
κόσμου χωρίς την ουτοπία πάνω του δεν αξίζει δεύτερη ματιά μας» (ατάκα του Όσκαρ Γουάϊλντ), «ποιητή κοίτα τον
αιώνα σου, πες μας τι βλέπεις»(στίχος Ελύτη, προφανώς δεν εννοεί κοίτα με γυάλινη σφαίρα, αλλά «κοίτα στο
παράλληλο σύμπαν για παραδείγματα, είτε πρός μίμηση είτε πρός αποφυγή, γιά να εμπνεύσουν πρός βελτίωση τον
δικό μας κόσμο στα προβλήματα που αντιμετωπίζει στον «αιώνα μας ». Όντως θα βοηθούσαν οι οι τέτοιες θεωρήσεις
αν υλοποιούνταν; Ο Μάμφορντ που λέγαμε θεωρούσε ότι το όνειρο των φιλοσόφων να γίνουν κυβερνήτες οι
φιλόσοφοι ή να γίνουν φιλόσοφοι οι κυβερνήτες ήδη πραγματοποιήθηκε , στην μεν Αμερική, όταν ανακαλύφτηκε,
πήγαν οι τέτοιοι οραματιστές να εφαρμόσουν όσα είχαν συλλάβει σε μια «πλούσια, παρθένα κι ακατοίκητη» χώρα
(και έκαναν γενοκτονία στους κατοίκους της), στην δε Ρωσσία εφαρμόστηκαν οι θεωρίες φιλοσόφων όπως ο Μαρξ
και με εξ ίσου μεγάλη βία (στους αντιφρονούντες). Την φαντασία και την ουτοπία ο ίδιος τις θεωρεί ότι έχουν όντως
ουσιαστικότατες λειτουργίες αλλά το ποιες τυφλότητες θεωρεί ο ίδιος οτι οδήγησαν εκεί την εφαμογή του ονείρου των
φιλοσόφων, αφήνουμε να τις βρει ο αναγνώστης στα βιβλία του The city in history**και στο ήδη μεταφρασμενο «Ο
μύθος της μηχανής»(εκδόσεις «Νησίδες»)Η μεγάλη του ανησυχία από την δεκαετία του’50)ήταν ότι καταλαβαίνοντας,
με την μοριακή βιολογία, καλύτερα το πώς λειτουργεί το ΝτιΕνΕϊ ο άνθρωπος θα επέμβει να «βελτιώσει» την ζωή με
κριτήρια όσο χυδαία όσο της ελεύθερης αγοράς…Ήδη βρισκόμαστε κάπου εκεί. Για ανάλυση, προ δεκαετιών επίσης,
ενός Έλληνα που προέβλεπε τα σημερινά και τελείωνε έχοντας σαν μόνη ελπίδα την φράση «Μακάρι ναχω κανει
κάποιο λάθος στην ανάλυση, κι ας μην μπορώ να βρω πού» βλ. Αντρέα Γεωργίου Ξυφτίλη «Το τέλειο κράτος , η
νύχτα των ερπετών». Ο Μάμφορντ έλεγε απλώς «εύχομαι να ισχύει, για να μπορεί να γραφτεί στον τάφο μου, το
“ενθάδε κείται ένας ανόητος που πολύ θα’χε χαρεί αν μάθαινε ότι όλα όσα με απροθυμία προέβλεψε βγήκαν λάθος”»3
**(κάποια μέρη του που ανθολογήσαμε και μεταφράσαμε βγαίνουν αν μπει στο γκουγκλ η φράση Έχει σημασία το «Η
Πόλη στην Ιστορία» του Μάμφορντ μετά απο 40 χρόνια; )
3
Έλεγε επίσης ότι αυτή την στιγμή η ανθρωπότητα βρίσκεται σε αγώνα δρόμου μεταξύ παγκόσμιας καταστροφής και
παγκόσμιας μόρφωσης κι έκανε τα πάντα για να μορφώσει τους πάντες σ’όλα όσα θεωρούσε ότι παίζουν ρόλο…
41
2. Η πορεία του Ευρωπαϊκού πνεύματος έχει παρομοιασθεί* (το1944) με το τμήμα της
περιπλάνησης του Οδυσσέα στο οποίο ακούει το τραγούδι των Σειρήνων αλλά δεμένος σε
κατάρτι , ενώ οι κωπηλάτες, σύμβολα προλεταρίων στην εικόνα αυτή (και σύμβολο αστικού
πολιτισμού ο Οδυσσέας) τραβάνε κουπί με τα αυτιά βουλωμενα προς το τραγούδι. Ο
Νιτσεϊστής, και κάθε άλλο παρά κόλαξ οποιουδήποτε, Καζαντζάκης** που κι αυτός
ασχολήθηκε (κάπως!) με Οδυσσαϊκές παρομοιώσεις έλεγε αντιθέτως ότι λαός δεν διδάσκεται
αλλά διδάσκει , και δεν θεωρούσε ότι είχε βουλωμένα ο λαός τ’αυτιά του σε κάποιες
αναντικατάστατα θείες μελωδίες που μόνο (Ευρωπαίοι***) αστοί άκουγαν δεμένοι σε κάποιο
κατάρτι (τι τύπου κατάρτι; Κάτι σαν το Μέγαρο; Κάτι σαν συνεδρίες σε καναπέ ψυχαναλυτή;
Σαν συνεδρίες τύπου California dreaming;****) . Διαφέρουν τόσο πολύ οι λαοί; (π.χ. αλλιώς
διαμορφώνεσαι αν σε γδέρνουν Τούρκοι άμα εξεγερθείς κι αλλιώς αν σε πουλάει ο Λούθηρος αν
εξεγερθείς εν ονόματί του και μετά, άπαξ και τον αποδεχθούν οι ευγενείς σε αφήνει στο έλεός
τους (ΟΜΩΣ: … βλ 5) . Διαφέρουν οι συγκεκριμένοι λαοί τη συγκεκριμένη στιγμή;
(απογοητεύτηκε ο Αντόρνο από το πόση λαϊκή στήριξη βρήκε ο Χίτλερ;). Πιο ουσιαστικό
ερώτημα: Εμείς οι ίδιοι είμαστε ακόμη σαν τον λαό που γνώρισε ο Καζαντζάκης; (και οι της
υποσημ ** που είδαμε).
3. Όπως και να’χουν όλα αυτά, πολύ πιο ακριβή εικόνα για το παρόν της Ευρώπης φαίνεται πως
αποτελούσε το καράβι με το οποίο την παρομοίασε ο Φελλίνι πριν σχεδόν 30 χρόνια («Και το
πλοίο πάει», 1983). Συγκεκριμένα: Ένα καράβι πρόκειται να σκορπίσει κάπου στην Μεσόγειο,
σύμφωνα με την επιθυμία της, την στάχτη μια μεγάλης κλασσικής ντίβας. Τη στάχτη της φίλης
τους στο πλοίο συνοδεύουν πολύ ταλαντούχοι φίλοι της μουσικής που με κάθε αφορμή και με
κάθε αντικείμενο που βγάζει ήχο κάνουν αυτοσχεδιασμούς αισθητικότατους και
ευρηματικότατους. Συναντούν μια σχεδία και περιμαζεύουν πρόσφυγες , οι οποίοι στο
κατάστρωμα, αφού ηρεμήσουν, αρχίζουν τραγούδια, όργανα και χορούς δικούς τους που οι
άλλοι καλλιτέχνες εκτιμούν δεόντως και οι δυο ομάδες αρχίζουν να πλησιάζουν και ξαφνικά μια
βόμβα τους βυθίζει όλους, ενώ από την ομίχλη αρχίζει να ξεπροβάλλει ένα πλοίο που μοιάζει
Γερμανικό (τυχαίο; Δεν νομίζω. Μεγάλε Φελλίνι!!!)
4. Θα πει βέβαια κάποιος «Γιάάά να συγκεντρωνόμαστε λίγο, υπάρχει κι ένα ερώτημα που είτε
αποσιωπάται είτε αναβάλλεται είτε δεν διάβασα προσεχτικά και μου διαφεύγει …το «ποιος τα
γαμεί» όλα όσα λέγονται εδώ, για να στο πω πιο ευγενικά: πιο σχετικό με το, όποιο πιθανό ,
ζητούμενο, είναι, τελικά κι αναπόδραστα, το μόνο σύντομο φιλμ του Φελλίνι, που μάλιστα βγήκε
και κάτι χρόνια νωριτερα από το πλοίο που είδαμε» («Πρόβα ορχήστρας», 1978…Διακοπή:
…Ας πούμε περιληπτικά όσα περί αυτού χρειαζόμαστε: Σε μια πρόβα ορχήστρας επικρατεί ένα μπάχαλο ανεύθυνης
κι αντιεπαγγελματικής συμπεριφοράς προς την δουλειά τους και προς τον μαέστρο , π.χ. το άκρον άωτον τέτοιας
(παιδικής πλέον) συμπεριφοράς είναι που ενώ οι άλλοι παίζουν κάποιος αφήνει τα βιολί του για να βγάλει το σακάκι
του, κι όχι μόνο αυτό αλλά σαν παιδάκια σε αίθουσα, κι άλλοι θυμούνται οτι ζεσταίνονται και τον μιμούνται, με
αίσχιστα αποτελέσματα, φυσικά, στον ήχο. Ο, μάλλον Γερμανός, μαέστρος επιδεικνύει ασύμμετρη προς τα γεγονότα
αυτοσυγκράτηση, ένας παππούς θυρωρός νοσταλγεί εποχές που οι μαέστροι βαράγανε με χάρακα τους μουσικούς στα
*( Από τους Αντόρνο και Χορκχάιμερ στο «Διαλεκτική του Διαφωτισμού»)
**(και ο Σικελιανός μαζί του κι ο Ελύτης από ακόμα πιο πρώτο χέρι, κι ο Θεοδωράκης από ακόμα
κοντύτερα)
***Για την άποψη του, μάλλον ουδόλως επαρχιώτη και καθ’όλα Ευρωπαίου κοσμοπολίτη, Ελύτη βλ.
συνεντευξή του βάζοντας τα γκουγκλ την φράση «Νιώθω κάθε μέρα την πνευματική μας υπόσταση
ν’αλλοιώνεται καθώς διοχετεύεται μέσα στο μεγάλο, αδηφάγο χωνευτήρι του Βορρά» . Επί τη ευκαιρία και
την φράση «Είδα στα πρόσωπα των στρατιωτών μου τη λάμψη που είναι ικανός ο Ελληνσμός ν’αναδώσει
όταν πιστεύει στο δίκιο του. Και γνώρισα από κοντά την αψηφισιά του θανάτου, την ακατάβλητη θέληση
της ζωής που έγινε τελικά και δική μου» (κι άλλος λαοκόλαξ λέει «ο λαός δεν διδάσκεται, διδάσκει» μετά
τον Καζαντζάκη;! Και δεξιός μάλιστα; )
****(αν τυχόν τις πρόβλεψε ο Αντόρνο ήδη το ’44 που έγραψε στην Αμερική το βιβλίο)
5
Δεν λέω ότι είμαι ειδικός. Ούτε καν βιβλίο δώρο που μου χάρισαν, πιθανώς σχετικό με το ερώτημα, δεν
έχω διαβάσει ακόμα (του Κωστή Παπαγιώργη). Διαβάζοντας , αυτό ή και άλλα, μπορεί η εικασία που είπα
να αποδειχθεί απλώς για τα μπάζα…
42
χέρια όταν κάνανε λάθη, κάθε τόσο ακούγεται ένας υπόκωφος ήχος που δεν ξέρει κανείς τι είναι, ύστερα αρχίζουν
συνδικαλιστικές διεκδικήσεις, απεργία, γκράφιτυ στον τοίχο, σβήνουν ξαφνικά και τα φώτα από απεργία ή από
οτιδήποτε άλλο και ανάβουν κεριά, αρχίζουν σφαλιάρες και μαγκουρομαχίες μεταξύ των συνδικαλιστών τις οποίες το
φιλμ, λόγω του σκοταδιού, και προφανώς και για αναφορά στο Πλατωνικό σπήλαιο, δείχνει μέσω των σκιών των
μαγκουροφόρων στο τοίχο υπό το φως των κεριών, έρχεται το ρεύμα, ξαφνικά ένα κομμάτι τοίχος σκοτώνει μια
συμπαθητική κυρία, παίκτρια άρπας, και βλέπουμε από την τρύπα στον τοίχο τι ήταν ο υπόκωφος ήχος που ακουγόταν
κάθε τόσο, μα σιδηρόμπαλλα απ’αυτές που χρησιμοποιούν στις κατεδαφίσεις. Όλοι οι μουσικοί στέκονται σούζα, της
γυρίζουν την πλάτη να μη την βλέπουν, πιάνουν τα όργανά τους και υπακούουν τυφλά στον μαέστρο, όρθιοι και σούζα
και σ’αυτόν, αυτός τα παραγγέλματά του τα δίνει όλο και πιο έντονα και σε λίγο, σβήνουν και τα φώτα, και τα
παραγγέλματά του (στο σκοτάδι, χωρίς καν κεριά) είναι τα γαυγίσματα στα οποία κατέληγαν οι λόγοι του Χίτλερ)…
…Συνεχίζουμε στο θέμα μας: Λοιπόν; Ακόμη κι αν αποδειχθεί ότι ακόμη αποτελεί ένας
μουσικός περίπατο πολιτισμό (ΟΚ, είχαμε πει ότι το θεωρήσαμε αποδεδειγμένο), ακόμη και αν
υποτεθεί ότι είναι κατανοητά κάποια δύσκολα σημεία του ακόμα και σε μικρά παιδιά (ή
σχετικώς μικρά, δηλαδή έφηβους. ΟΚ, αποδειχτηκε κι αυτό με μια συζήτηση κλπ) ακόμα και αν
υποτεθεί (εδώ είναι υπόθεση, δεν έχει αποδειχθεί) ότι η μόρφωση αυτού του τύπου μπορεί να
είναι παρέμβαση στα τεκταινόμενα, και πάλι χρειαζεται κι άλλη προσγείωση, κάποιο 5ο στάδιο,
(είμαστε ακόμα στο 4ο) διότι ακόμα και αν όλα αυτά έπειθαν κάποιον αν τα άκουγε, και αν
οδηγούσαν σε κάτι συλλογικό (τι;) κάποιους που τα είχαν όλοι ακούσει, υπάρχει το «ΑΝ τα
άκουγε». Ποιος τα γαμεί;= ποιος θα κάτσει να τα ακούσει. Και ειδικά ποιος νέος; Οι μεγάλοι
όσα τους ενδιέφεραν από αυτά τα είχαν ήδη ακούσει, όσα κενά είχαν θα τα συμπληρώσουν με
την δέουσα προσοχή και νοσταλγία, κι επίσης θα συμπληρώσουν τα κενά του περίπατου με τις
δικές τους προσωπικές αναμνήσεις, καθώς θα συζητάνε με συνομηλίκους τους, αλλά στους
νέους , ο δυναμισμός των οποίων είναι φορέας κάθε παρέμβασης , πώς θα ακουστούν; Άκουγαν
οι νέοι της Φελλινικής ορχήστρας τον μαέστρο; Οι γέροι ελπίζουν ότι να τους τα πει κανας
καλλιτεχνης γιατί τος ίδιος δεν τους ακούν θεωρώντας ότι ήδη ξέρουν όσα χρειάζονται . Ο
καλλιτέχνης θα ξαναπετάξει το μπαλάκι στους μεγάλους και θα πει «εγώ σε σας τα λέω, πείτε τα
εσείς στα παιδιά σας και στα εγγόνια σας»; Τρελλό βέβαια.
5. Μήπως ένα 5ο στάδιο προσγείωσης θαταν, εκ πρώτης όψεως, το να προλάβει να μάθει τα
παιδιά, στο Λύκειο, πριν γίνουν ξερόλες συνδικαλιστές ς ή ξερόλες αντιεξουσιαστές, κάποιους
τρόπους να σκέφτονται με επιχειρήματα, με στοιχεία, με ανθρωποώρες για σκέψη,έρευνα και
συζήτηση, και να χρησιμοποιήσει τα πρότζεκτ κλπ που θέλει το υπουργείο παιδείας να κάνουν
αλλά για θέματα που δεν είναι κατ’ανάγκη αποδεκτά στο υπουργειο παιδείας; (π.χ κι αυτός ο
περίπατος δομή πρότζεκτ έχει προφανώς) Ένσταση 1η : Για το απωτερο μέλλον δουλεύουμε; Τα
πάντα δε επείγουν; Απάντηση: Αν είχαν γίνει ακόμα και καθυστερημένα όσα δεν έγιναν ποτέ
επειδή «ήταν αργά» θα’ταν αλλιώς ο κόσμος, αλλά και ερήμην τέτοιας θυμοσοφίας η απάντηση
είναι «Απώτερο; Γιατί; Τα παιδιά που τώρα είναι Α, Β, Γ Λυκείου σε 1 , σε 2 και σε 3 χρόνια
αντιστοίχως θαναι ή φοιτητές ή εργαζόμενοι ή άνεργοι. Απώτερο το λένε αυτό;» Ένσταση 2η:
Μα αν τα προτζεκτ δεν είναι από αυτά που λέει το υπουργείο τότε θα πρέπει να γίνονται εκτός
ωραρίου; Κάθονται καθηγητές να κάνουν τέτοια πράγματα; Μαθητές κάθονται; » Απάντηση: Τις
μαλακίες του Πάγκαλου κάθεσαι κι ακούς; Στις πόλεις, τουλάχιστον όσοι μένουν κοντά στο
σχολείο, κάθονται, στα δε χωριά που όλοι μένουν κοντά στο σχολείο, κάθονται ακόμα
περισσότεροι (ή ξανάρχονται αφού ξεκουραστούν) Δειγματοληπτικώς: Βάλε στο γκουκλ την
φράση του Ζαμπέτα που’λεγε και για δάσκαλο* και κοίτα τι βγαίνει. Επίσης βάλε το εξής λινκ:
http://www.youtube.com/watch?v=eltEtwBwhhQ ΥΓ: Επίσης βάλε στο γκουγκλ: tutorpool, Βιτωράτου
Ένσταση 3η: «Μήπως βλογάτε τα γένια σας εσείς οι εκπαιδευτικοί;» Απάντηση: Γιατί ποιος
θα’πρεπε να μας τα βλογάει ; Εσύ που δεν έχεις παιδί με τέτοιο δάσκαλο ή ο Πάγκαλος
που’λεγε ότι κάνουμε ιδιαίτερα με 25.000 δραμές την ώρα και ξυριζόμαστε μόνο για να πάμε στα
μπουζούκια; Μα για να πάμε στα μπουζούκια πρέπει όντως να χρεώσουμε τόσα και για να
χρεώσουμε τόσα πρέπει να’χουμε πελάτη υπουργό, όπως αυτός, που δεν θα μπορεί και να
*«…εξόν από τη μάνα μας και τα παιδιά μας τι άλλο νομίζεις πως θα θυμόμαστε ρε; Κάνα καλό δάσκαλο,
την πρώτη μας γκομενίτσα και κανένα μερακλίδικο τραγούδι…»
43
μιλήσει αφού μας φώναξε για ιδιαίτερο ενώ απαγορεύεται. Τώρα τι θέλει; Να παρανομούμε για
πάρτη του και να του κάνουμε και οικονομία; Εκτός αν για λόγους νομιμότητας φώναξε καμιά
φίρμα κι όχι δημόσιο υπάληλο. Ε, 50.000 παίρνουνε οι φίρμες, του’κανε και οικονομία και
φωνάζει από πάνω; Και τον θέλει και ξυρισμένο; Ο υπεραπασχολημένος θα του χρεώσει και την
ώρα ξυρίσματος. Αν ρωτάς αν βλογάω και τα δικά μου γένια, μου αρκεί που μου τα βλόγησε
συνάδελφος που ας βλογήσω τα δικά του εδώ και τώρα: Από τον φίλο Τάσο που έπαιζε κάθε
βδομάδα και για τους μαθητές και για τους γονείς και για μας φοβερές ταινίες (απ’το Σινεμά
Παράδεισος, μέχρι τον τελευταίο Σαμουράι, και από «τα παιδιά της χορωδίας» μέχρι τον
Αλέξανδρο Νιέφσκι και από την «όγδοη μέρα» μέχρι τις «νύφες» και…και…και… και που
κρεμούσε στον εβδομαδιαίο πίνακα ειδήσεων στο διάδρομο στίχους μαθητών, έμαθα ότι
υπάρχουν και πράγματα σαν και τα εξής που έκανε, διδάσκοντας και φωτογραφία ταυτόχρονα:
φωτογράφιζε ένα παιδί μια σειρά φωτογραφιών , έβαζε μετά λεζάντες, και μετά αφαιρώντας τις
φωτογραφίες έμεναν οι λεζάντες σαν ποίηση. Από τέτοιο Τάσο λοιπόν είχα τη τιμή να λάβω για
μια ανάρτηση την εξής απάντηση: «…Γιάννη έχεις καταγραφεί στη συνείδησή μου ως ο
Ντ’Αρτανιάν της μνήμης και της παράδοσης…». Να σου πω για σχολείο σε χωριό με εβδομάδα
ολόκληρη πολιτιστικών εκδηλώσεων τον Ιούνιο και με συναυλίες, εικαστικά, παραδοσιακούς
χορούς, αερομπικ ντάνσιν, θέατρο και…και…και… ;. να σου πω και για δασκάλα, της νέας-νέας
γενιάς μάλιστα, που με τρίωρη παράσταση μουσικής αναδρομής από τα χάλυ γκάλυ και απ’το
if I had a hammer μέχρι τις ρεμπέτικες κομπανίες και μέχρι τώρα, διηγήθηκε χωρίς να
εμφανίζεται καθόλου η ίδια, δεκαετίες ολόκληρες με δυο παιδάκια δημοτικού ντυμένα σε στυλ
«Αγάπη μου παλιόγρια» του Τσιφόρου» να λένε, σαν μάλλωμα του παππού στους νέους, για
την μουσική τότε που αραβωνιαστήκανε, την μουσική ύστερα που παντρευτήκανε, που κάνανε
παιδιά και που φύλαγαν μη γίνει τίποτε στα πάρτυ κλκλπ και με τα άλλα παιδιά να υποδύονται
τις αναμνήσεις τους; Θέλεις να σου πω για πιτσιρικάδες Α Λυκείου, σε κανονικό Λύκειο κι όχι
σε καλλιτεχνικό, να παίζουν Τσέχωφ και Κοκτώ σαν επαγγελματίες; Και μιλάμε σε Αθήνα, όχι
σε χωριό στο οποίο οι μικρές αποστάσεις κάνουν εύκολη την παραμονή στο σχολείο (και έτσι
παίξανε ολόκληρο το «το μεγάλο μας τσίρκο» και το «η μικρήμας πόλη» την ίδια χρονιά. Μπορεί
το χωριό να’ναι το μέγεθος κυττάρου που να μπορεί να λειτουργεί με τον βέλτιστο τρόπο ο
συνδυασμός προσωπικής επαφής και πολιτιστικής ζωής αλλά και στην πόλη, που αυτό έχει τόσα
εμπόδια, το σχολείο είναι, σε μέγεθος, σαν χωριό-κύτταρο και θα μπορούσε λειτουργεί
παρομοίως, απλώς είναι χωριό μόνο ανηλίκων. Για ενήλικους είναι πιο δύσκολο, αλλά όχι
αδύνατο, να αποφύγουν τις δυσλειτουργίες της πόλης, το’χει μελετήσει το θέμα ο σοφός που
λέγαμε. Πάμε ξανά στο θέμα μας. Άλλη ένσταση; Α! Ρώταγες και για μαθητές αν κάθονται εκτός
ωραρίου, εν μέρει αυτό απαντήθηκε αφού αυτά που σου’πα τα κάνουνε μαζί μαθητές και
καθηγητές, αλλά ας πάω και χώρια στο θέμα αυτό:»
6. Αν μαθητές θεωρήσουν ότι 1. Θέλουν οπωσδήποτε να τραγουδήσουν σε μια χορωδία γιατί αφού δεν είμαστε
μουσικό σχολείο δεν πειράζει αν είναι φάλτσοι, και κανείς δεν μπορεί να τους στερήσει την χαρά της συμμετοχής,
τότε θα δεις αν μπορείς να βρεις καμιά άλλη εκδήλωση που να τους αρέσει 2. Αν μετά σου πουν «ναι αλλά η άλλη
εκδήλωση θα μου δικαιολογεί απουσίες να χάνω μαθημα όπως και στη χορωδία;» 3. Αν μετά η χορωδία σου πει
«χρειαζόμαστε κι άλλους, ας είναι φάλτσοι, αλλά θα σου πούμε εμείς ποιούς» 4. Αν μετά σου πουν ότι θα σου πουν
εκείνοι ποια τραγούδια θα πουν είτε διοτι αυτά ξέρανε από δημοτικό και δεν γίνεται να νοστιμήσει γιορτή χωρίς αυτά
είτε γιατί αυτοί ξέρουνε ποια τραγούδια (ραπ κυρίως) σπάνε τα στερεότυπα, προκαλούν και αρέσουν και 5. Αν
ακουστείς μέχρι το απέναντι κτίριο φωνάζοντας ότι έτσι που πάνε , όχι απλώς μη μαθαίνοντας τίποτα από άλλους
αλλά και κτίζοντας συστηματικά την αυτοδιαιώνιση των μεγαλύτερων μαλακιών που υπάρχουν και διαλέγοντας ένακι-ένα τα χειρότερα ελαττώματα της κοινωνίας όχι να τα διακωμωδήσουν αλλά να τα υιοθετήσουν, και άρα να τα
βράσεις τα στιχάκια που θα τραγουδάνε και που οι άλλοι θα ακούνε, αφού θα λένε π.χ. λόγια του Παναγούλη που ούτε
οι ίδιοι δεν θα ξέρουν τι εννοούν, και θα’χουν μόνο εμπεδώσει κλίκες στη χορωδία, μοιρασιά λούφας σε απουσίες και
κοπάνες, αδράνεια και πορεία με αυτόματο πιλότο κλπ και 6. Αν τοτε σε πούν τρελλό που είσαι ο μόνος που τα
πάιρνει στα σοβαρά όλα αυτά διότι οι ίδιοι δεν τα παίρνουν, και αν είτε από αλληλεγγύη προς τους θιγομένους είτε
από απειλή εξοστρακισμού με εντολή των θιγομένων (ή κι από συδυασμό των δυο) δεν σου έρθει κανείς για
συνεργασία, τότε τι κάνεις; Τους δείχνεις την εξής γνωστή φωτογραφία απ’το ίντερνετ και τους λες το εξής γνωστό
ανέκδοτο που κάποτε ήταν και πόστερ;
44
Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα αντικομφορμιστικό χελιδόνι που όταν το φθινόπωρο τα άλλα έφυγαν για τις θερμές
χώρες αυτό αποφάσισε να παραμείνει εκεί που ήταν. Σύντομα κατάλαβε το λάθος του και είπε να ξεκινήσει μόνο του για
τον Νότο. Το κρύο όμως δημιούργησε πάγο στα φτερά του και δεν μπορούσε να τα κινεί ελεύθερα και μη μπορώντας να
πετάξει έπεσε σε μια αυλή που κοντά είχε ένα στάβλο. Πέρασε από κει μια γελάδα και του έριξε μια κουράδα. Το χελιδόνι
νόμισε πως ήρθε το τέλος του. Αλλά κάτω απ’την κοπριά ζεστάθηκαν τα φτερά του κι ο πάγος έλιωσε και χαρούμενο που
μπορούσε να τα κινεί άρχισε να τιτιβίζει. Το άκουσε μια γάτα, πλησίασε, τόβγαλε απ’την κοπριά και τόφαγε. Ηθικά
διδάγματα:1ον Όποιος σε χέζει δεν θέλει κατ’ανάγκη το κακό σου 2ον Όποιος σε βγάζει απ’τα σκατά δεν θέλει
κατ’ανάγκη το καλό σου 3ον και κυριότερον: Αν νιώθεις μια γλυκιά θαλπωρή κάτω από ένα όγκο από σκατά, κράτα το
στόμα σου κλειστό.
Αν μετά τους εξηγήσεις ότι οι πινγκουίνοι το πρωί πριν βουτήξουν στο νερό πάνε και σπρώχνουν κάναν διπλανό τους
να χάσει την ισορροπία του και να πέσει εκείνος πρώτος μη τυχόν και κυκλοφορεί το τέρας που βλέπουμε και που τους
αρπάζει ήδη πριν φτάσουν στο νερό και αν εκείνη την στιγμή θυμηθείς ότι όταν τ’άκουσαν αυτό οι Βαγγέλης και
Γιώργος του πρώτου θρανίου χαμογέλασαν ταυτόχρονα, γυάλισε το μάτι τους ταυτόχρονα, και έδωσαν από μια γερή ο
ένας την πλάτη του άλλου λέγοντας ταυτόχρονα «Ρέ τον Γιώργο!» και «Ρέ τον Βαγγέλη!» αντιστοίχως, τότε τι κάνεις;
(αφού σταματήσουν πλέον τα γέλια όλων και φυσικά και τα δικά σου (Προσωπικά απ’τα πιο σπαρταριστά πουχω
ρίξει στη ζωή μου) Να τι κάνεις:)
1. Θυμάσαι ότι βρίσκεσαι μπροστά σε παιδάκια κι όχι σε ξερόλες που έχουν διαβάσει μόνο Ιντυμέντια στη ζωή τους
και νιώθουν μια γλυκιά θαλπωρή κάτω από τον όγκο από σκατά του δικού τους κομφορμισμού και τρομάζουν να
πουν κατι διαφορετικό μη πηδήξει η Ιντυμεντια και τους εξοστρακίσει λες και το για το σύγχρονο «αντισταθείτε»
αρκεί το να αντισταθούμε «στον περσικό τάπητα των πολυκατοικιών» ή λες και για το νέο «χαιρετίσματα λοιπόν στη
εξουσία» αρκεί να μη φοράμε παπιόν αλλά να’χουμε κοτσίδα.
2. Λες στον εαυτό σου «Ρε άνθρωπέ μου, θυμάσαι τη συνέντευξη του Τσόμσκυ που’λεγε ότι τότε που’θελε να μιλήσει
για το Βιετνάμ και είχε για αίθουσα την εκκλησία, και μαζευόταν τέσσερις, ένας ο εαυτός το, ένας ο διοργανωτής
ένας ακροατής, κι ένας που’ρχόταν για να ζεσταθεί, και για να’ρχονται κι άλλοι διάβαζε και για άλλα θέματα να βάλει
στις αφίσσες , για να έρθουν κι άλλοι και να τους πει και για το Βιετναμ; Τι θαλεγε αν άκουγε για μας στην Ελλάδα;
Θαλεγε: “Ρε εσείς οι Έλληνες αν βάλετε κανα τραγούδι και κανα ανέκδοτο σίγουρα θα εγκλωβίσετε όχι τέσσερις ,
σαράντα τέσσερις! Κι αν είναι παιδάκια, ακόμα και να μη πείτε τίποτα τελικά για την κρίση, ένας αυτοσκοπός θα’χει
ήδη συντελεστεί. Σ’αυτή την ηλικία, η ανάλυση της κρίσης είναι ο αυτοσκοπός και τα άλλα το μέσον ή το αντίστροφο;
Και σε τέτιο επάγγελμα , καθηγητές, χρειάζεται να ψάχνετε αλλού ακροατές; Θα μου πεις κι εγώ καθηγητής (στο εμαϊ-τι) είμαι αλλά………”» (εμείς ας ξαναγυρίσουμε στο θέμα μας)
3. Λες στον εαυτό σου. «Ούτε να σκοτωθούμε να μιλήσουμε σε ενήλικους αν είναι κουφοί κι απλώς χάνουμε χρόνο
(«στου κουφού την πόρτα παρ’την πόρτα και φύγε») ούτε να μιλάμε μόνο σε παιδάκια σαν μαθητοπατέρες . Σε λίγο
θα’ναι ενήλικες και τα ίδια κουσούρια (κλίκες κλπ) θα ταχουν με τρόπο ασυγχώρητο, τώρα τάχουν με τρόπο που είναι
ντροπή να τα συνεριζόμαστε. Μα πού αρχίζει, πού τελειώνει και, πιο πρακτικά, πού βρίσκει ρωγμή να χωρέσει για να
δράσει η ευθύνη μας; πού ακριβώς μεταξύ του «πολύ αργά» και του «πολύ νωρίς»;. Εδώ τι «παρέμβαση» χρειάζεται;
Κι όσον αφορά την αλληλεγγύη σε μαλακίες , αν ήμουν στη ηλικία τους και μου φώναζαν μπροστά στην κοπέλλα
μου ή την συμμαθήτριά μου, ή αν μπροστά μου, φώναζαν στην κοπέλλα μου ή στην συμμαθήτριά μου, δεν θα
στήλωνα κι εγώ τα πόδια σαν πεισματάρης γάϊδαρος ακόμη κι αν ήξερα ότι έχω άδικο και ότι λέω μαλακίες;»
4. Από ψυχολογία μαθητή κατά ηλικίες, λίγο πολύ όλοι ξέρουμε ότι στην Α΄ Λυκείου τα παιδιά κινούνται μεταξύ
τρυφερότητας παιδικής και ερωτικής, στην Β΄Λυκείου, μεταξύ μαγκιάς ερωτικά επαναστατικης και μαγκιάς κοινωνικά
επαναστατικής,και στην Γ΄Λυκείου τους έχει αναβληθεί η μαγκιά αφού έχει εμφανιστεί ο πινγκουινοφάγος που τώρα
λέγεται «πανελλήνιες» και με κάθε παραπάτημα μπορεί «να σε φάει η μαρμάγκα», ναχεις ισόβιες συνέπειες κλπ κλπ
Όκεϋ, πάνε όλα αυτά σε κάποιο «δια ταύτα»; Ναι, μα πριν το δούμε ας πούμε και αν η τέχνη μπορεί ακόμη να’ναι και
παρέμβαση, εκτός από τροφή ψυχής, που σίγουρα είναι.
