ΓΕ.Λ Ανδρίτσαινας
Σχ. Έτος 2013- 2014
«Όταν τα παραμύθια λένε αλήθεια.»
Ερευνώντας γιατί οι μύθοι – θρύλοι
συναρπάζουν τον άνθρωπο.
Project Α΄ Λυκείου – Β΄τετράμηνο
1
«ΟΤΑΝ ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΛΕΝΕ ΑΛΗΘΕΙΑ…»
2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
 ΜΥΘΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ
 ΟΙ ΠΙΟ ΔΙΑΔΕΔΟΜΕΝΟΙ ΜΥΘΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΙ ΜΥΘΟΙ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ
 ΟΡΙΣΜΟΙ
 ΣΤΟΧΟΣ
 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΥΘΩΝ
 ΓΙΑΤΙ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ ΣΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ
 ΕΠΙΛΟΓΟΣ
 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ-ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
3
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΣΥΛΛΟΓΗ ΜΥΘΩΝ
I.
Μύθοι της περιοχής μας
 ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΟΥ ΦΑΝΑΡΙΟΥ (θρύλος)
Οι μαστόροι που
χτίζανε το μεγάλο γιοφύρι
που’ ναι στο Φανάρι, κοντά
στο Παχυπόδι, ήσαν όλοι
σταυραδέλφια κι είχανε μαζί
τους και σταυραδελφή,
τσιούπα απάρθενη, που τους
κουβαλούσαν
αδιάκοπα
νερό να δροσίζονται απ’ τη
μεγάλη
δίψα,
γιατί
δουλεύανε με το λιοπύρι.
Φτιάνανε οι μαστόροι το γιοφύρι πανώριο και ασάλευτο ως τη μέση, μα τότες
ξάφνου γκρεμιζότανε. Φανταστήκανε ότι κάποιος πρέπει να θεμελιωθεί από τους
δουλευτάδες για να στεριώσει ακέριο το γιοφύρι.
Βάζουνε κλήρο και πέφτει στη σταυραδέλφη. Δεν της λένε τίποτα, Μα μ’απάτη
μια νύχτα απάνου που κοιμότανε την πήρανε και τη θεμελιώσανε στο γιοφύρι.
Ξύπνησε η δόλια, σαν ένιωσε κατάκρυες και βαριές πέτρες να της βάζουνε απάνω
της, αρχίζει τις σκούζες, παρακαλά τους μαστόρους να τη ξεθεμελιώσουν, τους
ξορκίζει σα σταυραδέλφια της, μα αυτοί κοιτάζουν το χτίσιμο τους. Η θεμελιωμένη
βογκάει και κλαίει συνέχεια και οι κλάψες και τα κούφια βογκητά της ακούγονται
τις νύχτες.
 ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΔΑ
Σύμφωνα με τη Μυθολογία η Νέδα ήταν νύμφη, θεότητα των υδάτων. Η
μητέρα του Δία όταν τον γέννησε στο Λύκαιον όρος, εμπιστεύθηκε την
ανατροφή του στη Νέδα και άλλες δύο νύμφες, την Αγνώ και τη Θεισόα.
(Σήμερα, στα μικρά χωριουδάκια της περιοχής βλέπουμε τα ονόματα
αυτά). Την περιοχή κατοίκησαν οι Πελασγοί. Αναφέρεται ο βασιλιάς των
Πελασγών ο Λυκάων ως ο ιδρυτής της αρχαίας Λυκόσουρας, και ο πατέρας του
Φιγάλου ως ο ιδρυτής της αρχαίας Φιγαλείας. Οι Φιγαλείς στην περιοχή τους
έκτισαν με τον Ικτίνο (τον αρχιτέκτονα του Παρθενώνα), τον περίφημο ναό του
Επικούριου Απόλλωνα, ο οποίος τους βοήθησε να ανακτήσουν την πόλη τους
από τους Σπαρτιάτες.
4
 ΜΥΘΟΣ "Η ΜΠΑΜΠΟΛΑ - ΕΝΑ «ΣΤΟΙΧΕΙΟ» ΣΤΟ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ":
Ο θρύλος λέει για τη Μπάμπολα πως ήταν ένα θεριό με φτερά που έβγαινε από
το καταφύγιό του που ήταν σπήλαιο στα απόκρυμνα βράχια πάνω από τη «Βρύση»
του Κυπαρισσιού και κατέβαινε στο χωριό και έτρωγε τα ζώα των χωρικών αλλά και
παλικάρια και κοπέλες του χωριού. Η καταστροφή που έκανε στο χωριό ήταν
μεγάλη και οι χωρικοί κατέστρωναν σχέδια για να το εξοντώσουν αλλά χωρίς
επιτυχία. Κάποια ημέρα μάζεψαν πολλά κλαριά και έκαναν ένα μεγάλο κύκλο που
στο κέντρο του τοποθέτησαν ένα πάσσαλο που στην κορυφή του κρέμασαν ένα
ζωντανό αρνί. Το αρνί βελάζοντας προξένησε το ενδιαφέρον του θεριού το οποίο
κατέβηκε από τα βράχια για να το κατασπαράξει.
Τότε οι χωρικοί κρυμμένοι στους γύρω θάμνους έβαλαν φωτιά στα κλαριά και
έκαψαν τα φτερά της Μπάμπολας, η οποία μη μπορώντας να πετάξει καλά
κατέπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε. Έτσι σώθηκε το χωριό από το φοβερό θεριό τη
Μπάμπολα και από τότε το βουνό στο οποίο βρίσκεται το σπήλαιο καταφύγιο του
θεριού ονομάζεται Μπαμπάλα και το σπήλαιο «σπηλιά του Μπάμπολα».
 ΜΥΘΟΣ "ΟΙ ΝΕΡΑΪΔΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΞΩΤΙΚΑ":
Οι νεράϊδες και άλλα ξωτικά, συνήθως λευκοντυμένες και όμορφες κοπέλες με
ξανθά μαλλιά, δεν έλλειψαν από την προφορική παράδοση στο Ζάρακα.
Εμφανίστηκαν πολλές νύχτες σεληνόφωτες στα μικρά ξέφωτα (λαμποκάμπια) και
στα περάσματα, χορεύοντας και τραγουδώντας προσπαθώντας να σαγηνέψουν
τους νυχτερινούς διαβάτες, άλλοτε στο «Σταυρό» στο Χάρακα, άλλοτε στις
«δρυμώνες» στα Πιστάματα και στο Γέρακα και άλλες φορές στις παραλίες στο
Κυπαρίσσι, καλώντας τον περαστικό να συμμετέχει στο χορό τους. Αλίμονο αν
έπαιρνε ο διαβάτης το μαντήλι που του πρόσφεραν ή απαντούσε στο κάλεσμά τους.
Τότε έχανε τη μηλιά του και για να την ξαναβρεί έπρεπε τα μάγια να του λύσουν. Η
ονομασία οφείλεται στον αρχιερέα της Ιουδαίας Καϊάφα. Σύμφωνα με μια εκδοχή
του θρύλου, ο Καϊάφας μαζί με τον Πόντιο Πιλάτο ταξίδευαν με πλοίο για να
λογοδοτήσουν για την άδικη καταδίκη του Ιησού. Το πλοίο έπεσε σε
θαλασσοταραχή και εξόκειλε στην περιοχή για να μη βουλιάξει. Εκεί ο αρχιερέας
Καϊάφας πλύθηκε στα νερά της ζεστής πηγής των Ανιγρίδων. Τα αμαρτήματα όμως
που κουβαλούσε, από τη Σταύρωση του Χριστού, έδωσαν στα νερά την
χαρακτηριστική οσμή τους.
 ΘΡΥΛΟΙ, ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΦΕΙΟ ΠΟΤΑΜΟ
Ο σημαντικότερος ποταμός της Πελοποννήσου. Το όνομά του ετυμολογείται
από το αρχαίο ρήμα "αλφάνω", που σημαίνει πλουτοδοτώ, προσφέρω πλούτο, εξ
ου και η λέξη "τιμαλφή". Λατρευόταν κυρίως στην Ηλεία, Μεσσηνία και Αρκαδία.
Κάποτε σκότωσε τον αδελφό του Κέρκαφο και τον καταδίωκαν οι Ερινύες.
Φτάνοντας στον ποταμό Νίκτυμο, έπεσε μέσα κι από τότε πήρε το όνομάτου.
5
Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο
Αλφειός
ήταν κυνηγός που
αγάπησε
την
Αρεθούσα
νύμφη των πηγών και των δασών,
αλλά εκείνη δεν τον ήθελε. Για να
τον αποφύγει πήγε στην Ορτυγία,
νησί κοντά στις Συρακούσες
και μεταμορφώθηκε από
την
Άρτεμη σε πηγή πλούσια σε
γάργαρο
νερό.
Ο Αλφειός από τον μεγάλο του έρωτα μεταμορφώθηκε σε ισχυρό
υποθαλάσσιο ποταμό,τηνορμητικότητα του οποίου δεν μπόρεσε να εμποδίσει ούτε
ο Αδρίας (Αδριατικό Πέλαγος) και μέσω των νερών της θάλασσας έφτασε στην
Ορτυγία, κοντά στην αγαπημένη του.
 ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΘΡΥΛΟΙ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΑΣ
Πολλοί είναι οι θρύλοι σχετικά με την προέλευση της ονομασίας της
Ανδρίτσαινας. Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι το όνομά της προέρχεται από το
ανδρωνυμικό τοπονύμιο «Ανδρίκος..». Ο Ανδρέας ή Ανδρίκος Μουρμούρης, υπήρξε
ένας από τους αδερφούς Μουρμουραίων, οι οποίοι ερχόμενοι από τα Μούρμουρα
της Κρήτης, αναζήτησαν ασφάλεια και κρησφύγετο στη συγκεκριμένη περιοχή, την
προστατευμένη με απότομα και πετρώδη βουνά (έτσι και η περιοχή Μουρμουρέϊκα
της Ανδρίτσαινας με τον Άγιο Θεράπον). Σε αυτή τη περιοχή ο Ανδρίκος έκτισε
πανδοχείο. Όταν πέθανε ο Ανδρίκος, η ευσεβής και όμορφη χήρα Ανδρίκαινα (η
σύζυγος του Ανδρίκου) διατήρησε το πανδοχείο το οποίο έγινε πολύ γνωστό στους
διαβάτες ως « Το Χάνι της Ανδρίτσαινας » εφόσον το Κ μετετράπη εύκολα σε ΤΣ ή
ΤΖ- Ανδρίτζαινα, από την Κρητική και ντόπια προφορά, από στόμα σε στόμα και
έδωσε το όνομα στην περιοχή.
Ο Λούσιος είναι ποταμός
μήκους 23 χλμ., παραπόταμος
του Αλφειού, στον Νομό
Αρκαδίας. Το όνομά του το
οφείλει, σύμφωνα με την
μυθολογία, στα νερά του, στα
οποία οι νύμφες Θεισόα, Νέδα
και
Αγνώ
έλουσαν
τον
νεογέννητο Δία. Ο Λούσιος
πηγάζει από την περιοχή της
αρχαίας Θεισόας και καταλήγει
στον Αλφειό, κοντά στην
Καρύταινα. Το εντυπωσιακό του φαράγγι, μήκους 15 χλμ., χαρακτηρίστηκε το 1997
“περιοχή ενιαίου αρχαιολογικού χώρου”, προστατεύεται από το υπουργείο
6
Πολιτισμού και είναι ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Αρκαδίας. Το
φαράγγι έχει άγρια και παρθένα ομορφιά, με πλούσια βλάστηση και απότομα
βράχια, κάτι που το κάνει σε κάποια σημεία μη προσπελάσιμο.
 ΜΟΝΗ ΣΕΠΕΤΟΥ
Ακόµα και σήµερα επιζεί από στόµα σε στόµα η ιστορία της ονοµασίας της
Μονής. Λέγεται λοιπόν πως ήταν δύο γυναίκες µε τα µωρά παιδιά τους εκεί πάνω
στο βράχο όπου σήµερα δεσπόζει το γεροφτιαγµένο πέτρινο µοναστήρι. Η µία
γυναίκα ήταν πιστή στην Ορθοδοξία, η άλλη άπιστη. Στην εποχή τους υπήρχε ο
θρύλος ότι στα µέρη τους πολύ κοντά στην ιστορική κωµόπολη της Ανδρίτσαινας
έρχεται η Παναγία και κάνει θαύµατα. Παρότρυνε η θεοσεβούµενη γυναίκα την
άλλη να πιστέψει στα θαύµατα της Παναγίας και, για να την πείσει, πέταξε το µωρό
της ψηλά από το θεόρατο βράχο. Η Παναγία ήταν εκεί γύρω και έσωσε το παιδί.
Πήρε λοιπόν και η δύσπιστη το δικό της και, φωνάζοντας "σε πετώ", το έριξε κάτω
στη χαράδρα. Άπιστη καθώς ήταν, δεν αξιώθηκε τη χάρη της Παναγίας και το παιδί
τσακίστηκε. Έτσι για τους πολλούς πήρε το όνοµά της η Μονή του «Σεπετού», ενώ
υπάρχει πληθώρα περισσότερο βάσιµων ιστορικά ετυµολογικών πληροφοριών, που
προσπαθούν να ερµηνεύσουν την ονοµασία.
Η Μονή γιορτάζει στις 23 Αυγούστου.
___________________________________________________________
II.
ΟΙ ΠΙΟ ΔΙΑΔΕΔΟΜΕΝΟΙ ΜΥΘΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Η χώρα μας από αρχαιοτάτων χρόνων αγαπά και συναρπάζεται από το
παραμυθικό στοιχείο. Τα παλαιότερα κυρίως χρόνια οι άνθρωποι ερμήνευαν τα
φυσικά φαινόμενα ή τα ανεξήγητα συμβάντα με την δράση κάποιων
εξωπραγματικών όντων. Οι νεράιδες που έπαιρναν τα μυαλά όποιων τις κοίταζαν,
τα ξωτικά που ζούσαν στα δάση, οι καλικάτζαροι που έκλεβαν τα πράγματα από τα
νοικοκυριά καθώς και άλλα πλάσματα εντυπωσίαζαν και φόβιζαν συνάμα τους
ανθρώπους. Το σκοτάδι επίσης αποτελούσε (και αποτελεί) μυστήριο, καθώς τότε
μπορούν να συμβούν γεγονότα που ίσως να παρερμηνευθούν.
7
Κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει δημιουργήσει τους δικούς της μύθους και
θρύλους. Ας δούμε μερικούς από αυτούς:
Στην Αθήνα κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι έβγαιναν από την πόλη για τα
αγροκτήματά τους στο γυρισμό το βράδυ, έβλεπαν από πίσω τους «ένα σωρό
καλλικαντζαραίους να φωνάζουν και να παίζουν με το γάιδαρο» όπως
χαρακτηριστικά ανφέρουν, και ακόμη « καθόμουν στο πλατάνι και επτά γυναίκες
κατάξανθες και γυμνές χόρευαν δίπλα από το κοπάδι μου».
Έπειτα
είχαμε
συχνά την εμφάνιση του λεγόμενου «συνοδοιπόρου»,πολλοί το παρομοιάζουν με
ξωτικό και άλλοι το αποδίδουν σε πανουργία του διαβόλου.
Στη Σίκινο και στη Σάμο όλοι γνωρίζουν για τις «ανεράιδες», πολύ όμορφες
γυναίκες που διασκέδαζαν κοντά σε πηγές, αρπάζοντας για το γλέντι τους
τραγουδιστάδες και βιολιτζήδες, αλλά και παλικάρια που κοιμόντουσαν μαζί τους,
και έπειτα τρελαίνονταν και δεν μπορούσαν να αγαπήσουν καμιά γυναίκα «γιατί
είχαν φιλήσει την έμορφη ξωθιά». Οι νεράιδες ή αλούστινες ή γιαλούδες
σύχναζαν επίσης σε πηγάδια που συχνά τις νυχτιές χτενίζονταν και παραμόνευαν
τον απερίσκεπτο διαβάτη για να τον πλανέψουν. Στα νησιά επίσης και κυρίως στην
Κρήτη είχε αναπτυχθεί η πεποίθηση πως «αν ανταμώσεις με του λόγου τους μπήξε
στη γη μαυρομάνικο μαχαίρι και θα τις αποδιώξεις».
Στη Σάμο στο χωριό Λέκα βρίσκονται σε κάποιο σημείο πλατάνια, τα οποία
απαγορεύεται να τα κόψεις καθώς προφυλάσσονται από δαιμόνια. Σε πολλές
περιοχές μάλιστα πίστευαν πως αν συναντούσες κάποιο αερικό δεν έπρεπε να
μιλήσεις γιατί αλλιώς θα σου έπαιρνε τη λαλιά, αυτό πραγματικά είναι
αξιοπερίεργο διότι είναι πολύ λίγες τέτοιες αναφορές και μπορούν να εξηγηθούν
ιατρικά. Τέλος οι νεράιδες, ξωτικά, ξωθιά και αερικά αποτελούσαν μέρος της
καθημερινής ζωής πολλών χωριών και πόλεων ,ώστε να ονομάζονται και κάποια
χωριά με το πρόθεμα νεράιδα…
Στη χριστιανική παράδοση ο Άγιος Γεώργιος σκότωσε ένα δράκο, σε μία από τις
πολλές πτυχές αυτής της ιστορίας. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας πιστεύεται πως
το νερό κοιμάται μια ώρα τη νύχτα, και αν κάποιος επιδιώξει να πιει θα πρέπει με
το χέρι του να ταρακουνήσει λίγο τα νερά ώστε να «ξυπνήσει» το νερό και να πιεί,
αλλιώς αν το τρομάξει κινδυνεύει είτε να χτυπηθεί από το στοιχειό του νερού είτε
να δηλητηριαστεί.
Στη Στερεά Ελλάδα και την επαρχιώτικη κυρίως Μακεδονία συναντάμε τα
λεγόμενα χαμοδράκια ή σμερδάκι ή χαμόδρακα. Δαιμόνια που ήταν άκρως
επιθετικά στις ορεινές περιοχές λόγω του ότι επιτίθονταν σε κοπάδια βοσκών και
είτε τα αφάνιζαν είτε απλώς τα έπνιγαν. Επικρατεί και η αντίληψη πως πρόκειται
για δαιμόνια που «καβαλούσαν» κάποιον άνθρωπο ώστε να τον αποτρελαίνουν και
να τον δαιμονίζουν. Είχαν τη μορφή κριαριού-τράγου και νύχια που τους έδιναν την
ικανότητα να πνίγουν το επίδοξο θύμα τους. Αυτή τους η εμφάνιση μας
παραπέμπει στο κατάλευκο τράγο που τριγυρνούσε ελεύθερος και ομορφότερο του
δεν υπήρχε. Όποτε το συναντούσαν κυρίως τη νύχτα προσπαθούσαν να το
αρπάξουν και να το βάλουν στο κοπάδι τους, μάταια όμως για τους επίδοξους το
τρίχωμά του ήταν μαγεμένο και κολλούσες κυριολεκτικά επάνω του, έτσι σε έσερνε
8
μέχρι να σε ρίξει σε κάποιο γκρεμό ή φαράγγι. Το φαράγγι που στη χώρα μας το
βρίσκουμε συνυφασμένο με την παρουσία καλλικαντζαρέων, δαιμονικών όντων και
κυρίως του διαβόλου. Πιστεύεται ακόμα και σήμερα σε πολλά χωριά της Ελλάδας
πως αν τύχει νύχτα και περάσεις από φαράγγι θα ακούσεις καλικάντζαρους που θα
σε φωνάζουν και μπορεί ακόμα και να σε στοιχειώσουν ολόκληρο. Ενώ αν περάσεις
από φαράγγι που πριν είχαν διαβεί διάβολοι τότε και εσύ θα γίνεις ένα μέρος της
μαύρης μαγείας τους. Στα χωριά μπορούμε να βρούμε ανεξάντλητες πηγές τέτοιων
ιστοριών που θα μας καθηλώσουν,καθώς τα πάντα (μύλος,σπίτια,πηγές,μονοπάτια)
είχαν τη δική τους μικρή και τρομακτική ιστορία.
Μια ακόμη ιστορία είναι η γουρούνα με τα γουρουνάκια της που τις νυχτιές
τριγυρνά στις εξοχές, αλλά δεν ανήκει στα χοιρινά κανενός αγρότη.
Για το Λάδωνα , λέγονται πολλές ιστορίες. Οι πηγές του δημιουργούνται από
υπόγεια νερά προερχόμενα από τα λιμνάζοντα ύδατα της περιοχής του Φενεού.
Ένας σχετικός θρύλος κάνει λόγο για δύο στοιχεία που εξουσίαζαν τη λίμνη στο
Φενεό. Το ένα στεκόταν στην περιοχή της Γκιόζας και το άλλο στη Λυκουρία. Κάποτε
συγκρούστηκαν και τα δύο στη Λυκουρία. Στη μάχη επάνω το ένα άρχισε να ρίχνει
στο άλλο τουλούπες από βοδινό ξύγκι. Όπως οι τουλούπες έπεφταν πάνω στο σώμα
του στοιχείου έπιαναν φωτιά και το έκαιγαν. Αυτό για να γλιτώσει χώθηκε στο
έδαφος και βγήκε στο Φενεό. Έτσι , δημιουργήθηκε η καταβόθρα που διοχετεύει τα
νερά του Φενεού υπογείως στη Λυκουρία. Άλλη ιστορία πάλι μας πληροφορεί ότι
τη λίμνη του Φενεού φύλαγε ένας δράκος όμοιος με πελώριο φίδι, που έβγαζε
φωτιές από το στόμα του. Αυτός φώλιαζε στην άκρη της λίμνης και δεν άφηνε
κανέναν να περνάει. Όταν κάποτε βούλωσαν οι καταβόθρες και το νερό της λίμνη
δεν είχε που να διοχετευθεί, ξεχείλισε η λίμνη κι έφτασε μέχρι τη σπηλιά του
δράκου. Αυτός για να μην πνιγεί πετάχτηκε με ορμή έξω από τη σπηλιά προς τη
Λυκουρία. Εκεί που πέρασε σκίζοντας τα βουνά δημιουργήθηκε το Διάσελο του
Σαίτα. Φτάνοντας στο Κεφαλόβρυσο , έσκυψε να πιει νερό να ξεδιψάσει. Το νερό ,
όμως θόλωσε και από τότε παραμένει θολό. Στο τέλος ο δράκος προσπαθώντας να
περάσει ένα βράχο χτύπησε πάνω του και έγινε κάρβουνο.
Αλλά και για το στέρεμα του νερού, σύμφωνα με τη λαϊκή αντίληψη , φταίνε
τα στοιχεία και συγκεκριμένα ο Ψαρής που φωλιάζει στο βάθος της πηγής και ο
Ντόρης που κρύβεται σε μια απόκρημνη ρεματιά. Άσβεστο μίσος χωρίζει αυτά τα
δύο πλάσματα και κάθε βράδυ ανάβει πόλεμος άγριος. Όποτε χάνει ο Ψαρής
στερεύει το νερό από την πηγή. Όποτε χάνει ο Ντορής , το νερό κυλά ορμητικά.
Ευτυχώς , λοιπόν , που τις περισσότερες φορές νικάει ο Ψαρής.
Τις πηγές του Λάδωνα πρώτος εντόπισε ένας τράγος . Η παλιά διήγηση
αναφέρει ότι μια κοπέλα έφερνε τα ζωντανά της να τα ποτίσει στη θέση Μαγούλα,
κοντά στη Λυκουρία. Ένας τράγο ξεμάκραινε από το κοπάδι και χανόταν μέσα στο
δάσος. Όταν έβγαινε από κει το μουσούδι ήταν βρεγμένο. Η βοσκοπούλα το
παρατήρησε και το είπε στους συγχωριανούς της και αυτοί με επικεφαλής τον μπέη
ξεκίνησαν να εξιχνιάσουν το μυστήριο. Αφού ξεχέρσωσαν το μέρος εντόπισαν τις
πηγές.
Στη νεότερη παράδοση στις πηγές του Λάδωνα μαζεύονται οι νεράιδες και
στήνουν το χορό . Μια φορά ο Ανάγνος , ένας όμορφος νέος με ψηλό και λυγερό
κορμί περνούσε από κει. Μια νεράιδα, η Ζωγράφω, μόλις τον είδε της άρεσε και τον
πλησίασε. Αυτός με γρήγορες κινήσεις την αρπάζει και της βγάζει τη μαντίλα.
9
Όποιος καταφέρει να βγάλει τη μαντίλα νεράιδας, την κάνει δική του και η νεράιδα
δεν ξαναφεύγει από αυτόν. Έτσι και η Ζωγράφω έμεινε μαζί του για πάντα και
απέκτησαν παιδιά. Επιπλέον υπάρχουν θρύλοι και για μικρότερες βρύσες και
ρέματα της περιοχής. Στην Κέρτεζη υπάρχει μια βρύση που τη λένε Κιόση, που τη
φυλάει ένας Αράπης. Ένας άντρας πήγε το βράδυ να πάρει νερό αλλά η βρύση δεν
έβγαζε. Τότε αυτός παρακάλεσε τον Αράπη να τον αφήσει να πάρει νερό και η
Βρύση έβγαλε. Ο άvτρας γέμισε την κανάτα και έφυγε για την καλύβα του. Την άλλη
μέρα όσοι ήπιαν από το νερό αυτό βρέθηκαν πεθαμένοι. Μια νεράιδα συνήθιζε να
πηγαίνει στη λαγκαδιά στου Φίλια. Εκεί υπήρχε μια πηγή όπου η νεράιδα λεύκαινε
τα ρούχα της. Όταν κάποτε στο σημείο αυτό βρέθηκε ένα παιδί νεκρό, είπανε ότι
αυτή το είχε σκοτώσει. Έτσι προέκυψε το τοπωνύμιο «Στης κυράς τη Βρύση».
Άλλη μια φημισμένη βρύση είναι η Σιδερό¬βρυση, στη θέση Παλιοχώρι της
