ΚΕΜΠ ΑΘ
3223
TO ΛAΣIΘI
TPIMHNIAIA EKΔOΣH OΛΩN TΩN ΛAΣIΘIΩTΩN
ETOΣ 2ο • AP. ΦYΛΛOY 10 • ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012 ΚΩΔΙΚΟΣ:018697
AΓ. KΩN/NOY 39 • 10437 AΘHNA • THΛ./FAX: 210 5247136 • EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ 176 • 71306 HPAKΛEIO • THΛ./FAX: 2810 240008
Aφιέρωμα:
Καμπάνειο Ίδρυμα
- Μέρος Β’’
Η κεντρική είσοδος του Καμπανείου Ιδρύματος στο Ψυχρό
Ο Λασιθιώτικος Αύγουστος του Παύλου Τζερμιά
TO ΛAΣIΘI: Tριμηνιαία έκδοση όλων των Λασιθιωτών
IΔIOKTHTEΣ:
• ΣYΛΛOΓOΣ ΛAΣIΘIΩTΩN ATTIKHΣ "O ΔIKTAIOΣ", email: [email protected]
• ΣYNΔEΣMOΣ ΛAΣIΘIΩTΩN HPAKΛEIOY «TO OPOΠEΔIO», email: [email protected]
ΓPAΦEIA:
AΓ. KΩN/NOY 39 10437 AΘHNA THΛ. 210 5247136
EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ 176 * 71306 HPAKΛEIO • THΛ./FAX: 2810 240008
Eκδότες - Yπεύθυνοι: K. ΣTPATANTΩNAKHΣ, ANT. TZOMΠANAKHΣ
YΠEYΘYNOΣ TYΠOΓPAΦEIOY N.Γ. ΠAΠAΔOΠOYΛOΣ
Ε. Γιάνναρη 5, Αθήνα 118 53 Τηλ. 210-3468268 Fax: 210-3467155
e-mail: [email protected]
ΔIANEMETAI ΔΩPEAN
(Tα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις των συγγραφέων τους)
➡
ΣΥΛΛOΓOΣ ΛΑΣΙΘΙΩΤΩΝ ATTIKHΣ
«O ΔΙΚΤΑΙOΣ »
Διοικητικό Συμβούλιο
Τζομπανάκης Α. Πρόεδρος
Δαμιανάκη Δ.
Αντιπρόεδρος
Βελεγράκης Ε.. Γ.Γραμματέας
Φουκαρακης Ε. Ταμίας
Μουδάτσου Χ. Εφορος
Δολαψάκη Ε.
Κουμαρτζη Α.
Λαδομένος Μ.
Μπιτσάκης Α.
Παναγιωτάκης Γ.
Πλατάκης Ε.
Μέλη
Πλευράκης Δ.
Σκουληκάρης Χ.
Σφακιωτάκης Γ.
Τζερμιά Μ.
}
6947199666
6945573707
6945235155
6974000064
6974072405
6978321800
6944310250
6972016085
2103622534
6947721102
6938487558
6946461606
6934039036
2102910704
6972307466
Εξελεγκτική Επιτροπή
Παντερμαράκης Γεώργιος
Παπαδάκης Εμμανουήλ
Πιταροκοίλης Ιωάννης
Για συνδρομές του «ΔIKTAIOY»:
AΓPOTIKH TPAΠEZA 165 04 003041 29
➡
ΣΥNΔEΣMOΣ ΛAΣIΘIΩTΩN HPAKΛEIOY
«TO OPOΠEΔIO»
Διοικητικό Συμβούλιο
Πρόεδρος Μαρία Λαγκωνάκη
6941668867
Αντιπρόεδρος Απόστολος Τζανάκης 6978185861
Γεν. Γραμματ. Νικόλαος Τσαμάνδουρας 6932538890
Ταμίας Κυπριωτάκη Μαρία
6975896717
Αν. Ταμίας Ελευθέριος Σπανάκης
6937218210
Έφορος Φουκαράκη Μαρία
6981847795
Αν. Έφορος Ιωάννης Σωμαράς
6989365168
Δημήτριος Καλυκάκης
6944355173
Ιωάννης Πατεράκης Μέλη
Κων/νος Στραταντωνάκης
6974866670
Νικόλαος Τσικαλάκης }
Εξελεγκτική Επιτροπή
Ζαμπετάκη Λήδα
Τζιράκης Εμμανουήλ Χαλκιαδάκης Μιλτιάδης
Για συνδρομές του «OPOΠEΔIOY»:
AΓPOTIKH TPAΠEZA 366 04 003218 17
Περιεχόμενα
•Σκέψεις και σχόλια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.3