45
Θα το δούμε πολύ καλύτερα αν ξεκινήσουμε από ένα σπουδαιότατο μέλος «της γενιάς του ’30»:
Το ’30 έγιναν, νε διεθνή επιτυχία και πάλι, οι δεύτερες Δελφικές εορτές (οι πρώτες είχαν γίνει το ’27) που
ήταν το όραμα του Σικελιανού. Το όραμα αυτό είχε στηριχθεί από οικονομικά και χορογραφικά και
σκηνογραφικά μέχρι και στην παραμικρή λεπτομέρεια, π.χ. ποιος θα υφάνει στον αργαλειό τα ρούχα του
χορού των Ωκεανίδων από την γυναίκα του Σικελιανού Εύα Πάλμερ, κόρη μεγιστάνα που ήταν θαυμαστής
του ποιητή Γουώλτ Γουίτμαν και ιδρυτής του «Ομίλου» που είχε σκοπό το γεφύρωμα όλων των
πολιτισμών (ήταν δηλαδή ο αντίποδας της παγκοσμιοποίησης που βασίζεται στη «σύγκρουση των
πολιτισμών»). Η Εύα γνώρισε το Σικελιανό στην Αγγλία (η αδελφή του είχε παντρευτεί τον αδελφό της
μεγάλης χορεύτριας Ισιδώρας Ντάνκαν) και τον θεώρησε όχι απλώς Ελληνικό αντίστοιχο του Γουώλτ
Γουίτμαν αλλά θεό και, πριν την επιστροφή του στην Ελλάδα, «έτρεξε ικέτις» στο πατρικό του στην
Λευκάδα* (ο πατέρας του ήταν δάσκαλος Αγγλικών) να ζητήσει να τον πείσουν να την παντρευτεί και
έγραψε στην πρώτη της αγάπη που την είχε μυήσει στον έρωτα «…Εσένα αγαπώ αλλά αν δεν τον
παντρευτώ δεν θα δεχτεί να χρησιμοποιήσει την περιουσία μου για το Δελφικό του όραμα…»
(http://ellinaenamilo2.blogspot.com/2011/10/blog-post_10.html ) κοινώς**«τον εξαπάτησε για να της επιτρέψει
να της τα φάει», τα φάγανε μέχρι σχεδόν πλήρους χρεωκοπίας, τα κείμενα των τραγωδιών τα δώσανε και
δωρεάν κατά την ρήση του Χριστού «δωρεάν λάβατε δωρεάν δότε» (κυριολεκτικά: δωρεά Θεού για τον
Σικελιανό η Ποίηση και δωρεά Εύας τα χρήματα, δωρεά πατρός για την Εύα τα χρήματα, δωρεά Θεού η
γενναιόδωρη καρδιά της και η καλλιτεχνική ευφυία της) μετά χώρισαν (γιατί όχι;! Τι τους εμπόδιζε; Μόνο
25 χρόνια έμειναν παντρεμένοι οι άνθρωποι, ένα παιδί κάνανε και δυο Δελφικές γιορτές) και η Εύα πήγε
στην Αμερική και ο Σικελιανός παντρεύτηκε την Άννα που τον είδε σαν άνθρωπο και όχι σαν θεό κι
έζησαν σε «καμαρούλα μια σταλιά δυο επί τρία» που λέει κι ο Πουλόπουλος. Στην κατοχή είχαν βέβαια
την επιλογή να πάνε στην Αμερική ή στην Αγγλία αλλά προτίμησαν να’ναι κοντά την Ελλάδα στις
δοκιμασίες της κι όπως γράφουν (ο Λουντέμης αν θυμάμαι καλά) «Τον θυμούνται στα συσσίτια να
περιμένει την σειρά του κρατώντας το τενεκεδάκι του με ηρεμία άρχοντα». Θυμάμαι κάπου και γραπτό
της Άννας «Μ’άκουσε που έλεγα με την γειτόνισσά μας να βάλουμε στο καντήλι από τ’άλλο λάδι, και το
καλό να το φυλάξουμε και φώναξε «Μα τι είν’αυτά που λέτε, στον Θεό θα δώσουμε απ’το βήτα λάδι;» και
φώναξε τόσο δυνατά που στενοχωρήθηκε γιατί το κατάλαβε ότι κι εμείς στενοχωρηθήκαμε». Εμ , έτσι
είναι. Το βήτα λάδι στον Θεό; και μάλιστα αυτοί που λάβανε και δωρεάν απ’αυτόν; Για να πούμε ότι η
Εύα Πάλμερ αντιπροσώπευε αξίες της γενιάς του ’30 δεν αρκεί να πούμε το νούμερο ’30 από τις δεύτερες
Δελφικές εορτές, πρέπει να αποδείξουμε ότι και τα μέλη της γενιάς του ’30 όντως θα ξόδευαν τα λεφτά
τους για τέτοιους σκοπούς αν τα είχαν. Δεν είχαν, άρα πώς θα το αποδείξουμε; Ας δείξουμε έναν Έλληνα
που έκανε κάτι ίδιο κι ας έζησε λίγο νωρίτερα, 1821-1894, δηλαδή πέθανε όταν η γενιά του ’30 ήταν
μωρά. Λεγόταν Στέφανος Ξένος, θεωρείται ο εισηγητής του ιστορικού μυθιστορήματος στην Ελλάδα (βλ.
Βικιπαιδεια ή το βιβλίο «Στέφανος Ξένος. Σκηνές από το δράμα του Ελληνισμού» του Ζ. Καυκαλίδη) και
αφού έβγαλε το αρχικό του χρηματικό κεφάλαιο γράφοντας στα Αγγλικά το Η ηρωϊς της Ελληνικής
Επαναστάσεως : ήτοι σκηναί εν Ελλάδι από του έτους 1821-1828 έγινε με τα χρήματα αυτά μεγιστάνας, ως
εφοπλιστής, τα ξόδεψε όλα για την Ελλάδα προσπαθώντας μέχρι και την απελευθέρωση της Θεσσαλίας
μέσω αγοράς της από την Τουρκία, και πέθανε κυριολεκτικά χωρίς καν λεφτά για την κηδεία του (με το
κάρο του δήμου τον πήγαν, και με συνοδεία της εγγονούλας του). Πάμε λοιπόν προς το «δια ταύτα»: Ο
πολιτισμός του είδους που μπορεί να κάνει παρέμβαση με το να αγγίξει «μάζες» χρειάζεται όχι μόνο
«αυτοκαταστροφικές»(;!) καλλιτεχνικές ιδιοφυίες αλλά και την μεσολάβηση ιδιοφυών κριτικών τους που
να είναι και πλούσιοι και «οικονομικά αυτοκαταστροφικοί». Έπρεπε να «αυτοκαταστραφούν» Πάλμερ και
Σικελιανός για να φτάσει στις «μάζες» σαν έργο ήδη ξακουστών κι όχι μουρλών κάποιο Πνευματικό
Εμβατήριο από κάποιον επίσης «αυτοκαταστροφικό» Θεοδωράκη; Τι σημαίνει «αυτοκαταστροφικός»; 3,4
Αυτός που απλώς ζει με όσα και οι μη αυτοκαταστροφικοί άλλοι ενώ θα μπορούσε να ζει με περισσότερα;
*Γύρω στο ’95 έτυχε να’μαστε εκεί με τη γυναίκα μου , γινόταν και κάποια πολιτιστική εβδομάδα, ρωτήσαμε
φοιτητές, που πούλαγαν εισιτήρια για την Αρβανιτάκη, πού είναι το σπίτι του και δεν ξέρανε, όμως αυτός που όχι
μόνο ήξερε αλλά μας πήγε κιόλας, ήταν ο σκουπιδιάρης. Το ξαναθυμηθήκαμε όταν βγήκε το σήριαλ «Περί ανέμων
και υδάτων» και βλέπαμε τι έλεγαν ο Μπάμπης κι ο κουρέας για τα παιδια τους Άννα-Μαρία και Άγγελο και γενικά
για την γενιά τους…
** …κοινώς (ή μάλλον δηλαδή. Το «κοινώς» σαν συνώνυμο του «δηλαδή» το λέμε όταν επεξηγούμε κάτι με κάτι πιο
κοινό που γίνεται πιο συχνά, εδώ έγινε κάτι λιγότερο κοινό αφού γίνεται μάλλον λιγότερο συχνά)
3(
δεν είπαμε αυτοκτονικούς μαλάκες που αυτοκτονούν με ναρκωτικά αφού εκπληρώσουν και το Αμερικανικό όνειρο)
4
Ο Καστοριάδης μια φορά που τον ρώτησαν αν μετάνιωσε που δεν γύρισε στην Ελλάδα είπε «Αν γύρναγα θα’μουν
άλλος ένας άνθρωπος που’φαγε η Ελλάδα». Τα άμεσα συμφραζόμενα δεν ήταν αρκετά για να συμπεράνει κανείς αν
εννοούσε ότι το έργο του (φιλοσοφία +…+…+…) ήταν τέτοιο που στην Ελλάδα απλώς θα πήγαινε στράφι ή αν
εννοούσε κι ότι άνθρωποι τύπου Ρίτσου, Θεοδωράκη του φαίνονται «φαγωμένοι» απ’την Ελλάδα…(θα επανέλθουμε)
46
Όλοι οι ψαράδες και αγρότες στην Αίγινα που, σαν τον Σικελιανό, είχαν καμαρούλα 2Χ3, ένα πιάτο φαϊ,
και όλο το Αιγαίο κι όλα τα περιβόλια δικά τους στα μάτια τους και στην ψυχή τους αλλά όχι δικά τους
σαν ιδιοκτησία να τα νέμονται, ήταν κατεστραμμένοι; Και ο Σικελιανός ήταν αυτοκαταστροφικός που
ήταν από ένα σημείο και μετά κι αυτός έτσι κατεστραμμένος; και εξ επιλογής, διότι είχε γνωρίσει και
«καλύτερα»; (Πώς θα’ταν τα καλύτερα; π.χ. θα’χε βίλλα στο ίδιο τοπίο για να το βλέπει από βεράντα αντί
από αυλίτσα; Γιατί; Θα ανέβαινε το τοπίο στη βεράντα να κάτσει σε σαιζ λονγκ να θαυμάσει μαζί του την
θέα;). Και τι σημαίνει «εξ επιλογής»; Για να έχει την βίλλα θα έπρεπε να μην έχει κάνει τις Δελφικές
γιορτές; Για τον Σικελιανό που είναι συνώνυμός τους αυτό δεν θα’ταν Η ΑΠΟΛΥΤΗ καταστροφή; Θα
την επέλεγε; Και πες πως είχε προσγειωθεί και είχε προτιμήσει την βίλλα. Η Εύα γιατί να δώσει τα λεφτά
σε αυτόν κι όχι σε άλλον που ήθελε βίλλες; (τις οποίες βίλλες η ίδια τις είχε, σε όλο τον κόσμο, αλλά τις
πούλησε για να της τις φάει ο Σικελιανός για τις Δελφικές γιορτές) Άρα μη λέμε μαλακίες για
καταστροφές, επιλογές κλπ. (για αυτοκαταστροφή όσων επέλεξαν Μακρόνησο να μιλάνε οι
Θεοδωράκηδες. Ο ίδιος μας φαίνεται κατεστραμμένος; Μα τα’χουμε πει αυτά, δεν επιστρέφουμε*)
Δια ταύτα 1ον: Πρέπει τα προγράμματα ανθρωπιστικών σπουδών (humanities) που διδάσκονται διεθνώς
να συμπεριλάβουν και ερεθίσματα που να δίνουν, σε τωρινούς νέους με πολύστροφα μυαλά ικανά για
αυριανά λεφτά τύπου Στηβ Τζομπς, συνειρμούς και για το πώς να πάρουν στροφές για αυτοκαταστροφή
εποικοδομητική και για τον εαυτό τους και για την κοινωνία, κι όχι μόνο για το πώς θα εκπληρώσουν το
Αμερικάνικο όνειρο για να γίνουν σεβαστοί στον κάθε φουκαρά (συμπεριλαμβανομένου και του φουκαρά
εαυτού τους) που το ονειρεύεται, να πάρουν δηλαδή τα μυαλά τους και καμιά στροφή όπως πήραν τα
μυαλά των προικισμένων «αυτοκαταστροφικών» που είδαμε εδώ και του αυτοκαταστροφικού τους
ινδάλματος που έλεγε «Αγαπάτε αλλήλους» (ο «ουτοπικός κομμουνιστής» Θεοδωράκης έλεγε οτι αυτή η
φράση τον επηρέασε πάρα πολύ, κι ο Νιτσεϊστής Καζαντζάκης*** σαν πιο αγαπημένο του ήρωα στα
βιβλία του τον Χριστό του «Τελευταίου πειρασμού» θεωρούσε. Κι ο Σικελιανός στις Δελφικές γιορτές
για το διεθνές κοινό, την σύνθεση του επαναστάτη Προμηθέα με τον επαναστάτη Χριστό ήθελε να
διοχετεύσει). Το αν έχουμε ή δεν έχουμε κατι χειροπιαστό για παράδειγμα «διδακτέας ύλης» σε τεόια
προγράμματα θα το κρίνει κάποιος αν διαβάσει μέχρι τέλους το παρενθετικό λινκ που έχουμε ξανααναφέρει (μπαίνουμε κι από εδώ). Θα αναρωτηθεί κάποιος «Καλά , μας λέει οποιοσδήπτε ή οτιδήποτε ότι
ειναι εποχή με ρεύμα για αυτοκαταστροφικούς μεγιστάνες και για «μάζες» που να τους χρειάζονται και
που κι αυτοί να τις χρειάζονται και που θα χρειάζονται τα πουλιά του Κάντο Χενεράλ να τραγουδάει την
αυτοκατστροφή τους με όρους Αριστοφανικών ορνίθων;» Απάντηση: Αν ρωτάς σε επίπεδο
μυθιστορήματος απλώς πάτα στο εδώ μπλε: Ralph Nader's novel Only the Super-Rich Can Save Us! : The
New ... Αν ρωτάς στο επίπεδο πραγματικότητας βλ. γκουγκλ για το τι έκανε και κάνει το το Wikileaks και
το πού βρίσκεται και τι αντιμετωίζει ο εμπνευστής του, ο Julian Assange. Αν ρωτάς για γεγονότα κι όχι
για τα τραγούδια περί «μαζών» ενημερώσου από γκουγκλ γιαTυνησία, για Ταχρίρ, για indignados, για
αγανακτισμένους, , για Wall Street occupiers, για occupiers of future, για world occupiers κλπ και βγάλε
μόνος σου συμπέρασμα αν ταιριάζουν σε όλες, σε κάποιες ή σε καμιά …
Διάλειμμα: Προσγειωνόμαστε ή απογειωνόμαστε; Όπως και να’χει, εκεί που θα καταλήξουμε θα’ναι το 7ο
Λύκειο Παγκρατίου απ’όπου ο όλος περίπατος ξεκίνησε, άρα στο τέλος θα’ναι σαφές το πού θα’μαστε
ακόμα και αν (ΑΝ) παραμείνει ασαφές αν είμαστε ακόμα σαν πουλιά στα σύννεφα σ’ένα παλιό
βενζινάδικο που λέει και το τραγούδι: ας τ’ακούσουμε: (http://www.youtube.com/watch?v=XKfcQ60OMB8 )
*Απλώς ας ολοκληρώσουμε την τελευταία υποσημείωση της προηγούμενης σελίδας: …ή αν εννοούσε (ο
Καστοριάδης) κι ότι άνθρωποι τύπου Ρίτσου, Θεοδωράκη του φαίνονται «φαγωμένοι» απ’την Ελλάδα που κάθε άλλο
παρά τους έφαγε! Έτερον εκάτερον το ότι κυριολεκτικά τους έφαγε και τους τρώει κάθε Ελληνική μαρμάγκα που
υπήρξε και που υπάρχει**. Η απουσία από παντού αναφορών του σ’αυτούς ή στον Ελύτη μάλλον δείχνει ότι όντως
φαγωμένους τους θεωρούσε (αν όχι τότε κι ο ίδιος ήταν μια μαρμάγκα γι’αυτούς) Προσωπικά, ακόμη και για το έργο
του (το φιλοσοφικό+…+…+…) θεωρώ ότι τελικά το έφαγε η άλλη «μαρμάγκα», η Γαλλική (και η Ελληνική
ακόλουθός της) με το χειρότερο φάγωμα που μπορεί να τύχει σε στοχαστή: να τον αναφερουν μεν Γάλλοι μα μόνο για
πράγματα που τα λέει και αυτός όπως πολλοί άλλοι αλλά ποτέ για εκείνα που λέει μόνο αυτός γιατί δεν τα κατάλαβαν
(φαινόμενο δηλαδή όπως σε εκείνο το Λούκυ Λουκ με τον (κακοποιό) Σαιξπηριστή που όλο έλεγε φράσεις τύπου
«όπως είπε κι ο Μάκβεθ «καληνύχτα» », «όπως είπε κι η Οφηλία «πώς από δω;» » κλπ κι όταν τον συνέλαβε ο Λούκυ
Λουκ και τον πήγε φυλακή και παραδίδοντάς τον του’πε «να ζει κανείς ή να μη ζει;» ο Σαιξπηριστής τον κοίταξε
απορημένος σαν να μην το’χε ακούσει ποτέ)Παραδείγματα τέτοιων ιδεών του θα πούμε σ’άλλη(μη μουσική) ανάρτηση
**Πως συνυπάρχουν το φαγωμα με το κάθε-άλλο-παρά-φάγωμα έχει ειπωθεί με πολλούς τρόπους στην ιστορία, ένας
απ’τους πιο ωραίους είναι κι ότι ο Μίκης 1.μια ζωή φορούσε μαύρα στις συναυλίες του «διότι ένιωθε παππάς» (του
Σικελιανού και του Ελύτη ως ιερουργών) και 2. Φόρεσε άσπρα στην συναυλία-ρεβάνς-της-ιστορίας στην Μακρόνησο.
***Άλλος αυτοκαταστροφικός κι αυτός!: Μετά τον θάνατό του και τον κινηματογραφικό Ζορμπά άρχισαν να
αγοράζονται τα βιβλία του, μια ζωή τσάι και παξιμάδι το πρωί, και το μεσημέρι ντοματοσαλάτα το καλοκαίρι και
φακή το χειμώνα έτρωγαν με την Ελένη, και κεφτέδες αν είχαν μουσαφιραίους.
47
Διάλειμμα 2ον: Ας δούμε μισό λεφτό μια παράγραφο από το βιβλίο του Νίτσε «Η Γέννηση της τραγωδίας από το
πνεύμα της μουσικής» και μετά συνεχίζουμε (το 2ο διάλειμμα. Στο 2ο και τελικό «δια ταύτα» πάμε μετά κι απ’αυτό)
«Απευθύνομαι αποκλειστικά σ’εκείνους που η επαφή τους με τη μουσική είναι άμεση, σε κείνους που
θεωρούν τη μουσική για μητρικό τους κόλπο και που η επικοινωνία τους με τα πράγματα αποτελείται σχεδόν
εντελώς από ασυνείδητες μουσικές σχέσεις. Απ’αυτούς ακριβώς τους αυθεντικούς μουσικούς ζητάω να μάθω,
πώς είναι δυνατόν να φαντασθούν ένα ανθρώπινο όν που η αισθαντικότητά του θα ήταν ικανή να βαστάξει
την τρίτη πράξη του Τριστάνου και της Ιζόλδης, δίχως τη βοήθεια του λόγου και της εικόνας, σαν μια
τεράστια σύνθεση καθαρά συμφωνική, χωρίς να πνιγεί ασφυκτιώντας υπό τη σπασμωδική ένταση όλων των
ινών της ψυχής; Ο άνθρωπος που όπως εδώ ακούμπησε, όπως θα λέγαμε, τ’αυτί του στην καρδιά της
Βούλησης του κόσμου, κι ένιωσε το φρενήρη πόθο ζωής να ξεχειλίζει και να πλημμυρίζει όλες τις αρτηρίες
του κόσμου, με τη βουερή ορμή ενός χειμάρρου, ή με το σιγομουρμουρητό ενός ρυακιού, που στριφογυρίζει
κυλώντας στους αναρίθμητους μαιάνδρους του, ο άνθρωπος αυτός θα μπορούσε να μη νιώσει την ψυχή του
ξαφνικά να θρυμματίζεται;»*
*Κάτι που παραπέμπει προς την παράγραφο αυτή έχουν και οι στίχοι για τα «αρτηριακά ποτάμια που υπήρχαν πριν
από την περούκα και τη καζάκα» που είχαμε δει απ’το «Αμερική, αγάπη μου» του Νερούντα, κι επίσης μια
παράγραφος από το «Αργώ ή πλούς αεροστάτου» του Εμπειρίκου** και, πιθανότατα, κι άλλα σχετικά που δεν έχει
τύχει να δούμε***. Οι στίχοι εκείνοι του Νερούντα και η παράγραφος του Εμπειρίκου είτε αποτελούν αναφορές στην
παράγραφο αυτή του Νίτσε (συνειδητά ή ασυνείδητα) είτε αποτελούν αναφορά στην ίδια ανθρώπινη εμπειρία στην
οποία αποτελεί υποσυνείδητη αναφορά και η παράγραφος του Νίτσε (πάνε δηλαδή κατά το «τα μεγάλα πνεύματα
συναντώνται» κλπ).
**Ας την παραθέσουμε: «…Τα μάτια του ντόν Πέντρο Ραμίρεθ εθόλωσαν...Είναι τάχα σωστό να παριστάνεις το μικρό
και κελαρίζον ποταμάκι , όταν έχεις τον Αμαζόνιο στο στήθος σου και μέσα στ’αρχίδια σου φωτιά;..Ο Ντόν Πέντρο
Ραμίρεθ έβλεπε τώρα νά κυλά μπροστά του ένας τεράστιος ποταμός, ένας ποταμός εδώ μέν απρόσιτος εις τήν
ναυσιπλοϊαν, από τήν κοχλάζουσαν ορμή τών νερών, ή από τήν ύπαρξιν μεγάλων υδατοπτώσεων, αλλού δέ γαλήνιος
καί προσιτός, ένας ποταμός, πού σέ άλλα σημεία ειλίσσετο κατά τρόπον πασιφανώς ηδυπαθή καί νωχελή, σέ κοίτην
βαθειά, διασχίζουσα ατέρμονες πεδιάδες καί πραιρίες, ενώ σέ άλλα σημεία, ωρμούσε μεταξύ απορρώγων καί
κατακορύφων βράχων, ή δασωδών ορέων , ενίοτε κορυφουμένων εις αλληλουχίας πανυψήλων ηφαιστείων, εν μέσω
βλαστήσεως τροπικής εκ πλατυφύλλων ή κωνοφόρων δένδρων παμμεγίστων, κάτω από τά οποία τυλίσσονται καί
εκτυλίσσονται κόβραι καί πύθωνες καί βόαι καί περπατούν βελούδινα ή στέκονται ν’αφουγκρασθούν, μέλαιναι
πούμαι, ή γογόσκιρτοι ιαγουάροι, ενώ υπεράνω , πετούν καί διασχίζουν τόν αέρα μυριόχρωμα βεγγαλικά πουλιών τού
παραδείσου. Καί ενώ εις άλλα μέν σημεία τού τεραστίου αυτού Αμαζονίου, ή Μανταλένα, ή Ζαμβέζη, τά νερά κυλούν
σέ ευδαίμονα καί αδιατάρακτον αλληλεγγύην μέ όλα τά στοιχεία , κυματίζοντα ελαφρά, ως πέπλος νεαράς
ταξειδιωτίσσης νεονύμφου επί γεφύρας γαμηλίου ατμοπλοίου, σέ άλλα σημεία, εχύνοντο μέσα σέ ζοφεράν καί πλήρη
αιμοφύρτων οιωνών ατμόσφαιραν βοώσης καταιγίδος. Καί ενώ τό ύδωρ έρρεεν, έτσι ή αλλοιώς , χαρμόσυνον καί
διαυγές , ή σκοτεινόν καί πλήρες πηκτής ιλύος, ανάλλαχτος πάντοτε καί παντού, μέσα στίς άπειρες εναλλαγές τής
φύσεως, διά μέσου τής οποίας έρρεεν, σέ όλες τίς όχθες του, και στίς χαρούμενες καί φωτεινές, καί στίς στυγνές καί
ερρεβώδεις, επάνω απ’όλα πρόβαλε , μέ γέλια καί μέ ιαχές, οτέ μέν χλιμιντρίζοντας , οτέ δέ αλαλάζων, ο Μέγας
Πάνας κορυβαντιών, μέ τό μεγάλο πέος του παντοτεινά εν στύσει...Ο ντόν Πέντρο Ραμίρεθ έβαλε τό χέρι του στό πέος
του. Σέ αυτό, εσκέπτετο, καί όχι στό μυαλό του, ώφειλε πάν ό,τι είχε κάμει. Τήν ευτυχίαν του καί τίς χαρές του, όλες
τίς επιτυχίες του, τόσον στον έρωτα, όσον καί στά άλλα. Σέ αυτό εδώ, εσκέπτετο, ψαύων τό πέος του καί τούς όρχεις
του. Σέ αυτό και αυτά. Ο Πέντρο Ραμίρεθ ησθάνετο πάλι μέσα του γαλήνην....Δέν έφταιγε αυτός..Έτσι τον έφτιαξε ο
εν σοφία τα πάντα ποιών-δηλαδή πολύ καλά....Έτσι τον έφτιαξε ο Θεός. Μακάρι να ήταν περισσότεροι άνδρες σαν και
αυτόν. Αμήν. Τά δάκρυα που πρό ολίγου τού εθάμπωσαν τά μάτια, καί πού μέ κόπον υπεράνθρωπον κατόρθωσε νά
συγκρατήσει...εν τέλει τώρα τρέξανε, διότι τά άφησε να τρέξουν. Αλλά δέν ήταν δάκρυα θλίψεως, ή μεταμελείας.
Τουναντίον, ήσαν δάκρυα κατανοήσεως τής ουσιαστικής εννοίας, δάκρυα ευγνωμοσύνης καί απολυτρωτικού
θριάμβου. Ο ντον Πέντρο Ραμίρεθ έσφιξε άλλην μίαν φοράν τό πέος του, καί έπειτα πήρε τήν εφημερίδα του καί
ήρχισεν πάλι νά διαβάζη...»
***Όχι βέβαια ότι ο καθένας που λέει κάτι σοβαρό για τη μουσική θα πρέπει άμεσα ή έμμεσα να το’χει πάρει από τον
Νίτσε! Μπορεί και να το’χει πάρει απ’την μουσική την ίδια όπως π.χ. η Κινεζούλα που λέγαμε ότι είπε στο «στην
υγειά μας, ρε παιδιά» ότι έμαθε Ελληνικά για να καταλάβει καλύτερα τη μουσική του Θεοδωράκη που έρχεται
κατ’ευθείαν απ’τον ουρανό και κατ’ευθείαν απ’τα βάθη της γης». Η δε παράγραφος αυτή του Νίτσε θυμίζει ειδικά την
μουσική του Θεοδωράκη σε φωτογραφικό βαθμό (προφανώς δεν έκανε Μίκης την μουσική του να θυμίζει Νίτσε,
απλώς ο Νίτσε πολύ-πολύ θα χαιρότανε να την έχει ακούσει και να’χει γράψει τόσα και τρείς φορές άλλα τόσα
γι’αυτήν!). Για το τι προκαλεί ο Μίκης κι η μουσική του πρέπει να παρατηρήσουμε ότι ακόμη και ανθρώπους σαν τον
Πάγκαλο τους κάνει να λένε πράγματα που αποκαλύπτουν, ακόμη και σε πιο τρίτους παρατηρητές, τις καλύτερες
δυνατές πτυχές του εαυτού τους , π.χ. στο ίδιο επεισόδιο του Σπύρου Παπαδόπουλου που μίλησε η Κινεζούλα είπε ότι
για όλους τους όταν ήταν νέοι ο Μίκης όχι απλώς τους έκανε με το άφταστο ύψος του να περνάνε μια περίοδο
πατροκτονικής επιθυμίας προς αυτόν αλλά και να συνειδητοποιούνε ότι δεν τους είναι ένα καταπιεστικό ταβάνι μα
ένας απέραντος ουρανός (και μάλιστα το’πε λίγο πριν μιλήσει η Κινεζούλα, όχι μετά ώστε να’χε επηρεαστεί, από
παλιά το’νιωθε με τέτιους όρους!)
48
Λοιπόν: Στην τηλεόραση πριν λίγο καιρό πέσαμε στο τέλος μιας συζήτησης μεταξύ Κ.Τσουκαλά
και Γ.Βέλτσου.Ο Τσουκαλάς, ειλικρινέστατα, έλεγε ότι πλην της βαθειάς απαισιοδοξίας που του
γεννά το πού βρισκόμαστε ομολογεί και την αδυναμα του για οποιανδήποτε πρόβλεψη αφού
όλα τα νοητικά εργαλεία που ξέρει να υπάρχουν ανατέμνουν τη σχέση αιτίου-αποτελέσματος εκ
των υστέρων και άρα η ανάλυση που κατανοεί το παρόν μας θα γίνει στο μέλλον αφού
αναδυθεί πρώτα ότι αναδυθεί εκ του μηδενός στο οποίο βρισκόμστε και βαδίζουμε. Δεν
θυμάμαι κι αν άκουσα και απ’τον ίδιο να αναδιατυπώνει τους περιορισμούς των εργαλείων σε
μια φράση, του Χέγκελ, που λέγεται σε τέτοιες περιπτώσεις, «η κουκουβάγια της σοφίας έρχεται
αφού πρώτα πέσει η νύχτα», αλλά αξίζει εδώ ο αναγνώστης να βάλει στο γκουγκλ το εξής:
ange-ta, το κάλεσμα της ερήμου Ν. Μπινιάρης .Ο Βέλτσος, τιμιότατα, πρόσθετε στα περί
απαισιοδοξίας και ότι αναγνωρίζει και ένα μέρος ευθύνης και του ίδιου και συναδέλφων του στο
ότι δεν είχε, και δεν έχει, αποδεσμευτεί αρκετά από συμβιβασμούς που καθυστέρησαν τα όσα θα
μπορούσε να έχει συνεισφέρει στην καταγγελία κακώς κειμένων αμέσως μόλις είχαν γίνει ορατά.
Αμέσως πριν απ’αυτό κάτι είχε πει που ή δεν το πρόλαβα πλήρως ή το θεωρούσε γνωστό από
κάτι που είχε ήδη πει στην ίδια ή σε προηγούμενη εκπομπή του, κάτι σαν «δεν το εννοώ
Λορεντζατικά, σαν τα περί χαμένου κέντρου, ούτε Γιανναρικά». Δεν ξέρω τι εννοούσε ο ίδιος, θα
πω τι ξέρω εγώ περί των ιδίων θεμάτων και πού ταιριάζουν εδώ, και μάλιστα ταιριάζουν τόσο
πολύ που, πριν το τέλος του 2ου διαλείμματος στο οποίο βρισκόμαστε, τα βάζω σαν προθέρμανση
για το τελικό «δια ταύτα» του παρόντος περιπάτου: Τον Ζήσιμο Λορεντζάτο, μέχρι στιγμής τον
είδαμε απλώς σαν τον άνθρωπο που πληροφόρησε εμάς τους Έλληνες για την επιστολή του
αρχηγού Σηάττλ στον big chief στην Ουάσινγκτον (όχι ότι θα ήταν λίγο κι αυτό!). Αλλά
εμβάθυνε πολύ και στον Σικελιανό , στο βιβλίο του «το χαμένο κέντρο», το οποίο μπορούμε να
φανταστούμε πού (περίπου) θα το πήγαινε, αφού έχουμε δει αποσπάσματα του Σικελιανού που
ταιριάζουν σε θέμα με τέτοιο τίτλο (εκεί με τα αποσπάσματα από Μάμφορντ κι από Γκιμπράν)
Ο Γιανναράς στα καλύτερά του γράφει κι αυτός τέτοια… στα χειρότερά του τον πιάνει, για να μη
φραγκέψουμε, να γίνουμε «Φαναριώτες», λες και οι Τούρκοι θα ήθελαν να μας προσλάβουν ως 10 εκατομμύρια
Φαναριώτες κι όχι ως κάτι άλλο, ή λες και ο Ελύτης που θεωρούσε σαν επαρχιωτισμό να γίνει σαν τους Βόρειους, και
σαν δορυφοροποίηση της Ελλάδος την Βορειοπληξία και θεωρούσε τον Μεσογειακό Νότο σαν Ήλιο της Ζωής και
τους Βόρειους σαν πλανήτες του (στο θέμα ζωή, όχι στο θέμα «ανταγωνιστικότητα») , και λάτρευε τον Παπαδιαμάντη
όσο και ο Γιανναράς, χρειαζόταν να’χει παρόμοιες παρωπίδες και να μη βλέπει ότι ακόμα και οι ούτως
Μεσογειοποιημένοι Τούρκοι δεν έχουν καμιά όρεξη να μας κάνουν Φαναριώτες. (ούτε κι έχουμε τα προσόντα όλοι.
