Προγράμματα ψυχοεκπαίδευσης σε γονείς παιδιών με ΔΕΠΥ Τζίλα Ευθαλία Ειδικευόμενη παιδοψυχίατρος, MSc, Συστημική ψυχοθεραπεύτρια Δράμα 5 Απριλίου 2014 Το παιδί με ΔΕΠΥ ΕΠΙΤΕΛΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΦΤΩΧΟΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΔΕΠΥ ΜΑΤΑΙΩΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ Το παιδί με ΔΕΠΥ:    καθυστερεί να ανταποκριθεί στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος δυσκολεύεται να αναπτύξει αυτό- έλεγχο δυσκολεύεται να ολοκληρώσει τη διεκπεραίωση ενός έργου στα πλαίσια συγκεκριμένου χρονικού ορίου (DuPaul & Stoner, 2003) παρουσιάζει σημαντική συννοσηρότητα επηρεάζοντας  ακαδημαϊκά επιτεύγματα,  κοινωνικές συμπεριφορές  εργασιακή επιτυχία (Ray et al., 2006). Η ΔΕΠΥ  Επηρεάζει την αλληλεπίδραση των παιδιών με τους γονείς τους.  Επιδρά όχι μόνο στη λειτουργικότητα των παιδιών αλλά και των γονέων.  Οι γονείς των παιδιών με ΔΕΠΥ μπορεί να είναι υπερβολικά αντιδραστικοί εφαρμόζοντας πειθαρχικές ποινές στα παιδιά τους. (Dottan, Triwitz & Golubchik, 2010) Η ΔΕΠΥ  Εκφράζουν μεγαλύτερη αποδοκιμασία, προσφέρουν στα παιδιά τους λιγότερες ανταμοιβές.  Τείνουν να εκδηλώνουν συνολικά περισσότερο αρνητική συμπεριφορά σε σχέση με γονείς παιδιών που δεν έχουν ΔΕΠΥ.  Επιδρά στη λειτουργικότητα των παιδιών και στο σχολικό πλαίσιο. Οι γονείς αναφέρουν: Μειωμένη γονεϊκή εκτίμηση και ικανοποίηση  Αυξημένη ανησυχία  Διχόνοια μεταξύ των γονέων  Αίσθημα ανεπάρκειας  Χαμηλές προσδοκίες για το βαθμό δυνατότητας να διαχειριστούν τα παιδιά τους  Υψηλά επίπεδα άγχους και ψυχοπαθολογίας, ειδικά όταν υπάρχει συννοσηρότητα της ΔΕΠΥ με προβλήματα διαγωγής  Johnston & Mash, 2001; Maniadaki, Sonuga- Barke, Kakouros & Karaba,2005 Το στρες του γονεϊκού ρόλου  Το στρες του γονεϊκού ρόλου (Parenting Stress) έχει ανευρέθει σε αρκετά υψηλά επίπεδα σε αυτές τις οικογένειες.  Οι γονείς των παιδιών με ΔΕΠΥ συνδυασμένου υπότυπου, δηλώνουν υψηλότερο άγχος λόγω του γονεϊκού τους ρόλου. Pukinskaite R, 2002 ,Podolski CL, Nigg JT. 2001 Το στρες του γονεϊκού ρόλου  τη σοβαρότητα της επιθετικότητας των παιδιών  τα προβλήματα συμπεριφοράς  την υπερκινητικότητα Ο φαύλος κύκλος της διαπαιδαγώγησης, από γονείς με στρες. Οι γονείς βιώνουν δυσκολία με τα συμπτώματα και τη διαταραχή Αυξάνεται η εναντίωσή τους και συνεπώς οι καβγάδες Υπερευαισθησία, Υπερβολή στην επιβολή πειθαρχίας και αυστηρών τιμωριών Τα παιδιά εισπράττουν λιγότερη ενθάρρυνση και έπαινο Συνήθεις πρακτικές αντιμετώπισης      είναι υπερβολικά αντιδραστικοί εφαρμόζουν πειθαρχικές ποινές στα παιδιά τους εκφράζουν μεγαλύτερη αποδοκιμασία (συμπεριλαμβανομένης και της συμπεριφοράς και απόδοσης του παιδιού στο σχολικό πλαίσιο) προσφέρουν στα παιδιά τους λιγότερες ανταμοιβές εκδηλώνουν συνολικά περισσότερο αρνητική συμπεριφορά (Dottan, Triwitz & Golubchik, 2010). Οι σύγχρονες κλινικές κατευθύνσεις Εμπεριέχουν με σαφήνεια τη χρήση και μη φαρμακευτικών θεραπευτικών