•Παύλος Τζερμιάς: Επίτιμος Δημότης
Οροπεδίου Λασιθίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.4-6
•Βράβευση αριστούχων μαθητών . . . . . . . .σελ.7-10
•Εμπειρίες και προοπτικές για τις
ελληνικές σπουδές στο σύγχρονο κόσμο . . . .σελ.11
•Η έκθεση φωτογραφίας στο Τζερμιάδω . . . .σελ.11
•Ανακοινώσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.12
•Δικταίος 50 χρόνια: Από τον Σ. Τζιράκη .σελ.13-15
•Ο δρόμος στην Άμπελο . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.16
•Αφιέρωμα: Καμπάνειο Ίδρυμα
Μέρος Β’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.17-32
•Π. Τζερμιάς: Η Αρπαγή της Ευρώπης . .σελ.33-37
•Τα Μουσεία Οροπεδίου Λασιθίου . . . . . . . .σελ.38
•Η μοναξιά στη σύγχρονη εποχή . . . . . . . . . .σελ.39
•Αυτοβιογραφία: Ιωάννης Καραβαλάκης .σελ.40-43
•Εκθεση ξυλογλυπτικής . . . . . . . . . . . . .σελ.44-45
•32οι Δικταίοι αγώνες . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.46
•Η κοιμηση της Θεοτόκου . . . . . . . . . . . . . . .σελ.47
Σκέψεις και Σχόλια
ΛΑΣΙΘΙ: Αύγουστος 2012
Ξ
εχωριστές σε επίπεδο και ενδιαφέρον εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν το καλοκαίρι
στο Λασίθι, πέραν των ήδη καθιερωμένων
– «Γιορτή του Κολοκυθιού» στον Αβρακόντε,
«Γιορτή της Ξεφουρνιάς» στο Κάτω Μετόχι και την
εμβληματική για το τοπικό προϊόν, «Γιορτή της
Πατάτας», που γίνεται κάθε χρόνο με την ίδια πάντοτε επιτυχία στο Τζερμιάδω και που φέτος είχε
εμπλουτιστεί με έκθεση βιβλίου στο δημοτικό
σχολείο και μια ξεχωριστή έκθεση φωτογραφίας
της αρχαίας πόλης Matsou Pitsou από τον πολιτισμό των Ινκας, την οποία εγκαινίασε ο επιτετραμένος πρεσβείας του Περού κ. Delgado, ο
οποίος και εξέφρασε τον θαυμασμό του για την
τέλεια οργάνωση και τη μεγάλη συμμετοχή του
κοινού.
Η όλη εκδήλωση ήταν έμπνευση του Αντιδημάρχου επί των πολιτιστικών θεμάτων Μανώλη Σπανάκη, ο οποίος καλωσόρισε και απήυθυνε χαιρετισμό προς τον κ. Delgado.
Είναι παρήγορο και ελπιδοφόρο για το μέλλον του τόπου η αυξανόμενη κάθε χρόνο «παλινόστηση» των «ξενιτεμένων Λασιθιωτών»,
όπως επίσης και η συμμετοχή του κοινού, που
αγκαλιάζει και με πραγματικό ενδιαφέρον παρακολουθεί τις εκδηλώσεις. Και γι αυτό φυσικά
πρέπει να πιστωθούν, όσοι εργάζονται συστηματικά, χρόνια τώρα, για να ανεβάσουν το επίπεδο των εκδηλώσεων αυτών, σε σημείο, που
να μη στερούν καθόλου, ορισμένες δε να είναι
υψηλότερου επιπέδου και από αυτές των αστικών κέντρων, παρ όλες τις γνωστές δυσκολίες
του τόπου.
