ΚΕΜΠ ΑΘ
3223
TO ΛAΣIΘI
TPIMHNIAIA EKΔOΣH TΩN ΛAΣIΘIΩTΩN
ETOΣ 3ο • AP. ΦYΛΛOY 12 • IANOΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013 ΚΩΔΙΚΟΣ:018697
AΓ. KΩN/NOY 39 • 10437 AΘHNA • THΛ./FAX: 210 5247136 • EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ 176 • 71306 HPAKΛEIO • THΛ./FAX: 2810 240008
«Όποιος αγαπάει τον τόπο του αγαπάει τον εαυτό του.
Όποιος αγαπάει τον εαυτό του, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΓΑΠΑΕΙ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥ»
Λεωνίδας Κατερίνης
TO ΛAΣIΘI: Tριμηνιαία έκδοση όλων των Λασιθιωτών
IΔIOKTHTEΣ:
ΓPAΦEIA:
• ΣYΛΛOΓOΣ ΛAΣIΘIΩTΩN ATTIKHΣ "O ΔIKTAIOΣ", email: [email protected]
• ΣYNΔEΣMOΣ ΛAΣIΘIΩTΩN HPAKΛEIOY «TO OPOΠEΔIO», email: [email protected]
www.diktaios.gr
AΓ. KΩN/NOY 39 10437 AΘHNA THΛ. 210 5247136
EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ 176 * 71306 HPAKΛEIO • THΛ./FAX: 2810 240008
Eκδότες - Yπεύθυνοι: Μ. ΛΑΓΚΩΝΑΚΗ 6941668867, ANT. TZOMΠANAKHΣ 6947199666
YΠEYΘYNOΣ TYΠOΓPAΦEIOY N.Γ. ΠAΠAΔOΠOYΛOΣ
Ε. Γιάνναρη 5, Αθήνα 118 53 Τηλ. 210-3468268 Fax: 210-3467155
e-mail: [email protected]
Ετήσια συνδρομή 10€
(Tα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις των συγγραφέων τους)
➡
ΣΥΛΛOΓOΣ ΛΑΣΙΘΙΩΤΩΝ ATTIKHΣ
«O ΔΙΚΤΑΙOΣ »
Διοικητικό Συμβούλιο
Πρόεδρος
Αντιπρόεδρος
Αν. Αντιπρόεδρος
Γ.Γραμματέας
Ταμίας
Αν. Ταμίας
Έφορος
Τζομπανάκης Α.
Δαμιανάκη Δ.
Μύτης Αντώνιος
Βελεγράκης Ε.
Χαραλαμπάκης Αρ.
Φουκαράκης Ε.
Χατζάκη Κων.
➡
ΣΥNΔEΣMOΣ ΛAΣIΘIΩTΩN HPAKΛEIOY
«TO OPOΠEΔIO»
Διοικητικό Συμβούλιο
Πρόεδρος
Αντιπρόεδρος
Γεν. Γραμματ.
Ταμίας
Αν. Ταμίας
Έφορος
Αν. Έφορος
Μαρία Λαγκωνάκη
Απόστολος Τζανάκης
Νικόλαος Τσαμάνδουρας
Κυπριωτάκη Μαρία
Ελευθέριος Σπανάκης
Φουκαράκη Μαρία
Ιωάννης Σωμαράς
Αναπληρωματικά Μέλη
Καραβέλας Ιωάννης
Πλατάκης Εμμανουήλ
Αναστασάκης Ιωάννης
Βεληβασάκης Γεώργιος
Εξελεγκτική επιτροπή
Μέλη
Δημήτριος Καλυκάκης
Ιωάννης Πατεράκης Κων/νος Στραταντωνάκης
Νικόλαος Τσικαλάκης Χρυσός Ιωάννης
Πιταρικοίλης Ιωάννης
Σπανάκης Δημήτριος
Εξελεγκτική Επιτροπή
Για συνδρομές του «ΔIKTAIOY»:
AΓPOTIKH TPAΠEZA 165 04 003041 29
Για συνδρομές του «OPOΠEΔIOY»:
AΓPOTIKH TPAΠEZA 366 04 003218 17
Ζαμπετάκη Λήδα
Τζιράκης Εμμανουήλ Χαλκιαδάκης Μιλτιάδης
Περιεχόμενα
• Μηνύματα αισιοδοξίας ....................................3
• Μια μεγαλειώδης πράξη ..............................4-5
• Τιμητική εκδήλωση για τον Λεωνίδα Κατερίνη.6-7
• Ο ετήσιος χορός των Λασιθιωτών Αττικής ....8-9
• Τα νέα από το Λασίθι ................................10-11
• Ετήσια Γενική Συνέλευση ..............................12
• Όπου υπάρχει άνθρωπος ..............................14
• Η μάχη της Κρήτης ...................................15-17
• Άγνωστες σελίδες της Λασιθιώτικης ιστορίας .18-20
• Η πρώτη έκθεση Κρητικού τύπου.............21-33
• Εμμανουήυλ Γεωργίου Μαρινάκης...........24-28
• Οι βροχές στο Οροπέδιο Λασιθίου .................29
• Το νόημα και το μεγαλείο της ύπαρξης ....30-31
• Μανώλης Ξωμερίτης ................................32-33
• Το γλωσσάρι του Λασιθιώτη ..........................34
• Από την πόλη έρχομαι
και στην κορυφή κανέλα ...............................35
• Το κατανυκτικό Τριώδιο............................36-37
• Η συμβολή της Κρήτης στην
απελευθέρωση της Θεσ/νίκης .................38-41
• Μανώλης Στρατάκης ................................42-43
•Τα τριαντάφυλλα της Λαμπρής .................44-45
• Αγναντεύοντας τον Πρίνο-Δία..................46-47
ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑΣ
Δ
εν γίνεται να μην επισημάνομε τρία
σπουδαία πρόσφατα γεγονότα που
σχετίζονται με τον «ΔΙΚΤΑΙΟ»
αλλά και τους άλλους Λασιθιώτικους συλλόγους.
Το πρώτο είναι ότι υπάρχουν ακόμη
άνθρωποι που σκέφτονται και ενεργούν
σαν τον Λεωνίδα Κατερίνη, ο οποίος υπαρακοντίζοντας κάθε προσδοκία, άνοιξε
απλόχερα το χέρι του, μα πρώτα άνοιξε τη
καρδιά του με αγάπη προς τον τόπο και
ακολουθώντας πιστά την μέχρι σήμερα
πολιτεία του πρόσφερε το αξεπέραστο
για τα μέχρι τώρα και σίγουρα και τα μέλλοντα δεδομένα του συλλόγου ποσό των
50.000 Ευρώ, με το οποίο όχι μόνο θα μεγαλώσει και θα αλλάξει η διαμόρφωση της
αίθουσας, αλλά και αυτή η φυσιογνωμία
και το μέλλον του συλλόγου.
Το ελάχιστο που ανήκει στον Λεωνίδα είναι ένα μεγάλο ευχαριστώ!.
Το δεύτερο είναι το κλίμα συνεργασίας
και συμπόρευσης, που τελευταία παρατηρείται ανάμεσα στους Λασιθιώτικους συλλόγους, από το οποίο πολλά έχουν να ωφεληθούν οι ίδιοι οι σύλλογοι, αλλά και πολλά να προσφέρουν στο τόπο από τη κοινή τους αυτή δράση.
Και το τρίτο είναι η προθυμία ουσιαστικής προσφοράς και αποτελεσματικής
δράσης που επιδεικνύουν τα νεότερα μέλη
του Δ.Σ., που μόνο ενθαρρυντικό σημείο
αποτελεί και αισιόδοξος οιωνός για το
μέλλον του συλλόγου είναι.
Έτσι ο Γιάννης Καραβέλας κατάφερε
μέσα σε ένα μόνο μήνα να φέρει σε πέρας
αθόρυβα και αποτελεσματικά το μεγάλο
έργο της ψηφιοποίησης και ανάρτησης
στο διαδίκτυο όλων σχεδόν των τευχών της
«ΔΙΚΤΗΣ», από την έκδοση της το 1975 μέχρι σήμερα, εξοικονομώντας χιλιάδες
ευρώ για το σύλλογο, ενώ παράλληλα εξέδωσε ιδίαις δαπαναις το πρωτότυπο και
εξαιρετικό πόνημα «ΤΟ ΓΛΩΣΣΑΡΙ ΤΟΥ
ΛΑΣΙΘΙΩΤΗ», του οποίου τα δικαιώματα έχει παραχωρήσει στο σύλλογο.
Από την άλλη η έντονη δραστηριότητα
και η μεγάλη αποτελεσματικότητα που
έχουν επιδείξει η Κωνσταντίνα Χατζάκη
και ο Αρης Χαραλαμπάκης, έχει σαν αποτέλεσμα να αλλάξει το πρόσωπο του συλλόγου τόσο στις εκδηλώσεις όσο και στην
ηλεκτρονική παρουσία του.
Έτσι η κατά γενική ομολογία λαμπρή και
επιτυχής φετινή εκδήλωση του ετήσιου χορού του συλλόγου ήταν αποτέλεσμα κυρίως
της δικής τους δράσης, πρωτοστατώντας
τόσο στη οργάνωση και τη επικοινωνία, όσο
και στη συλλογή των καταπληκτικών δώρων
που κληρώθηκαν.
Τελειώνοντας θα ήταν παράλειψη να μην
αναφέρω τον πρόεδρο του συλλόγου Κρητών Νέας Ιωνίας δικηγόρο Μανώλη Στρατή, ο οποίος χωρίς θόρυβο και τυμπανοκρουσίες έχει προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες στον αθλητισμό, τον πολιτισμό και τη
προάσπιση των συμφερόντων του Λασιθιού πάντα ανιδιοτελώς και του οποίου προσφορά για την
εκδήλωση του
«ΔΙΚΤΑΙΟΥ» ηταν το καταπληκτικό χορευτικό του συλλόγου του, έργο του εξαίρετου χοροδιδάσκαλου Μιχάλη Γρηγοράκη.
Οι αξιέπαινες αυτές ενέργειες δράσης
και προσφοράς μόνο μηνύματα αισιοδοξίας εκπέμπουν για τη προοπτική και το
μέλλον των συλλόγων!.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
3
« Δ Ι ΚΤ Α ΙΟ Σ »
Μια μεγαλειώδης πράξις - δείγμα υψηλοφροσύνης στη γιορτή της κοπής της πίτας των Λασιθιωτών της Αθήνας
Τ
ην Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2013 έγινε κοινή εκδήλωση για την κοπή της πίτας των Λασιθιώτικων Συλλόγων «ΔΙΚΤΑΙΟΥ» και «ΚΡΟΝΟΥ»,
στα γραφεία της οδού Αγίου Κωνσταντίνου 39.
Τη κοπή της πίτας ευλόγησε ο Αιδεσιμώτατος Εφημέριος της παρακείμενης Εκκλησίας Αγίου Κων/νου
πατήρ Σεραφείμ.
Παρέστησαν Οι Βουλευτές της Ν.Δ : Πλακιωτάκης Ιωάννης , Λασιθίου και Σενετάκης Μάξιμος, Ηρακλείου.
Χαιρετισμό και ευχές απέστειλε ο Δήμαρχος Οροπεδίου Λασιθίου Γιώργος Μηλιαράς.
Κομμάτι από την πίτα παρέλαβαν εκτός από τους παριστάμενους Βουλευτές οι πρώην πρόεδροι του
«ΔΙΚΤΑΙΟΥ»: Τζιράκης Σοφοκλής, Κατερίνης Λεωνίδας , ΛαδομένοςΜιχάλης, Σπανάκη – Δουκιαντζάκη Χρύσα, ο πρόεδρος του συλλόγου των Κρητών
Νέας Ιωνίας, δικηγόρος Μανώλης Στρατής, ο Πρόεδρος του συλλόγου «ΚΡΟΝΟΣ» δικηγόρος Χαρίλαος Στρατής, ο Επίτιμος Εισαγγελέας Αρείου Πάγου Τζαγκουρνής Ιωάννης, ο Επίτιμος Αντιστράτηγος Αλεξάκης Ιωάννης, ο Στρατηγός ε.α. Παπαδάκης
Εμμανουήλ, οι καθηγηταί Πανεπιστημίου Μιχάλης Κασωτάκης, και Μανώλης Ανυφαντάκης, ο Ναύαρχος ε.ά,
Φουκαράκησς Ματθαίος. ο νομικός σύμβουλος του
Κράτους Μουδάτσος Νικόλαος, ο συνεργάτης του περιοδικού του συλλόγου ιατρός Γιάννης Κορναράκης
κ.ά.
Το γεγονός που έκανε ξεχωριστή την εκδήλωση αυτή ήταν η άμεση ανταπόκριση του εκλεκτού μέλους του
συλλόγου, μεγάλου ευεργέτη του τόπου μας Λεωνίδα Κατερίνη, στην έκκληση του προέδρου για οικονομική
συνδρομή στην επέκταση των γραφείων. Για να δοθεί πλήρης εικόνα παραθέτομε την προσφώνηση του προέδρου και την εν συνεχεία ανταπόκριση του Λεωνίδα Κατερίνη. Κυρίες και κύριοι, αγαπητά μέλη και φίλοι των συλδείξομε πως πρέπει να γίνομε αυτάρκεις και να πάλόγων Δικταίου και Κρόνου,
ψομε να είμαστε διακονιάρηδες σε αυλές
Θα μου επιτρέψετε να σας απευθύνω ενα σύντομο
άλλων, όποιοι και νάναι αυτοί.
χαιρετισμό την ευφρόσυνο αυτή ημέρα με τον συνηΈχομε γίνει πολλοί και δεν χωράμε πιά στον χώρο
θισμένο μου ιδιόμορφο τρόπο, κράμα μιας εκφοράς αρτης σημερινής αίθουσας. Χρειαζόμαστε περισσότερο
χαϊζουσας για τους νοσταλγούς της θύροθεν παιδείζωτικό χώρο, για να μπορέσομε να αναπτύξομε και
ας και δημώδους για τους ζηλωτές της νεωτεριστιάλλες δραστηριότητες, πέραν των συνηθισμένων εκκής πρακτικότητας.
δηλώσεων, όπως π.χ συνεστιάσεις, εντευκτήριες συΣυνήχθημεν σήμερον
ναντήσεις, μαθήματα χορού
ομοθυμαδόν επί τω αυτώ,
κ.ά. Και ιδού η ευτυχής συάπαντες οι Λασίνθιοι, ίνα
γκυρία! Το παρακείμενο
συνεορτάσομεν τον νέον
γραφείο, που σαν εμπόδιο
ενιαυτόν, ασφυκτιούντες
μπαίνει μπροστά και μας
και συνωθούμενοι εν τω μιεμποδόζει να βλέπομε πεκρώ τούτω καταλύματι –
ρισσότερο φώς είναι διαθέπολλοί γαρ εισι οι κλητοί,
σιμο – εννοώ πωλείται – και
πολλοί δε και οι εκλεκτοί.
μάλιστα σε τιμή που πριν
Αναγκαίον όθεν δοκούμεν
από λίγα ακόμη χρόνια ούτε
Ο Λεωνίδας Κατερίνης αναγγέλλοντας
εστιν τον χώρον τούτον
να φανταστούμε μπορούσατην μεγάλη δωρεά. Τόσο απλά...
εκτανύναι, προς δόξαν και
με. Ιδου λοιπόν πεδίον λαμνείαν των κραταιών ημών πατέρων, οίτινες εν ανάμπρόν για τους υψηλούς στόχους που ξέρομε οι Λαγκαις και δυσκολίαις όντες, έργα επετέλεσαν ευκλεή
σιθιώτες σιωπηλά και αθόρυβα να πραγματοποιούμε!.
και πανόλβια..
Δεν σας κρύβω τη συγκίνηση που ένοιωσα όταν προ
Και για να τα πω πιο απλά: Ήταν συνειδητή η επιημερών ανέφερα τη σκέψη μου αυτή στον Νέστορα των
διατελεσάντων προέδρων, τον Σοφοκλή Τζιράκη, ο
λογή να βρεθούμε τη γιορτινή αυτή μέρα σ’αυτό το μιοποίος αυθόρμητα και χωρίς δισταγμό μου είπε: «Θα
κρό χώρο, ενώ θα μπορούσαμε να αναζητήσομε κάαναλάβω εγώ τη πρωτοβουλία για το σκοπό αυτό και
ποιον άλλο μεγαλύτερο και ανετότερο. Δεν το πράξαμε
πρώτος προσφέρω το ποσό των χιλίων ευρώ!». Και όλοι
όμως όχι για λόγους οικονομίας, αλλά για να κατα-
4
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
« Δ ΙΚ ΤΑ Ι Ο Σ »
ξέρομε ότι ο Σοφοκλής ούτε στους έχοντες ανήκει, ούτε
στους κατέχοντες. Ανήκει όμως στη δυναμική και υπερήφανη γενιά των Λασιθιωτών, που δεν βλέπει εμπόδια και δυσκολίες, βλέπει μόνο προκλήσεις και υψηλούς στόχους! Ευχαριστούμε τον Σοφοκλή για το
υψηλόφρον παράδειγμα του και απευθύνομε έκκληση
στη φιλοτιμία όλων των Λασιθιωτών, για συστράτευση και συμμετοχή, ώστε να πετύχομε και αυτό τον ευγενή στόχο και έτσι του χρόνου να κόψομε πάλι την
πίτα εδώ όλοι μαζί, αλλά ο χώρος να είναι πολύ μεγαλύτερος. Θα έχομε έτσι αποκτήσει οι Λασιθιώτες μια αίθουσα που ακόμη και κραταιοί σύλλογοι δεν έχουν αποκτήσει παρόλο που συνηθίζουν να
επαίρονται και να θορυβούν
ωσεί κύμβαλα αλαλάζοντα.. Γιατί οι περισσότεροι από αυτούς
είναι μόνο λόγια και «καυκιά»,
ενώ οι Λασιθιώτες είμαστε των
έργων και της περισυλλογής.
Τελειώνοντας θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες
μου στον πρόεδρο του συλλόγου Κρητών Νέας Ιωνίας,
διακεκριμένο δικηγόρο κ. Μανώλη Στρατή, ο οποίος
είχε την πρωτοβουλία να φέρει σήμερα εδώ μια μικρή
ομάδα από το χορευτικό τμήμα που έχει ο σύλλογος του,
για να λαμπρύνει τη σημερινή
μας εκδήλωση. Συγχαρητήρια
ανήκουν επίσης στον δραστήριο και ταλαντούχο χοροδιδάσκαλο Μιχάλη Γρηγοράκη
για το εξαιρετικό αποτέλεσμα
που έχει πετύχει και που θα
απολαύσομε σε λίγο. Συγχαρητήρια στα Κρητικόπουλα:
Αγγελική Βωβού, Ευδοκία Βωβού, Γιάννα Γρυπάρη,
Γιάννη Εργαζάκη, Συμεών Εργαζάκη, Κωστή Ζανιά,
Χρήστο Καμπουλάκη και Ευαγγελία Τσεμπέρογλου,
που μας κάνουν υπερήφανους για τις επιδόσεις και το
ήθος τους.
Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω το στρατηγό
Μανώλη Παπαδάκη, για τη προθυμία με την οποία δέχτηκε να μας μιλήσει σήμερα και να μας μυήσει στην
ιστορία του τόπου μας, που κακώς αγνοούμε. Τέλος
θερμές ευχαριστίες απευθύνω προς όλα τα μέλη του
Δ.Σ., για το ενδιαφέρον και τον ζήλο που επιδεικνύ-
ουν για ό τι αφορά τον σύλλογο και ιδιαίτερα την ακούραστη και αποτελεσματική Έφορο Κωνσταντίνα Χατζάκη, έργο της οποίας είναι η σημερινή εκδήλωση.
Χρόνια Πολλά και Καλή Χρονιά σε όλους και στον
καθένα ξεχωριστά!!
Στη συνέχεια ο πρόεδρος του
«ΚΡΟΝΟΥ» Χαρίλαος Στρατής απηύθυνε τον ακόλουθο χαιρετισμό:
Εκ μέρους του Δ.Σ. του Συλλόγου Τζερμιαδιανών
ΚΡΟΝΟΣ, σας καλωσορίζουμε
με τη δική μας σειρά, στην κοινή αυτή εκδήλωση των σωματείων
ΚΡΟΝΟΣ
και
ΔΙΚΤΑΙΟΣ και χαιρόμαστε που
σας βλέπουμε και πάλι μαζί.
Θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντική αυτή την πρωτοβουλία
των δύο συλλόγων για κοινή
δράση και πρωτοβουλία, τη
στιγμή που δεν έχουμε τίποτα
να χωρίσουμε και νοιαζόμαστε για τα ίδια πράγματα
και τα ίδια ζητήματα και επιδιώκουμε από κοινού, να
φέρουμε πιο κοντά τους απανταχού ιδίως, ξενιτεμένους
Λασιθιώτες, να τονώσουμε τη συλλογική μνήμη, να συσφίξουμε τις μεταξύ μας σχέσεις και εν γένει να δημιουργήσουμε ένα κομμάτι Κρήτης
και Λασιθιού μέσα στην Αθήνα.
Στα πλαίσια αυτά, η ένωση
δυνάμεων που προκύπτει από
την ενότητα δράσης, τη συνδιοργάνωση κοινών δραστηριοτήτων και την καλόπιστη
συννενόηση, ανεξάρτητα από
το πόσους συλλόγους, πόσες σφραγίδες ή καταστατικά έχουμε, μπορεί να εμπνεύσει περισσότερο ακόμη
κόσμο και ιδίως τη νέα γενιά για να συμμετάσχει στους
Συλλόγους μας και να συνεχίσει το έργο που άρχισε
η παλιότερη γενιά. Δεν έχουν σημασία οι τύποι και τα
καταστατικά αλλά η καλή διάθεση και η θέληση για
έργο και για συνέχεια.
Και πάλι ευχαριστούμε για την παρουσία σας, ελπίζουμε να ευχαριστηθείτε την εκδήλωση και ευχόμαστε την επόμενη φορά να είμαστε ακόμη περισσότεροι.
Και ενώ υπήρχε αμφιθυμία για την όποια ανταπόκριση των παρευρισκομένων, ιδίως στους σημερινούς δύσκολους καιρούς, αθόρυβα ο Λεωνίδας πλησίασε το μικρόφωνο και με φωνή χαμηλή αλλά αποφασιστική ανήγγειλε προς αγαλλίαση των πάντων: «προσφέρω το ποσό των 50.000 Ευρώ», επισφραγίζοντας έτσι τη γνωστή
γενναιοδωρία του, για όλα τα μεγάλα και σπουδαία έργα και επιβεβαιώνοντας τη μοναδική ρήση του: «Όποιος αγαπάει τον τόπο του αγαπάει τον εαυτό του και όποιος αγαπάει τον εαυτό του πρέπει να αγαπάει τον τόπο
του». «TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
5
Τιμητική εκδήλωση για
Το «παρελθόν», το «μέλλον» και η υποχρέωση του «παρόντος»
Του Αντιπτέραρχου (Ι) (ε.α.) Ιωάννη Αναστασάκη
Τ
α τελευταία χρόνια στην
σεις.
Ελλάδα βιώνουμε μία
Εκτός από το «παρελθόν» και
έντονη οικονομική κρίαπό το «μέλλον», ο Λεωνίδας
ση. Η κρίση αυτή μας ωθεί να
Κατερίνης είναι μαζί μας, έμπραεπικεντρωνόμαστε στην αντικτα ευαισθητοποιημένος, στην
μετώπιση και την ικανοποίηση
αντιμετώπιση των προβλημάτων
των προσωπικών και οικογετου σήμερα. Στα πλαίσια αυτά
νειακών μας αναγκών, αποτης προσφοράς του, εντάσσεται
φεύγοντας να ασχοληθούμε
και η σημαντική οικονομική υποσοβαρά με τα κοινά και την
στήριξη που προσέφερε προς το
κοινωνία, κάνοντας οικονομία
σύλλογό μας τον Δικταίο, με
Η τιμητική πλακέτα που απονεμήθηκε
σε ότι θα μπορούσαμε να προσκοπό
να αποκτήσει μεγαλύτερης
στο Λεωνίδα Κατερίνη
σφέρουμε προς το κοινωνικό
επιφάνειας γραφεία, ώστε να μποσύνολο, είτε σε οικονομική ενίσχυση,
ρούν ακόμα περισσότεροι Λασιθιώτες
είτε σε συμμετοχή με τη διάθεση προνα συνευρίσκονται, να ανταλλάσουν
σωπικού μας χρόνου. Στο περιβάλλον
απόψεις, να διασκεδάζουν, να ανταλόμως αυτό το σκοτεινό, υπάρχει φως
λάσουν επιχειρήματα, αλλά τελικά
από ανθρώπους που δείχνουν έμπρανα συμφωνούν στα θέματα που είναι
κτα την αγάπη τους προς τον συνάνγια το συμφέρον του τόπου μας.
θρωπό τους.
Η εορταστική Ολομέλεια του ΣυλΛαμπρό παράδειγμα είναι ο συλόγου που πραγματοποιήθηκε την
μπατριώτης μας Λεωνίδας Κατερίνης
Κυριακή 24 Φεβρουαρίου 2013 σκοπου κατάγεται από το Μέσα Λασίθι.
πό είχε να κάνει αποδεκτή την οικοΜε τις προσφορές και τις αγαθοερνομική προσφορά του δωρητή, καθώς
Ο τιμώμενος
γίες του έχει κερδίσει επάξια το σεκαι να του απονείμει τιμής ένεκεν τον
Λεωνίδας Κατερίνης
βασμό και την αγάπη των συμπατίτλο του Μεγάλου Ευεργέτη και του
από το Μέσα Λασίθι,
τριωτών του.
Επίτιμου Προέδρου του Συλλόγου
με τον Αντιπτέραρχο (Ι)
Όπως ακούστηκε κατά τη διάρκεια
Λασιθιωτών Αττικής «Ο Δικταίος». Η
της τιμητικής Ολομέλειας του Δι- (ε.α.) Ιωάννη Αναστασάκη αναγνώριση της προσφοράς και του φιαπό το Μαρμακέτο
κταίου, της 24 Φεβρουαρίου 2013, ο
λανθρωπικού έργου του, είναι η ελάΛεωνίδας Κατερίνης υπερέχιστη υποχρέωση της Ολομέλειβει το «εγώ» και έφτασε στο
ας του Συλλόγου, αλλά και όλων
επίπεδο κοινωνικής ευθύνης
των Λασιθιωτών που αποτελούν
και προσφοράς στο «εμείς»,
το «παρόν» του τόπου μας.
θεωρώντας όλους τους ΛαΟ Λεωνίδας Κατερίνης με την
σιθιώτες οικογένειά του.
φιλανθρωπική δράση του και
Ο Λεωνίδας Κατερίνης
την ανιδιοτελή προσφορά του
έχει προσφέρει απλόχερα την
προς το Λασίθι αλλά και την
Η επίδοση της τιμητικής πλακέτας
υποστήριξή του προς την ΤρίΚρήτη ολόκληρη, είναι φάρος λααπό τον Πρόεδρο του Συλλόγου
τη ηλικία που είναι το κουραμπρός που μας δείχνει έμπρακτα
σμένο «παρελθόν» του τόπου μας, με την προσφοότι « όποιος αγαπάει τον τόπο του, αγαπάει και τον
ρά του στο γηροκομείο του Οροπεδίου. Έχει επίσης
εαυτό του και όποιος αγαπάει τον εαυτό του πρέπει
να αγαπάει και τον τόπο του», όπως ο ίδιος γράφει
προσφέρει απλόχερα και ανιδιοτελώς και προς
στο βιβλίο του με τίτλο: «Έντονες Στιγμές Αγάπης
τους νέους, το πολλά υποσχόμενο «μέλλον» του τόκαι Αφοσίωσης».
που μας, με υποτροφίες και άλλες κοινωνικές δρά6
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
τον Λεωνίδα Κατερίνη
Είναι μεγάλη η χαρά σήμερα που βρισκόμαστε
όλοι μαζί σε μια ιστορική γενική συνέλευση για να
τιμήσουμε τον συντοπίτη μας κο Λεωνίδα Κατερίνη. Ενδέχεται τα λόγια να είναι φτωχά και περιττά. Το παρελθόν, το παρών και το μέλλον σφραγίζει ο Λεωνίδας Κατερίνης με πράξεις γενναιοδωρίας και οικοδομεί και ολοκληρώνει ένα έργο
ζωής με αντίληψη της ευθύνης «να είσαι Κρητικός».
Μ’αγάπη και τόλμη συμβάλλει δημιουργικά στα
κοινά ανταποκρινόμενος πάντα πρόθυμα και
βοηθάει τα όνειρα να γίνουν πραγματικότητα,
αφουγκραζόμενος την εκάστοτε συγκυρία των
καιρών.
Η γενναιοδωρία του συμφύεται με την πνευματική και ηθική του υπόσταση και έτσι μπορείς να
τον ατενίσεις μόνο με τα μάτια της ψυχής.
Η συμβολή του είναι καθοριστική
και αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο
για ομοψυχία που προϋποθέτει τη
συμμετοχή όλων μας, ο καθένας
κατά τη δύναμη του, για να αξιοποιήσουμε τη προσφορά του σε έργο
ουσίας και πολιτιστικής κληρονομιάς για εμάς και
τους επόμενους όπως το οραματίζεται και ο ίδιος.