παρεμβάσεων, επισημαίνοντας πως η φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να είναι μέρος ενός συνολικού θεραπευτικού πλάνου.. Οι κλινικές οδηγίες συστήνουν τα ομαδικά πλάνου προγράμματα εκπαίδευσης γονέων ως πρώτης γραμμής θεραπεία NICE (2009) Οι σύγχρονες κλινικές κατευθύνσεις   Οι κύριες ψυχοκοινωνικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που υπόσχονται αποτελεσματικότητα στη διαχείριση της ΔΕΠΥ είναι η εκπαίδευση γονέων στην αποτελεσματική διαχείριση της συμπεριφοράς του παιδιού η τροποποίηση συμπεριφοράς στα πλαίσια της σχολικής τάξης σε συνδυασμό με ειδικές ακαδημαϊκές παρεμβάσεις. Προγράμματα Ψυχοεκπαίδευσης Γονέων παιδιών με ΔΕΠΥ parent training   συμπεριφοριστικό πρόγραμμα εκπαίδευσης γονέων στη διαχείριση της συμπεριφοράς αποτελεσματικό όσον αφορά στη ολοκληρωμένη διαχείριση και αντιμετώπιση    της ΔΕΠΥ της εναντιωματικής προκλητικής συμπεριφοράς της διαταραχής της διαγωγής. Προγράμματα Ψυχοεκπαίδευσης Γονέων παιδιών με ΔΕΠΥ parent training  βελτίωση των συμπτωμάτων της διαταραχής  βελτίωση των προβλημάτων συμπεριφοράς που συνοδεύουν τη ΔΕΠΥ  βελτίωση στις γονικές δεξιότητες  μείωση του επιπέδου του γονεϊκού στρες (Anastopoulos, Shelton, DuPaul and Guevremont, 1993; Van de Hoofdakker, Veen Mulders, Sytema, Emmelkamp, lderaa et al., 2007 Daly et al., 2007) Εκπαιδευτικά Προγράμματα Γονέων παιδιών με ΔΕΠΥ parent training Βελτιώνεται:  η λειτουργικότητα του παιδιού και της οικογένειας.  η λειτουργικότητα- συμπεριφορά του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον  η προβληματική συμπεριφορά του γονέα  το γονεϊκό στρες  η κοινωνική συμπεριφορά  η κοινωνική αποδοχή (Anastopoulos et al.,1993). Εκπαιδευτικά προγράμματα   Triple P (Sanders, Markie-Dadds,Turner, & Ralph, 2004) Incredible Years programme (Jones, Daley, Hutchings, Bywater, & Eames, 2007, 2008).  New Forest Parenting Package (Weeks, Thompson, & Laver-Bradbury, 1999).  Group Curriculum (GC) ( Forehand, Merchant, Parent, Long, Linnea & Baer, 2011).  Behavior Management Flow Chart (Danforth, Harvey, Ulaszek & McKee, 2006)  MTA--Psychosocial treatment strategies MTA  Parent training for attention deficit hyperactivity disorder (Wells, K. C., Pelham, W. E., Kotkin, R. A., Hoza, B., Abikoff, H. B., Abramovitz, A., et al., 2000). (Anastopoulos, D., Shelton, T. L., DuPaul ,G. J., & Guevremont, D. C. ,1993).  Helping the noncompliant child (FOREHAND & MCMAHON, 1981) Βασικές συμπεριφορικές αρχές εκπαιδευτικών προγραμμάτων         παρουσίαση της ΔΕΠΥ παρουσίαση της σημασίας της προσοχής παρουσίαση του επαίνου παρουσίαση των ανταμοιβών παρουσίαση του ρόλου της επιλεκτικής παράβλεψης παρουσίαση time-out παρουσίαση problem-solving εκμάθηση της διαχείρισης του προγράμματος των ημερήσιων (σχολικών και μη) υποχρεώσεών Barkley Forehand & McMahon BMFC Danforth WebsterStratton Εκπαιδευτική Εισαγωγή     Εντολές     Προσοχή παιδιού Όχι    Απόσταση 3 μέτρων Όχι    Βλεμματική επαφή  Όχι   