Προσωπικά δεν τα’χω, ο Πάγκαλος κι ο Βενιζέλος ίσως; ...Ή ο Γιωργάκης; Αν τα’χει γιατί τον λέει «ολίγιστο» ο
Γιανναράς; Για Φαναριώτης καλό ζεϊμπέκικο ξέρει αλλά για Έλληνας απαίσιο) Τέρμα οι μαλακίες κι οι ειρωνείες σε
έναν άνθρωπο που επί 40 χρόνια, από φοιτητής, διαβάζω κι αγαπώ τα βιβλία του και τις επιφυλλίδες του*
Αγαπητέ Γιώργο, μη το ψάχνετε κι άλλο γιατί απομακρύνεστε απ’την ουσία ακόμη πιο πολύ,
βεβαίως και δεν υπάρχει πρόβλεψη περισσότερη από την εκ των υστέρων,της κουκουβάγιας του
Χέγκελ, αλλά για την επαφή με το κέντρο δεν χρειάζεται να καταλαβαίνει κανείς και τους
στίχους του Σικελιανού και του Ελύτη, αρκεί η μουσική τους και οι πράξεις τις οποίες θα
υποκρούει η νυν, ή κάποια νέα, μελοποίησή τους. Η δε κουκουβάγια σοφότερα λόγια απ’τα
(κατανοητότατα) του Σηάττλ δεν θα πει, μακάρι όσα διαδραματιστούν να ετυμολογούν τελικά
λόγια όχι αποχαιρετισμού όπως είναι τα δικά του (ακόμα και τώρα που το μπλέξιμο δεν είναι καν
με σφάχτες εκ του σύνεγγυς αλλά με γκόλντεν ζόμπι). Αρκετή και η προθέρμανση για το τελικό
«δια ταύτα», τέρμα και το 2ο διάλειμμα, πάμε στο 2ο, και τελικό, δια ταύτα:
*Στην σύγχυσή του μάλλον συντέλεσε το ότι είδε πόσο επιδεικτικά αγνοείται ο Βασίλης Μαρκεζίνης από όλους τους
Έλληνες πολιτικούς και τους περισσότερους Έλληνες διανοούμενους και πόσο πολύ λαμβάνεται υπ’όψη (μέχρι και
υπουργός εξωτερικών έγινε) ο Νταβούτογλου. Εντυπωσιασμένος δεν πρόσεξε ούτε πόσα λάθη του βρίσκει ο
Μαρκεζίνης, ούτε πόσα λάθη, οι ίδιοι οι Τούρκοι αναλυτές, βρίσκουν ότι κανει ο Ερντογάν όταν επηρεάζεται από
αυτόν, ούτε πρόσεξε ότι οι αναφορές του Νταβούτογλου είναι συχνά παιδαριώδεις (προσωπικά δεν είμαι ειδικός στα
θέματά του για να’χω γνώμη, αλλά σε ένα θέμα που έχω γνώμη είναι για τα μπάζα: Αναφέρεται και στον Μάμφορντ
(τον σοφό που συχνά αναφέραμε) για να επικαλεστεί την κριτική του για την Δύση και να πει μετά ότι η Τουρκία έχει
την απάντηση σε αυτά με την πολυπολιτισμική της παράδοση. Αν τέτοιας βαρύτητας είναι και τ’άλλα που λέει τότε
να χάσω πάσαν ιδέα. ΟΚ, θα διαβάσω και ειδικούς…Ο Γιανναράς επίσης καλύτερα να διαβάσει τις συζητησεις κι
αναλύσεις που κυκλοφορούν για το πώς η πολυπολιτισμικοτητα δεν είναι φορέας της δημοκρατίας αλλά η ψευτοδημοκρατία των αυτοκρατοριών.Ή ας βάλει στο γκουγκλ το ange-ta το κάλεσμα της ερήμου Ν. Μπινιάρης που λέγαμε...
49
Δια ταύτα:
…(τα πολλά λόγια είναι φτώχεια*)…πάμε στα pdf του ΥΓ, δηλ:
Αλ Παγκράτι μπλούζ
Είθισται η καταγραφή εμπνεύσεων για το αυτονόητο να συνοδεύονται από το λινκ για την
σκηνή επιφοίτησης του Μπελούσι στο Blues Brothers, εκεί που είναι μαζί με τον Άκροϋντ κι
ακούνε τον Τζέιμς Μπράουν ως παπα-ροκά στην εκκλησία και του’ρχεται η ιδέα να
χρησιμοποιήσουν την ορχήστρα (the Band! The BAND!!) για να να σώσουν από την πτώχευση
το ορφανοτροφείο με τις καλογριές στο οποίο μεγάλωσαν ( στο σημείο 1:36 του λινκ
http://www.youtube.com/watch?v=P1KZ KZs-2YM ) Είθισται, επίσης, περίπατοι που, μετά από κάποια
επιφοίτηση, καταλήγουν στην τοποθεσία και την καθημερινότητα από τις οποίες ξεκίνησαν,
να βάζουν σαν τελικό μόττο τον τελευταίο στίχο της Θείας Κωμωδίας (που είχαμε δει και στην
μακρά παρένθεση που πέρναγε με λεπτομέρειες από τα λινκ για το «Ταξίδι στα Κύθηρα»), την
φράση δηλαδή «…και ξαναβρέθηκα κάτω απ’τον ουρανό που είναι γεμάτος απ’την αγάπη που
κινεί τ’αστέρια». Αν είμαστε στην Ελλάδα, τι θα’λεγε καποιος; «Από αγάπη δεν ξέρω, θα
δείξει, αλλά από αστέρια, δόξα τω Θεώ , έχει ήδη δείξει προ πολλού» αυτό δεν θα’λεγε; Κι αν
είμαστε νύχτα στην Αθήνα, και ειδικά στο άλσος Παγκρατίου, ποιανού στίχους θα τραγουδάγαμε
αντί του Θείου Δάντη και της Θείας Κωμωδίας; Του θείου Κηλαηδόνη και της θείας Μοσχολιού,
είναι κάτι νύχτες με φεγγάρι…Τα λινκ είναι στην επόμενη σελίδα:
*Τώρα το θυμηθήκαμε ότι είναι φτώχεια; Μετά από 178 σελίδες; Ναι , και τώρα που το θυμηθήκαμε ας το
ξαναξεχάσουμε για να πούμε και περί τίνος πρόκειται στο τελικό δια ταύτα: Κάνουμε μια επιλογή απ’όσα
είδαμε στον περίπατο που πλέον ολοκληρώθηκε, (απλώς ολοκληρώθηκε , δεν τελείωσε, όπως ούτε η
μουσική, ούτε η Ελλάδα, ούτε η ιστορία, τελειώνουν ποτέ) , μια από τις πολλές ολοκληρωμένες επιλογές
από αυτόν ή από οποιονδήποτε άλλον ολοκληρωθέντα περίπατο, που 1.να είναι σαν τρέιλερ του παρόντος
όπως το παρόν ήταν σαν τρέιλερ άλλων πολύ μακρύτερων περιπάτων 2. να μπορεί να χωράει σε μια
θεατρική βραδυά και 3. να είναι η θεατρική βραδυά φτιαγμένη για άλσος Παγκρατίου είτε νοερώς είτε και
με σάρκα και οστά (αν το θέατρο που θυμόμαστε μπορεί να ξαναγίνει διαθέσιμο σε όσους προτείνουμε και
αν όσοι ακούσουν τι τους προτείνουμε (π.χ. Λαζόπουλος, Φασουλής, Αλευράς, …) είναι διαθέσιμοι για
την βραδυά, αλλιώς απλώς νοερώς**) δηλαδή στο Αλ Παγκράτι μπλουζ το Αλ είναι αναφορά στη
λειτουργία, την προσφορά και το φόρματ του Αλ Τσαντίρι, το Παγκράτι είναι αναφορά στα αντίστοιχα
του Ελεύθερου Θεάτρου τότε που έπαιζε στο Άλσος και στα αντίστοιτιχα των τωρινών Παγκρατιώτικων
προσπαθειών (επαγγελματιών του παλιού Κορονέτ, ερασιτεχνών (μαθητές με π.χ. καθοδήγηση
Σαριγιαννίδη) και χύμα (μαθητές π.χ. με «καθοδήγηση» «δική μου») , και το μπλούζ είναι αναφορά στον
τόνο του Μαχαιρίτσα στο Διδυμότειχομπλούζ http://www.youtube.com/watch?v=eyJfI8gKIL8 , το ότι
Ελλάδα σε καψώνι και «στρατιωτικό περίπατο» βρίσκεται και όχι σε παρτάκι με ημίφως δεν χρειάζεται
διευκρινήσεις, αυτό που ναι χρειάζεται όμως, και που δεν είναι καψώνι κι ας περνάει από πολύ χειρότερα,
είναι ένας άλλος περίπατος ένα δείγμα του οποίου και κάναμε εδώ και που προσφέρεται και για
ανταλλαγές (π.χ τόνου) ανάμεσα στις γενιές και τις γειτονιές που μόλις αναφέραμε…/Γιάννης Αλεβίζος,
Παγκράτι, Χριστούγεννα 2011
**όσο «απλώς νοερώς» κι όχι ολοζώντανο ήταν το από ραδιοφώνου «θέατρο της Δευτέρας», εννοώ ότι αν μεταξύ
τραγουδιών και βίντεο διαβάζουμε κάποια σχόλια συνδετικά-γεφυρωτικά μεταξύ προηγούμενου κι επόμενου
τραγουδιού, σχόλια τύπου ντιτζέυ αλλά που να που υποτίθεται οτι τ’ακούμε από π.χ. Λαζόπουλο ή Φασουλή ή
Αλευρά κλπ, τότε θα’ναι απόλυτα «εικονική» η πραγματικότητα που λέμε; Δηλαδή τότε που δεν υπήρχε καν
ραδιόφωνο ήταν ψεύτικοι οι χαρακτήρες της λογοτεχνίας; Όταν ανακαλύφτηκε η τηλεόραση έγιναν ψεύτικοι οι
ραδιοφωνικοί; Και όταν ανακαλύφτηκε η έγχρωμη έγιναν ψεύτικοι οι ασπρόμαυροι; Αν έτσι το πάμε, και γίνουν
ψεύτικοι κι οι έγχρωμοι μετά την τρισδιάστατη ΤιΒι, τότε κινούμαστε προς την όλο και πραγματικότερη τέχνη ή προς
την κατεύθυνση αυτών που βλέπουν τσόντες με κάσκα και φόρμες για αισθήσεις αφής και θεωρούν ελλιπώς
πραγματικές υπάρξεις τις γυναίκες με σάρκα και οστά; Τέλος πάντων, ας μη το παρακουράζουμε στην προσπάθεια να
πείσουμε για την υπαρκτότητα του παρόντος ακόμη κι αν ποτέ δεν παιχτεί επί σκηνής από ηθοποιούς με σάρκα και
οστά στο ρόλο του εαυτού τους ή όσων λέμε, αφού όσοι δεν πείστηκαν από από την πραγματικότητα όσων διάβασαν
λίγο τα εδώ ή δεν πείστηκαν καν να διαβασουν, δεν προκειται να πειστούν από το επιχείρημα που μόλις είπαμε ή καν
να το διαβάσουν. Άλλωστε έχει και μειονεκτήματα η παράσταση: Είναι μιας φοράς. Σε επόμενο ανέβασμα θα παίζει
άλλος π.χ.τον Λαζόπουλο; Προφανής απάντηση:ας μεταβιβαστεί τώρα η σκυτάλη και η αύριον μεριμνήσει τα εαυτής...
50
Άλσος by day
Ελλάς by night
http://www.youtube.com/watch?v=k3UhKoi6dAE&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=rDNQN8gJpbU
Το παρακατω διαβασμα είναι προαιρετικό σε σχεση με τα θεμα που μας απασχολει. Είναι η
εναρξη και το φιναλε ενός τροπου να πω αυτα που ειδαμε (και άλλα πραγματα) σε παιδια
Λυκειου. Αφου δουν εναρξη και φινάλε τους λεω πού είναι αναρτημενα και τα ενδιαμεσα που
λειπουν, αν νομιζουν ότι ενδιαφερονται (το ίδιο λεω βεβαια και προς ενηλίκους)
51
ΕΝΑΡΞΗ
Εμφανίζεται το σήμα του Αλ Τσαντίρι ,αλλά ως εξής: http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=alου
AP0VJ1Nk και ο Μιχάλης, μαθητής του 7 , αξύριστος και με κοστούμι κι ελβιέλες , για να παραπέμπει στον
Λάκη, λέει τα εξής:
-Καλημέρας σας. Να’μαστε πάλι εδώ στο Αλ-σός Παγκράτι Νιους, για μια ακόμη φορά να
σατιρίσουμε και να σας μεταφέρουμε νέα που μάλλον δεν θα τ’ακούσετε στα ΜΜΕ και κυρίως
όλοι να ψυχαγωγηθούμε , και σεις κι εγώ. Μπροστά σας έχετε τον Λαζόπουλο μείον 20 χρόνια
και μείον 80 κιλά, και συν κάμποσο ύψος. Σημασία έχει ότι είμαι εδώ και πάλι. Παρών κι
αξούριστος, όπως και τα νέα που θα δούμε. Βοήθεια από σας ζητώ Αλσωτήρες και
Αλσωτηριώτισσες μη μας σώσουν και μας χώσουν οι σωτήρες που μας σώσανε και μας χώσανε
τόσα χρόνια, και κάποια παληκάρια της γενιάς του Πολυτεχνείου που τότε ήταν σαν τα κρύα τα
νερά και δεν τα χώραγε ο τόπος γίνανε σαν αυτουνούς που βλέπουμε στα νέα και δεν τους
χωράνε τα παράθυρα .
Μπαίνει ο Θωμάς, μαθητής του 7ου, ντυμένος σαν τον Σταρόβα:
Σ:-Τι με λες ρε μαλάκα; Εγω σε φταίω σήμερα;
Λ:-Όχι ρε Σαλονικιέ. Τον Πάγκαλο εννοούσα.
Σ:-Και τι έκανε στο Πολυτεχνείο ο Πάγκαλος; Είχε ντυθεί τανκς για να ψαρώσει τη χούντα;
Λ:-Το ξέρεις ότι από το 67 κοιμόταν κάθε βραδυ σε άλλο σπίτι για να μην τον πιάσει η χούντα;
Σ: -Και όταν ξύπνησε άρχισε να τα τρώει μαζι μας; Καλά που δεν μας είπε κι οτι μαζί
κοιμόμασταν να μας χρεώσει και τιποτ’άλλο.
Λ:-Σαλονικιέ, φορμάτον σε βλέπω σήμερα. Τον έσκισες τον Πάγκαλο, σαν σύμβολο μετάβασης
από την επέτειο του Πολυτεχνείου στην επέτειο του Αγίου Λαμογίου….
Σ:-Μαλακίες με λες. Απ’τους Παγκαλους πρέπει να ξεκινήσει τα σκίσιμο για να δουμε πώς
μπήκαμε στο λουκι;
Λ:-Αμ’από πού να ξεκινήσει;
Σ:-Απ’τις γάτες
Λ:-Τόσο πολύ πεινάς ρε χοντρέ που τις γάτες στοχοποίησες;
Σ:- Ρε κεφάλα, άλλοι ειναι χοντροί εδώ (δείχνει την κοιλιά του) κι άλλοι είναι
χοντροί εδώ (δείχνει το κεφάλι του) Εσυ όταν λες «την έσκισα την γάτα» αυτό εννοείς; Ή μήπως
δεν την έσκισες, να σε πω μια ιστορία να σε δώσω το καλό παράδειγμα;
Λ:-Ε, πες με ρε μεγάλε! Φαίνεσαι πως κάτι εχεις στο κεφάλι σου. Μη με πεις καμια παπαριά
μόνο, αν με πεις θα λαλήσω και θα τηλεφωνάω στον Πάγκαλο αντί σε σένα και θα λεω εκεινον
καρντάς.
Η Στέλλα και ο «Σταρόβας» παιζουν με κινησεις το παρακατω λινκ ενώ αυτό παιζει
http://www.youtube.com/watch?v=urQR1crwdbg
(Σκηνή σε κυριλέ κέντρο ή σπίτι , με κηροπήγια κλπ , ο Σταρόβας έχει βγάλει την Στέλλα ή της
έχει μαγειρεψει, κοιτάζονται τρυφερα και, για να της κάνει φιγούρα κυριλέ, της λέει (σε πλέυμπακ) τα διάφορα μπουρδο-Γαλλικά του λινκ, «ω λαλα , λε μετρό ντε Παρι , ζε τ’αιμ, σερσέ λα
φαμ, …. κλπ) Της δινει το χερι του να σηκωθούν για μπλουζ , ενώ χορευουν τρυφερα
ακούγονται από το λινκ όλα εκείνα τα «θέλω μόνο εμένα να θέλεις/θέλω να μην είσαι
τεμπέλης/θέλω να μου λες τα ανείπωτα /θέλω να μη μου λείπει τίποτα…» Συνεχίζουν σε πεζό κι
52
όχι τραγουδιστά «θέλω να’μαι το μωρό σου το μονάκριβο/θέλω το νυφικό μου να’ναι
πανάκριβο/θέλω όλη μέρα να λείπω/θέλω μαιζονέτα με κήπο…» Ο Σταρόβας παρεμβάλει καμιά
Γαλλικούρα από την διαφήμιση του καλοκαιριού που πέρασε τάζοντας διάφορα καταναλωτικά
«…τελεβιζιόν, αιρκοντισιόν..», «…σεζλόνγκ, γκαζόν, πλονζόν…», «…μανζέ, γκουρμέ, φρουί
ζελέ…». Μόλις όμως του λέει και το «Θέλω να μη μπαινεις εμποδιο στα πλάνα μου/θελω να
λατρευεις τη μάνα μου» επαναστατει και με ηχους ζεϊμπεκιάς ριχνει δυο γυροβολιες ενώ με τις
πενιές ακουγονται κι οι στιχοι «τι μαλακιες ειν’αυτές που θες για να γουσταρεις/δε πα’να θέλεις
οτι θες, τα «φρύδια» μου θα πάρεις». Της Στέλλας της ερχεται ταμπλάς και λιποθυμαει, ο
Σταρόβας αποχωρεί και (χτυπώντας τις παλάμες του στο στυλ «ξεμπερδέψαμε») λέει «αει
σιχτίρ! Κάργια!» και ξαφνικά η Στέλλα τινάζεται όρθια και τρέχει πίσω του φωνάζοντας «μωρό
μου, αγάπη μου» και κείνος με το ένα χερι την αγκαλιάζει και με το άλλο χέρι κάνει προς το
κοινό τον γνωστό χαιρετισμό(γνωστό απ’τη καλοκαιρινή διαφημιση με τον Γαλλικούρα)λέγοντας
«Σακ βουαγιάζ» Βγαίνουν απ’τη μια μερά τα σκηνής ο Σταρόβας ξαναμπαίνει απ’την άλλη)
Επιστρέφουμε στην σκηνή μεταξύ Λαζοπουλου και Σταρόβα:
Λ:- Αα! Κάτσε να δω μεγάλε αν σ’έπιασα σωστά. Εννοείς ότι για να μπεις στην κατανάλωση με
τα μπούνια ή σ’έχει πιάσει το βλήμα να μεγαλοπιάνεσαι ή καψουρεύτηκες γκόμενα με βλήμα να
μεγαλοπιάνεται.
Σ:- Φιλάρα ούτε για γκόμενα μιλάμε ούτε για βλήμα. Για την πρώην μέλλουσα γυναίκα μου
μιλάμε.
Λ:- Αα! Κι εγώ που νόμισα ότι μιλάμε για την μέλλουσα πρώην! Θα με τρελλάνεις; Για ποιαν
μιλάμε ; Την ξέρω;
Σ:- Την γυναίκα μου ρε δεν ξέρεις; Τη Στέλλα; Τ’αστέρι μου; Μας πάντρεψες κιόλας!
Λ:- Είχε η κουμπάρα μου τετιο κάλο; Όχι ότι εσύ πήγαινες πίσω.
Σ:- Εσύ δεν είχες κάλο;
Λ:- Αμ’ πώς δεν είχα. Αλλά τι με λές; Οτι είχε δίκιο ο Πάγκαλος να μας ξεχέζει;
Σ:- Σιγά μην είχε! Γι’αυτό τον πληρώνουμε ένα σκασμό λεφτά; Να μας λέει μισό δράμι αλήθεια
για να μας πουλήσει πακέτο εκατό κιλά μούσια. Και τι αλήθεια! Και στο καφενείο να πας την
ξέρουν. Και δωρεάν. Και την γυναίκα σου να ρωτήσεις την ξέρει. Αυτός στην χρεώνει κιόλας.
Τα παρακάτω λέγονται χωρίς πλέον Σαλονικιά προφορά.
Λ:- Τοχουμε δει τετοιο χάλι ξανά;
Σ:- Οι γνώμες των ειδικών διίστανται.
Λ:- Τοχουμε δεν τοχουμε δει , το σιγουρο είναι ότι τοχουμε ξανατραγουδησει.
Με το που αρχίζουν να τραγουδάνε μαζί με το Σαββόπουλο την «Παράγκα» και να παίζεται το βίντεο το τραγούδι
μπαίνει δίπλα τους ο Λαζόπουλος και τραγουδάει μαζί τους:
http://www.youtube.com/watch?v=v8OB_OLphk8
Όπου κοιτάζω να κοιτάζεις,
όλη η Ελλάδα ατέλειωτη παράγκα ,
παράγκα, παράγκα, παράγκα του χειμώνα
κι εσύ μιλάς σαν πτώμα.
Ο λαός , ο λαός στα πεζοδρόμια
κουλούρια ζητάει και λαχεία,
κοπάδια, κοπάδια, κοπάδια στα υπουργεία,
αιτήσεις για την Γερμανία.
53
Κυράδες, φιλάνθρωποι, παπάδες,
εργολαβίες, ψαλμωδίες και καντάδες,
η Ευανθούλα κλαίει πριν να κοιμηθεί
την παρθενιά της βγάζει στο σφυρί.
Στα γήπεδα η Ελλάδα αναστενάζει,
στα καφενεία μπιλιάρδο, καλαμπούρι και χαρτί,
στέκεις στο περίπτερο διαβάζεις
φυλλάδες με μιάμιση δραχμή.
Όχι, όχι αυτό δεν είναι τραγούδι,
είν’ η τρύπια στέγη μιας παράγκας,
είν’ η γόπα που μάζεψε ένας μάγκας
κι ο χαφιές που μας ακολουθεί.
Λάκης (με το σύνηθες ύφος του όταν κάνει ανάλυση):
Μερικοί εκπαιδευτικοί αναφέρουν συχνά την γνώμη ενός Γάλλου στοχαστή που θεωρεί ότι
σκοπός της δευτεροβάθμας εκπαίδευσης είναι το να μπει ο μαθητής για λίγο στην θέση ενός
εφευρέτη που ξενυχτάει μήνες σε ένα εργαστήριο για να ανακαλύψει π.χ. ένα φάρμακο, αλλά
χωρίς να ξοδέψει κι αυτός μήνες, να μπει για λίγο στην θέση ενός στρατηγού ή ενός στρατιώτη
που ετοιμάζονται για μια μάχη αλλά όντας προστατευμένος σε μια αίθουσα και όχι
κινδυνεύοντας στα χαρακώματα, να μπει για λίγο στην θέση ενός καλλιτέχνη που δημιουργεί ένα
τραγούδι ακόμα και αν δεν έχει το ταλέντο να φτιάξει ένα δικό του τραγούδι και ούτω καθ’εξής.
Κι επίσης να προετοιμαστεί για εξειδίκευση στις παραπέρα σχολές όπου είτε θα μάθει να
παράγει νέα γνώση ως ερευνητής , είτε θα μάθει να μεταβιβάζει την υπάρχουσα γνώση, ως
εκπαιδευτικός, είτε θα μάθει πιο συστηματικά και αποτελεσματικά να παράγει προϊόντα ή να
προσφέρει υπηρεσίες. Αλλά το ευρύτερο υπόβαθρο, ιδίως στις ανθρωπιστικές σπουδές, το
προσλαβάνει στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο παράλληλα με άλλες διαμορφωτικές εμπειρίες της
εφηβείας κατά την οποία αρχίζει κάποιος να αντιλαμβάνεται πιο συνειδητά τον εαυτό του.
Ακόμα και αν το συγκεκριμένο περιεχόμενο των μαθημάτων αυτών το ξεχάσει, έχει
διαμορφωθεί από αυτό, και γι’αυτό μισοαστεία-μισοσοβαρά οι εκπαιδευτικοί λένε καμμιά φορά
«Μόρφωση είναι όσα σου μένουν όταν ξεχάσεις όσα έμαθες». Αυτό αφ’ενός σημαίνει οτι άλλο
το να ξεχάσεις κάτι κι άλλο να μη το μάθεις ποτέ, και αφ’ετέρου σημαίνει αυτό που σημαίνει
και η παλιά ροκάδικη δήλωση «ζωή είναι αυτό που σου συμβαίνει ενώ σχεδίαζες κάτι άλλο» .
Θωμάς (με το σύνηθες ύφος του Λάκη όταν κάνει ανάλυση):
Σε καιρούς κρίσης μια κάπως συλλογικότερη έξοδος από τα προστατευμένο περιβάλλον του
σχολείου, είτε φυσικά, αβίαστα και συνειδητά είτε παράλογα, μιμητικά και τυφλά, έρχεται από
μόνη της.
Μιχάλης (με το ύφος που ο Θωμάς μόλις μιμήθηκε τον Λάκη όταν κάνει ανάλυση):
Σε μας φέτος έγινε με την μορφή πορείας από το σχολείο στη Βουλή με πανό επικεντρωμένο στο
θέμα αφ’ενός των βιβλίων αφ’ετέρου των δακρυγόνων…
54
Ακούγεται από μεγάφωνα το σύνθημα «Με τόσα δακρυγόνα και τόσα χημικά/λεφτά για τα
βιβλία δεν έχουν τώρα πια» που είχαμε ακούσει οι Παγκρατιώτες πέρσι το Σεπτέμβρη όταν
πέρναγε η πορεία κάτω απ’τα παράθυρά μας
55
56
Λάκης: Αυτά μου στείλαν από το 7ο Λύκειο εδώ απέναντι απ’το άλσος στη Σπύρου Μερκούρη,
κι όταν τα είδα σκέφτηκα πώς θα γίνει εμείς η προηγούμενη γενιά, να συνοδεύσουμε νοητά τους
μαθητές στην πορεία τους αυτή, αλλά με ένα τρόπο σχεδόν όσο ξέγνοιαστο όσο αν δεν υπήρχε
κρίση, και λέγοντάς τους ιστορίες σαν αυτές που ερήμην κρίσης θα τους λέγαμε εμείς στο σπίτι
κι οι συνομήλικοί μας καθηγητές στο σχολείο, που’ναι προστατευμένο περιβάλλον σαν το σπίτι,
και που θα τις διασταύρωναν και θα αλληλοσυμπλήρωναν μεταξύ τους σαν να τις
διασταυρώναμε , έστω εξ αποστάσεως, κι εμείς που τους τις είπαμε αλληλοσυμπληρώνοντας ο
ένας τα κενά του άλλου σε όσες ιστορίες θυμόμαστε. Έτσι δεν κάνανε οι δικοί μας γονείς όταν σε
επισκέψεις διηγιόντουσαν ιστορίες κι ακούγαμε κι εμείς οι μικροί μια για τον πόλεμο, μια για
μετανάστες κλπ ; Αλλά γιατί τα λέμε εδώ στο άλσος; Στην Ελλάδα είμαστε, και ως γνωστόν,
στην Ελλάδα μπορεί κάποιος να κάνει περίπατο στην πρόσφατη ιστορία ενώ κάνει απλώς
περίπατο στη μουσική. Και αυτό αποδείχτηκε πριν κάτι δεκαετίες εδώ στο άλσος όταν μας
ξεναγούσε με κάτι τέτοιες μουσικο-ιστορικές διαδρομές το Ελεύθερο Θέατρο. Π.χ. απ’όσους
57
είχαν δει τότε «το τραμ το τελευταίο» υπάρχει κανείς που το ξέχασε; Κι όλοι δεν θυμόμαστε το
τραγούδι του Κηλαηδόνη για το μικρό ήρωα; Βγαίνοντας η πορεία απ’το σχολείο, αν κοίταγε
αριστερά θα’βλεπε αμέσως τον προφήτη Ηλία, πόσα δεν θυμίζει σε όλους μας το τραγούδι…
Τον διακόπτει ο Μιχάλης:
Μιχάλης: Καλά κι επειδή θέλετε εσείς οι μεγάλοι να θυμηθείτε ένα τραγούδι για τον Προφήτη
Ηλία, θα πρέπει η δική μας πορεία να θέλει να πάει δεξιά προς το Σύνταγμα κι εμείς να κοιτάμε
αριστερά, να στουκάρουμε και σε καμιά κολώνα;
Λάκης: Ομολογουμένως έχεις κάποιο δίκιο
Μιχάλης: Άσε που υπάρχει κι άλλη ένσταση, σόρρυ που στη λέω χύμα αλλά κι ο πατέρας μου
να’σουν έτσι θα στην έλεγα: Αν την ιστορία κάθε σχολείο την μάθαινε κοιτώντας τι υπάρχει
γύρω του τότε τι σόι πανελλήνιες θα λέγονταν οι εξετάσεις που θα γράφαμε; Άλλη διδακτέα ύλη
θαχαμε εδώ, άλλη στο Βύρωνα. Άσε πια στο Περιστέρι που θέλεις δυο λεωφορεία για να πας.
Εκτός κι αν το άλσος είναι το κέντρο του κόσμου και ειδικά βγαίνοντας από δω θα την μαθουμε
όλη την ιστορία, αλλά χλωμό το βλέπω.
Λάκης: Έχεις ακούσει πως αρχίζει η κοσμογονία του Λασκαράτου;
Μιχάλης:Τι είναι αυτός ; Διασταύρωση φευγάτου με λασκάρισμα βίδας;
Θωμάς: (σε στυλ Σαλονικιού) Καλά στο λέω εγώ ότι άλλοι είναι χοντροί εδώ κι άλλοι εδώ.
(δείχνει πάλι κοιλιά και κεφάλι) Ρε παλληκάρι μου, στο ίντερνετ μόνο τσόντες κοιτάς; Κοίτα και
κανα στιχάκι. Ο Λασκαράτος ήταν απ’το Ληξούρι και ο Λάκης σε λέει για την κοσμογονία του
που ξεκίναγε λέγοντας «Όταν έφτιαξε ο Θεός τον κόσμο, το Ληξούρι και τόσους άλλους
τόπους…». Αυτό δεν θα’λεγες Λάκη;
Λάκης: Βουλωμένα γράμματα διαβάζεις;
Θωμάς: Προφανώς πλάκα έκανε, όπως κι εμείς πλάκα θα κάνουμε άμα πούμε «Όταν έφτιαξε ο
Θεός τον κόσμο, το Παγκράτι και τόσους άλλους τόπους…» , γκαίγκε;
Λάκης: (Σηκώνοντας χέρι σαν μαθητούδι και μιλώντας παρακαλεστά) Κύριε, κύριε, να το πω
τώρα το ωραίο μου τραγουδάκι;
Θωμάς:Του προφήτ’Ηλία τα σοκκάκια δεν εννοούσες Λάκη;
Λάκης: Εε, αυτό. Θα το’κανα έκπληξη στος γονείς σας αλλά το λέω και χωρίς έκπληξη.
Θωμάς:Άντε πες το, μας έπρηξες, από αναβολή σε αναβολή το πας. Θα το ξημερώσουμε;
(Πάει ν’αρχίσει ο Λάκης αλλά του κάνει ο Θωμάς νόημα σε στυλ «κόφτο» και περιλαβαίνει τον
Μιχάλη:)
Θωμάς: Κι εσύ κόπανε κοίτα μη ξαναδιακόψεις το Λάκη να ρωτήσεις και πού το ξέρουμε ότι
αυτόν τον προφήτ’Ηλία εννοεί το τραγούδι κι όχι καμια 100-αρια άλλους συνονόματους σ’όλη
την Αθήνα. Έτσι είναι ο ποιητής που ενώνει τον κόσμο: παγκόσμιος άρα και πανΑθηναϊκός. Σε
κάλυψα Λάκη; Μπρος , τραγούδα:
Λάκης: (με το που πάνε ν’ακουστούν οι πρώτες πεννιές διακόπτει ο Μιχάλης)
Μιχάλης:Και πού το ξέρουμε ότι ο στιχουργός ήταν Παναθηναϊκός κι όχι Ολυμπιακός ή ΑΕΚ;.
Αλλά μη σε διακόπτω Λάκη, τραγούδα, απλώς για να μη το ξεχάσω στο’πα. Όταν τελειώσεις
θύμισέ μου να σε ξαναρωτήσω
(Ο Λάκης μοιάζει πλέον ταλαίπωρος και σε επίπεδα κατάρρευσης . Κοιτάει μια τον ένα μια τον
άλλο πανικόβλητος και σαν να ανησυχεί μη ξέροντας από πού θα τούρθει η καινούργια
κατραπακιά. Πρώτα δαγκώνεται σαν φουκαράς ή σαν να βαστιέται γιατί δεν βρίσκει τουαλέτα να
κατουρήσει, μετά δαγκώνεται σαν μαχητής που πολεμάει κι ας είναι λαβωμένος και αρχίζει.
Τελειώνουν οι πεννιές , μόλις πει «στου προφήτ’Ηλία τα σοκκάκια, τα σοκκάκια…» βλέπει μια
κοπέλλα στην πρώτη σειρά που παίρνει νούμερο στο κινητό και, σαν να παραδίδει πλέον το πνεύμα,
της λέει με απόγνωση και σχεδόν κλαίγοντας:)
Λάκης: Δεσποινίς μου, σας παρακαλώ, όλο και θα’χετε δει κανα Αλ Τσαντίρι που να παρακαλώ
κάποιον να μη μου το κάνει αυτό γιατί αποδιοργανώνομαι, όλος ο κόσμος το σέβεται, σας
ευχαριστώ που που ήρθατε να μας δειτε παρ’όλο που θα’χετε κάτι επείγον στην ζωή σας και δεν
σας επιτρέπει να κλείσετε το κινητό, αλλά σας παρακαλώ πηγαίνετε κάπου αλλού να
τηλεφωνήσετε κι αν όλα πάνε καλά, που σας το εύχομαι, ξανάρχεστε στη θέση σας.
58
Η δεσποινίς σηκώνεται όρθια αλλά παραμένει σκυφτή πάνω στο κινητό της και με μια χειρονομία
στο στυλ «καλά, καλά, κάν’τη δουλειά σου, πολλά λες, φευγω , μη μου τα ζαλίζεις κι άλλο
ακατανόητε άνθρωπε, σε ενόχλησα εγώ; Εσύ γιατί μ’ενοχλείς;», και αρχίζει να προχωράει προς
το πίσω μέρος του θεάτρου. Ακούγεται να χτυπάει το κινητό του Μιχάλη με έναν ήχο
χοροπηδηχτού χορού και εκείνος πριν το ανοίξει εκτελεί τα χοροπηδηχτά βήματα , ο Λάκης τον
κοιτάει εμβρόντητος και σταυροκοπιέται κοιτάζοντας μια αυτόν, μια τον Θωμά και μια το κοινό,ο
Θωμάς του κάνει κίνηση στο στυλ « τρέχει τίποτα;»)
Λάκης: Όχι, απλώς ρωτάω αν έτσι κάνει κάθε φορά που του τηλεφωνάνε.