Στην επιτυχία των εκδηλώσεων, που ξεχώρισαν φέτος, μεγάλο ρόλο έπαιξε η καταλυτική
παρουσία ενός άξιου και ξεχωριστού Λασιθιώτη, που με τον υψηλόφρονα και βαθυστόχαστο
λόγο του, σημάδεψε τις φετινές εκδηλώσεις.
Ο λόγος για τον Παύλο Τζερμιά τον διεθνώς
γνωστό συγγραφέα, ακαδημαϊκό, καθηγητή πανεπιστημίου, δημοσιογράφο και ραδιοφωνικό
σχολιαστή, Παύλο Τζερμιά, o οποίος στη κυριολεξία μάγεψε το ακροατήριο, που είχε τη καλή
τύχη να τον ακούσει σε μια από τις ομιλίες του
- τέσσερις (!) τον αριθμό – αποπληρώνοντας
κατά κάποιο τρόπο το χρέος του προς τον γε-
νέθλιο τόπο, που του επεφύλαξε την υψίστη τιμή
να τον ανακηρύξει Επίτιμο Δημότη – τον πρώτο
μάλιστα αποδέκτη της υψίστης αυτής τιμής του
Δήμου - για την εν γένει πνευματική του προσφορά. Όσοι μάλιστα είχαν την τύχη να γνωρίσουν από κοντά τόσο τον ίδιο όσο και την αξιαγάπητη σύζυγο του Elzbet, γοητεύτηκαν από την
απλότητα της συμπεριφοράς και τη λιτότητα της
βιωτής τους, επιβεβαιώνοντας μ’αυτό τον τρόπο τον κανόνα ότι οι πραγματικά άξιοι πνευματικοί άνθρωποι δεν χρειάζεται να εντυπωσιάζουν
με υπερβολές και λεκτικούς ακροβατισμούς, που
χαρακτηρίζουν τούς σπουδαιοφανείς και ματαιόδοξους.
Τα όσα είπε φέτος στο Λασίθι ο Παύλος Τζερμιάς, ο δικός μας Παύλος, σημαδεύουν έντονα
τις σελίδες του παρόντος τεύχους, που θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί «τεύχος Παύλου Τζερμιά».
Έτσι δημοσιεύουμε την προσφώνηση του Δημάρχου Γιώργου Μηλιαρά κατά την τελετή της
απονομής του τίτλου του Επίτιμου Δημότη στο
Παύλο Τζερμιά και ακολουθεί η αντιφώνηση του
κ. Τζερμιά, ενώ στη τελετή βράβευσης των αριστούχων μαθητών, που ακολούθησε αμέσως
μετά, ο Παύλος απηύθηνε παραινετικό λόγο
προς στους αριστούχους μαθητές, προς τους
οποίους και απένειμε στη συνέχεια τα αριστεία. Ο ελεύθερος σχολιασμός του στον καθιερωμένο πλέον «κύκλο ομιλιών» στον Άγιο
Κωνσταντίνο είχε τον τίτλο «Εμπειρίες και προοπτικές για τις ελληνικές σπουδές στο σύγχρονο κόσμο». Τέλος η επίσημη ομιλία του με τον
τίτλο «Η Αρπαγή της Ευρώπης», στις πάντοτε
προσεγμένες και υψηλού επιπέδου εκδηλώσεις
των «ΔΙΚΤΑΙΩΝ» του Πολιτιστικού Συλλόγου Ψυχρού, απετέλεσε εξαιρετικό δείγμα εμπνευσμένου λόγου με αμφίσημη αλληγορική έννοια
προς πολλαπλούς αποδέκτες.
Ευχαριστίες οφείλομε προς τον Παύλο Τζερμιά για την πνευματική μέθεξη που μας χάριζε
και ευχόμαστε το παράδειγμά του, για ανιδιοτελή
προσφορά, να μιμηθούν και άλλοι Λασιθιώτες,
συνεισφέροντας έτσι στην άνοδο του επιπέδου
των πολιτιστικών εκδηλώσεων του γενεθλίου τόπου.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
3
Παύλος Τζερμιάς - Επίτιμος Δη
Την Κυριακή 5 Αυγούστου έγινε στην αίθουσα τελετών του Δημαρχείου η απονομή του τίτλου του επίτιμου
Δημότη, ύστερα από ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, στον Παύλο Τζερμιά, για την διεθνώς αναγνωρισμένη πνευματική του προσφορά, όπως είχαμε γράψει στο προηγούμενο τεύχος.