Πρώτα το όνομα του παιδιού Όχι    Αιτιολογία μαζί με εντολή    Όχι Το παιδί επαναλαμβάνει την εντολή Όταν χρειάζεται Όχι Όχι Όχι Έπαινος     Όταν το παιδί ξεκινά Δεν αναφέρεται    Επιπλήξεις Όχι Όχι  Όχι Barkley Forehand & McMahon BMFC Danforth WebsterStratton TIME OUT     Προειδοποίηση για TIME OUT     Έπαινος για συμμόρφωση μετά την προειδοποίηση Δεν αναφέρεται    Ήσυχο μέρος μακριά από ενισχυτές Επιλογή μέρους για TO Καρέκλα Καρέκλα στην γωνία μέρος χωρίς ενίσχυση; Διάρκεια ΤΟ 1’-2’ για κάθε έτος ηλικίας 3 λεπτά 1’για κάθε 1’ για κάθε έτος ηλικίας έτος ηλικίας Λήξη ΤΟ 1΄ ησυχίας 15΄ ησυχίας 1΄ ησυχίας Κλείσιμο ΤΟ Το παιδί υπόσχεται να μην το ξανακάνει Το παιδί δεν Το παιδί δεν Το παιδί δεν χρειάζεται χρειάζεται χρειάζεται να μιλήσει να μιλήσει να μιλήσει Προειδοποίηση για Συνέπειες    2’ ησυχίας  I.Y. ενότητα εκπαίδευσης των παιδιών στις ακαδημαϊκές δεξιότητες και των γονέων στη χρήση της υποστηρικτικής καθοδήγησης Ακαδημαϊκές δεξιότητες -Ικανότητα αυτοοργάνωσης -Φροντίδα των σχολικών ειδών -Αναζητώντας βοήθεια Παραδείγματα "Μου αρέσει ο τρόπος που έχεις οργανώσει τις σημειώσεις σου και μπορείς να τις παρακολουθείς. " "Έχεις όλα τα πράγματά σου (στυλό, χάρακες) ταξινομημένα προσεκτικά στο γραφείο σου ώστε να μπορείς να κάνεις την εργασία σου. " "Είσαι καλός στο να ζητάς βοήθεια όταν τη χρειάζεσαι." I.Y. ενότητα εκπαίδευσης των παιδιών στις ακαδημαϊκές δεξιότητες και των γονέων στη χρήση της υποστηρικτικής καθοδήγησης Ακαδημαϊκές δεξιότητες Παραδείγματα -Καταβολή αυξημένης Έχεις εργαστεί πολύ πνευματικής προσπάθειας σκληρά για αυτήν την εργασία και κατέβαλες -Διατήρηση συγκέντρωσης αρκετό χρόνο για να την οργανώσεις. Τα κατάφερες πολύ καλά. -Επιμονή, υπομονή I.Y. ενότητα εκπαίδευσης των παιδιών στις ακαδημαϊκές δεξιότητες και των γονέων στη χρήση της υποστηρικτικής καθοδήγησης Ακαδημαϊκές δεξιότητες -Ακολουθώντας τις οδηγίες του δασκάλου -Επίλυση προβλημάτων -Μελέτη Παραδείγματα Ακολούθησες τις οδηγίες του δασκάλου σου και τα κατάφερες. Μπράβο σου. Σκέφτηκες σκληρά για να λύσεις το πρόβλημα και κατέληξες σε μια πολύ καλή λύση. Τα κατάφερες μια χαρά με τη μελέτη σου. Πρέπει να είσαι περήφανος. Εκπαιδευτικά Προγράμματα Γονέων παιδιών με ΔΕΠΥ – parent training Παρέχονται  τεχνικές τροποποίησης της συμπεριφοράς Διδάσκονται  να αναγνωρίζουν και να χειρίζονται τα αίτια και τις συνέπειες της συμπεριφοράς του παιδιού τους  να εντοπίζουν και να ελέγχουν προβληματικές συμπεριφορές  να ανταμείβουν τις θετικές κοινωνικές συμπεριφορές  να μειώνουν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά μέσω της αγνόησης και γενικά μέσω μη σωματικών τεχνικών πειθαρχίας Ποιες οικογένειες δεν επωφελούνται      χαμηλού κοινωνικό- οικονομικού επιπέδου μονογονεϊκές οικογένειες οικογένειες με οικογενειακές έριδες με υπάρχουσα ψυχοπαθολογία με ανεδαφικές και υπέρμετρες προσδοκίες των γονέων από το πρόγραμμα (Chronis et al., 2004; Fabiano, 2007).  Ευχαριστώ για την προσοχή σας...