Σκοτάνης. Στο βράχο δίπλα στη βρύση είναι αποτυπωμένο το πέταλο ενός αλόγου.
Πρόκειται, λένε, για το αποτύπωμα που άφησε το άλογο ενός αγά, την ώρα που
αυτός πολεμούσε τους εχθρούς του. Ιστορείται και ένας άλλος μύθος με έναν
γενναίο άvτρα, το Λια, και μια νεράιδα, όχι και τόσο αγαπητή που σύχναζε στη
βρύση του Γκράβαρι, κοντά στη Χελωνοσπηλιά. Αυτή έβγαινε κάθε μεσημέρι στη
βρύση να λουστεί, σκορπίζο¬ντας το φόβο και τον τρόμο στους ντόπιους. Κανένας
χωρικός δεν τολμούσε να κοιμηθεί το μεσημέρι. Οι Κωστάκηδες,
μεγαλοτσιφλικάδες που ήθελαν να πουλήσουν τα χωράφια τους δεν έβρισκαν
αγοραστή και ήσαν σε απελπισία. Τότε προσφέρθηκε ο Λιας Σπηλιώτης από τη
Λυκούρια να σκοτώσει τη νεράιδα αντί αμοιβής. Εκείνοι δέxτηκαν και την άλλη
μέρα ο νέος πήγε στη βρύση κρατώντας ένα κομμάτι ξύλο για να την χτυπήσει.
Πράγματι εμφανίστηκε αυτή και ο Λιας της κατάφερε μερικές ξυλιές στην πλάτη. Η
νεράιδα έβγαλε μια παράξενη φωνή, έγινε καπνός και εξαφανίστηκε. Έκτοτε κανείς
δεν ξανάκουσε γι' αυτή. Μια Λάμια ζούσε στις πηγές του Aρoάνιoυ. Ο Πλανήτερος,
ένας γαιοκτήμονας της περιοχής, πίστευε ότι η Λάμια κρατούσε τα νερά και
ξεραίνoνταν τα χωράφια του. Έτσι, του είχε πει μια γριά και μάλιστα η Λάμια θα
σταματούσε μοναχά αν της πήγαιναν ένα παλικάρι. Ένα βράδυ αποφάσισε να πάει
μονάχος του καβάλα στο άλογο. Όπως το ζωντανό είδε τη Λάμια μέσα στα νερά να
χτενίζεται, τινάχτηκε στα δύο και τα μαλλιά της πιάστηκαν στα πέταλά του. Ο
Πλανήτερος επιχείρησε να τη σφάξει με το σπαθί του, αλλά αυτή τον παρακάλεσε
να τη λυπηθεί και σε αντάλλαγμα κάθε φορά που κάποιος από την οικογένειά του
θα πέθαινε, αυτή θα ανέβαινε στην κορφή του Πύργου και θα μοιρολογούσε.
Παράξενα πλάσματα ζούσαν και στη λαγκαδιά που είναι κάτω από το δρόμο
που οδηγεί στου Φίλια, «στης Παναγιάς το ρέμα». Πολλές φορές αν τύχαινε να
περάσει από κει κανείς τα μεσάνυχτα άκουγε πολλές φωνές να έρχονται από το
λαγκάδι. Ένα βράδυ, μάλιστα, που κάποιος προσπάθησε να διασχίσει το λαγκάδι με
το άλογό του, ένιωσε μια φοβερή μορφή να έχει καβαλήσει το άλογο στο πίσω
μέρος. Ο άνθρωπος κράτησε τη ψuxραιμία του και περίμενε να δει τι θα συμβεί.
Μετά από λίγο όμως ακούστηκε ένας πετεινός και η μορφή εξαφανίστηκε…
 Η ΝΕΡΑΙΔΑ ΚΑΙ Ο ΑΓΓΕΛΟΣ
Κάποτε υπήρχε μια νεράιδα, μια νεράιδα καταδικασμένη στην ομορφιά της,ένα
πλάσμα που δεν είχε δικαίωμα να αγαπήσει αυτόν που θα επέλεγε. Μια μέρα ο
10
Θεός έστειλε έναν άγγελο στον κόσμο τους για να δώσει ένα μήνυμα στην
βασίλισσά τους. Ο άγγελος αντίκρισε την πανέμορφη νεράιδα και ένας μεγάλος
έρωτας γεννήθηκε. Η νεράιδα τον αγάπησε πολύ, μα και ο άγγελος την ερωτεύθηκε
τρελά. Όμως δυστυχώς αυτός ο έρωτας δεν μπόρεσε να στεριώσει, γιατί οι άγγελοι
δεν έχουν δικαίωμα στην αγάπη, και οι νεράιδες δεν έχουν δικαίωμα να αγαπήσουν
άλλο ον εκτός από την φύση τους. Ο άγγελος από την θλίψη του έχασε την λάμψη
του κι ο Θεός, όταν τον είδε, κατάλαβε οτι κάτι έχει και τον άφησε να του μιλήσει. Ο
άγγελος του εξήγησε πως ένιωθε και ο Θεός αποφάσισε να πάρει τα φτερά από τον
άγγελο και να τον αφήσει να την βρει και να μείνει μαζί της. Ο άγγελος δέχτηκε
αμέσως και με μεγάλη χαρά πήγε να βρει την νεράιδα του. Όμως δυστυχώς η
νεράιδά του είχε πεθάνει επειδή δεν μπορούσανε να είναι μαζί. Από την θλίψη της,
της ΄πέσαν τα φτερά και μαρμάρωσε. Ο άγγελος δεν πρόλαβε ποτέ να της πει οτι
μεταμορφώθηκε σε ον της φύσης της και οτι μπορούσαν να είναι μαζί.
 Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΑ-ΦΡΟΣΥΝΗΣ
Ας δούμε τη θρυλική μορφή της ωραίας "αμαρτωλής" Γιαννιώτισας, καθώς
συνδέεται η γοητευτική μορφή της με το Κάστρο και τη λίμνη. Μάλιστα η λίμνη στο
στόμα του λαού ονομάζεται λίμνη της κυρα-Φροσύνης. Η Φροσύνη, ανηψιά του
Δεσπότη Γαβριήλ Γκάγκα, ήταν γυναίκα του Γιαννιώτη μεγαλέμπορα Δημήτρη
Βασιλείου. Πλούσια, όμορφη, χειραφετημένη γυναίκα της μεγαλοαστικής ζωής,
κρατούσε ανοιχτό σαλόνι στα Γιάννινα. Ανάμεσα στους θαυμαστές της και ο γιος
του Αλή πασά, ο Μουχτάρ. Την αγάπησε παράφορα και γρήγορα έγινε ερωμένη
του. Μια μέρα κάποιος χρυσοχόος έδωσε προς πώληση στα χαρέμια της αυλής ένα
αδαμαντοκόλλητο δαχτυλίδι βαρύτιμο. Το δαχτυλίδι έφτασε στα χέρια της
ζηλότυπης γυναίκας του Μουχτάρ, που αναγνώρισε το δικό της δαχτυλίδι, που το
είχε δωρίσει στο σύζυγό της τη μέρα των γάμων τους. Τα πειστήρια της συζυγικής
απιστίας ήταν πρόδηλα. Η απατημένη σύζυγος κατέφυγε στον πεθερό της ζητώντας
ικανοποίηση. Και ένα βράδυ του 1801 με προσταγή του Αλή, Τούρκοι αστυνόμοι
όρμισαν στα Γιαννιώτικα σπίτια και άρπαξαν 17 γυναίκες, μαζί και την κυράΦροσύνη και τις έριξαν στις φυλακές του Κάστρου. Και μια νύχτα τις κατέβασαν από
τη σκάλα του βράχου του Ασλάν τζαμιού κάτω στη λίμνη, τις έβαλαν στη βάρκα, τις
έκλεισαν σε δερμάτινα σακιά με βαριά λιθάρια και τις έπνιξαν στα νερά. Σε μια-δυο
μέρες το κορμί της κυρά-Φροσύνης ανέβηκε από το βυθό στην άκρη της λίμνης,
ανάμεσα σε Στρούνι και Πέραμα.Τότε συγγενείς και φίλοι, χωρίς πομπές και
τελετουργίες έθαψαν το σώμα της στην απόμερη εκκλησιά των Αγίων Αναργύρων
στο Στρούνι(Αμφιθέα.)
___________________________________________________________
11
Η Ελλάδα μας… ένας τόπος γεμάτος φυσική ομορφιά, πλούσιο πολιτισμό,
παραδόσεις, έθιμα και μύθους. Κάθε τόπος μια ιστορία, κάθε ιστορία και ένα
μυστήριο κρυμμένο βαθιά μέσα στα έτη.
Όλοι μας έχουμε συζητήσει με την παρέα μας για μύθους και θρύλους που
αναζητούν κάποια εξήγηση. Συνήθως οι γιαγιάδες και οι παππούδες στα χωριά
γνωρίζουν πολλές από αυτές και άλλοτε τις διηγούνται στα εγγόνια τους σαν
παραμύθια και άλλοτε αναρωτιούνται και οι ίδιοι μήπως αυτές οι ιστορίες κρύβουν
τελικά μια αλήθεια.
Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά μέρη στα οποία έχουμε ακούσει για
ανεξήγητα φαινόμενα. Μαρτυρίες ανθρώπων, διηγήσεις, επιστημονικές αναλύσεις,
κάποιες φορές χωρίς αποτέλεσμα, μας έχουν κάνει να αναρωτηθούμε τι ακριβώς
συμβαίνει σε αυτούς τους τόπους.
Άλλωστε είναι η φύση του ανθρώπου να αναζητά μια επεξήγηση σε ότι του
κινεί την περιέργεια.
Παρακάτω λοιπόν, περιγράφονται θρύλοι και μύθοι ορισμένων περιοχών
της Ελλάδας που από πολύ παλιά και είναι ζωντανές ακόμα και σήμερα.
 ΌΛΥΜΠΟΣ- ΤΟ ΒΟΥΝΟ ΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑ ΘΕΩΝ
Βρίσκεται στο νομό Πιερίας και είναι το υψηλότερο βουνό της Ελλάδας. Ένα
βουνό γεμάτο μυστικά και συνομωσίες καθώς σύμφωνα με τη θρησκεία των
αρχαίων Ελλήνων, ο Όλυμπος ήταν το
βουνό που κατοικούσαν οι δώδεκα θεοί.
Στους πρόποδές του οι κάτοικοι του
Λιτόχωρου
έχουν
πολλά
να
εξομολογηθούν. Κατά την ανατολή του
ήλιου, όπως οι ακτίνες λούζουν τις πλαγιές
του βουνού δημιουργούν σκιές οι οποίες
δείχνουν να σχηματίζουν ένα πρόσωπο.
Πολλοί λένε πως πρόκειται για το θεό Δία
και έτσι η συγκεκριμένη τοποθεσία έχει ονομαστεί «Ο θρόνος του Δία».
Επίσης, σε κάποια σημεία του βουνού σχηματίζονται οι πυραμοειδείς
κορυφές. Το γεγονός πως είναι λαξεμένες δηλώνει σύμφωνα με τις παραδόσεις πως
είτε δημιουργήθηκα από μια προηγμένη ανθρώπινη τεχνολογία κατά την
αρχαιότητα, είτε ότι τις δημιούργησαν οι ίδιοι οι θεοί για δικά τους στρατηγικά
σημεία. Ωστόσο, αυτό που δεν αποτελεί καθόλου
μύθο αλλά ίσως θεωρηθεί τυχαίο από κάποιους
είναι ότι επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι
αποστάσεις των πυραμίδων και οι μοίρες τους
συμπίπτουν απόλυτα με τα τρία αστέρια της ζώνης
του Ωρίωνα τους λεγόμενους «Τρεις Βασιλείς».
Από τα 3 αυτά άστρα, τα δύο είναι σε ευθεία
γραμμή και το τρίτο απέχει 27 μοίρες, κάτι το
οποίο συμβαίνει και στις πυραμίδες της Γκίζας
στην Αίγυπτο. Το τελευταίο παράξενο το οποίο έχει συζητηθεί αρκετά είναι η ανά
τακτά διαστήματα εμφάνιση παράξενων ιπτάμενων αντικειμένων στον ουρανό.
12
Κάποιοι κάνουν λόγο για ιπτάμενους δίσκους και εξωγήινα όντα. Οι κάτοικοι των
γύρω χωριών έχουν γίνει πολλές φορές μάρτυρες ενός ιπτάμενου δίσκου ο οποίος
πλανιέται πάνω από την περιοχή του βουνού. Η λογική εξήγηση που δίνεται σε
αυτή την περίπτωση είναι πως μια ελληνική εταιρεία κάνει μυστικά πειράματα στις
πλαγιές του Ολύμπου για την κατασκευή ιπτάμενων μηχανών αντιβαρύτητας.
 ΔΡΟΣΟΥΛΙΤΕΣ- ΤΑ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΦΡΑΓΚΟΚΑΣΤΕΛΛΟΥ
Το Φραγκοκάστελλο βρίσκεται στην περιοχή Σφακιά της Κρήτης . Στις 17 Μαΐου
του 1828 εξακόσια παλικάρια πολέμησαν ενάντια σε 8.000 Τούρκους. Άντεξαν
περισσότερο από μια βδομάδα αλλά στο τέλος χάθηκαν οι 335 από αυτούς, μαζί και
ο αρχηγός τους, ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης.
Σύμφωνα με το μύθο, τα σώματα των
πολεμιστών έμειναν άταφα. Πολλοί κάτοικοι
της περιοχής ισχυρίζονται πως τις τελευταίες
μέρες του Μαΐου και τις πρώτες του Ιουνίου
έχουν δει ανθρώπινες σκιές να περπατάνε για
10 λεπτά ο ένας πίσω από τον άλλον μέχρι να
φτάσουν στη θάλασσα όπου και χάνονται.
Είναι οι λεγόμενοι «Δροσουλίτες».
Το όνομα αυτό δόθηκε λόγω του ότι εμφανίζονται μόνο πολύ νωρίς το πρωί
με την δροσιά, περίπου την ανατολή του ήλιου και μόνο όταν υπάρχει άπνοια και
αυξημένη υγρασία στην ατμόσφαιρα. Οι σκιές δεν εμφανίζονται κάθε χρονιά, αλλά
μπορεί να περάσουν αρκετά χρόνια χωρίς κανένα τους σημάδι.
Η λογική επιστημονική εξήγηση που έχει δοθεί για αυτό το φαινόμενο είναι
πως πρόκειται για οφθαλμαπάτη της πρωινής δροσιάς. Οφείλεται σε
αντικατοπτρισμό εικόνων από τις βόρειες ακτές της Αφρικής. Συνεπώς οι σκιές των
ιππέων που παρατηρούνται δεν είναι παρά αντικατοπτρισμός καμηλιέρηδων της
ερήμου.
Το γεγονός πως ποτέ δεν έχουν φωτογραφηθεί ή βιντεοσκοπηθεί ίσως και
να δικαιολογεί την επιστημονική αυτή εξήγηση.
 Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΟΥ ΛΗΣΤΑΡΧΟΥ ΝΤΑΒΕΛΗ
Άλυτο μυστήριο στο πέρασμα των χρόνων παραμένει η σπηλιά του ληστή
Νταβέλη στην Πεντέλη.
Ο Χρήστος Νταβέλης ή αλλιώς Χρήστος
Νάτσιος όπως ήταν το πραγματικό του όνομα
ήταν ένας από τους πιο επικίνδυνους
ληστές της
εποχής
του
(1832-1856).
Δημιούργησε τη δική του συμμορία η οποία
καταδυνάστευσε την Αττική, τη Βοιωτία, την
Εύβοια και τη Φθιώτιδα με την οποία λήστευε
ταξιδιώτες, χωρικούς και βοσκούς.
13
Η συγκεκριμένη σπηλιά αποτελούσε κρυψώνα καθώς όπως φημολογείται ο
λήσταρχος Νταβέλης είχε ανακαλύψει υπόγεια περάσματα μέσα σε αυτή, που
οδηγούσαν στην Αθήνα, και που τον βοηθούσαν στους σκοπούς του.
Δεν είναι λίγες οι μαρτυρίες επισκεπτών οι οποίοι κάνουν λόγο για
παράξενα φώτα, σκιές, φωνές και ένα έντονο μαγνητικό πεδίο. Αρκετοί κάτοικοι
της περιοχής έχουν δηλώσει ότι τα βράδια έβλεπαν παράξενα κινούμενα φώτα να
μπαινοβγαίνουν στη σπηλιά. Άλλοι, επίσης, είπαν ότι είδαν UFO, που πετούσαν
διαρκώς πάνω από την Πεντέλη, προκαλώντας ανάμεικτες απορίες.
Σε κάποια σημεία κοντά στην σπηλιά του Νταβέλη το ποσοστό της
ραδιενέργειας σε έδαφος και αέρα είναι ελαφρώς ανεβασμένο σε σχέση με το
κανονικό ποσοστό. Μεγάλες ανωμαλίες υπάρχουν και στο μαγνητικό πεδίο και μια
ισχυρή μυρωδιά από όζον στην είσοδο.
Το πιο περίεργο όμως από όλα είναι τα σύμβολα που είναι ζωγραφισμένα ή
χαραγμένα στους τοίχους της σπηλιάς. Σύμφωνα με επισκέπτες σε ένα σημείο της
σπηλιάς υπάρχει χαραγμένη μια παλάμη η
οποία όπως υποστηρίζουν μετακινείται με το
πέρασμα των χρόνων. Πολλοί δηλώνουν πως
τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει μετακινηθεί
τουλάχιστον τρεις φορές.
Παρόλα
αυτά
λόγω
κάποιων
εργασιών και τεχνικών έργων που
γινόντουσαν στη σπηλιά από το 1977 και
έπειτα ένα μεγάλο μέρος της έχει
καταστραφεί. Το τι είναι λοιπόν αλήθεια και τι ψέμα ίσως τελικά να μην
αποκαλυφθεί ποτέ.
 ΚΡΗΤΗ- ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΦΑΓΕΙΟ ΤΗΣ ΚΙΣΣΑΜΟΥ
Ο Ευτύχης, ένας νεαρός βοσκός, ζούσε σε ένα πετρόχτιστο σπίτι, κοντά σε ένα
ποταμάκι που περνούσε μέσα από ένα μικρό δάσος, με τους ηλικιωμένους γονείς
του και τις τρεις αγαπημένες του αδερφές. Ο νεαρός ξύπναγε τα χαράματα και
επέστρεφε στο σπίτι το σούρουπο κάθε μέρα κατάκοπος. Μία μέρα καθώς
βρισκόταν στο ποταμάκι και έπινε νερό γλίστρησε ο σάρακας που κουβαλούσε και
έπεσε μέσα στο ρέμα. Ο Ευτύχης έτρεξε κατά μήκος να το πιάσει και έπειτα από
αρκετή ώρα τα κατάφερε. Όμως είχε απομακρυνθεί πολύ από το σπίτι του πια. Ενώ
ετοιμαζόταν να γυρίσει πίσω, παρατήρησε πως στεκόταν δίπλα σε ένα μικρό
εκκλησάκι και εκλαμβάνοντας το όλο περιστατικό ως σημάδι προσκύνησε και
άναψε το φυτίλι. Οι γονείς του που είδαν ότι νυχτώνει και ακόμα ο Ευτύχης δεν είχε
επιστρέψει, φοβούμενοι ότι οι Τούρκοι τον είχαν σκοτώσει ή αιχμαλωτίσει έστειλαν
τις τρεις αδερφές του να ψάξουν. Όταν πολύ αργά την νύχτα ο Ευτύχης επέστρεψε
σπίτι εκείνες δεν είχαν γυρίσει. Την επόμενη ημέρα ένας άλλος βοσκός τις βρήκε
κρεμασμένες στο δάσος και τα ζώα τους σφαγιασμένα. Η τρέλα δεν άργησε να βρει
τον Ευτύχη ο οποίος καταράστηκε τον εαυτό του και τα Θεία διότι αν δεν αργούσε
να γυρίσει στο σπιτικό του τίποτα δεν θα είχε συμβεί. Οι γονείς του πέθαναν λίγες
14
ημέρες αργότερα από την στενοχώρια.
Αφού έγιναν όλα αυτά παίρνει την απόφαση εκδικηθεί. Έτσι, με κάθε πλέον
ευκαιρία καλεί στο σπίτι του Τούρκους στρατιώτες και τους κερνά ρακί και ότι τους
κάνει ευχαρίστηση. Τα κεράσματά τους όμως περιέχουν στάχτη, γεγονός που δεν
αντιλαμβάνονται οι Τούρκοι και πέφτουν αναίσθητοι. Τους μεταφέρει σε ένα
κελάρι και ενώ είναι εν ζωή τους τεμαχίζει στον ύπνο τους και σκορπίζει τα μέλη
τους στο ρυάκι. Καθώς περνά ο καιρός όμως ο Ευτύχης πιάστηκε αιχμάλωτος και
όλα αποκαλύφθηκαν. Για παραδειγματισμό, με βασανιστικό θάνατο οι Τούρκοι τον
αλυσόδεσαν στο ίδιο κελάρι που διέπραττε τα εγκλήματά του και τον έθαψαν
ζωντανό.
 ΚΗΦΙΣΙΑ- Η ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΧΕΛΙΔΟΝΟΥ
Στον δρόμο που οδηγεί από το Μενίδι στην Κηφισιά, βρίσκεται το μονύδριο της
Παναγίας της Χελιδονούς! Μια γωνιά της Αττικής γης που περιβάλλεται από
ατελείωτους μύθους, δοξασίες και θρύλους. Κοντά στην Κηφισιά υπήρχε το
Νυμφαίο, σπήλαιο λατρείας των Νυμφών, όπου τελούνταν τελετές. Στο ρέμα της
Χελιδονούς υπήρχαν νεράιδες και δράκοι. Λέγεται λοιπόν, πως ένας μοναχός από
την περιοχή αυτή, κυνήγησε μια μέρα με ξόρκια τις νεράιδες. Τις έκλεισε σε μια
σπηλιά και ο Σταυρωμένος του ιερού τις φόβιζε. Κόντεψαν λοιπόν να πεθάνουν από
πείνα και δίψα. Μια γυναίκα μαυροφορεμένη που τις βρήκε εκεί φυλακισμένες, τις
έκλεισε μέσα στο πέπλο της και, όταν το άνοιξε, πλήθος χελιδόνια πέταξαν στον
ουρανό. Να μια εκδοχή για την προέλευση του ονόματος της Χελιδονούς! Μια άλλη
εκδοχή που αναφέρεται είναι ότι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας μόναζαν στο μικρό
μοναστήρι λίγες καλόγριες. Ο πασάς του Μενιδίου θέλησε να το καταστρέψει και
να τις ατιμάσει. Εκείνες παρακάλεσαν την Παναγία να τις σώσει. Η Παναγία τις
άκουσε και τις μεταμόρφωσε σε χελιδόνια.
ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ
Η Αγία Σοφία, η διάσημη εκκλησία της Κωνσταντινούπολης, είναι από τις
μεγαλύτερες και πιο ξακουσμένες . Είναι τόσο μεγάλη και εντυπωσιακή που
κρύβονται πίσω της πολλές ιστορίες και μύθοι όπως θα δούμε στην συνέχεια.
 Ο ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ
Ο λαοφιλέστερος θρύλος έχει να κάνει με το τελευταίο αυτοκράτορα που
μαρμάρωσε μέσα στο ναό της Αγίας Σοφίας. Η παράδοση πέρασε από στόμα σε
στόμα αμέσως μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Όταν η Πόλη πέρασε
στα χέρια των Τούρκων, ο λαός δεν μπορούσε να πιστέψει ότι ένα τέτοιο κτίσμα
έχει περιέλθει σε μουσουλμανικά χέρια. Διέδωσαν λοιπόν ότι ο βασιλιάς κρύφτηκε
πίσω από μία κολόνα του ναού της Αγίας Σοφίας, χάθηκε μέσα στους διαδρόμους
και παρέμεινε κρυμμένος εκεί. Οι ώρες αναμονής τον "μαρμάρωσαν". Είναι γεγονός
15
ότι κανείς δεν βρήκε το πτώμα του τελευταίου υπερασπιστή, του αυτοκράτορα
Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου. Χάθηκε και πίστεψαν ότι Άγγελος Κυρίου το
έκρυψε και το μαρμάρωσε. Κάποτε θα έρθει η ώρα που πνοή Θεού θα του δώσει
δύναμη και ζωή ξανά και όλα θα ξαναγίνουν από την αρχή. Η Πόλη θα είναι και πάλι
ελεύθερη.
 Η «ΜΕΛΙΣΣΑ»... ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ
Πρόκειται για τον πιο ποιητικό θρύλο και αφορά στο αρχιτεκτονικό σχέδιο της
Μεγάλης Εκκλησίας. Σύμφωνα με το θρύλο το σχέδιο της Αγίας Σοφίας το έκανε ο
Θεός με «όργανο» μία μέλισσα. Όταν ο Ιουστινιανός προέβαινε στο σχεδιασμό της
εκκλησίας και μελετούσε τα σχέδια με τους αρχιτέκτονες, ο πρωτομάστορας του
είχε υποβάλει διάφορα σχέδια κατασκευής τα οποία δεν τον ενθουσίαζαν. Για την
ακρίβεια τον άφηναν παγερά αδιάφορο.
Κάποια στιγμή όμως συνέβη κάτι παράδοξο. Κοινωνούσαν μία μέρα σε μία
καθιερωμένη λειτουργία και ο αυτοκράτορας πήγε να πάρει αντίδωρο από τα χέρια
του Πατριάρχη. Όπως έπαιρνε όμως το αντίδωρο του έπεσε κάτω. Έσκυψε να το
πάρει αλλά το αντίδωρο είχε εξαφανιστεί. Δεν το έβρισκε πουθενά. Και καθώς
σηκωνόταν βλέπει μία μέλισσα να έχει πάρει το αντίδωρο στο κεντρί της, να πετάει
μέσα στο ναό και να βγαίνει από το παράθυρο.
Ο Ιουστινιανός παραξενεύτηκε πολύ από το γεγονός και έβαλε «θεούς και
δαίμονες» να ψάξουν που έχει βάλει η μέλισσα το αντίδωρο. Μάλιστα ο βασιλιάς
έδωσε εντολή να ανοίξουν όλοι οι μελισσοκόμοι τις κυψέλες τους και να βρουν το
αντίδωρο με τη μέλισσα. Μετά από πολύ μεγάλη έρευνα ανακάλυψε ότι σε μια