Η προσφώνηση του Δημάρχου Γιώργου Μηλιαρά, είχε ύφος ανάλογο με την περίσταση και το πνευματικό
επίπεδο του τιμημένου την οποία και παραθέτουμε:
Κύριε Τζερμιά,
Με όλως ιδιαίτερη χαρά σας υποδέχομαι σήμερα επίσημα στο Δήμο Οροπεδίου Λασιθίου, το Δημοτικό Συμβούλιο του οποίου σας ανεκήρυξε παμψηφεί Επίτιμο
Δημότη.
Η λαμπρά σας σταδιοδρομία στο εξωτερικό μαζί με
την πολύτιμη συμβολή σας στην
επιστήμη, την εκπαίδευση και τον
ανθρωπισμό, σας οδήγησαν επάξια
στην τιμητική αυτή διάκριση, την
οποία θα έχω την τιμή να σας
απονείμω εντός ολίγου.
Σας εκφράζω τα συγχαρητήρια
μου και την έμπεδο ευχή, όπως συνεχίσετε με τον ίδιο ζήλο το έξοχο
πνευματικό έργο της διακονίας
της Ελληνικής ιστορίας και της
υπεράσπισης των ελληνικών εθνικών δικαιωμάτων.
Θα επιχειρήσω, καθώς η εορταστική αυτή ώρα υπαγορεύει να εκθέσω με τρόπο συνοπτικό τον βίο σας και τα πεπραγμένα σας, ακολουθώντας εν πολλοίς το τυπικό της αναγόρευσης σας σε
ανεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών το 2000.
Γεννηθήκατε στη Θεσσαλονίκη το 1925, όπου και ζήσατε έως το 1940, εκεί που διέμεναν οι από Τζερμιάδω καταγόμενοι γονείς σας, ο Νικόλαος Τζερμιάς, δικηγόρος, βουλευτής , υπουργός και στενός συνεργάτης
του Ελευθερίου Βενιζέλου και η Εριφύλη Πλατάκη, ανεψιά του μεγάλου ανδρός, Αντωνίου Βορεάδη, του
οποίου το όνομα λαμπρύνει την αίθουσα αυτή.
Μαθητεύσατε αρχικά στο Πειραματικό Σχολείο του
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια στο ιδιαίτερα αυστηρό 1ο Γυμνάσιο Αθηνών, στο οποίο έχουν
μαθητεύσει πολλοί διάσημοι άνδρες της Ελλάδος,
ανάμεσα στους οποίους και ο Χαρίλαος Τρικούπης.
Και όπως ήταν επικοί τότε οι καιροί, δεν δειλιάσατε και δεν ωκνήσατε αλλά νεότατος αγωνισθήκατε κατά
δύναμιν στην Εθνική Αντίσταση.
Οι μεταπτυχιακές σας σπουδές στο εξωτερικό είχαν
ως συνέπεια την εκεί διαμονή, χωρίς όμως να αποσυνδεθείτε συναισθηματικά ή ηθικά από την πατρίδα
Ελλάδα.
4
Η ζωή σας εκεί επί 6 δεκαετίες είναι μεστή από γόνιμη πολλαπλή δράση: διδασκαλία, μελέτη, συγγραφή,
δημοσιογραφία και υπεράσπιση εθνικών ζητημάτων.
Κατά την διαδρομή της μακράς σας πανεπιστημιακής
σταδιοδρομίας διδάξατε στο Πανεπιστήμιο του Φραϊμπουργκ (1965-1995), στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης
(1984-1992) και την Επαγγελματική Σχολή της Πόλης
της Ζυρίχης(1961-1977). Επίσης
διδάξατε επί μακρόν στο Λαϊκό
Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης. Διατελέσατε Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών (1977-1979), ανταποκριτής
της Neue Zyrcher Zeitoung, για
θέματα της Ελλάδος και Κύπρου
και Διευθυντής της Εκπομπής για
τους Έλληνες και τους Φιλέλληνες
της Ελβετικής Ραδιοφωνίας(19701990), ενώ κατά την περίοδο της
δικτατορίας άρθρα σας μεταδίδονταν τακτικά από τη Deutsche
Welle.Το συγγραφικό σας έργο περιλαμβάνει δεκάδες
έργα, εκατοντάδες επιστημονικών μελετών και χιλιάδες άρθρων σε διάφορες γλώσσες.