Συμμαζεύει την ψυχή του και συγκεντρώνει ακέραιη την δύναμη της, ο Λεωνίδας
Κατερίνης στο δροσερό νερό, τους ανεμόμυλους και στα χώματα του Λασιθίου .Εντάσσεται στο ενιαίο αρχέγονο κύτταρο του οροπεδίου και το τρέφει με την αγάπη και την
φροντίδα του. Η πορεία του, ανήκει στους ανθρώπους που μας διδάσκουν με το έργο τους, μας νουθετούν και μένουν πάντα ανάμεσα μας ζωντανοί.
Με αυτά τα λόγια ο Γεώργιος Ουρανός
χαιρέτισε την γενναιόδωρη πράξη και την
προσφορά του και του αφιέρωσε λίγους στίχους από ένα ποίημα του Ι. Πολέμη
Μη φοβηθείς αυτόν που στήριξε
Στην πίστη πάνω την ελπίδα
Τον είδα στη ζωή να μάχεται
μα πάντα ανίκητο τον είδα.
Γεώργιος Ουρανός
Λέγω σε όλους
χωριανοί
Ελάτε
να χαρείτε.
Όταν εμείς ρεμβάζαμε
νε εσείς μας εθωρείτε.
Ίντα ‘χει αυτός ο άνθρωπος
Δέστε για να χαρείτε
Ας του ευχηθούμε όλοι μας
Στον κόσμο να το πείτε...
Το δώρο που μας έκανε
αθάνατο τον κάνει
και θα τον βλέπει ο θεός
κι ο Άγιος ο Γιάννης.
Ιωάννης Εμμ. Σπανάκης
Δεν θα σας καλωσορίσω όταν έρχεστε
Και δεν θα σας αποχαιρετίσω όταν φεύγετε
Γιατί ποτέ δεν έρχεσθε όταν έρχεσθε
Και ποτέ δεν φεύγετε όταν φεύγετε.
Γιατί είσαστε και θα είσαστε πάντα εδώ
Στίχοι του K.JASPERS
Δέσποινα Δαμιανάκη Ουρανού
Αγαπητοί συντοπίτες, χαιρετίζω με συγκίνηση το σημερινό τιμώμενο Λεωνίδα Κατερίνη με μια μαντινάδα του
λαού μας:
"Άντρας θα πει
νάχεις καρδιά, αισθήματα και τρόπο, να προκαλείς το
σεβασμό των
αλλωνών ανθρώπω".
Κύριε Κατερίνη, εκτός από
το σεβασμό έχετε προκαλέσει και το θαυμασμό μας, γιατί μπορέσατε για μια ακόμα
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
φορά να δώσετε
ένα παράδειγμα
προσφοράς και
γενναιοδωρίας
στον τόπο και
τους συντοπίτες μας.
Μακάρι, στις δύσκολες μέρες που περνάμε ως λαός και
ως χώρα, να ακολουθήσουν
και άλλοι άξιοι συντοπίτες
μας το φωτεινό σας παράδειγμα για το κοινό καλό.
Σας ευχαριστούμε
από καρδιάς.
Χρυσή Μουδάτσου- Στιβακτάκη
τ. Έφορος του Δικταίου
7
Ο ετήσιος χορός των Λασιθιωτών Αττικής
Ο
ι Πολιτιστικοί Σύλλογοι των Λασιθιωτών της Αθήνας, «Ο ΔΙΚΤΑΙΟΣ»
και «Ο ΚΡΟΝΟΣ» πραγματοποίησαν την ετήσια χοροξεφάντωση τους στο Κρητικό κέντρο «ΖΟΡΜΠΑΣ», με τη συμμετοχή δεκάδων παρευρισκομένων.
Ο Πρόεδρος του Δικταίου κος Τζομπανάκης,
απευθύνοντας χαιρετισμό αναφέρθηκε στις
δραστηριότητες του Συλλόγου και εξέφρασε τις
ευχαριστίες του προς τα μέλη του Διοικητικού
Συμβουλίου για τις προσπάθειες που καταβάλουν για να φέρουν εις πέρας το έργο που
έχουν αναλάβει, μεταξύ των οποίων είναι και
η δημιουργία της ιστοσελίδας με ποικίλη και ενδιαφέρουσα ενημέρωση. Ακόμη αναφέρθηκε
στους χορηγούς και υποστηρικτές του έργου που
πραγματοποιεί ο Σύλλογος, κάνοντας ιδιαίτερη
αναφορά στον μεγάλο ευεργέτη κο Λεωνίδα Κα-
τερίνη για την μεγάλη του οικονομική συνεισφορά στην αγορά της 2ης αίθουσας του Συλλόγου. Τελειώνοντας, ευχαρίστησε τα μέλη του
Δ.Σ. του Συλλόγου «Ο ΚΡΟΝΟΣ» για την άριστη συνεργασία, τον Πρόεδρο του Πολιτιστικού
Συλλόγου Κρητών Ν. Ιωνίας κο Στρατή και τον
χοροδιδάσκαλο κο Μιχάλη Γρηγοράκη για τη
συμμετοχή του χορευτικού συγκροτήματος στην
εκδήλωση αλλά και τους χορευτές και τις χορεύτριες για την παρουσία τους.
Χαιρετισμό απεύθυνε και ο Πρόεδρος του
Συλλόγου «Ο ΚΡΟΝΟΣ» ευχαριστώντας τα
μέλη του Δ.Σ. του Δικταίου και δήλωσε πως θα
συνεχιστεί η συνεργασία των Συλλόγων για το
8
πολιτιστικό τους έργο.
Ο παρουσιαστής της εκδήλωσης Γιάννης
Κριαράκης διάβασε ένα ποίημα από το βιβλίο
«ΒΡΑΧΟ» της κας Δέσποινας Δαμιανάκη – Ουρανού, με τίτλο «Ο ΛΑΣΙΘΙΩΤΗΣ» και ξεκίνησε
το γλεντοκόπι με την κρητική μουσική πανδαισία του Στέλιου Μπικάκη και των συνεργατών του, που κράτησε μέχρι το πρωί.
Στην εκδήλωση, παρευρέθησαν μεταξύ άλλων ο οικονομικός Διευθυντής του κου Μαρτίνη κος Παγώνης Γεώργιος.
Η δημοσιογράφος και εκδότρια της εφημερίδας «ΠΑΓΚΡΗΤΙΑ ΝΕΑ» κα Φωφώ
Ζουλάκη.
Ο Πρόεδρος Συντακτών Κρητικού Τύπου
κος Νικόλαος Δασκαλάκης.Ο αντιπρόεδρος
της Πενελληνίου Ενώσεως Συντακτών Περιοδικού Τύπου κος Μιχάλης Σαββάκης.
Το Κρητικό Διαδικτυακό Ραδιόφωνο Αττικής εκπροσώπησε ο κος Κριαράκης, που είχε
αναλάβει και την ευθύνη της όλης βραδιάς.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
Ευχαριστίες
Θ
α θέλαμε να εκφράσουμε τις θερμές ευχαριστίες μας προς τα μέλη των συλλόγων για την οικονομική και ηθικη υποστήριξή τους και υποσχόμαστε ότι και οι σύλλογοι θα εντείνουν τις προσπάθειές
τους για περισσότερες ενέργειες που θα μας φέρνουν πιο κοντά και θα στηρίξουν τον κάθε Λασιθιώτη όπου κι αν βρίσκεται!
Ένα μεγάλο ευχαριστώ επίσης προς τους χορηγούς για τα υπέροχα δώρα που μας προσέφεραν και που
με την κλήρωσή τους ελάμπρυναν την εκδήλωση.
Δώρα
Χορηγοί
1) Κλιματιστικό
2) Τηλεόραση
3) GPS
4) Στερεοφωνικό
5) Εισιτήρια
6) Εισιτήριο
7)Τριήμερη απόδραση
8)Τριήμερη απόδραση
9)Εκτύπωση φωτογραφίας
10) Δίωρο πρόγραμμα ινδικής τέχνης
11) Γεύμα
12) Γεύμα
13) Ένα μπουκάλι στο Derti Club
14) Ένα γυναικείο κουστούμι
15) Ένα αντρικό κουστούμι
16) Τρία (3) χειροποίητα βραχιόλια
17) Εκτύπωση 3 φωτογραφιών
18) Πρόσκληση για θεατρικη παράσταση
19) Πρόσκληση για θεατρικη παράσταση
20) Πρόσκληση για θεατρικη παράσταση
21) Πρόσκληση για θεατρικη παράσταση
22) Πρόσκληση για θεατρικη παράσταση
23) Πρόσκληση για θεατρικη παράσταση
24) Είσοδος στη “Disco Ζουζουνάκια”
25) Είσοδος στη “Disco Ζουζουνάκια”
26) Ένα κιβώτιο κρασιά “Αθανασιάδη”
27) Ένα κιβώτιο κρασιά “Αθανασιάδη”
28) Ένα κιβώτιο κρασιά “Αθανασιάδη”
29) Ένα κιβώτιο κρασιά “Αθανασιάδη”
30) Τρία μπουκάλια κρασί
31) Εγγραφή και δίμηνη συνδρομή στο IRON GYM
32) Ένας ασκός κρασί
Α. Φειδάκηw FG Europe (όμιλος Φειδάκη)
Μαρτίνου Αθανάσιου
Μύρκου Ευαγγέλου και www.SuperGold.gr
Κολομβούνη Σωτήριου
ΑΝΕΚ- SUPERFAST
MINOAN LINES
Αγάλου Ευάγγελου και Epi- Hotel Odysseas
Μαθιέλλη Παναγιώτη
Αθανασόπουλου Κώστα και ΦΩΤΟ ΦΑΛΗΡΟ
Λεοντοπούλου Κέλλυ και Mystic NeverLand
Γιάννη και Γιώργο Σπάνακη
Χάρη Κουβουτσάκη
Αντώνη Παράσχου
Μαντώ Αγαπάκη – Κρασάνακη
Μαντώ Αγαπάκη – Κρασάνακη
Μαντώ Αγαπάκη – Κρασάνακη
Παύλου Νισιανάκη
ΑΦΟΙ ΤΑΓΑΡΗ και το θέατρο ΖΙΝΑ
ΑΦΟΙ ΤΑΓΑΡΗ και το θέατρο ΖΙΝΑ
Βλαδίμηρο Κυριακίδη και το Θεάτρο “Προσκήνιο”
Βλαδίμηρο Κυριακίδη και το Θεάτρο “Προσκήνιο”
ΑΦΟΙ ΤΑΓΑΡΗ και το θέατρο ΖΙΝΑ
ΑΦΟΙ ΤΑΓΑΡΗ και το θέατρο ΖΙΝΑ
Αντώνη Παράσχο
Αντώνη Παράσχο
Αλεξάνδρας Πάλλη
Αλεξάνδρας Πάλλη
Αλεξάνδρας Πάλλη
Αλεξάνδρας Πάλλη
Τζωρτζάτος Βασιλείος
Βαρυτιμιάδη Δημήτριου
Αλιφιεράκη Μιχάλη
και κατάστημα ΚΡΗΤΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
9
ΤΑ ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΟ ΛΑΣΙΘΙ
ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΛΑΣΙΘΙΩΤΩΝ
Επιμέλεια:
Νίκος
Τσαμάνδουρας
ΘΑΝΑΤΟΙ
Το Σάββατο 22 Δεκεμβρίου 2012,
απεβίωσε ο Ιπποκράτης Παπαδάκης
σε ηλικία 85 ετών και κηδεύτηκε στο
κοιμητήριο στο Μέσα Λασίθι.
Την Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 2012,
απεβίωσε ο Γεώργιος Λιμαντζάκης, σε
ηλικία 60 ετών γαμβρός του Ζαχαρία
Πετράκη από το Ψυχρό (σύζυγος Κωστούλας) και κηδεύτηκε την επόμενη
ημέρα στη Βάμμο Χανίων από όπου
και καταγόταν.
Την Τετάρτη 26 Δεκεμβρίου 2012,
απεβίωσε η Ευγενία Βερίγου σύζυγος
Μιχαήλ, σε ηλικία 94 ετών και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο στον Άγιο Κων/νο.
Την Δευτέρα 31 Δεκεμβρίου 2012
, απεβίωσε στο Ηράκλειο η Αλεξάνδρα χήρα Εμμανουήλ Αγαπάκη σε
ηλικία 94 ετών και κηδεύτηκε την
επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο της
Αγίας Φωτεινής στον Άγιο Γεώργιο.
Την Παρασκευή 4 Ιανουαρίου
2013, απεβίωσε ο Εμμανουήλ Νικολάου Κασαπάκης (Κασκάνης) σε ηλικία 86 ετών και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο της Αγίας
Φωτεινής στον Άγιο Γεώργιο.
Την Κυριακή 6 Ιανουαρίου 2013 ,
απεβίωσε η Αθηνά χήρα Γεωργίου
Μπιτσάκη σε ηλικία 96 ετών και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο του Αγίου Σεργίου στον Άγιο
Χαράλαμπο.
Την Δευτέρα 7 Ιανουαρίου 2013 ,
απεβίωσε από την επάρατο, ο Ιωάννης Γεωργίου Κρασανάκης (Καρύδης
ή λεμονατζής) (γνωστός επιχειρηματίας στο χώρο των αναψυκτικών και
ποτών) σε ηλικία 70 ετών και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο της Αγίας Φωτεινής στον Άγιο
Γεώργιο.
Την Τετάρτη 9 Ιανουαρίου 2013,
απεβίωσε η Ελένη Περισυνάκη, σε
ηλικία 98 ετών και κηδεύτηκε την
επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο της
10
Αγίας Φωτεινής στον Άγιο Γεώργιο.
Την Πέμπτη 10 Ιανουαρίου 2013,
απεβίωσε στο Ηράκλειο η Μαρία
χήρα Γεωργίου Παναγιωτάκη – Τζανάκη σε ηλικία 83 ετών και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο
του Αγίου Δημητρίου στο Κάτω Μετόχι.
Την Πέμπτη 10 Ιανουαρίου 2013,
απεβίωσε στο Ηράκλειο η Ευθυμία
χήρα Νικολάου Τζενάκη σε ηλικία 87
ετών και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο της Αγίας Άννας
στο Τζερμιάδο.
Την Παρασκευή 11 Ιανουαρίου
2013, απεβίωσε στο Ηράκλειο όπου
και έμενε ο Εμμανουήλ Ζαμπετάκης,
σε ηλικία 88 ετών και κηδεύτηκε την
επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο στο
Καμινάκη.
Την Τρίτη 22 Ιανουαρίου 2013,
απεβίωσε η Αικατερίνη χήρα Ελευθερίου Γρηγοράκη , σε ηλικία 96
ετών και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο της Αγίας Φωτεινής στον Άγιο Γεώργιο.
Την Πέμπτη 25 Ιανουαρίου 2013,
απεβίωσε στην Ανάληψη ο Ιωάννης
Κων/νου Τσουκάκης , σε ηλικία 88
ετών και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο της Αγίας Φωτεινής στον Άγιο Γεώργιο.
Την Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2013,
απεβίωσε στο Ηράκλειο ο Εμμανουήλ Δρακωνάκης δικηγόρος (σύζυγος
Μάριας Κανδυλογιαννάκη) σε ηλικία
60 ετών και κηδεύτηκε την επόμενη
ημέρα στο κοιμητήριο, στο Ηράκλειο.
Την Τρίτη 12 Φεβρουαρίου 2013,
απεβίωσε ο Ιωάννης Παπαδάκης , σε
ηλικία 98 ετών και κηδεύτηκε την
επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο του
Αγίου Γεωργίου στου Λαγού.
Την Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου 2013,
απεβίωσε η Μαρία χήρα Ζαχαρία
Μαρκοπούλου το γένος Φραγκιαδάκη σε ηλικία 88 ετών και κηδεύτηκε
στο κοιμητήριο της Αγίας Άννας στο
Τζερμιάδο.
Την Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου,
απεβίωσε η Καλλιόπη χήρα Εμμανουήλ Κασαπάκη (Μαντούρενα) σε
ηλικία 94 ετών και κηδεύτηκε την
επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο της
Αγίας Φωτεινής στον Άγιο Γεώργιο.
Την Τετάρτη 20 Φεβρουαρίου 2013,
απεβίωσε στο Ηράκλειο η Καλλιόπη
χήρα Ιωάννου Ανυφαντάκη το γένος
Μηλάκη , σε ηλικία 85 ετών και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο στη Κουδουμαλιά.
Την Τετάρτη 20 Φεβρουαρίου 2013,
απεβίωσε η Ελένη Κωστάκη σε ηλικία
75 ετών και κηδεύτηκε την επόμενη
ημέρα στο κοιμητήριο της Αγίας
Άννας στο Τζερμιάδο.
Την Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου
2013, απεβίωσε η μητέρα του εισαγγελέα Αρείου πάγου και συντοπίτη
μας Ιωάννη Τζαγκουρνή.
Την Τετάρτη 6 Μαρτίου 2013, απεβίωσε η Όλγα χήρα Σωκράτη Χαλκιαδάκη σε ηλικία 93 ετών και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο της Αγίας Άννας στο Τζερμιάδο.
Τα Διοικητικά συμβούλια των Συλλόγων εύχονται στις οικογένειες των
θανόντων, τα θερμά τους συλλυπητήρια και να είναι ελαφρύ το χώμα που
τους σκέπασε.
ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ
Ο Χρήστος Πολυλλογίδης (γιος
της Αθηνάς Λαγκωνάκη – Πολυλλογίδη) και η σύζυγος του απέκτησαν το
πρώτο τους παιδάκι ένα υγιέστατο
αγοράκι.
Ο Νικόλαος Βισκαδούρος του Χρήστου από τον Άγιο Γεώργιο και η σύζυγος του απέκτησαν το πρώτο τους
παιδάκι ένα υγιέστατο κοριτσάκι.
Η Ελένη Πενταράκη του Ιωάννη
και της Ειρήνης και ο σύζυγος της Σωκράτης Δεμενεόπουλος απέκτησαν
το πρώτο τους παιδάκι ένα υγιέστατο
αγοράκι .
Ο Δημήτριος Φανουργιάκης του
Στυλιανού και της Ελένης και η σύζυγος του απέκτησαν το τρίτο τους
παιδάκι ένα υγιέστατο κοριτσάκι.
Τα Διοικητικά συμβούλια των Συλλόγων εύχονται στους ευτυχείς γονείς
και παπουδολαλάδες να τα χαίρονται
και καλή ανατροφή.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
ΓΑΜΟΙ
Τα Διοικητικά συμβούλια των Συλλόγων εύχονται στους νεόνυμφους βίο
ανθόσπαρτο και καλούς απογόνους.
ΑΡΡΑΒΩΝΕΣ
Τα Διοικητικά συμβούλια των Συλλόγων εύχονται στους αρραβωνιασμένους βίο ανθόσπαρτο και καλά
στέφανα.
ΒΑΠΤΙΣΕΙΣ
Τα Διοικητικά συμβούλια των Συλλόγων εύχονται στους ευτυχείς γονείς
και στους παππουδολαλάδες να τους
ζήσουν τα Νεοφώτιστα και στους Σαντόλους πάντα ετσα δουλειές να κάνουν.
ΔΙΑΦΟΡΑ
Τη πρωτοχρονιά μετά την επίσημη
δοξολογία στον καθεδρικό Ιερό Ναό
της Αγίας Τριάδος , έγινε η κοπή της
πρωτοχρονιάτικης βασιλόπιτας του
Δήμου στο Δημαρχείο από το Δήμαρχο.
Έγινε η εκλογή του νέου Προέδρου
του Δημοτικού Συμβουλίου Οροπεδίου Λασιθίου, όπου προτάθηκε και
εκλέχτηκε ο Δημοτικός Σύμβουλος
κ. Πετράκης Μανόλης. Επίσης με
απόφαση του Δημάρχου ορίστηκαν οι
νέοι αντιδήμαρχοι και είναι η κα
Τρουλάκη – Βισκαδούρου Ευαγγελία
και ο Σιγανός Ευάγγελος.
Τη Τρίτη 8 Ιανουαρίου έως και τη
Πέμπτη 10 Ιανουαρίου 2013, χιόνιζε
στο Οροπέδιο Λασιθίου, δημιουργήθηκαν προβλήματα στη κυκλοφορία
και στην ηλεκτροδότηση μιας και το
χιόνι ξεπέρασε τα πενήντα εκατο-
στά . Με τις προσπάθειες του Δήμου
και της ΔΕΗ τα προβλήματα ξεπεράστηκαν το συντομότερο δυνατό.
Την Κυριακή 20 Ιανουαρίου 2013 ,
πραγματοποιήθηκαν στον Άγιο Νικόλαο η προγραμματισμένες εκλογές
της Ομοσπονδίας Επαγγελματιών ,
Βιοτεχνών και Εμπόρων Νομού Λασιθίου , όπου πρώτος σε σταυρούς
προτίμησης εκλέχτηκε ο Νίκος Τσαμάνδουρας.
Την Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2013,
πραγματοποιήθηκε η προγραμματισμένη Ετήσια Γενική Συνέλευση και
κοπή της πίτας του Συνδέσμου Λασιθιωτών Ηρακλείου .
Πραγματοποιήθηκαν εκλογές για
ανάδειξη νέου Δ.Σ. στην Ένωση
Αγροτικών Συνεταιρισμών Οροπεδίου Λασιθίου, όπου Πρόεδρος εκλέχτηκε ο Εμμανουήλ Σμυρνάκης από το
Μαρμακέτο.
Την Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου 2013,
πραγματοποιήθηκε η Ετήσια Γενική
Συνέλευση και η κοπή της πίτας του
ΕμποροΒιοτεχνικού Επαγγελματικού
Συλλόγου Οροπεδίου Λασιθίου στο
Τζερμιάδο.
Την Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου
2013, πραγματοποιήθηκε στο Δημαρχείο συνάντηση του Δημάρχου και των
Αντιδημάρχων του Δήμου Οροπεδίου
Λασιθίου με το Δ.Σ. του ΕμποροΒιοτεχνικού Επαγγελματικού Συλλόγου
Οροπεδίου Λασιθίου για διάφορα
θέματα .
Την Κυριακή 24 Φεβρουαρίου
2013, πραγματοποιήθηκαν και στο
Οροπέδιο Λασιθίου εκλογές για την
ανάδειξη συνέδρων στο συνέδριο του
ΠΑΣΟΚ.
Τη Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου 2013,
πραγματοποιήθηκε στο Δημαρχείο
Δημοτικό Συμβούλιο για διάφορα θέματα καθώς και για τη ψήφιση του
νέου κανονισμού καθαριότητας .
Τη Τρίτη 5 Μαρτίου 2013 , πραγματοποιήθηκε στο Τζερμιάδο στην
αίθουσα εκδηλώσεων «Αντωνίου Βορεάδη» του Δήμου Οροπεδίου Λασιθίου εσπερίδα ενημέρωσης από την
Αναπτυξιακή Λασιθίου για το πρόγραμμα αγροτική ανάπτυξη της υπαίθρου 2007-2013 του μέτρου Άξονας 3:
«Ποιότητα ζωής στις Αγροτικές περιοχές και διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας».
Την Παρασκευή 8 Μαρτίου 2013,
στο κέντρο Σελί Αμπέλου πραγματοποιήθηκε από τις γυναίκες του Οροπεδίου Λασιθίου και το Δήμο εκδήλωση – χορός, λόγο της εορτής της γυναίκας.
Την Παρασκευή 8 Μαρτίου 2013,
στο κέντρο Φάρος στην Νέα Αλικαρνασσό, πραγματοποιήθηκε ο ετήσιος
χορός του Συνδέσμου Λασιθιωτών
Ηρακλείου.
Την Κυριακή 10 Μαρτίου 2013,
στο χωριό Αβρακόντε πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία η αποκριάτικη εορτή του Πολιτιστικού Συλλόγου.
Υ.Γ.: Ζητάμε συγνώμη από το αναγνωστικό κοινό για τυχόν παραλείψεις
στα ΝΕΑ, για αυτό παρακαλούμε
όσους και όσες επιθυμούν να στέλνουν
για δημοσίευση οτιδήποτε τους αφορά , στα email ή στα φαξ των Συλλόγων για να τα δημοσιεύουμε.
ΨΗΦΙΣΜΑ
Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΕμποροΒιοτεχνικού Επαγγελματικού Συλλόγου Οροπεδίου Λασιθίου
(ΕΒ.Ε.Σ.Ο.Λ.), ευθύς αμέσως μετά τη θλιβερή είδηση του άδικου και απροσδόκητου θανάτου του Ιωάννη Κρασανάκη, συνταξιούχου συναδέλφου, φίλου, συναγωνιστή, συντοπίτη και πρώην μέλους του ΕΒ.Ε.Σ.Ο.Λ., που
τόσο πρόωρα και άδικα έφυγε από τη ζωή, συνήλθε εκτάκτως και αποφάσισε ομόφωνα , τα παρακάτω:
Να παραστεί αντιπροσωπεία του Δ.Σ. στην εξόδιο ακολουθία
Να συλλυπηθεί τους οικείους του.
Να διατεθεί στη μνήμη του αντί στεφάνου το ποσόν των 50 ευρώ στη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων Οροπεδίου Λασιθίου «Παναγία η Γερόντισσα».
Να δημοσιευθεί το παρών ψήφισμα στο τοπικό τύπο.
Να επιδοθεί το παρών ψήφισμα στην οικογένεια του.
Ευχόμαστε να είναι ελαφρύ το χώμα της Λασιθιώτικης Γής που τον σκέπασε . Αιωνία του η μνήμη.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Η ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΤΣΑΜΑΝΔΟΥΡΑΣ Ι. ΝΙΚΟΣ
ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗ Α. ΔΕΣΠΟΙΝΑ
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
11
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου Λασιθιωτών Ηρακλείου «Το Οροπέδιο», προσκαλεί τα μέλη
του σε Έκτακτη Καταστατική Συνέλευση, που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 21 Απριλίου 2013 και
ώρα 20:00 (08:00 μμ) στα γραφεία του Συνδέσμου, Λεωφόρος Εθνικής Αντιστάσεως 176 – Ηράκλειο .
Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΟΛΩΝ ΚΡΙΝΕΤΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΛΑΓΚΩΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑ
Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΤΣΑΜΑΝΔΟΥΡΑΣ ΝΙΚΟΣ
Ετήσια Γενική Συνέλευση - Κοπή πίτας
του Σ.Λ.Η. «Το Οροπέδιο»
Τ
ην Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2013 και ώρα
17:00 (05:00 μμ) στα γραφεία του Συνδέσμου
Λασιθιωτών Ηρακλείου «Το Οροπέδιο». Πραγματοποιήθηκε η Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση του καθώς και η κοπή της πίτας . Όπου
πραγματοποιήθηκε ο Διοικητικός Απολογισμός
από τη Πρόεδρο του κα Λαγκωνάκη Μαίρη , ο οικονομικός απολογισμός 2012 και προϋπολογισμός
2013 από τη ταμία κα Κυπριωτάκη Μαρία . Στη
συνέχεια αφού εγκρίθηκαν ο Διοικητικός και οικονομικός απολογισμός, υπήρξε γενική ενημέρωση από τη πρόεδρο κα Λαγκωνάκη Μαίρη και
μετά έγιναν προτάσεις από τα μέλη του ΣΛΗ.
Όπως : τροποποίηση του καταστατικού , ενστάσεις για την μη έκδοση εφημερίδας «ΛΙΝΙΕΣ» και
της συνέκδοσης του περιοδικού «το Λασίθι» με
το ΣΛΑ , είσοδο νέων μελών και κυρίως νέων ανθρώπων στο ΣΛΗ , εκκαθάριση μητρώου , ετήσιος
χορός , εκδήλωση εις Άγιο Ιωάννη καμπίτη το καλοκαίρι κα. Στο τέλος έγινε η κοπή της πίτας από
τη πρόεδρο κα Λαγκωνάκη Μαίρη , το Δημοτικό
Σύμβουλο Ηρακλείου κ. Μηλάκη Μανόλη και το
πρώην πρόεδρο του ΣΛΗ κ. Στραταντωνάκη
Κων/νο.
Η επιτροπή αλληλεγγύης το τρίμηνο που μας
πέρασε διένειμε είδη ένδυσης , υπόδησης , τρόφιμα καθώς και χρήματα σε αναξιοπαθούντες συνανθρώπους μας σε Πλάτη, Ψυχρό, Κάτω Μετόχι, Ποταμιές πεδιάδος και Φουρνή Μεραμβέλου.
Την Παρασκευή 8 Μαρτίου 2013 , πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στο κέντρο «ΦΑΡΟΣ» στη
Νέα Αλικαρνασσό , ο ετήσιος χορός του Συνδέσμου Λασιθιωτών Ηρακλείου «Το Οροπέδιο» .
Στην εκδήλωση παρέστησαν ο Βουλευτής Ηρα-
12
κλείου κ. Μάξιμος Σενετάκης, ο πρώην περιφερειάρχης κ. Μπελιβάνης Νίκος, ο Πρόεδρος του
Δημοτικού Συμβουλίου Οροπεδίου Λασιθίου κ.
Πετράκης Μανόλης καθώς και μέλη της τοπικής
αυτοδιοίκησης Ηρακλείου. Μηνύματα απέστειλαν
οι Βουλευτές Ηρακλείου κ.κ. Αυγενάκης και
Κεγκέρογλου, ο βουλευτής Λασιθίου κ. Πλακιωτάκης, ο Γεν. Αστυνομικός Διευθυντής Κρήτης Υποστράτηγος κ. Παραβολιδάκης και ο πρόεδρος του Συλλόγου Λασιθιωτών Αττικής «Ο
ΔΙΚΤΑΙΟΣ» κ. Τζομπανάκης Αντώνης. Επειδή
η εκδήλωση συνέπεσε με την ημέρα της γυναίκας
δόθηκε από το Δ.Σ. ένα συμβολικό δώρο σε όλες
τις γυναίκες. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά
όλες και όλους τους παριστάμενους , τους δωροθέτες και κυρίως τα δύο αξιόλογα τέκνα Λασιθιωτών τους Κωνσταντίνο και Κλεάνθη Ατσαλάκη
καθώς και τον Αποστολάκη Δημήτρη που μας κράτησαν συντροφιά με την εξαίσια παραδοσιακή
μουσική τους.
Αποφασίσθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο
η εκδήλωση του καλοκαιριού του Συνδέσμου Λασιθιωτών Ηρακλείου, να πραγματοποιηθεί στις 19
Ιουλίου 2013 ημέρα Παρασκευή , στον Άγιο Ιωάννη το Μεσοκαμπίτη.
Θα θέλαμε να συγχαρούμε τον μεγάλο Λασιθιώτη και ευεργέτη του Οροπεδίου Λασιθίου (Γηροκομείου, Σχολείων, Συλλόγου Λασιθιωτών
Αττικής κλπ) κ. Κατερίνη Λεωνίδα, που για
άλλη μία φορά απέδειξε την μεγαλοσύνη και την
αγάπη του για τη γενέτειρα του, με τα χρήματα
που έδωσε στον αδελφό Σύλλογο Αττικής . Και
ελπίζουμε η πράξη του αυτή να βρει και άλλους
μιμητές.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
Συγχαρητήρια
Συγχαρητήρια
Στις εκλογές της
Ομοσπονδίας
Επαγγελματιών
Βιοτεχνών Εμπόρων Ν. Λασιθίου
στις 20/01/2013
εκλέκτηκε και μάλιστα πρώτος σε
σταυρούς προτίμησης από όλους τους
υποψήφιουςστο νέο Δ.Σ. και κατέλαβε τη θέση του Γεν. Γραμματέα ο συντοπίτης μας και Γεν. Γραμματέας του
Συνδέσμου Ηρακλείου «Το Οροπέδιο» Νικόλαος Τσαμάνδουρας.
Του ευχόμαστε κάθε επιτυχία στα
νέα του καθήκοντα. Και εις ανώτερα.
Ο
Εμμανουήλ
Μουδάτσος
του Νικολάου και
της Χρυσής με καταγωγή από από τον
Άγιο Κωνσταντίνο
και τον Άγιο Γεώργιο ορκίστηκε στις
15/2/2013 ως πτυχιούχος του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με βαθμό Λίαν
Καλών 8,3. Από το Σεπτέμβριο του 2012 βρίσκεται για μεταπτυχιακές σπουδές στο Imperial College του Λονδίνου. Στο νέο
άξιο επιστήμονα του τόπου μας αξίζουν θερμά συγχαρητήρια
και του ευχόμαστε καλή σταδιοδρομία.
Αμοιβαία αισθήματα αγάπης
Π
ήγα άλλη μια φορά στο αγαπημένο Λασίθι για να δω τους χωριανούς
μου. Αυτή τη φορά είχαν δύο εκπλήξεις. Η μία ήταν η απόφαση του
Δήμου να με τιμήσει για την προσφορά μου στο Λασίθι και η άλλη, η ονομασία του κεντρικού δρόμου του χωριού μου με το όνομά μου.
Είχαν τοποθετηθεί οι ταμπέλες και είχε γίνει η εκδήλωση της ονομασίας. Ο
Δήμος επέλεξε να με τιμήσει την 15η Αυγούστου σε ειδική εκδήλωση στην
πρωτεύουσα του Δήμου. Ο Δήμαρχος μου παρέδωσε ειδική πλακέτα και τα
λόγια τους ήταν πολύ συγκινητικά. Απάντησα ότι όλα όσα έκανα για το Λασίθι, το θεώρησα καθήκον μου με την προσθήκη ότι με το ίδιο ενδιαφέρον θα
ενεργώ κι εγώ στο μέλλον γιατί πιστεύω πάντοτε στη ρήση μου ότι “Όποιος
αγαπάει τον τόπο του αγαπάει τον εαυτό του. Όποιος αγαπάει τον εαυτό του
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΓΑΠΑΕΙ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥ”.
Πήγα σε όλες τις εκδηλώσεις του καλοκαιριού, που θα ενθυμούμαι πάντοτε, γιατί σε όλες μου έδειχναν
την αγάπη τους.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ
Επιστολή του Δημάρχου Γιώργου Μηλιαρά
προς ΕΥΔΕ - ΒΟΑΚ για τον κόμβο Μάλια - Κράσι - Οροπέδιο
Εν όψει των αρξαμένων ήδη εργασιών στον κόμβο
Μαλίων με το δρόμο προς Οροπέδιο Λασιθίου, θέλω να
σας επισημάνω τα παρακάτω προβλήματα και να παρακαλέσω για την αντιμετώπιση τους.
Η πρόσβαση είναι δυνατή για όσους θα χρησιμοποιούν τον κόμβο από Μάλια ή από την κατεύθυνση του
Κρασίου και Οροπεδίου Λασιθίου, μόνο προς και από
Ηράκλειο, αποκλειόμενης της ασφαλούς και νόμιμης
πρόσβασης από και προς Αγ. Νικόλαο.
Λαμβανόμενης υπ’ όψη της νοοτροπίας των οδηγών
για διευκόλυνση της κίνησής τους πολλές φορές κατά
παράβαση των διατάξεων του ΚΟΚ, θέλω να επισημάνω τους κινδύνους πρόκλησης ατυχημάτων (πιθανότατα
σοβαρών λόγω της μεγάλης ταχύτητας που δίνεται η
δυνατότητα να αναπτύσσεται στο σημείο), με την έναρξη λειτουργίας του παραπάνω κόμβου χωρίς την παράλληλη ολοκλήρωση του κόμβου και προς Αγ. Νικόλαο.
Είναι επομένως απολύτως αναγκαίο, να προέλθετε
άμεσα σε κάθε υπηρεσιακή ενέργεια (σχεδιασμός,
μελέτη, ένταξη, χρηματοδότηση, κλπ), για την κατασκευή πλήρους κόμβου στο σημείο.
Οι κίνδυνοι που σας επισημαίνω είναι ορατοί και
χρειάζεται να αντιμετωπιστούν έγκαιρα.
Παρακαλώ λόγω της πυκνής χρήσης του κόμβου και
από κατοίκους του δήμου μου, που μου έχουν ήδη επισημάνει τους παραπάνω κινδύνους, να επιδείξετε
ενδιαφέρον ανάλογο με τον διαγραφόμενο κίνδυνο.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
13
Όπου υπάρχει άνθρωπος
Μαίρη Λαγκωνάκη
Η
πρόοδος ή δημιουργική στάση απέναντι στη ζωή είναι το
καθήκον που δικαιολογεί στον Άνθρωπο τον πυρετό και
την αγωνία του για εξέλιξη ώστε καμιά σελίδα της ζωής
του να μην μοιάζει με την προηγούμενη.
Είναι εξαίρετο να νοιώθει κανείς παντού χυμένη μια συλλογική απόφαση, την απόφαση για παοδεδία, ευημερία, ελευθερία.
Όποιος κάνει σάλπισμα για γενναίες αποφάσεις μέσα στη
θύελλα αυτής της γκρίζας εποχής, ταραγμένης από γεγονότα,
ιδέες και πράξεις αντιφατικές που μας γεμίζουν πότε με φρίκη
και πότε με ντροπή, θεωρείται γικα μένα ήρωας που σημαίνει
και Άνθρωπος.
Στην καθημερινότητά μας, αυτό το πάθος για δημιουργία, για
όσους το έχουν, τείνει να γίνει μια παράφορη μέθη.
Η ανθρωπιά είναι βούληση και δεν είναι λόγια, είναι πράξη.
Εκείνος, ο πραγματικά ανθρώπινος, έχει το χρέος να είναι σε
κάθε περίσταση, ανθρώπινος. Η ανθρωπιά δεν είναι επάγγελμα
και δεν είναι όργανα αυτοπροβολής και επιτυχίας.
Πρέπει, πολλά να αρνηθείς κι έτσι κερδίζεις την ουσία.
Ο τόπος μας, έχει παραδείγματα μεγάλων ανδρών, έχει όμως
λίγους ανθρώπους να παρουσιάσει. Χωρίς μεγάλη δυσκολία,
σχεδόν πάντα, δέχομαι τους ανθρώπους όπως είναι.
Κι αν ακόλμα είχα στη διάθεσή μου μια μαγική δύναμη να
τους αλλάξω, δεν θα έβρισκα το θάρρος να τη χρησιμοποιήσω.
Αν η παρουσία σου ανοίγει ολόγυρά της ένα χώρο φιλίας
Αν είσαι εικανός να σκύβεις επάνω σε μια ωραία σελίδα και να
μεθάς από το άρωμά της
Αν εξασφαλίσεις μια μέρα χωρίς λύπη μέσα σε πολλές ανάποδες, είναι τότε εύκολο να καταλάβεις το σωστό άνθρωπο.
Ο Σύλλογος Λασιθιωτών Ηρακλείου “Το Οροπέδιο”, πραγματοποιεί συναυλία «Το κάλεσμα της φύσης» στις 19 Ιουλίου του
2013, ημέρα Σάββατο, στον Άη Γιάννη τον Καμπίτη.
Πάντα με τη δική σας βοήθεια, θέλουμε να επαινέσουμε τον
Άνθρωπο:
Ποιόν όμως Άνθρωπο;
14
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
Η μ άχη της Κρήτης
Έμμετρος στίχος από τον Μανώλη Μπελιβάνη
συνταξιούχο δασκάλο.
Θεέ μου και δος μου δύναμη και Παναγιά βοήθη
να γράψω για τον πόλεμο που γίνηκε στην ΚΡΗΤΗ.
Τρέμει η καρδιά σαν το σκεφθεί μαργώνουνε τα χείλη
χέρια και πόδια κόβουνται δε γράφει το κοντύλι.
Λιγομαριάζει το κορμί τα μάτια μου θολώνουν
το στόμα μου βουβαίνεται τα χείλη χαλαρώνουν.
Θεέ μου, για μας τους Κρητικούς δοθήκανε τα πάθη
αφότου έγινε η γη κι ο άνθρωπος επλάσθη!
Αφότου έγινε η γη και το νερό και τρέχει
ποτέ δε βρέθηκε λαός να μη μας κατατρέχει.
Βάσανα πίκρες και καημούς πολλά ‘χουμε συρμένα
μήτε τα χείλη θα τα πουν, μήτε θα γράψει η πένα.
Ο γεις του άλλου έρχουνται οι τύραννοι κατόπι
να μας εξαφανίσουνε δεν ευρεθήκαν τρόποι.
ΚΡΗΤΗ, εσύ ‘σαι το κλειδί όλης της Μεσογείου
γι’ αυτό και σου ζηλεύουνε οι λαοί της υφηλίου.
Όλων τα μάτια λαίμαργα καρφώνονται σε σένα
και τα παιδιά σου πάντοτε είν’ μαυροφορεμένα.
Πλωτό δεξαμενόπλοιο σε έχουν ονομάσει
σταθμός ανεφοδιασμού είσαι σ’ αυτή την πλάση.
Γι’ αυτό και σε ζηλεύουνε, σε θέλουνε δικιά τους
γιατί τους εξυπηρετείς όλα τα σχέδιά τους.
Πολλές φορές εγνώρισες σκλαβιά και τυραννία
ποτάμια αίμα έχυσες για την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
Ρωμαίοι και Σαρακηνοί και Ενετοί και Τούρκοι
ήσαν που σου ζηλέψανε στα κάλλη και στα πλούτη.
Και το ‘41 οι Γερμανοϊταλοί σε βάλανε στο μάτι
κι είπαν θα σε κυρίευαν σε μια μέρα και κάτι.
Κι αφού την Ευρώπη κυρίευσαν με μία μαντινάδα
χύμηξαν και κατάλαβαν την όμορφη ΕΛΛΑΔΑ.
Κι έμεινες ΚΡΗΤΗ λεύτερη, νησί μου ξακουσμένο
που’χεις ψυχή αδούλωτη κι ας είσ’ απομονωμένο.
Είσαι νησί χωρίς εσέ δε ζει η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
μα ο Μεταξάς σ’ αφόπλισε με περισσή κακία.
Οι Γερμανοί το γνώριζαν ήσουν ξαρματωμένο
και τα παιδιά σου λείπανε κι ήσουν ορφανεμένο.
Μα ήσουν γεμάτο γέροντες, που’σαν πολεμιστάδες
κρυφά στο σπίτι φύλασσαν και σασεπό και γκράδες.
Το ήθεραν οι Γερμανοί, δεν ήσουν ‘συ Γαλλία
εδώ και τ’ άψυχα σηκώνονται για την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
Πρώτα με βόμβες κοίταξαν να σε ισοπεδώσουν.
Την ΚΡΗΤΗ, τον παράδεισο, τη νήσο των μακάρων
σε κόλαση μετέβαλε η λύσσα των βαρβάρων.
Χιλιάδες αερόπλανα την εικοστή του Μάη
βυθίσαν όλο το νησί σ’ ένα βαθύ σκοτάδι.
Ο ήλιος εθαμπώθηκε κι η μέρα σκοτεινιάζει
ο ουρανός εμαύρισε σα να’ριχνε χαλάζι.
Εκείνη δα την ταχυνή της εικοστής του Μάη
πάνω σε μνήμα κρητικού βρέθηκε παλικάρι.
Τα κόκαλα σαλεύανε από της γης τον πάτο
κι ο κόσμος του εφάνηκε πως γίνηκε άνω κάτω.
Τα κόκαλα ετρίζανε και οι νεκροί μιλούνε
κόπιαζε νέε πιο κοντά δυο λόγια να σου πούμε.
Κι ακούει ο νέος μια φωνή από της γης τα χνώτα
κι ένα μοιρολόημα, που μάραινε τα χόρτα.
Και το αυτί του ήστεσε, μήπως και καταλάβει
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
15
ειντά ‘ναι ‘κείνη η φωνή, που βγαίνει απ’ τον Άδη
Κι άκουσε μια χοντρή φωνή να λέει στεναγμένα
τα κόκκαλα που βρίσκονται στα χώματα χωσμένα
είν’ όλα των παπούδων σας των παλαιών Ελλήνων
και σεις όλοι κατάγεσθε από το γένος ‘κείνων
που’ταν στον κόσμο ξακουστό για την πολλή σοφία
κι ό,τι κι αν ήκαμε εδώ το γράφει η ιστορία.
Κι ο νιος ως τ’ άκουσεν αυτά δεν ξέρει τι να κάμει
ωσαν το χιόνι μάργωσε και τρέμει σαν καλάμι.
Τα κόκαλα σαλεύανε κι η γης ήκαμε σκίσμα
όσο επλήθαιν’ η φωνή, που ‘βγαιν’ από το μνήμα.
Νέε, του λέει. Πήγαινε μην παραπάρεις ζάλο
είναι ανάγκη να τα πεις όλ’ αυτά χωρίς άλλο.
Πώς τ’ άρματα να πιάσουνε, επές το των παιδιών μας
για να δοξάσουνε ξανά το γένος το δικό μας.
Να ακουστεί η είδηση στα πέρατα της Δύσης
πως, Γερμανία σ’ έκαμαν οι Κρητικοί να σβήσεις.
Κι ο νέος τον περίγυρο επήρενε ντελόγο
κι όπου απαντούσε Κρητικό ευθύς του’κανε λόγο.
Το σούσουρο μυριόστομο ακούσθη σε λίγη ώρα
και διαδόθη στα χωριά, ακόμη και στη χώρα.
Το Κρητικόπουλο αυτό βγήκε στον Ψηλορείτη
με μια σφυρά ξεσήκωσε ολόκληρη την Κρήτη.
Με μιας σκωθήκαν τ’ άγρυπνα άξια παλικάρια
πετούν στους βράχους, τρέμει η γη τα άγρια λιοντάρια.
Παρόντες όλοι οι ζωντανοί Κρήτες και πεθαμένοι
σκωθήκαν απ’ τσοι τάφους τους κι ήταν αρματωμένοι.
Στρέφουν θωρούν τσοι Γερμανούς μ’ αγριωμένο βλέμμα
κι εκείνων τους επάγωσε των άμοιρων το αίμα.
Γεμίζουν τα ντουφέκια τους γυμνώνουν τα σπαθιά τους
σφίγγουν γερά τη μέση τους, τινάσσουν τα μαλλιά τους.
Ήρθε και πάλι η ώρα τους τσ’ εχθρούς τους να χτυπήσουν
και τ’ άγιά τους χώματα, πάλι να υπερασπίσουν
παρόντες ήσαν ο Κόρακας και ο Δασκαλογιάννης
κι ο Γιαμπουδάκης, κι ο Μηλιαράς κι ο καπετάν Καζάνης
παρόντες και οι Κούνδουρος, Χαιρέτης, Μαρινάκης
κι ο Τσουδερός και ο Χαλής, Γιάνναρης και Μαρκάκης
Κανείς, μα κανείς δεν έλειπε απ’ αυτό το πανηγύρι
που ωραιότερο ποτέ στον κόσμο δεν γίνη.
Το μήνυμα το έπηρε κι ΕΘΝΑΡΧΗΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ
φοράει βράκες κρητικές και με σπαθί ζωσμένος.
16
Φωνάζει διαμαρτύρεται σ’ όλη την οικουμένη
“νησί που λευτεριά δε χόρτασε, γερμανικά θα γένει”;
Απ’ άκρη σ’ άκρη οι Κρητικοί εκδίκηση φωνάζουν
μαχαίρια, ξύλα, σίδερα και γκράδες τους αρπάζουν.
Βλέπεις παπάδες με σταυρό παιδιά με φυσεκλίκια
κι αρματωμένες κοπελιές να πολεμούν αντρίκια.
Μάιος μήνας ήτανε π’ ανθίζουν τα λουλούδια
και πολεμώντας τραγουδούν χιλιώ λογιώ τραγούδια.
Εμείς σας λαχταρούσαμε βρε σεις γερμαναράδες
θέμε να σας φιλέψουμε ένα ζευγάρι μπάλες.
Χίλια καλώς μας όρισε του Χίτλερ τ’ ασκέρι
που άρματα δεν είχαμε κι ήλθε να μας (ε)φέρει.
Χτυπάτε τα κανόνια σας να κάουμε σεΐρι
πόλεμος για μας τους Κρητικούς είναι σαν πανηγύρι.
Εξεσκολίσαμε την μηλιά τη γλώσσα των αρμάτων
κι εδά να την ξεμάθουμε είναι των αδυνάτων.
Χίλια καλώς ορίσατε χίλια και δυο χιλιάδες
μήνες σας λαχταρούσαμε εσάς γερμαναράδες.
Χιλιάδες αλεξιπτωτιστές πέσαν την πρώτη μέρα
κι όλοι αποδεκατίστηκαν στη γη και στον αέρα.
Πάνω στην Κρήτη βρέθηκαν και μερικές χιλιάδες
Άγγλοι και Νεοζηλανδοί σαν υπερασπιστάδες.
Λίγη ήτανε η όρεξη, λίγα και τα κανόνια
κουράγιο παίρναν από μας να το θυμούντ’ αιώνια.
Το σχέδιο των Γερμανών ήταν να καταλάβουν
- Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Χανιά, Μάλεμε να προλάβουν.
Είχε αεροδρόμιο κι ήταν πολύ μεγάλο
εκεί του βάρους έριξαν τον όγκο χωρίς άλλο.
Παρά την υπεράσπιση που δώσαν τα στρατά μας
την τρίτη μέρα έπεσε κι έκαψε την καρδιά μας.
Κι άρχισαν την προσγείωση μιλιούνια αεροπλάνα
πολλές χιλιάδες Γερμανοί ήρθαν και με καράβια.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
Γέμισ’ η Κρήτη Γερμανούς. Άριστα εξοπλισμένοι
τους είδανε οι σύμμαχοι και φύγαν φοβισμένοι.
Κι έμεινε η Κρήτη έρημη στα μαύρα βουτηγμένη
σε χέρια πολεμοχαρή έπεσ’ η καημένη.
Είκοσι εννιά ‘ταν του Μαγιού εις τα 41
που’ναι για μας τους Κρητικούς δις αποφράς ημέρα.
Και σαν την κυριέψανε τα στόματα αφρίζουν
απ’ άκρου σ’ άκρου το νησί να κάψουν φοβερίζουν.
ΚΡΗΤΗ. Έγινες ο τάφος τους μονάχοι τους το λένε
χιλιάδες μάνες Γερμανών τις έκαμες και κλαίνε.
Να γιατί ζητούσαν εκδίκηση σ’ αυτό το περιβόλι
που για χάρη της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ τους πολεμήσαμ’ όλοι.
Πιστοί εις τους προγόνους μας γράψαμε ΙΣΤΟΡΙΑ
απού με γράμματα χρυσά τη γράφουν τα βιβλία.
Σ’ αυτή τη μάχη οι ιστορικοί θα πρέπει να σταθούνε
με πλείστες λεπτομέρειες να τη διηγηθούνε.
Η σημασία της μάχης αυτής είναι τόσο μεγάλη
που αν γίνει αυτή παράδειγμα δε θα χρειάζετ’ άλλη.
Θε να διδάξει στους λαούς γι’ αγάπη στην ΠΑΤΡΙΔΑ
πίστη εις τα ιδανικά ΘΡΗΣΚΕΙΑ - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
Δίδαξε σ’ όλους τους λαούς πως τη ΜΕΓΑΛΟΣΥΝΗ
δεν την μετρούν με υλικά μόνο μ’ ΑΝΔΡΕΙΟΣΥΝΗ.
Γι’ αυτό και μεις γιορτάζουμε με όλη την καρδιά μας
τη μάχη αυτή, που χάρισε δόξα εις τη γενιά μας.
Ας είμαστ’ υπερήφανοι πως γίναμ’ η αιτία
να νικηθεί ο Άξονας να’ρθει η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
Γι’ αυτό ας βροντοφωνάξουμε
ΖΗΤΩ Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Να ζήσουνε οι ΚΡΗΤΙΚΟΙ, που φέρανε τη ΝΙΚΗ.
ΛΑΣΙΘΙ
Νοστάλγησα τον κόρφο σου ωσάν το βυζασταρούδι
λίγη αμβροσία να γευθώ να ξαναγεννηθώ
να μη με φάνε οι καημοί που βρίσκομαι μακριά σου
να μπω στου θεϊκού περιβολιού σου τον ξέφρενο χορό.
Λασίθι μου οι βράχοι σου τ’ αέρι η δροσιά
το λιπαρό το χώμα σου, αιώνια φτωχομάνα
σου δίνουν οπωσδήποτε περίσσια ομορφιά
πλούτη κι ονειροτάξιδα σε όλη την Ελλάδα.
Ένας θεός στα σπλάχνα σου, μέταλλο ευγενές
η λάμψη του αντανακλά σ’ όλη την οικουμένη
πατέρας παντοδύναμος γεμάτος αρετές
τρέχουν να δουν το λίκνο του όλοι της γης οι ξένοι.
Τιμή μεγάλη για τα σε, που λάμπεις και φωτίζεις
δεν είσαι Σέλας αρκτικό, ήλιος είσαι και στέμμα
πόρτ’ ανοιχτή, βαρύτιμη, φιλοξενιά χαρίζεις
κι ελευθεριά απόχτησες μ’ αγώνες και με αίμα.
Μπελιβάνης Εμμαν.
Συντ/χος δάσκαλος
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
17
Από την ομιλία του Στρατηγού ε.α. Μανώλη Παπαδάκη
στην επέτειο της 29 Ιανουαρίου 1897
ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ
ΤΗΣ ΛΑΣΙΘΙΩΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ – (ΤΖΕΡΜΙΑΔΩΝ)
Παιδομάζωμα
πτιακών Δυνάμεων κατά την επίθεση των ΤουρκιΑπό 23-25 Ιανουαρίου του 1823 ο Χασάν Πακών δυνάμεων στο Οροπέδιο Λασιθίου κινείται όπισάς κατάφερε με υπέρτερες δυνάμεις δια μέσου του
σθεν και αριστερά των δυνάμεων του Ομέρ Πασά
Καθαρού να πατήσει το Οροπέδιο Λασιθίου, πυρστην κατεύθυνση Κράσι-Παπούρα-Νίσυμος-Σελέπολεί τα χωριά, σφάνα.
ζει τους ανήμπορους
Όταν ανέβηκε στην
που δεν μπόρεσαν να
Θέση Παπούρα είδε τον
διαφύγουν και έστησε
γνωστόν σ’ αυτόν κάμπο
ολόκληρη πυραμίδα
του Λασιθίου και τα
από κεφάλια σφαγιαΒουνά και ασφαλώς θα
σθέντων στο χωριό
σκέφθηκε αν ήταν δυΆγιο Κων/νο. Μάζενατόν να μεταβεί στο χωψαν περίπου 100 παιριό του το Ψυχρό για να
διά στο Τζερμιάδων
θυμηθεί βασικά παιδικά
και τα έκλεισαν σε
του βιώματα…
μια υγρή αποθήκη χωΌμως γνώριζε ότι
ρίς φαγητό και νερό
κάθε του κίνηση παραγια τρεις μέρες στοικολουθείτο από τους
βαγμένα το ένα πάνω
έμπιστους του Ομέρ και
Το Τζερμιάδω και πίσω η επιβλητική Σελένα
στο άλλο.
δεν θα ήτο έξυπνο να το
πράξει.
Το πρωί της τέταρτης ημέρας ομάδα εφίππων
Μπροστά του διαδραματίζετο σκηνή φρίκης και
Τούρκων τα έβγαλαν έξω, τα έδεσαν από τα χέρια
καταστροφής με τα Γυναικόπαιδα να φεύγουν θρημε ένα μακρύ σχοινί και τα οδήγησαν με μαστίγιο
νούντα προς την Σελένα και τις Τουρκικές Αιγυξυπόλυτα από τα Μονοπάθια της Αμπέλου στο Ηράπτιακές δυνάμεις να τα καταδιώκουν στην περιοχή
κλειο.
του Μεγάλου Πρίνου.
Όσα απ’ αυτά κατάφεραν να φτάσουν στο
Η συγκίνηση ήταν μεγάλη ώστε ο Ισμαήλ τα λυΗράκλειο περίπου 50 τα υπόλοιπα φονεύθησαν στο
πήθηκε και διέταξε να σταματήσει η καταδίωξη.
δρόμο, πωλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα του ΗραΟι τουρκικές δυνάμεις δεν υπάκουσαν με
κλείου. Απ’ αυτά δύο αδέλφια ο Μανώλης και Αντώαποτέλεσμα ο Ισμαήλ να διατάξει τα πυροβόλα του
νης Καμπάνης από το Ψυχρό έτυχε να έχουν μια
να βάλουν εναντίον των.
δραματική ζωή γνωστή σ’ εμάς από διάφορες πηγές.
Ο Ισμαήλ μετά την κατάληψη του Οροπεδίου
Ο ΙΣΜΑΗΛ ΣΕΛΙΜ ΠΑΣΑΣ Μανώλης
χωρίς να κατέβει ποτέ στον κάμπο, υπεχώρησε στο
Καμπάνης Αντικρίζει και πάλι τα Βουνά και τον
Καστέλι πεδιάδα όπου ήτο το Στρατόπεδό του.
Κάμπο του Λασιθίου (23-30 Μαΐου 1867)
Στο Καστέλι ο Ισμαήλ πληροφορήθηκε την
Ο Ισμαήλ Σελίμ Πασάς διοικητής των Αιγυύπαρξη ενός παπά από το χωριό του το Ψυχρό τον
18
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
οποίον κάλεσε στην σκηνή του, τον αγκάλιασε και
του εξιστόρησε την ιστορία του.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι Τούρκοι του
Ομέρ πληροφορήθηκαν το γεγονός με αποτέλεσμα
στον καφέ να του βάλουν δηλητήριο και να αποθάνει.
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΟΠΛΑΡΧΗΓΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ
ΚΡΗΤΗΣ ΤΗΝ 26 Ιαν. 1869 στο ΤΖΕΡΜΙΑΔΩΝ
Στις 17 Ιανουαρίου 1869 ο Χουσεΐν Αβυή Πασάς
εξέδωσε μια προκήρυξη και προσκαλούσε όλους
τους επαναστάτες που βρίσκονταν υπό τα όπλα να
παρουσιασθούν και να δηλώσουν υποταγή μέσα σε
δέκα ημέρες.
Έτσι μετά και από συνεννόηση με τον Καπετάνιο Κόρακα ο οποίος είχε καταφύγει με λίγους άνδρες του στο δάσος του Ρουβά συνήλθαν όλοι οι
Αργηγοί του Μεραμπέλλου στο χωριό Τζερμιάδων
στο σπίτι του οπλαρχηγού Μ. Μηλιαρά και αποφάσισαν να παραδοθούν.
Διαφώνησαν όμως ο Υπαρχηγός Αντώνιος
Ζωγράφος Ξανθουδίδης από του Αβδού, ο Κοκόλης Ποπίτσας από την Έμπαρο, ο Λεωνίδας Γεώργιος ο Λόγιος από τις Γούβες, ο Κων/νος Μπεμπελής από την Φουρνή, ο Πυθαρούλης Λασιθιωτάκης, ο Λεωνίδας Ροδοκανάκης, ο Παπά Γ. Γιαμαλής, ο Ε. Λακέρδος, ο Ιωάννης Μουρέλος και ο
Μανώλης Μηλιαράς και μερικοί άλλοι.
Από τους άλλους όμως επαναστάτες παραδόθηκαν στις 27 Ιανουαρίου στον Αβδοσίδη Πασά στην
Νεάπολη ο Αρχηγός Κ. Σφακιανάκης μαζί με τον
Κοζυράκη, Αντ. Μιχελιδάκη και μερικούς άλλους.