κυψέλη του πρωτομάστορα έχει μεταφερθεί το αντίδωρο και μάλιστα οι μέλισσες
είχαν κατασκευάσει, σύμφωνα πάντα με το θρύλο, μία πλήρη μακέτα της εκκλησίας
που οραματιζόταν ο Ιουστινιανός με όλες τις λεπτομέρειες ακόμα και την Αγία
Τράπεζα. Πάνω στην Αγία Τράπεζα είχε
ακουμπήσει το
αντίδωρο.
 Η ΑΓΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ
Την μέρα που πάρθηκε η Πόλη, έβαλαν σ΄ ένα καράβι την Αγία Τράπεζα της
Αγίας-Σοφιάς, να την πάνε στην Φραγκιά, για να μην πέσει στα χέρια των
Τούρκων. Εκεί όμως στη θάλασσα του Μαρμαρά άνοιξε το καράβι και η Αγία
Τράπεζα βούλιαξε στον πάτο. Στο μέρος εκείνο η θάλασσα είναι πάρα πολύ ήρεμη,
όση θαλασσοταραχή και κύματα κι αν είναι γύρω. Και το γνωρίζουν το μέρος αυτό
οι ναυτικοί από τη γαλήνη, που είναι πάντα εκεί, και από την ευωδία που βγαίνει.
Πολλοί μάλιστα αξιώθηκαν να την δούν στα βάθη της θάλασσας.
16
III.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΙ ΜΥΘΟΙ
ΟΙ ΠΙΟ ΓΝΩΣΤΟΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ ΠΑΡΑΜΥΘΑΔΕΣ
«Αδελφοί Γκριμ» ,Βίλχεμ Γκριμ(1786-1863) και ο Γιάκομπ Γκριμ(1785-1859)
(Γερμανία)
«Η Χιονάτη και οι 7 νάνοι», «Η Κοκκινοσκουφίτσα», «η Σταχτοπούτα», «η Ωραία
Κοιμωμένη», «Χάνσελ και Γκρέτελ», «Ο λύκος και τα 7 κατσικάκια»
Χανς Κρίστιαν Άντερσεν (Δανία,1805-75)
«Τα καινούρια ρούχα του αυτοκράτορα», «Η Βασιλοπούλα και το ρεβύθι», «Το
ασχημόπαπο», «Η Τοσοδούλα», «Το Χριστουγεννιάτικο έλατο»
Τσαρλς (Κάρολος) Ντίκενς (1812-70)
Ολιβερ Τουιστ, Χριστουγεννιάτικη ιστορία
Σαρλ Περρό (Γαλλία,1628-1703)
«Η Κοκκινοσκουφίτσα», «Η Σταχτοπούτα», «Ο Παπουτσωμένος Γάτος», «Η Ωραία
Κοιμωμένη», «Ο Κυανοπώγων», «Ο Κοντορεβιθούλης»
Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ (Γαλλία,1900-44)
Ο μικρός πρίγκιπας
Κάρλο Κολόντι (Ιταλία,1826-90)
Οι περιπέτειες του Πινόκιο
Όσκαρ Ουάιλντ (Ιρλανδία,1854-1900)
Το αηδόνι και το τριαντάφυλλο, ο εγωιστής γίγαντας , ο ευτυχισμένος πρίγκιπας
Σκανδιναβική μυθολογία
Ο όρος σκανδιναβική μυθολογία, ή μυθολογία των Βίκινγκ συνδέεται με την
προχριστιανική θρησκεία, τους μύθους, τις πίστεις και δοξασίες των Σκανδιναβών
και περιλαμβάνει εκείνες τις φυλές που εγκαταστάθηκαν στην Ισλανδία, όπου
συγκεντρώθηκαν οι γραπτές πηγές για το μυθολογικό υλικό. Είναι η γνωστότερη
εκδοχή της αρχαιότερης κοινής γερμανικής μυθολογίας, η οποία περιλαμβάνει
επίσης την σχετική αγγλοσαξονική μυθολογία. Η γερμανική μυθολογία με τη σειρά
της αναπτύχθηκε από μία αρχαιότερη ινδοευρωπαϊκή θρησκεία με ανάλογο
μυθολογικό υλικό.
17
Η σκανδιναβική μυθολογία είναι μια συλλογή πίστεων και μύθων που τις
μοιράζονταν από κοινού οι βόρειες γερμανικές φυλές και όχι κάποια αποκαλυπτική
θρησκεία, από την άποψη ότι δεν υπάρχει κάποιος ισχυρισμός θεοπνευστίας στα
ιερά τους κείμενα. Το μυθολογικό υλικό μεταβιβαζόταν προφορικά στο μεγαλύτερο
τμήμα της εποχής των Βίκινγκ. Η γνώση μας για αυτή την περίοδο βασίζεται κυρίως
στις Έντα και άλλα μεσαιωνικά κείμενα γραμμένα μετά των εκχριστιανισμό των
βόρειων λαών.
Στη σκανδιναβική παράδοση οι αρχαίες πίστεις και διατηρήθηκαν επί
μακρόν στις μη αστικές περιοχές, όπου ορισμένες παραδόσεις επιβιώνουν ακόμη
και σήμερα, ιδιαίτερα στο νεοπαγανιστικό κίνημα Αζατρού και τον Οντινισμό. Στα
βόρεια πλάτη η σκανδιναβική μυθολογία είναι σημαντικός παράγων λογοτεχνικής
έμπνευσης, θεατρικής και κινηματογραφικής παραγωγής.
Κεντρικές δοξασίες
Στη σκανδιναβική μυθολογία το Σύμπαν αποτελείται από τρία επίπεδα που
χωρίζονται το καθένα σε άλλα τρία, δίνοντας συνολικά εννέα «κόσμους». Ο
καθένας συγκρατείται στη θέση του από ένα κλαδί του Υγκντράσιλ, του Παγκόσμιου
Δένδρου. Τα τρία βασικά επίπεδα είναι το Χελ, το Μίντγκαρντ και το Άσγκαρντ,
δηλαδή η Γη των Νεκρών, η Γη των Ανθρώπων και η Γη των Θεών. Ωστόσο
υπάρχουν και άλλα όντα: οι Νάνοι, τα Ξωτικά του Φωτός, οι Γίγαντες, τα Ξωτικά του
Σκότους κλπ. Ακόμα και οι Θεοί είναι χωρισμένοι σε δύο ομάδες, τους Βανίρ (θεοί
της
γονιμότητας)
και
τους
Εσίρ
(θεοί
του
πολέμου).
Αν και οι δύο φατρίες των θεών πολέμησαν μεταξύ τους, τελικά επήλθε ειρήνη στο
Άσγκαρντ και ο Οντίν –αρχηγός των Εσίρ– αναγνωρίστηκε ως πατέρας και κεφαλή
όλων. Για να διασφαλιστεί αυτή η ηρεμία οι Εσίρ και οι Βανίρ αντάλλαξαν ομήρους.
Ένας από αυτούς ήταν και ο πάνσοφος Μιμίρ των Εσίρ, με τον οποίον οι Βανίρ
εξοργίστηκαν και του έκοψαν το κεφάλι. Ο Οντίν το ταρίχευσε και το τοποθέτησε
δίπλα στο Σιντριβάνι του Μιμίρ, μία πηγή νερού από την οποία όποιος έπινε
αποκτούσε απέραντη σοφία (όπως ο ίδιος ο Μιμίρ). Έτσι σε περίπτωση κρίσης ο
πατέρας
των
θεών
συμβουλεύεται
το
ασώματο
κρανίο.
Παρόλο που οι θεοί είναι ανώτεροι όλων των προαναφερόμενων πλασμάτων δεν
είναι αθάνατοι και πρόκειται να αφανιστούν στη συντέλεια του κόσμου, το
Ράγκναροκ: μία εποχή όπου ένας βαρύς χειμώνας θα καλύψει τη Γη, η βία θα
κυριαρχήσει, ο λύκος Φένριρ θα καταπιεί το φεγγάρι και τον Ήλιο και τελικά η ζωή
θα χαθεί. Η πραγματικά ανώτατη δύναμη είναι οι Νόρνες (αντίστοιχες με τις
ελληνικές Μοίρες), οι οποίες αντιπροσωπεύουν το παρελθόν, το παρόν και το
μέλλον. Ακόμα και οι κάτοικοι του Άσγκαρντ υπακούν στις Νόρνες.
Όσον αφορά τον Οντίν, ο οποίος ονομάζεται και Γκρίζος Θεός, υπάρχουν πολλές
ιστορίες που τον αναφέρουν. Όταν ο κόσμος και ο ίδιος ήταν νέοι, και ενώ οι Εσίρ
πολεμούσαν ακόμα με τους Βανίρ, ο Οντίν αποζήτησε δύναμη. Έτσι προσφέρθηκε
18
να θυσιάσει το δεξί του μάτι στον Δράκο, φρουρό του Σιντριβανιού του Μιμίρ, ώστε
να μπορέσει να πιει από την πηγή. Από τότε έμεινε μονόφθαλμος αλλά και
πάνσοφος, ενώ η δύναμη του Σιντριβανιού του χαρίζει ισχυρή όραση στο μοναδικό
του μάτι. Μία άλλη, παρόμοια αλλά πιο επώδυνη θυσία που έκανε ήταν να
κρεμαστεί από ένα κλαδί του Παγκόσμιου Δένδρου. Για εννέα ημέρες και εννέα
νύχτες τυραννιόταν από τον πόνο, μέχρι που με τεράστια προσπάθεια της θέλησής
του κατάφερε να διαβάσει τους μαγικούς ρούνους που είχε σκαλίσει στο μπαστούνι
του και το οποίο είχε αφήσει στη βάση του Δένδρου (οι ρουνικοί φθόγγοι
θεωρούνταν πως διέθεταν υπερφυσικές και μαγικές δυνάμεις). Έτσι ξαναγεννήθηκε
αθάνατος και –έχοντας πιει και από το Σιντριβάνι του Μιμίρ– έγινε αρχηγός όλων
των θεών φέρνοντας την ειρήνη στο Άσγκαρντ, καθώς και αιώνιος άρχοντας του
πολέμου,
της
ποίησης,
της
μαγείας
και
της
σοφίας.
Ωστόσο οι Νόρνες έχουν ήδη πει πως ο Οντίν πρόκειται να πεθάνει κατά το
Ράγκναροκ και ο κόσμος όπως τον γνωρίζουμε θα τελειώσει. Αλλά ο Γκρίζος Θεός,
δείχνοντας την αληθινή ηθική του πολεμιστή, σκοπεύει να μάχεται μέχρι το τέλος.
Έτσι έχει διατάξει τις εννέα φτερωτές κόρες του, τις Βαλκυρίες, να συλλέγουν από
τα πεδία της μάχης του Μίντγκαρντ τα πνεύματα των νεκρών ηρώων και να τους
μεταφέρουν στη Βαλχάλλα –το παλάτι των Εσίρ στο Άσγκαρντ, χτισμένο από τους
δύο αδελφούς Γίγαντες Φάφνερ και Φασόλτ. Εκεί, την ημέρα οι γενναίοι πολεμιστές
μάχονται μεταξύ τους και τη νύχτα οι Βαλκυρίες τούς ταΐζουν υδρόμελι για να
θεραπεύουν τις πληγές τους, μία αιώνια προπόνηση ώστε να επιτεθούν κάποτε στα
όντα που θα επιφέρουν τη συντέλεια του κόσμου. Είναι ο στρατός του Οντίν που θα
πολεμήσει μόνο μία φορά, στο Ράγκναροκ, όπου ο ίδιος ο Γκρίζος Θεός πρόκειται
να πέσει.
Άλλοι σημαντικοί θεοί της σκανδιναβικής μυθολογίας είναι η Φρίγκα,
προστάτιδα της οικογενειακής εστίας και του γάμου, σύζυγος του Οντίν. Ακόμα ο
Λόκι, θεός της απάτης, ο Θωρ, θεός του κεραυνού, και η Φρέγια, θεά του έρωτα και
όμηρος των Εσίρ από τους Βανίρ. Δημοφιλής είναι και ο Μπόλντερ, γιος του Οντίν
και ευγενής θεός του φωτός ο οποίος δολοφονήθηκε χωρίς ιδιαίτερο λόγο από τον
Λόκι. Οι υπόλοιποι Εσίρ εξοργίστηκαν και φυλάκισαν τον τελευταίο, λέγοντας πως
θα απελευθερωθεί μόνο κατά το Ράγκναροκ. Ο Χοντ, τυφλός θεός του χειμώνα που
ακούσια σκότωσε τον Μπόλντερ ξεγελασμένος από τον Λόκι, βρήκε τελικά τον
θάνατο στα χέρια του Βάλι –νεότερου γιου του Οντίν που γεννήθηκε αποκλειστικά
για να εκδικηθεί τη δολοφονία του θεού του φωτός.
19
Τα ξωτικά της Ισλανδίας-ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΗΣ
ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ
Συμφωνα με τους μύθους της Σκανδιναβικής χερσονήσου,
τα ξωτικά του φωτός και του σκότους βγήκαν απο το πτώμα του γίγαντα Ιμίρ. Τα
καλά, φωτεινά ξωτικά κατοικούν στον αέρα, ενώ τα κακά τα λεγόμενα σκοτείνα
ξωτικά τριγυρίζουν στο σκοτάδι. Στην Ισλανδία, υπάρχει μια άλλη εκδοχή της
γέννησης των πνευμάτων αυτών.
Μια μέρα η Ευα (μετά την πτώση) πήγε στο ποτάμι για να πλύνει τα παιδιά της.
Τότε άκουσε την φωνή του Θεού να την καλεί. Τότε γεμάτη αχγος και ντροπή
ξεχώρισε όσα παιδιά δεν είχαν πλυθεί και τα έκρυψε στο κοντινό δάσος. Ο Θεός την
ρώτησε αν είχε δίπλα της όλα τα παιδιά της, κι εκείνη απάντησε καταφατικά.
Εκείνος τότε είπε οτι όλα τα κρυμμένα παιδιά θα ζούσαν πλέων στα δάση και θα
ονομάζωνταν ξωτικά και νεράιδες. Από τότε η φυλή αυτή ζει στο λυκόφως των
δασών.
Σε αυτόν τον λάο υπάρχουν κι άλλες φυλές που είναι η φυλή του
Χουλντού, οι νάνοι.
20
Νάνος
Οι νάνοι κατα την λαογραφία των Ισλανδών εμφανίζονται σε καταράκτες, σε
εγκατελημένα δικαστήρια και εκκλησίες.
Μια άλλη φυλή είναι και οι Χουλντρε, οι όμορφες νεράιδες που έχουν το
χάρισμα να τραγουδούν πολύ ωραία, όμως έχουν ένα ελάττωμα. Μερικές από
αυτές έχουν ουρά αγελάδας! Ενώ άλλες είναι πολύ όμορφες αλλά από πίσω είναι
κούφιες σαν μια κουφάλα δέντρου
.
Τα δε ξωτικά της Ισλανδίας λένε οι παραδώσεις και οι
μύθοι τους ότι ζουν στα δάση και στις σπηλιές και βοηθούσαν πάντα τους χαμένους
κυνηγούς να βρουν το δρόμο τους.
Η
πεταλούδα
στην
ελληνική
και
τη
ρωμαϊκή
μυθολογία
Στην αρχαία Ελλάδα οι πεταλούδες ονομάζονταν «ψυχές», καθώς
πιστευόταν ότι είναι οι ψυχές των νεκρών. Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν την
πεταλούδα «σκώληκα ή καμπή», ενώ τη χρυσαλλίδα, το επόμενο δηλαδή στάδιο
μεταμόρφωσης από την κάμπια, «νεκύδαλλο», που σημαίνει «περίβλημα νεκρού».
Στην ελληνική αλλά και τη ρωμαϊκή μυθολογία η Ψυχή, μια θνητή,
απελευθερώθηκε από το θάνατο από τον Δία και η μυθολογική εικονοπλασία την
αναπαριστά πολλές φορές με φτερά πεταλούδας. Απελευθερωμένο από τον θάνατο
το σώμα της Ψυχής θα μπορούσε να πετάξει ελεύθερα στα ύψη, αναχωρώντας από
21
τα δεσμά της χρυσαλίδας της. Ο μύθος γενικώς για την αρχαία ρητορική τέχνη είναι
πιθανώς «ένα αναληθές αφήγημα που αντιπροσωπεύει την αλήθεια». Ο
συγκεκριμένος μύθος, όμως, είναι ένα καλό παράδειγμα αντίληψης «μιας βαθιάς
πραγματικότητας της φύσης μέσω της διαίσθησης».
Με την ομορφιά της η Ψυχή ξύπνησε τη ζηλοτυπία της Αφροδίτης, γιατί τον
ίδιο τον Έρωτα σαγήνεψε. Ο Ζέφυρος την μετέφερε σε μια ανθισμένη κοιλάδα, για
να ζήσει σε ανάκτορο ονειρικό. Κάθε νύχτα συναντούσε εκεί έναν εραστή, που
υποτίθεται ότι δεν έπρεπε να δει. Με τις κακόβουλες συμβουλές των αδελφών της
ξύπνησε η περιέργειά της και προσπάθησε μ’ ένα λυχνάρι να δει ποιος μοιραζόταν
το κρεβάτι της. Μια σταγόνα λάδι έπεσε πάνω στον θεό που πέταξε αμέσως μακριά.
Έτσι άρχισε η φοβερή θλίψη, από την οποία θα μπορούσε να ξεφύγει η Ψυχή μόνο
με την βοήθεια του Έρωτα.
Στο μύθο η Ψυχή συνδέεται με την πεταλούδα και ο μύθος ερμηνεύεται
βάσει αυτής της διπλής ιδιότητας. Είναι η ιστορία της ψυχής που αγγίζεται από τη
θεία αγάπη, αλλά εξαιτίας των λαθών της πρέπει να υποβληθεί σε ορισμένες
δοκιμασίες πριν επιτύχει την μακαριότητα της αθανασίας. Η νυχτοπεταλούδα που
προσελκύεται από τη φλόγα, σαν την ψυχή που προσελκύεται από τις θεϊκές
αλήθειες, καίει τα φτερά της. Τούτη η εικονοπλασία είναι μια συμβολική απόδοση
των δοκιμασιών που πρέπει να υπομένει η ψυχή, πριν γνωρίσει την αθανασία του
επέκεινα.
Μεσοαμερικανική μυθολογία
Με την πεταλούδα και τον συμβολισμό της φαίνεται πως ασχολήθηκαν
ιδιαίτερα οι αρχαίοι λαοί του Μεξικού. Στο Las Mariposas entre los Antiguos
Mexicanos, (Οι πεταλούδες στους αρχαίους Μεξικανούς) του Carlos Beutelspacher
καταγράφεται η στενή παρατήρηση της πεταλούδας από τους αρχαίους
μεξικανικούς πολιτισμούς των Μιξτέκ των Κχολουλτέκ και των Αζτέκ. Εκεί φαίνεται
πώς οι πεταλούδες συμβόλιζαν τη φωτιά, την ψυχή, το θάνατο, τους πολεμιστές
τους ταξιδιώτες και τα κολίβρια.
Πολλοί άνθρωποι στο Μεξικό θεωρούν ότι κάποιος θα πεθάνει όταν
σταματήσει μαύρη πεταλούδα στην πόρτα του. Η μαύρη πεταλούδα (ascalapha
odorata) ονομάζεται Μικπαπαλότλ, από το μικουΐτζτλί, που σημαίνει θάνατος.
Οι ρεαλιστικές ή στυλιζαρισμένες απεικονίσεις της πεταλούδας ποικίλουν
και διακοσμούν πολυάριθμα θέματα της αρχαίας μεξικανικής τέχνης. Για
παράδειγμα πεταλούδες διακοσμούσαν τον εξωτερικό δακτύλιο του ημερολογίου
των Αζτέκ και συμβόλιζαν το πυρ των φιδιών. Άλλες αναπαραστάσεις βρέθηκαν
στον χρυσό διάκοσμο ανώτερων αξιωματούχων, σε κώδικες και τοιχογραφίες,
ακόμα και στην τέχνη της σύνθεσης φτερών (plumeria).
22
Η
μυθολογία
των
Βορειοαμερικανών
Ινδιάνων
Εξαιτίας της ομορφιάς τους, της δύναμης της πτήσης και της πλήρους
μεταμόρφωσής τους οι πεταλούδες απαντώνται συχνά και στους μύθους των
Βορειοαμερικανών Ινδιάνων. Σε ένα από τα πρώιμα ανθρωπολογικά άρθρα του, ο
Grinnell αναφέρεται σε μια βασική πεποίθηση των Μπλάκφουτ, ότι τα όνειρα
έρχονται στον ύπνο με μια πεταλούδα. Το σύμβολό τους για την πεταλούδα ήταν
ένα σχέδιο που έμοιαζε με μαλτέζικο σταυρό με έναν βραχίονα οριζόντιο και το
άλλο κάθετο. Το σύμβολο ζωγραφιζόταν σε ένα οίκημα για να δείξει ότι το ύφος και
η μέθοδος διαμόρφωσης του οικήματος διδάχθηκαν στον ιδιοκτήτη σε ένα όνειρο.
Ήταν επίσης η συνήθεια των γυναικών της φυλής να κεντούν το σύμβολο της
πεταλούδας σε ένα μικρό κομμάτι δέρματος ελαφιού και να το δένουν στα μαλλιά
του μωρού τους, όταν ήθελαν να το κοιμήσουν. Ταυτόχρονα ψιθύριζαν ένα
νανούρισμα, ζητώντας από την πεταλούδα να έλθει και να κοιμήσει το παιδί τους.
Η καθαρή ομορφιά της πεταλούδας ερμηνεύεται σε ένα μύθο των Παπάγκο.
Σύμφωνα με τον μύθο, ο δημιουργός ένιωσε θλίψη για τα παιδιά, όταν
συνειδητοποίησε ότι το πεπρωμένο τους ήταν να γεράσουν και να γίνουν αδύναμα
πλάσματα. Μάζεψε, λοιπόν, τα όμορφα χρώματα από διάφορες πηγές όπως το φως
του ήλιου, τα φύλλα, τα λουλούδια, και ο ουρανός. Έβαλε τα χρώματα σε ένα
μαγικό σακκούλι και το παρουσίασε στα παιδιά. Όταν εκείνα το άνοιξαν, οι
χρωματισμένες πεταλούδες πέταξαν έξω ελεύθερες, γοητεύοντας τα παιδιά που δεν
είχαν δει ποτέ τίποτα τόσο όμορφο. Οι πεταλούδες τραγούδησαν κι έκαναν τα
παιδιά ακόμα πιο ευτυχισμένα. Όμως, τα πουλιά παραπονέθηκαν στο δημιουργό
γιατί οι πεταλούδες ήταν τόσο όμορφες και μπορούσαν να τραγουδούν όπως τα
πουλιά. Για αυτό ο δημιουργός απέσυρε από τις πεταλούδες τη δυνατότητα να
τραγουδούν. Από τότε, αν και όμορφες, παραμένουν σιωπηλές.
Γεννημένες από την κάμπια στη χρυσαλίδα, οι πεταλούδες ήταν ένα
σύμβολο αναγέννησης, ευτυχίας και χαράς για τους γηγενείς του Μεξικού. Σε έναν
23
μύθο, ο ισχυρός θεός-ερπετό, ο Κετζαλκοάτλ, εισέρχεται στον κόσμο με τη μορφή
της χρυσαλίδας, από την οποία προβάλλει με τρόπο οδυνηρό στο πλήρες φως της
τελειότητας που συμβολίζεται από την πεταλούδα. Η πεταλούδα-οψιανός,
Ιτζπαπαλότλ, είναι προστάτιδα θεότητα στο ημερολόγιο των Αζτέκ[8]. Εκτός από τα
παραπάνω οι Αζτέκ επίσης πίστευαν ότι οι μακάριοι νεκροί με τη μορφή όμορφων
πεταλούδων επισκέπτονταν τους συγγενείς τους, για να τους βεβαιώσουν ότι όλος
ήταν καλά. Αυτές οι πεταλούδες πετούσαν γύρω από το σπίτι και γύρω από τις
ανθοδέσμες που διακοσμούσαν τις οικίες των ευγενών Αζτέκ. Θεωρείτο αγένεια αν
μύριζε κανείς τα λουλούδια από πάνω. Ο επισκέπτης ήταν υποχρεωμένος να τα
μυρίσει από πλάγια θέση, γιατί η κορυφή ήταν αφιερωμένη στις ψυχές που
έρχονταν και απολάμβαναν τη μυρωδιά, ιδιαίτερα αφιερωμένη στην ύπαρξή
τους[9].
Ο γηγενείς νοτιοαμερικανοί ενσωμάτωσαν επίσης τα διάφορα λεπιδόπτερα
στις μυθολογίες τους[10]. Για τους Γκοατζίρο της Κολομβίας, εάν κάποια ιδιαίτερα
μεγάλη, λευκή πεταλούδα βρεθεί σε κάποια κρεβατοκάμαρα δεν πρέπει κανείς να
την κακομεταχειριστεί ή να τη διώξει, γιατί είναι το πνεύμα ενός προγόνου που
έρχεται να επισκεφτεί την κατοικία. Τον ίδιο μύθο συναντάμε στην Ιαπωνία, με τις
ίδιες ακριβώς ιδιότητες. Εάν η πεταλούδα γίνει ενοχλητική, πρέπει να τη διώξει
κανείς με μεγάλη προσοχή και φροντίδα, διαφορετικά το πνεύμα θα πάρει
εκδίκηση. Ανάμεσα στους Αϊμάρα της Βολιβίας ένας ορισμένος σπάνιος τύπος
νυχτοπεταλούδας θεωρείται οιωνός θανάτου.
Είναι πολυάριθμα τα παραδείγματα των λεπιδόπτερων γενικότερα στις
μυθολογίες γηγενών λαών σε όλο τον κόσμο. O Μίρτσεα Ελιάντε για παράδειγμα
αναφέρει ότι στη Μαδαγασκάρη και το Νάγκα Μανιπούρ ορισμένες φυλές
διεκδικούν την καταγωγή τους από την πεταλούδα. Σύμφωνα με τους Πίμα της
Βόρειας Αμερικής κατά τη στιγμή της έναρξης της δημιουργίας ο δημιουργός
Τσιοβοτμάκι πήρε τη μορφή πεταλούδας και πέταξε τριγύρω στον κόσμο, έως ότου
βρήκε τόπο κατάλληλο για το ανθρώπινο γένος. Οι Μαορί της Νέας Ζηλανδίας
πιστεύουν ότι η ψυχή επιστρέφει στη γη μετά το θάνατο με τη μορφή της
πεταλούδας. Στα νησιά του Σολομώντα εκείνος που φεύγει απ’ τη ζωή, μπορεί να
διαλέξει τι θα γίνει μετά το θάνατο και επιλέγει συχνά μια πεταλούδα. Στον
Ισλαμικό Σουφισμό η νυχτοπεταλούδα που αναλώνεται στο φως της φλόγας του
κεριού είναι η ψυχή που αναλώνεται στη θεία φλόγα. Η Γκιμπούτας αναγνωρίζει με