Για το πλούσιο διδακτικό και συγγραφικό σας έργο
έχετε τύχη πολλών τιμητικών διακρίσεων: Ειδικός τιμητικός τόμος με επιμέλεια του Gunnar Hering to 1993.
Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1994. Διεθνές επιστημονικό συμπόσιο στο Φραϊμπουργκ το 1996. Παράσημο του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας το
1996, του Δήμου Θεσσαλονίκης το 2004, του Προέδρου
της Κυπριακής Δημοκρατίας το 2005 κ.ά. Αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών εξελέγητε το 2000.
Έχετε χαρακτηριστεί μεγάλη μορφή του Ελληνισμού
από έγκυρους σχολιαστές.
Το συγγραφικό σας έργο είναι δυσεπόπευτο, καθώς
από ετών αόκνως προβαίνετε σχεδόν καθημερινά
στην αποτύπωση των γνώσεων και των στοχασμών σας,
Από το πλήθος των δημοσιευμάτων σας, θα αναφερθώ σε μερικά χαρακτηριστικά και ιδιαίτερης
σπουδαιότητας.
Μεταξύ 1962 και 1964 υπήρξαν τέσσερα σε γερμανική γλώσσα με θέματα ελληνικά : Για τη λαϊκή μουσική της Ελλάδος, θεωρημένη ως αγαθό πολιτισμού από
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ημότης Οροπεδίου Λασιθίου
κοινωνιολογική σκοπιά. Για το έργο του Καζαντζάκη
«Ελληνικό Πάθος». Για το συνολικό ποιητικό έργο του
Γιώργου Σεφέρη και Γερμανική μετάφραση του έργου
του Καζαντζάκη «Κωνσταντίνος Παλαιολόγος». Έκτοτε αναγνωριστήκατε ως σημαντικός νεοελληνιστής με
ήθος επιστημονικό. Το 1965 εκδώσατε με δική σας επεξεργασία και συμπληρώσεις το έργο του Elerhard von
kunnsberg : Περί οικονομίας. Το 1969 εκδόθηκε η σε γερμανική γλώσσα Νεοελληνική Γραμματική σας, όπου
εξηγείτε πως γεννήθηκε η νέα ελληνική γλώσσα και σε
ποιά κατάσταση βρίσκεται. Ακολουθούν αργότερα τρία
βιβλία σας για την Ελλάδα, πάλι στη γερμανική γλώσσα.. Το 1981 εκδώσατε το έργο «Χώρα Ελλήνων», τόσο
στη γερμανική, όσο και στη γαλλική γλώσσα. Το 1986
«Νεοελληνική Ιστορία» και το 1987 Προσανατολισμός
στην Ελληνική λογοτεχνία, όπου ο αναγνώστης προσανατολίζεται στις κύριες τάσεις και τους κύριους εκπροσώπους της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Το 1991 εκδόθηκε το σπουδαίο βιβλίο σας : «Ιστορία της Δημοκρατίας της Κύπρου», με αναφορά στην επι χιλιετίες
ιστορία της νήσου. Το βιβλίο αυτό αποτελεί πολύτιμη
συμβολή για την ορθή παρουσίαση του Κυπριακού ζητήματος και έχει βραβευθεί από την Ακαδημία Αθηνών.
Το ίδιο έτος 1991 εκδόθηκε το βιβλίο σας «Το άλλο Βυζάντιο», όπου με εμπεριστατωμένο τρόπο τονίζεται η
συμβολή του Βυζαντίου στη διαμόρφωση του Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Ακολουθεί το 1993 το βιβλίο σας
«Ελλάς» στη σειρά «Terra magica». Το 1994 δημοσιεύεται η μελέτη σας « Η αναζήτηση της ταυτότητας του
Νέου Ελληνισμού - Μια μελέτη του Εθνικού ζητήματος
με ιδιαίτερη αναφορά στο Μακεδονικό πρόβλημα»: Ο
τίτλος είναι αρκετά εκφραστικός. Το 1996 δημοσιεύ-
τηκε στον τιμητικό σας τόμο το έργο σας: «Οι σπουδές
του νέου ελληνισμού στην αλλαγη των καιρών και ακολούθησε μετά δύο έτη άλλο δημοσίευμα.