ΙΣΤΟΡΙΑ
του Παπά Θεοχάρη Ανυφαντάκη
Ο Παπάς Θεοχάρης Ανυφαντάκης ήτο εφημέριος στο χωριό Τζερμιάδων Λασιθίου τους χρόνους
προ της καταστροφής του Λασιθίου από τον Ομέρ
Πασά το 1867, ιερουργούσε δε στον Άγιο Χαράλαμπο του Τζερμιάδων.
Ένα χειμωνιάτικο πρωινό πηγαίνοντας στον
Άγιο Χαράλαμπο, ανοίγοντας την εξώπορτα είδα
μέσα στο πρόστεγο της εκκλησίας ένα Τούρκο
κρατώντας το σχοινί μιας αγελάδας και να είναι μούσκεμα από τη βροχή.
Ο Παπάς ρώτησε αμέσως τον Τούρκο τι γύρευε
στην εκκλησία και αυτός του απήντησε ότι τον έπιασε η καταιγίδα και έκρινε ότι το πιο ασφαλές μέρος
ήταν η εκκλησία.
Ο Παπάς Θεοχάρης πήρε αμέσως τον Τούρκο
τον οδήγησε στο σπίτι του και παρακάλεσε την Πρεσβυτέρα να τον ζεστάνει, να στεγνώσει και να φάει
και όταν θέλει να φύγει – όπερ και έπραξε. Ο Τούρ-
κος διατήρησε την φιλία του με τον Παπά Θεοχάρη καθ’ ότι η καταγωγή του ήταν και από τα χωριά
της Χερσονήσου.
Όταν αργότερα ο Ομέρ κατέλαβε το Οροπέδιο στον Παπά Θεοχάρη ανατέθηκε το δύσκολο
έργο να παρουσιασθεί στον Ομέρ Πασά και να ζητήσει υποταγή. (Ραϊ)
Ο Παπάς Θεοχάρης αφού πήρε σαν βοηθό του
τον Σταύρο Χρυσό από το Μέσα Λασίθι και αφού
έφτιαξαν μια σημαία από ένα λευκό σεντόνι κινήθηκαν στην περιοχή του Τζερμιάδου όπου είχε το
στρατηγείο του Ομέρ.
Στο δρόμο όμως μερικοί άτακτοι Τούρκοι
στρατιώτες προπηλάκησαν τους δύο Λασιθιώτες και
ήταν έτοιμοι να τους φονεύσουν όταν μέσα απ’ αυτούς ξεχώρισε ένας Τούρκος ο οποίος εμπόδισε τους
άτακτους να φονεύσουν τον Παπά και τον βοηθό του
και ανέλαβε να τους παρουσιάσει στον Ομέρ ο ίδιος.
Ο Ομέρ αφού τους κακοποίησε δέχτηκε να δώσει Ραϊ και να αρχίσουν να κατεβαίνουν από τα βουνό οι Λασιθιώτες και να αρχίσουν την ανασυγκρότηση του τόπου.
Ο Τούρκος φίλος του Παπά Θεοχάρη διέταξε
δύο υφισταμένους του να οδηγήσουν τον Παπά στο
σπίτι του.
Μετά από χρόνια ο παπάς Θεοχάρης φορτώνοντας τον γάιδαρο με πατάτες πήγε στο χωριό του
φίλου του του Τούρκου για να τις πωλήσει.
Ο Τούρκος για να τον φιλέψει τον πήγε στο
τούρκικο καφενείο του χωριού να τον κεράσει
καφέ.
Στον τοίχο του καφενείου υπήρχε μια μεγάλη
τοιχογραφία που παρίστανε ένα ξυπόλητο Χριστό
να τρέχει και πίσω του ένας Μωάμεθ πάνω σ’ ένα
λευκό άλογο να τον κυνηγά.
Ο Παπάς Θεοχάρης θέλοντας να πειράξει
τους θαμώνες του ρώτησε τι λέει ο πίνακας και οι
Τούρκοι του ξήγησαν ότι ο Μωάμεθ κυνηγά τον Χριστό.
Και ο Παπάς με σκεπτικισμό απήντησε στα
Κρητικά «Ω αναθεμάτο ούτε με το άλογο δεν μπορεί να τον φτάσει». Το μεσημέρι ο φίλος του τον φυγάδευσε γιατί οι Τούρκοι του είχαν στήσει ενέδρα
για να τον φονεύσουν.
Κάποτε η πρεσβυτέρα έχοντας κρύψει μερικά
Λοϊγγια προσπάθησε να αγοράσει μια κουβέρτα από
ένα πλανόδιο Τούρκο όταν διαπίστωσε ότι η κουβέρτα αυτή ήταν δική της και την έχασε στην καταστροφή του Οροπεδίου.
Ο πλανόδιος Τούρκος είδε την έκφραση της
Πρεσβυτέρας η οποία όμως προτίμησε να αγοράσει λίγα τρόφιμα και όχι την κουβέρτα. Στην περιοχή
Αγκαθιάδες του Οροπεδίου προ της Μάχης μερικοί
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
19
Λασιθιώτες έσκαψαν λάκκους και αποθήκευαν ότι
πολυτιμότερο είχαν. Όμως κάποτε ένα πόδι ενός
αλόγου έπεσε μέσα με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να
τα βρουν και να τα πάρουν.
29 Ιανουαρίου 1897
«Εν ονόματι του Θεού και της Πατρίδος
ψηφίζομεν το ψήφισμα τόδε:
«Αφού απεδειχθή ενεργώς ότι το πέρυσιν
δοθέν υπό Ευρώπης πολίτευμα είναι ανεφάρμοστον, αποδεικνυομένου τούτου εκ
των διαδραματιζομένων βανδαλισμών και
ωμοτήτων, τη ενεργεία της κεντρικής κυβερνήσεως του Σουλτάνου διά του οθωμανικού όχλου και του τακτικού αυτοκρατορικού στρατού.
«Επειδή νέα απόπειρα προς εφαρμογήν
του πολιτεύματος τούτο αποτέλεσμα θα έχη
την εντελή καταστροφήν των χριστιανών κατοίκων.
Το (ανακαινισμένο) σπίτι του Καρνόλη
όπου υπεγράφη το ψήφισμα της Ένωσης
Την 29 Ιανουαρίου του 1897 συγκεντρώθηκαν
στο Τζερμιάδω Λασιθίου στην οικία του Εμμ. Παπαδάκη (Καρνόλη) στην περιοχή Ροστέληδων που
μόλις είχε εγκαινιάσει οι Αντιπρόσωποι της Επαρχίας Λασιθίου και κήρυξαν την ένωσή της με την
Ελλάδα.
Στην παραπάνω συγκέντρωση κατ’ εκτίμηση
έλαβαν μέρος οι κάτωθι:
α. Νικόλαος Δετοράκης από το Τζερμιάδων
β. Πέτρος Γαλανάκης από το Ψυχρό
γ. Γεώργος Βορεάδης από το Τζερμιάδων
δ. Ξενοφώντας Χρυσός από τον Αγ. Γεώργιο
ε. Εμμανουήλ Βογιάκης από το Τζερμιάδων
στ. Νικόλαος Καρδουλάκης από Πλάτη
ζ. Αντιπροσωπεία από το Εκτελεστικό της Κρήτης
Το δε ψήφισμα της Επιτροπής ήτο όμοιο αλλά
προσαρμοσμένο στον τόπο όπως το κατωτέρω Ψήφισμα της Προσωρινής Κυβερνήσεως της Κρήτης.
η
20
Ψήφισμα της Προσωρινής
Κυβερνήσεως Ενώσεως της Κρήτης
με την Ελευθέρα Ελλάδα
Δια ταύτα Κηρύσσομεν την ένωσιν της
Κρήτης,
μετά του βασιλείου της ελευθέρας Ελλάδος, ως τον μόνον διακαή και αμετάβλητον
πόθον μας και επικαλούμεθα την αρωγήν
παντός του πεπολιτισμένου κόσμου, θεωρούντες ως κατηργημένην την σύμπραξιν
ημών μετά του αυτοκράτορος των Οθωμανών Χαμήτ του Β’.
Προσκαλούμεν δέ τήν Α.Μ. τον Βασιλέα
της Ελλάδος ΓΕΩΡΓΙΟΝ Α’.
να παραλάβη την νήσον Κρήτην ως μέρος
αναπόσπαστον του Ελευθέρου Ελληνικού
Κράτους».
Εγένετο εν ΧΑΛΕΠΑ της Κρήτης τη 25 Ιανουαρίου του έτους 1897, έτους Α’, της απελευθερώσεως».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ
•ΣΤΑΥΡΙΑΝΙΔΗ (ΚΟΡΑΚΗΣ ΤΟΜΟΣ Β)
•ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ Γ., ΤΟ ΛΑΣΙΘΙ
ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ
•ΤΡΑΓΙΚΗ ΤΕΤΡΑΛΟΓΙΑ Γ. Πρατσίνη, 2006
•ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΙΧΕΛΑΚΗΣ
•ΜΑΡΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
H Πρώτη Έκθεση Κρητικού Τύπου
Γράφει η
Μαρία Σεργάκη
Η υλοποίηση της ιδέας για την οργάνωση της πρώτης Έκθεσης του Κρητικού
Τύπου, είναι γεγονός εξαιρετικού ενδιαφέροντος και σημασίας, αφού μας
δίδει την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε διαχρονικά τον ρόλο του στην
τοπική, αλλά και στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Τι το σημαντικό μας
προσφέρει λοιπόν, αυτή η έκθεση;
•Τα σπάνια πράγματι έντυπα πού
αποτελούν την ζωντανή μαρτυρία για
την υψηλή ποιότητα, τις μαχητικές θέσεις και την μεγάλη
επιρροή του Τύπου
στην Κρήτη τα τελευταία 130 χρόνια.
•Την κύρια αποστολή του, πού εκτός
της ενημέρωσης και
του διάλογου με τους
πολίτες, ήταν η συμμετοχή του στα μεγάλα ιστορικά γεγονότα του νησιού και
φυσικά, ο έλεγχος
της εξουσίας
•Την πολυφωνική διάσταση πού είχε ανέκαθεν ο Τύπος στην Κρήτη έτσι ώστε να αποτελεί το
εφαλτήριο για την παρουσίαση όλων των απόψεων, την διεκδίκηση των τοπικών αιτημάτων
αλλά και την προβολή των επιτευγμάτων των Κρητών.
•Μέσα από τα έντυπα που διασώθηκαν, μπορούμε να προσεγγίζουμε τα μεγάλα γεγονότα
πού διαδραματίστηκαν στην Κρητική γη και συντάραξαν τον κόσμο ολόκληρο: τις αλλεπάλληλες κρητικές επαναστάσεις και τις συναπτές θηριωδίες που συνδέονται με κάθε πόλεμο, τις
διάφορες μορφές τέχνης που παρ’όλα αυτά ανθούσαν, την μαρτυρική πορεία για την Ένωση με
την Ελλάδα, το μοναδικό φαινόμενο Ελευθέριος
Βενιζέλος αλλά και Νίκος Καζαντζάκης, τις αρχαιολογικές ανασκαφές ( αποκάλυψη του Μινωικού Πολιτισμού κλπ), τη Μάχη της Κρήτης, που
αποτελούν παγκόσμια ιστορικά και πολιτιστικά
ορόσημα.
Η έκθεση αναρτήθηκε στην αίθουσα
της Βασιλικής του Αγ.
Μάρκου στο Ηράκλειο
και εγκαινιάστηκε το
Σάββατο 2/2/2013 το
πρωί.
Την πρωτοβουλία
της οργάνωσης είχε η
Παγκρήτια Δημοσιογραφική
Ένωση
(ΠΑΔΕ ΜΜΕ) και ο
typoskrirtis.gr, υπό την
αιγίδα της Περιφέρειας Κρήτης, τη συνεργασία του Δήμου Ηρακλείου και την ευγενική χορηγία του Μεσογειακού Κέντρου
Γονιμότητας Κρήτης.
Το εκθεσιακό υλικό προέρχεται από τα σπουδαία πολιτιστικά ιδρύματα της Κρήτης, το Ιστορικό
Αρχείο Κρήτης –Γενικά Αρχεία του Κράτους Νομού
Χανίων, τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου και τη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, που ανταποκρίθηκαν άμεσα στο αίτημα
για συνεργασία των διοργανωτών.
Σ’ αυτό όμως το σημείο νομίζω ότι υπάρχει ένα
σημαντικό ερώτημα.
Πόσους Νομούς έχει αλήθεια η Κρήτη;
Παρά το ότι η Κρήτη αποτελείται από 4 Νομούς
φαίνεται να συμμετέχουν στην έκθεση μόνο οι
τρείς. Παραλήφθηκε να ζητηθεί από τους διοργανωτές η συνεργασία με τους αντίστοιχους Λασιθιώτικους φορείς, με αποτέλεσμα την ελλειμματική παρουσία του Νομού μας σ’ αυτή την τόσο
σημαντική διοργάνωση.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
21
H Πρώτη Έκθεση Κρητικού Τύπου
Είναι γεγονός ότι κατά την τελευταία Οθωμανική περίοδο μετά τη συνθήκη της Χαλέπας το
1878, που έδωσε τη δυνατότητα στους Κρήτες για
«ελεύθερη» έκδοση εφημερίδων και ενώ δημιουργήθηκαν έντυπα στους άλλους νομούς της
Κρήτης, δεν υπήρξε κανένα τυπογραφείο στο νομό
μας. Ώστε η πρώτη περίοδο παραγωγής λασιθιώτικων εντύπων ξεκινά μετά την Οθωμανική κατοχή, επί της Κρητικής πολιτείας (1898- 1913).
Όμως πρέπει να υπογραμμιστεί, και ταυτόχρονα να εκτιμηθεί το γεγονός της συμβολής στην
ακμή του Ηρακλειώτικου
τύπου των Λασιθιωτών.
Πολλοί από τους σπουδαιότερους εκδότες και
δημοσιογράφους του
Ηρακλείου, από τότε μέχρι και σήμερα είναι Λασιθιώτες, που όπως είναι
φυσιολογικό προσελκύστηκαν από τις ευρύτερες
επαγγελματικές δυνατότητες που προσφέρει ένα
μεγάλο αστικό κέντρο,
που ταυτόχρονα βρίσκεται τόσο κοντά και επέλεξαν σε κάποια στιγμή της
ζωής τους να εγκατασταθούν και να εργαστούν
εκεί.
Ενδεικτικά αναφέρω τον εκδότη της εφημερίδας ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ Αντώνιο Βορεάδη Φιλόλογο από
το Λασίθι, ό οποίος αφού υπήρξε για δέκα χρόνια Γυμνασιάρχης στη Νεάπολη, αναμείχθηκε
με την πολιτική εγκαταστάθηκε στο Ηράκλειο το
1893 και εξέδωσε ομώνυμη εφημερίδα (1893 1896), το Γεωπόνο Γ.Χ. Ελευθεριάδη εκδότη του
ΣΤΕΜΑΤΟΣ, και άλλων εντύπων από την Ιεράπετρα , τους Νεαπολίτες Ηλία Διαλυνά εκδότη της
ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ, Ανδρέα Ζωγράφο πατέρα της
Λιλής εκδότη της ΑΝΟΡΘΩΣΕΩΣ, τον Δικηγόρο Γεωργ. Κ. Κοκκινάκη εκδότη της ΦΩΝΗΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ,
καθώς και τον σπουδαίο Ιωάννη Δ. Μουρέλο ιστορικό και εκδότη της ΕΛΕΥΘΕΡΑΣ ΣΚΕΨΕΩΣ, της
ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΣΤΟΑΣ και άλλων εντύπων από το
Χουμεριάκο. Για την ιστορία αναφέρω ότι όλοι μαθήτευσαν στο Γυμνάσιο τα Νεάπολης το μοναδι-
22
κό τότε του νομού.
Θεωρώντας πολύ σημαντικό τον τύπο γενικά,
ως φορέα αποτύπωσης της ιστορικής διαδρομής
της κοινωνίας, από το 2006 που ενεργοποιήθηκαν
τα ΓΑΚ- Ν. Λασιθίου ως υπεύθυνη για τη διοργάνωση τους, προσπάθησα να συγκροτήσω μεταξύ
άλλων σημαντικών αρχείων, με πολύ μεγάλη προσπάθεια, αυτό που θεωρούσα ότι δεν έπρεπε να
λείπει από το νομό μας, το Αρχείο του Λασιθιώτικου τύπου.
Έχοντας φτάσει σε ικανοποιητικά αποτελέσματα έως το 2008, αποφάσισα να το παρουσιάσω
στην τοπική κοινωνία,
μέσα από τη διοργάνωση
μιας έκθεσης, της πρώτης
και μοναδικής του τοπικού μας τύπου1. Σε αυτή
εκτέθηκαν 57 εφημερίδες, 24 περιοδικά, 3 προσκοπικά και 12 μαθητικά
έντυπα συνολικά 96 τίτλοι, που είχαν εκδοθεί
και προερχόταν από όλα
τα αστικά κέντρα του Νομού, κατά το διάστημα
από το 1906 έως το 2008. Έκτοτε εντόπισα ακόμη 18 τίτλους εντύπων και θεωρώ πιθανή την
ύπαρξη ακόμη μερικών που δεν είναι γνωστοί,
ιδιαίτερα εάν ο αριθμός των τευχών κυκλοφορίας
τους υπήρξε μικρός.
Από όλα αυτά τα έντυπα που δημιουργήθηκαν
στο Λασίθι τα τελευταία 110 χρόνια και που
υπερβαίνουν κατά πολύ τα 100 συνολικά, ευτύχησαν να συμμετάσχουν στην Α’ έκθεση Κρητικού Τύπου, που φιλοδοξεί να παρουσιάσει συνολικά τον τύπο της Κρήτης και την ιστορία του,
μόνο δώδεκα τίτλοι, 6 εφημερίδων και 6 περιοδικών, σε δύο ταμπλό. Το υλικό προέρχεται από
το αρχείο τύπου της Βικελαίας Βιβλιοθήκης.
Στο ένα ταμπλό είναι οι εφημερίδες ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ
ΚΡΗΤΗ και ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ του Αγ. Νικολάου,
ΑΥΓΗ, ΕΘΝΙΚΟ ΕΓΕΡΤΗΡΙΟ και ΕΠΟΧΗ της Νεάπολης. Στο άλλο τα περιοδικά τα ΑΜΑΛΘΕΙΑ,
ΔΡΗΡΟΣ, ΥΔΩΡ ΕΚ ΠΕΤΡΑΣ, ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ
ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ και οι ΜΕΣΕΛΕΡΟΙ.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
H Πρώτη Έκθεση Κρητικού Τύπου
Η μοναδική ημερήσια εφημερίδα του νομού μας
ΑΝΑΤΟΛΗ και είναι το μακροβιότερο έντυπο της
Κρήτης, εκτίθεται σε δικό της ταμπλό.
Το σπουδαίο περιοδικό ΜΥΣΩΝ του Ιατρού- Γερουσιαστή Μιχαήλ Καταπότη από τη Σητεία, βρίσκεται στο ταμπλό μεταξύ των εντύπων του Κρητικού Αθηναϊκού τύπου και η εφημερίδα
ΕΠΑΡΧΙΑΚΑ ΝΕΑ του Νεαπολίτη Δικηγόρου και
Βουλευτή Ιωάννη Μ. Σεργάκη σε ταμπλό με Ηρακλειώτικες εφημερίδες. Τα εγκαίνια της έκθεσης
συνόδευσε η ημερίδα με θέμα «Ο Κρητικός Τύπος και η προσφορά του». Οι έγκριτοι ομιλητές
παρουσίασαν, με εξαιρετικά ενδιαφέρουσες εισηγήσεις τον Κρητικό Τύπο έχοντας ως αφετηρία
την επαγγελματική και ερευνητική τους θέση. ΟΙ
Ομιλητές ήταν :
Κώστας Γραμματικάκης με θέμα «Η ζωντανή
Ιστορία του Κρητικού Τύπου»
Δημήτρης Σάββας (Προϊστάμενος Βικελαίας
Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ηρακλείου) με θέμα «Ο
Τύπος στο Παλαιό Ηράκλειο»
Γιάννης Παπιομύτογλου (Πρώην Διευθυντής Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρεθύμνης) με
θέμα « Ο Κρητικός Τύπος μέχρι το 1980»
Κωστής Μαμαλάκης (Επιμελητής Νεότερης
Ιστορίας του Ι.Μ.Κ. με θέμα «Ο Παράνομος Τύπος
στα χρόνια της Κατοχής».
Μανώλης Κογχυλάκης (Εκπαιδευτικός- Ερευνητής) με θέμα «Ο Κρητικός Τύπος της Διασποράς».
Σπύρος Επιτροπάκης (Διευθυντής Κοινωνικής μέριμνας Π. Κρήτης) με θέμα «Οικονομική Κρίση και
ο Τύπος».
Επίσης προβλήθηκε η ταινία του Γιώργου Σγουράκη με τίτλο «Ιστορική Επισκόπηση του Κρητικού Τύπου» από τη σειρά «Αυτή είναι η Κρήτη».
Από τους παραπάνω ομιλητές ο μόνος που αναφέρθηκε ακροθιγώς στον λασιθιώτικο τύπο ήταν
ο κ. Παπιομύτογλου.2
Χωρίς υπερβολή μπορώ να πω, ότι οι πληροφορίες που αποκόμισαν εκείνη την ημέρα, όσοι
από τους παριστάμενους δεν ήταν ενήμεροι της
ιστορίας και εξέλιξης του λασιθιώτικου τύπου,
ήταν τόσο ελλειμματικές που θα μπορούσαν δικαίως να συμπεράνουν ότι δεν υπάρχει τύπος στο
Λασίθι. Θεώρησα υποχρέωσή μου, παρότι δεν
ήμουν προγραμματισμένη ομιλήτρια, να παρέμ-
βω στην ημερίδα υπέρ του λασιθιώτικου Τύπου
και να υπογραμμίσω την, για ακόμη μια φορά, άνιση μεταχείριση και μειονεκτική θέση που τοποθετείται το Λασίθι. Παράλληλα είχα την ευκαιρία
να παρουσιάσω συνοπτικά την ιστορία και εξέλιξη του, καθώς και την ιδιομορφία του, που προέρχεται από την πολλαπλότητα των αστικών κέντρων του νομού μας, τα οποία έως ένα βαθμό
διατηρούν μια σχετική αυτονομία στα πολιτιστικά και κοινωνικά τους δρώμενα.3
Η Έκθεση παρέμεινε στο Ηράκλειο έως 24/2 και
στη συνέχεια θα μεταφερθεί σε όλες τις πρωτεύουσες των Περιφερειακών Ενοτήτων, καθώς και
στην Αθήνα. Για την ισότιμη εκπροσώπηση του νομού μας, έθεσα στη διάθεση των διοργανωτές συμπληρωματικά στοιχεία για τα λασιθιώτικα έντυπα και τους πρότεινα να τα χρησιμοποιήσουν για
την ολοκλήρωση της έκθεσης και τη ολοκληρωμένη παρουσίαση του Κρητικού τύπου στο εξής..
Αλλά για άλλη μία φορά μπαίνει καίριο για
εμάς τους Λασιθιώτες το ερώτημα. Γιατί στα Κρητικά δρώμενα και όχι μόνο, να μην εκπροσωπείται πάντα και όπως του αρμόζει, ισάξια το Λασίθι;
Μαρία Γ. Σεργάκη
Φυσικός, τ. Προϊσταμένη των
ΓΑΚ- Ν. Λασιθίου
1 * «Ο Τύπος στο Ν. Λασιθίου από την Κρητική Πολιτεία μέχρι σήμερα» Παλαιό Γυμνάσιο Νεάπολης, 10
έως 17 Αυγούστου 2008. Διοργάνωση ΓΑΚ- Αρχεία Ν.
Λασιθίου. Στην ημερίδα που ακολούθησε ομιλητές
ήταν η κ Πόπη Κοζύρη σχετικά με την ιστορική διαδρομή της ΑΝΑΤΟΛΗΣ, ο κ. Χρήστος Χριστοδούλου με
θέμα «Ο Περιφερειακός Ελληνικός Τύπος ως Πηγή Ιστορικής Έρευνας»και η κ. Μαρία Γ. Σεργάκη «Ο Τύπος
στο Λασίθι από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι σήμερα»
2 Μετά το τέλος της ημερίδας μου ο κ. Παπιομύ-
τογλου μου εξήγησε ότι αυτό συνέβη διότι στη σχετική βιβλιογραφία δεν βρήκε δημοσιευμένα περισσότερα στοιχεία.
3 Ευχαριστώ θερμά το Προεδρείο της Ημερίδας και
ιδιαίτερα τον κ. Νίκο Παπαδάκη, που μου επέτρεψαν
να τοποθετηθώ εκτός προγράμματος, σχετικά με το Λασιθιώτικο Τύπο, και να εκθέσω τις απόψεις μου
όπως περιγράφονται στο παραπάνω κείμενο.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
23
Λασυθιώτες(*) που ξεχώρησαν
Εμμανουήλ Γεωργίου Μαρινάκης
Δικηγόρος - Πολιτικός
1892-1959
Τ
Του Ι. Μ. Καραβαλάκη
ο Οροπέδιο Λασυθίου, δυσπρόσιτο και
απομονωμένο στις πλαγιές του ορεινού
όγκου της Δίκτης, όχι μόνο δεν αγνόησε το
προσκλητήριο της Εθνικής εξόρμησης των αρχών
του 20ού αιώνα (Μακεδονικός Αγώνας, Βαλκανικοί πόλεμοι κ.λ.π.), αλλά αντίθετα έδωσε ένα πολύ
δυναμικό παρόν.
Διαβάζουμε σχετικά στην αυτοβιογραφία του δασκάλου Μιχ. Μαρκουλάκη από το
Τζερμιάδω (1879-1961), ότι «την
πρώτη Κυριακή του Οκτωβρίου 1912
υπέγραψε στο Δημοτικό Σχολείο
Τζερμιάδω μαζί με 41 άλλους Λασυθιώτες πρωτόκολλο συμμετοχής
στον πόλεμο και έφυγε μαζί τους στο
Ηράκλειο …»
(Μ. Κασωτάκη-Ι. Καραβαλάκη.
Η εκπαίδευση στην Επαρχία Λασυθίου σελ. 225)
Όλοι οι κάτοικοι συμμετείχαν, ο
καθένας με τον τρόπο του, στην
Εθνική προσπάθεια, με πρωτοπόρα
την τότε Χρυσή Νεολαία του Οροπεδίου (φοιτητές, σπουδαστές κ.λ.π.),
που έδρασαν κυρίως ως εθελοντές
στους Αγώνες της Ελεύθερης Ελλάδας.
Περιμένοντας την αναχώρησή τους οι υποψήφιοι εθελοντές υποβάλλονταν σε μια στοιχειώδη
στρατιωτική εκπαίδευση.
Την εξάσκησή τους στην σκοποβολή την είχαν
αναλάβει οι σκοπευτικοί σύλλογοι που είχαν ξεφυτρώσει σαν μανιτάρια σε όλα σχεδόν τα χωριά
(στο Ψυχρό λειτουργούσε ο σκοπευτικός σύλλογος
«Δικταίος Δίας» τουλάχιστον τα έτη 1908 και
1909), ενώ οι βασικές στρατιωτικές ασκήσεις, ελλείψει κατάλληλου χώρου πραγματοποιούνταν στα
θερισμένα σταροχώραφα, τις λεγόμενες «καλαμιές»
από τις οποίες οι εκπαιδευόμενοι πήραν το παρανόμι «καλαμιάρηδες»
Οι Λασυθιώτες εθελοντές πολέμησαν σε όλα τα
μέτωπα της Βόρειας Ελλάδας και όταν τελείωσε ο
24
πόλεμος, μερικοί απ’ αυτούς, συγκρίνοντας την στενασιά της Λασυθιώτικης γης με την απεραντωσύνη των κάμπων των νέων χωρών, αποφάσισαν να
εγκατασταθούν εκεί, όπου και διέπρεψαν αργότερα, τιμώντας τον τόπο της καταγωγής των.
Παραθέτουμε ονόματα μερικών αποδήμων Λασυθιωτών, ευελπιστούντες σε μια πληρέστερη εν
καιρώ παρουσίαση.
Εμμαν. Γ. Μαρινάκης, δικηγόρος-πολιτικός, από το Καμινάκι.
Εγκαταστάθηκε στην Θράκη. Διετέλεσε Νομάρχης, Βουλευτής και
Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας.
Νικ. Τζερμιάς, δικηγόρος από το
Τζερμιάδω. Εγκαταστάθηκε στην
Θεσ/νίκη. Διετέλεσε Υφυπουργός
Θράκης και Βουλευτής Βεροίας.
Πατέρας του γνωστού καθηγητού
και πνευματικού ανθρώπου Παύλου
Τζερμιά, πρώτου επίτιμου δημότη
Δήμου Οροπεδίου Λασυθίου.
Ιωάννης Γραμματικάκης, δικηγόρος από το Τζερμιάδω. Αδελφός
του Αριστοτέλη Γραμματικάκη.
Εγκαταστάθηκε στην Κομοτηνή,
όπου διετέλεσε Δήμαρχος της πόλης.
Νίκος Γραμματικάκης, δικηγόρος από το Τζερμιάδω. Αδελφός του προηγουμένου. Διετέλεσε
Νομάρχης Θεσ/νίκης επί προσωρινής Κυβέρνησης
Βενιζέλου.
Εμμαν. Μ. Καρυωτάκης, δικηγόρος από το Μέσα
Λασύθι. Εγκαταστάθηκε στην Ξάνθη. Υπήρξε δυο
φορές Βουλευτής Ροδόπης κ.λ.π. κ.λ.π.