τη σειρά της στο σύμβολο της πεταλούδας ένα από τα ιδεογράμματα της πρώιμης
νεολιθικής γλώσσας των προωτευρωπαϊκών φύλων και συνδέει το σύμβολο με τις
ιδιότητες της μητέρας θεάς.
24
Οι πρωτοευρωπαϊκοί λαοί γενικά πίστευαν ότι η ανθρώπινη ψυχή έπαιρνε
τη μορφή της πεταλούδας και έτσι την αντιμετώπιζαν με μεγάλο σεβασμό, συχνά με
φόβο. Οι Βορειοευρωπαϊκοί λαοί είναι γεμάτοι παραδόσεις για το γεγονός ότι τα
όνειρα δεν είναι τίποτε άλλο από περιπλανήσεις της ψυχής-πεταλούδας σε άλλους
κόσμους. Στη νότια Γερμανία οι παραδόσεις αναφέρουν ότι οι νεκροί
ξαναγεννιούνται σαν παιδιά που πετούν τριγύρω με τη μορφή της πεταλούδας.
Τούτο συνδέει τις πεταλούδες με την ιδέα της γονιμότητας. Οι Ιρλανδοί με τη σειρά
τους θεωρούν ότι οι πεταλούδες είναι οι ψυχές των νεκρών που περιμένουν να
περάσουν από το Καθαρτήριο.
Επιστρέφοντας στην αρχαία ελληνική ψυχή ως πεταλούδα, θα
επιχειρήσουμε άλλον έναν συγκρητισμό, καθώς ανακαλύπτουμε μια ενδιαφέρουσα
σύμπτωση στη μυθολογία των Αζτέκ και των Μάγια. Η Ιτζπαπαλότλ είναι η θεά
οψιανός-πεταλούδα, δηλαδή η ψυχή εγκλωβισμένη μέσα στην πέτρα. Η
φαινομενικά αντινομιακή ιδέα είναι ότι η πεταλούδα/ψυχή απελευθερώνεται από
το σώμα από τη θυσιαστική λεπίδα του οψιανού και ταυτόχρονα εγκλωβίζεται μέσα
του. Η Ιτζπαπαλότλ είναι το θηλυκό αντίστοιχο του θεού Τετζκατλιπόκα («τετζκάτ»
σημαίνει «εγχειρίδιο οψιανού»). Η πεταλούδα είναι, επίσης, σύμβολο του
Ξοτσιπίλλι του αρσενικού θεού της βλάστησης και των λουλουδιών, ο οποίος όμως
συνδέεται και με το αστραποβόλημα της φλόγας.
Αργεντίνη...Θρύλος του Κάκτου
Λέγεται ότι ο Quehualliu ήταν ο πιο όμορφος Ινδιάνος στη φυλή. Μάζευε
πάντα λουλούδια για την Pasancana, την όμορφη κόρη του αρχηγού της φυλής.
Μαζί έμαθαν πως να περπατούν και να παίζουν. Έπαιζαν στα πιο όμορφα μέρη του
βουνού.Μία μέρα όταν μεγάλωσαν, ερωτεύτηκαν. Αλλά ο πατέρας της Pasancana
ήθελε η κόρη του να παντρευτεί κάποιο άλλο αγόρι από την φυλή, έναν εξαιρετικό
κυνηγό. Όταν η Pasancana και ο Quehualliu το άκουσαν αυτό, άρχισαν να κλαίνε,
και έτσι μία μέρα αποφάσισαν να φύγουν μαζί.
25
Την επόμενη μέρα που περπατούσαν στους λόφους κατέστρωσαν ένα
σχέδιο: όταν το πρώτο αστέρι θα έβγαινε στον ουρανό θα δραπέτευαν στα βουνά.
Έτσι την επόμενη μέρα έφυγαν μακριά. Όταν ο αρχηγός ανακάλυψε ότι η κόρη του
δεν ήταν εκεί, τρελάθηκε! Κάλεσε μία ομάδα αντρών και άρχισε να ψάχνει τα δύο
παιδιά.
Η Pasancana και ο Quehualliu κουράστηκαν και έτσι κάθισαν να
ξεκουραστούν για λίγα λεπτά. Ήταν έτοιμοι να πάνε για ύπνο όταν είδαν να
έρχονται οι άντρες που είχε στείλει ο πατέρας του κοριτσιού.
Χάρη στο φως που ερχόταν από την πανσέληνο εκείνης της βραδιάς, είδαν έγκαιρα
τους άντρες του πατέρα της και ζήτησαν από την Pachamama, τη Θεά της Γης, να
τους κρύψει. Εκείνη λυπήθηκε το ερωτευμένο ζευγάρι και άνοιξε μία τρύπα στο
βουνό για να τους κρύψει εκεί. Ο αρχηγός φώναξε: «Δεν μπορούν να κρύβονται για
πάντα!». Έτσι εκείνος και οι άντρες τους έμειναν εκεί όλη τη νύχτα περιμένοντας να
βγουν. Την επόμενη ημέρα το ζευγάρι μεταμορφώθηκε σε κάκτο, τον Quehualliu,
που προστατεύεται από τη θεά Pasancana.
Κεντρική Αφρική...Η φιλία της χελώνας και του αετού
Η χελώνα και ο αετός δεν συναντιόταν συχνά, καθώς ο αετός περνούσε τον
καιρό του στα σύννεφα και η χελώνα κάτω από έναν θάμνο. Ωστόσο, όταν ο αετός
έμαθε πόσο καλόκαρδη ήταν η χελώνα πήγε να την επισκεφθεί.
Η οικογένεια της χελώνας χάρηκε τόσο πολύ με την επίσκεψή του που τον
τάισαν τόσο πλουσιοπάροχα και έτσι ο αετός επέστρεφε ξανά και ξανά, ενώ κάθε
φορά που πετούσε μακριά έλεγε γελώντας; «Χα, χα! Μπορώ να απολαμβάνω την
φιλοξενία της χελώνας στη γη, αλλά αυτή δεν μπορεί να φτάσει την φωλιά μου στην
κορυφή του δέντρου!»
Οι συχνές επισκέψεις του αετού, ο εγωισμός του και η αχαριστία του έγιναν
σύντομα θέμα συζήτησης μεταξύ των ζώων του δάσους. Ο αετός και ο βάτραχος
ποτέ δεν μιλούσαν μεταξύ τους, καθώς ο αετός συχνά βουτούσε και άρπαζε έναν
βάτραχο
για
να
τον
πάει
σπίτι
του
ως
δείπνο.
Έτσι ο βάτραχος φώναξε από την όχθη του ποταμού: «Φίλη χελώνα, δώσε
μου φασόλια και εγώ θα σου δώσω σοφία».
26
Αφού απόλαυσε ένα πιάτο με φασόλια είπε: «Φίλη χελώνα, ο αετός
εκμεταλλεύεται την καλοσύνη σου, καθώς μετά από κάθε επίσκεψή του πετάει
μακριά γελώντας: «Χα, χα! Μπορώ να απολαμβάνω την φιλοξενία της χελώνας στη
γη, αλλά εκείνη δεν θα μπορέσει ποτέ να απολαύσει τη δική μου, αφού η φωλιά
μου βρίσκεται στην κορυφή του δέντρου». Την επόμενη φορά που ο αετός θα σε
επισκεφθεί, πες του «Δώσε μου μία νεροκολοκύθα και θα στείλω φαγητό στη
γυναίκα σου και στα παιδιά σου».
Ο αετός έφερε μία νεροκολοκύθα, απόλαυσε το φαγοπότι, και καθώς
έφευγε φώναξε πίσω του: «Θα σε φωνάξω μετά για το δώρο της γυναίκας μου».
Ο αετός πέταξε μακριά γελώντας μόνος του όπως συνήθως: «Χα, χα! Απόλαυσα το
φαγητό της χελώνας, αλλά εκείνη δεν θα μπορέσει ποτέ να φτάσει την φωλιά μου
για να απολαύσει το δικό μου». Ο βάτραχος ήρθε τότε και είπε: «Τώρα, χελώνα,
μπες μέσα στη νεροκολοκύθα. Η γυναίκα σου θα σε σκεπάσει με φρέσκο φαγητό
και ο αετός θα σε πάρει μαζί του στη φωλιά του ψηλά στο δέντρο».
Ο αετός επέστρεψε και το ταίρι της χελώνας του είπε: «Ο άντρας μου έφυγε μακριά
αλλά άφησε πίσω τη νεροκολοκύθα γεμάτη με φαγητό για την οικογένειά σου».
Ο αετός πέταξε μακριά με τη νεροκολοκύθα, με την υποψία ότι η χελώνα βρισκόταν
μέσα. Η χελώνα μπορούσε να ακούσει κάθε λέξη καθώς ο αετός γελούσε: «Χα, χα!
Μοιράζομαι το φαγητό της χελώνας αλλά δεν θα μπορέσει ποτέ να έρθει στη φωλιά
μου και να απολαύσει το δικό μου».
Καθώς η νεροκολοκύθα άδειασε στην φωλιά του αετού, η χελώνα βγήκε από
μέσα και είπε: «Φίλε αετέ, επισκέπτεσαι τόσο συχνά το σπίτι μου που σκέφθηκα ότι
θα ήταν ωραία να απολαύσω και εγώ τη δική σου φιλοξενία».
Ο αετός εξαγριώθηκε. «Θα βγάλω τη σάρκα από τα κοκάλα σου λίγη- λίγη».
Αλλά κατάφερε να πληγώσει μόνο το ράμφος του χτυπώντας το καβούκι της
χελώνας.
Αραβικό άλογο...μύθοι και θρύλοι
27
Όταν ο Θεός δημιούργησε το άλογο είπε σε αυτό το μοναδικό πλάσμα: Σε
έπλασα όπως δεν έχω δημιουργήσει κανένα άλλο πλάσμα. Όλοι οι θησαυροί της
γης βρίσκονται ανάμεσα στα μάτια σου. Εσύ θα μεταφέρεις τους φίλους μου στην
πλάτη σου. Η σέλα σου θα είναι το κάθισμα για την προσευχή προς εμένα. Και εσύ
θα πετάς χωρίς φτερά και θα κατακτάς χωρίς να κρατάς ξίφος. – Από το Κοράνι
Η Αραβική φυλή είναι η αρχαιότερη φυλή αλόγων. Η δύναμη των Αραβικών
αλόγων, το κουράγιο και η αφοσίωσή τους είναι θρυλική. Ήταν άλογα πολέμου που
χρησιμοποιούνταν από τους Ασσύριους, Χιτίτες και Αιγύπτιους. Συμμετείχαν σε
Σταυροφορίες, ενώ και το διάσημο άλογο του Ναπολέοντα, ο Marengo, ήταν
Αραβικό.
Σύμφωνα με μύθο των Βεδουίνων, ο Allah δημιούργησε το άλογο από τους
τέσσερις άνεμους. Προίκισε το ζώο με πνεύμα από το Βορρά, δύναμη από το Νότο,
ταχύτητα από την Ανατολή και εξυπνάδα από τη Δύση. Σύμφωνα με άλλες εκδοχές
της ίδιας ιστορίας, το άλογο προήλθε από τον άνεμο του Νότου.
Κάποιοι αποδίδουν τη δημιουργία της Αραβικής φυλής σε έναν απόγονο του
Νόα που κατάφερε να εξημερώσει τα άλογα αυτά. Άλλοι λένε ότι ο Allah έδωσε
αυτό το άλογο στον Ishmael, γιο του Abraham. Ο άγγελος Γαβριήλ κατέβηκε από τον
ουρανό μέσα σε στρόβιλο καταιγίδας. Μετά από διαταγή του αγγέλου, η ομίχλη και
η σκόνη έφτιαξαν το πρώτο Αραβικό άλογο, τον επιβήτορα Kuhaylah, ("Drinker of
the Wind").
Ινδία...Μύθος για τη δημιουργία του κόσμου
Ο Θεός έφτιαξε τον κόσμο, τα δέντρα και τα έρποντα πλάσματα πρώτα από
όλα. Έπειτα έφτιαξε έναν άντρα και μία γυναίκα, πλάθοντας τα σώματά τους από
πηλό.
Κάθε νύχτα, αφού ο Θεός τελείωνε τη δουλειά του και πήγαινε για ύπνο, ένα
μεγάλο φίδι παρουσιαζόταν και καταβρόχθιζε τα δύο ομοιώματά του. Αυτό συνέβη
πολλές φορές μέχρι που ο Θεός έφτασε στα όριά του. Είχε κουραστεί να δουλεύει
τόσο σκληρά και να έρχεται το φίδι και να τα καταστρέφει όλα. Ήταν
αποφασισμένος να δώσει λύση στο πρόβλημα. Ένα πρωί ξύπνησε νωρίς, έφτιαξε
28
ένα σκύλο από πηλό και του έδωσε ζωή. Εκείνη τη νύχτα όταν ετοίμασε το αρσενικό
και θηλυκό ομοίωμα και τα έβαλε δίπλα-δίπλα, έβαλε το σκύλο να τους προσέχει.
Όταν ήρθε το φίδι, ο σκύλος γάβγισε και έτσι το φίδι τρόμαξε και έφυγε μακριά.
Αυτός είναι και ο λόγος που ακόμα και σήμερα, όταν ένας άνθρωπος πεθαίνει, τα
σκυλιά αρχίζουν να γαβγίζουν.
Οι άνθρωποι θεωρούν ότι ο Θεός κοιμάται βαθιά στις μέρες μας, ή ότι το
φίδι είναι πιο τολμηρό, γι’ αυτό και οι άνθρωποι πεθαίνουν και τα σκυλιά δεν
γαβγίζουν. Εάν ο Θεός δεν κοιμόταν, δεν θα υπήρχε αρρώστια και θάνατος.
Πιστεύουν ακόμα ότι όταν ο Θεός κοιμάται έρχεται το φίδι και μας οδηγεί στο
θάνατο.
Η Befana, η γριά μάγισσα, της Ιταλίας
Ο μύθος του Babbo Natale (Άγιος Βασίλης) παρουσιάστηκε στην Ιταλία κατά
το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο, υπάρχει μία ακόμα αρχαιότερη (και πιο
δημοφιλής) Ιταλική Χριστουγεννιάτικη παράδοση που έχει τις ρίζες της πίσω στον
13ο αιώνα: ο μύθος της γνωστής “La Befana”.
Προερχόμενη από τη λέξη Θεοφάνεια, ο μύθος της “La Befana” λέει ότι
υπήρχε κάποτε μία γριά μάγισσα με μεγάλη κόκκινη μύτη και μία μικρή καμπούρα,
που φορούσε μία ζακέτα με χρωματιστά μπαλώματα. Συχνά απεικονίζεται να κρατά
μία σκούπα.
Ο μύθος αναφέρει ότι τη 12η νύχτα των Χριστουγέννων (στις 5 Ιανουαρίου)
οι 3 Μάγοι στην αναζήτησή τους για τον μικρό Ιησού, ρώτησαν τη “La Befana” αν
μπορούσε να τους βοηθήσει. Αρχικά εκείνη αρνήθηκε, λέγοντάς τους ότι είχε
πολλές δουλειές να κάνει. Αργότερα άλλαξε γνώμη και έψαξε να βρει τους 3
Μάγους και τον μικρό Ιησού, αλλά δεν τα κατάφερε.
Επομένως, κάθε χρόνο, τη νύχτα της 5ης Ιανουαρίου, η “La Befana”, θα
ταξιδέψει με τη μαγική της σκούπα, σε κάθε σπίτι στην Ιταλία προς αναζήτηση του
μικρού Ιησού φέρνοντας δώρα. Θα σκαρφαλώσει μέσα στις καμινάδες, φέρνοντας
γλυκά (“caramele”) ή φρούτα στα παιδιά που ήταν φρόνιμα και κάρβουνο
(“carbone”), κρεμμύδια ή σκόρδο στα παιδιά που ήταν άτακτα. Τα παιδιά θα
αφήσουν τις κάλτσες τους, και κάποιες φορές και τα παπούτσια τους, ελπίζοντας ότι
29
το πρωινό της 6ης Ιανουαρίου θα βρουν μέσα σε αυτά γλυκά “caramele”. Σύμφωνα
με την χριστουγεννιάτικη παράδοση πολλά παιδιά θα αφήσουν σημειώματα στη “La
Befana” , ακόμα και φαγητό ή κρασί για εκείνη (λουκάνικα και μπρόκολο σε κάποια
μέρη της Ιταλίας).
Ένα ακόμη έθιμο τηρείται στην Ιταλία, σύμφωνα με το οποίο πολλά
καταστήματα πουλούν κάλτσες, κυρίως κόκκινες, αλλά στο χρώμα της άμμου, τις
οποίες τα παιδιά κρεμούν για τη “La Befana”. Πρόκειται για ένα παραμύθι με την
καλή και την κακή μάγισσα, ανάλογα με το πως συμπεριφέρθηκαν τα παιδιά μέσα
στον χρόνο. Αφού έρθει η μάγισσα, γίνονται πάρτυ και οι Ιταλοί γιορτάζουν με την
οικογένειά τους και τους φίλους πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι.
Ακολουθεί ένα Ιταλικό παιδικό τραγούδι το οποίο τα παιδιά τραγουδούν για την “La
Befana”
La Befana vien di notte
con le scarpe tutte rotte
col cappello alla romana
viva viva la Befana!
Μετάφραση κατά προσέγγιση...
Η Befana έρχεται τη νύχτα
φορώντας χαλασμένα παπούτσια
με ιταλικό καπέλο
να ζήσει η Befana!
Μύθος της Κίνας
Ο Huang Di, ο αρχαίος Κίτρινος Αυτοκράτορας, στήθηκε γενναία επικεφαλής
του στρατού του, που αποτελούνταν από θεούς, αρκούδες, τίγρεις και
λεοπαρδάλεις. Στην άλλη άκρη του πεδίου μάχης πρόβαλε ο γίγαντας που είχε
κέρατα βοδιού Chi You, υποστηριζόμενος από το στρατό δαιμόνων.
30
Ο Huang Di είχε έρθει για να υπερασπιστεί τον αυτοκρατορικό του θρόνο και
ο Chi You για να τον διεκδικήσει.
Ο Chi You φτερνίστηκε δυνατά και ένα χοντρό, άσπρο σύννεφο ομίχλης
κάλυψε το πεδίο μάχης. Κανείς δεν μπορούσε να δει τίποτα. Ο στρατός του Huang
Di επιτέθηκε στα τυφλά μέχρι που ο ευφυής στρατηγός τους τούς περικύκλωσε. Ο
Huang Di συγκέντρωσε τους επιζώντες και δραπέτευσε.
Ο Chi You εξοργίστηκε. Ο θυμωμένος γίγαντας κάλεσε τους δαίμονες να τον
βοηθήσουν. Οι άνεμοι φύσηξαν μανιασμένα. Ο ουρανός μαύρισε και μία
θυελλώδης βροχή έπεσε πάνω από το πεδίο μάχης. Ο στρατός του Αυτοκράτορα
πνιγόταν.
Ο Huang Di κάλεσε σε βοήθεια το πιο δυνατό του όπλο— την κόρη του Ba. Η
Ba δρασκέλισε μέσα στην πλημμύρα. Μία τρομερή ζέστη βγήκε από το σώμα της
και στέγνωσε τα νερά. Ο Huang Di τότε έφτιαξε ένα τύμπανο από το δέρμα ενός
θαλάσσιου τέρατος. Όταν το χτύπησε με τα τεράστια δυνατά τυμπανόξυλα, μία
τρομερή βροντή τράνταξε τα βουνά. Ο στρατός του Chi You παρέλυσε από τον φόβο
του και με αυτό τον τρόπο οι στρατιώτες του Αυτοκράτορα ρίχτηκαν στη νίκη!
Η Κίνα έχει τον αρχαιότερο πολιτισμό στον κόσμο. Οι πρώτοι μύθοι της
χρονολογούνται πριν από παραπάνω από 4,000 χρόνια, αλλά οι μυθολογίες της
παραμένουν πάντα ίδιες. Ονόματα, θέσεις, και η σπουδαιότητα των Κινέζικων
θεοτήτων ήταν άρρηκτα συνδεδεμένες με τις αρχές διακυβέρνησης μίας περιοχής ή
περιόδου. Το μεγαλύτερο μέρος της πρώιμης Κινεζικής ιστορίας συνδέεται με τη
μυθική του ιστορία. Η γραμμή μεταξύ των μυθικών ηγετών, όπως ο Huang Di, και
των ιστορικών μορφών είναι συχνά πολύ θαμπή. Η αρχαία Κινέζικη μυθολογία
αργότερα μετατράπηκε όπως εξαπλώθηκε στις θρησκείες των Ταοϊστών, του
Κομφούκιου και των Βουδιστών.
Κροκόδειλος...Μύθος της Αιγύπτου
Ένα πρωινό, ενώ ο Hamut και η αδερφή του Nekatu, δύο παιδιά από την
Αίγυπτο, έπαιζαν συνάντησαν ένα μωρό κροκόδειλο. Κάθε μέρα το τάιζαν και
κολυμπούσαν μαζί του στον Ποταμό Νείλο.
31
Μία μέρα η Nekatu και ο Hamut βρήκαν μία βάρκα. Ανέβηκαν πάνω και κρύφτηκαν
από το πλήρωμα. Μέχρι το επόμενο πρωί είχαν φτάσει εκατοντάδες χιλιόμετρα
μακριά από το χωριό τους. Όταν ανακαλύφθηκαν από το πλήρωμα ο καπετάνιος
έπιασε λιμάνι προσπαθώντας να βρει κάποιο φιλικό σπίτι να τους φιλοξενήσει, ενώ
αγγελιοφόροι επέστρεψαν στο χωριό για να ενημερώσουν την οικογένειά τους για
το που βρίσκονταν. Ο φίλος του καπετάνιου που φιλοξένησε τα δύο παιδιά έτυχε να
είναι γλύπτης και έτσι άρχισε να μαθαίνει στον Hamut να σκαλίζει αγάλματα.
Δεν άργησε και η Nekatu να μάθει να σχεδιάζει και να ζωγραφίζει. Οι χωρικοί
ένιωσαν δέος για το ταλέντο των παιδιών. Ο γλύπτης είχε αναλάβει να δουλέψει σε
μια υπόγεια πυραμίδα και ζήτησε από τα παιδιά να τον βοηθήσουν στη διακόσμηση
των τοίχων. Μία μέρα ο βασιλιάς επισκέφθηκε τον τύμβο και έμεινε έκπληκτος με
τη δουλειά που είχαν κάνει τα παιδιά. Θυμήθηκε ότι τα γενέθλια της γυναίκας του
πλησίαζαν και ζήτησε από τα παιδιά να σχεδιάσουν ένα δώρο για εκείνη, κάτι πολύ
σπάνιο και ξεχωριστό. Τα παιδιά ξεκίνησαν να δουλεύουν και μέχρι την ημέρα του
εορτασμού για τα γενέθλια της βασίλισσας είχαν ολοκληρώσει το σπάνιο και
πολύτιμο δώρο.
Έτσι παρουσιάστηκαν ενώπιον της βασίλισσας για τα αποκαλυπτήρια του δώρου.
Εκείνη ευχαριστήθηκε τόσο πολύ που προσκάλεσε τον Hamut και τη Nekatu στο
τραπέζι τους. Από το γεγονός αυτό κέρδισαν απεριόριστη φήμη, αλλά τα ίδια
παρέμειναν μετριόφρονα και ντροπαλά.
Ωστόσο, κάποιοι κακοί άνθρωποι, γνωρίζοντας το ταλέντο τους τα απήγαγαν και τα
οδήγησαν με μία βάρκα σε ξένα λιμάνια για να ζητήσουν λύτρα. Τότε έφθασε η
παλίρροια και η βάρκα βούλιαξε στα φουρτουνιασμένα κύματα.
Ευτυχώς όμως τα παιδιά σώθηκαν καθώς ο παλιός τους φίλος ο Κροκόδειλος ήρθε
και τα βρήκε και τα οδήγησε με ασφάλεια στο σπίτι τους.
Μύθος Κεντρικής Αμερικής
Ο Κετζαλκοάτλ ήταν πολύ εντυπωσιακός. Ήταν ψηλός και με ανοιχτόχρωμο δέρμα.
Τα μάτια του ήταν σκοτεινά και η φωνή του ταξίδευε πολύ μακριά. Ήταν ο
αγαπημένος θεός, με την ονομασία «Φίδι με Φτερά», ο θεός που έδωσε στους
ανθρώπους τη γνώση, τους νόμους και το αρχαίο ημερολόγιο, σύμφωνα με το
οποίο όλα μπορούν να αποκαλυφθούν ή να ερμηνευθούν.
32
Ο Κετζαλκοάτλ ήταν το πνεύμα της αγάπης, η δύναμη της ζωής. Αηδίαζε με τις ζωές
που χάνονταν προς τιμήν του. Δεν δεχόταν τις ανθρωποθυσίες και θύμωνε με τον
αιώνιο εχθρό του τον Tezcatlipoca. Ο τελευταίος, ήταν αιμοδιψής θεός που
αποκάλυψε στον φιλάνθρωπο θεό τον μαγικό του καθρέπτη. Ο Κετζαλκοάτλ
ταράχτηκε όταν είδε το γερασμένο και κρεμασμένο πρόσωπό του. Τότε ο
Tezcatlipoca έντυσε τον Κετζαλκοάτλ με έναν αστραφτερό, πλουμιστό μανδύα και
μία μάσκα. Ο δαιμόνιος θεός ξεγέλασε τον καλό θεό και τον μέθυσε τόσο πολύ που
κοιμήθηκε με την ίδια του την αδερφή.
Όταν ο Κετζαλκοάτλ ξύπνησε, ήταν γεμάτος τύψεις. Ξάπλωσε πάνω σε ένα πέτρινο
κουτί για τέσσερις ημέρες για να τιμωρήσει τον εαυτό του. Ο θεός ένιωσε τόσο
ανάξιος, που διέταξε τους πιστούς του να κάψουν το παλάτι του και να
εγκαταλείψουν την πόλη. Τότε ο Κετζαλκοάτλ έβαλε φωτιά στην ίδια του τη νεκρική
πυρά και πήδηξε μέσα. Πανέμορφα πουλιά πετάχτηκαν μέσα από τις στάχτες του.
Παρόλο που κάποιοι αναφέρουν ότι ο θεός έβαλε τον φιδίσιο με φτερά μανδύα του
και τη βασιλική μάσκα του και απέπλευσε πάνω σε μία σχεδία από φίδια. Ακόμα
περιμένουν την επιστροφή του.
Ολμέκοι, Μάγια, Aζτέκοι, και άλλες αρχαίες φυλές από το Μεξικό και την Κεντρική
Αμερική ήταν περίπλοκη μυθολογία που περιλάμβανε την καταστροφή του κόσμου
και την αναγέννηση του. Πολλοί από τους θεούς και τις θεές τους είχαν διττή φύση.
Αυτές οι θεότητες μπορούσαν να έχουν αρσενική και θηλυκή πλευρά. Ακόμα και ο
προστατευτικός, αγαπητός θεός όπως ήταν ο Κετζαλκοάτλ, είχε μία σκοτεινή, βίαιη
μορφή.
Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΛΒΑΙΣ
Το εντελβάις, που λέγεται και αστέρι των
Άλπεων, είναι ένα λουλουδάκι άγνωστο στην Ελλάδα. Το βρίσκει κανείς στις Άλπεις,
στις απότομες πλαγιές, ανάμεσα στους βράχους και τα χιόνια. Μοιάζει με ασημένιο
αστεράκι, χωρίς καθόλου άρωμα. Στην Ελβετία υπάρχει ένας θρύλος για το
εντελβάις, που τον διηγούνται οι κάτοικοι της όμορφης αυτής και σχεδόν πάντα
χιονισμένης χώρας της Ευρώπης.
Υπήρχε κάποτε στην πιο ψηλή βουνοκορφή, ανάμεσα στα χιόνια και τα σύννεφα
,ένας πύργος όπου έμενε η βασίλισσα του χιονιού .Ήταν πολύ όμορφη ,ντυμένη
πάντα στα λευκά, με ξανθά μαλλιά ,σχεδόν διάφανη. Την υπηρετούσαν μερικά
33
ξωτικά ,κάτι πλάσματα σαν νάνοι, αλλά με σκληρή και άπονη καρδιά. Αλλά και η
καρδιά της βασίλισσας του χιονιού ήταν σκληρή και ψυχρή , σαν τον πάγο.
Πολλοί κυνηγοί των Άλπεων είχαν ακούσει για τον πύργο και τη βασίλισσα του
χιονιού και είχαν την περιέργεια να τη γνωρίσουν. Μερικοί από αυτούς κατάφεραν
να σκαρφαλώσουν στις απότομες, τις χιονισμένες και επικίνδυνες βουνοκορφές και
να φτάσουν κοντά στον πύργο. Μα δεν μπόρεσαν να δουν τη βασίλισσα του
χιονιού. Τα ξωτικά τους προλάβαιναν πάντα, ορμούσαν καταπάνω τους και τους
γκρέμιζαν χωρίς οίκτο στα βαθιά και παγωμένα βάραθρα. Αλλά και η όμορφη
βασίλισσά τους δεν αισθανόταν κανένα οίκτο γι΄αυτούς τους δυστυχισμένους
κυνηγούς. Ποτέ δεν είχε πονέσει η ψυχρή καρδιά της για τη σκληρή μοίρα εκείνων
που πέθαιναν για χάρη της.
Κάποτε, ένας νέος, όμορφος και ανδρείος κυνηγός, αποφάσισε να δοκιμάσει κι
αυτός την τύχη του. Ν΄ ανεβεί στην πιο ψηλή κορυφή των Άλπεων για να
συναντήσει τη βασίλισσα του χιονιού, που έλεγαν πως σαν τη δική της ομορφιά δεν
είχε αντικρίσει ποτέ ανθρώπου μάτι σε άλλη γυναίκα. Οι φίλοι του τον
συμβούλεψαν να μην πάει υπενθυμίζοντάς του την τύχη των προηγούμενων που
προσπάθησαν αλλά ο νεαρός ήταν γεμάτος πείσμα και θάρρος και δεν άκουσε τις
συμβουλές.
Έτσι, ξεκίνησε ένα πρωί και άρχισε να σκαρφαλώνει με υπομονή στις απότομες
πλαγιές. Και να που, αρκετές ώρες αργότερα και αποκαμωμένος από την κούραση,
κατάφερε να φτάσει κοντά στην πιο ψηλή κορυφή. Και τότε, αντίκρισαν τα μάτια
του έναν κάτασπρο λαμπρό πύργο! Επιτέλους τον είχε βρει! Εκείνη τη στιγμή άνοιξε
μια πόρτα του πύργου και βγήκε μια πεντάμορφη γυναίκα. Ήταν τόσο όμορφη που
του
έκοψε
την
ανάσα...
Ήταν
η
βασίλισσα
του
χιονιού!
Δεν άργησε να πάρει κι εκείνη είδηση τον κυνηγό και προχώρησε με λίγο δισταγμό
προς το μέρος του. Ύστερα σταμάτησε λίγα μέτρα μακριά του και τον κοίταζε με
περιέργεια και ενδιαφέρον. Ο νεαρός κυνηγός όταν συνήλθε κάπως από την
ταραχή, τη συγκίνηση και το θαυμασμό του, αποφάσισε να προχωρήσει μερικά
βήματα ακόμα και να της μιλήσει, αλλά δεν πρόλαβε ο δυστυχισμένος. Τα
καταραμένα τα ξωτικά τον πήραν είδηση, όρμησαν ξαφνικά όλα καταπάνω του με
άγριες κραυγές και πριν εκείνος μπορέσει να αμυνθεί, τον έσπρωξαν και τον έριξαν
κάτω από το βράχο...
Ο άτυχος νέος χτύπησε άσχημα στο κεφάλι του και ξεψύχησε αμέσως...
Η βασίλισσα του χιονιού .όταν απομακρύνθηκαν τα ξωτικά, προχώρησε προς το
μέρος του νεκρού νέου. Έφτασε κοντά του και στάθηκε να τον κοιτάξει. Για πρώτη
φορά η καρδιά της δοκίμαζε τη θλίψη και τον οίκτο. Για πρώτη φορά ο πόνος, αυτό
το άγνωστο για κείνη αίσθημα, έλιωσε τον πάγο που είχε σκεπάσει την καρδιά της.
Πόσο λυπόταν αυτό το όμορφο παλικάρι που σκοτώθηκε για χάρη της και πόσο
μισούσε τα καταραμένα τα ξωτικά!
34
Από τα μάτια της κύλησαν για πρώτη φορά χοντρά δάκρυα και σκόρπισαν πάνω στα
χιόνια και τους βράχους...Αυτά τα δάκρυα έγιναν μικρά λουλουδάκια, σαν
αστεράκια, με ασημένια και απαλά σαν βελούδο πέταλα. Είναι τα εντελβάις. Από τη
μέρα εκείνη χάθηκε η βασίλισσα του χιονιού, χάθηκαν και τα ξωτικά κι έγινε
άφαντος ο λευκός πύργος τους. Το μόνο που έμεινε είναι ο θρύλος του εντελβάις,
του μικρού αυτού λουλουδιού που οι κάτοικοι των Άλπεων δυσκολεύονται πολύ να
το βρουν, γιατί λένε πως φέρνει τύχη σε όποιον το κρατάει πάνω του...
St Michael’s Mount, Κορνουάλη, Μεγάλη Βρετανία
Το St Michael’s Mount είναι ένα μικρό παλιρροϊκό νησί κοντά στις ακτές της
Κορνουάλης. Ο μύθος λέει πως είναι δημιούργημα του γίγαντα Cormoran, σκοπός
του ήταν να χτίσει μια οχυρωμένη κατοικία από όπου θα μπορούσε να τρομοκρατεί
όσους ζούσαν στο παραθαλάσσιο χωριό της Marazion. Όμως, ένα βράδυ, ένας από
τους ντόπιους, ο γενναίος Τζακ παρείσφρησε στο νησί, έσκαψε μια τρύπα και την
κάλυψε με άχυρα. Ο Τζακ ξύπνησε τον Cormoran και τον παγίδευσε στην τρύπα
χωρίς να μπορέσει ποτέ να δραπετεύσει. Περπατήστε μέχρι το St Michael’s Mount
και δείτε την τρύπα του Τζακ. Λέγεται, ότι μπορείτε ακόμα να ακούσετε να χτυπάει
η καρδιά του γίγαντα.
Το τέρας του Λοχ Νες - Ιρλανδία
Ένας από τους πιο πολυσυζητημένους και διάσημους θρύλους στον κόσμο είναι
αυτός του τέρατος του Λοχ Νες. Μάλιστα ακόμα και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι
που είναι πεπεισμένοι ότι στα νερά της λίμνης Νες στη Σκοτία, ζει ένα μυστηριώδες,
τεράστιο ον, το οποίο αποκαλούν Νέσυ. Πόση αλήθεια όμως κρύβεται πίσω από το
θρύλο;
35
Η πρώτη αναφορά για την ύπαρξη αυτού του τέρατος μας ταξιδεύει πολλά χρόνια
πίσω, στον 6ο αιώνα μ.Χ. Ο θρύλος λέει ότι ένα ανοιξιάτικο πρωινό ένας μαθητής
του ιεραπόστολου Aγίου Κολούμπα θέλησε να διασχίσει τη λίμνη για να φέρει από
την απέναντι όχθη μία βάρκα για το δάσκαλό του. Κάπου στα μισά της διαδρομής
εμφανίστηκε το τέρας και ετοιμάστηκε να του επιτεθεί. Τότε, ο Άγιος Κολούμπα με
βροντερή φωνή του είπε: «Μην σκεφτείς να προχωρήσεις, ούτε να αγγίξεις αυτό
τον άνθρωπο. Γρήγορα κάνε πίσω» και πράγματι η Νέσυ υπάκουσε και βυθίστηκε
ξανά στα νερά της λίμνης.
Από τότε δεν ήταν λίγοι εκείνοι που υποστήριζαν ότι είδαν το τέρας με τα μάτια
τους. Μάλιστα το 1934, ένας γιατρός, ο Ρόμπερτ Γουίλσον, εμφάνισε μια
φωτογραφία του τέρατος! Βεβαίως μετά από χρόνια αποδείχτηκε ότι η φωτογραφία
ήταν πλαστή και ο γιος του κύριου Γουίλσον παραδέχτηκε ότι δεν ήταν τίποτε άλλο,
παρά ένα κακόγουστο αστείο του πατέρα του.
Ακόμα όμως και στις μέρες μας, υπάρχουν μαρτυρίες ανθρώπων που ορκίζονται ότι
έχουν δει το τέρας! Βεβαίως, αν τους πιστέψουμε, σημαίνει ότι η Νέσυ είναι
εφτάψυχη, γιατί έχει καταφέρει να επιβιώσει για περισσότερους από 15 αιώνες! Τι
συμβαίνει όμως πραγματικά; Είναι δυνατόν όλοι αυτοί οι άνθρωποι να λένε
ψέματα; Μία πρόσφατη έρευνα Βρετανών ειδικών ρίχνει φως στο μύθο και δίνει
μία πολύ σοβαρή εξήγηση για το τι ακριβώς κρύβεται πίσω από το περίφημο τέρας.
Οι επιστήμονες μελέτησαν τις παλίρροιες της διάσημης σκοτσέζικης λίμνης και
διαπίστωσαν ότι έχουν κάποια χαρακτηριστικά που δεν συναντώνται σε καμία άλλη
λίμνη της Δυτικής Ευρώπης. Συγκεκριμένα υποστηρίζουν ότι η έλξη της Σελήνης και
του Ήλιου ανασηκώνει την επιφάνεια της λίμνης κατά 1,5 χιλιοστό περίπου. Αυτό
έχει ως αποτέλεσμα μία ιδιαίτερη κίνηση στο νερό κι έτσι αν κάποιος παρατηρεί τη
λίμνη από απόσταση, νομίζει ότι βλέπει κάτι που θυμίζει τέρας με δύο καμπούρες!
Ακριβώς δηλαδή όπως λένε ότι μοιάζει η Νέσυ!
Οι γοργόνες
Τα παράξενα αυτά πλάσματα με τη μορφή γυναίκας από τον κορμό και πάνω και
ψαριού από τον κορμό και κάτω, έχουν πρωταγωνιστήσει σε εκατοντάδες
παραμύθια, ταινίες, αλλά και πίνακες. Οι γοργόνες είναι ίσως ένας από τους πιο
δημοφιλείς μύθους σε ολόκληρο τον κόσμο και συγκινούν μικρούς και μεγάλους.
Στην ελληνική Μυθολογία, οι Γοργόνες ήταν τρεις: η Σθενώ, η Ευρυάλη και η
Μέδουσα, και ήταν κόρες του Φόρκεως και της Κητούς. Ήταν θεότητες του νερού,
μόνο που σε αντίθεση με τα πιο πρόσφατα παραμύθια, οι αρχαίοι Έλληνες τις
φαντάζονταν πολύ πολύ άσχημες! Τόσο άσχημες που, για παράδειγμα, όποιος
αντίκριζε το πρόσωπο της Μέδουσας πέτρωνε από το φόβο του!
Το πιο εντυπωσιακό, όμως, χαρακτηριστικό με το μύθο της γοργόνας είναι ότι τον
συναντούμε σε πολλά μέρη του κόσμου και σε διαφορετικές εποχές. Στις
περισσότερες ιστορίες οι γοργόνες, όπως και οι σειρήνες, παρουσιάζονταν σαν
36
πανέμορφα πλάσματα με εξαίσια φωνή. Το τραγούδι τους μάγευε τους ψαράδες
και τους ναυτικούς και, στην προσπάθειά τους να τις πλησιάσουν, πνίγονταν.
Ανάλογα όμως με τον τόπο και την εποχή, οι μύθοι για τις γοργόνες διαφέρουν.
Στην Ελλάδα, ένας από τους γνωστότερους μύθους είναι αυτός της γοργόνας με το
όνομα «Θεσσαλονίκη». Η Θεσσαλονίκη ήταν αδελφή του Μέγα Αλέξανδρου και
μετά το θάνατό της έγινε γοργόνα. Ζούσε στο Αιγαίο Πέλαγος και όποτε
συναντούσε ένα πλοίο ρωτούσε τους ναυτικούς: «Ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος;». Αν
οι ναυτικοί έδιναν τη σωστή απάντηση, της έλεγαν δηλαδή «Ζει και βασιλεύει και
τον κόσμο κυριεύει», η γοργόνα χαιρόταν τόσο πολύ, που ηρεμούσε τα νερά και
τους ευχόταν καλό ταξίδι. Αν όμως οι ναυτικοί έδιναν οποιαδήποτε άλλη απάντηση,
η Θεσσαλονίκη οργιζόταν και ξεκινούσε μια τεράστια καταιγίδα!
Πέρα όμως από τους αρχαίους μύθους και στη μετέπειτα εποχή πολλοί ναυτικοί
ισχυρίζονταν ότι είχαν δει γοργόνες, ανάμεσά τους και ο Χριστόφορος Κολόμβος.
Φυσικά αυτό δεν ήταν αλήθεια. Το πιθανότερο είναι ότι έβλεπαν διάφορα υδρόβια
θηλαστικά, που ο τρόπος που κολυμπούν θυμίζει τον ανθρώπινο. Με την
περιορισμένη ορατότητα που είχαν τότε οι ναυτικοί, αλλά και τη βαθιά πίστη τους
στους μύθους, δεν δυσκολεύονταν να βγάλουν το συμπέρασμα ότι είχαν
συναντήσει τα μαγικά αυτά πλάσματα! Στις μέρες μας πια γνωρίζουμε πολύ καλά
ότι οι γοργόνες ζουν μόνο στη φαντασία μας!
Οι Νύμφες
Δεν είναι λίγες οι φορές που μύθοι της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας,
διατηρήθηκαν ζωντανοί στη νεότερη Ελληνική Παράδοση και μάλιστα, με ελάχιστες
διαφορές. Ένας από αυτούς είναι και ο μύθος των Νυμφών, που στα μεταγενέστερα
χρόνια τις αποκαλούσαν και Νεράιδες.
Οι Νύμφες -σύμφωνα με τη μυθολογία- ήταν όμορφες νεαρές γυναίκες, θεϊκής
καταγωγής, που ζούσαν μέσα στην άγρια φύση και συγκεκριμένα κοντά σε ποτάμια
και πηγές, όπου, δηλαδή, υπήρχε νερό. Ανάλογα με την κατοικία τους, χωρίζονταν
σε 3 κατηγορίες. Ήταν οι:
Ναϊάδες, που ζούσαν στα ποτάμια, Ορεστιάδες, που ζούσαν στα βουνά όπου
υπήρχαν πηγές, Δρυάδες, που ζούσαν στα μοναχικά δέντρα και τα λιβάδια.
Υπάρχουν πολλοί μύθοι που αναφέρονταν σε συγκεκριμένες Νύμφες. Ένας από
τους γνωστότερους είναι αυτός της Δάφνης. Ο Θεός Απόλλωνας ερωτεύτηκε
παράφορα την πανέμορφη νύμφη και την πολιορκούσε ασταμάτητα. Εκείνη όμως
όλο τον απέφευγε, καθώς δεν μοιραζόταν τα ίδια αισθήματα. Μία μέρα λοιπόν
βρήκε την ευκαιρία ο Απόλλωνας και άρχισε να την κυνηγάει. Μόλις άρχισε να την
πλησιάζει, η Δάφνη τρομαγμένη παρακάλεσε τη μητέρα της, τη Γαία, να την
βοηθήσει. Πράγματι, η γη άνοιξε και κατάπιε τη Δάφνη, ενώ στη θέση της φύτρωσε
ένα πανέμορφο φυτό, η γνωστή σε όλους μας δάφνη.
37
Παρόλο που οι Νύμφες ήταν πολύ αγαπητές Θεότητες, με πολλά προτερήματα
(μπορούσαν για παράδειγμα να μαντεύουν το μέλλον, αλλά και να θεραπεύουν
ασθένειες), ήταν ελαφρώς επικίνδυνες κάτω από ορισμένες συνθήκες. Το μπάνιο
τους για παράδειγμα… ήταν ιερό! Αν κάποιος θνητός τολμούσε να κοιτάξει μια
Νύμφη την ώρα που έκανε το μπάνιο της στην πηγή, έχανε αυτόματα τα λογικά του!
Στη σύγχρονη ελληνική παράδοση οι Νύμφες -ή αλλιώς νεράιδες- ήταν ακόμα πιο
επικίνδυνες. Οι άνθρωποι κινδύνευαν να τρελαθούν αν πλησίαζαν τις πηγές τους,
αν τις έβλεπαν να χορεύουν, ακόμα κι αν άκουγαν το τραγούδι τους!
Οι ιστορίες με τις νεράιδες εξακολουθούν να μας συγκινούν, παρόλο που πια
ξέρουμε ότι είναι πλάσματα της φαντασίας. Ευτυχώς, γιατί έτσι μπορούμε να
απολαμβάνουμε ξέγνοιαστοι το δροσερό νερό των πηγών!
Θρύλοι για το Βόρειο Σέλας
Οι περισσότεροι μύθοι και θρύλοι, δεν ήταν παρά μία προσπάθεια να εξηγήσουν οι
άνθρωποι τα φυσικά φαινόμενα που τους εντυπωσίαζαν, αλλά δεν είχαν τα
απαραίτητα μέσα για να τα κατανοήσουν επιστημονικά. Ένα από τα πιο θεαματικά
φαινόμενα του πλανήτη μας είναι το «Σέλας», το οποίο έχει γεννήσει δεκάδες
θρύλους! Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Τι είναι το Σέλας; Πρόκειται
για ένα φωτεινό, ουράνιο φαινόμενο που παρατηρείται στις πολικές περιοχές του
πλανήτη. Το Σέλας εμφανίζεται ξαφνικά στον ουρανό και έχει τη μορφή ποικίλων
χρωμάτων και σχημάτων που μεταμορφώνονται συνεχώς. Η διάρκειά του δεν
ξεπερνά τις 6 ώρες. Οι Αρχαίοι Νορβηγοί πίστευαν ότι το Βόρειο Σέλας έπαιρνε μαζί
του τις ηλικιωμένες γυναίκες που ήταν ανύπαντρες. Οι Ινδιάνοι πάλι, θεωρούσαν
ότι το Σέλας ήταν κάτι πιο ευχάριστο. Θεωρούσαν ότι ήταν οι θεοί που χόρευαν
πάνω από το στερέωμα. Οι Εσκιμώοι έτρεφαν ιδιαίτερο σεβασμό στο Σέλας, γιατί
πίστευαν ότι ήταν οι ψυχές των νεκρών που προσπαθούσαν να έρθουν σε επαφή
μαζί τους, ενώ οι Φιλανδοί υποστήριζαν ότι ήταν άγγελοι που πολεμούσαν
κρατώντας αναμμένους πυρσούς. Στην λαϊκή παράδοση της Δανίας συναντούμε
έναν από τους πιο ιδιαίτερους θρύλους για το φαινόμενο. Το Σέλας ήταν, λέει, ένα
κοπάδι από κύκνους που πετώντας προς το Βορά, παγιδεύτηκαν μέσα στους
πάγους. Στην προσπάθειά τους να απελευθερωθούν, τίναζαν τα φτερά τους και
δημιουργούσαν αντανακλάσεις στον ουρανό. Θρύλους για το Σέλας είχαν
δημιουργήσει επίσης οι Λάπωνες, οι Μαορί (οι πρώτοι κάτοικοι της Νέας
Ζηλανδίας) αλλά και οι Ινδιάνοι. Παρόλο που οι θρύλοι κρύβουν πάντα κάτι μαγικό,
που δεν μπορεί παρά να μας συγκινήσει, η πραγματικότητα για το Σέλας είναι
εξίσου ενδιαφέρουσα. Πρόκειται για ένα ρεύμα ηλεκτρονίων που προέρχονται από
τον Ήλιο και μπαίνουν στην ατμόσφαιρα της Γης. Αυτά τα ρεύματα σήμερα τα
ονομάζουμε «ηλιακούς ανέμους” και όσοι από εσάς είναι τυχεροί και καταφέρουν
να ταξιδέψουν σε έναν από τους πόλους της γης, ίσως απολαύσουν τον πολύχρωμο
χορό τους.
38
Ο μύθος της χαμένης Ατλαντίδος
Το μυστήριο της Ατλαντίδος αποτελεί τον πιο πολυσυζητημένο ίσως μύθο. Κανείς
ωστόσο δεν μπορεί να αποδείξει ότι υπήρξε και πού ακριβώς βρισκόταν. Παρ’ όλα
αυτά, ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η καταστροφή του Μινωικού
πολιτισμού και της αρχαίας Θήρας ταυτίζεται με τη χαμένη Ατλαντίδα…
Οι πρώτες γραπτές αναφορές για την Ατλαντίδα πηγάζουν από τον Αθηναίο
φιλόσοφο Πλάτωνα (427-347 π.Χ.), ο οποίος μας αφηγείται ότι οι Άτλαντες ήταν
ένας λαός με υπερφυσικές ικανότητες και θεϊκή καταγωγή, που ζούσαν ειρηνικά σε
ένα εύφορο νησί πέρα από τις Πύλες των Ηρακλειδών. Στην αρχαιότητα, οι
Ηράκλειες Πύλες ήταν τα στενά του Γιβραλτάρ, άρα πιθανότατα βρισκόταν κάπου
ανάμεσα στην Ευρώπη και την Αμερική. Όπως θα δούμε όμως παρακάτω, νεώτερα
στοιχεία έρχονται να ανατρέψουν τις αρχικές θεωρίες.
Όλα αυτά τα διδάχθηκε από τον Αιγύπτιο ιερέα Σάις, σε ένα ταξίδι στη μακρινή
Αίγυπτο και τα αφηγήθηκε στους μαθητές του Κριτία και Τιμαίο, στο έργο
«Ατλαντικός Λόγος». Ανάμεσα στα σπουδαία και θαυμαστά που άκουσε, ήταν ότι οι
Άτλαντες σταδιακά άρχισαν να χάνουν τη θεϊκή τους δύναμη. Όταν κυριεύτηκαν
από ανθρώπινες αδυναμίες (προς Κριτία 121β) αποφάσισαν να στραφούν ενάντια
σε άλλους εύπορους λαούς με σκοπό την υποταγή. Γι’ αυτό ταξίδεψαν προς τη
Μεσόγειο, ώσπου συναντήθηκαν με τους παντοδύναμους και γενναίους Αθηναίους,
από τους οποίους ηττήθηκαν για πρώτη φορά. Μετά από εξαντλητικές όμως μάχες,
οι Αθηναίοι τελικά λύγισαν. Οι Θεοί τότε εξοργίστηκαν με τους Άτλαντες κι
αποφάσισαν να τους τιμωρήσουν με παντοτινό αφανισμό. Τόσο μεγάλη ήταν η
οργή, που τους κατάστρεψαν μέσα σε μία μόνο νύχτα, αφήνοντας πίσω μόνο μάζες
από λάσπη και πυκνούς καπνούς.
Ο Κόμης Δράκουλας
Οι ιστορίες με βρικόλακες είναι άπειρες! Τόσο η λαϊκή παράδοση, όσο και πολλοί
σπουδαίοι συγγραφείς έχουν γοητευτεί από το μύθο των παράξενων αυτών
πλασμάτων και μέχρι τις μέρες μας, μάς αφηγούνται τις φανταστικές περιπέτειές
τους. Σίγουρα, ο πιο γνωστός και περιβόητος βρικόλακας είναι ο Κόμης Δράκουλας,
πρωταγωνιστής του βιβλίου «Δράκουλας» του Άγγλου συγγραφέα Μπραμ Στόκερ.
Ο Κόμης Δράκουλας -σύμφωνα με το βιβλίο- είναι ένας Ρουμάνος ευγενής, με
καλούς τρόπους και γοητευτική προσωπικότητα, αλλά και με ένα μεγάλο ελάττωμα:
τρέφεται με αίμα! Όπως όλοι οι βρικόλακες, έτσι και ο Κόμης, δεν μπορεί να δει το
φως του ήλιου και δεν πεθαίνει ποτέ, γιατί... είναι ήδη νεκρός! Η ιστορία ξεκινά
όταν ο Άγγλος δικηγόρος Τζόναθαν Χάρκερ ταξιδεύει στα Καρπάθια Όρη για να
συμβουλεύσει τον κόμη σχετικά με την αγορά ενός κτηρίου στο Λονδίνο. Ο
Δράκουλας φυλακίζει τον Χάρκερ στο κάστρο του και ξεκινά για την Αγγλία,
αναζητώντας αθώα θύματα, ανάμεσά τους και την αρραβωνιαστικιά του
δικηγόρου! Η ιστορία του Κόμη Δράκουλα έγινε πολύ σύντομα εξαιρετικά
δημοφιλής και αμέσως μετά την έκδοση του βιβλίου, ο αιμοβόρος ευγενής έγινε
μέρος της λαϊκής παράδοσης. Μάλιστα, στα Καρπάθια Όρη μπορεί κανείς να
επισκεφθεί το υποτιθέμενο κάστρο του, ενώ δεν έχουν σταματήσει να γεννιούνται
ιστορίες για τα φανταστικά θύματά του. Παρόλο που οι θρύλοι των βρικολάκων δεν
39
έχουν φυσικά κανένα ίχνος αλήθειας, ο Κόμης Δράκουλας ήταν ένα αληθινό
πρόσωπο! Ήταν ένας Ρουμάνος ευγενής, με το όνομα Βλαντ Τσέπες, αλλά ήταν
γνωστός και ως Βλαντ Ντράκουλα, επειδή το όνομα του πατέρα του ήταν
Ντρακουλ.. Ο Βλαντ, αν και γιος του κυβερνήτη της Βλαχίας, αντιμετώπισε από
παιδί τρομερές δυσκολίες. Στα 12 χρόνια του πιάστηκε όμηρος στην Τουρκία για 4
ολόκληρα χρόνια. Όταν τελικά ελευθερώθηκε έμαθε ότι ο πατέρας του και ο