Θωμάς: Λογική ερώτηση Απλώς νόμισα ότι θα ρώταγες καμιά παράλογη, π.χ. γιατί δεν κλείνει
το κινητό στην παράσταση, μήπως είσαι κι εσύ δηλαδή παράλογος σαν τους καθηγητές που
ρωτάνε γιατί δεν κλείνουμε το κινητό μας στο μάθημα λες και λένε τόσο δύσκολες έννοιες που
για να τις καταλάβεις δεν μπορείς να κάνεις κι άλλη δουλειά ταυτόχρονα. Φαίνεται ότι οι ίδιοι
δεν στροφάρουν αρκετά ώστε να τηλεφωνάνε κιόλας ενώ σερφάρουν στο ίντερνετ ή ενώ
βλέπουν σήριαλ
Μιχάλης:Λάκη για σένα είναι. Επείγον.
Λάκης: (σαν χαμένος) Για μένα;! Από ποιόν; Και μου τηλεφωνήσανε στο δικό σου κινητό;
Μιχάλης: Η Ντίνα που καθόταν εδώ μπροστά. Για σένα ήταν το επείγον που’παιρνε . Και συ την
έκραξες .
Λάκης: Μισό λεφτό. Υπάρχει κανας εκπαιδευτικός εδώ;
Μιχάλης: Κάτσε να δω , όλο και κάποιος καθηγητής μας θα’ρθε να μας καμαρώσει
Λάκης: Τι να σας κάνει; Να σας καμαρώσει; Κανείς του δημοτικού υπάρχει;
(Σηκώνονται δυο χέρια)
-Ναι. Εδώ
-Κι εδώ
Λάκης: Γιατί δεν τα σκοτώνετε όσο είναι μικρά; Όταν φτάσουν στο Λύκειο έχουν γίνει
επικίνδυνα.
(Εν τω μεταξύ έχει πλησιάσει η Ντίνα και φωνάζει στο Λάκη)
Ντίνα: Θα μου μιλήσεις καμιά φορά στο κινητό ή θα μου τελειώσεις την κάρτα
Λάκης: Ρε κλεισ’το κινητό. Αφού δίπλα είμαστε! Πες μου τι με ήθελες και μάλιστα επειγόντως.
(Εν τω μεταξύ ο Μιχάλης κι Θωμάς έχουν αρχίσει να στέλνουν μηνύματα με τα κινητά τους.Ο
Λακης τρελλαίνεται)
Λάκης: Ρε τι κάνετε εκεί; Μιλάμε τώρα, δεν μιλάμε; Πού στέλνετε μηνύματα;
Θωμάς:Ο ένας στον άλλο , για να μη μιλάμε και σε διασπούμε. Και συ φωνάζεις;
Μιχάλης: Αφού δεν τη σηκώνεις τη διάσπαση. Όλο τα ίδια και τα ίδια λες. Πήξαμε στα
σοκκάκια του προφήτ’Ηλία μισή ώρα τώρα. Εντός εκτός κι επί τα αυτά. Όταν θα πάτε στο
επόμενο, κι εσύ κι οι γονείς μας κι οι καθηγητές μας κι όλη η γενιά σου γενικά, πάρε μας στο
κυλικείο να’ρθουμε ν’ακούσουμε τι έχετε να μας πείτε. Η Ντίνα όπως είδες το’χει το νούμερό
μου.
Θωμάς:Βλέπεις; Κι ύστερα λέτε πως δεν ενδιαφερόμαστε να μάθουμε απ’τη γενιά σας. Μέχρι
και στο κυλικείο έχουμε έγνοια πώς να μας βρείτε.
(Φεύγουν αυτοί ανεβαίνει η Ντίνα)
Λάκης: Λοιπόν; Τι επείγον ήθελες να μου πεις;
(Πάει να μιλήσει και χτυπάει το κινητό της. Ο Λάκης σφυρίζει δήθεν αδιάφορα και κοιτώντας
γύρω νευρικά και στο στυλ «θε περιμένω πολύ;» )
Ντίνα: Ναι , έλα στη σκηνή , όρεξη εχεις να ξοδεύεις μονάδες;
Λάκης (καραφλιασμένος) : Γουάτ; Αυτό που κολλάει; Στο «πολλοί καλοί χωράνε»;
Ντίνα: Έλα μωρέ , πώς κάνεις έτσι, αφού εσένα ήθελε κι αυτός
Λάκης: Ποιός είναι «αυτός»;
Ντίνα: Ο Πάνος, ένας συμμαθητής μας. Γιατί αγχώνεσαι αντί να χαίρεσαι που’χεις σουξέ;
Λάκης: (κοφτά κι έντονα) Ντίνα. Αν δεν μου πεις κάτι πειστικό θα εκραγώ. Κίτρινη κάρτα.
(Ο Πάνος πλησιάζει)
59
Ντίνα: Μήπως απλώς είσαι στραβόξυλο; Σε νιώθω έτοιμο να μου φωνάξεις σαν τον Γκιωνάκη
στη γριά Κατσόγλαινα
(Ο Πάνος ανεβαίνει)
Πάνος: Συμβιβαστείτε ρε παιδιά. Ποιά είναι η διαφορά σας; Αν είναι ο Λάκης σαν τον Γκιωνάκη
στραβόξυλο ή αν δεν είναι; Να δούμε την σκηνή και να βγάλουμε ψύχραιμο συμπέρασμα
Λάκης: Αα! αυτό ήταν τόση ώρα το ζητούμενο! Ε,τότε να την δούμε . Κοντρόόλ!
Κτρλ: (φωναχτά αλλά αόρατος) Εφτασέέέ
Παίζεται η σκηνή όπου ο Γκιωνάκης ουρλιάζει «Φωνάζω στους αποπάνω όταν μου κανουν
φασαρία, μου κάνουν μήνυση οι αποκάτω ότι τους κάνω εγώ φασαρία με τις φωνές μου»
Πάνος: Είδες Ντίνα; Ο Λάκης διαφέρει. Δεν την πέφτει στους αποπάνω και να του φωνάζουν οι
αποκάτω. Φώναζε σε μας τους που’μασταν κάτω και του την πέσαν ο Μιχάλης κι ο Θωμάς
που’ταν εδώ πάνω.
Ντίνα: Πώώπω διπλωματία του κώλου! Γλείφτη. Αντί με τον τσαμπουκά και με το σπαθί σου…
Λάκης: Μη φοβάσαι Ντίνα, δε με ριχνει ούτε η διπλωματία ούτε από γλείψιμο χαμπαριάζω. Με
τον Πάνο ηρέμησα γιατί ναι μεν πουλάει τρέλλα όπως κι εσείς αλλά δεν ειναι τρέλα το κώλου,
κάπου ψιλοακουμπάμε. Μ’άρεσε η μπούρδα που’πε. Λοιπόν ακούω:Τι επείγονμε θέλατε να μου πείτε;
Ντίνα: Με την παράγκα που μας μάθατε δεν διαμαρτυρηθήκαμε αλλά εκεί που θέλαμε να
ακούσουμε κάτι πιο θυμωμένο…
Πάνος: …ακούσαμε κάτι για κάποια σοκκάκια του Προφήτ’Ηλία και θυμώσαμε εμείς οι ίδιοι
μια και αυτό δεν είχε σχέση με θυμό.
Ντίνα: Εν ολίγοις επιστρέφουμε σε αυτό που σου’πε ο Μιχάλης ότι βγαίνοντας απ’το σχολείο
εμείς κοιτάγαμε προς το Σύνταγμα απ’όπου πριν λίγο καιρό είχαν διώξει τους αγανακτισμένους
κι όχι προς Προφήτ’Ηλία που ήταν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Πες μας εδώ και τώρα αν
έχεις έστω κι ένα τραγούδι για όλα αυτά και ποιό είναι, και μεις θα κρίνουνε αν θα κάτσουμε ή
αν θα φύγουμε. Οι γονείς μας κι η γενιά σας ας κανει ότι θέλει, ας μεινει ή ας φύγει.
Λάκης: Όκεϋ σας το παίζω εδώ και τώρα, να το ακούσουν αρχή-αρχή κι οι μεγάλοι αν τυχόν δεν
το ξέρουν, εσείς σίγουρα το ξέρετε.
Ντίνα: Εννοείς «Το παραμύθι» των Fortified Concept;
Πάνος: Ή εννοείς το «δεν πα να μας χτυπάν» του Άσιμου;
Λάκης: Εννοώ το «Όμορφη πόλη άσχημα καιγεσαι»
Ντίνα: Μέσα
Πάνος: Κόλλα το
(το κολλάνε)
Ντίνα: Πες το ρε παιδί μου ότι δεν είσαι μελούρα! (Μούύτς)
Λάκης: Πέστε το ρε παιδιά ότι δεν είστε παρτσακλά και βλαμμένα! Σαν προεκτάσεις των
κινητών σας κάνατε πριν από λίγο. Απόρησα πως δεν σας έχουν πετάξει ακόμα οι γονείς σας ή οι
καθηγητές σας απ’το παράθυρο .
Πάνος: Καλά, οι άλλοι γιατι δεν μας είπαν τι είχε παρακάτω. Μας το φύλαγαν για έκπληξη ή
τους το φύλαγες εσύ για έκπληξη;
Λάκης: Η μόνη έκπληξη είναι η δική μας που νομίζουμε ότι μας ακούτε όταν σας λέμε κάτι
και δεν μιλάτε μεταξύ σας ή στο κινητό αλλά φαίνεται ότι ακόμα και όταν μας κοιτάτε είστε
σαν στήλες άλατος και το πολύ-πού μας μισο-ακούτε όπως όταν όντως είστε στο κινητό κι είστε
σαν μισό-μυαλοι. Τέλος πάντων, πάμε στο τραγούδι. Κοντρόόλ!
Ντίνα: Ρίχ’τοο!
Λάκης: Μισό λεφτό, κοντρόλ, Ντίνα εμείς με την γενιά μας ξεκινάμε, φωνάξτε και τους άλλους
απ’το κυλικείο και καθήστε κάπου να παρακολουθείτε, με ή χωρίς κινητά, μην ενοχλείτε όμως
τους διπλανούς σας, και αν έχετε κάτι με ουσία διακόψτε μας να το συζητήσουμε, δεν είμαστε
Πρετεντέρηδες να μη σας δίνουμε τον λόγο ή να σας διακόπτουμε, δεν σας διέκοψα πουθενά. Αν
βαρεθείτε φύγετε.
Ντίνα: Με απουσία ή χωρίς;
Λάκης: Μπράβο, ήδη βελτιώνονται οι μπούρδες που λές. Κοντρόλ, πάμε:
60
http://www.youtube.com/watch?v=BHiKKuoddME&feature=share
Όμορφη πόλη άσχημα καίγεσαι
Στίχοι: Γιώργος Σαρρής Μουσική: Γιώργος Σαρρής Πρώτη εκτέλεση: Γιώργος Σαρρής
Ραγίζουνε οι δρόμοι απόψε από θυμό
φωνές τρελά πουλιά γυρεύουν ουρανό
Ματάδες με πολιτικά στις άκρες κόβουν την κίνηση
Κολλάει η ανάσα στο βραχνό μου το λαιμό
βρωμάει το πρόσωπό μου μαλόξ & νερό
κοιτάει μ' απορία το βράδυ & ψάχνει εξήγηση
Σταδίου χαμηλά ακούω τρελά ουρλιαχτά
ληγμένα δακρυγόνα στα Εξάρχεια
το χέρι μου γερά μη χαθούμε είναι ζόρι σου λέω
Το νου σου στα στενά γίνεται ντου ξαφνικό
ρίχνουνε κρότου λάμψης για εκφοβισμό
το στόμα μου στεγνό αγωνία & καπνό αναπνέω
Όμορφη πόλη που άσχημα καίγεσαι ξανά
φεύγει η ζωή & πάει χαράμι
μα αυτό το κάτι που εδώ μέσα με πονά
με αίμα το έγραψες στο τζάμι
Όμορφη πόλη που άσχημα καίγεσαι & κλαις
οι οθόνες ψέμματα σου τάζουν
είναι ο παράδεισος μακρυά ότι κι αν λες
γι' αυτούς που από μακρυά κοιτάζουν
Σφυρίζουνε οι πέτρες η βιτρίνα κομμάτια
τρεχάλα πάνω κάτω μην τρίβεις τα μάτια
σκουπίδια που καπνίζουνε παντού γκρεμισμένα παρτέρια
Γερά την αλυσίδα κρατήστε μη σπάσει
αιμόφυρτη Ελλάδα το παιχνίδι έχεις χάσει
η νύχτα ένας κρότος χειροπέδες φοράει στ' αστέρια
Καμμένα λεωφορεία πανικός κι ασφυξία
μια νύχτα του 70' ζωντανεύει η Ιστορια
η Αθήνα μια τρελή που τρέχει πίσω στο χρόνο
Τελειώσανε τα λόγια & τα ψέμματα
κάποιος ριγμένος μεσ' την άσφαλτο στα αίματα
Τι τον χτυπάτε ρε; Ένα πεσμένο παιδί είναι μόνο!
Μιχάλης: (*) Λάκη βγήκες-που-βγήκες εκτός προγραμματισμένης σειράς πες στο κοινό κι
εκείνα τα δύσκολα με τον Προμηθέα που μας λέγατε στις πρόβες μαζί με τον Σταρόβα, εννοώ
τον δικό σου τον κανονικό, όχι τον δικό μου τον Σταρόβα-μαϊμού… (προς Θωμά)…Σόρρυ για το
μαϊμού καρντάς αλλά Θωμάς είσαι, όχι Σταρόβας.
Λάκης: Λέγανε τα παιδιά να το βάλουμε το τραγούδι αυτό τέλος-τέλος για να μείνει ο θυμός,
εμείς , ο Δημήτρης ο Σταρόβας κι εγώ, λέγαμε ότι θα’ταν τραγικό να τελειώσουμε έτσι και επί
*(όταν τους τηλεφώνησαν** και γύρισαν απ’το κυλικείο ο Μιχάλης έκατσε στην πρώτη σειρά
στην κενή θέση που’χε μείνει απ’τη Ντίνα)
**Επίσης μην ξεχάσουμε να έχουμε δεύτερα κινητά, μόνο για την παράσταση στον Μιχάλη , και στην Ντίνα γιαιτ
αφού θα ταχουν ενεργοποιημένα μπορεί να τύχει να τους πάρει κι άλλος αν έχουν τα συνήθη τους
61
τη ευκαιρία τους είπαμε ότι στην αρχαία Αθήνα ακόμη και οι τραγωδοί ήταν υποχρεωμένοι να
μην αφήνουν τον θεατή να πάει σπίτι ψυχοπλακωμενος μετά την κάθε τραγική τριλογία που
του’ριχναν στο κεφάλι. Και γι’αυτό στο τέλος έπρεπε να βάζουν και μια μικρή κωμωδία
συναφούς θέματος. Π.χ. στην τραγική τριλογία Προμηθεύς πυρφόρος, Προμηθευς δεσμώτης,
Προμηθεύς λυόμενος κόλλησε ο Αισχύλος την κωμωδία «Προμηθεύς εμπρηστής». Έβαλε ο
Προμηθεύς κατά λάθος φωτιά σε κάτι χωράφια και τον κυνηγάγανε οι χωρικοί να τον
πλακώσουν…Μιχάλη με κούφανες που την θυμάσαι αυτή την πρόβα. Όταν σας είπαμε να τα
αναλάβετε εσείς αυτά εσύ είπες ότι δεν έχεις τόσο μνήμη κι ο Θωμάς είπε ότι είναι
κουλτουριάρικα και πώς τοπε τ’άλλο; Α! Ντεκαυλέ . Κατά το ντεκαφεϊνέ, ντετεϊνέ κλπ υποθέτω.
Αλλάξατε γνώμη;
Μιχάλης: Όχι απλώς θέλαμε να σας κανουμε έκπληξη όταν θα τέλειωνε το «Όμορφη πόλη
άσχημα καίγεσαι» για να μη μείνει η ψυχοπλάκωση.
Λάκης: Κάνατε ασκήσεις μνήμης μετά; Αν είστε έτοιμοι ελάτε πάνω.
Μιχάλης: Θωμά τρέχα δόσε το στικάκι στο κοντρόλ
Θωμάς: Του το’δωσα απ’την αρχή και του’πα νάναι στάντμπαϋ μήπως βρούμε την ευκαιρία
(Πάνε τρέχοντας στη σκηνή)
Θωμάς: Ρε σύ, έχεις καμιά ιδέα για κωμωδία συναφούς θέματος με το ξύλο το τραγικό που’πεσε
στους αγανακτισμενους;
Μιχάλης: Μισό λεφτό, μισό…Το’χω. ΤΟ’ΧΩ! Αλλά θύμισέ με πρώτα εσύ ποιος έγραψε την
τριλογία με τον έτσι, τον πώς-τον-είπαμε…που τ’όνομά του θυμίζει βιβλιοπωλείο, στα χείλια
μου το’χω, Ελευθερουδάκης; Παπασωτηρίου;
Θωμάς: Τον Προμηθέα λές ρε;
Μιχάλης: Έλα γεια σου! Τον Προμηθέα. Τη τριλογία για τον…τον…αυτόν τέλος πάντων ποιος
την έγραψε;
Θωμάς: Ο Αισχύλος
Μιχάλης: Ποιο ζώο σου θυμίζει αυτο τ’όνομα;
Θωμάς: Το σκύλο;
Μιχάλης: Ο ζεστός σκύλος τι είναι;
Θωμάς: Εννοεις το χοτ ντογκ; Λουκάνικο.
Μιχάλης: Έλα γεια σου. Εγώ έτσι ασκώ την μνήμη μου και μου’ρχονται ύστερα ιδέες. Υπάρχει
μια κωμωδία με τον Λουκάνικο.
Θωμάς: Ποιόν Λουκάνικο. Τον σκύλο που τον ταϊζουν λουκάνικα οι διαδηλωτες στο Σύνταγμα;
Μιχάλης: Ναι για! Αποδειχτηκε ότι αυτός είναι ο εγκέφαλος και αρχηγός των γεγονότων.
Aς παρακολουθήσουμε το ρεπορταζ. Οι κάμερες της ασφάλειας βρήκαν τον αρχηγό των
κουκουλοφόρων:
…………………………………………
Τα ενδιάμεσα , για όποιον θελήσει να τα βρει αφού διαβάσει και το πού το πάει το
φινάλε που ακολουθεί , υπάρχουν σε δυο κεφάλαια (με τίτλους Αλ Παγκράτι μπλούζ,
Πράξη Α, και Αλ Παγκράτι μπλούζ, Πράξη Β) στο σάιτ www.AlPagratiNews.info , και
επίσης στο σάιτ www.Paideia2011blues.info
62
…………………………………
ΦΙΝΑΛΕ
Έχει κατεβει να αποχαιρετήσει ο Σταρόβας και μαζί με την Εβελίνα ανεβαίνουν στην σκηνή.
Χτυπάει το κινητό του Μιχάλη με ήχο ότι ήρθε μήνυμα,αμέσως μετά χτυπάει του Πάνου και
αμέσως μετά του Θωμά. Τα κοιτάνε όλοι, ο Θωμάς κοιτάει και πλησιάζει τον Σταρόβα, κάτι του
δείχνει στο κινητό και εκείνος διαβάζει.
Θωμάς: Ο καθηγητής μας που λέγαμε είναι, ζητάει την άδεια για μια μικρή παρέμβαση. Μας
είχε πει κάποτε κάτι ανέκδοτα απ’την ζωή βγαλμένα και με ηθικό δίδαγμα και μας λέει ποιός να
πει ποιο, αλλά για το πρώτο θέλει να παρακαλέσει τον Δημήτρη να το πει, του το γράφει
ολογράφως μήπως και δεν το’χει ακούσει, εμάς μας τα λέει με τίτλο μόνο.
Σταρόβας: (στην αρχή ξανακοιτάει το κινητό πριν μιλήσει ύστερα παίρνει μπρος μόνος του) Ένας
σκελετός, μμ, κατάλαβα γιατί εγώ θέλει να το πω αυτό, ένας σκελετός στο πρώτο νεκροταφείο,
βαριέται , δεν περνάει η ώρα, τι-να-κάνει, τι-να-κάνει για να περάσει λιγάκι η αιωνιότητα,
σκέφτεται να κάνει καμιά φάρσα για να τρομάξει κάναν ζωντανό μέχρι θανάτου. Θυμάται μια
αντικαπνιστική διαφήμιση που σ’ένα πόστερ ένα χέρι σκελετού άναβε σε κάποιον καπνιστή
τσιγάρο, σκέφτεται «φαντάσου να μην ήταν μόνο χέρι στο πόστερ αλλά ολόκληρος σκελετός,
63
όπως εγώ, και να μην ήταν πόστερ αλλά σκελετός λάιβ όπως εγώ, ε δεν θα σκεφτόταν ο άλλος
«ωχ αμάν έτσι θα γίνω κι εγώ» ; Ε, δεν θα τον τρόμαζε μέχρι θανάτου αν σκεφτόταν ότι θα γίνει
έτσι σαν και μένα;» Φεύγει μετά τα μεσάνυχτα απ’το Πρώτο να πάει στην Πλάκα να την πέσει σε
κάναν ξενύχτη, βρίσκει έναν μόνον του που μόλις έχει βγει από ταβέρνα , έχει φάει , έχει πιεί,
έχει λύσει την γραβάτα και περπατάει αργά καπνίζοντας, ο τέλειος στόχος. Πετάει το ένα τσιγάρο
ανάβει καπάκι άλλο. Πάει από πίσω ο σκελετός, παίρνει την γόπα, ρουφάει μια τζούρα, τον
πλησιάζει, του χτυπάει τον ώμο με το κοκκαλένιο το χέρι, γυρνάει ο άλλος κι ο σκελετός του
φυσάει τον καπνό στα μούτρα. Τον κοιτάει ο άλλος καλά-καλά από πάνω ως κάτω και του λέει:
«Εσύ ρε μαλάκα τι καπνίζεις; Δε βλέπεις πώς έχεις γίνει;»
Μιχάλης: Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο γίνεται τηλεοπτικός διαγωνισμός ανάμεσα σε νικητές
διαγωνισμού σε εθνικό επίπεδο. Πρέπει σε λάϊβ μετάδοση και μέσα σε πέντε λεφτά οι
διαγωνιζόμενοι να πλύνουν ένα πουκάμισο , να φάνε μια φραντζόλα ψωμί και να πηδήξουν μια
κοπέλλα. Πάει πρώτος ο Γερμανός και πρίν ξεκινήσει λέει «Εμείς στη Γερμανία έχουμε μια
παροιμία: Πρώτα η δουλειά, μετά το φαϊ , μετά η διασκέδαση» Πλένει το πουκάμισο και τέρμα.
Πάει ο Άγγλος και λέει «Εμείς στην Αγγλία έχουμε άλλη παροιμία. Πρώτα ένα καλό γεύμα, μετά
η δουλειά και μετά η διασκέδαση» Τρώει τη φραντζόλα , δατ’ς ωλλ. Πάει ο Γάλλος αρχίζει τις
παπαρολογίες «Εμείς στη Γαλλία πρώτα γαμάμε, μετά ...» Τέλος πάντων επί πέντε λεφτά λέει
μαλακίες και δεν κάνει τίποτε απ’όλα. Πάει ο Έλληνας και λέει στην κοπέλλα: «Γονάτισε να
στον βάλω πισωκολλητά και πλένε και το πουκάμισο εσύ να τρώω τη φραντζόλα εγώ» Ερχονται
οι άλλοι ύστερα και ρωτάνε «Μεγάλε πώς σου κατέβηκε η ιδέα;» «Εμείς στην Ελλάδα έχουμε
άλλη παροιμία: Αν δεν πηδήξεις τον εργαζόμενο δεν τρώς ψωμί»
Θωμάς: Μια αεροσυνοδός περπαταει εν πτησει αναμεσα στα καθισματα ενός αεροπλανου και
ρωταει αν οι επιβατες θελουν κατι και ενας παπαγαλος διπλα σε καποιον επιβατη της λεει «Πιασε
έναν καφε μωρη μαλακω» Κατακκοκινη εκεινη λεει στον επιβατη «Ακουσατεε κυριε τι μου
ειπε;» «Καλα σου ειπε μωρη μαλακω πιασε έναν καφε» Παει στο παρασκευαστηριο κατάαναστατωμενη και μη πιστευοντας στ’αυτια της , γυρναει πισω με την ελπιδα ότι ειχε
παρακουσει , της λεει ο παπαγαλος «Πού ειν’ο καφες μωρη μαλάκω;» «Κυριε τον ακουσατε τι
μου ειπε πάλι;» Σαν παπαγάλος του παπαγαλου ο άλλος λεει «Καλά σου λεει μωρη μαλάκω. Πού
ειν’ο καφες;» Παει με κλαμματα και τα λεει στο πιλοτο στον θαλαμο πλοήγησης, γινεται τουρκος
αυτός απ’την τσαντιλα γενικα συν από την τσαντιλα που θεωρει ότι του θιξανε το αντριλικι που
προσβαλλαν δικια του αεροσυνοδο, παει αγριος στον επιβατη και του λεει «Μαζεψ’τον
παπαγάλο σου για τι θα σας πεταξω εξω και τους δυο» «Θα μας κλασεις τα’αρχιδια» απανταει ο
παπαγαλος, «Θα μας κλασεις τα’αρχιδια» επαναλαμβανει κι ο επιβατης, ανοιγει λοιπον ο πιλοτις
μια πορτα και τους ριχνει και τους δυο στο κενο. Λεει ο παπαγαλος (που τελικα δεν ανηκε καν
στον επιβατη) «Ξερεις εσυ να πετας;» «Όχι» « «Τότε τι τσαμπουκαλευεσαι ρε μαλακα; Αφου δεν
σε παιρνει»
Πάνος: Ενας οδοκαθαριστης πεφτει νωρις να κοιμηθει γιατι πιανει δουλεια στις 4 π.μ. αλλά
ξαφνικα τον ξυπνανε κατι σαξοφωνιές. Τρεχει στο διαμερισμα απ’όπου προερχονται και
κατσαδιαζει τον καινουργιο νοικαρη «Σας παρακαλω κυριε, ολη η πολυκατοικια ξερει το ωράριό
μου και το σεβεται ..» «Με συγχωρειτε κυριε, τελευταια προβα είναι, αυριο δινω συναυλια στο
Ηρωδειο». Ντρεπεται ο οδοκαθαριστης μη τον πουν και αμουσο, φευγει Την άλλη μερα πάλι τα
ιδια «Μα μου ειπατε..» «Ναι, με συγχωρειτε κύριε , τελευταια προβα είναι, ανεβληθη η συναυλια
γιατι εβρεξε, δεν ειδατε;» Ντρεπεται ο οδοκαθαριστης μη του πουν ότι δεν ηξερε ότι το Ηρωδειο
είναι υπαιθριο φευγει παλι. Την τριτη μερα ριχνει παλι τις σαξοφωνιες του ο καινουργιος, καμμια
αντιδραση όμως από τον οδοκαθαριστη. Σκεφτεται ο σαξοφω(ο;)νιάς «Ουουφ, θα μετακομισε
φαινεται Ας παω στο διαμέρισμά του να δω αν οντως εφυγε» Παει , βλεπει την πορτα
μισανοιχτη, μπαινει να δει και αν ηδη πηρε τα έπιπλά του αλλά πεφτει πανω στον οδοκαθαριστη
που μαλακιζεται «Ώω, με συγχωρειτε κύριε..» «Δεν τρεχει τιποτα φίλε, τελευταια προβα είναι,
αυριο σε γαμάω» Αφιερωμένο σε όλους εμάς τους αγανακτισμένους πάσης Ελλάδος και πάσης
Ευρώπης και…και..και… , όπως επίσης αφιερωμένα σε εμάς είναι και τα προηγούμενα ανέκδοτα
που είδαμε για τα προηγούμενα στάδια των αγανακτισμένων/Αγανακτισμένος καθηγητής
64
Στέλλα: Είθισται περίπατοι οι οποίοι αφού απογειωθούν, και μετά από κάποια πτήση από τη
λεγόμενη «ζώνη του λυκόφωτος» μέχρι εκεί που είδαμε, ξαναπροσγειώνονται και τελικά
καταλήγουν στην τοποθεσία και την καθημερινότητα από τις οποίες ξεκίνησαν, είθισται λοιπόν
τέτιοι περίπατοι να βάζουν σαν τελικό μόττο τον τελευταίο στίχο της Θείας Κωμωδίας (που
είχαμε δει και στην μακρά παρένθεση που πέρναγε με λεπτομέρειες από τα λινκ για το «Ταξίδι
στα Κύθηρα»), την φράση δηλαδή «…και ξαναβρέθηκα κάτω απ’τον ουρανό που είναι γεμάτος
απ’την αγάπη που κινεί τ’αστέρια».
Ντίνα: Αν είμαστε στην Ελλάδα, τι θα’λεγε καποιος; «Από αγάπη δεν ξέρω, θα δείξει, αλλά
από, καλοκαιρινά τουλάχιστον, αστέρια, δόξα τω Θεώ , έχει ήδη δείξει προ πολλού», αυτό δεν
θα’λεγε;
Στέλλα: Κι αν είμαστε καλοκαιρινή νύχτα στην Αθήνα, και ειδικά στο άλσος Παγκρατίου,
ποιανού στίχους θα τραγουδάγαμε αντί του Θείου Δάντη και της Θείας Κωμωδίας;
Ντίνα: Φυσικά του θείου Κηλαηδόνη και της θείας Μοσχολιού, είναι κάτι νύχτες με φεγγάρι…
65
Άλσος by day
Ελλάς by night
http://www.youtube.com/watch?v=k3UhKoi6dAE&feature=related
66
Εβελίνα: Όσα είδαμε σήμερα ξεκίνησαν από ένα υστερόγραφο μιας γιορτής 17ης Νοέμβρη στο
7ο Λύκειο Αθηνών…
Δημήτρης (Σταρόβας): …δηλαδή δίπλα στο Άλσος Παγκρατίου…
Λάκης :…στην οποία γιορτή πέντε παιδιά υποδύθηκαν εμάς τους τρείς…
Ντίνα: συν
Στέλλα: φυσικά
Μιχάλης: τους
Πάνος: εαυτούς
Θωμάς:τους
Λάκης: Ο καλύτερος τρόπος να αποχαιρετήσουμε, και οι δυο γενιές που είμαστε εδώ στη σκηνή,
όλους εσάς, και τις δυο γενιές, που ήρθατε, όλοι μαζί να τραγουδήσουμε όσα τραγουδήσαμε,
είναι να υποδεχτούμε στην σκηνή τα πέντε παιδιά που εμείς, με τη σειρά μας, υποδυθήκαμε
σ’όλη την σημερινή παράσταση όπως εκείνα υποδύθηκαν εμάς πριν λίγους μήνες, στις 17
Νοεμβρίου και τον καθηγητή τους που προσπάθησε να φέρει σε επαφή και εμάς με τα παιδιά και
τις δυο γενιές μεταξύ τους. Συστάσεις μας είπαν δεν χρειάζονται, αφού στο Παγκράτι
βρισκόμαστε , τουλάχιστον φατσικώς όλοι γνωρίζεστε, αφού κάθε μέρα συναντιέστε στο δρόμο,
στα καταστήματα κλπ …
Σταρόβας: …Λάκη την καναμε την παπαριά μας . Ξεχάσαμε να βαλουμε το «οι παλιοί μας φίλοι
για πάντα φύγαν» του Σαββόπουλου, κάπου θα μου θύμιζες ή θα σου θύμιζα, δεν θυμάμαι τι
απ’τα δυο.
Λάκης: Καλά, ας τα μπαλλώσουμε όπως-όπως. π.χ. τι για πάντα φύγαν; Δεν μας στείλαν βίντεο
με τραγούδι και για μας και για όλη την νέα γενιά και το νέο Άλσος κι ο Φασουλής κι ο
Κηλαηδόνης κι ο..
Σταρόβας: Κι όσον αφορά τον τελευταίο στίχο «εγώ θα είμαι κει να σας θυμίζω τις μέρες τις
παλιές» τόσες παλιές μέρες δεν θυμίζαμε τόση ώρα;
Θωμάς: Απ’τα μαλλιά το τραβάτε να σωθεί. Να σας βγάλουμε απ’τη δύσκολη θέση; Να σας
πούμε τι έγινε στην τάξη όταν την πατήσαμε απ’την ανάποδη, και παίξαμε το τραγουδι στον
καθηγητή μας που λέγαμε, από i-phone ενώ δεν ταιριαζε. Εννοώ τον καθηγητή που θέλετε και
στα τσίπουρα
Λάκης: Για λέγε
Σταρόβας: Αν ήταν εδώ, να μας κάνατε αναπαράσταση του εγκλήματος κι όχι διήγηση
Θωμάς: Εδώ είναι. Του τηλεφωνάω.
Μπέζος(ανεβαίνοντας ήδη): Τι «Εδώ είναι. Του τηλεφωνάω»; Αφου εδώ είμαι ακούω κι ερχομαι.
Κουφός είμαι; Για ξαναπαίχτε τό μου το τραγούδι
Σταρόβας: Ρίχ’το κοντρόόόόόόλ, ….ααχ, το φχαριστήθηκα , το’πα κι εγώ μια φορά αυτό
σήμερα!
Λάκης: Τι «το φχαριστήθηκες»; Ηδονίστηκες δεν λες καλύτερα. Τι φωνή ήταν αυτή; όόόόόλ!
Κτρλ:
http://www.youtube.com/watch?v=OJyh_dHQz8w
Μη, μην το πεις
οι παλιοί μας φίλοι
μην το πεις
για πάντα φύγαν.