Υλοποιώντας παλαιότερη απόφαση του Δ.Σ.
της Πνευματικής Εστίας Οροπεδίου Λασυθίου
περί αναδείξεως και προβολής προσωπικοτήτων καταγομένων από το Οροπέδιο Λασυθίου, αλλά και
για προσωπικούς λόγους που θα εκθέσω παρακάτω, την αυλαία της ανάδειξης θα σύρει ο εκ του ορεινού Καμινακίου ορμώμενος Εμμ. Γ. Μαρινάκης, ο
δις εκλεγείς βουλευτής Έβρου και δις διατελέσας
Άρχων της Εμπορικής Ναυτιλίας.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
Εμμαν. Γ. Μαρινάκης
Βιογραφικά
Α. Τόπος γέννησηςσπουδές
Ο Εμμαν. Γ. Μαρινάκης,
Μάνος για τους οικείους
και τους φίλους του, γεννήθηκε το έτος 1892 στο Καμινάκι, ένα μικρό ορεινό
χωριό του Οροπεδίου Λασυθίου. Δευτερότοκος γιός του παπα Γιώργη Μαρινάκη εφημέριου και διατελέσαντος διδασκάλου
(1903) στο ίδιο χωριό.
Διδάχθηκε τα πρώτα γράμματα στην γενέτειρά
του και φοίτησε στο Γυμνάσιο Ηρακλείου, απ’ όπου
πήρε απολυτήριο το 1909. Το 1911 ενεγράφη στην
Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’
όπου πήρε το πτυχίο του το 1919, με κάποια καθυστέρηση λόγω της εν τω μεταξύ στράτευσης και υπηρέτησής του στο στράτευμα.
Β. Στρατιωτική θητεία
Συνεπαρμένος από το έντονα πατριωτικό κλίμα
της εποχής, ο νεαρός φοιτητής Μαρινάκης δεν δίστασε να αλλάξει την πρόσφατη ακαδημαϊκή του
ιδιότητα με εκείνη του εθελοντή πολεμιστή των Εθνικών Δικαίων. Κλείνοντας αποφασιστικά τα ογκώδη συγγράμματα του
Ρωμαϊκού Δικαίου
και του Αστικού Κώδικα, ο νεαρός υπήκοος ακόμη του
Σουλτάνου (η Κρήτη
δεν είχε ακόμη ενωθεί με την Ελλάδα)
οδήγησε τα βήματά
του στο πρώτο έμπεδο Αθηνών και δήλωσε την επιθυμία
του να καταταγεί
εθελοντής στον Ελληνικό στρατό. Το αίτημα έγινε δεκτό και μια βδομάδα
αργότερα, τέλη του 1912, τοποθετήθηκε στο ανεξάρτητο Σύνταγμα Ηπίτου. Στη συνέχεια, χωρίς καθυστέρηση, αναχώρησε για την πρώτη γραμμή του
Μακεδονικού μετώπου. Υπηρέτησε συνεχώς επί 13
μήνες μέχρι το τέλος των βαλκανικών πολέμων (111-1913).
Το 1914 εκλήθη και υπηρέτησε για δυο μήνες και
το 1915 εκλήθη εκ νέου και υπηρέτησε 10 μήνες στο
2ο Σύνταγμα Κρητών στην Καβάλα, απ’ όπου αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του εφέδρου ανθυπολοχαγού Πεζικού.
Κατά την σύγκρουση Στέμματος-Βενιζέλου και
την δημιουργία της Κυβερνήσεως Θεσ/νίκης (1916)
ο Μαρινάκης προσχώρησε σ’ αυτήν και κατετάγη
πάλι στο 9ο Σύνταγμα Κρητών.
Από τον Σεπτέμβριο του 1916 ως τον Οκτώβριο
του 1920 υπηρέτησε στο στράτευμα ανελλιπώς και
προάχθηκε στον βαθμό του υπολοχαγού Πεζικού.
Τον Μάρτιο του 1921 κλήθηκε εκ νέου στις τάξεις του στρατού και υπηρέτησε μέχρι τον Αύγουστο του 1922 στο 16ο Σύνταγμα Πεζικού της ΧΙ Μεραρχίας. Έλαβε μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία και κατά την υποχώρηση αιχμαλωτίσθηκε
στα Μουδανιά. Κατά την περίοδο της αιχμαλωσίας
του ο Μαρινάκης προάχθηκε σε έφεδρο λοχαγό Πεζικού.
Κατά τον Ελληνο-ιταλικό πόλεμο του 1940 επιστρατεύθηκε και πάλι με τον βαθμό του εφέδρου
Ταγματάρχου Πεζικού και υπηρέτησε ως υποδιοικητής του Συντάγματος Παθητικής Αεράμυνας
Αθηνών.
Συνοψίζοντας τα σχετικά με την στρατιωτική θητεία του Μαρινάκη, παρατηρούμε ότι ξεκινά ως εθελοντής το 1912 και τελειώνει ως έφεδρος Ταγματάρχης στον Ελληνο-ιταλικό πόλεμο. Η υπηρεσία
αυτή συνολικά
αθροιζομένη
υπερβαίνει τα
οκτώ
χρόνια,
εκτείνεται δε στην
πιο σημαντική περίοδο της ιστορίας
της σύγχρονης
Ελλάδος.
Έλαβε μέρος
σε πολλές μάχες,
πάνω από 25, από το Μακεδονικό Μέτωπο μέχρι
την Μικρά Ασία και τιμήθηκε με όλα τα παράσημα αυτής της περιόδου.
Θεωρώντας το λιτό αυτό σημείωμα της στρατιωτικής δράσης του Καμινακιανού εθελοντού,
δεν μπορώ να αντιληφθώ κατά τι περισσότερο θα
μπορούσε να περιλαμβάνει ένα παρόμοιο ενός μο-
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
25
νίμου, επαγγελματία αξιωματικού.
Γ. Επαγγελματική δραστηριότητα
Ο Μαρινάκης έλαβε το πτυχίο της Νομικής το
1919, σε κάποιο διάλειμμα της στρατιωτικής του
δράσης. Επειδή όμως η κατάσταση στην χώρα εξακολουθούσε να είναι ανώμαλη, ούτε σκέψη για
επαγγελματική δραστηριότητα μπορούσε να γίνει.
Το θέμα αντιμετωπίστηκε μετά την απελευθέρωσή
του από την αιχμαλωσία και την αποστράτευσή του
από τις τάξεις του στρατού.
Ωργάνωσε την άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος στο Εφετείο Θράκης στην Κομοτηνή. Το
δικηγορικό του γραφείο, ένα από τα πιο σοβαρά και
τα καλύτερα συγκροτημένα, είχε την εμπιστοσύνη
του κοινού και έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στους νομικούς κύκλους της περιοχής.
Λειτούργησε συνεχώς με κάποιες ενδιάμεσες διακοπές:
- από τα μέσα του 1927 έως το τέλος του 1928, περίοδο κατά την οποία ο Μαρινάκης είχε διορισθεί
Νομάρχης Έβρου
- από τον Μάρτιο έως τον Δεκέμβριο του 1935,
περίοδο φυλάκισής του λόγω ανάμειξης στο κίνημα της 1ης Μαρτίου
- από τον Οκτώβριο 1940 έως τον Μάιο του 1941
λόγω στράτευσής του κατά τον Ελληνο-ιταλικό πόλεμο
-κατά την διάρκεια της κατοχής 1941-1945, όταν
για λόγους ασφάλειας είχε καταφύγει με την οικογένειά του στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Λασύθι
- από τον Ιανουάριο του 1949 έως τον Ιανουάριο
του 1950, όταν ήταν Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας.
Δ. Πολιτική δραστηριότητα
- ο διορισμός του Μαρινάκη ως Νομάρχου
Έβρου (μέσα του 1927) αποτελούσε πολιτική πράξη και σαν τέτοια μπορεί να θεωρηθεί η αφετηρία
της πολιτικής του δραστηριότητας
- η συμμετοχή του λίγα χρόνια αργότερα στο κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935 στο πλευρό των Βενιζελικών αποτελεί χωρίς αμφιβολία την πρώτη
ενεργό ανάμειξή του στην πολιτική. Η ανάμειξή του
αυτή του κόστισε, όπως είδαμε, δεκάμηνη φυλάκιση στην Ακροναυπλία.
- έλαβε μέρος στις εκλογές της 26ης Ιανουαρίου
1936 με το κόμμα των Φιλελευθέρων
και εξελέγη βουλευτής Ροδόπης. Όπως είναι
γνωστό η Βουλή αυτή διαλύθηκε τον Αύγουστο του
26
ιδίου έτους από την δικτατορία του Μεταξά.
- μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου
έλαβε μέρος στις εκλογές της 31-3-31 με το κόμμα
των Φιλελευθέρων και εξελέγη πάλι βουλευτής Ροδόπης.
- τον Νοέμβριο του 1948 του προσφέρθηκε το
Υπουργείο Δικαιοσύνης, προσφορά που δεν αποδέχθηκε, γιατί εν τω μεταξύ είχε ξεσπάσει ανταρσία στην ιδιαίτερη εκλογική του περιφέρεια.
- τον Ιανουάριο του 1949, κατά τον ανασχηματισμό της Κυβέρνησης Σοφούλη, ο Μαρινάκης
ανέλαβε Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας. Διηύθυνε
το Υπουργείο μέχρι την 6-1-1950, οπότε διαλύθηκε η Βουλή.
- έλαβε μέρος στις εκλογές της 16-11-1952,
οπότε εξελέγη και πάλι βουλευτής
- στις 23 Δεκεμβρίου 1953 ανέλαβε για δεύτερη φορά Υπουργός Εμπορικής
Ναυτιλίας, θέση την οποία διατήρησε μέχρι
την10 Απριλίου 1954
Μετά την λήξη της βουλευτικής περιόδου 19521956 ο γενναίος αγωνιστής του πεδίου των μαχών
και ο φλογερός μαχητής της πολιτικής κονίστρας
αποσύρθηκε από την δημόσια ζωή και ιδιώτευσε
στην Αλεξανδρούπολη.
Ε. Επιστροφή στην γενέτειρα-Συμμετοχή
στην Εθνική Αντίσταση
Ο Μαρινάκης εγκατέλειψε το Λασύθι σε μικρή ηλικία, στην αρχή για το Ηράκλειο προκειμένου να φοιτήσει στο Γυμνάσιο και στη συνέχεια για
την Αθήνα για Πανεπιστημιακές σπουδές.
Έζησε μεγάλο μέρος της ζωής του μακριά από
το Οροπέδιο και το αγαπημένο του Καμινάκι, το
οποίο θυμότανε πάντα με νοσταλγία.
Να τι γράφει ο ίδιος για την γενέτειρά του το
1953 : «Στην ατμόσφαιρα της μικρής αυτής κοινωνίας των εργαζομένων και ηθικών ανθρώπων στηρίχθηκαν τα θεμέλια του χαρακτήρα μου. Ουδέποτε
κατά την πολυτάραχη και πολυκύμαντη ζωή μου ελησμόνησα, ούτε και θα λησμονήσω το μικρό χωριό
της γεννήσεως και ανατροφής μου. Η συνεχής ανάμνησή του με συγκινεί, διότι ο χαρακτήρας και η τιμιότητα των τιμίων αυτών ανθρώπων μεταδίδονται
από γενιά σε γενιά χωρίς να θίγονται τα πατροπαράδοτα ήθη και έθιμά τους από τις ιδιοτροπίες
του σημερινού πολιτισμού».
Χωρίς να μπορούσε να το προβλέψει, η μοίρα
επεφύλαξε στον Μαρινάκη να ξαναγυρίσει πίσω και
να ζήσει πάλι για αρκετό καιρό στο Λασύθι.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
Κατά την κατοχή, για λόγους ασφαλείας πήρε την
οικογένειά του (την σύζυγο και τους δυο γιούς του)
και την τετραμελή οικογένεια του κουνιάδου του
Χρήστου Κώστογλου και ήρθαν στο Λασύθι. Σημειώνουμε ότι έφερε μαζί του και τις δυο οικιακές
βοηθούς, γιατί και εκείνες είχαν την ίδια ανάγκη
προστασίας.
Στην αρχή οι δυο οικογένειες εγκαταστάθηκαν
στο Καμινάκι, σύντομα όμως μετακόμισαν στο
Ψυχρό, στο σπίτι του γιατρού Ν. Κασάπη, που τους
παραχωρήθηκε δωρεάν. Η
συμπεριφορά των φιλοξενούμενων ήταν άψογη προς
όλους τους χωριανούς και
ποτέ δεν έδωσαν αφορμή
για παρεξήγηση. Τα παιδιά
συνδέθηκαν με τους συνομηλίκους των και δημιουργήθηκαν αληθινές φιλίες.
Οι Ψυχριανοί διατηρούν
τις καλύτερες αναμνήσεις
από την θρακιώτικη παροικία του χωριού των.
Παρά τις δυσκολίες των
καιρών, με την συμπαράσταση και την βοήθεια των
πολλών γνωστών και φίλων που είχε ο Μαρινάκης
στην Ανατολική Κρήτη μπόρεσε να ξεπεράσει τα
δύσκολα χρόνια της προσφυγιάς.
Εθνική Αντίσταση στο Λασύθι
Το Οροπέδιο Λασυθίου, μικρής στρατηγικής
σημασίας, υπήρξε ωστόσο σημαντικό αντιστασιακό κέντρο. Μετά την Μάχη της Κρήτης παρατηρείται συρροή πολιτών, που αναζητούσαν ασφάλεια
και προστασία. Πλήθος απόδημων Λασυθιωτών
αλλά και άλλων προσωπικοτήτων συνέρρευσε στο
Οροπέδιο, όπως οι : Αριστοτέλης Γραμματικάκης,
Στέργιος Σπανάκης, Εμμ. Μανωλόπουλος, Ιωάννης
Χρονάκης, Μιλτιάδης Πορφυρογένης κ.ά.
Στο σπίτι του δάσκαλου Ι. Χατζογιάννη στην Πλάτη φιλοξενούνταν το καλοκαίρι του 1941 καταζητούμενος από τους Γερμανούς ο Ιωάν. Χρονάκης,
μετέπειτα επί σειράν ετών Πρόεδρος του Δημ. Συμβουλίου Ηρακλείου.
Την ίδια εποχή στο μικρό ξενοδοχείο Δικταίον
Άντρον του Ψυχρού διέμενε ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης που προαναφέραμε, με το ψευδώνυμο Δημ.
Κομνηνός, Επιθεωρητής Εθνικής Τραπέζης.
Ο Χρονάκης και ο Πορφυρογένης, δυο προσωπικότητες του αριστερού χώρου, συναντήθηκαν δυο
φορές στο Λασύθι, το καλοκαίρι του 1941, την μια
μάλιστα στο σπίτι του Μαρινάκη. Να πώς την περιγράφει ο ίδιος : « …και εκεί συνδέθηκα και κάμαμε δυο συναντήσεις στο Ψυχρό με τον Πορφυρογένη ο οποίος έμενε σ’ εκείνη την περιοχή … Και
την άλλη φορά εσυναντηθήκαμε εις το σπίτι του Μαρινάκη. Ο Μαρινάκης ήτανε ένας δικηγόρος ο οποίος επολιτεύετο στον Έβρο, εις την Θράκη εκεί κάπου και ήτανε βουλευτής κάποτε αλλά λόγω πολέμου είχε έρθει και αυτός. Ήτανε η καταγωγή του
από το Ψυχρό, απ’
εκεί από την περιφέρεια ….» ( Ι.Χρονάκη. Διαδρομή,
σελ.93)
Μια άλλη μαρτυρία συνάντησης
αντιστασιακών στο
σπίτι του Μαρινάκη,
το οποίο ευρισκόμενο εκτός οικισμού
προσφερότανε για
μυστικές συναντήσεις, προέρχεται από
ένα πολύ μεγάλο και
καλά ενημερωμένο
αντιστασιακό, τον Κίμωνα Ζωγραφάκη, ο οποίος
αναφέρει: « Πάω στο Ψυχρό ’γω και πάω στου Μαρινάκη το σπίτι. Εκεί εκαλέσαμε τον Σηφάκη τον
Μανώλη, δεν θυμάμαι εδά ποιοί και ποιοί ήτανε,
κι’εκάναμε εκειά μια συνεδρίαση για να πάρω και
πληροφορίες… Στην ΕΟΚ ήταν ο Μαρινάκης και
ο Σηφάκης...» ( Αντώνης Σανουδάκης : Το Αγγλικό προσωπείο και ο Black Man σελ.126).
Από την μαρτυρία αυτή του Ζωγραφάκη πληροφορούμαστε ότι στο σπίτι του Μαρινάκη πραγματοποιούνταν μυστικές συναντήσεις αντιστασιακών και ότι ο ίδιος ήταν οργανωμένος στην Ε.Ο.Κ.
(=Εθνική Οργάνωση Κρήτης).
Όπως όλοι οι Έλληνες αξιωματικοί το ίδιο και
ο Μαρινάκης, έφεδρος ταγματάρχης, ήταν υποχρεωμένος ανά δεκαπενθήμερο να παρουσιάζεται
στο Ιταλικό Διοικητήριο και να δίνει εκεί το «παρών». Πολλές φορές τον άκουσα εγώ ο ίδιος να λέει
πόσο επώδυνη και ταπεινωτική για έναν αξιωματικό πολεμιστή ήταν αυτή η διαδικασία.
Όταν κατά την τελευταία φάση της κατοχής άρχισε η συγκρότηση της Εθνοφυλακής στην Κρήτη,
ο Μαρινάκης είχε κληθεί να βοηθήσει στο έργο
αυτό, όπως πληροφορούμαστε από την διαταγή απόλυσής του της 15ης Φεβρουαρίου 1945, σύμφωνα με
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
27
την οποία απολύθηκαν οι πλεονάζοντες αξιωματικοί, μεταξύ των οποίων και ο Ταγ/ρχης Πεζικού Μαρινάκης Εμμανουήλ.
Αξιόπιστες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Μαρινάκης μετείχε τακτικά σε συσκέψεις με άλλους
αντιστασιακούς παράγοντες για πολύ σημαντικά θέματα, όπως π.χ. η πρόταση των Ιταλών για ενδεχόμενη παράδοσή των, η μελέτη των λεπτομερειών
της απαγωγής Κράυπε κ.λ.π.
ΣΤ. Ο Άνθρωπος
Ευχάριστο παρουσιαστικό, μάλλον υψηλού αναστήματος, με κανονικά χαρακτηριστικά και επιβλητικό παράστημα, ο Μαρινάκης μπορούσε χωρίς
υπερβολή να θεωρηθεί ο τύπος του ομορφάντρα της
Κρητικής λεβεντιάς. Αλλά και σαν χαρακτήρας συγκέντρωνε όλα τα χαρακτηριστικά του καλού κ’ αγαθού. Ευφυής, ευγενικός, ευπροσήγορος, καλοσυνάτος, φιλότιμος, αισιόδοξος, έβλεπε πάντα το
ποτήρι μισογεμάτο και όχι μισοάδειο. Φιλόπατρις,
έτρεφε ιδιαίτερη αδυναμία στην γενέτειρα γη και
ήταν έτοιμος πάντα να προσφέρει την βοήθειά του
σε όποιον την είχε ανάγκη.
Ας μου επιτραπεί στο σημείο αυτό, σε επιβεβαίωση των τελευταίων χαρακτηρισμών μου να καταθέσω την προσωπική μου μαρτυρία :
Έχω επιτύχει σε σχετικό διαγωνισμό και έχω πάρει υποτροφία από το Υπ. Γεωργίας για να σπουδάσω Κτηνιατρική στην Γαλλία. Έχω καταθέσει ένα
«τόννο» δικαιολογητικά και όπως με διαβεβαιώνουν
επίσημα είμαι έτοιμος να ταξιδέψω. Την προπαραμονή όμως της αναχώρησής μου με ενημερώνουν
ότι στον φάκελό μου δεν υπάρχει η εγγύηση, υπογεγραμμένη από τον πατέρα μου ή άλλον αξιόπιστο εγγυητή ότι μετά το πέρας των σπουδών μου θα
επέστρεφα στην Ελλάδα, για να προσφέρω τις υπηρεσίες μου. Η εγγύηση αυτή, χωρίς την οποία δεν
μπορούσα να φύγω, θα ‘πρεπε να έλθει βέβαια από
την Κρήτη και αυτό ήταν αντικειμενικά αδύνατον.
Η επιχείρηση εξεύρεσης επί τόπου άλλου εγγυητή
είναι πολύ δύσκολη. Κάνω εσωτερικό προσκλητήριο και σταματώ στην υποψηφιότητα Μαρινάκη.
Νωρίς λοιπόν το απόγευμα βρίσκομαι μπροστά από
το ξενοδοχείο Μπάγκειο και του εκθέτω το πρόβλημά μου.
Σκούπισε τα μάτια σου, μου λέγει, και αύριο το
πρωί να με περιμένεις στην είσοδο του Υπουργείου. Από πολύ νωρίς στέκομαι εκεί και με μεγάλη
αγωνία περιμένω. Σε λίγο, με το χαμόγελο στα χείλη, αεράτος, με παίρνει μαζί και πάμε στον «αρμόδιο».
28
« Κύριε τάδε, ο φιλιότσος μου ο κ. Καραβαλάκης
με ενημέρωσε ότι χρειάζεται μια εγγύηση για να
μπορέσει να φύγει στο εξωτερικό για να σπουδάσει. Δώστε μου σας παρακαλώ δέκα εγγυήσεις να
τις υπογράψω ». Αφού υπέγραψε το έντυπο και σιγουρεύτηκε ότι δεν υπήρχε άλλο εμπόδιο, απευθυνόμενος σ’ εμένα λέγει : Όλα εντάξει, φιλιότσο.
Πάμε να φύγουμε. Και στρεφόμενος προς τον
υπάλληλο λέγει : Οτιδήποτε άλλο θέμα παρουσιαστεί στο φιλιότσο μου σας παρακαλώ να ενημερώνεται εμένα τον σάντολό του και κηδεμόνα του.
Το απόγευμα της άλλης μέρας, κατάκοπος και
εξουθενωμένος από τις διαδικασίες αναχώρησής
μου, ξαπλωμένος σε μια πολυθρόνα του ατμόπλοιου «Κορίνθια» που ετοιμάζεται να αποπλεύσει
για Μασσαλία, προσπαθώ να ξεκουραστώ λίγο και
να συνέλθω από τις συγκινήσεις της ημέρας.
Την τελευταία στιγμή που πήγα να ανέβω στην
σκάλα ένας βλοσυρός υπάλληλος δεν μου επέτρεπε την άνοδο εάν δεν παρέδιδα, λέει, ….το Δελτίο
Τροφίμων. Επί πολλή ώρα προσπαθούσα να του
πω ότι στο Ψυχρό δεν είχαμε Δελτία. Αδύνατον
όμως να τον πείσω, μέχρι που κάποιος κύριος, πιθανόν ανώτερός του, ήρθε σε βοήθειά μου και έτσι
μπόρεσα να περάσω και το τελευταίο εμπόδιο.
Ζ. Επιλεγόμενα
Κλείνοντας το μικρό αυτό σημείωμα το αφιερωμένο στην μνήμη ενός σπουδαίου Έλληνα, διακεκριμένου πολιτικού και εκλεκτού Λασυθιώτη, ευχαριστώ την οικογένειά του και όλους όσους βοήθησαν με τα στοιχεία που μου έδωσαν στην συγγραφή του.
Για τυχόν ατέλειες και κενά, ιδιαίτερα στο Κεφάλαιο της συμμετοχής του Μαρινάκη στην Εθνική Αντίσταση, ζητώ συγγνώμη γιατί δεν μπόρεσα
να εξαντλήσω τις πηγές, ελπίζω όμως να παρουσιάσω αργότερα τυχόν συμπληρωματικά στοιχεία.
Αισθάνομαι ιδιαίτερα ευτυχής και είμαι πολύ συγκινημένος γιατί με την ιδιότητα του Προέδρου της
Πνευματικής Εστίας Οροπεδίου Λασυθίου εγκαινιάζω την παρουσίαση και προβολή των αποδήμων
Λασυθιωτών με ένα εκλεκτό και διακεκριμένο Λασυθιώτη, τον Εμμαν. Γ. Μαρινάκη από το Καμινάκι, τον δεύτερο σάντολό μου, που απεβίωσε στην
Αλεξανδρούπολη σε ηλικία 67 ετών, το 1959.
Η Θρακιώτικη γη που τον δέχθηκε ας είναι φιλόξενη και σπλαχνική.
(*) Στο κείμενο ακολουθείται η
ορθογραφία του συγγραφέα
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
ΟΙ ΒΡΟΧΕΣ ΣΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΛΑΣΙΘΙΟΥ
Π
ολλές φορές σχολιάζομε τον καιρό και τα αποτελέσματά του, ανάλογα με τις βροχές που
έκανε τη χρονιά που πέρασε και ανάλογα με τα άλλα καιρικά φαινόμενα. Με την ύπαρξη
του μετεωρολογικού σταθμού στο Τζερμιάδο, έχουμε πλέον πλήρη στοιχεία από τις καιρικές συνθήκες που επικράτησαν κατά τα τελευταία χρόνια. Χάρη στην τεχνολογία και βέβαια
χάρις στην Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, για την τεχνική και ανθρώπινη υποδομή, έχουμε
αυτές τις πληροφορίες, καθώς και χάρις στο ίδρυμα «ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ» που έχει χρηματοδοτήσει το λογισμικό για την εφαρμογή της συλλογής των δεδομένων.
Ασφαλώς όλοι οι ντόπιοι κάτοικοι που ασχολούνται με τη γεωργία έχουν αρκετή εμπειρία από
τις εναλλαγές του καιρού και για τα αντίστοιχα καιρικά φαινόμενα. Αξίζει όμως να παραθέσουμε μερικά στατιστικά στοιχεία που παρέχει η Μετεωρολογική Υπηρεσία και που έχουν άμεση
σχέση με την διαδικασία παραγωγής των προϊόντων του τόπου μας. Ένα από τα ενδιαφέροντα
στοιχεία είναι οι βροχοπτώσεις στο Οροπέδιο Λασιθίου, που αναφέρονται στον παρακάτω πίνακα.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 2007-8-9-10-11-12 ΣΕ ΧΙΛΙΟΣΤΑ
ΕΤΗ:
ΙΑΝΟΥΑΡ.:
ΦΕΒΡ.:
ΜΑΡΤΙΟΣ:
ΑΠΡΙΛΙΟΣ:
ΜΑΙΟΣ:
ΙΟΥΝΙΟΣ:
ΙΟΥΛΙΟΣ:
ΑΥΓΟΥΣΤ.:
ΣΕΠΤΕΜ.:
ΟΚΤΩΒΡ.:
ΝΟΕΜΒΡ.:
ΔΕΚΕΜ.:
ΣΥΝΟΛΟ:
2007
85,2
268,8
26,8
25,2
35,6
1,6
0,4
0,4
39,9
79,6
64,2
227,8
855,5
2008
60,0
200,8
35,2
55,8
13,2
0,6
0,2
0,8
25,4
42,8
114,2
262,1
811,1
2009
112,8
223,6
2,6
45,8
59,4
0,8
0,0
0,0
80,2
311,4
121,0
180,2
1137,8
Εύκολα μπορεί κανείς να δει ότι το 2012
παρουσιάζει αρκετή ιδιαιτερότητα δεδομένου
ότι έχει δύο ρεκόρ εξαετίας, τις περισσότερες
βροχοπτώσεις της τελευταίας εξαετίας αλλά
και το πιο ξηρό καλοκαίρι των τελευταίων 6
ετών. Έτσι ο πίνακας μας θυμίζει γιατί δεν
κόψαμε σταφύλια το 2011 στο Οροπέδιο.
Αυτό συνέβη επειδή τον Μάιο και Ιούνιο έβρεξε αρκετά και επηρέασε το κλίμα, με αποτέλεσμα να αναπτυχθούν οι σχετικές ασθένειες
που κατέστρεψαν ολοσχερώς την παραγωγή
στα αμπέλια.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το 2008
κατέχει ρεκόρ εξαετίας χωρίς ολικό παγετό
2010
283,2
58,4
37,8
16,4
5,0
16,4
0,4
2,4
11,2
134,8
56,1
190,8
812,9
2011
168,2
216,8
84,4
168,2
85,0
19,8
2,4
2,0
24,1
183,8
179,4
147,2
1281,3
2012
505,1
313,2
138,3
57,2
30,0
0,0
0,0
0,0
0,2
59,8
142,6
201,8
1448,2
Μ.Ο.ΜΗΝΟΣ
242,9
256,3
65,0
73,7
45,6
7,8
1,1
1,1
36,2
162,4
135,5
201,7
και πάχνες για σχεδόν 9 μήνες και ακολουθεί
το 2012 για 8 μήνες. Τη χρονιά που μας πέρασε, η απουσία πάχνης το φθινόπωρο επέτρεψε τη συλλογή λαχανικών από το Οροπέδιο
μέχρι και το Νοέμβριο, χωρίς να έχουν καεί
από την πάχνη, όπως γινόταν συνήθως τις
άλλες χρονιές.
Γενικά ο καιρός κάνει απ’ ότι φαίνεται τους
κύκλους του όπως και όλα στη φύση. Έτσι
μάλλον είμαστε στο κέντρο περιόδου ετών
με μεγάλες βροχοπτώσεις και η καινούρια
χρονιά θα δείξει αν επιβεβαιώνεται ο κύκλος
ή όχι.