αδερφός του είχαν σκοτωθεί. Ανέβηκε εκείνος στο θρόνο της Βλαχίας, περίπου το
1456, όμως η βασιλεία του δεν ήταν ήρεμη, καθώς οι πόλεμοι εκείνη την εποχή, μία
με τους Τούρκους και μία με τους Ούγγρους ήταν συνεχείς. Ο Βλαντ ήταν εξαιρετικά
σκληρός με τους εχθρούς του κι έτσι πολύ σύντομα το όνομα του έγινε συνώνυμο
της σκληρότητας και του φόβου. Γι' αυτό και αποτέλεσε την έμπνευση για τον
γνωστό βρικόλακα. Παρόλο που ο Δράκουλας δεν ήταν ο πιο φιλήσυχος άνθρωπος
του κόσμου, σίγουρα θα στενοχωριόταν βαθιά αν ήξερε ότι οι περισσότεροι
άνθρωποι στις μέρες μας τον θεωρούν έναν από τους πιο τρομερούς βρικόλακες!
Ο θρύλος του Tam O' Shanter
Μέχρι πρόσφατα, ένα μεγάλο πλοίο
λιμενίστηκε στο νεώριο του Γκρίνουιτς στο Λονδίνο. Ήταν ένα «πλοίο κουρευτική
μηχανή», δηλαδή ένα πλοίο με ψηλά κατάρτια και έντονες γραμμές,
κατασκευασμένες για μεγάλη ταχύτητα. Το πλοίο ναυπηγήθηκε στα μέσα του 19ου
αιώνα για τη μεταφορά τεΐου, μαλλιού και άλλων αγαθών σε όλους τους ωκεανούς.
Το πλοίο ονομαζόταν Cutty Sark και, σε πλήρες και έτοιμο να σαλπάρει , ήταν ένα
όμορφο θέαμα να το δει κανείς. Το πλοίο είχε, ως ξόανο του, μια νεαρή γυναίκα
ντυμένη μόνο με ένα κοντό νυχτικό. Αλλά ποιά ήταν αυτή η νεαρή γυναίκα και τι
σχέση έχει να κάνει με τον ωκεανό; Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό πρέπει
να προχωρήσουμε πολύ πιο πίσω στο χρόνο, σε ένα παλιό σκωτσέζικο μύθο για
έναν αγρότη που ονομάζεται Shanter Tam O ', ο οποίος έζησε σε ένα
απομακρυσμένο μέρος νοτιοδυτικά της Σκωτίας. Μια σκοτεινή και θυελλώδης
νύχτα, μετά από μια κουραστική μέρα στην αγορά, και μια ακόμη πιο βραδινή
συγκέντρωση στην αγαπημένη του Pub ,o Tam ανέβηκε με το αγαπημένο του
άλογο τη Meg και ξεκίνησε για το μακρύ δρόμο του γυρισμού, μέσα στην
σκοτεινή και βροχερή νύχτα στο Moor. Κάποια στιγμή αργότερα, γύρω στα
40
μεσάνυχτα, πλησίασε μια παλιά ερειπωμένη εκκλησία στο Alloway.Η εκκλησία ήταν
φημισμένη να είναι στοιχειωμένη και επίσης μια θέση όπου οι μάγισσες
συγκεντρώνονταν. Όπως ο ίδιος έσυρε κοντά στην ερειπωμένη εκκλησία, Tam
νόμιζε ότι άκουσε μια παράξενη μουσική και φαινόταν σαν να ήταν γεμάτη από
φως! ο Tam ο ίδιος πεπεισμένος ότι δεν ήταν φοβισμένος και δεν ήταν από
τους πιστούς του υπερφυσικού και ο ίδιος έφτασε το άλογό του προς τα εμπρός
έτσι ώστε να μπορεί να κοιτάξει μέσω των πλευρών των υπό κατάρρευση
παράθυρων γοτθικού ρυθμού και να ικανοποιήσει την περιέργειά του. Τι θέαμα
που είδε! Για υπάρχουν στο εσωτερικό του ναού χωρίς στέγη, χορεύοντας γύρω από
μια τεράστια φωτιά, ήταν ένα άντρο βρικολάκων μαγισσών και σκοτεινών
μάγων . Ο Tam κάθισε στο άλογό του, αγναντεύοντας τη θέα την άσχημη θέα των
ηλικιωμένων ανδρών και γυναικών . Στη συνέχεια, παρατήρησε ότι μία από αυτές
δεν ήταν γριά. Ήταν νέα και όμορφη και η ίδια πέταξε στο φυσικό περιβάλλον της
Σκωτίας χορούς με πλήρη εγκατάλειψη. Όπως χόρεψε, έριξε μακριά όλα τα ρούχα
της εκτός από ένα σύντομο μεσοφόρι γνωστή στη Σκωτία ως το Cutty Sark. Αυτή η
νεαρή μάγισσα λεγόταν Nannie. Ο Tam δεν ήξερε το όνομά της, το μόνο που ήξερε
ότι ήταν μια υπέροχη χορεύτρια και το μόνο που μπορούσα να δει ήταν μεγάλη
ομορφιά της. Καθώς έβλεπε, το χορό που γινόταν έγινε υπερβολικά σαγηνευτικός
και άγριος , ο Tam έδειχνε όλο και περισσότερο να μαγεύεται. Τελικά, ήταν τόσο
γοητευμένος με την ομορφιά και το χορό της που παρασύρθηκε και αυτός και
φώναξε ,Μπράβο" Cutty Sark! " Και σε μια στιγμή, η φωτιά έσβησε και στο
κατάμαυρο, οι μάγισσες και οι σκοτεινοί μάγοι φώναζαν με οργή ενάντια στον
άνθρωπο που είχε καταστρέψει το τελετουργικό τους. Θα χυθεί το αίμα σου
βέβηλε , φώναζαν θυμωμένα προς Tam, ουρλιάζοντας για εκδίκηση. Ο Tam, σε
απελπιστική φόβο για τη ζωή και την ψυχή του, κέντρισε Meg σε έναν αγώνα
δρόμου για να σώσει και τους δύο. Έθεσε Meg καλπάζοντας τρελά προς τη γέφυρα
σε όλη την Doon ποταμού, με τις μάγισσες ουρλιάζει στην καταδίωξη. Ο Tam ήξερε
ότι μάγισσες δεν θα μπορούσαν να διασχίσουν το τρεχούμενο νερό και αν θα
μπορούσε να διασχίζουν μόνο τον ακρογωνιαίο λίθο της γέφυρας θα είναι
ασφαλής. Η Meg συνειδητοποίησε κίνδυνο του κυρίου της και κάλπαζε
εξαγριωμένα για τη γέφυρα, αλλά η Nannie, επιταχύνοντας μπροστά από την ορδή
των μαγισσών, άρχισε να κερδίζει έδαφος πάνω τους. Ο Tam έριξε μια ματιά πίσω
και στον τρόμο, είδε την άγρια εικόνα να πλησιάζει με γοργό ρυθμό, φτάνοντας έξω
για τον αρπάξει. Η Meg, όμως, προέβη σε μια τελευταία απελπισμένη άλμα για την
ασφάλεια και διέσχισε το θεμέλιο λίθο με τον αφέντη της προσκόλληση στην πλάτη
της και άφησε τίποτα στο χέρι η Nannie, αλλά ένα μεγάλο κομμάτι του στην ουρά
της. Ο Tam ήταν ασφαλής και την ιστορία του χρησίμευσε ως προειδοποίηση προς
όλους εκείνους που θα μείνουν έξω πίνοντας αργά και πρέπει να διασχίσουν τη
δέσουν την ώρα μαγείας. Η Nannie πήγε για να γίνει μια φοβισμένη παρουσία
γύρω από Ayr και το Galloway. Όσον αφορά την ουρά της φτωχης Meg, ποτέ δεν
μεγάλωσε πίσω. Και αυτός είναι ο λόγος για τον John Willis, ο οποίος διέταξε την
41
κατασκευή του αυτό το γρήγορο και όμορφο σκάφος, που ονομάζεται Cutty Sark.
Είναι, επίσης, γιατί, αν εξετάσουμε προσεκτικά το βραχίονα προτεταμένο της
κεφαλής σχήμα, το δαγκωμένο χέρι του ... είναι ουρά μιας γκρίζα φοράδα του.
η πηγή του θρύλου είναι το νότιο Αιρσαιρ της Σκωτίας
Το Πηγάδι της Κολάσεως – Ρωσία
Κάποια στιγμή το 1989, ρώσοι επιστήμονες διάνοιξαν μια γεώτρηση στη Σιβηρία
κάπου 14,5 χιλιόμετρα βάθος. Το γεωτρύπανο χάλασε βέβαια κάποια στιγμή
ανεξήγητα και η ερευνητική ομάδα κατέβασε εξοπλισμό στην τρύπα για να δει τι
έγινε. Η θερμοκρασία ήταν κοντά στους 1.000 βαθμούς Κελσίου, το πραγματικό σοκ
ήταν ωστόσο ο ήχος που κατέγραψαν τα μηχανήματα: 17 τρομακτικότατα
δευτερόλεπτα μπόρεσε να ηχογραφήσει το μικρόφωνο πριν λιώσει, με τους
απόκοσμους ήχους να πείθουν τους επιστήμονες ότι ήταν πράγματι κραυγές από
την Κόλαση! Οι περισσότεροι παραιτήθηκαν αμέσως από την αποστολή, με όσους
ωστόσο παρέμειναν στο σημείο να ζουν ακόμα μεγαλύτερο σοκ αργότερα εκείνη τη
νύχτα: ένα νέφος ενός κατάφωτου αερίου άρχισε να βγαίνει από τη γεώτρηση,
παίρνοντας προοδευτικά σχήμα γιγαντιαίου φτερωτού δαίμονα, με το ρωσικό
αντίστοιχο του «έχω κατακτήσει...» να ακούγεται μέσα στις φλόγες. Παρά το
γεγονός ότι σήμερα θεωρείται φάρσα, ο αστικός μύθος παρέμεινε και δεν είναι
λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι το περιστατικό πράγματι συνέβη. Ο θρύλος του
Πηγαδιού της Κολάσεως παραμένει ζωντανός και ακμαίος...
42
43
IV.
ΤΑ ΔΙΚΑ ΜΑΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ
1.
ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΟΥ ΦΑΝΑΡΙΟΥ (θρύλος)
To παχυπόδι ήταν ένα από τα κυριότερα ποτάμια που υπήρχαν στα χωριά παλιά.
Παρόλα αυτά από τότε που το έφτιαξαν το είχαν ονομάσει παχυπόδι. Έπειτα το
παχυπόδι οι παλαιοί άνθρωποι το βρήκαν έτοιμο το είχαν φτιάξει οι Τούρκοι. Έπειτα
όταν το έφτιαξαν, έφτιαξαν μια βρύση πέτρινη με δύο πέτρες πελεκητές και είχαν
φτιάξει δύο βρυσούλες και από εκεί έπεφτε νερό και λίγο πιο κάτω είχαν μια
στρογγυλή σκάφη που έπεφτε νερό από τις βρύσες και έπιναν τα άλογα και τα
γαϊδούρια. Επίσης, οι γυναίκες παλιά δεν είχαν να πιουν πουθενά νερό και
πήγαιναν να πιουν εκεί νερό οι γυναίκες που πήγαιναν να πιουν και να πάρουν εκεί
νερό είχαν παλιά ξύλινα βαρέλια με σκήνοι τα έπαιρναν στη πλάτη και τα πήγαιναν
να τα γεμίσουν νερό από τις βρύσες στο ποτάμι. Παρόλα αυτά οι γυναίκες που
έμεναν στα χωριά έπαιρναν κολοκύθια τα έκοβαν λίγο σε μια πλευρά τα έπλεναν
μέσα καλά και έβαζαν νερό σε αυτά και στα παλιά τα ξύλινα βαρέλια. Κατόπιν οι
γυναίκες όταν είχαν λίγο χρόνο έπλεναν τις βρύσες έκοβαν πλατανόφυλλα και τις
έπλεναν πιο πάνω από τις βρύσες έχει και έναν μικρό καταράχτη που πήγαιναν
κάτω από αυτόν και έβαζαν τα ρούχα τους για να πλυθούν και μετά τα άφηναν
πάνω στις πέτρες για να στεγνώσουν. Τέλος, υπάρχει και ένα μεγάλο γεφύρι πέτρινο
με σκαλοπάτια που πάει στις βρύσες και στον καταραχτη. Το γεφύρι φτιάχτηκε το
1918 παρόλα αυτά το γεφύρι το έφτιαχναν ημέρα και το άλλο το πρωί ήταν
γκρεμισμένο. Το γεφύρι και έτσι το ονόμασαν παχυπόδι.
Οι μαστόροι που χτίζανε το μεγάλο γιοφύρι που’ ναι στο Φανάρι, κοντά στο
Παχυπόδι, ήσαν όλοι σταυραδέρφια κι είχανε μαζί τους και σταυραδελφή, τσούπα
απάρθενη, που τους κουβαλούσαν αδιάκοπα νερό να δροσίζονται απ’ τη μεγάλη
δίψα, γιατί δουλεύανε με το λιοπύρι.
Φτιάνανε οι μαστόροι το γιοφύρι πανώριο και ασάλευτο ως τη μέση, μα τότες
ξάφνου γκρεμιζότανε. Φανταστήκανε ότι κάποιος πρέπει να θεμελιωθεί από τους
δουλευτάδες για να στεριώσει ακέριο το γιοφύρι.
Βάζουνε κλήρο και πέφτει στη σταυραδέλφη. Δεν της λένε τίποτα, Μα μ’απάτη μια
νύχτα απάνου που κοιμότανε την πήρανε και τη θεμελιώσανε στο γιοφύρι.
44
Ξύπνησε η δόλια, σαν ένιωσε κατάκρυες και βαριές πέτρες να της βάζουνε απάνω
της, αρχίζει τις σκούζες, παρακαλά τους μαστόρους να τη ξεθεμελιώσουν, τους
ξορκίζει σα σταυραδέρφια της, μα αυτοί κοιτάζουν το χτίσιμο τους. Η θεμελιωμένη
βογκάει και κλαίει συνέχεια και οι κλάψες και τα κούφια βογκητά της ακούγονται
τις νύχτες.
2.
ΤΡΟΜΟΣ
Εποχή χειμώνας , ώρα περίπου δυο τα ξημερώματα .Η βροχή δυσκολεύει τον οδηγό
του αυτοκινήτου που ταξίδευε σε ένα ορεινό χωριό .Μέτα από πολύ δρόμο συναντά
ένα μικρό εκκλησάκι με το εκκλησάκι ακόλουθεί ένα γεφύρι με ποτάμι που λόγο
καιρικών συνθηκών έχει φούσκωσει πάρα πολύ. Ο οδηγός περνώντας βλέπει σε μια
μικρή απόσταση μια γυναίκα να κάθεται στην άκρη του δρόμου Η γυναίκα ήταν
ντυμένη με ένα λεπτό και πολύ λευκό φόρεμα και είχε γαλήνιο βλέμμα. Ήτα νχωρίς
παπούτσια. Ο οδηγός πάει λίγο πιο πέρα γιατί νόμιζε ότι έχει παραισθήσεις και
κοιτάζει το καθρέφτη και βλέπει τη γυναίκα να τον φωνάζει και αυτός κατέβηκε
γιατί νόμιζε ότι η κοπέλα ήθελε βοήθεια. Ο οδηγός κατέβηκε και ο φίλος του λέει
να μην κατέβεις αλλά αυτός κατέβηκε και πηγαίνει κοντά της. Αυτή σιγά σιγά
προχώρησε μέσα στα βάτα και στα πολλά δέντρα, ο οδηγός την ακολούθησε και ο
φίλος του βγήκε από το αμάξι να πάει να δει τι συμβαίνει γιατί είχε πολλή ώρα που
είχε φύγει.Περπατάει και ακούει φωνές πάει πιο μέσα και βλέπει το φίλο του να
πνίγεται. Τρέχει να τον βοηθήσει και πριν καλά καλά φτάσει του φωνάζει ο φίλος
του πρόσεχε είναι πίσω σου, γυρνά το κεφάλι πίσω βλέπει την κοπέλα να του λέει
έλα μαζί μου έχω χάσει το δρόμο δεν ξέρω που είμαι και αυτός αμέσως πάει να της
δείξει πώς πάνε για το χωριό. Μόλις έφυγαν λίγο πιο πέρα χάθηκαν μαζί….. χάθηκε
και ο οδηγός και ο φίλος του και από τότε όποιος περνά βράδυ μετά της 12 τα
μεσάνυχτα από αυτή τη γέφυρα γκρεμίζεται και το πρωί είναι πάλι στην θέση
της!!!!!!……
3.
Η ΔΙΚΙΑ ΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ – ΠΑΧΥΠΟΔΙ
Σε ένα απομονωμένο χωριό, στα ορεινά βουνά της Ηλείας, στο Φανάρι, υπήρχε
ένας θρύλος που όλοι τον πίστευαν και τον έτρεμαν. Έλεγαν ότι στο ποτάμι που
πέρναγε μέσα από το χωριό, στο Παχυπόδι άκουγαν φωνές τα μεσάνυχτα, από τα
γέλια των νεραϊδών, οι οποίες ζούσαν μέσα στα νερά, όπου στην αρχή έπαιζαν μαζί
σου και μετά με ένα μαγικό τρόπο σου έκλεβαν την ομορφιά και τη φωνή και από
τα γέλια των ξωτικών καθώς αρχικά έκαναν κόλπα και αστεία πηδώντας από τον
έναν βράχο στον άλλο, όμως έπειτα σου ‘παιρναν την ψυχή και σε κρατούσαν
αιχμάλωτο για μια ζωή στα κρύα νερά του Παχυποδιού.
45
4.
Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΓΕΦΥΡΙΟΥ ΣΤΟ ΦΑΝΑΡΙ
Στο φανάρι σε ένα χωριό του Ν. Ηλείας υπάρχει ένα γεφύρι που όποιος το
περπατήσει όταν έχει φεγγάρι θα δει δυο σκιές πάνω στο γεφύρι . θα τους
ακούσεις να συζητούν χαμηλόφωνα και ήρεμα , ενώ τριγύρω δεν υπάρχει ψυχή
θα σας μιλήσω για το θρυλικό χτίσιμο του γεφυριού .
Ήρθε ένας πρωτομάστορας από μακρινό μέρος στο xωριό για να κτίσει το γεφύρι.
Οι γυναίκες του χωρίου πήγαιναν με τις στάμνες να γεμίσουν νερό και να
πλύνουν τα ρούχα . Ανάμεσα σ αυτές ήταν μια όμορφη κοπέλα με ξανθές
πλεξούδες και πράσινα μάτια ήταν ένα πολύ όμορφο κορίτσι .Ήταν τόσο όμορφη
που ο πρωτομάστορας τρελάθηκε από την ομορφιά της .Την ερωτεύτηκε και
θέλησε να την παντρευτεί. Όμως η Μαρουδή, έτσι την έλεγαν, είχε αγαπήσει το
πιο όμορφο παλικάρι του χωρίου . Οι μέρες περνούσαν και ο πρωτομάστορας
δούλευε ασταμάτητα και έφτιαξαν τα σχεδία και ανοίχτηκαν τα θεμέλια . Ήταν
όμως πολύ πικραμένος. Υπήρχε ένα έθιμο ότι για να στεριώσει το γεφύρι έπρεπε
να στεριώσουν τον ίσκιο της πρώτης κοπέλας που θα πήγαινε να πιάσει νερό η
να πλύνει .Έτσι εκείνο το πρωί η Μαρουδή πήγε να πλύνει τα ρούχα .Κατέβηκε
άκρη-άκρη το μονοπάτι οι μάστοροι. Θεώρησαν ότι ήταν το κατάλληλο πρόσωπο
και ο πρωτομάστορας όπως ήταν θυμωμένος συμφώνησε. Τότε ο πρωτομάστορας
έριξε το μαντήλι του μέσα στα θεμέλια . Με μεγάλο δισταγμό έσκυψε να το
πάρει . Τότε ο ίσκιος της έπεσε πάνω στο θεμέλια .Τότε οι μάστοροι έριξαν τη
πρώτη πέτρα πάνω στην σκιά της .Η Μαρουδή δεν κατάλαβε τι έγινε για τη δεν
γνώριζε αυτό το έθιμο. Ο μύθος λέει πως η Μαρουδή πέθανε την ήρεμα του
γάμου της καθώς χόρευε . Από τότε λένε ότι τα βράδια που έχει φεγγάρι βγαίνει
φάντασμα της στο γεφύρι .Την έχουν δει να ανεβαίνει τα μεσάνυχτα εκεί ακριβώς
που στοιχειώθηκε κρατώντας στην αγκαλιά το μωρό της . Κάθεται όλη τη νύχτα
και νανουρίζει το μωρό της .Όταν λαλήσει ο πρώτος κόκορας εξαφανίζεται μέσα
στο νερό .Φοβούνται όσοι περνούν από εκεί και για αυτό το σταυρός τους . Ίσως
να μην πιστεύετε στα φαντάσματα αλλά είμαι σίγουρης ότι όταν περάσετε το
γεφύρι με φεγγερή μπορεί να τη συναντήσετε .
5.
ΠΑΧΥΠΟΔΙ
Μεγάλοι έρωτες στεγάζονταν στο γεφυράκι του Φαναρίου καθώς κτιζόταν. Λένε
πως οι καλές νεράιδες προστάτευαν τα ζευγαράκια από κάθε κακό που μπορούσε
46
να τους βρει. Όλοι οι άνθρωποι γνώριζαν την ύπαρξή τους και μιλούσαν με αυτές.
Κανείς όμως δεν γνώριζε την ύπαρξη των καλιακούδων . Όλοι νόμιζαν πως ήταν
μύθος και μιλούσαν για αυτές με σκοπό να θέσουν όρια στα παιδιά τους. Ένα
βράδυ λοιπόν ένα ζευγαράκι πήγε στο ποτάμι χωρίς να ενημερώσει τις νεράιδες. Οι
νεράιδες έλειπαν και οι καλιακούδες ήθελαν να ταπεινώσουν τις νεράιδες , έτσι
τρόμαξαν το ζευγαράκι και το έριξαν στο ποτάμι για να πνιγεί. Αφού έγινε αυτό οι
άνθρωποι ξέχασαν τις νεράιδες και αυτές χάθηκαν μαγικά. Κάθε βράδυ του
Αυγούστου όταν το ποτάμι γεμίζει από τις φωνές των παιδιών , ακούγονται κι άλλες
φωνές του ζευγαριού που πέθανε αλλά και του μωρού που βρισκόταν στα σπλάχνα
του κοριτσιού .
6.
ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Μια φορά και ένα καιρό υπήρχε σε μια πλαγιά ενός βουνού της Πελοποννήσου ένα
στοιχειωμένο χωριό. Οι κάτοικοι του δεν υπήρχαν πια γιατί ένα τραγικό γεγονός
τους είχε σκοτώσει όλους, και από τότε δεν κατοικήθηκε ποτέ ξανά. Κάποτε λοιπόν,
σε εκείνο το χωριό υπήρχε ένα ποτάμι. Οι κάτοικοι προκειμένου να ευκολύνουν την
μετακίνησή τους αποφάσισαν να χτίσουν μια γέφυρα. Έτσι κι έγινε. Δύο χρόνια
αργότερα το γεφύρι ήταν έτοιμο και οι κάτοικοι περνούσαν συνέχεια από εκεί. Ένα
χειμωνιάτικο βράδυ μια παρέα παιδιών καθώς έπαιζαν έτυχε να περάσουν από
εκεί. Η ώρα ήταν περασμένη και τα παιδιά δεν είχαν καλή ορατότητα. Έτσι το ένα
από τα παιδιά περνώντας από το γεφύρι παραπάτησε και έπεσε στο ποτάμι. Το
παιδί έκανε απεγνωσμένες προσπάθειες για να σωθεί όμως τα ορμητικά νερά του
φουσκωμένου από τις βροχές ποταμού δεν επέτρεψαν στο παιδί να κρατηθεί στη
ζωή. Η υπόλοιπη παρέα όμως φοβήθηκε τόσο πολύ τα νερά και δεν προσπάθησε να
βοηθήσει το φίλο τους. Έτσι εκείνο το παιδί καθώς πνίγονταν, απογοητευμένο από
τους φίλους του, έριξε βαριά κατάρα. Τα λόγια του ηχούσαν για ώρα στο γεφύρι…
Τα παιδιά τότε κατατρομαγμένα επέστρεψαν σπίτια τους. Μόλις οι γονείς των
παιδιών έμαθαν τι είχε συμβεί έτρεξαν αμέσως στο ποτάμι. Εκείνη την ώρα τα νερά
ήταν πιο ήρεμα και έτσι οι πιο δυνατοί άντρες του χωριού κατέβηκαν στο ποτάμι
για να ψάξουν το παιδί. Οι προσπάθειές τους όμως ήταν άκαρπες. Το σώμα του
παιδιού δεν υπήρχε πουθενά. Υπέθεσαν τότε ότι το είχαν παρασύρει τα ορμητικά
παγωμένα νερά και απογοητευμένοι απομακρύνθηκαν από το σημείο. Όμως δεν
ήταν έτσι ακριβώς τα πράγματα….
Για τις επόμενες μέρες επικρατούσε πένθος στο χωριό και κανένας δεν έκανε τίποτε
ούτε περνούσε από το γεφύρι. Κάποια μέρα όμως ένας άνθρωπος αποφάσισε να
πάει στο χωράφι του να ποτίσει. Ήταν σούρουπο και το φεγγάρι θολό. Έτσι ο
άνθρωπος περνούσε πολύ σιγά από εκεί φοβούμενος μήπως πέσει και αυτός μέσα
στο ποτάμι. Φτάνοντας λοιπόν στη μέση του γεφυριού ένιωσε το έδαφος να τρέμει
στα πόδια του. Δυνατά βουητά ακούγονταν. Ο αέρας φυσούσε αγριεμένος. Τότε ο
άνθρωπος κατατρομαγμένος ένιωσε ένα δυνατό σκούντημα στην πλάτη. Ξάφνου
47
εμφανίστηκε μια γιγάντια μορφή από το ποτάμι. Ο άνθρωπος άρχισε να ουρλιάζει.
Στην αρχή δεν μπορούσε να καταλάβει ποιο ήταν αυτό το τέρας, όμως σε λίγα
λεπτά αναγνώρισε στο πρόσωπό του το παιδί εκείνο που πριν μέρες είχε πνιγεί στο
ποτάμι. Το τέρας έριξε τον άνθρωπο στο ποτάμι και τον έπνιξε. Ύστερα χάθηκε.
Το βράδυ του πνιγμού του παιδιού, οι δυνάμεις του νερού είχαν ακούσει την
κατάρα του παιδιού και έτσι το έκλεψαν και το μεταμόρφωσαν σε τέρας που
εκπλήρωνε τα λόγια της κατάρας του. Έτσι τον ίδιο τραγικό θάνατο είχαν όλοι οι