Το 1999 δημοσιεύεται στα Cambridge Papers η μελέτη
σας «Ελληνοκυπριακή πολιτισμική ταυτότητα» , ενώ τον
ίδιο χρόνο σε συλλογικό τόμο για την Ευρώπη δημοσιεύεται μελέτημα σας για τη Μάλτα και τη Κύπρο.
Πολλά επίσης είναι και τα έργα που έχετε δημοσιεύσει στην ελληνική. Ιδού μερικά από αυτά: 2000: «Τούτη η γλώσσα είναι δική μας». 2001: «Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας». 2002: «Karl Marx redivicus?».
2004: «Γλυκείας χώρας» ιστόρηση: η Κύπρος.: Ένα τρίτομο μνημειώδες έργο, που αποτελεί συμβολή στη ιστορία της Κύπρου με διαχρονική διάρκεια και επικαιρότητα.. 2006: Η αρπαγή της Ευρώπης από τον Δία».
2007: Ο «ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός» του Κωνσταντίνου Καραμανλή. 2009: «Το αθάνατο κρασί του
21». 2010: Ο «πολιτικός» Νίκος Καζαντζάκης. 2011:
«Περιήγηση στη ελληνική φιλοσοφία».
Κύριε Τζερμιά,
Με το διδακτικό και συγγραφικό σας έργο θυμίζετε εκείνους τους Έλληνας λογίους που ήσαν αφιερωμένοι στην καλλιέργεια της επιστήμης και των γραμμάτων, αλλά και τη διαφώτιση των ξένων για την κατάσταση στην Ελλάδα. Χαρακτηρίζεται ο βίος σας από
τη συμμόρφωση στον σωκρατικό λόγο : «εως περ αν
εμπνέω και οίος τ’ ώ, ου μη παύσωμαι φιλοσοφείν,»
Περιποιεί υψίστη τιμή για μένα και αισθάνομαι ιδιαίτερα ευτυχής, που θα σας απονείμω τα εύσημα του
τίτλου του Επίτιμου Δημότη του Δήμου Οροπεδίου Λασιθίου και αναμένω έμπλεως ευτυχίας την πνευματική
ευωχία του σοφού λόγου της αντιφώνησης σας.
Η αντιφώνηση του Παύλου Τζερμιά
Ε
υχαριστώ θερμά τον Δήμο Οροπεδίου Λασιθίου για την μεγάλη τιμή, που μου κάνει
σήμερα. Αυτή η τιμή με δένει ακόμη περισσότερο
με το Λασίθι. Λέω ακόμη περισσότερο, γιατί με
το Λασίθι είμαι δεμένος μιαν ολόκληρη ζωή, σχεδόν εννιά δεκαετίες. Με δένει μια ολόκληρη ζωή.
Αλλά κι ένας τάφος. Εδώ αναπαύονται ο πατέρας μου και η μητέρα μου. Ο Νικόλαος Τζερμιάς,
που είδε το φως του κόσμου σ’ ένα ταπεινό σπίτι του χωριού των Τζερμιάδων και ύστερα έγραψε ιστορία στο πλευρό του Ελευθερίου Βενιζέλου. Κι η μητέρα μου Εριφύλη Τζερμιά, θυγατέρα του Παύλου Πλατάκη, κάποτε Δημάρχου
του χωριού, κι ανιψιά του Αντωνίου Βορεάδου.
Ο Βορεάδης, που του άρεσε να συνθέτει επιγράμματα, έγραψε στην εφημερίδα του στο
Ηράκλειο την εξής αγγελία του γάμου των γονιών μου:
Ο Νικόλαος Τζερμιάς / φοιτητής εκ των Τζερμιάδων / Εριφύλη την Πλατάκη / συνεζεύχθη κατ’
αυτάς / κάλλους και χαρίτων κόρην / και μ’ απείρας αρετάς.