Γιάννης Καραβέλας
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
29
Το νόημ α και το μ εγαλείο της ύπ αρξης
Το ένστικτο το πρώτο Θείο χάρισμα
Τ
ο ένστικτο είναι γενεσιουργό στοιχείο
που ξέρεις. Οι γνώσεις συμπληρώνουν την
της ύπαρξης. Ο Δημιουργός και Κτίστης
Γνώση και αντίστροφα και παρέχεται η δυνατου σύμπαντος κόσμου έδωσε σαν πρώτο
τότητα στην βεβαιότητα για το νόημα της ύχάρισμα, στη ζώσα ύπαρξη, δηλαδή σε όλα
παρξης. Δεν γίνεται να αμφισβητούμε τα πάτα είδη του φυτικού και ζωικού βασιλείου,
ντα. Υπάρχει κάποια πραγματικότητα και ο
το ένστικτο. Δηλαδη την δυνατότητα αφ’ εγράφων δεν ζει σε ένα δικό του φανταστικό
νός της αναπαραγωγής, αφ’ ετέρου της αυκόσμο, ζει τα δεινά της παγκοσμιοποιημένης
τοπροστασίας για να εξασφαλίπραγματικότητας και όχι μόνο. Οι
Γράφει ο Εμμανουήλ Γ. Σπανάκης
σει την ύπαρξη. Προγενέστερα,
εμπειρίες της ζωής περιορίζοΠολιτικός Μηχανικός
είχε “μεριμνήσει”, να εξασφαλίνται και η Γνώση μειώνεται. Οι εσει μέσα στο κτίσμα Του - στερέωμα, τον κατάλλημπειρίες δίνουν νόημα στην ύπαρξη.
λο χώρο, με τις συνθήκες που θα επέτρεπαν την
Ο ανθρώπινος νους είναι πνεύμα “καθ’ ομοίωσυνέχιση της ζωής, δηλαδή την επιβίωση. Ο χώρος
ση”. Για αυτό κατανοεί ότι ο Δημιουργός και Κτίαυτός είναι η Γη μας. Στην συνέχεια ο Δημιουργός
στης του σύμπαντος κόσμου είναι Πνεύμα. Όμως
και Κτίστης του σύμπαντος κόσμου, έδωσε και
μέχρι εκεί. Γιατί το πώς δημιουργήθηκε αυτό το
πολλά άλλα χαρίσματα, όπως θα αναπτυχτεί παραΠνεύμα και πώς στη συνέχεια δημιούργησε και έκάτω. Καταρχήν ο Δημιουργός πέραν του ενστίκτισε το Σύμπαν, δεν θα το κατανοήσει ΠΟΤΕ. Όσοι
κτου και πριν από αυτό, έδωσε σε όλα τα είδη του
πάλι δεν αποδέχονται την ύπαρξη αυτού του Πνεύφυτικού και ζωικού βασιλείου, την δυνατότητα της
ματος και “ψάχνουν” να κατανοήσουν πώς δημιπνοής - αναπνοής σαν πρώτη “τροφή” από την ίδια
ουργήθηκε αυτό το Σύμπαν, ασφαλώς ματαιοποΤου την δημιουργία. “Ενεφύσησε” πνοή - ψυχή νούν. Είναι “κοντά στο νου και η Γνώση”.
ζωή. Δεν δύναμαι να αναπτύξω περαιτέρω αυτό το
Ο ανθρώπινος λόγος, προφορικός ή γραπτός, εί“σημείο”.
ναι σκέψεις και συναισθήματα Νους - Πνεύμα και
Άλλα χαρίσματα, που έδωσε σε όλα τα είδη του
Ψυχή. Ο νους αποδίδει το νόημα και η ψυχή το μεζωικού βασιλείου, είναι αυτά που γνωρίζουμε περί
γαλείο της ύπαρξης. Το σώμα είναι το μέγα εργααισθήσεων κ.λπ. Ο Άναρχος Θεός, θέλησε να μην
στήρι, το φυλάκιο της ψυχής και των πνευμάτων,
αφήσει άναρχη την παραπάνω ζωή-ύπαρξη και όριτο σύμβολο της ύπαρξης.
σε άρχοντα αυτής της ζωής-ύπαρξης τον ΆνθρωΟ εγωκεντρισμός είναι αλαζονεία, είναι ατομικιπο, παρέχοντάς του δυο ακόμα χαρίσματα. Την εσμός, είναι επιθυμία επιβίωσης, αδιαφορώντας για
λεύθερη κρίση και την συνείδηση. Χωρίς τον
το περιβάλλον. Ενώ εγωισμός είναι η επιθυμία ύΆνθρωπο δεν θα υπήρχε αναγνώριση του ίδιου του
παρξης - συνύπαρξης με το περιβάλλον. Κύριο χαΔημιουργού και Κτίστη του σύμπαντος κόσμου.
ρακτηριστικό του εγωκεντριστή, η δυσπιστία, εμπιΕύλογα θα διερωτηθεί ο κάθε αναγνώστης του
στεύεται μόνο τον εαυτό του. Ο εγωισμός είναι μια
παρόντος κειμένου, και θα πει: ποιος είσαι εσύ που
από τις τρεις συνιστώσες, που δίνουν νόημα στην
λες αυτά τα πράγματα; Είμαι, απλά σκεπτόμενος συνισταμένη, δηλαδή στην ύπαρξη. Οι συνιστώσες
διανοούμενος άνθρωπος, όπως και όλοι οι συνάναυτές είναι: Πρώτη συνιστώσα: Αυτό που αποκαθρωποί μου και επιθυμώ να ζήσω την ζωή μου με ελούμε Μαθηματικά, που σηματοδοτούν το νόημα
γωισμό και όχι εγωκεντρισμό. Εξάλλου, όταν “κάτου απείρου χωροχρόνου, τον οποίο πληροί ο Θεποιος” συνάνθρωπός μου, έχει δικαίωμα, να κάνει
ός, “Ο πανταχούβπαρών και τα πάντα πληρών” και
λόγο, για τη ζωή πριν 65 εκατομμύρια χρόνια και
η δημιουργία Του. Άλλως θα υπήρχε μόνο το χάος.
“άλλος” για άλλα, πριν τεσσεράμισι δισεκατομμύΤίποτα δεν ήρθε από το πουθενα, όλα έρχονται αρια χρόνια και “εγώ” έχω δικαίωμα να κάνω λόγο
πό κάπου. Δεύτερη συνιστώσα: Αυτό που αποκαγια τη ζωή, όπως τη βλέπω σήμερα και να πω ότι, οι
λούμε Μουσική, δηλαδή ο ήχος, ή καλύτερα το άγνώσεις, της όποιας ποιότητας, ή του όποιου μεγέκουσμα, η ηχητική συχνόλτητα, το οργανικό ερέθιθους, εάν δεν συνυπάρχουν με την Γνώση, αποδυσμα. Αυτό δηλαδή που μας κάνει να αντιλαμβανόναμώνουν το νόημα της ύπαρξης και καταλήγουν
μαστε την ύπαρξη, όπως περιγράφεται στην πρώτη
στην αβεβαιότητα. Σημασία δεν έχει πόσα ξέρεις,
συνιστώσα. Τρίτη συνιστώσα: Αυτό που αποκαλούαλλά τι νόημα και τι μεγαλείο αποδίδεις σε αυτά
με Εγωισμό, δηλαδή την επιθυμία μας να απολαμ30
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
βάνουμε αυτά που περιγράφονται στην πρώτη συνιστώσα, βοηθούμενοι από την δεύτερη συνιστώσα.
Όμως ο Θεός μας στέρησε, δηλαδή δεν μας χάρισε την τελειότητα. Αν και μας έπλασε “καθ’ ομοίωση και κατ’ εικόνα”, μετά την “παρακοή...” αφαίρεσε από τον άνθρωπο αυτό το χάρισμα. Δεν μας
στέρησε όμως την δυνατότητα να μας κάνει την τελειότητα δώρο! Για αυτό πέρα των άλλων χαρισμάτων συμπλήρωσε τον Άνθρωπο με ένα υπέροχο
αλλά υπό αίρεση δώρο, τον Νου. Ο νους, εφόσον
λειτουργεί, περιλούει ολόκληρο τον εγκέφαλο, όπως η ψυχή περιλούει ολόκληρο το σώμα. Ο νους
εφόσον λειτουργεί, μας φέρνει σε επικοινωνία με
τον ίδιο τον Θεό, είναι το “τηλεσκόπιο” του ανθρώπου. Ο νους είναι το “καθ’ ομοίωση”, η ψυχή είναι
το “κατ’ εικόνα”. Κορωνίδα όλων των ενεργειών
της ανθρώπινης παρουσίας ΠΡΕΠΕΙ να είναι ο νους.
Ο νους αγιάζει την ψυχή, αλλά και αυτοί που “δηλώνουν” άθεοι θα κριθούν.
Αγάπη είναι η ζωή, ελεγχόμενη όμως από το
Πνεύμα. Ο νους μας κάνει όλους αδέρφια. Μάνα είναι μόνο μια. Η Γη μας. Η γη και ό,τι την περιβάλλει,
ανήκει σε όλους. Οι πολιτικοί και θρησκευτικοί ηγέτες όλου του κόσμου, έχουν χρέος να εργαστούν
προς αυτή την κατεύθυνση. Ο Θεάνθρωπος, Υιός
Θεού και Ανθρώπου, είναι η μοναδική απόδειξη ότι
ο Άνθρωπος “πλάστηκε”, “καθ’ ομοίωση” και “κατ’
εικόνα”. Χωρίς τον νου ο άνθρωπος εκπίπτει (ξεπέφτει) ενώπιον του Θεού.
Όταν η συνείδηση διαπιστώσει και αφομοιώσει
το λάθος-αμάρτημα, βοηθούμενη από την σωστή
κρίση, τότε ο νους επιβάλει στην ψυχή την μετάνοια και η συγχώρηση έρχεται ως ύψιστο δώρο για
την τελειότητα. Όμως ο νους δεν χαρίζεται, δωρίζεται σε όσους το αξίζουν. Ο νους, εφόσον λειτουργεί, περιέχει Θεία χάρη, που φωτίζει την ψυχή
και το σώμα και αποκαθιστά το “καθ’ ομοίωση”
στην παρούσα ζωή και το “κατ’ εικόνα” της ψυχής
στην μέλλουσα. Όταν ο νους συλλαμβάνει το νόημα της Θείας δημιουργίας και του Δημιουργού της,
καλύπτεται το απέραντο κενό της ανθρώπινςη ψυχής. Πολλοί άνθρωποι διαμέσου των αιώνων αισθάνθηκαν το μεγαλείο της Θείς δημιουργίας και
της Θείας ύπαρξης. Ο υλισμός, η πολυτέλεια και η
αθεΐα, στερούν από τον άνθρωπο τη δυνατότητα
να απολαύσει την τελειότητα της ύπαρξης και το
μεγαλείο της φύσης.
Ο εγωκεντρισμός είναι η αλαζονεία, που οδηγεί
στο παράπτωμα. Το παράπτωμα αυτό δεν γίνεται αντιληπτό από τον αλαζόνα εγωκεντριστή γιατί, δεν
λειτουργεί ο νους του, για να παράγει ορθή - σωστή κρίση και να συνειδητοποιήσει ότι χάνει την ηθική του υπόσταση, ότι κάνει λάθος και δεν μετα-
νοεί, για να λάβει το ύψιστο δώρο της τελειότητας,
δηλαδή την συγχώρεση.
Το “εγώ” υπάρχω και έχω χρέος, είναι ο εγωισμός, το “εγώ” είμαι... και δεν έχω χρέος, είναι ο εγωκεντρισμός. Το χρέος της ύπαρξης του ανθρώπου είναι η σωστή διαχείριση της Θείας δημιουργίας. Ο εγωκεντριστής θεωρεί τον εαυτό του κέντρο του κόσμου, ενώ ο εγωιστής επιθυμεί να απολαμβάνει τον κόσμο. Εγωισμός είναι η επίγνωση
της αληθείας, εγωκεντρισμός είναι η επιβεβαίωση
του ψεύδους. Ο εγωισμός μας ανεβάζει, ο εγωκεντρισμός μας κατεβάζει.
Σήμερα ο εγωκεντρισμός με την μορφή του υλισμού, της πολυτέλειας και της αθεΐας, έχει απλώσει τα πλοκάμια του, κυρίως στον υποτιθέμενα,
πολιτισμένο και προοδευμένο δυτικό κόσμο και τις
συνέπειες τις πληρώνει ακριβά ολόκληρη η ανθρωπότητα. Όμως, όπως συνυπάρχει η ψυχή και το
πνεύμα με το σώμα, έτσι συνυπάρχουν ο εγωισμός
και ο εγωκεντρισμός με την ψυχή και το πνεύμα.
Θέλω να πω με αυτό ότι όλοι οι άνθρωποι διακατέχονται από εγωισμό και εγωκεντρισμό, άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο. Το ένστικτο, που
συλλειτουργεί με τον εγωισμό, δεν χάνεται και δημιουργεί την ελπίδα για επιβίωση και μελλοντική,
έστω, κατανόηση του νοήματος της ύπαρξης.
Το δικό μου ένστικτο και ο εγωισμός μου, με παροτρύνουν να καταχωρήσω σε αυτό το κείμενο,
την άποψη ότι, το πρόσφατο γεγονός της απονομής του βραβείου Νομπέλ ειρήνης στην Ε.Ε., περιέχει τόσα ενστικτώδη και εγωιστικά στοιχεία, όσα
η νοημοσύνη του κάθε ανθρώπου μπορεί να αποδώσει. Η πραγμάτωση του μεγαλειώδους και Θεάρεστου αυτού συνολικού γεγονότος, ασφαλώς κέντρισε θετικά, για τους λαούς των, τις ψυχές όλων
των παρευρισκομένων ηγετών και όχι μόνο. Όμως,
ό,τι βγαίνει από το “γυαλί” είναι μειωμένης αξίας,
αλλά δεν μπορούσαμε να είμαστε όλοι εκεί. “Εν
κατακλείδι”, ο κάθε άνθρωπος φέρει δυο “εγώ”. Το
εγώ της νοηματικής ύπαρξης, που είναι ο εγωισμός
και το εγώ της λογικής επιβίωσης που είναι ο εγωκεντρισμός. Όταν δεν αποδέχεται ότι υπάρχει Δημιουργός Θεός είναι σαν να καταργείς το ένστικτο
και τον εγωισμό που σηματοδοτούν την ύπαρξη.
Τέλος, οφείλω να ομολογήσω ότι με τις ανωτέρω σκέψεις και τα συναισθήματα, επιθυμώ να εκφράσω την ενστικτώδη και εγωιστική αντίδρασή
μου, στα σημερινά παγκόσμια τεκταινόμενα, που
έχουν σαν υπόβαθρο τον υλισμό, την πολυτέλεια
και την αθεΐα. Οι ηθικές αξίες, μάλλον καταγράφονται στο ταμπλό της άγνοιας και του μηδενισμού
του νοήματος της ύπαρξης και του μεγαλείου της.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
31
ΜΑΝΩΛΗΣ ΞΩΜΕΡΙΤΗΣ
Ο σύγχρονος Σουρής
του Οροπεδίου Λασιθίου
Σαν σύγχρονος απόγονος του Σουρή, ο Μανώλης Ξωμερίτης, καυστικός και λάβρος, έγραψε κατά καιρούς διάφορους
στοίχους για τις ασχήμιες της εξουσίας, τις κακές επιλογές της που σήμερα είναι επίκαιρες περισσότερο από ποτέ.
Δημοσιεύτηκαν οι στοίχοι σε διάφορα έντυπα, όπως η ΑΝΑΤΟΛΗ, η ΔΙΚΤΗ, οι ΛΙΝΙΕΣ, το ΠΟΝΤΙΚΙ κλπ. Βρήκαμε μαζεμένα μερικά σε συνέντευξη που έδωσε στον Γιάννη Σταμέλο στο «Λασιθιώτικο Στίγμα» και τα παραθέτουμε αυτούσια:
Αφού Σχολές δεν έχουμε Θέατρο και Ωδείο
Να φτιάξουμε ένα κέρατο να τα ‘χει ο δήμος δύο
****
Τα σούρουπα πηγαίνουμε στης πόλης μας το κέρας
Να μας χτυπήσει δροσερός θαλασσινός αέρας
****
Του Βενιζέλου τ’ άγαλμα στη λίμνη ίντα γυρεύγει;
Καλάμι να του βάλουμε στη χέρα να ψαρεύγει.
****
Τον Καρατσή πούνε γιατρός και άσσος στο νυστέρι
Να σάσει θα καλέσουμε τ’ αγάλματος το χέρι.
****
Η φίλη μου η Σάτιρα -ποιητική αδείαΕπήγε στ’ Οροπέδιο που γέννησε το Δία.
Εκτός του Δία γέννησε και ήρωες μεγάλους
Νομάρχες, επιστήμονες και ποιητές και άλλους…
Κι αντί να το προσέξουνε να του προσφέρουν κάτι
Τ’ αφήκανε σ’ αδέσποτες αίγες μ’ ένα δραγάτη!
****
Η Σάτιρα δεν κάθεται ποτέ να μυξοκλαίει
Αυτά που τη στεναχωρούν ελεύθερα τα λέει.
****
Ο Λασιθιώτης “ποιητής” Μανώλης Ξωμερίτης
Εγίνηκε πασίγνωστος κι εν Ηρακλείω Κρήτης.
Διαβάζουν την Ανατολή τα μου-μου-ε της Δύσης
Και λένε τα στιχάκια μου μαζί με τις ειδήσεις!
Μου δόκανε παραγγελιά να γράψω ένα … νάκλιο
Για την προβλήτα που ‘χουνε “φτιαγμένη” στο Ηράκλειο.
****
Ξεγύψωσα τον πόδα μου μα πρέπει να προσέχω
Να μην κρίνω τους άρχοντες για δε μπορώ να…τρέχω…
****
Τους αγαπώ τους άρχοντες και τους … “υποστηρίζω”
“εμπνεύσεις” μου προσφέρουνε κι … “ευχές”, να σατιρίζω.
****
Τους αγαπώ τους άρχοντες και τους … “υποστηρίζω”
“εμπνεύσεις” μου προσφέρουνε κι … “ευχές”, να σατιρίζω.
****
32
Ρωμιός, είμαι και με βαρούν πολύ σκληρά και μένα
Γιατί τους έχω μπόλικα στη στήλη μου γραμμένα!
Παραμονές των εκλογών θα τους τα ‘πω πιο χύμα
Η στήλη θα ‘χει μακρουλό ψηφοδελτίου σχήμα!
****
Και ο νομάρχης μας εδώ μου ‘πε θα τα εκδώσει
Να τα διαβάσει ο απλός πολίτης να ξεδώσει!
Η Σάτιρα ‘ναι ολόχαρη που πήρε τόση δόξα!
Φοβούμαι όμως μιαολιά μην πάρει κι άλλη λόξα!!
****
Αρσιβαρίστες γίναμε στους φόρους και στα τέλη,
Κάνει και κάψες, ο καιρός να μας-ε σκάσει θέλει!
****
Κι οι Λασιθιώτες Έλληνες, είναι και σκώνουν βάρη:
Πληρώνουν φόρους, πρόστιμα, πηγαίνουνε φαντάροι…
Προσφέρουμε στο “κράτος” μας και το υπηρετούμε
Και τι καλό μας έκανε; Σεμνά-σεμνά ρωτούμε.
Πού ‘ναι Πανεπιστήμια που ‘χουν οι άλλοι τόποι;
Η Σάτιρα ρωτά: Εμείς δεν είμαστε άνθρωποι;
****
Στα Σόχο και στα γήπεδα στα στέκια των καφέδων,
Ανέθεσαν την “μόρφωση” των ώριμων και παίδων.
Δεν θέλουνε σκεπτόμενα μυαλά μέσ’ τα κεφάλια,
Γιατί ασκούνε κριτική γι’ αυτά τα μαύρα χάλια!
Ο Φώτης είν’ εννιά χρονών σε λίγο πάει δέκα
Κι ακόμη λεει με καημό δεν πήγε με … γυναίκα!
Η πορνοτηλεόραση που έχει για δασκάλα
Τον έβαλε μικρό-μικρό σε βάσανα μεγάλα.
****
Θα ήθελα πολιτισμό παιδεία και κουλτούρες,
Και όχι μόνο μαμ, κακά, νάνι στις … ξαπλωτούρες
****
Αγαπητέ μου δήμαρχε θέατρο να ιδρύσεις
Για ν’ ανεβάζει η Σάτιρα τις … επιθεωρήσεις.
****
Τα “σύγχρονα ιδανικά” ερώ, πορνό και μπάλα
Παγκοσμιοποιήθηκαν και ‘διώξαν όλα τ’ άλλα
Στη Λίμνη που το θέατρο χαλούν και ξανασάζουν
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
Φροντίσανε παράσταση ποτέ τους να μην βάζουν!
****
Το …”θέρετρο” ευθύς μετά τη χειμερία νάρκη
περίμενε τον τουρισμό, μα κόσμος δεν υπάρχει!
Ο τουρισμός μας έπαθε ζημιά πολύ μεγάλη,
Προβλέπω να μαζώνομε τα … χαρουπάκια πάλι!
****
Στην Κολοκύθα ήρθανε η Μπάρμπαρα κι ο Μπους της
Και θαύμασαν τη θάλασσα και τις θαλαμηγούς της.
****
Παραφουσκώσαν οι τιμές, ασύδοτα με φούρια
Και θα ‘χουν παρατράγουδα και “άσματα” καινούργια
…
Ζητούμε νόμιμες τιμές, κανονικές μερίδες
Πριν πάμε και στα ράδια και στις εφημερίδες…
Ντόπιοι και ξένοι μου ‘πανε “εάν μας ξαναγδάρουν
Μεγάλη “διαφήμιση” χρειάζεται να πάρουν”.
****
Αφού μου πήρε δυο ευρά για μια γκαζόζα μόνο,
Αντί να πει ευχαριστώ μου έλεγε με … πόνο:
Δεν πάνε οι δουλειές καλά, εισπράξεις έχω λίγες
Και όλη μέρα κάθομαι και κυνηγώ τσι μύγες.
****
Τις … Αφροδίτες του γιαλού λουόμενες θωρούμε
Κι οι κάψες μεγαλώνουνε και θα … κουζουλαθούμε!
Οι περισσότερες φορούν το … άρωμά τους μόνο
Και τα καμάκια καίγονται και λιώνουν απ’ τον πόνο.
****
Στη “χώρα” τούτη την καλή ό,τι δηλώσεις είσαι
Κι εσύ αν είσαι άνεργος δήλωσε κάτι, ζήσε…
Εγώ δηλώνω “ποιητής” και “μουσικός” ο Μήτσος
“τουρίστας” κάθε Αλβανός, “πολιτικός” ο Κίτσος…
****
Αν στα λαχεία, στα ξυστά και στα ΠΡΟ-ΠΟ κερδίσω,
Σχολή, Ωδείο, Θέατρο ντελόγο θα ιδρύσω!
Να ‘ναι με πνεύμα μπόλικο η πόλη μας γεμάτη
“ζωή” ν’ αυτή που κάνουμε φαΐ, πιοτά και … μάτι!
****
Τα μαύρα ρούχα τα φορούν καρδιές που ‘χουνε πόνο
Μα ‘κείνη τα συχνοφορεί για τη φιγούρα μόνο.
****
Η Σάτιρα κουράστηκε να γράφει για κουλτούρες
Και πήγε και την άραξε κι αυτή στις ξαπλωτούρες
Να χολοσκά για τα κοινά αιτία δεν υπάρχει
Αυτά είν’ άλλα θέματα δημάρχου και νομάρχη.
****
Περνά και δε με χαιρετά, της αγελάδας μοιάζει
Που “ζει” να τρώει άχυρα και να τα … μηρυκάζει.
…
Από τη “συμπεριφορά” και το “χαιρετισμό” τους
Μαθαίνεις για τους “τρόπους”
τους και τον … “πολιτισμό” τους.
…
Τι θα κερδίσουνε αν πουν το καλημέρα τζάμπα;
Αν σου το πούνε σκέφτονται να κάνουν καμιά τράμπα!
****
Στα λιόφυτα τρώνε φαΐ ψημένο με φυτίνη!
Κι ύστερα περιμένουμε το λάδι ν’ ακριβύνει
Τρώνε, πολιτικολογούν και ρίχνουνε κι ευθύνες
Για την τιμή του λιόλαδου τους φταίνε οι Αθήναις!
Με τη σάτιρα του δεν διστάζει να καυτηριάσει τα κακώς
κείμενα στην πόλη που έμενε τότε, τον Άγιο Νικόλαο, αλλά
και να αυτοσαρκάζεται και να σατιρίζει τις μικρότητες της
κοινωνίας.
Μανώλη σε θέλουμε ενεργό να γράφεις πάντοτε, γιατί
έχεις το κεφάλι ψιλά και η σάτιρα πολλές φορές βοηθά να
δώσει ένα παράθυρο γέλιου στην μαυρίλα του σήμερα.
Τρόικα SOS!
«Όλοι μαζί τα φάγαμε»
Έτσι μας λεν οι άλλοι,
κι όταν ζητάμε δάνειο
γυρνάν από την άλλη.
Της Ευαγγελίας
Xαραλαμπάκη
Οι εποχές που φτάσαμε
την κατοχή θυμίζουν
κι όσα τότε μας πόνεσαν
και τώρα μας αγγίζουν
Τότε γινόταν πόλεμος
για την ελευθερία,
και τώρα αγωνιζόμαστε
να λείψει η ανεργία.
Η ανεργία πλήθυνε
η ασιτία φτάνει,
κι η Μέρκελ από πάνω μας
σαν δράκος που δαγκάνει.
Τι κι αν ο Χίτλερ πέθανε
ένας άλλος γεννιέται,
κι η δύσμοιρη Ελλάδα μας
κατάφωρα αδικιέται
Ζητάει υποστήριξη
κι αυτοί της δίνουν φόλα,
και επί πλέον κράζουνε
«θα σας τα πάρουμε όλα»
Αβάσταχτο το χρέος μας
στα ύψη η ανεργία,
θεέ μου που εφτάσαμε
βοήθα Παναγία
Μισθοί συντάξεις χάθηκαν
εφάπαξ δεν σιμώνει,
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
και αν ποτέ το δώσουνε
το παίρνουν κληρονόμοι
Σε «εποπτεία» θα 'μαστε
μέχρι και το '30
γι' αυτό καημένη μου καρδιά
όσο μπορείς νταγιάντα
Φίλοι μου κάντε υπομονή
κάντε πολύ κουράγιο,
για να αντέξουμε μαζί
και τούτο το ναυάγιο
Μία κουβέντα θα σας πω
και ο Θιος να βοηθήσει
να φύγει η Ελλάδα μας
γρήγορα από την κρίση
Μία κουβέντα θα σας πω
και ο Θεός να δώσει
γρήγορα από την Τρόικα
η Ελλάδα να γλυτώσει.
33
ΜΙΑ ΠΡΩΤΗ ΜΑΤΙΑ...
Το γλωσσάρι του Λασιθιώτη
Ή
ταν μια ευχάριστη έκπληξη και μια ιδιαίτερα
νοσταλγική αναδρομή στο όχι
και τόσο μακρινό παρελθόν το
καλαίσθητο και ιδιαίτερα προσεγμένο βιβλίο που έγραψε ο
Γιάννης Καραβέλας, επιβεβαιώνοντας για άλλη μια φορά τη
γνωστή Λασιθιώτικη παροιμία
«που
φελά, παντού φελά!». ΓιαΓιάννης
τί
είναι
γνωστό σε όσους τον
Καραβέλας
γνωρίζουν καλά, πως ο Γιάννης
με ότι καταπιαστεί δεν γίνεται παρά να
το χαρακτηρίζει οργάνωση,
σύστημα και αποτελεσματικότητα. Και η μέχρι τώρα πορεία του, τόσο στον επαγγελματικό, όσο και στον προσωπικό τομέα αυτό ακριβώς έχει
αποδείξει. Αυτοδημιούργητος
και επιτυχημένος επαγγελματίας στον δύσκολο χώρο της
ναυπηγικής δεν έπαψε ποτέ να
έχει μεγάλη αγάπη και άμεση
επαφή με το γενέθλιο τόπο με
ενεργό συμμετοχή και ζηλευτά αποτελέσματα σε τομείς
όπως η αμπελουργία, η γεωργία και η δενδροκομία και
είναι γνωστά για τη μοναδική
τους νοστιμιά , σε όσους έχουν
τη τύχη να δοκιμάσουν τα
προϊόντα, που παράγει ο Γιάννης, προϊόνα της Λασιθιώτικης γης σύμφωνα πάντα με τους παραδοσιακούς
τρόπους καλλιέργειας που έμαθε από τον πατέρα
του τον Μενέλαο, που και εκείνος ήταν αυθεντία
για οτιδήποτε θέμα κυρίως τεχνικής φύσεως και οργάνωσης. Με ευρεία γνώση του αντικειμένου με
το οποίο καταπιάνεται και βαθειά μελέτη των λεπτομερειών που το αφορούν πετυχαίνει πάντα ένα
άρτιο και στέρεα θεμελιωμένο αποτέλεσμα. Έτσι
και με το πόνημα του αυτό, καρπό πολυετούς μελέτης και καταγραφής χαρακτηριστικών λέξεων και
34
φράσεων του τοπικού Λασιθιώτικου γλωσσικού
ιδιώματος. Κατάφερε να μας δώσει μια πλήρη εικόνα της τόσο ιδιόμορφης Λασιθιώτικης διαλέκτου,
παρόλο που με τη γνωστή μετριοφροσύνη, που τον
χαρακτηρίζει, αναφέρει ότι «με ευχαρίστηση θα δεχτώ να συμπληρώσω ή να διορθώσω τυχόν παραλείψεις και λάθη», προλαμβάνοντας έτσι όποιους
θα ήθελαν να τον κριτικάρουν «από καθέδρας».