κάτοικοι του χωριού, εκτός από την οικογένεια του παιδιού, την οποία πήρε το
παιδί να ζήσει μαζί του στα σκοτεινά υπόγεια του ποταμού.
7.
ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΟΥ ΦΑΝΑΡΙΟΥ (θρύλος)
Οι μαστόροι που χτίζανε το μεγάλο γιοφύρι που’ ναι στο Φανάρι, κοντά
στο Παχυπόδι, ήσαν όλοι σταυραδέλφια κι είχανε μαζί τους και σταυραδελφή,
τσιούπα απάρθενη, που τους κουβαλούσαν αδιάκοπα νερό να δροσίζονται απ’ τη
μεγάλη δίψα, γιατί δουλεύανε με το λιοπύρι.
Φτιάνανε οι μαστόροι το γιοφύρι πανώριο και ασάλευτο ως τη μέση, μα τότες
ξάφνου γκρεμιζότανε. Φανταστήκανε ότι κάποιος πρέπει να θεμελιωθεί από τους
δουλευτάδες για να στεριώσει ακέριο το γιοφύρι.
Βάζουνε κλήρο και πέφτει στη σταυραδέλφη. Δεν της λένε τίποτα, Μα μ’απάτη μια
νύχτα απάνου που κοιμότανε την πήρανε και τη θεμελιώσανε στο γιοφύρι.
Ξύπνησε η δόλια, σαν ένιωσε κατάκρυες και βαριές πέτρες να της βάζουνε απάνω
της, αρχίζει τις σκούζες, παρακαλά τους μαστόρους να τη ξεθεμελιώσουν, τους
ξορκίζει σα σταυραδέλφια της, μα αυτοί κοιτάζουν το χτίσιμο τους. Η θεμελιωμένη
βογκάει και κλαίει συνέχεια και οι κλάψες και τα κούφια βογκητά της ακούγονται
τις νύχτες.
Ιστορία: Σύμφωνα με τη Μυθολογία η Νέδα ήταν νύμφη, θεότητα των υδάτων. Η
μητέρα του Δία όταν τον γέννησε στο Λύκαιον όρος, εμπιστεύθηκε την ανατροφή
του στη Νέδα και άλλες δύο νύμφες, την Αγνώ και τη Θεισόα. (Σήμερα, στα μικρά
χωριουδάκια
της
περιοχής
βλέπουμε
τα
ονόματα
αυτά.)
Την περιοχή κατοίκησαν οι Πελασγοί. Αναφέρεται ο βασιλιάς των Πελασγών ο
Λυκάων ως ο ιδρυτής της αρχαίας Λυκόσουρας, και ο πατέρας του Φιγάλου ως ο
ιδρυτής της αρχαίας Φιγαλείας. Οι Φιγαλείς στην περιοχή τους έκτισαν με τον Ικτίνο
48
(τον αρχιτέκτονα του Παρθενώνα), τον περίφημο ναό του Επικούριου Απόλλωνα, ο
οποίος τους βοήθησε να ανακτήσουν την πόλη τους από τους Σπαρτιάτες.
49
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΕΡΕΥΝΟΝΤΑΣ ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΜΥΘΟΙ-ΘΡΥΛΟΙ ΣΥΝΑΡΠΑΖΟΥΝ ΤΟΝ
ΑΝΘΡΩΠΟ
50
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο Ε.Τριβιζάς στην ερώτηση: «Ένα παραμύθι είναι μόνο μία φανταστική ιστορία;»
απάντησε : « Δεν γράφω παραμύθια για να περάσω μηνύματα ή μία άποψη. Αν
ήθελα κάτι τέτοιο θα έγραφα ένα άρθρο. Ο κόσμος του παραμυθιού δεν πρέπει να
ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα».
Ο στόχος δημιουργίας των μύθων από την αρχαιότητα έως σήμερα είναι να
διδάξουν αλλά και να θέσουν όρια .Η χρονολόγηση αυτού του γεγονότος δεν
μπορεί να προσδιοριστεί ακριβώς όμως γνωρίζουμε ότι είναι μία συνήθεια πάρα
πολλών χρόνων. Ακόμα η δημιουργία των μύθων οφείλεται σε ψυχολογικές
διεργασίες και στην εξήγηση περίεργων συμβάντων. Σύμφωνα με την θεώρηση του
Μπετεχλάιμ, το παραμύθι, διευκολύνει τη διαδικασία ταύτισης του παιδιού με τον
παραμυθιακό ήρωα. Το αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος είναι τα παιδιά αλλά και
οι ενήλικες να παίρνουν θάρρος και να γεμίζουν αυτοπεποίθηση και πίστη στον
εαυτό τους ώστε να λύσουν τα προβλήματά τους.
ΟΡΙΣΜΟΙ
Μύθος είναι ανεξήγητα γεγονότα η και μεταφυσικά πολλές φορές στα μάτια των
ανθρώπων, ενώ μπορεί να είναι κάτι το οποίο εξηγείται πολύ εύκολα και κατανοητά
Ο μύθος σύμφωνα με την ανθρωπολογική ερμηνεία του όρου είναι ιερή ή
θρησκευτική αφήγηση της οποίας το περιεχόμενο σχετίζεται με την προέλευση ή τη
δημιουργία φυσικών, υπερφυσικών ή πολιτιστικών φαινομένων. Η ανθρωπολογική
έννοια για τον μύθο διαφέρει από εκείνην που υπονοεί στο περιεχόμενο του μύθου
κάποιο ψεύδος. Οι μύθοι διερευνούνται επίσης ως αποσπασματικές πηγές
προφορικής ιστορικής αφήγησης ως ενδείξεις κοινωνικών αξιών που
διαμορφώνουν τον κοινωνικό χάρτη μιας ομάδας ανθρώπων και (από τον Κλοντ
Λεβί-Στρος) για τις καθολικές (συμπαντικές) δομές του.
Η έννοια της μυθικής έκφρασης: Ο πρωτόγονος άνθρωπος επιβιώνει με τη λογική
του, που τον κάνει να ξεχωρίζει από τον κόσμο των ζώων. Και η λογική του αυτή
είναι η συγκέντρωση και η ταξινόμηση των γνώσεων, που αποκομίζει με την άμεση
πρακτική του, καθώς και η δυνατότητα επινόησης με βάση αυτές τις γνώσεις
Μύθοι χρόνου και αιωνιότητας
Η παρατήρηση του ουρανού, η κίνηση των ουρανίων σωμάτων και η σχέση του
κοσμικού χρόνους με το γήινο χρόνο είναι το θέμα αυτών των μύθων.
Πραγματεύονται ακόμη την ηλικία του κόσμου και τη διαδοχή των διάφορων
κόσμων. Η Ινδία, με τις χρονολογίες των Βραχμάνων κατέχει τα πρωτεία της
51
χρονολόγησης, αλλά και άλλοι λαοί αναφέρονται στους προηγούμενους και τους
μελλοντικούς κόσμου.
Ιστορικοί Μύθοι
Είναι οι μύθοι που αναφέρονται στην ανθρώπινη ιστορία. Βρίσκουμε σ' αυτούς
κύριο περιεχόμενο πολέμους και εκστρατείες, που έγιναν σε πανάρχαιους χρόνους.
Το ιστορικό στοιχείο μέσα σ' αυτούς τους μύθους είναι σίγουρο, αν και δύσκολο ν'
αποδειχθεί. Ο Τρωικός πόλεμος είναι μία τέτοια περίπτωση. Όλοι οι άνθρωποι
πίστευαν ότι τα έπη του Ομήρου ήταν απλά και μόνο φανταστική μυθική ποίηση,
μέχρι που οι αρχαιολογικές ανασκαφές στην Ελλάδα και την Τροία απέδειξαν την
ύπαρξη του Ομηρικού κόσμου.
Με την έννοια της μυθικής έκφρασης
Ο μύθος, έτσι, είναι ο τρόπος έκφρασης, ο τρόπος πραγμάτωσης της γνώσης για τον
πρωτόγονο άνθρωπο. Δεν μπορεί να νοηθεί γνώση χωρίς μύθο όπως σήμερα δεν
μπορεί να νοηθεί γνώση χωρίς να μπορεί να εκφραστεί λογικά.
Μύθοι πολιτιστικών ηρώων και στρατολογικοί
Είναι οι μύθοι που αναφέρονται σε πρώτους "ευρετές", οι οποίοι φέρνουν στους
ανθρώπους τα μέσα για ν' αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της ζωής. Βοηθούν την
ανθρώπινη δημιουργία και την ολοκλήρωση του κόσμου. Ο Προμηθέας, με την
προσφορά της φωτιάς στον άνθρωπο, είναι ένας από τους πρωταγωνιστές αυτών
των μύθων
Είδη μύθων
Είναι οι μύθοι που αναφέρονται στη Δημιουργία και τη φύση του κόσμου. Σχεδόν
κάθε λαός έχει στην παράδοσή του τέτοιους μύθους. Βαβυλώνιοι και Ιράνιοι, Ινδοί
και Νοτιο- αμερικάνικοι λαοί έχουν πολύ σημαντικές τέτοιες μυθικές αφηγήσεις Κοσμογονίες. Η Αιγυπτιακή και η αρχαία ελληνική είναι από τις πιο γνωστές, καθώς
και αυτή της Βίβλου, που απ' ότι φαίνεται είναι αντίγραφο από παλιότερες
Κοσμογονίες. Όσο αφορά την Κοσμολογία, δηλ. τη συναντούμε παράλληλα με την
Κοσμογονία σε όλους τους λαούς και συνήθως στα πλαίσια της Θεογονίας.
Εσχατολογικοί Μύθοι
Βρίσκονται στο αντίθετο άκρο από τους κοσμογονικούς μύθους. Αναφέρονται στο
τέλος του κόσμου, ο οποίος σύμφωνα με την παγκόσμια μυθολογία, όπως είχε μία
αρχή θα έχει και ένα τέλος. Είναι πολύ γνωστοί αρκετοί μύθοι που μιλούν για το
τέλος του κόσμου από φωτιά ή από κατακλυσμό ή σε μια τελική μάχη. Ας
θυμηθούμε την περίφημη " ημέρα του Ρακναρόκ ", την ημέρα της τελικής μάχης
52
των θεών με τους προαιώνιους εχθρούς τους, τους γίγαντες στη Γερμανική
μυθολογία, η οποία ενέπνευσε τον Βάγκνερ. Ταυτόχρονα όμως υπάρχει και η
αντίληψη για ένα νέο κόσμο, που θ' αναδυθεί μετά το τέλος του παλιού κόσμου. Οι
μεσσιανικοί και χιλιαστικοί μύθοι πραγματεύονται αυτό το θέμα και τους
συναντούμε
και
μέσα
στα
πλαίσια
του
χριστιανισμού.
Μύθοι πρόνοιας και πεπρωμένου
Η Μοίρα και η Ανάγκη είναι ανώτερες και από τους θεούς; Ο άνθρωπος τι μπορεί να
γνωρίζει για τη μοίρα του; Επηρεάζεται από τα άστρα; Η Θεία πρόνοια μπορεί να
βοηθήσει τον άνθρωπο; Σε όλα αυτά και παρόμοια ερωτήματα απαντούν αυτοί οι
μύθοι.
Αιτιολογικοί Μύθοι (Αίτια)
Πάρα πολλά φαινόμενα φυσικά ακόμη και κοινωνικά περιβάλλουν τον άνθρωπο και
οι αιτιολογικοί μύθοι αναφέρονται στην αιτία, την αρχή, το ξεκίνημα ή την εξήγησή
τους. Αμέτρητοι τέτοιοι μύθοι βρίσκονται εγκατεσπαρμένοι ανάμεσα στους λαούς
όλου του κόσμου. Ακόμη, αυτοί οι μύθοι αναφέρονται στο πώς ξεκίνησαν πολλά
λατρευτικά έθιμα. Ένα τμήμα των ιστορικών μύθων αποτελούν οι Ιδρυτικοί Μύθοι.
Σ' αυτούς αναφέρονται οι "οικιστές" των διάφορων πόλεων. Αυτοί δηλ. που κάποτε
ίδρυσαν μια πόλη. Κάθε πόλη ιδιαίτερα στην Ελλάδα είχε τον ιδρυτικό μύθο της και
το μυθικό κτίστη, οικιστή-ήρωα της.
ΘΡΥΛΟΣ
Ο Θρύλος, είναι μια αφήγηση από ανθρώπινες ενέργειες που συχνά έχουν
παραποιηθεί από τη λαϊκή φαντασία. Αρχικά η λέξη σήμαινε τον θόρυβο πολλών
φωνών, ομιλιών και στη συνέχεια το γεγονός για το οποίο μιλούν όλοι. Όπως και οι
άλλοι τύποι της λαϊκής φιλολογίας (παραμύθια, ανέκδοτα, κλπ.) έτσι και ο θρύλος
αναπτύχθηκε με την προφορική παράδοση, από την οποία καμιά φορά τον
απέσπασαν οι λογοτέχνες, προσδίδοντας του καλλιτεχνικές μορφές.
Λόγω του χαρακτήρα του να περιγράφει καταπληκτικά ή εξαιρετικά γεγονότα, ο
θρύλος με τη σημασία αυτή, άνθησε ιδιαίτερα κατά τον Μεσαίωνα. Αργότερα
αναμείχθηκε με άλλες μορφές αφηγήσεων πραγματικών ή φανταστικών γεγονότων,
που αναφέρονταν σε πρόσωπα, τόπους ή ιστορικές εποχές. Με την ευρύτερη αυτή
έννοια, ο θρύλος διακρίνεται τόσο από την ιστορική αφήγηση, που αλλοιώνει αλλά
δεν παραποιεί την πραγματικότητα, που αποτελεί αφήγηση φανταστικών
γεγονότων, τα οποία εκτυλίσσονται σε φανταστικούς τόπους και έχουν ως ήρωες
φανταστικά πρόσωπα, καθώς και από τον θρύλο, που συνιστά μια σύντομη
αφήγηση γεγονότων, με πρωταγωνιστές σχεδόν πάντοτε ζώα ή άψυχα όντα που
έχουν επινοηθεί για να δώσουν μια ηθική εντολή ή μια σοφή πρακτική συμβουλή.
Διακρίνεται από το ανέκδοτο. Αντίθετα, λιγότερο σαφής είναι η διαφοροποίησή του
από τον θρησκευτικό μύθο, δηλαδή τον μύθο περί θεών και ηρώων. Λόγω του
χαρακτήρα του να περιγράφει καταπληκτικά ή εξαιρετικά γεγονότα, ο θρύλος με τη
σημασία αυτή, άνθησε ιδιαίτερα κατά τον Μεσαίωνα. Αργότερα αναμείχθηκε με
άλλες μορφές αφηγήσεων πραγματικών ή φανταστικών γεγονότων, που
αναφέρονταν σε πρόσωπα, τόπους ή ιστορικές εποχές. Με την ευρύτερη αυτή
53
έννοια, ο θρύλος διακρίνεται τόσο από την ιστορική αφήγηση, που αλλοιώνει αλλά
δεν παραποιεί την πραγματικότητα. Διακρίνεται επίσης και από το ανέκδοτο, τον
από λόγο κλπ. Αντίθετα, λιγότερο σαφής είναι η διαφοροποίησή του από τον
θρησκευτικό μύθο, δηλαδή τον μύθο περί θεών και ηρώων.
Ο θρύλος είναι προφορική διήγηση, ως επί το πλείστον επαινετική ή εκπληκτική και
θαυμαστή, για πρόσωπα, γεγονότα ή πράγματα του παρελθόντος, τα στοιχεία της
οποίας βρίσκονται μεταξύ του μυθικού και του πιθανού.
ΔΟΞΑΣΙΑ
Δοξασία είναι πίστη που δε στηρίζεται σε αποδείξεις και της οποίας η αρχή
ανάγεται συνηθισμένη σε πολύ παλαιές εποχές. Δοξασίες για τη μετεμψύχωση.
δοξασία : πίστη που δε στηρίζεται σε αποδείξεις και της οποίας η αρχή ανάγεται
συνήθως σε πολύ παλαιές εποχές.
ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ
Υπό την ακριβή έννοιά του το παραμύθι είναι μια σύντομη ή λαϊκή ιστορία που
ενσωματώνει το έθος, το οποίο μπορεί να εκφραστεί ρητά στο τέλος του ως
αξιωματική αρχή. Συγγενές του μύθου αλλά διαφοροποιημένο εννοιολογικά το
παραμύθι είναι εξαρχής μια επινόηση, μια μυθιστοριογραφία, μια φαντασιακή
αφήγηση που κάνει μεταφορική χρήση κάποιου ζώου ως κεντρικό χαρακτήρα του ή
εισάγει στερεότυπους χαρακτήρες, όπως ο κατεργάρης. Πολύ συχνά γίνεται
ανατρεπτική αλληγορία ενάντια στον φεουδαρχισμό ή την εκάστοτε άρχουσα τάξη,
ή μια σύγκρουση του ανθρώπινου με το αόρατο βασίλειο. Προσωποποιεί και
εξατομικεύει διαφορετικά στοιχεία πέρα από τη λογική του χώρου και του χρόνου
και επεκτείνεται αδιάκριτα από τον οργανικό στον ανόργανο κόσμο από τον
άνθρωπο και τα ζώα στα δέντρα, τα λουλούδια, τις πέτρες, τα ρεύματα και τους
ανέμους.
ΣΤΟΧΟΣ
Ο στόχος δημιουργίας των μύθων από την αρχαιότητα έως σήμερα είναι να
διδάξουν αλλά και να θέσουν όρια .Η χρονολόγηση αυτού του γεγονότος δεν
μπορεί να προσδιοριστεί ακριβώς όμως γνωρίζουμε ότι είναι μία συνήθεια πάρα
πολλών χρόνων. Ακόμα η δημιουργία των μύθων οφείλεται σε ψυχολογικές
διεργασίες και στην εξήγηση περίεργων συμβάντων. Σύμφωνα με την θεώρηση του
Μπετεχλάιμ, το παραμύθι, διευκολύνει τη διαδικασία ταύτισης του παιδιού με τον
παραμυθιακό ήρωα. Το αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος είναι τα παιδιά αλλά και
οι ενήλικες να παίρνουν θάρρος και να γεμίζουν αυτοπεποίθηση και πίστη στον
εαυτό τους ώστε να λύσουν τα προβλήματά τους.
Η μελέτη και η ερμηνεία των μύθων απασχόλησε τον άνθρωπο από την αρχαιότητα
και συνεχίζει να τον απασχολεί ως τις μέρες μας. Η μελέτη αυτή -μια και ο μύθος
είναι αναπόσπαστο τμήμα του ανθρώπινου πολιτισμού- είναι σημαντική. Θα
54
κάνουμε έτσι μία συνοπτική παρουσίαση των πολυάριθμων προσπαθειών μελέτης
και ερμηνείας των μύθων.
ΑΛΛΗΓΟΡΙΚΗ
Η δημιουργία των μύθων αρκετές φορές έχει αλληγορικό χαρακτήρα. Οι
άνθρωποι κυρίως σε επαρχιακές περιοχές δημιουργούν μύθους με σκοπό να
διδάξουν. Και τι θα ήταν καλύτερο από το να μελοδραματοποιήσουν πραγματικές
ιστορίες; Οι περισσότεροι μύθοι εκπροσωπούν κάτι που περιγράφει κάποια
δραστηριότητα του προϊστορικού ανθρώπου σε σχέση με το γεωπεριβάλλον του ή
με το φυσικογεωλογικό γίγνεσθαι του χώρου του».
ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ
Όλοι οι μύθοι είναι φανταστικοί. Πως ξεκίνησε όμως αυτό; Τοπικοί άρχοντες και όχι
μόνο δημιούργησαν ψεύτικες ιστορίες που τις παρουσίασαν αληθινές για
προσωπικό τους όφελος.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ
Οι μύθοι ήταν ένας τρόπος να διδάξουν κάποια πράγματα οι να φέρουν
παραδείγματα όταν κάποιο άτομο έπεφτε θύμα
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΥΘΩΝ
Στη καθημερινή γλώσσα ο μύθος είναι η φαντασία. Οι μελετητές της
μυθολογίας, ωστόσο, δίνουν μια διαφορετική εξήγηση. Ο μύθος είναι ένα ιδιαίτερο
είδος ιστορίας, που προσπαθεί να ερμηνεύσει κάποιες όψεις του κόσμου που μας
περιβάλλει. Κάποιοι άλλοι όπως ο Φράι, προβάλλουν την άποψη πως οι μύθοι είναι
ιστορίες για θεούς και άλλες υπερφυσικές υπάρξεις.
Ο μύθος σχηματοποιεί για εμάς τον κόσμο και επιπλέον παρέχει ερμηνείες για
τη ζωή και τη συμπεριφορά μας. Όσο, λοιπόν, και αν τον περιορίζουμε στον κόσμο
του φανταστικού, οι επιδράσεις του επάνω μας είναι πραγματικές και πανίσχυρες.
Όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται το μύθο, τα συμβολικά του νοήματα, τις πίστεις και
τα χαρακτηριστικά του, προκειμένου να οργανώσουν και να καθοδηγήσουν τη ζωή
τους, όλοι οι άνθρωποι τελικά έχουν την ανάγκη ενός μύθου.
Επίσης οι μύθοι θέλουν να μας ψυχαγωγήσουν. Ειδικά στα παλιά τα χρόνια που
οι άνθρωποι δεν είχαν τις τηλεοράσεις, το διαδίκτυο και άλλα μέσα. Έτσι έπρεπε να
βρουν έναν τρόπο για να διασκεδάσουν και τους εαυτούς τους και τους υπόλοιπους
που θα τους άκουγαν.
Επιπρόσθετα, τα παραμύθια προσπαθούν να παρηγορήσουν τον κόσμο επειδή η
ζωή ήταν δύσκολη τα παλιά τα χρόνια και όλα τα παραμύθια είχαν καλό τέλος όσες
δυσκολίες και αν περνούσαν οι ήρωες τους.
ΓΙΑΤΙ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ ΣΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ;
Οι άνθρωποι και τα παιδιά παλιά άκουγαν μύθους αλλά και τώρα τα παιδιά τους
αρέσουν να ακούν μύθους από τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους. Έπειτα τους
55
μύθους τους ακούμε και τώρα από τους γονείς μας ή από τους παππούδες τους.
Παρόλα αυτά τους βλέπουμε σε βιβλιοθήκες στα παλιά βιβλία αλλά κάποιοι
πιστεύουν στους μύθους. Τα παιδιά πιστεύουν ότι όλα αυτά είναι αληθινά αλλά το
πιο πιθανό είναι να καταλαβαίνουν ότι όλα αυτά δεν είναι πραγματικά απλώς η
γοητεία σε όλα αυτά είναι η αναστολή της αξιοπιστίας. Δεν είναι λίγες οι φορές που
πιστεύουμε ότι μια ιστορία είναι φανταστική αλλά δεχόμαστε να κλάψουμε και να
γελάσουμε με αυτήν. Επιπλέον μας αρέσουν οι μύθοι επειδή μας κάνουν να
ξεφεύγουμε από την καθημερινότητά μας και από την ρουτίνα. Επιπρόσθετα
θέλουμε να ακούμε παραμύθια γιατί όλα έχουν ένα καλό τέλος και όσες δυσκολίες
και αντιξοότητες περάσουν οι ήρωες των παραμυθιών στο τέλος θα τα καταφέρουν
με την προσπάθεια τους και έτσι δίνουν την ψευδαίσθηση και την πίστη σε αυτούς
που τα διαβάζουν και τα ακούνε ότι και αυτοί μπορούν να καταφέρουν να
πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Ακόμα πιστεύουμε στους μύθους επειδή έχουν
ενδιαφέρον και δράση και τρομακτικές ιστορίες που αρέσουν στον κόσμο γιατί
εξάπτουν την φαντασία του. Επίσης, μας αρέσουν οι μύθοι – παραμύθια επειδή
συνδέονται με την ιστορία της χώρας μας και τις παραδόσεις του λαού μας.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Οι μύθοι και οι θρύλοι που ξέρουμε όλοι από τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας
είναι πολλοί συνηθισμένοι και εξακολουθούμε ακόμα και σήμερα να τους
αφηγούμαστε. Είναι η παράδοση που λαμβάνουμε από παλαιότερες γενιές και
θέλουμε να την διαδώσουμε και στις επόμενες. Αν και ορισμένοι άνθρωποι δεν
τους πιστεύουν, τους αφηγούνται στα παιδιά τους γιατί αν και φανατικοί, πάντα
κατάφερναν να μας διδάσκουν κάτι πολύτιμο. Μας διδάσκουν τις αντιλήψεις και τις
νοοτροπίες που είχαν οι άνθρωποι παλαιότερων εποχών και τον τρόπο που
έβλεπαν την ζωή. Δημιουργούσαν τους μύθους επειδή τους ήθελαν πολύ να τους
ακούνε, να βιώνουνε καταστάσεις μέσα από αυτούς και να χάνονται μέσα στην
μαγεία και στον ψεύτικο κόσμο που αυτοί συμπεριλαμβάνονται. Έτσι και σήμερα,
συνεχίζουμε να τους λέμε είτε για να γελάσουμε είτε για να φοβίσουμε κάποιον.
Όπως και να’χει εξακολουθούν να μας διδάσκουν!
56
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΙΣΤΟΓΡΑΦΙΑ