Μη, το μαθα πια
τα παλιά βιβλία, τα παλιά τραγούδια
για πάντα φύγαν.
Πέρασαν οι μέρες που μας πλήγωσαν.
Γίνανε παιχνίδι στα χέρια των παιδιών.
67
Η ζωή αλλάζει δίχως να κοιτάζει
τη δική σου μελαγχολία
κι έρχεται η στιγμή για ν' αποφασίσεις
με ποιους θα πας και ποιους θ' αφήσεις.
Πέρασαν για πάντα
οι παλιές ιδέες, οι παλιές αγάπες
οι κραυγές.
Γίνανε παιχνίδι στα χέρια των παιδιών.
Όμορφη είναι αυτή η στιγμή, να το ξαναπώ
όμορφη να σας μιλήσω
βλέπω πυρκαγιές
πάνω από λιμάνια πάνω από σταθμούς
κι είμαι μαζί σας.
Όταν ο κόσμος μας θα καίγεται
όταν τα γεφύρια πίσω μας θα κόβονται
εγώ θα είμαι εκεί να σας θυμίζω
τις μέρες τις παλιές.
Μπέζος: Λοιπόν ρεμάλια:…
Θωμάς: Εκ μέρους του Κωνσταντάρα μας το λέτε αυτό ή ...
Μιχάλης: ή του Δόγγανου που τον συνεχιζε…
Πάνος: ή του εαυτού σας ήθελε να πει ο Θωμάς, μη διακόπτεις Μιχάλη το Θωμά
Μπέζος: Εμένα να μη διακόπτετε ρεμαλια.
Θωμάς: Ολοκληρώστε
Μπέζος: Τι να ολοκληρώσω; Σάμπως ξεκίνησα; Τι έλεγα;
Θωμάς, Μιχάλης, Πάνος: «Λοιπόν ρεμάλια». Ειδατε όλα τα θυμόμαστε.
Μπέζος: Τέέρατα μνήμης. Και πάντα το ουσιώδες συγκρατείτε.
Θωμάς: Τι μας κατηγορείτε κύριε; Σάμπως είπατε και τιποτα;
Μιχάλης: Μονο το ρεμαλια είπατε.
Πάνος: Αν τραβήξει πολύ η συζήτηση εγώ θα φύγω. Και χωρίς απουσια
Μπέζος: Σκασμός ρεμάλια να ξεκινήσει η συζήτηση. Λοιπόν: Αν το τραγούδι αυτό μου το
βαλατε για να μου πειτε ότι η γενια των γονιων σας και των καθηγητων σας σας εγκατέλειψε,
κούνια που σας κουναγε. Ουτε το’χετε σκοπό να εφαρμόσετε καμια συμβουλή απ’όσες την
κατηγορείτε ότι δεν σας δίνει ούτε καν να την αφήσετε να σας την πει. Ακόμα και τωρα, αυτή
την στιγμη, τέτοια τρέλλα δεν πουλάτε; Αν το τραγούδι αυτό μου το βάλατε για να μου πείτε οτι
οι κραυγές διαδηλώσεων και βασανιστηρίων γίνανε παιχνίδι στα χέρια των παιδιών γιατί άλλο οι
θεατρικές αναπαραστάσεις της 17ης Νοέμβρη κι άλλο το ζωντανό Πολυτεχνείο τοτε να μου
απαντήσετε εδώ και τώρα μπροστά στον κόσμο και τους γονείς σας, μου ζητάγατε τις πρόβες
να τις κανουμε σε ώρες μαθηματων για να λουφάρετε απουσίες; Ναι ή όχι;
Πάνος: εεε, ναι…
Μιχάλης: …όχι να το παινευτούμε αλλά…
Θωμάς:…αλλά η αλήθεια να λέγεται
Στέλλα: Ο Χιούη , ο Λιούη κι ο Ντιούη εν δράσει
Ντίνα: Αλλά τον βρήκαν το μάστορή τους. Είδες Λάκη πού χρειάζεται νασαι ό κακός ο λύκος ο
Τσάρλι κι όχι ο θείος Ντόναλντ;
Μπέζος: Αφήστε τα αυτά σουσουράδες, σιγανοπαπαδιές, τα ιδια και χειρότερα κάνατε κι εσείς
και βγαίνανε οι ιππότες μπροστά για να σας ξελασπώνουν και θα τους την πείτε κιόλας ή μάλλον
θα την πείτε και του Λάκη τωρα για να τους πειτε ότι τον Λακη είχατε για στόχο, δεν σας εχω
68
μάθει τόσα χρόνια; Ορίστε μας! Επί της ουσίας τώρα: Α! και δεν μου λέτε; Γιατί να κάνουμε
τόσες πρόβες; Σας είπα εγώ ποτέ να μάθετε τιποτα τεράστια κείμενα όπως μαθαίνει ο Λάκης ή
να μπειτε στο πετσί χαρακτήρων διαφορετικών από σας; Τον εαυτό σας δεν σαν είπα να
υποδυεστε; Δεν έκοβα κι έρραβα τους χαρακτήρες έτσι που με σας να μοιάζουν; Δεν σας έλεγα
να αλλαζετε ότι θέλετε στο στυλ αν δεν σας μοιάζουν και να αφαιρειτε η να προσθετετε και
περιεχόμενο αν το συζητάγαμε και ειχατε επιχειρηματα ότι επρόκειτο περί βελτίωσης; Σας είπα
εγω να γινετε φουλ τάιμ ηθοποιοί ενώ είχατε πανελλήνιες; Δεν σας είπα αν εχετε τέτοια
ταλέντα, να τα ανακαλύψετε μετα την αποφοίτηση; Αλλά τότε να ξέρετε και ότι ακομη και τον
εαυτό σας να θέλετε να υποδυθείτε επί πολλή ώρα και πάλι δουλεια θελει, ώρες και ωρες. Αλλά
μη ζαλίζουμε άλλους με τους δικούς μας καυγαδες τωρα. Και τέλος πάντων για να μιλήσουμε
μεταξύ μας για τα νεα που ακούμε χρειαζεται να τα βαζουμε σε παρασταση και να κανουμε
πρόβες και να’χουμε κι αγχος και να χανουμε και μαθηματα; Δηλαδη αν μια ώρα τη βδομαδα τα
συζηταμε για μας όσοι ενδιαφερόμαστε ή και οι γονείς τους μαζι τους, ή και χώρια, εδώ στην
αίθουσα εορτών κακό είναι ή αδιάφορο; Πρέπει να παριστάνουμε ότι δίνουμε παράσταση
γι’αυτά; Τι διαστροφή είναι αυτή; …Τέλος πάντων, επί της ουσίας: Τρίτη εκδοχή: Αν το
τραγούδι μου το βάλατε για να μου θάψετε τα παιδιά του Πολυτεχνείου, ότι αυτοί είναι οι παλιοί
φίλοι που για πάντα φύγαν επειδή κάποιοι της γενιάς δεν στάθηκαν στο ύψος των νεκρών και
ζωντανών φίλων τους, τότε σας πληροφορω ότι ο Σαββόπουλος το εννοούσε τότε και με τον εξής
τρόπο: Οι φίλοι της προηγούμενης γενιάς, του ΕΑΜ, φύγανε υπο την εννοια οτι αμα τα
πραγματα ζορίσουν, όπως με τη χούντα, τότε δεν αρκει να τους θυμόμαστε σε βιβλία, τραγουδια
και γιορτες , ακομα και οι καλές γιορτές χωρίς λουφα για απουσίες κλπ δεν αρκούν, αφού
χρειαζεται να μπουμε στην θεση τους στ’αλήθεια κι όχι απλώς επί σκηνής, και υπό αυτην την
έννοια το’λεγε ο Σαββόπουλος για την τότε προηγούμενη γενια, κι αυτό και πάλι ισχύει, αφήστε
εκεινα τα οτι η γιορτή καιρός ήταν να καταργηθεί γιατι γίνανε λαμόγια, ο μόνος λόγος να
καταργηθεί ήταν ότι δυστυχώς την κανατε λούνα παρκ και ότι, πολύ πολύ πιο δυστυχώς, ίσως
ξαναπαιχτει όχι σαν γιορτη αλλά στ’αλήθεια. Δυστυχως ίσως ερχεται ωρα να τα ζήσουμε
στ’αλήθεια και όχι σαν γιορτή διότι οι περιστάσεις είναι τέτοιες που πρέπει εμείς να πάρουμε την
θέση τους όχι απλώς σε θεατρικές αναπαραστάσεις τους αλλά στην πραγματικότητα, όπως κι
εκείνοι έτσι πήραν την θέση των προηγουμένων. Εν κατακλειδι το τραγουδι που μου βάλατε
αφιερωστε το όχι στους πολιτικάντηδες που ανέβηκαν με , κυριολεκτικά, ξένα κόλυβα, αυτοί
ούτε καν για αρνητική αφιέρωση δεν το αξίζουν, αλλά στους υπόλοιπους της γενιάς, στους
«Νίκο, Κώστα , Γιάννη, Στέλιο» του τραγουδιού που ακούσαμε από τον Λαζόπουλο , αυτούς
«που γράφουν την ιστορία του κόσμου με μικρά ονόματα» και που το τραγούδι της
προηγούμενης γενιάς γι’αυτούς ήταν το «Αυτούς που βλέπεις θα τους ξαναδείς, θα τους γνωρίσει
πάλι/άλλον θα λένε Κωνσταντή κι άλλον Μιχάλη» Καλά , γράψε Κωνσταντίνα και Μιχάλη εν
προκειμένω (δειχνει την Ντινα και τον Μιχάλη) …Τέλος πάντων, ακόμα δεν σας ρώτησα γιατί
μου το βάλατε αν τελικά δεν το βρήκα.
Θωμάς: Κύριε, δεν έχουμε και καμια ιδεα γιατι σας το βαλαμε, ο μόνος λόγος ήταν ότι αφου
όταν μονολογείτε εχετε το χούι να μιλατε και εξ ονόματος του συνομιλητή σας…
Ντίνα: …και μάλιστα με το στυλ που μιλάει εκείνος…
Στέλλα:…άρα σε κάποιον από όσους λόγους πείτε, αργά ή γρήγορα, θα αναγνωρίσουμε και
εμεις τον λόγο που σας το βάλαμε το τραγούδι, σαν να καναμε στον εαυτό μας τεστ πολλαπλής
επιλογής δηλαδή …
Μπέζος: Αυτόν τον λόγο δεν τον σκέφτηκα
Πάνος: Ούτε κι εμείς σκεφτηκαμε ότι δεν θα τον σκεφτόσασταν
Μπέζος: Αρα ουτε εσεις ούτε εγώ μονολογούμε
Μιχάλης: Άρα πλήρης επικοινωνία, που λένε
Πάνος: Εγώ προσωπικά σας το εβαλα γιατι θα μ’άρεζε ν’ακούσω την παλιά γενια να μας λέει
τους στίχους «όμορφη είναι αυτή η στιγμή, να το ξαναπώ όμορφη να σας μιλήσω βλέπω
πυρκαγιές πάνω από λιμάνια πάνω από σταθμούς, κι είμαι μαζί σας». Αλλά ξερω πως θα μου
πειτε ότι διαφωνείτε καθετα με τον τιτλο «Άσχημη πόλη όμορφα καίγεσαι» και ότι εμμένετε στον
69
τίτλο «Όμορφη πόλη άσχημα καίγεσαι» και ότι από μεσα σας μας τραγουδάτε τους στίχους
«Όταν ο κόσμος μας θα καίγεται όταν τα γεφύρια πίσω μας θα κόβονται εγώ θα είμαι εκεί να σας
θυμίζω τις μέρες τις παλιές».
Μπέζος: Και τι κακό εχει αυτό; Ο Σαββόπουλος δηλαδή τι από τις μέρες τις παλιές νομίζεις οτι
θα μας τραγουδαγε; Το «κωλοέλληνες, θλιβερες μου πορδές, το χειροτερο του Ελληνισμού
κομμάτι, εξι αιώνες δύσης εθνικής θα ζήσεις»; Δεν ειχε ξεχεσει τον Άγγελόπουλο όταν έμαθε ότι
επίτηδες πλήγωσε τον Βέγγο προσωπικά για να τον κανει να κλάψει πειστικά σε μια σκηνή
που’λεγε «πεθαίνει η Ελλάδα» στο «Βλέμμα του Οδυσσέα»; Δεν τούπε «να’βαζες τον Γιανναρά
να το πει πειστικά»;. Ή σάμπως χαίρεται ο Γιανναράς για τις προβλέψεις του ότι Ελλάδα τέρμα;
Υπάρχει καμια Κασσάνδρα που χαίρεται όταν επαληθεύονται οι προβλέψεις της; Κι ο σοφός που
μας ανέφερε ο Λάκης που απ’το ’50 προειδοποιούσε γι’αυτά που βλέπουμε π.χ. με τα
μεταλλαγμένα και θεωρούσε νικητή του πολέμου τον Χίτλερ και τις μεθόδους του, θυμάσαι τι
έλεγε; «Μακάρι στον τάφο μου να μπορεί να γραφτεί ενθαδε κειται ένα ανόητος που όλα όσα
με λύπη του προέβλεπε βγήκαν λάθος».
Μιχάλης: Εσείς κύριε τι θα μας θυμίζατε απ’ τις μερες τις παλιές; Κάνα καλό θυμάστε απ’τους
φοιτητές του Πολυτεχνείου που δεν ήταν λαμόγια αλλά που να μην είναι σε στυλ «παρ’τον στον
γαμο σου να σου πει και του χρόνου», «η εγχείρηση πέτυχε ο ασθενής απέθανε» που λέει και
Ντινα κάθε φορά που ακούει καλαμπούρια για Παναγούλη και βασανιστές και σκαρφαλωνει στα
κεραμίδια απ’το άγχος. Κι εμάς τ’αγορια δηλαδή, η τρίχα καγκελο μας σηκώθηκε όταν ακούσαμε
ότι …άσε…Ωωωπ, κάτι θυμηθήκατε, το ξέρω αυτό το ύφος, είναι σαν όταν θυμάστε ανέκδοτο
που είναι σοκιν και το λετε μονο στ’αγόρια στο επόμενο διάλειμμα γιατι κοκκινίζετε να το
ακούσουν από σας τα κοριτσια, ΟΚ, αυτά πριν την τρίτη Λυκειου, τωρα δεν υπάρχει θέμα, όλα
τα κοριτσια είναι τριτη.
Μπέζος: Ο Σαββόπουλος θα μας θύμιζε τις ιστοριες από το Μαγεμένο Αυλό που ακούσατε ή ότι
όταν ο Χατζιδάκις ερριξε σαν ιδέα να κανουμε ελληνικούς στιχους με μελωδιες από κλασσική
μουσική κι ο ίδιος εβγαλε Μότσαρτ με στίχους «Ήλιε μου ήλιε μου βασιλιά μου, πες μου τι μου
ζήλεψες», ο Σαββόπουλος προτεινε την 9η του Μπετόβεν, που’ναι υποτίθεται και εθνικός ύμνος
της υποτίθεται Ενωμένης Ευρώπης όταν τραγουδιέται με τους στιχους του «Ύμνου στη Χαρά»
του Σίλλερ, προτεινε λοιπον να τραγουδηθει και με τους με τους γνωστούς στιχους «ώπα-ώπα τα
μπουζούκια ώπα και ο μπαγλαμάς/της ζωής μας τα χαστούκια με το γλέντι τα ξεχνάς», να κοιτα
μια χαρά βγαινει…(το τραγουδάει)… προτεινε επίσης και το «ανεβα στο τραπέζι μου κουκλα
μου γλυκειά/θέλω να τα σπάσεις όλα τούτη τη βραδυά» να τραγουδιέται και στο ρυθμο του
τζινγκλ μπελς …(το τραγουδάει)…
Θωμάς: Ωραίο του Νιόνιου κύριε, το’χω ακουσει αυτό απ’τον θείο μου που μου’πε κι ότι τον
εχει ακουσει να λέει ότι οι συμμαθητες του στο Λυκειο τον φωναζανε «Νιόνιο-ψώνιο» κι ότι
όταν τη κοπάνησε απ’το σχολειο κι ήρθε με φορτηγό κι εγραφε δίσκους τού ξεφευγε κι έλεγε
τον ιδιοκτήτη της εταιρίας «κύριε γυμνασιαρχα», αλλά καλά λέει Μιχάλης, κατι άλλο
σκεφτηκατε για την γενιά του Πολυτεχνείου.
Μπέζος: Ο Μποστ, που έδω στο Άλσος Παγκρατίου έφτιαχνε τα σκηνικά, είχε κανει μια
Μήδεια που σίγουρα θα ήθελε ο Σαββόπουλος να σας την μεταδωσει ο ίδιος ή συνομήλικοί
του….
Θωμάς: Μην προσπαθειτε να ξεφύγετε κύριε. Στο δικό μας τμημα το’χετε πει αυτό με τον
Μποστ, σ’όσους δεν το’χετε πει το λεω εγω εδώ και τωρα. Μου’δωσε και το κειμενο ο θειος μου
και τα βρηκα αυτά που λεγατε. Τα λέω εγω αλλά θα πειτε κι εσεις αυτά που μας την κοπανάτε.
Μπέζος: Και να θες ν’αγιάσεις σ’αφήνουνε; Λέγε.
Μιχάλης: Τραβατε με κι ας κλαίω. Έπεσε κιόλας η αντίσταση
Θωμάς: Η Μήδεια επειδή τα παιδιά της στο γυμνάσιο δεν διάβαζαν τα’στειλε το καλοκαιρι να
δουλέψουν, στα ΕΛΤΑ, αλλα αυτά εκει γνωρίστηκαν με μια καλόγρια και την πηδαγαν και
μ’ενα καλογερο που τα πηδαγε, η δε όλη ανωμαλία ξεκίναγε από το ότι ο καλογερος ειχε γινει
καλογερος κι η καλογρια ειχε γινει καλογρια επειδή καποτε ήταν εραστες και οι δικοί τους τούς
70
χωρισαν τραυματικα κι απο απελπισία έκαστος ειχε καλογερεψει και τωρα πηδιονταν δια
ενδιαμέσων και όταν τομαθε η Μηδεια τα σκοτωσε ως εξης σε ιαμβικο δεπαπεντασύλλαβο:
«…αχός βαρύς ακούγεται, ακούγονται βρισίδια/ τρίζουν παραθυρρόφυλλα πέφτουν
γαμοσταυρίδια/οι μαχες Σέρβων Κροατών καθώς και μουσουμανων /σίγουρα ωχριούν μπροστά
σ’αυτά που γίνονται κει πάνω/όπως κρουνος της ΕΥΔΑΠ τρέχει και εχει σπασει κι αρμόδιος δεν
ερχεται να τον επισκευασει/ ετσι το αίμα έτρεχε …τέλος παντων με διαλειψεις τα θυμαμαι…αν
απ’τα δεκατεσσερα καλογριες μου πηδάτε/μεθαύριο και σύφιλες και αίητζ μου κουβαλατε/
θέλατε περιπέτειες και με τους καλογήρους/εγω δεν εκαμα παιδιά εθήλασα σατύρους/… στο
τέλος λέει εξάγγελος και ηθικό διδαγμα…οι πιο κακοί οι μαθητες ήταν αυτοί στην ταξη/γι’αυτο
η μανα τους καλά εκανε να τους σφάξει/κοιτάχτε τα μαθήματα τώρα να μελετατε/εχετε ολο τον
καιρο αύριο να πηδατε/έξω υπάρχουν άφθονες ωραιοτάτες νέες/δεν είναι απαραίτητο να είναι
καλογραίες. Εδώ τελειωνει
Μπέζος (χειροκροτώντας μαζί με τα παιδιά που γελάνε κιόλας και με όλους γενικα τους επί
σκηνής και, πιθανότατα, με το κοινό επίσης): Θωμά γιου κουφτ μη. Δεν στο’χα.
Θωμάς: Ποιό δε μου’χατε κύριε; Δεν έχω παίξει και στη 17Ν;
Μπέζος: Εννοώ οτι δεν στοχα ότι ήξερες και τον δεκαπεντασύλλαβο. Ποιο τραγούδι πολύ
γνωστό εκτος από δημοτικά είναι σε αυτό το μετρο;
Θωμάς: Ο Ερωτόκριτος..
Μπέζος: Άριστα.
Θωμάς: Σειρά σας τωρα
Μπέζος: Αυτό λεω κι εγω. (Τραγουδάει σε μελωδία Ερωτόκριτου:)
Εφτιάξαν ένα άλογο, μακρύ τριάντα μέτρα
που ήταν όλο ξύλινο και όχι από πέτρα.
Μέσα στην κούφια την κοιλιά κρυφτήκανε μ' ελπίδα
και κόβανε την κίνηση απ’την κωλοτρυπίδα.
Κι οι Τρώες που στο βάθος τους μαλάκες ήταν όλοι
γκρεμίσανε τα τείχη τους και το’βαλαν στην πόλη.
Στα μαλακά κρεβάτια τους σαν πέσαν κουρασμένοι
για πότε τονε φάγανε μυστήριο τους μένει .
Στο ένα χερι για να δουν κρατάγαν τα δαυλιά τους
και στ’άλλο χέρι κράταγαν τα φοβερά καυλιά τους.
ματαίως φώναζ’ο Οδυσσεύς να τους σκοτώσουν όλους
οι Αχαιοί ακράτητοι τους έσκιζαν τους κώλους.
κι ο Οδυσσεύς κατάλαβε πως για να πέσει η Τροία
πρώτα έπρεπε να πέσουνε των Αχαιών τα τρία.
Και των σειρήνων το νησί δεν ήταν τίποτ' άλλο
ήταν μπουρδέλο υπαίθριο παρά πολύ μεγάλο
γιατί εκείνο τον καιρό τους ήρθε κάποια τρέλα
διαταγή εβγάλανε να κλείσουν τα μπουρδέλα
Τις πόρνες τις επήρανε απ' τα κρυφά τους άντρα
σ’ένα νησί τις βάλανε δίχως κανέναν άντρα.
Τα’ξερε αυτά ο Οδυσσεύς κι είχε χαρά μεγάλη
μα το κρατούσε μυστικό να μη το μάθουν κι άλλοι
ΟΚ, αυτά. Και πλέον ού.
Θωμάς: Αυτό ήταν απ’αυτά που για να τα’ακούσουμε έπρεπε να πάμε Γ Λυκείου; Μα απ’την γ
Γυμνασίου το’χουμε δει στο ιντερνετ. Όλοι. Μόνο τον Ερωτόκριτο δεν ειχαμε παρατηρησει. Κι
είπατε μόνο τα σεμνά. Από Ναυσικά κουβέντα. Ούτε από Κίρκη. 30 σελίδες πράμα. Black
humor.gr Ομήρου έπη. Γιατί τόση μυστικοπάθεια; Και γιατί κεντράρατε στο Δούρειο ίππο;
Επειδή ήταν λιγότερο ζουμερό; Γι’αυτό κόψατε και τα ζουμερά των Σειρήνων; Και τι σχεση εχει
με Μποστ εκτός από τον δεκαπεντασύλλαβο; Και με Πολυτεχνειο;
71
Μπέζος: Πάλι καλά που δεν με ρωτάς κι αν εκτός από black humor.gr έχει σχέση με black blog
ή black block. Μ’όλα τ’άλλα έχει σχεση. Όπως και με τους αγανακτισμένους που τα σταδια της
αγανάκτησής μας περιγράφονται στα ανέκδοτα που είπατε. Και με το πως θα υλοποιηθει το
τραγουδι για Βενιζέλο που παρέφρασε ο Λάκης έχει σχέση. Η γενιά μας χωρίς ιντερνετ κλπ τα
μάθαινε αυτά από στόμα σε στόμα στο Λύκειο ή στο στρατό, άλλο σχολείο ήξερε για Κίρκη,
άλλο για Σειρήνες, άλλο για Πηνελόπη, και στα φροντιστήρια ή στο στρατό μεταλαμπαδεύαμε
οι μεν στους δε οτι ξέραμε και γεμιζαμε τα κενά που είχαμε , μα ένα κενο που το’χαμε όλοι ήταν
ποιος τα γραφει όλα αυτά, φαινοταν παλαίμαχος στιχουργός και χιουμοριστας κι όταν
μαθαιναμε για τον Μπόστ λέγαμε οτι αυτος θαναι, αφού όποιος και να’χε γράψει τη Οδυσσεια
θα μπορούσε να γράψει κι άλλα και αφού άλλον δεν βλέπαμε να γραφει άλλα, άρα ο Μποστ θα
ήταν.
Μιχάλης: Ένα κι ένα κανουν δυο. Ακλόνητη λογική. Όπερ εδει δείξαι, που λέγατε, Μου τα’πε
πατέρας μου. Το Πολυτεχνειο πού κολλάει; Να δούμε τι θ’ακούσουμε πάλι…
Μπέζος: Αργότερα μαθαμε , ή τέλος πάντων ακούσαμε την φήμη, ότι τα’γραφαν πολλοί μαζί
φοιτητες του Πολυτεχνειου στο ημιυπόγειο καφενεδάκι απέναντι απ’την εισοδο του
Πολυτεχνείου στη Στουρνάρα. Αλλά δεν θα’χαν επηρεαστεί από Μπόστ;…
Πάνος: ΟΚ, μέχρι τωρα όλα ήταν αναπαράσταση της τάξης τότε με το «οι παλιοί μας φίλοι για
πάντα φύγαν» κλπ. Αλλά τώρα αρχίζει το λάιβ. Με το παρόν και τους αγανακτισμένους τι σχέση
εχουν όλα αυτά;
Μπέζος: Μα τα γιαούρτια θέλουν και φαντασία στην χρήση τους, όχι μονο μυς στο χέρι μας για
να τα εκτοξεύουμε. Σας βαζω να σκεφτείτε πού κόλλαγαν τα ανέκδοτα που είπατε και με τη
σειρά που τα είπατε. Σας ειχα δωσει και υπόδειξη ότι ηταν για τα στάδια της αγανάκτησης.
Πάρτε λιγο χρόνο. Εν τω μεταξύ και για να μην πληττουμε και για να παίρνετε στροφες σχετικές
ακούμε το παλιο τραγουδι «γιαουρτάς» που ξανάγινε επίκαιρο. Κοντρόλ βαλε στο γκουγκλ τις
λέξεις youtube Γιαουρτας σε εκτελεση Βάγια
http://www.youtube.com/watch?gl=SG&feature=related&hl=en-GB&v=F3t_R7FvNR4
Μιχάλης (Δείχνοντας τον Σταρόβα): Του Δημήτη το ανέκδοτο με τον σκελετό που ήθελε να
κάνει φάρσα να τρομαξει κανα ζωντανό μεχρι θανατου ήταν για την προσπαθεια των γκόλντεν
μπόυς να τρομαξουν τον κόσμο μηπως γινει ζόμπυ αλλά ο κόσμος λεει «ζόμπυ ειστε εσεις, σιγά
μην καταντησουμε εμεις σαν κι εσας»,
Σταρόβας: Συν για το θόλωμα οτι εδώ μας πηδαν και δεν έχουμε να φαμε σιγά μη τους μαρανε
το αν πεθανουμε απ’το καπνισμα, για να την πεφτουμε ο ενας στον άλλο και να χασομεραμε .
Μιχάλης:Σωστά. Αυτό που ειπα εγω με την παροιμια αν δεν πηδήξεις τον εργαζόμενο δεν τρως
ψωμι ήταν για το πώς να κανουμε ο ένας τον άλλο σκελετο απ’την πείνα Θωμάς: Αυτό με τον
πααγάλο που ειπε σε αυτόν που τον αντεγραφε «εσυ αφου δεν ξερεις να πετας τι πουλάς
τσαμπουκάδες , αφου δεν σε παίρνει» ήταν αφ’ενός για τις αυτοαμαφιβολίες που μας ενσπείρουν
αν όντως ξερουμε τι κανουμε ή αν μας παίρνει, ακόμα κι όταν ξερουμε και όταν μας
παίρνει..Μπέζος: και αφ’έτερου να σκεφτομαστε και λιγο όσοι ειμαστε πολύ τραλαλά, πρώτα
να ξερουμε τι μας γινεται και τι μας παιρνει και μετα τις μαγκιες.
Πάνος: κι αυτό με το «τελευταία πρόβα είναι, αύριο σε γαμάω» είναι ότι πολλές μαλακιες, π.χ.
αναβολές καναμε εμεις οι αγανακτισμένοι, αλλά τελείωσαν τα ψέμματα κλπ
Μπέζος: Πολύ ωραία. Λοιπόν, Θωμά τωρα θα καταλάβεις γιατι κέντραρα στον Δούρειο ίππο. Σε
Δούρειο-ιππο-θέατρο δεν βρισκόμαστε; Και με ντι-βι-ντι να βγει στο γήπεδο της
Διαμαντοπούλου δεν παιζουμε; Άρα Δούρειο ιππο κανουμε. Και σαν προτζεκτ με ιντερνετ κλπ
δεν τα βρίσκαμε όλα; Πάλι Δούρειο ίππο στην εκπαίδευση βάζουμε. Κι εσύ Πάνο θα καταλαβεις
τι σχέση έχουν με το παρόν και τους αγανακτισμένους. Λοιπόν:…
Μιχάλης: Ένα κι ένα κανουν δυο.
Μπέζος: Τι ένα κι ένα κανουν δυο;
Μιχάλης: Αυτό δεν θα λέγατε;
Μπέζος: Ναι αυτό θαλεγα
Μιχάλης: Συνεχίστε…
72
Μπέζος: Πού ήμουνα;
Μιχάλης: Στο λοιπον
Μπέζος: Λοιπόν: Ένα κι ένα κανουν δυο πέστε του Μιχάλη αντίο που λέει και το τραγουδι.
Μιχάλη! Μη με ξαναδιακόψεις, με αποδιοργανώνεις
Μιχάλης: Βέβαια! Από οργανωση σκίζετε. Ο βρεγμένος την βροχή δεν φοβάται ούτε ο
αποδιοργανωμένος την αποδιοργάνωση. Το χάος γεννά τάξη δεν λενε;
Μπέζος: Από κει περιμενετε να φτιαξετε τάξη; Η δική σας ταξη γεννα χάος, εννοώ το Γ4, Γ5 ή
όπου διάλο είστε.
Μιχάλης: Κύριε το διαβασα σ’ένα βιβλίο
Μπέζος: Αυτά σας μαθαίνω τόσο καιρό ρε; Πιάσ’τ’αυγό και κούρεφ’το; Λες να εννοούν ότι το
χάος στο μυαλό του Γιωργάκη θα οργανώσει το δικό του το κεφάλι; Εννοούν ότι το χάος σε τέτια
κεφάλια δημιουργεί τάξη στα κεφάλια που σκέφτονται πώς να τον ξεφορτωθούνε.
Μιχάλης: Καλα ντε, δε σε είπαμε και Γιωργάκη!