Γράφοντας το βιβλίο αυτό ήθελε να καταγράψει
πριν χαθούν οριστικά «μερικές από τις λέξεις που
δεν ακούγονται πλέον και δεν πρέπει να ξεχαστούν.
Είναι λέξεις που ακούγαμε από τα χείλη των προγόνων μας και που πλέον
δεν χρησιμοποιούνται από
τη νέα γενιά, χωρίς η σύνταξή του να περιέχει σοβαρά ετυμολογικά στοιχεία,
αλλά απλές επεξηγήσεις και
παραδείγματα για την έκφραση, τη σημασία και το
ποιόν των λέξεων, όπως τα
ακούγαμε και μερικά τα
ακούμε και σήμερα κατά
την ομιλία των Λασιθιωτών.
Η γλωσσολογία, ως αρμόδια
επιστήμη, μπορεί να δώσει
την ερμηνεία κάθε απόκλισης από την υπόλοιπη Κρητική διάλεκτο ή την καθιερωμένη σήμερα Ελληνική
γλώσσα αλλά και τη σύνδεση διαφόρων λέξεων με την
αρχαία καταγωγή τους,
πράγμα που εγώ δεν μπορούσα να κάνω εξ αντικειμένου και δεν είχα καν θέσει ως σκοπό κατά την
σύνταξη του παρόντος, που ήταν η απλή καταγραφή
των λέξεων».
«Το Γλωσσάρι του Λασιθιώτη» είναι ένα εύλειπτο, ευχάριστο και γλαφυρό ανάγνωσμα και πρέπει να γίνει κτήμα του κάθε Λασιθώτη ο δε συγγραφέας του να ξέρει ότι αποτελεί παράδειγμα
προς μίμηση και όλοι οι Λασιθιώτες τον ευχαριστούμε για τη μεγάλη του αυτή προσφορά.
Α. Τζομπανάκης
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
ΑΠΟ ΤΗ ΠΟΛΗ ΕΡΧΟΜΑΙ
ΚΑΙ ΣΤΗ ΚΟΡΥΦΗ ΚΑΝΕΛΑ
Ένας διάλογος από τη λαική μας γνώση
Είπα στο σκύλο μου και εκείνος στην
-Αμ με το μήλο τι θα γίνει τελικά, θα
ουρά του, που μου είχε γίνει και τσιπέσει κάτω από τη μηλιά;
μπούρι.
- Aπό ρόδο βγαίνει αγκάθι και από
Τι σε νοιάζει εσένα για του Χάσα Αλή
αγκάθι βγαίνει ρόδο, όπου ακούς
τα αρνιά για οκτώ είναι για εννιά.
πολλά κεράσια μικρό καλάθι βάστα…
Στο μέτρημα τώρα θα κολλήσουμε ;
-Δεν κρατώ τίποτα, κάλλιο πέντε και
Μια του κλέφτη, δύο του κλέφτη
στο χέρι παρά δέκα και καρτέρι!
τρεις και το τσακώσαμε
Τι ανυπόμονος άνθρωπος καλέ!
Τα αρνιά δηλαδή φταίγανε, τη γλυΌποιος βιάζεται σκοντάφτει και
Της Αριάδνης
τώσανε, όμως ο γάιδαρος βρήκε το
καλά να πάθει, αφού δεν φορεί
Ουρανού
μπελά του.
παπούτσια από το τόπο του και ας
-Γιατί;
είναι μπαλωμένο…
-Δε τα έμαθες
- Μάλλον δεν βρίσκει νούμερα στο τόπο του
-Είπε ο γάιδαρος το πετεινό κεφάλα. Όπου
γιατί του έχουν βάλει τα δύο πόδια του σ ένα
πετάει ο γάιδαρος βαρκούλες περπατάνε.
παπούτσι.
Πετάει ο γάιδαρος; Πετάει, λέει και ξέρεις
-Όποιος δεν έχει μυαλό, έχει πόδια και
γιατί; Γιατί το κουζουλό πουλί όπου πάει το
αυτός έχει τα μυαλά πάνω από το κεφάλι του
κώλο του κρατεί.
ψηλός και άμυαλος…
Μου φαίνεται πως γάιδαρο σου χάριζαν και
- Καλά δεν ξέρει ότι η ακριβή κολόνια είναι
στα αυτιά τον κοίταζες
σε μικρό μπουκάλι;
-Μα τι λες τώρα, τ΄ αυτιά πράμα δεν ωφε-Tο ξέρει αλλά έμεινε μπουκάλι;
λούν, η γλώσσα έχει αξία, γιατί η γλώσσα
-Τώρα μην το είδατε μην τον απαντήσατε
κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει!
έγινε καπνός…
- Το μάτι το αλλήθωρο που τρέχει στο κατήΌπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά
φορο, όλα τα μαλλιά είναι στο μαλλί γιατί τα
ιΑΠΟ ΤΗ ΠΟΛΗ ΕΡΧΟΜΑΙ ΚΑΙ ΣΤΗ ΚΟΡΥΦΗ
μαλλιά της κεφαλής σου το πρεπίζουν το κορμί
ΚΑΝΕΛΑπουλδίως άμα ρίξεις λάδι στη φωτιά.
σου.
- Καρφί δε μου καίγεται. Δε βαριέσαι κάποι-Μα το κορμί θέλει κορμοστασιά.
ος θα τον καρφώσει εξάλλου το έξυπνο πουλί
-Ναι, σκοτίστηκε η χανούμισσα τα πάχη τα
από τη μύτη πιάνεται…
κάλη της και ο Χασάν Αλή δε δίνει δεκάρα....
- Μου σπάει η μυρωδιά τη μύτη αλλά εγώ
-Την δίνει και τη παραδίνει, γιατί φασούλι το
δεν βλέπω ούτε τη μύτη μου…
φασούλι γεμίζει το σακούλι!
- Αργεί να ξημερώσει, γιατί όπου λαλούν
- Λάθος κάνεις τα φασόλια τα δίνει στο
πολλά κοκόρια…
χορευτικό του, γιατί νηστικό αρκούδι δε
- Πάντως είμαι ασπροπρόσωπος και το κούχορεύει…
τελο μου είναι καθαρό.
- Έχεις δίκιο. Πόντιοι αυτά τα αρκούδια, να
Σιγά τ’ αυγά! Τον αράπη και εάν το πλένεις
μη θαρρούν ότι των φρονήμων τα παιδιά πριν
το σαπούνι σου χαλάς.
πεινάσουν μαγειρεύουν;
Έχουν πάρει τα μυαλά σου αέρα
- Mάλλον και ανέραστα, γιατί ο έρωτας
Θα σου κόψω τον αέρα!
περνά από το στομάχι. Συν Αθήνα και χείρα
-Εγώ πιάνω πουλιά στον αέρα!
κίνει…
-Η τρέλα δε πάει στα βουνά αλλά στους
-Πιάσε το αυγό και κούρευτο. Καλά του
ανθρώπους. Τρελός παπάς σε βάπτισε!
κάνεις και τα χορεύεις στο ταψί!
-Αυτός που βάπτισε και σένα!
- Περί ορέξεως κολοκυθόπιτα.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
35
Ο θείος λόγος
ΤΟ ΚΑΤΑΝΥΚΤΙΚΟ ΤΡΙΩ ΔΙΟ
Του Αρχιμανδρίτου Δαμιανού Μπελέρη
Ηγούμενος της Ι. Μονής Κρουσταλλένιας Οροπεδίου Λασιθίου
Η
ευλογημένη αυτή περίοδος της Εκκλησίας μας, που αρχίζει από την Κυριακή
του Τελώνου και Φαρισαίου και φθάνει μέχρι το εσπέρας του Μεγάλου Σαββάτου, ονομάζεται Τριώδιο. Την ονομασία αυτή την
πήρε από τα Τριώδια, τα οποία ψάλλονται καθημερινά (τρεις ώδες = ημέρας +
η Ωδή και +θ’ ωδή).
Μέσα σ’ αυτές τις δέκα εβδομάδες, η Αγία μας
Εκκλησία μας προετοιμάζει ψυχοφέλιμα, μέσα από
τις Ιερές Ακολουθίες, τα Ιερά Αναγνώσματα της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, αλλά και τους ωραιότατους και διδακτικούς ιερούς ύμνους, για ένα καλλίτερο εορτασμό της μεγάλης εορτής του Πάσχα.
Αυτό που αποτελεί την
πεμπτουσία, δηλαδή το Α
και το Ω, του Τριωδίου είναι η ταπείνωση και
η μετάνοια. Δεν μπορούμε να νιώσουμε την
Ανάσταση που μας χάρισε ο Θεάνθρωπος Ιησούς, εάν δεν ταπεινωθούμε και δεν μετανοήσουμε για τις αμαρτίες μας και ιδιαίτερα
για τον εγωισμό που όλοι λίγο ή πολύ, έχουμε.
Με την παραβολή του Τελώνου και Φαρισαίου με την οποία και αρχίζει το Τριώδιο,
μας δίνεται να καταλάβουμε το πόσο αποστρέφεται ο Θεός την υπερηφάνεια αλλά
36
και το πόσο ευπρόσδεκτα ακούει τις προσευχές των ταπεινών ανθρώπων οι οποίοι
νιώθουν την ημαρτωλότητά τους, συντρίβονται και μετανοούν ειλικρινά. Γιατί ο Θεός
“υπερηφάνοις αντιτάσσεται ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν”. (Ιακ. 4,6/Α’
Πετρ. 5,5)
Το πόσο μεγάλη αρετή
είναι η αρετή της ταπείνωσης την οποία και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας την
ονομάζουν
“υψοποιό”,
φαίνεται και από την Παραβολή του Ασώτου, που
αναγιγνώσκεται την επομένη Κυριακή μετά την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου. Όντως, η μετάνοια είναι το σωτήριο φάρμακο για κάθε πληγή της
ψυχής που προκαλεί η αμαρτία.
Όλοι μας θα δώσουμε
λόγο για τις πράξεις μας ενώπιον του Αδεκάστου Κριτού και Θεού μας κατά την δευτέραν του παρουσία. Το Ευαγγελικό Περιεχόμενο της Κυριακής της Αποκριάς, η οποία
και έπειται, θα πρέπει να μας απασχολήσει
σοβαρά αφού όσο ζούμε εδώ σ’ αυτή τη
ζωή, έχουμε τη δυνατότητα να διορθωθούμε και να κερδίσουμε τη σωτηρία της ψυχής
μας.
Τα ίδιο θα πρέπει να μας προβληματίσει
και η έξοδος των πρωτοπλάστων από τον
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
Παράδεισο, και η νοσταλγία της χαμένης
ευτυχίας για την οποία γίνεται λόγος την
Τρίτη Κυριακή του Τριωδίου, την Κυριακή
της Τυρινής. Θα πρέπει ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί, να δοξάζουμε τον εν Τριάδι Θεό,
αναμιμνησκόμενοι την αναστήλωση των
ιερών εικόνων την Α’ Κυριακή Νηστειών
(Κυριακή της Ορθοδοξίας) γιατί δεν γεννηθήκαμε σε περιοχές όπου επικρατούν
αιρέσεις (διότι όπου αίρεση εκεί εγωισμός
εωσφορικός και εκεί δύσκολη μετάνοια.
Με τη νηστεία (αποχή από διάφορες τροφές) αλλά και τη νηστεία ψυχική (εκκοπή
ψυχοφθόρων παθών), μπορούμε να τελειωθούμε πνευματικά,
να γίνουμε άξιοι της
Θείας Χάριτος, να λάβουμε την Θεία Χάρη.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο
Παλαμάς, ο υπέρμαχος αυτός της Ορθοδοξίας και έμπειρος
Πνευματικός Οδηγός
του
Πνευματικού
Αγώνα, την μνήμην
του οποίου προβάλλει η Εκκλησία μας
την Β’ Κυριακή των Νηστειών έλεγε: “Καλή νηστεία” είναι αυτή που γίνεται προς
ταπείνωσιν της ψυχής, προς μίσους μεταποίησιν (για να μετανοήσουμε δηλαδή και
αντί να μισούμε, στο εξής να αγαπάμε),
προς θυμού σβέσιν, προς μνησικακίας απάλειψιν...” (ΕΠΕ 9,360).
Έτσι, ευρισκόμενοι στα μέσα αυτής της
ανηφορικής οδοιπορίας, έχουμε ανάγκη
κάποιας στάσης και ανάπαυλας. Ενώπιόν
μας τώρα, υψώνεται ο Τίμιος Σταυρός του
Κυρίου μας. Με την προσκύνησίν του (Γ’
Κυριακή των Νηστειών - Κυριακή της
Σταυροπροσκυνήσεως), παίρνουμε θάρρος ενισχυόμενοι πνευματικά, για μια καλή
συνέχεια στον πνευματικό μας αγώνα.
Στην συνέχεια η Εκκλησία μας, μας προβάλλει το παράδειγμα του Ηγουμένου της
Μονής του Σινά του Ιωάννου, συγγραφέως
της “Κλίμακος”, (Δ’ Κυριακή των Νηστειών) αυτού του Καθηγητή της Πνευματικής ζωής, ο οποίος στο βιβλίο του “Κλίμαξ”, συχνά τονίζει ότι η μετάνοια και η ταπείνωση συμβαδίζουν.
Και λίγο πριν από τον επίλογο αυτής της
ευλογημένης περιόδου, μας χαρίζεται μια
τόνωση ελπίδας.
Η επιβράβευση της μετανοίας: η ύψωση
όσων ταπεινώνονται και μετανοούν ειλικρινά. “Τη Κυριακή πέμπτη των Νηστειών,
διετάχθημεν μνήμην
ποιείσθαι της Οσίας
Μητρός Μαρίας της
Αιγυπτίας”, αναφέρει
το Συναξάριο. Ποιος
δεν ενισχύεται από
το παράδειγμα της
Οσίας Μαρίας;
Και έτσι, φθάνουμε
στην Κυριακή των
Βαΐων. Θα ξαναζήσουμε την θριαμβευτική είσοδο του Κυρίου μας στα Ιεροσύλυμα, και θα προσκυνήσουμε τα σεπτά του πάθη. (Η αγιωτέρα εβδομάδα του λειτουργικού μας χρόνου: η
“Αγία και Μεγάλη Εβδομάς”).
Είθε να μας αξιώσει ο Θεός να εορτάσουμε και φέτος την Λαμπροφόρον Ανάστασίν
Του.
[Οι άνθρωποι με την ταπείνωση, βρήκαν
το κουμπί· το πατούν και ανεβαίνουν
στον “Τρίτο Ουρανό” με το πνευματικό ασανσέρ της αγάπης]. Γέροντας Παΐσιος
Καλή δύναμη, Καλό αγώνα.
Μετ’ ευχών
Ο Ηγούμενος
Αρχιμανδρίτης Δαμιανός Μπελέρης
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
37
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΗΝ
ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Λυπηρό γεγονός η αποσιώπησή της
στις τελετές της εκατονταετηρίδας.
Ιωάν. Ηλ. Αλεξάκης
Επίτιμος Αντιστράτηγος
Με συγκίνηση παρακολούθησα από
και της ομαλότητας από την Κρητική
την τηλεόραση τις εορταστικές εκδηΧωροφυλακή, σε μια πόλη που εκαλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στην
τοικείτο από ετερόκλιτα εθνολογικά
Θεσσαλονίκη, την 26, 27 και 28 Οκτωστοιχεία (51% Εβραίοι, 25% μουβρίου για την εκατοστή επέτειο από την
σουλμάνοι, 17% Έλληνες, 2% Βούλαπελευθέρωση της πόλης από τον ένγαροι και 3% άλλων εθνοτήτων), και
δοξο Ελληνικό στρατό, ο οποίος έθεη οποία τις τελευταίες ημέρες πριν την
σε έτσι τέρμα στην κατοχή της από την
απελευθέρωσή της εγνώρισε την ειΟθωμανική αυτοκρατορία, μετά από
σβολή δεκάδων χιλιάδων μουσουλ482 χρόνια.
μάνων προσφύγων από τα εδάφη που
Εξεπλάγην όμως δυσαρέστως, για το
απελευθερώνονταν από τον Ελληνικό,
σοβαρό ατόπημα των υπευθύνων ορΣέρβικο και Βουλγαρικό στρατό.
γανωτών των εκδηλώσεων και των
Για τον ρόλο της Κρητικής Χωροπαρουσιαστών και συμμετασχόντων
φυλακής, έγινε απλά αναφορά από τηστις σχετικές εκπομπές να μην αναλεοράσεως, πολύ σύντομη όμως, δυφερθούν στον
σανάλογη σε μεγάλο βαθμό προς την
ρόλο του 1ου
προσφορά τους για την ασφάλεια
Ανεξαρτήτου
των κατοίκων της Θεσσαλονίκης.
Τάγματος ΚρηΜπορώ, ωστόσο, να πω ότι αποτών (Τάγματος
γοητεύθηκα όταν διεπίστωσα ότι οι
Κολοκοτρώνη),
υπεύθυνοι της Προεδρικής Φρουράς
το οποίο υπήρξε
δεν προέβλεψαν, ένα τμήμα της που
Ο Ι.Σ. Αλεξάκης,
η πρώτη στρατιω- Ανθυπολοχαγός το παρέλασε κατά τις τελετές επετείου
τική μονάδα της 1912 κατά την είσοδό της απελευθέρωσης στους δρόμους της
Ελληνικής 7ης του στη Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκης, να αποτελείται από
Μεραρχίας που
τους Κρήτες βρακοφόρους που μετέεισήλθε
στην
χουν στην σύνθεσή της. Τέτοια απροΝύμφη του Θερμαϊκού,
νοησία;…….
καθώς και στη συμμετοχή
Επανερχόμενος στο θέμα της εισόδου του 1ου
στην όλη προσπάθεια προς
Ανεξαρτήτου Τάγματος Κρητών στη Θεσσαλοαπελευθέρωση της Θεσνίκη, ως πρώτης συντεταγμένης στρατιωτικής μοσαλονίκης των 3.556 εθενάδας που είχε αυτήν την τύχη, οφείλω να πω,
λοντών
από
την
Κρήτη,
από
ότι την εσπέρα της 26ης Οκτωβρίου 2012 η διΟ Διοικητής του 1ου
το
σύνολο
της
από
6.000
άνοίκηση της 7ης Μεραρχίας εξέδωσε διαταγή να
Ανεξάρτητου
εισχωρήσουν στην πόλη οι δυνάμεις προφυλαΤάγματος Κρητών, δρες εθελοντικής Δύναμης,
και στην μετά την απελευκής της. Και οι δυνάμεις αυτές ήταν το 1ο Ανεταγματάρχης
Γ. Κολοκοτρώνης
θέρωση επιβολή της τάξης
ξάρτητο Τάγμα Κρητών.
38
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
στηκε σε παράθυρο βαγονιού
Κατόπιν αυτού, πριν τα μεσάνυτης αμαξοστοιχίας και είπε ότι είχτα, το Τάγμα Κρητών με διοικητήν
ναι ο λοχαγός Ιωάννης Μεταξάς
τον Ταγματάρχην Γ. Κολοκοτρώνη
και μαζί του ήταν και άλλοι
(εγγονό του Γέρου του Μωρηά)
Έλληνες αξιωματικοί που καπροχώρησε με την εξής διάταξη
τευθύνονταν προς το Ελληνικό
προς τις παρυφές της πόλης: ΠροηΣτρατηγείο, κομίζοντες το πρωγούνταν ο 1ος Λόχος και ακολουτόκολλο παράδοσης της πόλης. Ο
θούσαν κατά σειρά ο 2ος, ο 3ος και
Ι. Μεταξάς ζήτησε την άδεια να
ο 4ος.
αφεθεί ελεύθερη να περάσει η
Ο 1ος Λόχος μπήκε κατά
αμαξοστοιχία από τα μπλόκα
διμοιρίες με πρώτη την 1η διμοιρία,
του Τάγματος των Κρητών (συτης οποίας επικεφαλής ήταν ο θείγκεκριμένα της 1ης διμοιρίας)
ος μου (αδελφός του πατέρα μου)
και ο θείος μου το επέτρεψε.
μόνιμος αξιωματικός, ανθυπολοΜετά 2 ½ ώρες ο θείος μου
χαγός του Πεζικού Ιωάννης Αλεέλαβε εντολή να προχωρήσει
ξάκης του Σωτηρίου, καταγόμενος
εντός της πόλεως και να ανεύρει
από τους Έξω Ποταμούς ΛασιθίΟ πρωθυπουργός
τόπο
για την κατάλυση του τάγου Κρήτης.
Ελ. Βενιζέλος, ο μεγαλουργός
ματος.
Πράγματι την 6η πρωινή
Το Τάγμα Κρητών κατέλαβε
Κυβερνήτης
ώρα, ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης
και στρατωνίστηκε προσωρινά στη
Σωτ. Αλεξάκης, ακολουθούμενος από συντοπίθέση Μπαξέδες, στο σύνορο της πόλης. Στο σητη του στρατιώτη, ονόματι Φαρσαράκη, έφθασε
μείο αυτό την 3η με 3.30 πρωινή ώρα ο θείος μου,
στο σημείο Μπες Τσινάρ (πέντε Πεύκα) εντός
Ανθ/γος Ι. Σ. Αλεξάκης, εσταμάτησε για έλεγτης πόλεως, όπου βρήκε εγκαταλελειμμένες
χο αμαξοστοιχία ερχόμενη από την Θεσσαλονίκη
καπναποθήκες, κατάλληλες για τον στρατωνισμό
του Κρητικού Τάγματος.
Εκεί διαδραματίστηκαν, λίγο μετά, όταν ξημέρωσε, συγκινητικές στιγμές, διότι Έλληνες κάτοικοι της περιοχής όταν διεπίστωσαν ότι ο θείος μου ήταν Έλληνας, έσπευδαν να τον υποδεχθούν και να τον ασπασθούν, κλαίοντες.
Παρόμοιες σκηνές
επανελήφθησαν μετά
μία με δύο ώρες όταν
στο Μπες Τσινάρ
έφθασε όλο το Τάγμα
Κρητών.
Ακόμα πιο έντονα
συγκινησιακές στιγμές
έζησαν ο θείος μου και
άλλοι συντοπίτες του
αξιωματικοί, όταν το
Κρήτες χωροφύλακες στη
μεσημέρι της 27ης
Θεσσαλονίκη το 1912
Οκτωβρίου 1912, πήγαν σ’ ένα κουρείο της
και κατευθυνόμενη προς το Τεκελί (σήμερα Σίνπόλεως για να ξυριδος) όπου είχε εγκατασταθεί το Ελληνικό Γενικό
στούν μετά από 22 ημέΣτρατηγείο.
ρες (όσο διήρκεσε η Ο Ιωάννης Σ. Αλεξάκης,
Τότε, ένας Έλληνας αξιωματικός εμφανίεκστρατεία τους προς Αντιστράτηγος το 1940
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
39
Κρήτες Στρατιώτες προετοιμάζονται για το
Βαλκανικό Μέτωπο (1912)
τη Θεσσαλονίκη, από τα Ελληνοτουρκικά σύνορα που ήταν, τότε, στη Μελούνα).
Ο κουρέας αρνήθηκε να πάρει την αμοιβή του
και όταν λίγο μετά οι Κρήτες αξιωματικοί επιβιβάστηκαν αμαξών για να κάνουν μια βόλτα στο
κέντρο της πόλης οι Έλληνες κάτοικοι των περιοχών από τις οποίες περνούσαν τους έρραιναν
με άνθη και τους πετούσαν κουφέτα για να συμβολίσουν το γάμο της Ελλάδος με τη Μακεδονία. Δεν έπρεπε λοιπόν ν’ αναφερθεί έστω μια
λέξη για τους ήρωες Γ. Κολοκοτρώνη, Ι. Σ. Αλεξάκη, το ηρωικό 1ον Ανεξάρτητο Τάγμα Κρη-
τών και τους ηρωικούς Κρήτες εθελοντές;
Αλλά και δεν αποτελεί ιστορική παράλειψη
που μέχρι τώρα, κάποιος δρόμος στην Συμπρωτεύουσα δεν δόθηκε σ’ αυτούς τους αφανείς για να υπενθυμίζεται στους επιγενόμενους
η μεγάλη προσφορά τους στην Πατρίδα;
Οφείλω ακόμη κύριε Διευθυντά, να διαμαρτυρηθώ για την άνευ σοβαρότητας και ακριβείας περιγραφή γεγονότων που αναφέρονται
στον Εθνάρχη και Μεγαλουργόν Κυβερνήτην
Ελευθέριο Βενιζέλο, τόσο κατά τις σχετικές από
τηλεοράσεως αναφορές, όσο και από εφημερίδες των Αθηνών που με τις γενικότητές τους, αλλοιώνουν τα πραγματικά περιστατικά και κατά
συνέπεια και την ιστορική πραγματικότητα με
αποτέλεσμα να υποβαθμίζουν την συνεισφορά
στο μεγάλωμα της Πατρίδος μας του Κρητός ΕΛ.
ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ.
Ούτε λίγο, ούτε πολύ ολίγοι, ευτυχώς, υποστήριξαν ότι δεν υπήρξε διαφωνία μεταξύ του
Πρωθυπουργού Βενιζέλου και του Διαδόχου και
Αρχιστρατήγου τότε Κωνσταντίνου και ότι τα
περί διαφωνίας (για την κατεύθυνση που έπρεπε να πάρει ο Ελληνικός στρατός μετά το Σαραντάπορο και κυρίως τα Γιαννιτσά) ελέχθησαν
Κρήτες Στρατιώτες του 1ου Τάγματος Κρητών, προ της Α. Τζουμαγιάς (1913)
40
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
από τον Ελ. Βενιζέλο σε συνεδρίαση της Βουλής
το 1917, μετά την εξορία του βασιλέως πλέον
Κωνσταντίνου από τον Πρωθυπουργό.
Οι άνθρωποι αυτοί δεν ξέρουν τι λένε. Εδώ
υπάρχουν στα Αρχεία του Κράτους τα τηλεγραφήματα του Βενιζέλου προς τον Κωνσταντίνο
με τα οποία ο Πρωθυπουργός επίεζε τον Διάδοχο να κατευθυνθεί προς την Θεσσαλονίκη και
όχι προς το Μοναστήρι, όπως ήθελε ο ίδιος, διότι έσπευδαν να εισέλθουν οι Βούλγαροι στην
πρωτεύουσα της Μακεδονίας και με δεδομένο
ότι το έδαφος ή η πόλη που καταλαμβάνεται από
ένα στρατό (σύμφωνα με την ισχύουσα Ελληνοβουλγαρική συνθήκη) περιέρχεται στην εξουσία του, θα αποτελούσε εθνική καταστροφή εάν
οι Βούλγαροι προλάβαιναν και έμπαιναν πριν
από τους Έλληνες στην Θεσσαλονίκη.
Αλλά εδώ έφθασε δημοσιογράφος μεγάλης
εφημερίδας των Αθηνών να γράψει ότι ο Έλληνας ιατρός Φίλιππος Νίκογλου που υπηρετούσε
στον Βουλγαρικό στρατό ειδοποίησε τον Κωνσταντίνο ότι οι Βούλγαροι σπεύδουν στη Θεσ-
σαλονίκη. Ενώ η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Ο Φ. Νίκογλου που υπηρετούσε πράγματι στον Βουλγαρικό στρατό, ως καταγόμενος
από την Ανατολική Ρωμυλία, στο Δεμίρ Ισσίτ (Σιδηρόκαστρο) συνάντησε τον Έλληνα αξιωματικό
– σύνδεσμο με την 7η βουλγαρική μεραρχία,
Αθανάσιο Σουλιώτη – Νικολαΐδη, στον οποίο
ανέφερε τα των σχεδίων των Βουλγάρων και ο
οποίος στη συνέχεια μετέβη στη Σόφια και από
την εκεί Ελληνική Πρεσβεία ειδοποίησε το
Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών που πληροφόρησε σχετικά τον Πρωθυπουργό ΕΛ.
ΒΕΝΙΖΕΛΟΝ.
Λόγω αυτής της ενημέρωσής του ο Ελευθέριος
Βενιζέλος που ήταν και Υπουργός Στρατιωτικών,
με τηλεγράφημά του προς τον Κωνσταντίνο, του
είπε «Σε διατάζω να κινηθείς προς Θεσσαλονίκη».
Αναφέρθηκα στα γεγονότα αυτά για να βοηθήσω στην αποκατάσταση της αληθείας που πρέπει να ενδιαφέρει όχι μόνο τους κρητικούς, αλλά
και κάθε Έλληνα.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
41
Λ α σ ίθ ι :
✍
Βιογραφίες
Μανώλης Στρατάκης
ΒΙΟΛΟΓΟΣ Ή ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΗΣ;
Τον προηγούμενο χρόνο 2012 έκανα μια έκθεση ξυλογλυπτικής στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου στο
Ηράκλειο και μια δεύτερη στο Ψυχρώ Λασιθίου. Την
πρώτη διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο Κρήτης και τη
δεύτερη ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ψυχρού. Ήθελα
από τη θέση αυτή να ευχαριστήσω τους
πολυάριθμους επισκέπτες για τα ευμενή τους σχόλια και τους διοργανωτές
των εκθέσεων, την πρυτανεία του Πανεπιστημίου Κρήτης και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ψυχρού.