Στη Θεσσαλονίκη, όπου γεννήθηκα, η μητέρα
μου με νανούρισε με κρητικές μαντινάδες. Γενικά στο σπίτι επικρατούσε κρητική ατμόσφαιρα. Τις θερινές διακοπές τις περνούσαμε η μη-
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
5
τέρα μου κι εμείς τα παιδιά, συχνά στο Λασίθι.
Επιστρέφαμε στη Θεσσαλονίκη με πολλά από τ’
αγαθά του Λασιθιού, π.χ. τις περίφημες πατάτες.
Δεν γνώρισα τους γονείς του πατέρα μου, τον Γεώργιο Τζερμιά και τη σύζυγό του Μαρία. Πολύ
αργότερα έμαθα από αφηγήσεις, πως η γιαγιά
μου Μαρία Γεωργίου Τζερμιά, το γένος Γραμματικάκη, επονομάστηκε από τους συγχωριανούς
της Λουλούδα λόγω της σωματικής και ψυχικής
ομορφιάς της. Έχασε δυο γιους (τους αδελφούς
του πατέρα μου Γιάννη και Χαρίλαο) στους εθνικούς πολέμους αντιμετωπίζοντας με σθένος τη
συμφορά. Στο βάθος “έχασε” και τον πατέρα
μου, μια και σταδιοδρόμησε μακριά από το χωριό. Τη μητέρα της μητέρας μου, την Ευφημία
Πλατάκη, αδελφή, όπως προείπα του Αντωνίου
Βορεάδη, δεν την γνώρισα. Έχω ακόμα αρκετά ζωντανή τη θύμηση του πατέρα της μητέρας
μου Παύλου Πλατάκη.
Σφιχτοδεμένος με την Κρήτη κι ιδιαίτερα και
με το Λασίθι έμεινα και στη Ζυρίχη της Ελβετίας, όπου μένω από το 1949. Το μαρτυρεί η πανεπιστημιακή και συγγραφική δουλειά μου. Το
μαρτυρούν τα σαρανταένα βιβλία, που έχω
βγάλει μέχρι σήμερα, οι εκατοντάδες μελεετών
μου κι οι χιλιάδες άρθρων μου. Η Κρήτη είναι
πάντα παρούσα - εδώ περισσότερο, εκεί λιγότερο. Μα πάντα προβάλλει έχοντας την άπειρη
αγάπη μου. Και μόνο τούτη η αγάπη μ’ έκανε να
πω αυτές τις δυο-τρεις φράσεις για το ταπεινό
έργο μου. Επιτρέψτε μου λοιπόν, να σταματόησω εδώ. Να μην πω τίποτ’ άλλο για το έργο μου.
Και να τελειώσω την ομιλία μου διαβάζοντάς σας
ένα κείμενο που χρησιμοποιούσα στην Ελβετία
ως ανάγνωσμα στον κύκλο των μαθημάτων μου.
Έχει να κάνει φυσικά με το Λασίθι. Μα προτού
το διαβάσω, επιτρέψτε μου να σας πω και πάλι
ένα θερμό ευχαριστώ.
Διακοπές στο χωριό
Όταν ήμουν ακόμα μικρό
παιδί, περνούσα τις διακοπές
μαζί με τους γονείς και τ’ αδέρφια μου σ’ένα χωριό της Κρήτης, φεύγαμε κάθε καλοκαίρι
από την Θεσσαλονίκη, όπου
εμέναμε τότε, και πηγαίναμε με
το πλοίο στο Ηράκλειο. Το ταξίδι με το πλοίο ήταν για μένα
μια μεγάλη χαρά: περνούσα
όλη σχεδόν την ημέρα πάνω
στην γέφυρα του καπετάνιου,
άκουα από τον ασυρματιστή
ιστορίες της θάλασσας, έβλεπα
τα δελφίνια να χορεύουν πάνω
στα κύματα...