Μπέζος: Πάμε παρακατω
Μιχάλης: Στο δυο κι ένα κανουν τρια;….Καλα μη βαρας, λέμε και καμια μαλακία να περάσει ή
ωρα
Μπέζος: Αν με τετοια κοιτάς να σου περάσει η ωρα τότε τότε καλύτερα να βρεις τιποτα
αλλιώτικα να σου περασει η μαλακία. Να π.χ. πως το χάος δημιουργει τάξη, πάρε το, εκ των
πραγμάτων, κοινότατο πλέον σενάριο ότι με τόσο πολλους άνεργους όχι μόνο έξω απ’την
Βουλή θα κατοικοεδρεύουν οι αγανακτισμένοι αλλά και έξω τα σπίτια των βουλευτών, δεν α
έχουν μεν αρκετά λεφτα να πετανε γιαούρτια αλλά γρήγορ α οι εταιριες θα πουλανε τα ληγμενα
γιαούρτια με φτηνότατο αντιτιμο μην πανε χαμενα καποια κερδη και από αυτά, ντι να τα τωνε
τοσο πολλους ανεργους αν τους φλομώσουν στα γιαούρτια, για να φυλαμε ΜΑΤ για τοσο
πολλούς βουλευτές πα αναγκαστουν να προσλαμβανουν από τους ανεργους αλλά έτσι σιγά-σιγά
όλο και κάποια ΜΑΤ θα κανουν σαμποταζ εναντον του διαταγών τους, οπότε όλο και θα
αυξανει ο αριθμος γιαουρτιων που θα βρισκει το στόχο του. Πλην τριων τεσσαρων
μεγαλοπολιτικών λεφτα για ελικοπτερα και μετακόμιση στο εξωτερικό οι άλλοι δεν θα’χουν, κι
αυτοι που θα βγούνε έξω άχρηστοι λόγω ανικανότητας θα’ναι για να ξαναχρηματοδοτηθούν,
απλώς ως προδότες για τιποτε ειδικες πληροφοριες θα πληρωνοται, από τα ετοιμα θα τρωνε, και
αν δεν εχουν παρα πολλά έτοιμα δεν τη βγαζουν , ξεροντας ότι δεν μπορούν να βγουν πολλοι, οι
υπόλοιποι , ξεροντας οτι θαναι ανεπαγγελτοι (ποιος θα ξαναβρει πελάτες ως γιατρός ή ως
δικηγορος; όλο γιαουρτια θα τρωει) θα ξερουν ότι το μονο που τους σωζει θαναι να μη
παραιτουνται και να αναβαλλουν τις εκλογές διότι ο κανενας που οι περισσοτεροι ψηφίζουν δεν
έχει ούτε εναλλακτική προταση ακομα , ούτε ορατή υπόσταση, αλλά μη θεωρωντας και τις
μεταβασεις σπιτι-Βουλή Βουλή-σπιτι ασφαλεις θα προτιμησουν να μπουν σε μια φυλακη όσο
πιο πολύ χρόνο γινεται. Και πώς μπορούν να εξασφαλίσουν τέτοια δωρεαν σίτιση σε τετοιο
πρυτανειο και μάλιστα με συνθηκες διαβίωσης εκει σαν εκεινες που ειχαν στο κοπριτανείο ; Θα
πουν στον Λυκουρέζο να τους τους αναλάβει και να ξαναπει εκεινα που’θελε να πει για τον
Κοσκωτα όταν ήταν ακομα στις φυλακές του Σάλεμ στην Αμερική, ότι δηλαδή ειχε το δικαίωμα
να παει για βουλευτής αφου υπήρχε προηγούμενο του Γλέζου προ δεκαετιών, κι έτσι θα μπορούν
να διοικούν από τα φυλακή αλλά για να μην πάθουν το ίδιο και οι δικαστές και χρειαζεται κι
εκεινοι να μπουν φυλακη για να μη τρωνε γιαούρτια είτε οι ιδιοι ειτε οι επομενοι δικαστές που θα
τους δικασουν, θα αναγακαστουν να μη τα κανουν όλα όπως θα’θελαν οι δικαζόμενοι πολιτικοι
κρατούμενοι ή, μαλλον, κρατούμενοι πολιτικοί, αλλά και όπως θα’θελαν οι κοινοί τους
γιαουρτάδες , οπότε θα τους λένε «για να’χεις π.χ αιρ κοντισιον στη φυλακή πες άλλο ένα
κλεψιμέϊκο που το’χεις», για να σου εξασφαλίσουμε άλλο ένα χρόνο παραμονής στη φυλακή πες
κι άλλο ένα κλεψιμέϊκο. Οι γιαουρτάδες που θαχουν εξελιχθεί σε κίνημα όχι άναρχο και
κουτουρού αλλά μεθοδικό σαν λόμπυ πίεσης θα ξέρει ότι εδώ χρειάζεται γενναιοδωρία κι όχι
καρμιρο-εκδικητικότητα, δεν θα γιαουρτώνει τις οικογένειές τους και στους ίδιους, για όσα καλά
προτείνουν από την φυλακή ως βουλευτές θα έχει όχι την στάση «πολύ αργήσατε» αλλά την
στάση «καλώς τονε κι ας άργησε» όπως ο εφημερεύων στη ΓΑΔΑ όταν ήρθε ο Κουφοντίνας από
73
το Αγγίστρι να παραδοθεί και τις φήμες οτι ήταν ήδη στο Γκουαντάναμο τις διέψευσε στη Βουλή
ο Σημίτης λέγονας «Ποιο Γκουαντάναμο; Στο Αγγίστρι ήταν ο ανθρωπος», έτσι κι ας μην έχει
εμφανιστέι εναλλακτική και κόμμα σοβαρότερο από του γνωστού πλειοψηφούνος Κανένα το
λόμπυ των γιαουρτάδων θα έχει γίνει στην ουσία σα του Κανένα αλλά θα διοικεί, κανεις δεν θα
τολμαει να λέει παπάρες , όπως κανεις δεν έλεγε στην αρχαία Αθήνα παπαρες τυπου «ασε τον
κόσμο να διαδηλώνει , αρκει να πληρωνει τους φόρους του» αφου οι πολίτες τα όπλα με τα οποία
πήγαιναν στον πόλεμο τα’χαν στο σπίτι και δεν τάχε ο στρατός να τους τα δίνει μόνο όταν
γινόταν πολεμος, και αν κανας πολιτικός έλεγε καμια τετοια κουράδα οι αστυνομικοί της εποχής
θα τουλεγαν «καλά, πήγαινε τώρα εσυ να τους μαζεψεις. Ότι όπλα εχουμε μεις, τα ίδια έχουν κι
αυτοί, αλλά αυτοί έχουν και μαζικότητα που εμεις δεν εχουμε», ως γνωστόν από μεγαλους
σοφούς, ο ένας από τους αχτύπητους πυλώνες της Αθηναϊκής δημοκρατίας ήταν τα όπλα στο
σπίτι, ο άλλος ήταν η δωρεάν μόρφωση στο θέατρο που γινόταν από σοφούς τραγωδούς ή
κωμωδούς που πρόσθεταν έβαζαν στον πυρήνα μύθων της πλοκής τραγωδιών ή κωμωδιών
σκέψεις για τα τρέχοντα θέματα, ήταν δηλαδή κατι σαν ο Φωσκολος της εποχής να’ταν π.χ. ο
Αισχύλος, σοφός και επισης Μαραθωνομάχος, και τριτος πυλώνας ήταν ότι ήταν ότι η πόλη δεν
έπρεπε να μεγαλώνει πάνω από το μεγεθος που αν μαζεύονταν όλοι μαζί μπορούσαν με λίγη
φωνή εκ μερους των ομιλητών όλοι να ακουνε και να συναποφασίζουν, αν η πόλη μεγαλωνε
παραπάνω κοβόταν σε μικρότερα κομματια μεσω αποικιών για να μπορεί να διοικείται σωστά.
Στο σημερινό κόσμο , τα φτηνα ληγμενα γιαούρτια στο σπίτι ολόκληρων μαζων τις οποίες ας τις
ονομάσουμε «Αχαιούς», για αναλογία με το ποιημα για τον Δούρειο ίππο, λύνουν το θέμα των
όπλων στο σπίτι και το ίντερνετ και τα ΝτιΒιΝΤι λύνουν το θέμα των μόρφωσης και
συννεννόησης σε μεγαλες πόλεις, Αισχύλοι και Περικλήδες θα εμφανιστόυν σιγά-σιγά καθώς
θα δουν ότι υπαρχει άμεση πρόσβαση στις μαζες για επικοινωνία μόρφωσης και συναπόφασης
και κάποια σοβαρότητα στην εφαρμογή νομων από δικαστές λόγω της γιαουρτοφοβίας μερικων
απ’αυτούς και λογω της αναδειξης και σοβαρων δικαστων σε τετοιο ευρύτερο περιβαλλον
σοβαρότητος , έτσι σιγά-σιγά η μεταβατική κυβέρνηση του κόμματος του κυριολεκτικά Κανένα
αφού κανεις δεν ήταν επικεφαλής των γιαουρτάδων και αφού και οι εντός φυλακής κυβερνώντες
από καιρο έχουν γίνει μηδενικά, έτσι λοιπόν η μεταβατική κυβέρνηση θα αντικατασταθεί από
νορμάλ κυβερηση και εδώ και σε άλλα κράτη αφού κι εκει τα ίδια προβλήματα εχουν και το
φτηνό ληγμενο γιαούρτι δεν θελει καμια μυστική ή προχωρημενη τεχνογνωσια. Αλλά ήδη οι
«καλως τους κι ας αργησανε» στις φυλακές θα’χουν, είτε από γιαουρτοφοβία των εκτος φυλακης
δικαστων είτε από όψιμο φιλότιμο, την μεριμνα να έχουν βουλευτικη αποζημίωση σύμμετρη με
τον κατωτατο μισθό και το επίδομα ανεργίας και θα’χουν κίνητρα , από την στοργή προς το
επίπεδο ζωής των εκτός φυλακής οικογενειων τους, να βελτιώνουν και το επίπεδο ζωής όλου
του υπόλοιπου κόσμου κλπ κλπ κλπ . Τέλος πάντων, έγινα σαφής, μη λέμε τα ίδια και τα ίδια, το
πιάσατε το νόημα…A! Το θεμα περιφρουρησης μεταξυ γιαουρταδων και κλασσικων
αντιεξουσιαστων και αν οι γιαουρταδες θα κανουν παρομοια με τα του ΠΑΜΕ τον περασμενο
Οκτωβρη το συζητάμε όποτε θέλετε, αλλά λίγο πολύ τα’χουμε ήδη συζητησει με τον Πάνο και
τα’χουμε προ πολλού αναρτήσει και για μας και για τους θεατες μας και επίσης τα ακόμα πιο
παλιά, περί Θεοδωράκη με ΠΑΜΕ και με την Γεωργία που αποφοίτησε πριν από σας και
αναρτημένα ήταν και ο Λάκης τα συμπεριέλαβε στις σημειώσεις που ανέφερε. Μιχάλη μπορούν
να γίνουν όσα είπαμε;
Μιχάλης: Όχι
Μπέζος: Είναι δύσκολο να φανεί που κολλάει η δουλειά ή να το πω;
Μιχάλης: Μπα, δεν χρειαζεται
Μπέζος:Είναι αχρηστο να λεμε τέτοια ανεφικτα;
Μιχάλης: Χρήσιμο είναι για να συγκεντρώνει ο ακροατής την προσοχή του σε τι άλλο θα πούμε.
Και που να χρειαζεται και για μη ανέφικτα πραγματα
Μπέζος: Ξέραμε και τίποτε άλλο στις συζητήσεις μας εκεινες;
74
Μιχάλης: Τόσα που είπε ο Λάκης έμεινε και τιποτα; Περισσότερα είπε, λιγότερα δεν είπε.
Τελικά για προλογος κανει το φινάλε μας της στιγμής αυτής , όχι για φιναλε. Όποιος τ’ακουει
από αρχή-αρχή να καταλαβαινει πού το πάμε.
Μπέζος: Δηλαδη πού το παμε;
Μιχάλης: Στα ενδιάμεσα μεταξυ αρχής και φινάλε
Μπέζος: Έχει κανα κακό αυτό το φινάλε;
Μιχάλης: Είναι μακρύ. Αν ειχε γινει τραγουδιστά λεγόταν συντομότερα.
Μπέζος: Ναι αλλά με ποια μελωδία;
Μιχάλης: Αυτό να το πουν όσοι λένε ότι τα θεατρικά τα γραφουν ξεκινώντας από τα σάουντρακ;
Δεν το’πα εγώ αυτό…
(ξαφνικά, ανεβαίνουμε κι εμείς, δίπλα στους αντιστοίχους μας, η δικιά μας Ντίνα δίπλα στην επί σκηνής, ο
δικός μας Μιχάλης δίπλα στον επί σκηνής Μιχάλη κλπ κλπ(εγώ δίπλα στον Μπέζο), άλλοι χαιρετάμε τους
αντιστοίχους μας με χειραψία, άλλοι με στρακα παλάμης, άλλοι με αγκαλιά, τα κορίτσια με φιλάκι, κλπ)
Μιχάλης (δικός μας προς Μιχάλη σκηνής): Το’χουμε, ΤΟ’ΧΟΥΜΕ.
Θωμάς (δικός μας προς Θωμά σκηνής) : Παράλληλα με εσάς όταν σκεφτόσασταν ωραιότατα τα
σταδια αγανάκτησης και ακούγατε την πρόταση του δικού σας Γιάννη, σκεφτόμασταν κι εμείς.
Ντίνα (δικιά μας προς Ντίνα σκηνής) :Και μόλις του’ρθε του δικού μας Γιάννη το τσάφ με την
αλλαγή σάουντρακ , τα υπόλοιπα ήταν ζήτημα χρόνου
Πάνος (δικός μας προς Πάνο σκηνής) : Τι χρόνου δηλαδή…Χρόνου ντε τε
Στέλλα (δικιά μας προς Στέλλα σκηνής) Ένα δίστιχο ο ένας ένα δίστιχο ο άλλος για να λεχθούν
έμμετρα τα λόγια του δικού σας Γιάννη, το ξεπετάξαμε.
Εγώ: Γιάννη, ο δεκαπεντασύλλαβος προφανώς δεν ήταν μόνο στην Ενετοκρατούμενη Κρήτη
αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη και η Καρμινα Μπουράνα, που απ’την πολιορκία ενός
κάστρου στο Εξκάλιμπερ το εργο με το σπαθι του βασιλια Αρθουρου την πήρε το ΠΑΣΟΚ για
την πολιορκία του Κάστρου της δεξιάς στη Βουλή, δειχνει ότι ο Δούρειος ίππος που
τραγούδησες, εν προκειμένω Δούρειο-ιππο-θέατρο όπως ειπες, μπορεί να τραγουδηθεί στη
μελωδία της Κάρμινα Μπουράνα και να ειδωθεί από Ύμνος έλευσης του ΠΑΣΟΚ και σαν ύμνος
απέλευσής του , «όπως σου’ρθε να σου φύγει» που λένε, υπόκρουση γενικότερα του τέλους
εποχής της μεταπολιτευσης, αυτό δεν εψαχνες; Ζήτημα χρόνου ήτανε να πας από Ερωτόκριτο σε
Κάρμινα Μπουράνα και ύστερα, το γουδί το γουδοχερι, παλιά σας τέχνη κοσκινο από την
επιθεώρηση, θα πηγαίνατε να κάνετε το γνωστό στιγμιαίο σταυρόλεξο να τα πειτε με διστιχα
σαν μαντιναδας όσα μολις ειπες, σε χρονο ντε τε θα τα ξεπεταγατε. Λες εσύ στο κοντρόλ τα
υπόλοιπα σε παρακαλώ; Εγώ δεν το ξερω το παιδί…
Μπέζος: Κοντρόλ, μια Κάρμινα Μπουράνα με Αντρέα, μετά βαλε τον ηχο της μόνο του αλλά
πιο σιγά να τραγουδαμε και μεις, και, οπτικά μόνο, βαλε μιας συγκέντρωση με μουτζες
περιποιημένη…Την πήρα σωστά την παραγγελία Γιάννη;
Εγώ: Τέλεια. Όσο ν’ακουστεί η Καρμινα με Αντρέα, και να πουν τα παιδια τα στιχάκια σε πεζό
λόγο , πετάγομαι στο κοντρολ να τα σκανάρουμε να προβληθούν για καραόκε.
(τα παιδια διαβάζουν το καθενα τα διστιχα που γράψανε άλλοι από τις παλάμες τους άλλο από
σκονάκια, τέτοιο σκονάκι δινω κι εγώ στον Μπέζο πριν φύγω:)
Ντίνα δική μας :
Ανοίξαν ένα θέατρο μακρύ 50 μέτρα
που ήταν όλο υπαίθριο και όχι από πέτρα
Στέλλα δική μας :
οι άλλοι μέσα στη Βουλή κρυφτήκανε μ’ελπίδες
και κοίταγαν την κίνηση απ’τις εφημερίδες
Μιχάλης δικός μας :
έτσι που μέναν στη Βουλή σαν αποχαυνωμένοι
75
για πότε τον εφάγανε μυστήριο τους μένει
Πάνος δικός μας :
αντι μολότωφ κράταγαν τα φωτεινά δαυλιά τους
και στ’άλλο χέρι κράταγαν τα φοβερά καυλιά τους
Θωμάς δικός μας:
κι ενώ επεριμένανε να τους κρεμάσουν όλους
οι Αχαιοί ακράτητοι τους ξέσκιζαν τους κώλους
Ντίνα δική μας :
τότε το καταλάβανε πως για να την γλιτώνουν
στην φυλακή θα ζήταγαν μόνοι τους να τους χώνουν
Στέλλα δική μας :
κι έτσι τα κλεψιμέϊκα βοηθάγαν να βρεθούνε
να πάρουν μια γερή ποινή για να προστατευθούνε
(κάνει νόημα στον Μπέζο ότι τώρα είναι η σειρά του)
Μπέζος:
κι ήρθε το τέλος εποχής κι εμάς με τις υγειές μας
και να φυλάμ’τον κώλο μας από τις λαμογιές μας
(Εν τω μεταξύ έχει ξανα’ρθει ο Γιάννης-εγώ)
Μπέζος: Γιάννη, η κόρη του Λοϊζου απαγόρευσε στο ΠΑΣΟΚ να χρησιμοποιεί το τραγούδι του
πατέρα της για τον ήλιο, ο Σικελιανός και ο Ορφ δεν ζούσαν να απαγορευσουν και το
Πνευματικό Εμβατηριο και την Κάρμινα Μπουράνα. Λες αυτό που θα δούμε να το κανουμε και
σαν απαγόρευση να χρησιμοποιείται η Κάρμινα Μπουράνα
Εγώ: Αμα δεις τι έχει κάνει το κοντρόλ θα το απαγορεύσουν μόνοι τους μη μας δίνουν
ιδέες…θα τα πούμε ύστερα, αρχιζει…
(προβάλλεται για καραόκε το «χειρόγραφο» σε μορφή υπότιτλων στο βιντεο)
Ανοίξαν ένα θέατρο μακρύ 50 μέτρα
που ήταν όλο υπαίθριο και όχι από πέτρα
οι άλλοι μέσα στη Βουλή κρυφτήκανε μ’ελπίδες
και κοίταγαν την κίνηση απ’τις εφημερίδες
έτσι που μέναν στη Βουλή σαν αποχαυνωμένοι
για πότε τον εφάγανε μυστήριο τους μένει
αντι μολότωφ κράταγαν τα φωτεινά δαυλιά τους
και στ’άλλο χέρι κράταγαν τα φοβερά καυλιά τους
κι ενώ επεριμένανε να τους κρεμάσουν όλους
οι Αχαιοί ακράτητοι τους ξέσκιζαν τους κώλους
(Εδώ εμφανίζονται τσολιάδες σαν της τσόντας «εμείς οι βλάχοι όπως λάχει» που σε
ρυθμό Κάρμινα Μπουράνα πηδάνε πισωκολλητά τσούπρες με τσεμπέρια σε κεφαλάκια
Γιωργάκη, Πάγκαλου, Βενιζέλου, Λοβέρδου, Σημίτη…)
τότε το καταλάβανε πως για να την γλιτώνουν
στην φυλακή θα ζήταγαν μόνοι τους να τους χώνουν
κι έτσι τα κλεψιμέϊκα βοηθάγαν να βρεθούνε
να πάρουν μια γερή ποινή για να προστατευθούνε
κι ήρθε το τέλος εποχής κι εμάς με τις υγειές μας
και να φυλάμ’τον κώλο μας από τις λαμογιές μας
76
Μπέζος: Ρε Κοντρόλ, πότε το πρόλαβες το τσολιάδικο ;
Κτρλ: Αγανακτισμένος δεν είμαι κι εγω; Το’χα έτοιμο από παλιά, απλώς δεν ειχα βρει
υπότιτλους και υπόκρουση, τώρα που άκουσα εσας τους δυο και τους μαθητες το αξιοποίησα σε
χρόνο ντε τε κι εγώ.
Δημήτρης Σταρόβας: Συνονόματεε, ριχ’τον Κηλαηδόνη κι έλα να τραγουδήσεις μαζί μας
Λάκης: Μα δεν τον λένε Δημήτρη.
Δημήτρης: Τον λένε όμως Κοντρόλ. Μόλις τον βάφτισε ο Γιάννης, «ρε κοντρόλ» δε του’πε; (Το
βίντεο αρχίζει ο ;;;;;; έρχεται. Ο Λάκης αναγγέλει και το επίθετό του)
Εβελίνα: Αντί άλλου αποχαιρετισμού, θα τραγουδήσουμε, όλοι μαζί πλέον, το ίδιο τραγούδι
αλλά σε εκτέλεση Κηλαηδόνη και με βίντεο όχι με πίνακες της Αθήνας της δικής μας γενιάς
αλλά με φωτογραφίες της Αθήνας της δικής τους γενιάς ( (αν τυχόν είναι παρών ως θεατής ο
Κηλαηδόνης* τον φωνάζει ο Λάκης στη σκηνή)
Λάκης: Στο τιμόνι εσύ Λουκιανέ από δω και πέρα….
*Κατά πάσα πιθανότητα το θέατρο «Άλσος» ή θα είναι κλεισμένο για άλλες παραστάσεις που ήδη έχουν
δρομολογηθεί, οπότε θα μπορέσουν να το δανείσουν μόνο για μια μέρα οπότε θα γινει μόνο μια παράσταση, για τους
μαθητές και τους γονεις τους και θα βιντεοσκοπηθεί για να κυκλοφορει σαν ΝτιΒιΝτι και για να αναρτηθεί ή, αν ούτε
για μια μερα δεν μπορεί να διατεθεί το Άλσος, ή αν δεν λειτουργεί καθόλου, όλα όσα είδαμε θα γίνουν στην αυλή
του σχολείου, πράγμα με, προφανώς, πάρα πολλά πλεονεκτήματα επίσης. Άρα ο Κηλαηδόνης δεν θα χρειαζεται να’ναι
σε κάθε παράσταση εκεί, αφού μια θαναι όλη-όλη, και αφού αν θέλει να την δει λάιβ θα’ναι παρων. Τον προσκαλούμε,
και παρακαλούμε να είναι εκεί, να μπορεί να του πει δια ζώσης κι όχι εξ αποστάσεως ο Λάκης ένα π.χ. «λείπει ο
μάρτυς απ’τη Σαρακοστή κι ο Κηλαηδόνης από πάρτυ; Αφού ο πρώτος διδάξας είναι, και στα χνάρια του και στο θέμα
αυτό βρισκόμαστε σήμερα όπως και στο θέμα του τραμ του τελευταίου του που λεγαμε, ή οτιδήπτε άλλο του’ρθει του
Λάκη…Επίσης αν τυχόν οι Τουρνάς και Μαχαιρίτσας ασχοληθούν με κείνα τα ροκ που είπαμε, και βρίσκονται στην
παράσταση, αφ’ενός ως βιντεοσκοπημενοι τραγουδιστες αφ’ετερου σαν θεατές, θα’ρθουν στη σκηνή να τραγουδήσουν
Άσε πια αν είναι κι ο Μητροπάνος κι έχει τραγουδησει με τον Τουρνά. Τέλος πάντων, όπως λέει κι ο Μιχάλης οι
φαντασιώσεις πεθαίνουν τελευταίες (αλλά, κι όπως λέει ο Πικάσσο, καμιά φορά το πραγματικό συλλαμβάνεται μόνο
με τη φαντασία γιατί καμιά φορά αυτό που ζούμε στο χώρο του ρεπορτάζ είναι εξωπραγματικό, και σίγουρα σε μια
από αυτές τις φορές βρισκόμαστε) 20/Ιανουαρίου
ΥΓ: Ακούσαμε ότι Κηλαηδόνης είχε καρδιακό επεισόδιο, του ευχόμαστε σιδερένιος και ευχόμαστε και σε μας να μας
μας έρθει να γίνει το έργο Κηλαηδονικό επεισόδιο όπως παν ότι έχει μέσα του το στίγμα του και μ’οτι καταγίνεται
γράφει ιστορία…
77
Άλσος by day
Ελλάς by night
http://www.youtube.com/watch?v=rDNQN8gJpbU
78
ΥΓ:Το αν η ομοιότητα με Λαζόπουλο, Σταρόβα, Παπούλια και Μπέζο είναι καθαρώς
συμπτωματική (όπως θα’λεγε ο συνήθης ιδιωματισμός στα έργα, στο τέλος, εκεί που πέφτουν
τα «γράμματα») ας το ψάξει μόνος του όποιος αναγνώστης το αναρωτιέται και τυχαίνει να
ξέρει και κάναν τρόπο να τους εντοπίσει. Εγώ, που δεν θεωρώ οτι είναι συμπτωματική, παν
ότι μπορούσα να κάνω για να τους βρω και να τους ρωτήσω το’κανα (γκουγκλ, σάιτ Αλ
Τσαντίρι, γράμματα στα δυο θέατρα όπου έπαιζαν η κόρη και η γυναίκα του Μπέζου).Έμεινε
τίποτε που δεν έψαξα;
Δεν μου φαίνεται ότι η κάτωθι απάντηση (συνδυασμός απάντησης ενός από τους φίλους που
ειδαμε στη σελ. 1* και απάντησης ενός άλλου φίλου**) είναι τελείως άσχετη με την μη
απάντηση Λαζόπουλου και Μπέζου:
–…Γιάννη, ίσως η τιμιότερη απάντηση σε συνημμένα σαν τα δικά σου, αν καν υπάρχει και
κάνας άλλος που στέλνει τέτοια, είναι όχι η σιωπή, που ήταν η πρώτη μου σκέψη να υιοθετήσω,
αλλά μια άλλη. Μου ήρθε όταν σκέφτηκα ότι προς την σιωπή μου μια προφανής και δέουσα
απάντησή σου θα ήταν το γνωστό αρχαιοελληνικό ανέκδοτο με τον οικοδεσπότη που
ξεπροβοδίζοντας τους καλεσμένους του μετά από ένα δείπνο , είπε σε έναν που υπήρξε απόλυτα
σιωπηλός «Αν είσαι βλάκας φέρθηκες σαν σοφός, αν είσαι σοφός φέρθηκες σαν βλάκας». Εγώ
εννοώ την σιωπή απλώς σαν «Μα για να συμμετέχει κανείς σε τέτοια συζήτηση πρέπει να
θεωρεί πως έχει κάτι να προσθέσει ή να διορθώσει σε γίγαντες όπως ο Ελύτης, ο Θεοδωράκης, ο
Μάμφορντ, ο Σικελιανός, ο…, ο…, ο….
–Ή απλώς να υπογραμμίσει σε αυτούς, ή απλώς να προσθέσει όχι σε αυτούς αλλά στην
ανθολόγησή τους από τον παρόντα παρουσιαστή τους. Κι εγώ ο ίδιος δεν έχω τα πρόβλημα που
αναφέρεις; Σάμπως σαν τον σιωπηλό του ανεκδότου που θυμήθηκες δεν φέρομαι στις
παρουσιάσεις και ανθολογήσεις που κάνω;
–Ούτε η τέτοια υπογράμμιση ή πρόσθεση είναι εύκολο πράγμα. Ακόμη και όταν κάποιος δεν
μιλάει και παραθέτει παραγράφους άλλων μπορεί να είναι πολύ πρωτότυπος. Γι’αυτό άλλωστε
έχει βγει και το ρητό που λέει ότι πρωτότυπος δεν είναι όποιος δεν μιμείται άλλους αλλά αυτός
τον οποίο οι άλλοι δεν μπορούν να μιμηθούν.
–Αλλά επίσης και το ρητό, που δανείζομαι από φίλο ξεναγό, αδελφό του φίλου από Κολωνό που
είχες γνωρίσει, που κι ο ίδιος από Άγγλο χιουμορίστα το δανείστηκε, ότι «όλοι πρέπει να ζούμε
με όσα διαθέτουμε ακόμη και αν χρειαστεί να δανειστούμε για να το κατορθώσουμε αυτό», και
της πλάκας του οποίου ρητού το πιο βαθύ μέρος είναι ότι δεν είναι ευφυολόγημα ούτε πούλημα
τρέλλας αλλά το εννοεί αυτό που λέει. Επίσης μου είπε τον όρο «νόσος των ξεναγών» για το
σύνδρομο του να νομίζει ο ξεναγός ότι είναι μέρος των αξιοθεάτων που παρουσιάζει…
*(απάντησης προς ένα άλλο, παρόμοιο, συνημμένο)
**(απάντησης προς ένα άλλο, παρόμοιο, συνημμένο)
79
Παράρτημα:
80
Όρος Μπούσμορ
“Αν και δεν φαίνεται καλά, αυτή είναι η μορφή της Αγγελικής Χώρας”
Ουίλλιαμ Μπλέικ (“Αμερική”)
“…Στο θέατρο ήταν που ο Έλληνας πολίτης έβλεπε τον εαυτό του και υπάκουε το Δελφικό ρητό:
Γνώθι σαυτόν. Περισσότερο από παντού, στις κωμωδίες…μάθαινε να βλέπει τον εαυτό του, ειρωνικά,
όπως τον έβλεπαν οι άλλοι, φρονηματισμένος από το οδυνηρό τους γέλιο…
…Και στις τραγωδίες αντίκριζε, στις μεγαλύτερες μορφές ηρώων και θεών,
δυνητικούς εαυτούς που του έγνεφαν και των οποίων η μίμηση, σε στιγμές κρίσης,
θα τον βοηθούσε να ξεπεράσει την μετριότητα του ασφαλούς και τους συνήθους”
Λιούις Μάμφορντ (“Η Πόλη στην Ιστορία”)
81
Ο Ράμσφελντ συναντά τον Πέρλ, τον Γούλφοβιτς και τον Τσένεϋ σε ένα κάντρυ κλαμπ που δεν
σερβίρει αλκοόλ για να περιμένουνε τον Μπούς που έρχεται να ρωτήσει την γνώμη τους σε ένα
σχέδιο που συνέλαβε με την αυτοπεποίθηση που του έδωσε η επανεκλογή του: θέλει να
αντιμετωπίσει στην τηλεόραση, σε λάιβ παναμερικανική αναμετάδοση, τον Τσόμσκυ. Όλοι τους
ξέρουν ότι ο λόγος που διάλεξαν τον Μπούς ως βιτρίνα τους είναι ότι, ως νέοι, είχαν εμπνευστεί
από την ατάκα του Μαρκ Τουαίν «αν θέλεις να κυβερνήσεις να απευθυνθείς στους ηλίθιους,
πλειοψηφία είναι» και είχαν θεωρήσει ότι κάνοντάς τον πρόεδρο η πλειοψηφία θα θεωρούσε ότι
είτε κι εκείνοι θα είχαν την ευκαιρία να γίνουν πρόεδροι είτε τους είχε γίνει ένα
κολακευτικότατο κομπλιμέντο, με το να μπει στον Λευκό Οίκο κάποιος σαν κι αυτούς. Θεωρεί η
συμμορία, επίσης, ότι ο Μπούς έχει μια βαθειά αόρατη σχέση με εκείνη την πλειοψηφία και μια
γλώσσα του σώματος τέλεια για επικοινωνία μαζί της και, για να κάνουν αυτή του τη γλώσσα
του σώματος πιο πειστική, δεν του τα λένε κι όλα τα γεγονότα έτσι ώστε ο ίδιος τα ψέματα που
λέει στην τηλεόραση να τα πιστεύει, ή τουλάχιστον να τα μισοπιστεύει. Πριν φτάσει συζητούν
τους τρόπους που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν όλα τα πιθανά αποτελέσματα της
συνάντησης του Μπούς με τον Τσόμσκυ. Ένα άλλο θέμα στα προς συζήτηση είναι αυτό που
έχουν πιάσει στους κοριούς τους οι άνθρωποι του Ράμσφελντ για ένα Αμερικανό μεγιστάνα που,
επηρεασμένος από την παρουσίαση Ευρωπαϊκών «πόλεων πράσινης ζώνης» που έκανε ένας
Αμερικάνος μεγαστοχαστής, πήγε σε μια απ’αυτές κι από κεί, ως Ντι Τζέϊ, ξεκίνησε φοβερά
σαρκαστικές, και με επιρροή επίσης, επιθέσεις στον Μπούς και την συμμορία τους. Στρέφουν
την προσοχή του και το πείραμά τους από τον Τσόμσκυ σ’αυτόν τον Ντι Τζέϊ και κάνουν στον
Μπούς μια ενημέρωση και ένα υπερεντατικό σεμινάριο για το πώς να χειριστεί την όλη
υπόθεση, αλλά κατά την προβολή φωτογραφικού υλικού, που συνοδεύει είτε την μουσική και
ποίηση είτε τον σαρκασμό που παρουσιάζει ο Ντι Τζέϊ, ο Μπούς γλαρώνει και τον παίρνει ο
ύπνος και πολλά πράγματα που ακούει απλώς τα μαθαίνει μέσω το ασυνειδήτου του ή μέσω
ονείρων που βλέπει περί αυτών που ακούει, ή που έχει περί αυτών ως παραισθήσεις καθώς είναι
μισοκοιμισμένος-μισοξύπνιος, π.χ. ακούει είτε τον Ράμσφελντ είτε τον Ντι Τζέϊ να διαβάζει τον
τελευταίο λόγο του Αλλιέντε με τον οποίο αποχαιρετά και ευχαριστεί τον λαό της Χιλής πριν,
όπως δείχνει μια φωτογραφία, φορέσει ένα κράνος και πάρει ένα όπλο για να βγει με τους
φρουρούς του έξω από το κτίριο στο οποίο βομβαρδίστηκαν και, μισοκοιμισμένος,
αντιπαραβάλλει την δική του μέρα που φόρεσε κράνος , τη μέρα του “mission accomplished” η
οποία τώρα τον κάνει να αισθάνεται σαν να ήταν ένας πιλότος με μέγεθος κουνουπιού στο
αεροπλάνο που βομβάρδισε τον Αλλιέντε ενώ ο Αλλιέντε τον κοίταγε όπως θα κοίταγε κουνούπι.