Η ενασχόληση μου με την ξυλογλυπτική δεν πρέπει να ερμηνευτεί ως
Σελένα
δεύτερη ασχολία. Τη θεωρώ μια συνέχεια στην κύρια ενασχόληση μου. Εξακολουθώ να είμαι αυτό που σπούδασα και με αυτό
δούλεψα πάνω από 40 χρόνια. Είμαι βιολόγος με εξειδίκευση στη Βιοχημεία, δηλαδή στη Χημεία της
ζωής. Οι βασικές μου σπουδές έγιναν στην Ελλάδα
και με αυτές διορίστηκα
βοηθός στο Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης . Μετά από
τέσσερα χρόνια υπηρεσίας υπέβαλα την παραίτηση μου από εκεί και
συγχρόνως διορίστηκα στο
Πανεπιστήμιο Ουλμ της
Γερμανίας. Μετά από 16
Αφέντης
χρόνια υπηρεσίας στα γερμανικά Πανεπιστήμια
εξελέγην καθηγητής το 1984 στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Γύρισα μόνιμα στην Ελλάδα το 1986 μετά και από
μια ετήσια διαμονή μου στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης. Τώρα είμαι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Σαν βιοχημικός γνωρίζω ότι η μορφή ενός οργανισμού είναι μια δυναμική ισορροπία χιλιάδων χημικών
μεταβολών που γίνονται μέσα του. Τις αλλαγές αυτές
δεν τις βλέπουμε αλλά μόνο τα αποτελέσματα τους.
42
Όλοι μπορούμε να διακρίνουμε τα χαρακτηριστικά του προσώπου ενός χαρούμενου ή λυπημένου , ενός πετυχημένου ή αποτυχημένου. Αυτά τα συναισθήματα που το καθένα
προκύπτει από μία διαφορετική βιοχημική διεργασία
καθώς και άλλα όπως του ερωτευμένου, του
απογοητευμένου ήταν ανέκαθεν αντικείμενα
των καλών τεχνών. Προσωπικά πιστεύω ότι
το ξύλο σαν ζωντανό υλικό αποδίδει καλύτερα στη γλυπτική τέχνη το ζητούμενο αποτέλεσμα.
Από μικρός νιώθω άνετα, όταν ζω μέσα στη
φύση. Επέλεξα το περιβάλλον της ζωής
μου συνειδητά. Έχω πάμπολλες αναμνήσεις
από τη φύση της Ευρώπης. Θα μου μείνει
αξέχαστη η Βαυαρία και τα περάσματα της προς τα
νότια. Το αίσθημα όμως ότι έχεις φτερά το αποκτάς
μόνο στα βουνά της Κρήτης. Από τη Δίκτη μας βλέπεις πολλές φορές αρκετά νησιά του Αιγαίου, παρακολουθείς τη βροχή που έρχεται πάντα από την πλευρά
του Ψηλορείτη. Όταν πάλι βρίσκεσαι πρωί στον Ψηλορείτη,
βλέπεις τη σκιά του στα Λευκά
όρη. Όλες αυτές οι υπέροχες
εικόνες μεταβάλλονται σε σύντομο χρόνο σε άγριες και φοβερά επικίνδυνες καταστάσεις.
Είναι οι συνθήκες εκείνες που
τα αστροπελέκια ξεσκίζουν τα
δέντρα και ο αέρας αναδιπλώνει τις στέγες στα
εξωκκλήσια. Το ήρεμο τοπίο που ξαφνικά γίνεται
άγριο και απειλητικό δημιουργεί πολλές και σπάνιες
εικόνες για τη τέχνη. Οι εναλλαγές στη φύση ακολουθούνται με αντίστοιχες στα έμβια όντα. Ο όφις το
χειμώνα βρίσκεται σε νάρκη. Όμως ένας τρελονότος τον ξυπνά μεσοχείμωνα.
Είμαι της άποψης ότι για την περιγραφή ενός φαινομένου είναι απαραίτητο να το ζήσεις. Έχω καθιε-
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
ρώσει σχεδόν από παιδί μια συγκεκριμένη ημερομηνία
να κάνω σπίτι μου τη φύση. Αυτό μου επιτρέπει άσχετα των συνθηκών και της δικής μου κατάστασης να διανυκτερεύω στη φύση. Πιστεύω ότι αυτό μαζί με την πείνα είναι η καλύτερη άσκηση επιβίωσης και καλής κατάστασης του οργανισμού.
Βρέθηκα το 2001 στον Αφέντη με δυνατό αέρα και χιόνι, πρόλαβα να κατασκηνώσω
και τότε έγραψα στο βιβλίο
του ορειβατικού το εξής :
άνθρωπος και φύση φέρονται σαν δύο ριφάκια, αφού
φάγουν και χορτάσουν, κουτουλιούνται για να περάσει η
ώρα τους. Μια δεύτερη φορά Λεκανίδα
στον Ψηλορείτη ο καιρός με
νίκησε. Είχα ανεβεί στο Σταυρό, όμως τα χέρια μου
είχαν παγώσει. Αναγκάστηκα τότε να γυρίσω πιο χαμηλά στην Ίδη. Σχεδόν όλα τα έργα μου εκφράζουν
αυτές τις εμπειρίες. Εξάλλου τα βουνά σε αυτές τις
εξορμήσεις είναι ο τόπος όπου επιλέγω και συλλέγω
τα ξύλα που σκαλίζω.
Τα βουνά της Κρήτης είναι
ένας τεράστιος φυσικός βοτανικός κήπος . Εκτείνεται από τη
θάλασσα μέχρι τα 2500 μέτρα.
Μέσα σε αυτήν την έκταση
υπάρχουν μέρη με εντελώς διαφορετικές συνθήκες. Αυτά τα
μέρη καλύπτονται επίσης από
διαφορετικά φυτά. Στον ξακουστό βοτανικό κήπο του Βερολίνου, για να έχουν κάθε φορά την επιθυμητή βλάστηση, δημιουργούν τεχνητά διαφορετικές συνθήκες.
Στα κρητικά βουνά έχουμε τα φυτά διατεταγμένα σε
ζώνες ανάλογα με την αντοχή τους στο κρύο και υγρασία. Κοντά στη θάλασσα είναι η ζώνη της ελιάς, του
κέδρου και του κυπαρισσιού. Ακολουθεί ο πρίνος και
το πεύκο, μετά ο ασφένταμος,
ακολουθεί η αμπελιτσιά και τελευταία η αγριοκερασιά. Τα
όρια κάθε ζώνης δεν είναι αμετάβλητα, γιατί υπάρχει και το τοποκλίμα. Μέσα σε αυτήν την
τάξη εμφανίζονται ξαφνικά
φυτά σε ζώνες ψηλότερες από ότι
Δίκτη
ανήκουν. Ενδεικτικά αναφέρω
τον αγκρίνακα και Γαιδουρόθυμο που είναι φυτά των παραλιών και όμως τα βρίσκουμε στα 1200 μέτρα σε όλα τα κρητικά βουνά να
φτωχοζούν. Σε αυτά τα φυτά εντάσσεται και ο Δίκταμος που προτιμά τα σκιερά και απόκρημνα μέρη.
Τα φυτά αυτά πρέπει να θεωρηθούν ότι είναι υπολείμματα μιας θερμότερης εποχής. Στο θύμο πάνω στα
χαράκια στους δέτες του Αφέντη και στο κορμό του
αγκρίνακα που έρπει πάνω στη γη διακρίνω πολυάριθμες μορφές, που προσπαθώ να αναπαραστήσω στα
έργα μου.
Πιθανόν οι Μινωίτες να έκλεψαν την κινητικότητα
των παραστάσεων τους από εικόνες της φύσης. Λένε ότι οι Μινωίτες είχαν στα πλοία τους,
που αρμένιζαν στη Μεσόγειο,
ζωγραφισμένους τους κρίνους
της θάλασσας.
Αναρωτιέμαι πολλές φορές
γιατί τον Κόλυμπο του Χαυγά
τον λένε Νεραϊδοκόλυμπο, όνομα ερεθιστικό και εκφοβιστικό
για πολλούς που θέλουν να περάσουν το Χαυγά μόνοι τους
Είναι αλήθεια όμως ότι οι νεράιδες και οι νύμφες της
ελληνικής μυθολογίας έθρεψαν και εκπαίδευσαν
πολλές γενεές, όταν ο λόγος ήταν περισσότερο προφορικός. Αυτό μου είναι ελκυστικό και σε πολλά από
τα γλυπτά μου προσπαθώ να συναντήσω αυτούς τους
μύθους.
Ως Λασιθιώτης, όπως ανέφερε και ο Παύλος Τζερμιάς,
δεν μπορώ να μείνω χωρίς
επιρροή από το γεγονός ότι
γεννήθηκα τρία χιλιόμετρα
πιο ανατολικά από τον τόπο
γέννησης του Δία. Το σπήλαιο
του Ψυχρού είναι ο φάρος
Ψηλορείτης
που πρέπει να μας καθοδηγεί.
Εκεί γεννήθηκε ο μεγαλοδύναμος, ο παντοκράτορας, ο ύψιστος Δίας. Τα επίθετα αυτά του Δία είναι παρμένα από την αρχαία λατρεία του. Ήταν θεός που ήρθε για αυτούς και έμεινε σε αυτούς. Φαίνεται ότι η ομάδα των Λασινθίων
στην αρχαία Λύκτο ήταν η πιο ισχυρή. Αυτή επέβαλε το θεό της, αυτή προσδιόρισε το γλυκό, σοφό και
παντογνώστη Δία, που σαν
άνθρωπος είχε και εκείνος
τις αδυναμίες του.
Η έκθεση μου ξυλογλύπτων
στο Ψυχρό ήταν μια προσπάθεια ενός βιολόγου να αποδώσει τις μορφές των Μινωιτών που ως γνωστό ζούσαν σε
αρμονία με τη φύση, τη φύση
που την λάτρευαν και τις απέδιδαν ανάλογο σεβασμό.
Δίνεις στο ξύλο αναπνιά και στόμα να μιλήσει
Γιατί γεννήθηκες να ζεις με τα στοιχειά στη φύση
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
Χαρίδημος
43
Το τριαντάφυλλο
της Λαμπρής
Κείμενο και φωτογραφίες Μανώλης Στρατάκης Βιολόγος - Ξυλογλύπτης
Τ
ο τριαντάφυλθουσίαζε ιδιαίτελο της Λαρα είναι ότι ένα
μπρής, η Παιτόσο όμορφο λουώνια όπως λέγεται
λούδι , απαλό, μυεπιστημονικά, είναι
ρωδάτο ξεφυτρώίσως το ομορφότερο
νει μέσα στην
άνθος της φύσης.
άγρια φύση. Αυτά
Ανθίζει στο Λασίθι
τα χαρακτηριστικά
μέσα στον Απρίλη. Η
μπήκαν βαθιά στην
άνθιση της συμπίπτει
ψυχή μου και για
με τη μεγαλύτερη
αυτό το επέλεξα ως
γιορτή της Ορθοδοανθοδέσμη γάμου
ξίας, τη Λαμπρή. Γι
για τη γυναίκα μου
αυτό πήρε το όνομα
Μαίρη. Το γαμήτης τριαντάφυλλο της
λιο ταξίδι ήταν
Παιώνιες
Λαμπρής. Οι αναμνήοδοιπορία από την
σεις για την Παιώνια αρχίζουν με την εικόνα που
Κριτσά στο Λασίθι για να ιδεί τις παιώνιες μέσα
έχω αποτυπώσει στο μυαλό μου από την πρώτη
στη φύση.
θωριά ενός μεγάλου κάτασπρου άνθους μέσα
Στο Μέσα Λασίθι η Παιώνια ονομάζεται
στις σκοτεινές κατσοπρίνες της Αγίας Πελαγίας.
Παγώνα. Ίσως το όνομα να είναι παράφραση
Από τότε που γύρισα στην Κρήτη, προσπαθώ να
του ελληνικού ονόματος Πηγουνιά. Το άνθος της
φρεσκάρω αυτή την εικόνα και από άλλες πεΠαιώνιας εκτός της ομορφιάς του έχει επίσης
ριοχές της Κρήτης. Γνώριζα από μικρός πού
ένα χαρακτηριστικό λεπτό άρωμα που χρησιακριβώς φυτρώνει η καθεμιά και παρακολουμοποιείται από την αρωματοποιία. Και οι Γερμανοί έχουν δώσει στην Παιώνια ένα θρησκευθούσα την ανάπτυξή τους. Εκείνο που με εντικό όνομα. Εκτίμησαν δηλαδή και αυτοί τις
ιδιότητες της και επειδή εκεί ανθίζει αργότερα τη συνέδεσαν με την Πεντηκοστή. Το κοινό όνομα γερμανικά είναι Pfingstrosen δηλαδή τριαντάφυλλο της Πεντηκοστής. Προσφέρεται την μέρα εκείνη σε όλα τα αγαπητά πρόσωπα.
Υπάρχουν περίπου 33 είδη παιώνιες και
χιλιάδες ποικιλίες που οι περισσότερες βρίσκονται στην Άπω Ανατολή. Στην Ευρώπη
υπάρχουν στις ορεινές περιοχές των μεσογειακών χωρών. Στην Ελλάδα η παιώνια συναντιέται σε τέσσερεις αποχρώσεις: η κόκκινη στη Θράκη, σκούρα κόκκινη στον ΠαρΝεαρές Παιώνιες
νασσό, ροζ στη Σάμο και άσπρη στην Κρήτη.
44
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
Στα βουνά της Κρήτης τη βρίσκουμε σε υψόμετρο 900 – 1400 μέτρων . Στο Λασίθι είναι οι παιώνιες συχνές στο ρίζωμα του Αγίου Κωνσταντίνου έως πάνω από την Κριτσά , στον Αβρακόντε στο δάσος προς Λιμνάκαρο, στο Τζερμιάδω , στην περιοχή κοντά στο Νίσυμο κλπ
Η παιώνια φύεται σε σκιερά μέρη και έχει
μια βαθιά ρίζα μέχρι και δύο μέτρα. Η ρίζα αυτή
έχει κάτω από το έδαφος ορισμένες θέσεις
βλάστησης , τους οφθαλμούς από όπου νωρίς
μέσα στον Ιανουάριο ξεφυτρώνουν σαν φωτιές
τα κόκκινα φύλλα. Στο μέσο αυτών των φύλλων
βρίσκεται το μπουμπούκι που είναι σφαιρικό περιβαλλόμενο από τα κοκκινοπράσινα σέπαλα.
Στην πορεία του χρόνου η σφαίρα του άνθους μεγαλώνει, ανοίγουν προοδευτικά τα σέπαλα και
εμφανίζονται τα κάτασπρα πέταλα.
Το ανοιγμένο άνθος της παιώνιας έχει διά-
Μπουμπούκι
μετρο 6-10 εκ. και αποτελείται από εννέα κάτασπρα πέταλα. Στο κέντρο βρίσκονται οι πολυάριθμοι στήμονες με τους κίτρινους ανθήρες
που περιβάλλουν το τρίλοβο κόκκινα χρωματισμένο ύπερο. Το άνθος έχει μικρή βιωσιμότητα
, τα πέταλα πέφτουν , η γύρις σκορπίζει και ο
ύπερος διογκώνεται με τους σπόρους της παιώνιας.
Τα άνθη, οι σπόροι και οι ρίζες της παιώνιας χρησιμοποιήθηκαν από τους αρχαιοτάτους
χρόνους έως σήμερα στην παρασκευή φαρμακευτικών σκευασμάτων. Το όνομα παιώνια το
πήρε το φυτό λόγω αυτής της ιατρικής του χρήσης. Ο Παίωνας ήταν θεός και συγχρόνως γιατρός των θεών. Ήταν φαίνεται η σημασία του φυτού αυτού τόσο μεγάλη, ώστε να του δοθεί το
Άνθος Παιώνιας
όνομα ενός θεού. Αυτό επιβεβαιώνεται από την
αναφορά του Ομήρου που αποκαλεί την παιώνια βασίλισσα των φαρμακευτικών φυτών. Με
ρίζες του φυτού ο Παίωνας γιάτρεψε το θεό Άδη,
όταν τον τραυμάτισε ο Ηρακλής. Οι μετέπειτα
γιατροί της αρχαιότητας ο Διοσκουρίδης, Πλίνιος , Θεόφραστος χρησιμοποιούσαν παρασκευάσματα παιώνιας για την ίαση ασθενειών
του ουροποιητικού συστήματος, την επιληψία και
τα ρευματικά. Τον Μεσαίωνα τις φαρμακευτικές ιδιότητες της παιώνιας εκμεταλλεύτηκαν τα
μοναστήρια των καθολικών που μετέφεραν το
φυτό αυτό από τις μεσογειακές χώρες στην κεντρική Ευρώπη. Έτσι η παιώνια πήρε και άλλο
όνομα , το τριαντάφυλλο των Βενεδίκτων, γιατί τα μοναστήρια τους ήταν φυτώρια παιώνιας.
Στη σύγχρονη φαρμακοβιομηχανία εισήλθε η
παιώνια από το 1860. Σαν πρώτη ύλη εισάγεται
συνήθως από την Κίνα, όπου είναι αυτοφυής
αλλά καλλιεργείται και συστηματικά , αφού είναι σημαντική και για την κινέζικη ιατρική.
◙ ◙
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
Ύπερος με σπόρια
45
ΑΓΝΑΝΤΕΥΟΝΤΑΣ
ΤΟΝ ΠΡΙΝΟ - ΔΙΑ
Σ
τα Λασιθίωτικα βουνά, στην
κορυφογραμμή της ανατολικής πλευράς του Χαυγά
υπάρχει από τότε που ήμουν μικρό
παιδί ένας πρίνος που το σχήμα του
μοιάζει με ανθρώπινο κεφάλι. Τον
παρομοίαζα με Δία που έφερε μια
μισοφέγγαρη γενειάδα.
Τον έβλεπα από παντού,
από τα δώματα του χωριού
όπου παίζαμε και από τον
κήπο που πότιζα. Στην πορεία της ημέρας τη μορφή
του καθόριζε ο ήλιος, από
πού δεχόταν τις ηλιαχτίδες
και τι βάθος δημιουργούσαν πίσω του. Για τον πρίνο η ημέρα ήταν μεγαλύτερη από ότι σε εμάς τους Λασιθιώτες! Μα θεός ήταν αυτός…Όταν ο ήλιος έδυε, το φεγγάρι καθόριζε την εμφάνιση και μορ-
Όσο όμως η ημέρα μεγάλωνε προχωρούσε ανατολικά, περνούσε του
Θραψανιώτη τη Μάντρα και κάπου
στις 22 Ιουνίου ανέτελλε από την κορυφή της Τζίβης , ακριβώς πάνω
από μια λατσίδα ανθρωποφάγα και
ζωοφάγα. Αυτή η εικόνα του πρίνου
Πρίνος - Δίας
– Δία με την πορεία του ήλιου με
απασχολεί ακόμη και σήμερα.
Ήλιος και φεγγάρι, οι δυο με-
Ήλιος
φή του πρίνου. Τα δύο ουράνια σώματα φαίνεται ότι δεν έχουν κάνει
καλή συνεννόηση και πότε το φεγγάρι έρχεται πιο ενωρίς και πότε
αργότερα. Ευτυχώς όμως γιατί έτσι
η νύχτα έρχεται και φεύγει με διαφορετικές εικόνες . Για μένα είναι
το ωραιότερο πρωινό, όταν το φεγγάρι φεύγει ενωρίς το πρωί, και σε
λίγο έρχεται ο ήλιος. Στην Κρήτη
λέμε η αυγή ροδίζει, είναι η ώρα της
ποίησης!
Ο Δίας πρίνος εκτός τις ημερήσιες αλλαγές δεχόταν και τις ετήσιες. Κάπου τα Χριστούγεννα, ο
ήλιος ανέτελλε από το κεφάλι του.
46
τις συνήθειές τους . Άνθρωποι της
φύσης ήταν, και νομίζω είχαν μεγάλη εκτίμηση στα δέντρα. Τα θεωρούσαν λίγο ανώτερα από τους ίδιους. Τότε άνθρωπος και το δέντρο
ανήκαν στην ίδια κοινωνία. Τους
έδιναν ονόματα, τα φύτευαν συμβολικά για ανάμνηση της
γέννησης ενός παιδιού ή
άλλου σημαντικού οικογενειακού γεγονότος. Σπίτι και δέντρο ανήκε σε
όλη την οικογένεια. Οι
απόγονοι επομένως δικαιούνται όλοι ένα μερίδιο
του. Σε τοποθεσίες έδιναν
ονόματα δέντρων όπως
Ασφεντάμι, Ασφέντου ,
Αγκουτζάκους , Αγκουτζακιάδες κ.α. Τα δέντρα ήταν ιερά ,
υπάρχουν σχεδόν σε όλα τα εξωκκλήσια και μάντρες και ήταν ο τό-
Πανσέληνος
γάλοι παίχτες στην ξάστερη ατμόσφαιρα του Λασιθιού! Αν έχεις την
τύχη να πετύχεις πλήρη διαύγεια και
αλλαγή καιρικών συνθηκών, τότε
νιώθεις σαν το λυράρη που κάθεται
στο μέσο της πίστας και οι κορφές
με τον πρίνο Δία χορεύουν τον κυκλικό χορό. Είμαι βέβαιος ότι ο αγγειοπλάστης του γνωστού μινωικού ομοιώματος θα το έφτιαξε κάπου στον Άγιο Γιάννη τον Καμπίτη.
Όταν ανεβαίνω στα βουνά σκέφτομαι πολύ τους προπάτορες μας
. Προσπαθώ μέσα από τα περάσματά τους, τις μάντρες τους να αποκρυπτογραφήσω τις σκέψεις και
πος διαβίωσης ανθρώπων και ζώων.
Τα αγκάλιαζαν για να πάρουν από
τη δύναμη τους, τη δύναμη εκείνη
που φέρνουν με τις ρίζες τους από
τα βάθη της γης.
Η μορφή του κάθε δέντρου καθορίζεται από τη γενετική του προδιάθεση και από τις περιβαλλοντικές συνθήκες της περιοχής . Η γενετική προδιάθεση είναι υπεύθυνη
αν ένα δέντρο είναι πρίνος ή ελιά .
Το σχήμα και το ύψος όμως μιας
ελιάς ή ενός πρίνου εξαρτάται από
το περιβάλλον που ζει.
Τα σχήματα των δέντρων σε
συνδυασμό με το φως δημιουργούν
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
οπτασίες που ανάλογα με τον ψυχικό κόσμο του παρατηρητή τις βλέπει κινούμενους ανθρώπους ή ζώα.
Ήταν τα γνωστά μας φαντάσματα.
Οι παλιότεροι που έζησαν στο χωριό με το λυχνάρι έχουν να μας διηγηθούν πολλές τέτοιες ιστορίες.
Και σήμερα ακόμη πολλοί φοβούνται το δάσος, όμως δεν έχουν δίκαιο.
Το δέντρο και ο άνθρωπος συνυπάρχουν στη γη από πολλά εκατομμύρια χρόνια. Είναι συνοδοιπόροι και είχαν πάντα μια θαυμάσια συνεργασία. Ο άνθρωπος το
προστάτευε από τα φυτοφάγα ζώα
αλλά και το δέντρο παρείχε όλα τα
αγαθά που αφορούν στη διατροφή,
την κίνηση, τη διαμονή. Μέσα στην
πορεία της εξέλιξης, ο άνθρωπος
έμαθε το χαρακτήρα που έχει το
κάθε είδος ξύλου και ανάλογα με τις
απαιτήσεις χρησιμοποιεί και διαφορετικό ξύλο. Γνωρίζουμε ότι ο
πλάτανος λόγω της ελαφρότητας
και εύκολης επεξεργασίας έβρισκε εφαρμογή στην κατασκευή σαμαριών, παντοφλών (φελών ). Ο
ασφένταμος για την ομορφιά του ξύλου του έβρισκε εφαρμογή στα οικιακά σκεύη . Η μουριά λόγω αντοχής ήταν θαυμάσιο υλικό για τα πανωπόρτια, κεφαλάρια των μύλων
αλλά και για μουσικά όργανα. Τα
αγροτικά εργαλεία κατασκευάζονταν σχεδόν αποκλειστικά από
ξύλο πρίνου.
Ξύλινα εργαλεία άμεσης ανάγκης κατασκευάζονταν συνήθως
από το χρήστη. Ο ενδιαφερόμενος
πήγαινε κατευθείαν στο δέντρο και
εύρισκε το ξύλο που ήθελε. Κριτήρια επιλογής ήταν συγκεκριμένα :
πρώτον το είδος του ξύλου και δεύτερον το σχήμα του ξύλου. Γνώριζαν
επίσης το χρόνο κοπής του ξύλου.
Ήταν δηλαδή γνωστό ότι η συμπεριφορά και η αντοχή του ξύλου είναι άριστη, όταν το ξύλο κοπεί από
το δέντρο σε χρόνο λανθάνουσας
βλάστησης (χειμώνας) και επίσης τις
μέρες της λίγωσης του φεγγαριού.
Για την κατασκευή του εργαλείου
πρόσεχαν επίσης τα νερά του ξύλου.
Τα νερά του ξύλου προκύπτουν
από τους ετήσιους κύκλους ανάπτυξης που σε κάθετο τομή του ξύλου εμφανίζονται σαν ομόκεντροι
κύκλοι. Οι κύκλοι αυτοί έχουν διαφορετική πυκνότητα που δείχνουν
τις συνθήκες ανάπτυξης του δέντρου κάθε χρονιά. Οι τεχνίτες του
ξύλου γνωρίζουν ότι η επεξεργασία
του πρέπει να γίνει ακολουθώντας
με προσοχή τα νερά του. Από αυτό
προήλθε και η λαϊκή έκφραση: πήγαινέ τον με τα νερά του που λέγε-
Αγριοκέρασα
Αμπελιτσιά
Κέδρος Κουδούνι
Λευκά Όρη
ται για ανθρώπους με δύσκολο χαρακτήρα. Σε ψηλοκορφές με έντονες αλλαγές κατεύθυνσης του αέρα
το δέντρο περιστρέφεται, αλλά και
κάμπτεται, ο κορμός του παρουσιάζει μια περιστροφικότητα σαν τα
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013
κουρλιά μιας γυναίκας και γίνεται
ανθεκτικό. Η επεξεργασία του είναι δύσκολη και επιτυγχάνεται μόνον ακολουθώντας το σχήμα του.
Όμως ένα τέτοιο ξύλο είναι από
μόνο του έργο τέχνης που διαμόρφωσε η φύση.
Ξυλόγλυπτα με ειδική χρήση
κατασκευάζονταν από εξειδικευμένους τεχνίτες. Ήταν ξυλογλύπτες που έμαθαν την τέχνη μόνοι
τους. Συνήθως δεν υπήρχε ένα εργαστήριο ξυλογλυπτικής που έφτιαχνε ο τι του ζητούσε ο πελάτης. Για
την κατασκευή ενός συγκεκριμένου
ξυλόγλυπτου υπήρχε πάντα ο ειδικός ξυλογλύπτης. Άλλος ήταν εκείνος που έφτιαχνε τα ξυλόγλυπτα των
εκκλησιών και άλλων δημοσίων
χώρων και άλλος όλα τα εργαλεία
της παραγωγής. Άλλος τα εργαλεία της κουζίνας και άλλος τα
μουσικά όργανα. Έκτος από την
εξειδίκευση αυτή υπήρχε επίσης
και η εξειδίκευση για το ξύλο που
χρησιμοποιούσε ο καθένας. Τα είδη
κλωστοποίησης πχ ήταν κατασκευασμένα από ξύλο πικροδάφνης με
εξαίρεση τις σαΐτες και σφεντύλι
που ήταν από ασφένταμο. Άσχετα
όμως τι είδους ξυλόγλυπτο ή τι
ξύλο χρησιμοποιούσε έκαστος, όλοι
οι ξυλογλύπτες είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό. Είχαν ιδιαιτερότητα
και αξιοπρόσεκτη ευαισθησία.
Στα έργα τέχνης υπάρχει πάντα
μια σχέση μεταξύ κατασκευαστή και
του υλικού που δουλεύει. Στους ξυλογλύπτες η σχέση αυτή είναι πολύ
πιο στενή . Πιθανόν γνωρίζουν ότι
το ξύλο είναι ένα ζωντανό υλικό και
του συμπεριφέρονται ανάλογα. Τα
περισσότερα ξυλόγλυπτα είναι
αχρωμάτιστα, γιατί ο καλλιτέχνης δε
θέλει να σκεπάσει τους πόρους που
αναπνέει το κάθε έργο, αποτέλεσμα
αυτής της ιδιαίτερης και ευαίσθητης
σχέσης. Πιστεύω ότι όσο πιο στενά
είναι δεμένος ο κατασκευαστής,
τόσο περισσότερο πετυχημένο είναι
το έργο του. Ένα τέτοιο μάθημα μας
δίνει η ιστορία του Πυγμαλίωνα
και της Γαλάτειας. Ο καλλιτέχνης
ερωτεύθηκε το άγαλμα που έφτιαξε μόνος του!
Μανώλης Στρατάκης
Βιολόγος - Ξυλογλύπτης
47
Τα τριαντάφυλλα της Λαμπρής
(Παιώνιες στον κήπο του Μανώλη Στρατάκη στον Άγιο Κωνσταντίνο)

ΛΑΣΙΘΙ Martios 2012

Η Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Σελλινάρι

ΛΑΣΙΘΙ Martios 2012

ΛΑΣΙΘΙ Martios 2012

Διαχείριση Χρόνου - Κέντρα Διά Βίου Μάθησης

Αύξηση της παραγωγής πετρελαίου στον Πρίνο Ολοκλήρωση της

texniko-προγραμμα-2015-δημος-μυκονοy

3πτυχο έντυπο - ΤΟΠΕΚΟ - Οργανισμός Ανάπτυξης Σητείας