http://laikiparadosi.blogspot.gr/2010/11/blog-post.html

http://keritisriver.blogspot.com/2013/01/

http://sigxroniekfrasi.blogspot.gr/2011/05/blog-post_05.html

http://www.mylady.gr/arthra/2012/10/21

www.wikipedia.org

www.youtube.gr


http://www.mideast.com.gr/mythoi-kai-thryloi-ton-laon
http://anekshghta.blogspot.gr/
57
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ- ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Προσωπικές πληροφορίες:
Όνομα: κ. Ηρακλής .
Ηλικία: 85 .
Τόπος καταγωγής: Κουφόπουλο.
Ερωτήσεις:






Γνωρίζετε τοπικούς μύθους;
Απάντηση: Ναι.
Από πού τους γνωρίζετε;
Απάντηση: Από τους παλιούς (συγγενείς κλπ.)
Μπορείτε να μας διηγηθείτε κάποιους απ’ αυτούς;
Απάντηση: Τα παλιά χρόνια στο ρέμα του χωριού Κουφόπουλο, την νύχτα
περνούσαν οι νεράιδες και οι κάτοικοι απέφευγαν να περνούν από εκεί.
Επίσης στο βουνό Ρουλίτσα, στο ίδιο χωριό, την νύχτα περνούσαν τα
σμιρδάκια. Τα σμιρδάκια ήταν κάποια φαντάσματα, τα οποία αναβόσβηναν
ένα φως στα βουνά.
Τι συναισθήματα σας προκαλούν τώρα και τι στο παρελθόν;
Απάντηση: Στο παρελθόν σαν παιδί μου προκαλούσαν φόβο ενώ τώρα όχι.
Τους πιστεύετε;
Απάντηση: Πλέον όχι.
Για ποιους λόγους πιστεύετε ότι δημιουργήθηκαν οι μύθοι;
Απάντηση: Οι άνθρωποι εκείνα τα χρόνια φοβόντουσαν αυτούς τους
μύθους και έτσι κάποιοι τους δημιουργούσαν με αυτό το σκοπό.
58
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ (PROJECT)
Προσωπικές πληροφορίες:
Όνομα: κ. Τάσος .
Ηλικία: 49.
Τόπος καταγωγής: Ανδρίτσαινα
Ερωτήσεις:






Γνωρίζετε τοπικούς μύθους;
Απάντηση: Ναι
Από πού τους γνωρίζετε;
Απάντηση: Από τους γονείς και τους παππούδες μου.
Μπορείτε να μας διηγηθείτε κάποιους από αυτούς;
Απάντηση: Τα παλιά χρόνια στο βουνό Καπενίτσα, κάθε βράδυ
εμφανίζονταν ένα φως και ύστερα χάνονταν. Οι χωριανοί το ονόμαζαν
σμιρδάκι και πίστευαν ότι ήταν φάντασμα.
Τι συναισθήματα σας προκαλούσαν τότε και τι τώρα;
Απάντηση: Στο παρελθόν μου προκαλούσαν φόβο ενώ τώρα όχι.
Τους πιστεύετε;
Απάντηση: Δεν τους πιστεύω αντιθέτως θεωρώ ότι είναι όλα ψέματα και δεν
ισχύει κάτι από αυτά.
Για ποιους λόγους πιστεύετε ότι δημιουργήθηκαν οι μύθοι;
Απάντηση: Κάποιοι επιτήδειοι τα έλεγαν αυτά για να φοβίσουν τον κόσμο
και να μπορούν να κυκλοφορούν την νύχτα με σκοπό να κλέβουν ζώα ή να
κάνουν διάφορες άλλες δουλείες.
59
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ (PROJECT)
Προσωπικές πληροφορίες:
Όνομα: κ. Δημήτρης. Ηλικία: 70 .
Τόπος καταγωγής: Πύργος
Ερωτήσεις:






Γνωρίζετε τοπικούς μύθους;
Απάντηση: Ναι
Από πού τους γνωρίζετε;
Απάντηση: Από τους γονείς μου.
Μπορείτε να μας διηγηθείτε κάποιους από αυτούς;
Απάντηση: Σε ένα πεδινό χωρίο έξω από τον Πύργο της Ηλείας, κάποια
βράδια μετά τις δώδεκα τα μεσάνυχτα περνούσε από τον αγροτικό δρόμο
του χωριού μια γουρούνα αλυσοδεμένη με γουρουνόπουλα και πήγαιναν
στη βρύση. Εκεί κάθονταν με τις ώρες και λούζονταν.
Τι συναισθήματα σας προκαλούσαν τώρα και τι στο παρελθόν;
Απάντηση: Όταν ήμουν παιδί με φόβιζε αυτός ο μύθος, όμως τώρα όχι.
Τους πιστεύετε;
Απάντηση: Πλέον δεν πιστεύω αυτή την ιστορία όμως σαν παιδί πίστευα σε
αυτό το μύθο και δεν περνούσα από εκεί εκείνη την ώρα.
Για ποιους λόγους πιστεύετε ότι δημιουργήθηκαν αυτοί οι μύθοι;
Απάντηση: Αυτούς τους μύθους τους επινόησαν οι παππούδες στα χωριά
για να φοβίζουν τα παιδιά και να μην φεύγουν τα βράδια από τα σπίτια
τους.
Προσωπικές πληροφορίες:
Ονομα: κ. Νία Ηλικία: 55
Επάγγελμα: Δημ. Υπάλληλος
Τόπος καταγωγής: Αγρίνιο
Ερωτήσεις:

Γνωρίζετε τοπικούς μύθους;
Απάντηση: Ναι.

Από πού τους γνωρίζετε;
Απάντηση: Από τη μητέρα μου.
60

Μπορείτε να μας διηγηθείτε κάποιους απ’ αυτούς;
Απάντηση: Βεβαίως. Λοιπόν οι κάτοικοι στο χωρίο έλεγαν ότι τη νύχτα μετά
τις 12.00 τα μεσάνυχτα όταν πήγαιναν στον κάμπο για δουλειές το μήνα
Αύγουστο που είχε φεγγάρι και έφεγγε σαν μέρα, συναντούσαν νεράιδες.
Αυτές χορεύανε και φαινόντουσαν με μακρύ μαλλί και όταν
αντιλαμβανόντουσαν τους ανθρώπους κρύβονταν. Αν κάποιος από αυτούς
περνούσαν μιλούσε του έπαιρναν τη φωνή οι νεράιδες και για αυτό όταν
περνούσαν από εκεί δε μιλούσαν.

Τι συναισθήματα σας προκαλούν τώρα και τι στο παρελθόν;
Απάντηση: Στο παρελθόν μου προκαλούσαν φόβο, όμως τώρα όχι.

Ποια είναι η γνώμη σας για τους μύθους αυτούς; Τους πιστεύετε;
Απάντηση: Όχι δεν τους πιστεύω.

Για ποιους λόγους πιστεύετε ότι δημιουργήθηκαν οι μύθοι;
Απάντηση: Ίσως μερικοί ήθελαν να φοβίζουν τους ανθρώπους για να
κλέβουν διάφορα.
61

ταινιες που σχετιζονται με μεταφυσικα φαινομενα

ανεμολογιo

Σχολικό έτος 2012-2013 Α` τετράμηνο Α` Λυκείου Ερευνητική Εργασία

null

ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ - Πανελλήνιος Οδηγός Κοσμήματος

εργασια των μαθητων της ε` δημοτικου (ε1) στην ευελικτη ζωνη

Doreen Virtue Θεραπεία με τη βοήθεια των αγγέλων http://www