Επίσης ανακαλύπτει ένα λανθάνον ταλέντο που έχει, να παραφράζει τραγούδια ακόμα και κατά
τον ύπνο του στον οποίο, κατά το ήμισυ λόγω του σύνδρομου στέρησης αλκοόλ και κατά το
ήμισυ λόγω του ότι μεθάει πίνοντας μονοκοπανιά ένα μπουκάλι κωλότσεπης από τους φίλους του
(μετά από ένα δριμύτατο κομμάτι σαρκασμού μαγνητοφωνημένου από εκπομπή του Ντι Τζέϊ)
ονειρεύεται ότι και οι τρεις Θεοί , κι ο Χριστιανικός, και ο Ιουδαϊκός, κι ο Μουσουλμανικός, του
τραγουδάνε μια άδεια να πίνει ( στη μελωδία του «εγώ θα κόψω το κρασί») για να τον
βοηθήσουν να κόψει τους φόνους…Μεταξύ άλλων πραγμάτων, ο Ράμσφελντ κάνει μια δική του
παρουσίαση του τραγουδιού «Οι απελευθερωτές» του Κάντο Χενεράλ των ΝερούνταΘεοδωράκη που άκουσε παρουσιασμένο από τον Ντί Τζέϊ. Μετά ο Μπούς φεύγει για να
προετοιμαστεί για την πτήση τους στην Ευρώπη και η συμμορία, με αρχηγό τον Πέρλ, χορεύει
(στα σαν ταραντέλας βήματα του Νίκολσον ως μπατμανικού τζόκερ την ώρα που με την
συμμορία του κατέστρεφε εκθέματα του μουσείου της Γκόθαμ Σίτυ) αλλά χωρίς να ακούει την
μετάφραση του τραγουδιού, από Κάντο Χενεράλ, για εκείνη την Γένεση στην οποία ο Θεός
μοίρασε τον κόσμο στην Γιουνάϊτεντ Φρούτ, την Κόκα Κόλα, την Ανακόντα και σε «άλλες
οντότητες» και εγκαθίδρυσε τις όπερες μπουφώνων και τις δικτατορίες τις διοικούμενες από
σκατόμυγες εθισμένες στα σκατά, στο αίμα και στην μαρμελάδα, οι οποίες έκαναν τα φρούτα
και τις πρώτες ύλες της Λατινικής Αμερικής «να εξαφανίζονται, σαν από ταχυδακτυλουργούς,
πάνω σε πλοία που έμοιαζαν με δίσκους σερβιρίσματος» (σημ: το τραγούδι αυτό κι αρκετά άλλα
απ’το Κάντο Χενεράλ (Canto General) υπάρχουν ολόκληρα ή σχεδόν ολόκληρα στο Υoutube)
82
Πετάνε για γουηκ εντ στην Ευρώπη (παίρνοντας μαζί τους και την τροφή τους και τις τουαλέτες
τους για τον φόβο απαγωγής του DNA τους μέσω απαγωγής των περιττωμάτων τους) και
μπαίνουν στο σπίτι του Ντι Τζέϊ (που ήδη έχει ελεγχθεί και περιβάλλεται από φρουρούς) την ώρα
που παίζει στους ακροατές του το ίδιο τραγούδι και πριν η συμμορία ακούσει το μέρος του μετά
την άφιξή της (περί ενός Ινδιάνου που κατέρρευσε και που για τη Γιουνάϊτεντ Φρούτ είναι άλλο
ένα ψόφιο φρούτο καλό μόνο για τον σκουπιδοτενεκέ) ακούει και την μετάφραση των
αλλέγκρου ρυθμού στίχων με τους οποίους χόρευαν και ταυτίζονταν (δηλαδή με μια συμμορία
από σκατόμυγες και μπουφώνους). Στην πορεία της συζήτησης του Μπούς με τον Ντι Τζέϊ και
την γυναίκα του (και την κόρη τους που πάει ακόμα στο νηπιαγωγείο)—για θέματα που, μεταξύ
πολλών άλλων θεμάτων και προσώπων, πηγαίνουν από τον Ρόκυ 2 μέχρι την ομιλία του Πίντερ
όταν του απενεμήθη το Νόμπελ και στους Νερούντα-Θεοδωράκη, και από τους αντιρρησίες
συνείδησης και το έργο «Κοπεγχάγη» και τους Χάϊζεμπεργκ, Αϊνσταϊν, Φάϊνμαν και Λιούις
Μάμφορντ (τον Αμερικανό μεγαστοχαστή) μέχρι την διαμάχη στις ΗΠΑ μεταξύ εξελικτισμού
και δημιουργισμού—μαθαίνουμε και ότι ο Ντί Τζέϊ απλώς έχει το ίδιο όνομα με τον Αμερικανό
μεγιστάνα που επίσης ζει εκεί, δηλαδή ότι από κάτι που ήταν σχεδόν σκέτη σύμπτωση η
συμμορία τον εξέλαβε για τον μεγιστάνα και υπερεκτίμησε την δυνητική του επιρροή, αλλιώς
μπορεί και να μην είχαν πάει καθόλου εκεί. Κατά την παρουσίαση ο Μπούς αποδεικνύεται
πρόσωπο μεγάλης εγρήγορσης, παρατηρητικότητας, ευφυΐας και ευαισθησίας , κι επίσης
μεγάλου χιούμορ, πράγμα που επικυρώνει τις υποψίες ότι η διανοητική και ηθική νάρκωση που
αποτελεί σύνηθες συμφραζόμενο του ονόματός του ήταν αποτέλεσμα έλλειψης ερεθισμάτων,
συζητήσεων και , γενικά, προσλαμβανουσών παραστάσεων που δεν παρείχαν και σε αυτόν και
στους Αμερικανούς που τον ψήφισαν η συμμορία και τα από αυτήν ελεγχόμενα ΜΜΕ. Η
συμμορία, με εξαίρεση τον Ράμσφελντ, μένει μουγγή στην συζήτηση αφού ενδιαφέρεται μόνο
για το αν κάτι απ’αυτά μπορεί να προσελκύσει οποιοδήποτε ποσό προσοχής της κοινής γνώμης
ή να φτάσει σε αυτήν μέσω, ή εις πείσμα, των ΜΜΕ. Ο Ράμσφελντ είναι μουγγός μόνο στην
αρχή, αλλά καθώς αρχίζουν να προβάλλονται σλάϊντς , από την γυναίκα του Ντι Τζέϊ, η οποία
κάνει και την περισσότερη κουβέντα, παθαίνει (ο Ράμσφελντ) τις ίδιες διαλείψεις και υπνηλίες
που πάθαινε κι ο Μπούς απ’τα αναβοσβησίματα φώτων στις προβολές στο κάντρυ κλαμπ, και
στην διάρκειά τους ονειρεύεται, ή έχει σαν παραισθήσεις ως μισοξύπνιος-μισοκοιμισμένος,
πράγματα που σχετίζονται και με το ατομικό του ασυνείδητο και με το συλλογικό συνειδητό και
ασυνείδητο της Αμερικής. Το ατομικά του που αναδύονται σχετίζονται κυρίως με το υπερεγώ
του πίσω απ’το σύνηθές του υπερεγώ, τον Αλ Καπόνε, και που είναι ο Νίτσε αυτοπροσώπως, ο
οποίος στη διάρκεια των διαλείψεων του Ράμσφελντ με οξύτατο τρόπο γελοιοποιεί το ότι ο
Ράσφελντ τόλμησε να έχει την εντύπωση ότι ο ίδιος και οι νεοσυντηρητικοί είναι Νιτσεϊστές (ο
Νίτσε του επίσης λέει ότι ο λόγος που δεν διαβάζει Γιάλομ για να δει ποιός υποτίθεται ότι ήταν ο
λόγος που έκλαψε (ο Νίτσε) είναι ότι ο κύριος λόγος που κλαίει είναι ότι οι οπαδοί που
προσείλκυσε τελικά ήταν άνθρωποι όπως ο Ράμσφελντ και οι νεοσυντηρητικοί (και ο Γκόρντον
Λίντυ του καιρού του Γουωτεργκεϊτ) ενώ οι άνθρωποι που πραγματικά προεσείλκυαν τον δικό
του θαυμασμό και την δική του εκτίμηση (του Νίτσε) ήταν π.χ. μερικές δεκάδες χιλιάδες
αντιρρησιών συνείδησης (μεταξύ των οποίων και ο Θεοδωράκης, που στις ΗΠΑ είναι γνωστός
μόνο για την μουσική του στο Ζορμπά, όχι για τον ακτιβισμό του, ούτε για την μουσική του για
το Κάντο Χενεράλ του Νερούντα) οι οποίοι πέρασαν μερικές δοκιμασίες πολύ παρόμοιες με το
υπερεγώ του ίδιου του Νίτσε, δηλαδή τον Σπάρτακο). Μετά ο Ντί Τζέϊ, όχι για κάνει τον Μπούς
να έχει μυστικά από την συμμορία αλλά απλώς για ακούσουν το Κάντο Χενεράλ χαλαρώνοντας
με μεγαλύτερη οικειότητα μαζί του ο ίδιος κι η γυναίκα του, ξεφορτώνεται την παρουσία τους
(με το να απαγγείλει ένα ποίημα που όχι απλώς τους προσβάλλει αλλά επειδή δεν το λέει
μελοποιημένο είναι παραπλανητικό και τους κάνει να νομίσουν ότι θα προσείλκυε μόνο την
προσοχή κουλτουριάρηδων κι όχι των μαζών από ψηφοφόρους και διαδηλωτές. Η συμμορία
τσιμπάει στο δόλωμα, γελοιοποιεί την ελπίδα ότι τέτοια ποιήματα κάνουν οποιαδήποτε διαφορά
και παρατάνε τον Ντί Τζεϊ, ο Πέρλ μάλιστα λέει στους υπόλοιπους ότι «το είδανε πιά το ασπράδι
του ματιού του». Μέχρι τις βαθειές πρωινές ώρες ακούνε μόνοι τους οι τρείς τους το Κάντο
83
Χενεράλ και βλέπουν πολύ βαθειά μέσα και σε στίχους του και στη μουσική του και
προετοιμάζουν την εκπομπή της επόμενης μέρας μα δεν μπορούν να φανταστούν τι ακριβώς
οπτική εικόνα (ή τι πράγμα τύπου βιντεοκλίπ), μετά από δυό γυρίσματα της μελωδίας και των
στίχων, θα είχαν σαν σάουντρακ ένα τραγούδι για πουλιά κι ένα τραγούδι με τίτλο «Αμερική
αγάπη μου» (“Amor America”). Πριν χωρίσουν για την νύχτα δίνουν στον Μπούς κι ένα φάκελο
για ξεφύλλισμα στο κρεβάτι. Το επόμενο πρωί ο Μπούς τραγουδάει στην συμμορία λιγάκι απ’το
ποίημα που ο Ντι Τζέϊ είχε απλώς απαγγείλει κι εκείνοι, φοβούμενοι και πάλι ότι κάτι στην
μελοποιημένη μορφή θα μπορούσε να επηρεάσει την κοινή γνώμη, έρχονται να
παρακολουθήσουν τον Ντι Τζέϊ την ώρα που απ’το δωμάτιο-στούντιο του σπιτιού του θα
παρουσιάζει την μακρά Κυριακάτικη εκπομπή του από το απόγευμα ως το βράδυ. Ένας
πράκτορας, διπλός όπως αποδεικνύεται (αφού είναι πολύ φίλος του Ντι Τζέϊ), τον οποίο
χρησιμοποιεί ο Ράμσφελντ για να μαθαίνει για τον Ντι Τζέϊ, τσαντισμένος που το αφεντικό του
ούτε καν τον ειδοποίησε ότι ερχότανε, κάνει την φάρσα να βάλει κοριούς εκεί που κάθονται οι
Μπούς και Ράμσφελντ κατά την διάρκεια της εκπομπής. Κατά την διάρκεια κάποιων οργανικών
κομματιών ενός τραγουδιού, ο Μπούς κι ο Ράμσφελντ καυγαδίζουν, ψιθυριστά (σαν άτακτοι
μαθητές σε τάξη), για το θέμα που μεταξύ τους ήγειρε ο Μπούς και για το οποίο είχε αντιρρήσεις
ο Ράμσφελντ ο οποίος τελικά μέσα στην λογομαχία συναινεί, για το θέμα λοιπόν του να
μηνύσουν οι δυό τους τούς εαυτούς τους ως εγκληματίες πολέμου στο Διεθνές Δικαστήριο. Όλα
αυτά τα αναμεταδίδουν οι κοριοί κι οι ακροατές της εκπομπής σχηματίζουν μια τεράστια
διαδήλωση που έρχεται στο σπίτι για να τους εκφράσουν την αγάπη τους και την στήριξή τους
στο σχέδιό τους. Φτάνουν με συνθήματα τα οποία και φωνάζουν και τα έχουν γράψει σε πλακάτ
κρατημένα ψηλά. Μετά από κάποια αμηχανία, καταλαβαίνει ο Μπούς κι εξηγεί και στον
Ράμσφελντ (μέσω του έργου όπου ο Ρόμπερτ Μήτσαμ ως αστυνομικός είχε ερωτευτεί μια
γυναίκα που καταζητούσε και αυτό δεν έγινε εμπόδιο στο να την βάλει φυλακή, απλώς θα την
περίμενε μέχρι να βγει) ότι οι διαδηλωτές δεν τους πολιορκούν για να τους λυντσάρουν αλλά
για να τους εκφράσουν τον ενθουσιασμό τους για τις αποφάσεις τους. Αντιθέτως, κίνδυνο
νιώθουν όταν, ενώ παρατηρούν την διαδήλωση απ’την ταράτσα του διώροφου που μένει ο Ντι
Τζέϊ, πλησιάζει τους δυό τους η συμμορία και, όπως στο «Οι δυό ληστές» ο Πώλ Νιούμαν κι ο
Ρόμπερτ Ρέντφορντ πήδηξαν σε καταρράκτη μα σώθηκαν όταν τους είχαν στριμώξει μέχρι εκεί
κυνηγοί επικηρυγμένων, έτσι κι οι Μπούς-Ράμσφελντ πηδάνε απ’την ταράτσα στην αγκαλιά του
πλήθους που τους αγαπάει, ο Ράμσφελντ μάλιστα καταλήγει στα χέρια ενός γκρούπ γυναικών
των οποίων τα πλακάτ δείχνουν ότι δεν τον θεωρούνε χοντρούλη αλλά πολύ άντρα (ένα γράφει
“Rumsfeld is no fatso, he’s real mucho macho”) ενώ το ζεύγος Ντι Τζέϊ συνειδητοποιεί ότι αυτές
οι εξελίξεις ήταν η οπτική εικόνα στην οποία αποτελούσε σάουντρακ το ένα απ’τα δυό
γυρίσματα της μελωδίας τα οποία μέχρι την προηγούμενη νύχτα δεν μπορούσαν να τα
συσχετίσουν προς τίποτε γνωστό σε αυτούς. Σε κάποιο σημείο τα πλήθη ζητάνε απ’τον Μπούς
να βγάλει λόγο κι εκείνος, με δάκρυα στα μάτια από αυτή την θάλασσα αγάπης στην οποία έχει
βρεθεί και κολυμπά, και κατά το ήμισυ θαμπωμένος κατά το ήμισυ έχοντας ξεχάσει πού τον είχε
πρωτο-ακούσει, εκφωνεί τον αποχαιρετιστήριο λόγο του Αλλιέντε παραφρασμένο έτσι που να
ταιριάζει στις συνθήκες του καιρού μας, πράγμα το οποίο ο κόσμος δεν το παίρνει σαν
λογοκλοπή αφού όλοι έχουν ακούσει το ορίτζιναλ και άρα θεωρούν ότι ο δανεισμός είναι
συνειδητός και αφού το ορίτζιναλ το ξέρουν όλοι άρα θεωρούν ότι αποτελεί αναφορά κι έτσι με
την καρδιά τους χειροκροτούν την παράφραση, που πέρα απ’το ότι είναι απόλυτα ειλικρινής και
αποκαλυπτική, είναι και, ταυτόχρονα, σοφά οξυδερκής και γνήσια παθιασμένη. Μετά αρχίζει ένα
καραόκε πάρτυ στο οποίο ο Ράμσφελντ ερωτεύεται την Νταίζη-Μαργαρίτα ή Νταίζη-Σάντεϋ ή
Ρούμπυ-Νταίζη-Τιούσντεϋ ή Ρούμπυ-Μίτσαμ-Νταίζη ή Μάγκι-δε-Μούτσερ ή ΄Ηβεν-ον-Σάντεϋ,
μια τοπική ερωτική ημίθεα και φίρμα για τους νέους, αντίστοιχη της Μελίνας-Νέβερ-ον-Σάντεϋ.
Ο Μπούς και η Σούζυ (η κόρη του Μπίλ και της Χέλεν, του ζευγαριού ΝτιΤζέϊ, η οποία ήταν
μαθήτρια νηπιαγωγείου) αισθάνονται να βαθαίνει μια ήδη βαθειά κεραυνοβόλος αμοιβαία
καταγοήτευση που είχαν νιώσει και πάνε για μια βραδυά βαρκάδας και τραγουδιού με την βάρκα
μερικών περαστικών νεαρών που συνέχιζαν την διαδήλωση ως πάρτυ σε μια λίμνη όπως οι
84
άλλοι την συνέχιζαν σε πάρτυ επι του εδάφους. Ήδη κατά την διάρκεια της πτήσης τους προς τις
ΗΠΑ το CNN αναγγέλει ότι ο Μπούς εξέθεσε την πατρίδα του λογοκλέπτοντας τον λόγο του
Αλλιέντε της 9/11/73 (αλλά δεν λένε ούτε τι είπε ο Μπούς ούτε τι είχε πεί ο Αλλιέντε στους
λόγους τους) κι επίσης λέει το CNN ότι η Αμερική έχει εκτεθεί στον κίνδυνο βιολογικού
πολέμου διότι, για λόγους όχι ακόμα διασταυρωμένους, έχουν απαχθεί περιττώματα του Πέρλ
από τις τουαλέτες που μετέφεραν μαζί τους. Επίσης, τα μέσα αναφέρουν ότι ένας σημαντικός
δημοκρατικός είπε ότι θα του άρεσε να δει τον Μπούς να κάνει κάτι προοδευτικό κατά τον ένα ή
τον άλλο τρόπο αλλά θα προτιμούσε τον άλλο κι όχι τον τρόπο που θα ντρόπιαζε την Αμερική.
Σύντομα ένας ηλικιωμένος πρώην πρύτανης του Πρίνστον (και φίλος του Περλ, του κορυφαίου
εκ των Πρινστονικών της συμμορίας) μηνύει τον Μπούς για δυσφήμηση των ακαδημαϊκών
παραδόσεων της χώρας και μέχρι να διεξαχθούν, το συντομότερο, οι αναγγελθείσες επόμενες
εκλογές αναλαμβάνει καθήκοντα προέδρου ο Τσένεϋ. Οι Μπούς και Ράμσφελντ προλαβαίνουν
μόλις στο τσάκ να μηνύσουν εαυτούς ως εγκληματίες πολέμου, πριν δηλαδή οι επικριτές τους το
κάνουν να φανεί ότι σύρθηκαν εκεί κι όχι ότι πήγαν οι ίδιοι. Είχαν καθυστερήσει και λίγο γιατί,
είτε προσπαθώντας να σπάσουν τη συμμαχία και φιλία τους είτε για οποιουσδήποτε άλλους
λόγους, κάποιοι μασκοφόροι είχαν απαγάγει για λίγες μέρες τον Μπούς (που δεν είχε πια
σωματοφύλακες) και τον είχαν υποβάλλει σε μερικές οδυνηρές οδηγίες που ο Ράμσφελντ είχε
προτείνει για χρήση στο Αμπου Γκραϊμπ. Επίσης οι πρώην σωματοφύλακές του, πιθανόν με
εντολή του Τσένεϋ κι από έμπνευση του Περλ, τον αρπάζουν και τον αφήνουν στην κορυφή του
όρους Ρούσμορ, πάνω απ’τις γιγάντιες κεφαλές, λέγοντάς του ότι η Λώρα (η Λώρα Μπούς) του
λέει ότι άλλαξε κινητό και να μη της τηλεφωνήσει αν δεν του τηλεφωνήσει εκείνη (διότι θα ήταν
ενάντια στις αρχές της (και πιθανώς ενάντια στην αποξενωτική παρουσίαση των γεγονότων που
της έκανε ο Πατ Ρόμπερτσον, ο πνευματικός σύμβουλος και σύμβουλος γάμου που κι οι δυό τους
εμπιστεύονταν) το να του συγχωρήσει την υποτροπή στο αλκοόλ εκείνη την μέρα στο κάντρυ
κλαμπ όπου παραβίασε τον όρκο του να μη ξαναπιεί κι έτσι τάκανε όλα τόσο θάλασσα και με
τόσο ντροπιαστικό τρόπο). Σοβαρά σκέφτεται να αυτοκτονήσει πηδώντας στο γκρεμό του
Ρούσμορ αλλά αναστέλλεται από την επίγνωση ότι αυτό θα το εκμεταλλεύονταν το χαμηλού
γούστου μπλακ χιούμορ και τα μαύρα σχέδια του Περλ ή οποιουδήποτε να τον κάνουν να φανεί
τρελαμένος π.χ. με το να συσχετίσουν το όρος Ρούσμορ με το όρος Γολγοθά και μετά να το
αποκαλέσουν και όρος Μπούσμορ για να τον κάνουν να γίνει εθνικό ανέκδοτο και να ακυρώσουν
έτσι σαν παραλήρημα βλαμμένου και σαν «εφηβική κομπορρημοσύνη σαν του Πίντερ κατά την
απονομή του Νόμπελ» και σαν «λόγια σωστά αλλά για λάθος λόγο ακόμα κι όπου είναι
εύστοχα» κλπ την τύπου Αλλιέντε ομιλία του όταν κάπου δημοσιευτεί. Τον παίρνει από κει μια
κάπως μικροκαμωμένη, αλλά αθλητική, καστανή (με εκείνο το ανεμόπτερο που μοιάζει με
χαρταετό και ποδήλατο, και μετά με άλογο στο οποίο κάθεται αυτή μπροστά κι αυτός πίσω).
Κάπως θολά, κι απλώς πιθανά κι όχι με βεβαιότητα, την θυμάται από κάπου στο παρελθόν, αλλά
λιγότερο θολά και πιο σίγουρα την θυμάται (και τ’όνομά της ήταν είτε Αμάντα είτε Αμάδα) από
το πρόσφατο καραόκε πάρτυ στο οποίο την είχε δει να τραγουδάει, από το μπαλκόνι του Μπιλ
και της Χέλεν, το άλλο μέρος του Κάντο Χενεράλ, εκείνο που ούτε ο ίδιος, ούτε το ζευγάρι των
ΝτιΤζέϊ φίλων του δεν είχαν μπορέσει να καταλάβουν τίνος βιντεοκλίπ θα ήταν σάουντρακ (το
να πούμε ότι οι στίχοι και η μελωδία ήταν βιντεοκλίπ σε μια σκηνή όπου ένα πρόσωπο τους
τραγουδά σε πάρτυ ή έστω σε διαδήλωση, μόλις και μετά βίας θα μπορούσε (θα μπορούσε;) να
θεωρηθεί βιντεοκλίπ σε στίχους σαν τους εξής:“Ένα θαλάσσιο βουνό πετάει προς τα νησιά, ένα
φεγγάρι από πουλιά που φτερουγίζουν προς το Νότο πάνω απ’τα ανθισμένα νησιά του Περού. Είναι
ένα ζωντανό ποτάμι από σκιά, ένας κομήτης από αναρίθμητες καρδούλες που προκαλούν έκλειψη
στον ήλιο του κόσμου σαν ένα μετέωρο με παχιά ουρά που σαν σφυγμός πάλλει προς το
αρχιπέλαγος. Και στο τέλος της οργισμένης θάλασσας, μέσα στη βροχή που έπεσε στον ωκεανό, σαν
σταγόνες από αίμα και φτερά οι καρδερίνες αιμορράγησαν την ανατολή”, ακόμα κι αν ως πουλιά
θεωρήσει τους διαδηλωτές). Η Αμάντα τον πηγαίνει σε ένα στρατόπεδο ακτιβιστών. Ο άντρας
της Αμάντας, την άλλη μέρα, του φέρνει εκεί την Λώρα, η οποία ξεπέρασε, με την βοήθεια
προσπαθειών του Ράμσφελντ, την αποξένωσή της και την πλύση εγκεφάλου από τον
85
αιδεσιμότατό τους. Οι ακτιβιστές αυτοί είναι «εθελόντριες καθισμένες πάπιες» υπό την εξής
έννοια: Έχουν ακούσει τον Ουϊλλιαμ Μπλουμ να λέει, στο Μπόουλντερ Κολοράντο, ότι αν ήταν
πρόεδρος των ΗΠΑ και ήθελε να τελειώσει την τρομοκρατία σε τρεις μέρες τότε την πρώτη
μέρα θα ζητούσε συγγνώμη απ’όλα τα έθνη που έβλαψε η Αμερική, την δεύτερη μέρα θα έλεγε
ότι το Ισραήλ δεν είναι πολιτεία της Αμερικής, την τρίτη μέρα θα σταματούσε την παραγωγή
όπλων και με τα λεφτά που θα εξοικονομούσε θα πλήρωνε αποζημιώσεις στους εργαζόμενους
της οπλοβιομηχανίας και στους λαούς που μέσω της οπλοβιομηχανίας η Αμερική κατέστρεψε
και την τέταρτη μέρα θα τον δολοφονούσαν. Έτσι συνέλαβαν το σχέδιο να προσπαθήσουν να
βοηθήσουν έναν ανάμεσά τους να εκλεγεί πρόεδρος, και να διορίσει τον Μπλουμ αντιπρόεδρό
του και μετά να αναγγείλει τις παραπάνω αποφάσεις , και αν τα παραπάνω δεν ήταν απλώς
σχήμα λόγου αλλά πρόβλεψη, δηλαδή αν τα είχε όντως μετρήσει σωστά τα νούμερα ο Μπλουμ
και μπορούσαν να γίνουν πράξη όσα έλεγε, και αν ο πρόεδρος σκοτωνόταν και γινόταν
αντιπρόεδρος ο Μπλουμ τότε θα ήταν δύσκολο για οποιονδήποτε να σκοτώσει την πέμπτη μέρα
και τον αντιπρόεδρο χωρίς να προκαλέσει πραγματική επανάσταση (Βεβαίως όλα αυτά δεν τα
λένε στον Μπλουμ με κάθε λεπτομέρεια γιατί ούτε θέλουν να τον ανησυχήσουν για τους ίδιους
ούτε να τον θίξουν με το να τον κάνουν να αισθανθεί ότι του στέκονται σαν ασπίδες. Κι επειδή
για τον εύκολο, ως ακίνητο κι απροστάτευτο, στόχο κι επίσης για τον στόχο-αντιπερισπασμό,
υπάρχει η έκφραση «πάπια καθιστή» (“sitting duck”) γι’αυτό οι ακτιβιστές αυτοί ονόμασαν
εαυτούς «εθελόντριες καθιστές πάπιες» (“volunteer sitting ducks”). Για λόγους που έχουν σχέση
με τον πρότερο βίο της (ο οποίος θυμίζει τις κορυφές και τις κοιλιές της ζωής χαρακτήρα ταινίας
τύπου ρόουντ μούβι, αλλά που δεν είναι απαραίτητοι για την κατανόηση της παρούσας πλοκής)
η Αμάδα ήταν το πρόσωπο που θα γινόταν πρόεδρος. Και θα εκλεγόταν με το εξής τρικ:
Αφήνουν να διαρρεύσει προς τους αντιπάλους τους ότι σε ένα τοπικό κολλέγιο που σπούδαζε
νέα, είχε αποβληθεί για μια πορνογραφκή παράφραση της Οδύσσειας την οποία είχε ονομάσει
«Ο Όμηρος συναντά τον Τσώσερ» και οι αντίπαλοί τους αφήνουν να διαρρεύσει αυτό (μα όχι να
διαρρεύσουν κι άλλα, μεταγενέστερα πράγματα που θα εξέθεταν αυτούς). Ο άντρας της βγαίνει
και τραγουδάει μέρη της παράφρασης εκείνης και, για να τον γελοιοποιήσει (και δι’αυτού την
Αμάντα), ένας τηλεπαρουσιαστής , ο οποίος είναι και απόφοιτος του Πρίνστον, προσκαλεί στην
εκπομπή του αυτόν, μια φεμινίστρια, και τον ντ’Αλεσσάντρο για μια συζήτηση, αλλά όλα
καταλήγουν τόσο καλά που όλοι οι τηλεοπτικοί σταθμοί της χώρας συνδέονται κι
αναμεταδίδουν λάϊβ την εκπομπή, ο άντρας της Αμάντας μένει στην οθόνη μόνος και δίνει βήμα,
μέσω τηλεφώνου, στον Μπους, στην Αμάντα και στον Ράμσφελντ, και πολλά τραγούδια, κι
επίσης η παράφραση του λόγου του Αλλιέντε, ακούγονται. Μετά κανονίζεται τηλεοπτική
συνάντηση του Τσένεϋ και του Γούλφοβιτς (και του πρώην πρύτανη του Περλ) με ανθρώπους
σαν τους Τσόμσκυ, Στίγκλιτς και Άκερλοφ και πριν τους συναντήσουν καταρρέουν ή παθαίνουν
αστεία ατυχήματα και εγκαταλείπουν, λέγοντας ότι το κάνουν διότι είναι περίεργοι να δουν
πόσες μέρες θα διαρκέσει η κυβέρνηση της Αμάντας πριν κληθούν να ξανακυβερνήσουν με τον
συνήθη τρόπο. Ο Περλ πετάγεται στην Ευρώπη να πυροβολήσει τον Ντι Τζέϊ αλλά εκείνος ο
διπλός πράκτορας , σε στυλ σλάπστικ, τον καπελώνει με έναν κουβά στον οποίο φυλάει τα σκατά
του Περλ τα οποία είχε απαγάγει. Για εορτασμό της εκλογής της η Αμάδα καλεί τον κόσμο σε
ένα στάδιο για συναυλία ροκ και Κάντο Χενεράλ κι ένας τρελός ντυμένος με τα χρώματα της
Αμερικανικής σημαίας πυροβολεί και την ίδια και τον άντρα της και τον αδελφό του ανάμεσα
στους οποίους κάθεται στις κερκίδες, και μετά πυροβολεί και τον εαυτό του, ενώ την ίδια στιγμή
τραγουδιούνται οι, μέχρι στιγμής ακατανόητοι μα εκ των υστέρων προφανείς σαν από πάντα
αναμενόμενοι, στίχοι (για μια σύντομη έκλειψη ηλίου και για καρδερίνες που με την αιμορραγία
τους έφεραν την ανατολή που γι’αυτό ήταν κόκκινη) και η Αμάντα πεθαίνει μέσα στην θάλασσα
αγάπης του κόσμου που την ξεβγάζουν αρχίζοντας να τραγουδούν το αγαπημένο της τραγούδι
που είχε τραγουδήσει απ’το τηλέφωνο σ’εκείνη την τηλεοπτική εκπομπή: Στην αγκαλιά μου κι
απόψε σαν άστρο κοιμήσου/δεν απομένει στον κόσμο ελπίδα καμιά/τώρα που η νύχτα κεντά με φιλιά το
κορμί σου/μέτρα τον πόνο κι άσε με μόνο στην ερημιά/Αν θυμηθείς, στ’όνειρό μου σε περιμένω ναρθείς/
μ’ένα τραγούδι του δρόμου ναρθείς στ’όνειρό μου/το καλοκαίρι που λάμπει τ’αστέρι στο φως να ντυθείς .
86
87
Η ιστορία, παρ’όλο το τραγικό της τέλος, ήταν και κωμωδία. Όχι μόνο για τον κόσμο μας αλλά και στον
παράλληλο κόσμο όπου η Αμάντα, ο άντρας της και ο κουνιάδος της όντως σκοτώθηκαν. Αλλά στον δικό
μας κόσμο είναι κωμωδία και για έναν πρόσθετο λόγο, τον πιο αστείο απ’όλους: Όχι μέσω της παρώδησης
και της γελοιογράφησης του ορίτζιναλ του καθενός από τους χαρακτήρες στη πραγματική ζωή αλλά
μέσω του ότι τα ορίτζιναλ (ο πραγματικός Μπους και η πραγματική συμμορία) συνιστούν παρωδία και
γελοιογραφία των ιδανικών τους εαυτών και ρόλων που το έργο τους αποδίδει ως, δυνητικές, προικίσεις (κι
επομένως για την διασκέδαση του αναγνώστη του συνιστούμε σαν πείραμα το να φέρνει στο μυαλό του,
πού και πού, τις πραγματικές φάτσες και τα πραγματικά ανακλαστικά των ορίτζιναλ και να αναρωτιέται αν
θα μπορούσαν ποτέ να μοιάζουν στους συνονόματούς τους). Το μόνο τους ελαφρυντικό (του οποίου η
εφαρμογή και σε εγκληματίες πολέμου είναι προαιρετική για τον παρατηρητή!) είναι το παλιό καλό“I’m
not much babe, but I’m all I got” ή το, ήδη χρησιμοποιηθέν σε παρόμοια, «μέχρι εκεί μου’κοβε», η δε
μόνη ευχή που, προσωπικά, μπορώ να σκεφτώ για τους εν λόγω είναι να ευχηθούν στον εαυτό τους τη
μόνη ευχή που τους μένει να μπορούν να την ευχηθούν, δηλαδή, ποιάν άλλη;: «Καλή Νυρεμβέργη».
Σημειώσεις: (Η Rachel Corrie δεν χρειάζεται συστάσεις)
1. Ο πίνακας στην προηγούμενη σελίδα είναι «Η πτώση του Ίκαρου» του Bruegel (τα πόδια του Ίκαρου
φαίνονται στο κάτω δεξιά μέρος του πίνακα) 2. Ο απίθανος Αμερικανός γελοιογράφος και πολιτικός
αναλυτής τον οποίο ευχαριστούμε για τον όρο “Mount Bushmore” και για την περίφημη συνοδευτική
φωτογραφία μπορεί να εντοπιστεί με κλικ στην βάση της φωτογραφίας του όρους Rushmore-Bushmore.
Εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας και στο γκουγκλ που μας έστειλε και εκεί όταν αναζητήσαμε πληροφορίες
για την ομιλία του Μπούς στο όρος Ρούσμορ. 3. Ένα ΥΓ στο «Όρος Μπούσμορ», ή την περίληψή του που
μόλις είδαμε, μετά την εκλογή του Ομπάμα , το οποίο γίνεται όλο και πιο εφαρμόσιμο στα πράγματα, είναι
το εξής: Η αντικατάσταση του Μπούς απ’τον Ομπάμα δεν καθιστά το «Όρος Μπούσμορ», πεπαλαιωμένο
σε σύγκριση με τον χρόνο ανάρτησής του στα Αγγλικά (Χριστούγεννα 2007 στο www.johnalevizos.net ),
αφ’ενός διότι οι δομές που δεν επιτρέπουν ουσιαστικές αλλαγές, αλλά μόνο νέα ρητορική, είναι ακόμα στη
θέση τους (και η κατανόησή τους ακόμη χρειάζεται την εκτεταμένη ενημέρωση που συστηματικά και με
λεπτομέρεια ανθολογήθηκαν στην μη περιληπτική βερσιόν του «Όρος Μπούσμορ») και αφ’ετέρου διότι
το γεγονός ότι η ευφράδεια του Ομπάμα δεν διαπράττει τις γκάφες του Μπούς, απλώς καθιστά την
επισήμανση και την κατανόηση των ίδιων μηχανισμών εργασίες τελείως άχαρες και για τα ακροατήριά
τους και για τους παρουσιαστές τους (τουλάχιστον όταν αυτοί προέρχονται από τις τέχνες και όχι από τις
πολιτικές επιστήμες κλπ). Άρα πολλά από τα πράγματα που χρειάζονται ως μόρφωση, και πάλι μέσω
ιστοριών με Μπούς πρέπει να μαθαίνονται. Ένσταση στον υποφαινόμενο παρουσιαστή: «Πες μια
περίπτωση στην οποία το «Όρος Μπούσμορ» όντως καθίσταται πεπαλαιωμένο». Απάντηση: «Να πω όχι
μια αλλά δυο: Αν ο Μπούς δικαστεί ως εγκληματίας πολέμου και αν ο Ομπάμα ρισκάρει τις αλλαγές που
ανέφερε στο στόρυ ο Μπλούμ»
Ευχαριστίες:…Ευχαριστώ την φίλη μου Αλεξία για την άδεια να δείξω στην προηγούμενη σελίδα δυο από
τις φωτογραφίες διακοπών που ο φίλος μου, και άντρας της, Βαγγέλης της είχε πάρει (στη Σαμοθράκη)
επιτρέποντας έτσι την άριστη μεταφορική εικονογράφηση της πορείας της Αμάντας στη ζωή της…
Βεβαίως Ζέφυρε, όλα αυτά απαρχαιώθηκαν ως λειτουργία εν μια νυκτί όταν ετέθη το ζήτημα του πώς «το πιο
πολιτικοποιημενο έθνος τα κόσμου» ειχε αρχηγό έναν ηλίθιο σαν τον Γιωργάκη (που ουτε καν γκαζούρα σαν
κι αυτήν που κανω στον Μπους δεν ετυμολογειται πάνω του) και πώς οι διεκδικήσεις για κοινωνικό κράτος
που τόσο καιρό πετυχαιναν βασίζονταν σε δανεικά που ξαφνικά μπουγελώθηκαν στο δικό μας κεφάλι. Η
μονη ρέλεβανς πο αυτά συνεχιζουν να εχουν (και που καν αυτή για να ξαναλειτουργησει χρειαζεται να
περασει όσος καιρος χρειαζεται για να φανει ότι ο πυρηνας της κρισης δεν ηταν αυτά που ελεγαν οι
δημοσογραφοι με τα κωλοδαχτυλα τα Αφροδιτης) είναι ότι θετουν επι άλλης βασεως, πλήρως εκπονημένης
στο πληρες , μη περιληπτικο, κειμενο, το θεμα των δυτικών αξιών (εκει μελετω εκτενέστατα τα ζητηματα
Αμερικανικού Καλβινισμου/προκαθορισμού, ευχαριστως να σου στειλω τις σχετικες σελιδες) Στα θεματα που
προεκυψαν και θελουν να γνωριζει κανεις οικονομικά , δεν εχω , τουλαχιστον μεχρι τουδε, να πω τίποτα
διότι απλούστατα δεν ξερω τιποτα. Ισως μαθω, ισως κανω κατι άλλο που ναναι χρησιμο, δεν ξερω ακομα.
Για την ωρα ας γραψω απλώς με τρόπο που να τα καθιστα παγκοσμια μερικά τραγουδια του Γκάτσου,
έχοντας βεβαια επιγνωση ότι η παράδοση κάνει τραγουδια για «Ελευθεριους Βενιζέλους» μετα τα
αποτέλεσματά τους, δηλαδή τιμητικά κι όχι προκαταβολικά/υποθετικά …
88
Γκάτσου-Ξαρχάκου :
http://www.youtube.com/watch?v=1Llz9-2qwao&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=MYYLobNq-Ds&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=4oLCjZEzKNU&feature=related
Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα
μου τα ’πες με το πρώτο σου το γάλα.
Μα τώρα που ξυπνήσανε τα φίδια
εσύ φοράς τα αρχαία σου στολίδια
και δε δακρύζεις ποτέ σου μάνα μου Ελλάς
που τα παιδιά σου σκλάβους ξεπουλάς.
Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα
μου τα ‘πες με το πρώτο σου το γάλα.
Μα τότε που στη μοίρα μου μιλούσα
είχες ντυθεί τα αρχαία σου τα λούσα
και στο παζάρι με πήρες γύφτισσα μαϊμού
Ελλάδα Ελλάδα μάνα του καημού.
Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα
μου τα ‘πες με το πρώτο σου το γάλα.
Μα τώρα που η φωτιά φουντώνει πάλι
εσύ κοιτάς τα αρχαία σου τα κάλλη
και στις αρένες του κόσμου μάνα μου Ελλάς
το ίδιο ψέμα πάντα κουβαλάς.
Πού ήμασταν; Αν μπορεί τέτοιο ελληνικότατο πράμα να μεταφραστεί. Μπορεί; Και μάλιστα στα
δεδομένα άλλης χώρας; Και βέβαια. Και ίσως μόνο σε δεδομένα άλλης χώρας, αφού αυτά που
λέει καποιος στη μάνα του μεταφράζονται μόνο σε πράγματα που ο άλλος λέει στη δική του
μάνα, το τι λέει ο Έλληνας προς την Ελλάδα είναι όσο ξένο και μη μεταφράσιμο στον
Αμερικανό όσο είναι και το τι λέει Αμερικανός προς την Αμερική, π.χ πού να ξέρουν οι
Αμερικανοί περί Μικρασίας και πού να ξέρουμε εμείς για τον Ουάσινγκτον , τον Τζέφφερσον,
την Πενσυλβάνια, το όρος Ρούσμορ κλπ, εκτός και αν μεταφράζουμε όχι τα μεν στην γλώσσα
του δε αλλά τα μεν γεγονότα στα δε γεγονότα αυτά καθ’εαυτά. Ας κάνουμε μια προθέρμανση
μέσω γεγονότων που είναι άμεσα μεταφράσιμα διότι είναι ήδη κοινά:
89
ΦΤΩΧΟΛΟΓΙΑ
Λ.Παπαδόπουλου-Ξαρχάκου
http://www.youtube.com/watch?v=oxJAFLW3C74&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=B6Z_OrPxutQ
Φτωχολογιά για σένα κάθε μου τραγούδι,
για τους καημούς σου που σεργιανούν στη γειτονιά,
φτωχολογιά, που απ’τον πηλό βγάζεις λουλούδι
και τους καημούς σου τους πλέκεις ψιλοβελονιά
Στα χέρια σου μεγάλωσαν
και πόνεσαν και μάλωσαν
άντρες μ' ολοκάθαρη ματιά
Ψηλά κυπαρισσόπουλα
χαρά στα κοριτσόπουλα
που’χουν κι αγκαλιάζουν τη φωτιά,
που’χουν κι αγκαλιάζουν τη φωτιά.
(στην ίδια μελωδία)
US MY MOM
US my mom, for you my songs and all my artworks,
for all your blues that have no lawns where they can lie,
US my mom, where out of mud can blossom flowers
who knit their verses into top tens before they die.
Your arms have raised great guys unknown
who lived and fought and loved and groaned,
men with crystal hearts you could see through,
their eyes sunbeams, their laugh wild streams
that always gave your young girls dreams,
that’s the country we all were dreaming, too,
that’s the country we all were dreaming, too.
US my mom, just tell me why I feel forsaken,
some of your children are unemployed in paradise,
our DNA says who will be exterminated,
to leave survivors glamorous farts with fireless eyes.
(Δηλαδή η παράφραση, κατά λέξη, λέει: «Μαμά μου US γιά σένα κάθε μου τραγούδι και κάθε μου έργο τέχνης/γιά
τους καϋμούς σου που δεν έχουν στο σπίτι τους γκαζόν* να ξαπλώνουν/μαμά μου US όπου απ’τη λάσπη μπορούν να
ανθίσουν λουλούδια/που πλέκουν τους στίχους τους σε top ten** πρίν πεθάνουν/Στα χέρια σου μεγάλωσαν υπέροχοι
άγνωστοι άντρες/που έζησαν και πολέμησαν και αγάπησαν και μούγκρισαν/άντρες με καρδιά διάφανη σαν
κρύσταλλο/με μάτια σαν ηλιαχτίδες, με γέλιο σαν άγριους χείμαρρους/που πάντα έκαναν τα κορίτσια να
ονειρεύνται/αυτή είναι η χώρα που όλοι ονειρεύμασταν/αυτή είναι η χώρα που όλοι ονειρεύμασταν/Μαμά μου US
εξήγησέ μου γιατί αισθάνομαι οτι μ’εγκατέλειψες/μερικά απ’τα παιδιά σου είναι άνεργα στον παράδεισο/το Ντι-ΕνΕϊ*** μας λέει ποιοί από μάς θα εξοντωθούν/γιά να επιβιώσουν κλανιές με λάμψη τύπου γκλάμορ και χωρίς φλόγα
στα μάτια»(στο «κλανιές…» θα επανέλθουμε αμέσως) Βλέπουμε ότι το νόημα αφ’ενός δεν πολύ-αλλάζει αφ’ετέρου
ακολουθεί τις αλλαγές δεδομένων από χώρα σε χώρα κι από εποχή σε εποχή, αλλά, πάνω απ’όλα, οι λέξεις που
επιλέγονται σαν σε «σταυρόλεξο» επιλέγονται ώστε να κάνουν το τραγούδι να τραγουδιέται στην ίδια μελωδία αφού
μέσα σε αυτήν «κατοικούν» τα συναισθήματα που το τραγούδι εκφράζει ή γεννά ****.
*βλ π.χ. πολυκατοικίες Αμερικάνικου τύπου (στο λινκ της υποσημ. **)
**βλ. π.χ. τον Ρέυ Τσάρλς στη φτωχογειτονιά του λινκ http://www.youtube.com/watch?v=rN5V-6yCbpg
***Ασφάλειες υγείας θέλησαν πρόσβαση στο γονιδίωμα πελατών για να μη ασφαλίζουν όσους αργότερα θα νοσούσαν
****(και αρα, τεχνική παρατήρηση, πρέπει απλώς να προσέχουμε τα φωνήεντα των επιλογών να μοιάζουν ,το ααα του
«μαλλιά σγουράάά» σε έναν επιτάφιο εκφράζει θρήνο, αν ήταν «μαλλί σγουρόό΄» ή «σγουρό μαλλίί» θαχε αποτύχει
ακόμη και η ελληνοελληνική μετάφραση)
90
Παραδείγματα από
GLAMOROUS FARTS WITH FIRELESSS EYES
(κλανιές γεμάτες γκλαμουριά και χωρίς φλόγα στα μάτια)
Όρος Ρούσμορ
91
Όρος Μπούσμορ
92
Gotcha!
(Γκάτσια!)
Μαμά, γιατί τα παιδιά με λένε “…
…κάουμποϋ της πολυθρόνας;”
93
ΚΙ ΑΛΛΕΣ GLAMOROUS FARTS WITH FIRELESSS EYES:
Ρίτσαρντσον: -Ηοw many roads must a man walk down before you call him a man?
Ράμσφελντ:-Κοίταξέ με καλά και προσπάθησε να γίνεις εύρωστος σαν και μένα κι εσύ κι όλη η
Ευρώπη .
94
Πάμε τώρα να δούμε το ακόλουθο «γράμμα στην μαμά Αμερική» που της στέλνει η
μουσική ρόκ, γεννημένη και πνιγμένη από τη US:
Το: US, mother (or U,Smother)
Also, a tearless mother of lies and pains .
(τραγουδιέται στην μελωδία του «Μάννα μου Ελλάς»)
Τhe beautiful big words untrue and lying,
you fed me through your breast where I was crying,
but when the snakes awaken to entwine you,
your Philadelphia past you summon to disguise you,
and in the stadiums of the world like a monkey in chain,
US you show me to crowds while you mother more pain.
(Ήδη παρατηρούμε ότι εκφερόμενο Αγγλιστί ακούγεται σαν ροκ…)
Τhe beautiful big words untrue and lying,
you fed me through your breast where I was crying,
but when a child talks to his fate as to his mother,
you kick that kid off from your lap and buy another,
and in the cop stations where kids are caught by the ear,
US you ask all about him while you mother no tear.
Τhe beautiful big words untrue and lying,
you fed me through your breast where I was crying,
but when your cries of pain remind us that you’re real,
you take the chance to institute lies in our deal,
and when your tricks become a pyre right in front of your eyes,
US you send for the firemen while you mother more lies.
(Δηλαδή η παράφραση, κατά λέξη, λέει: «Πρός: Μάννα μου US, επίσης, μάννα πόνων, ψεμμάτων και δακρύων
(Δακρύων σε άλλους, όχι δακρύων δικών της!): Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα/μου τάπες με το πρώτο σου το γάλα/μα
τώρα που σε ζώσανε τα φίδια/φοράς του καιρού της Φιλαδέλφειας τα στολίδια γιά μεταμφίεση/και στα στάδια του
κόσμου σαν μαϊμού μ’αλυσσίδα*/US με δείχνεις στα πλήθη ενώ γεννάς κι άλλο πόνο/Τα ψεύτικα τα λόγια τα
μεγάλα/μου τάπες με το πρώτο σου το γάλα/μα όταν ένα παιδί μιλάει στη μοίρα του όπως στη μάννα του/το κλωτσάς
να μη κάθεται στα γόνατά σου κι αγοράζεις άλλο παιδί/και στα κρατητήρια όπου πιάνονται τα παιδιά απ’τ’αυτί**/US
ρωτάς γι’αυτό τα πάντα μα δεν γεννάς και κάνα δάκρυ/Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα/μου τάπες με το πρώτο σου το
γάλα/μα όταν οι κραυγές του πόνου σου μας θυμίζουν οτι είσαι πραγματική***/δράττεσαι της ευκαιρίας να χώσεις και
ψέμματα στις συμφωνίες μας****/και όταν τα κόλπα σου γίνονται μιά πυρά μπροστά στα ίδια σου τα μάτια/US
φωνάζεις την πυροσβεστική***** ενώ γεννάς κι άλλα ψέμματα******)
*Ενώ το ροκ ξεκίνησε σαν μουσική αμφισβήτησης δέθηκε γρήγορα με αλυσσίδα στο «Αμερικανικό
όνειρο» (πώς γίνεται κανείς εκαττομυριούχος ξεκινώντας από εφημεριδοπώλης κλπ κλπ),π.χ. τέτοια
μαϊμού με αλυσσίδα δεν ήταν ο Μάικλ Τζάκσον;
**βλ. νεανική παραβατικότητα τύπου «επαναστάτη χωρίς αιτία» (σημ:
***π.χ. ο πόνος απ’το χτύπημα στους δίδυμους πύργους ήταν πραγματικός
****Με πρόσχημα τον πόνο δόθηκαν υπερεξουσίες στον πρόεδρο (Μπους) και χρησιμοποιήθηκαν
εγκληματικά
*****Οι πυροσβέστες έδρασαν με ηρωικότατη αυταπάρνηση (π.χ. άπαξ και ο πρώτος πύργος κατέρρευσε
ήξεραν ότι μπαίνοντας στον δεύτερο πύργο να σώζουν κόσμο, απλώς θα έφτανε η στιγμή που δεν θα
ξανάβγαιναν αλλά συνέχισαν να μπαίνουν…) Ο Μπρούς Σπρίνγκστην τους αφιέρωσε το τραγούδι “Into
the fire” (http://www.youtube.com/watch?v=PKuRGt7LnzU ) Ως Έλληνες τους αφιερώνουμε, στο μόττο της
επόμενης σελίδας, την κυριολεκτικότατη μετάφραση (άρα όχι παράφραση) των δυο στίχων του
Σικελιανού που αφιερώσαμε και στον Αλλιέντε.
******Η κυβέρνηση όχι μόνο άφησε να νομιστεί τι το Ιράκ έφταιγε αλλά και κατέστειλε βίαια τις
διαδηλώσεις που έκαναν οι χήρες αυτών που η κυβέρνηση αποκάλεσε ήρωες.
95
Μάλλον πειστικά αποδείχθηκε ότι το το «Φτωχολογιά» και το «μάννα μου Ελλάς» εκτός από διαχρονικά είναι και
«διηπειρωτικά» κλπ. Μα το πρώτο-πρώτο που είδαμε, το «της Αμύνης τα παιδιά» είναι; Από πλευράς να ξαναυπάρξει Βενιζέλος, άνθρωπος ή φορέας ή διαδικασία, λειτουργία κλπ , εδώ ή σε άλλο κράτος, το τραγούδι δεν είναι
εφαρμόσιμο , θα γίνει εφαρμόσιμο μόνο αν τέτοιος υπάρξει, που όντως να «διώξει» το «φάντασμα στη μηχανή» , δηλ.
τα εξωγήινα γκόλντεν ζόμπι των «αγορών» που μέσα ένα λάπτοπ ζουν και με αυτό το λάπτοπ σκοτώνουν. Δοκιμή*:
(http://www.youtube.com/watch?v=ABIO8OByHFw&feature=related )
In case we have enough of future generations
historians scratching their wise heads will think which nations
had people free as birds to save some of life’s graces
that now a bunch of farting trash and scum disgraces,
had people free as air to save some of life’s graces
that now a bunch of farting trash and scum disgraces.
Where I find some boys and girls, men and women in US?
who could now sit down and reason how to try for high treason
those whose life is made of pixels and kill just like tearing pictures,
who could now sit down and reason how to try for high treason
those whose life is made of pixels and kill just like tearing pictures.
It doesn’t make you a bad person or an asshole
it doesn’t make you a violator of the Bible
if you just spend some time to think what just befits them
what kind of laws exist that can and should just reach them,
if you just spend some time to think what just befits them
what kind of laws exist that can and should just reach them.
t’doesn’t make you a cruel man if for their due punishment
they get screens and voltage power and live there their every hour
it’s a difference they won’t notice in their hearts and in their bodies,
they get screens and voltage power and live there their every hour
it’s a difference they won’t notice in their hearts and in their bodies.
It isn’t curious those who fuck all life and dump her
just live as if she had no grace for them to love her
so don’t just wonder and don’t sit around like suckers
dump assholes, jerkoffs, shitheads, shithearts, motherfuckers,
so don’t just wonder and don’t sit around like suckers
dump assholes, jerkoffs, shitheads, shithearts, motherfuckers.
Life belongs to those who need it if you don’t, just split and beat it
leave our life alone we use it, just go virtual if you choose it
give no shit and just don’t bother get some screens and choose each other,
leave our life alone we use, it just go virtual if you choose it
give no shit and just don’t bother get some screens and choose each other.
*Η δοκιμή να γίνει 1ον με ανάγνωση και 2ον τραγουδιστά. (Μετάφραση:Σε περίπτωση που θα υπάξουν αρκετές ακόμα
γενιές/ιστορικοί, ξύνοντας τα σοφά τους κεφάλια θα σκέφτονται ποιά έθνη/είχαν ανθρώπους ελέυθερους σαν πουλιά για
να σώσουν μερικές από τις χάρες της ζωής/που τώρα τις ατιμάζει ένα μάτσο από σκουπίδια που κλάνουν/Πού να βρω
στην Αμερική μερικά αγόρια και κορίτσια, άντρες και γυναίκες/που θα μπορούσαν τώρα να κάτσουν να σκεφτούν πώς να
δικάσουν για εσχάτη προδοσία/εκείνους που ζουν σαν να’ναι φτιαγμένοι από τα πίξελ στις οθόνες των υπολογιστών/και
σκοτώνουν σαν απλώς να σχίζουν φωτογραφίες/ Δεν σε κάνει κακό ανθρωπο ή κάθαρμα/δεν σε κάνει να παραβαίνεις
την Βίβλο/αν αφιερώσεις λίγο χρόνο να σκεφτείς τι τους πρέπει/τι είδους νόμοι υπάρχουν που να μπορούν και που πρέπει
να τους ακουμπήσουν/δεν σε καθιστά σκληρό άνθρωπο/αν ως δέουσα τιμωρία τους/τους δώσουν οθόνες και ρεύμα/και
ζήσουν ισόβια μόνο με αυτά/είναι μια διαφορά που ούτε καν θα την παρατηρήσουν/στις καρδιές τους και στα κορμιά
τους/Δεν είναι περίεργο το ότι αυτοί που τη ζωή τη γαμάν και τη φουντάρουν/ζουν σαν να μην είχε γι’αυτούς καμιά χάρη
για να την αγαπήσουν/άρα μην απορείτε και μη χάσκετε γύρω τους σαν χάχες/φουντάρετε τα καθάρματα,τους μαλάκες,
τους σκατοκέφαλους,τους σκατόκαρδους, που γαμάν τη μάνα τους/Η ζωή ανήκει σ’αυτούς που τη χρειάζονται/εσύ αν δεν
την χρειάζεσαι απλώς στρίβε, αραίωνε/ασ’τη κάτω την ζωή μας, την χρησιμοποιούμε/ζήσε σε οθόνη αν το προτιμάς/εσύ
με ζωή μην ασχολείσαι και μη δίνεις ένα πούτσο/πάρ’τε κάμποσες οθόνες και διαλέξτε ο ένας τον άλλο να παίζετε)
96
Όπως βλέπεις Ζεφ, τελικα αναφέρθηκα (αλλά πολύ στο αν πασσάν, άλλού είναι που τα’χω σε
πλήρη έκταση) και στον κομπιούτερ τύρρανο που’λεγες στον διάλογό σου για την κρίση ….
ΥΓ: Ζεφυρε, χτες που σου απάντησα ήμουν λίγο βιαστικός και ξέχασα να βάλω, ή μάλλον
θεώρησα ότι αυτομάτως στα αντιγραφή-επικόλληση που πήρα τα’χα ήδη βάλει, τα εξης:
Ένα ποίημα που είχε σε μετάφραση η «Ελευθεροτυπία» το 1999 από σελίδα που μοίραζε
ανώνυμος ποιητής-ακτιβιστής στο Σηάττλ του Όρεγκον στις διαδηλώσεις εναντίον της
παγκοσμιοποίησης με τίτλο:«Γιατί είμαστε εδώ», που μοιάζει, ιδίως με την σύμπτωση ότι η
πόλη λέγεται Σηάττλ (από το όνομα του Ινδιάνου αρχηγού που είχαμε δει), σαν να καθιστά
κυριολεξίες εκείνα τα περί πνευμάτων των Ινδιάνων που θα επανερχονται στις πόλεις των
λευκών. Θα επανέλθω σ’αυτό σε λίγο μαζί με κάτι άλλο…
Επειδή ο κόσμος που φανταστήκαμε, αυτός στον οποίο πάντα βασιζόμασταν, εξαφανίζεται. Επειδή
ο ήλιος έχει γίνει καρκινοφόρος και ο πλανήτης γίνεται θερμότερος. Επειδή τα παιδιά λιμοκτονούν
στις σκιές των γιώτ και των οικονομικών συνόδων κορυφής. Επειδή υπάρχουν ήδη πάρα πολλά
αεροπλάνα στον ουρανό. Επειδή αυτός είναι ο κατασκευασμένος κόσμος που επιζητείτε να
κωδικοποιήσετε και να διευκολύνετε. Είμαστε εδώ γιά να σας πούμε πως υπάρχει κάτι άλλο που
θέλουμε να αγοράσουμε. Αυτό που θέλουμε, το χρήμα δεν το αναγνωρίζει πιά. Όπως τη ζωτικότητα
της φύσης, την ακεραιότητα της εργασίας. Δεν θέλουμε φθηνότερα δένδρα, θέλουμε ζωντανά
δένδρα. Δεν θέλουμε μεταλλαγμένα φρούτα, θέλουμενα βλέπουμε και να μυρίζουμε την τροφή μας
να μεγαλώνει στις γειτονιές μας. Είμαστε εδώ γιατί μιά φωνή μέσα μας, μιά μνήμη στο αίμα μας,
μας λέει «Δεν είσαι μόνο μιά τράπεζα ή ένα ταμείο, έχεις γίνει η τυφλή κορυφή ενός σκοτεινού
κύματος που έχει ξεχάσει την πηγή της». Είμαστε εδώ γιά να υπερασπίσουμε και να τιμήσουμε αυτό
που είναι πραγματικό, φυσικό, ανθρώπινο και βασικό. Ενάντια σε αυτά τα ογκούμενα κύματα
απληστίας. Είμαστε εδώ με την επιμονή του πνεύματος και με την εξουσία της φύσης. Εάν
αμφιβάλλετε γιά ένα λεπτό γιά τη δύναμη της αλήθειας ή γιά την πρωτοκαθεδρία της φύσης,
προσπαθήστε να μην αναπνεύσετε σε αυτό το χρονικό διάστημα. Τώρα ξέρετε την πίεση της
επιθυμίας μας. Δεν είμαστε εδώ γιά να ψευτομπαλλώσουμε τους νόμους σας. Είμαστε εδώ γιά να
αλλάξουμε εσάς κι εμάς από τα μέσα πρός τα έξω. Αυτή δεν είναι μιά πολιτική διαμαρτυρία. Είναι
μιά εξέγερση του πνεύματος.
Ας επανέλθουμε στο
Είμαστε εδώ γιατί μιά φωνή μέσα μας, μιά μνήμη στο αίμα μας, μας λέει «Δεν είσαι μόνο μιά
τράπεζα ή ένα ταμείο, έχεις γίνει η τυφλή κορυφή ενός σκοτεινού κύματος που έχει ξεχάσει την
πηγή της»….
Χώρια από το ότι θυμίζει σε κάθε άνθρωπο την ανθρωπιά του, μας θυμίζει κι ότι καμιά φορά,
από τις προσλαμβάνουσες όλων μας στα γουέστερν, λέμε, σαν σχήμα λόγου, ότι κάτω από τις
ασφάλτους και τα τσιμέντα τω Αμερικανικών πόλεων είναι τα πνεύματα των Ινδιάνων όπως
κάτω από τις ασφάλτους και τα τσιμέντα της Ελλάδας είναι οι αρχαιότητες που κάθε τόσο
βρίσκουμε. Αν γινότανε τραγούδι ποιά δική μας μελωδία θα του ταίριαζε; Θα’λεγα του εξής, που
αποτελεί προσευχή :
«Τής δικαιοσύνης ήλιε Νοητέ καί μυρσίνη εσύ δοξαστική, μή παρακαλώ σας μη, μη λησμονάτε
τη χώρα μου! Αετόμορφα έχει τά ψηλά βουνά, στά ηφαίστεια κλήματα σειρά καί τά σπίτια πιό
λευκά στού γλαυκού τό γειτόνεμα! (Τής Ασίας άν αγγίζει από τή μια τής Ευρώπης λίγο άν
ακουμπά στόν αιθέρα στέκει να, καί στή θάλασσα μόνη της! Καί δέν είναι ξένου λογισμός καί
δικού της μήτε αγάπη μιά, μόνο πένθος άχ παντού, καί τό φώς ανελέητο!)Τά πικρά μου χέρια μέ
τόν Κεραυνό τά γυρίζω πίσω απ’τόν Καιρό, τούς παλιούς μου φίλους καλώ μέ φοβέρες καί
μ’αίματα! (Μά’χουν όλα τά αίματα ξαντιμεθεί κι οι φοβέρες άχ λατομηθεί και στόν έναν ο άλλος
μπαίνουν εναντίον οι άνεμοι!) Τής δικαιοσύνης ήλιε νοητέ καί μυρσίνη εσύ δοξαστική, μή
παρακαλώ σας μή λησμονάτε τη χώρα μου!»
Σημ: 1.οι παρενθέσεις ήταν σε στίχους του Ελύτη που η μελοποίηση δεν συμπεριέλαβε. 2. Ο Νικος μου είπε ότι ο
νοητός ήλιος της δικαιοσύνης είναι αναφορά στην «Πολιτεία» του Πλάτωνα 3. Αν εχει τύχει να ακούσεις κασεττες με
τελετουργικά τραγούδια Ινδιάνων η εδώ μελωδία του Θεοδωράκη κατά άλλη μια σύμπτωση τα απηχεί
97
Ας τα μεταφράσουμε και τα δυο με επιλογή λέξεων που να τα κάνει τραγουδήσιμα στην αρχική μελωδία και
θεωρώντας το «χώρα μου» σαν «πλανήτη μου» όχι με τον τρόπο που τα εννοεί ένας «πλανητάρχης» ούτε ένας παντουρίστας αλλά με τον τρόπο που το εννοούν άνθρωποι που αρχίζουν να αγαπάνε την γη όσο πολύ όσο τη δική τους
χώρα (και όχι όσο λίγο αγαπάνε την δική τους χώρα όσοι αγαπάνε όλες τις χώρες σαν μέσα από εξωτικά καρτ-ποστάλ)
Sun of Justice living, living in and above our mind
and you myrtle glorious leaf of praise and prize
please don’t turn your eyes away from my
please don’t turn your eyes away from my
please don’t turn your eyes away from my, my planet
her name is Earth.
Her volcanoes have rows of vines with blood-red wine
her high mountains are proud and eagle-like
and her houses when painted white
and her houses when painted white
and her houses when painted white shine
when her sky is blue and bright.
Though it touches Europe and America on one side
and though it touches Asia and Africa alike
still it hangs in space and turns and roams
still it hangs in space and turns and roams
still it hangs in space and turns and roams the world’s ether
all by herself.
There’s no other planet to make some thoughts like these for her
and soon there won’t be any such thoughts by her own dwellers left
there will be only death, dead and past fight
there will be only death, dead and past fight
there will be only death, dead and past fight
and relentless light.
I reach with my two bitter hands behind old Time
Holding in their strength the Thunderbolt of Right
and I call my old friends and pals
and I call my old friends and pals
and I call my old friends and pals
shouting threats and splashed with blood.
Yet all blood has gone flat or shed in blind despair
and all threats and hopes have been chopped to claims of mud’s fair share
and what winds now hunt when they blow
and what winds now hunt when they blow
and what winds now hunt when they blow is only
is only other winds like them.
Sun of Justice living, living in and above our mind
and you myrtle glorious leaf of praise and prize
please don’t turn your eyes away from my
please don’t turn your eyes away from my
please don’t turn your eyes away from my, my planet
her name is Earth.
98
Because the world we imagined, the world we’ve always known is leaving
and the sun brings cancer and the planet’s getting hotter
because the sky now has too many planes
because the kids are starving in the shadows
in the shadows of yachts and top meetings
we’re here to tell you that we want something else
because your coded world is unreal we’re here to tell you
we want something else to buy.
What we want is not by your money even recognized
we want to save live nature and to see our world humanized
we don’t want some cheaper trees
we want trees that are alive
we don’t want our food with fancy genes we want our food
to live and grow in our neighborhood.
This is not a mere political protest
we’re not here to patch up your laws or see if they fail some test
we’re here to change ourselves and you
change you and ourselves from inside to outside
thus this is an awakening and an uprising
of spirit and of mind.
We’re here by authority of nature and upon insistence of our mind
thus we can rightly ignore what your recent laws can bind
if you doubt the authority of nature
if you doubt the rules of your mind’s truth
if you doubt them for any amount of time then try not to breathe for just that time
keep for just that time your breath inside and you will know just
the strength of our desire.
So you see the reason we’re here is that some memory in our blood
makes us hear a voice that says when awakening inside
you’re not just a fund or a bank
you’re the crest of a wave that went blind
a blind crest of a wave that forgot its basic source
and now mounts in greed and lies.
Against this blinded wave of greed we’re here to honor
what’s natural and what’s real.
Against your mounting wave of greed we’re here to fight for
what’s human and must be freed.
Και ας ξαναδούμε την Ελληνική απόδοση της Ελευθεροτυπίας για να συνειδητοποιήσουμε πόσο
κατάλληλο είναι και για «Εθνικος ύμνος» των απανταχού «αγανακτισμένων» καθώς περνάνε
από την παρτσακλωσύνη στην σοβαρότητα…
99
Επειδή ο κόσμος που φανταστήκαμε, αυτός στον οποίο πάντα βασιζόμασταν, εξαφανίζεται. Επειδή
ο ήλιος έχει γίνει καρκινοφόρος και ο πλανήτης γίνεται θερμότερος. Επειδή τα παιδιά λιμοκτονούν
στις σκιές των γιώτ και των οικονομικών συνόδων κορυφής. Επειδή υπάρχουν ήδη πάρα πολλά
αεροπλάνα στον ουρανό. Επειδή αυτός είναι ο κατασκευασμένος κόσμος που επιζητείτε να
κωδικοποιήσετε και να διευκολύνετε. Είμαστε εδώ γιά να σας πούμε πως υπάρχει κάτι άλλο που
θέλουμε να αγοράσουμε. Αυτό που θέλουμε, το χρήμα δεν το αναγνωρίζει πιά. Όπως τη ζωτικότητα
της φύσης, την ακεραιότητα της εργασίας. Δεν θέλουμε φθηνότερα δένδρα, θέλουμε ζωντανά
δένδρα. Δεν θέλουμε μεταλλαγμένα φρούτα, θέλουμενα βλέπουμε και να μυρίζουμε την τροφή μας
να μεγαλώνει στις γειτονιές μας. Είμαστε εδώ γιατί μιά φωνή μέσα μας, μιά μνήμη στο αίμα μας,
μας λέει «Δεν είσαι μόνο μιά τράπεζα ή ένα ταμείο, έχεις γίνει η τυφλή κορυφή ενός σκοτεινού
κύματος που έχει ξεχάσει την πηγή της». Είμαστε εδώ γιά να υπερασπίσουμε και να τιμήσουμε αυτό
που είναι πραγματικό, φυσικό, ανθρώπινο και βασικό. Ενάντια σε αυτά τα ογκούμενα κύματα
απληστίας. Είμαστε εδώ με την επιμονή του πνεύματος και με την εξουσία της φύσης. Εάν
αμφιβάλλετε γιά ένα λεπτό γιά τη δύναμη της αλήθειας ή γιά την πρωτοκαθεδρία της φύσης,
προσπαθήστε να μην αναπνεύσετε σε αυτό το χρονικό διάστημα. Τώρα ξέρετε την πίεση της
επιθυμίας μας. Δεν είμαστε εδώ γιά να ψευτομπαλλώσουμε τους νόμους σας. Είμαστε εδώ γιά να
αλλάξουμε εσάς κι εμάς από τα μέσα πρός τα έξω. Αυτή δεν είναι μιά πολιτική διαμαρτυρία. Είναι
μιά εξέγερση του πνεύματος.
100

“Back to school” Είπαμε ότι στα περί Ινδιάνων Βόρειας Αμερικής θα

Πρόβα ελληνικής σχολικής γιορτής Τεύχη 1-2.pdf

……………………………………… Λ:-Λοιπόν; Ήταν αρκετά συναφής

File

εδώ