Στο Ηράκλειο μας περίμεναν
διάφοροι συγγενείς, δηλ. οι
αδερφές της μητέρας μου και
τα ξαδέρφια μου. Όλοι μαζί
τραβούσαμε μετά για το οροπέδιο του Λασηθίου ή Λασιθίου, όπου βρίσκεται το χωριό
του πατέρα και της μητέρας
μου, το Τζερμιάδω ή οι Τζερμιάδες. Τότε ο δρόμος δεν ήταν
6
ακόμα τελειωμένος. Με το αυτοκίνητο κάναμε μόνο την μισή
απόσταση. Μετά μας έπαιρναν
οι αγωγιάτες με τις φοράδες, τα
μουλάρια και τα γαϊδούρια.
Αυτό το μεταφορικό μέσο άρεσε σ’εμάς τα παιδιά ιδιαίτερα.
Μαλώναμε ποιος θα καβαλικέψη στην πιο όμορφη φοράδα.
Στο Τζερμιάδω μας υποδεχόταν ο παππούς, ο πατέρας
της μητέρας μου. Ήταν αρχοντάθρωπος ο παππούς μου και
το’δειχνε. Περπατούσε καμαρωτός, φορούσε την θαυμάσια
κρητική ενδυμασία, ήταν σ’
όλους και σ’ όλες σεβαστός.
Όλο το συγγενολόι μέναμε στο
σπίτι του παππού, που από
την ταράτσ του βλέπεις όλο
τον κάμπο του Λασηθιού με
τους αμέτρητους μύλους. Εκεί
τρώγαμε, εκεί εκοιμόμαστε,
εκεί περνούσαμε αξέχαστες
μέρες σαν μια πατριαρχική οικογένεια...
Για μας τα παιδιά, η ζωή στο
χωριό ήταν παραδείσια. Πότε
πηγαίναμε στο αλώνι του παππού και αλωνίζαμε. Πότε πηγαίναμε στους κήπους και ποτίζαμε τις πατάτες. Τρώγαμε
λαίμαργα όλα τα είδη των
φρούτων που βγαίνουν το οροπέδιο: μήλα, αχλάδια, μύγδαλα,
καρύδια, ρόδια, σταφύλια...
Παίζαμε, μαλώναμε, φωνάζαμε, χαιρόμασταν την ελευθερία.
Κάποτε κάναμε βέβαια και
κατάχρηση αυτής της ελευθερίας. Μια νύχτα ντυθήκαμε
φαντάσματα, πήγαμε στο νεκροταφείο, κρυφτήκαμε πίσω
από τα δέντρα και τρομάξαμε
ένα περαστικό χωρικό. Την
άλλη μέρα το μπαστούνι του
παππού μας ξανάφερε στην
τάξη...
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΑΡΙΣΤΟΥΧΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ
Αμέσως μετά την απονομή του τίτλου στον Παύλο Τζερμιά στις 5 Αυγούστου ακολούθησε η τελετή της βράβευσης των αριστούχων μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου, τόσο αυτών που φοίτησαν στα
σχολεία στο Τζερμιάδω,όσο και αυτών που κατάγονται από το Οροπέδιο Λασιθίου ανεξάρτητα από
το σχολείο στο οποίο φοίτησαν. Χαιρετισμό απηύθυναν ο Δήμαρχος Γιώργος Μηλιαράς, ο Πρόεδρος
της Πνευματικής Εστίας Γιάννης Καραβαλάκης και οι πρόεδροι των εκτός Οροπεδίου Λασιθιώτικων συλλόγων, «ΔΙΚΤΑΙΟΥ» Α. Τζομπανάκης, Σ.Λ.Η. «ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ» Μ. Λαγκωνάκη και Σ.Λ.ΑΝ
Γ. Ρουσάκης, οι οποίοι συνεχάρησαν και ευχήθηκαν στους αριστούχους το: «εν αριστεύειν».
Ενδεικτικά παραθέτουμε απόσπασμα από τους χαιρετισμούς.
Η
φετινή βράβευση
των αριστούχων
μαθητών έχει ένα ξεχωριστό συμβολισμό.
Πριν από λίγο βραβεύσαμε έναν αριστούχο εξέχοντα Λασιθιώτη, διεθνούς εμβέλειας πνευματικό
άνθρωπο, τον Παύλο
Τζερμιά, ο οποίος στη
συνέχεια θα απευθύνει παραινετικό λόγο
και θα απονείμει τα
βραβεία στη νέα γενεά των αριστούχων Λασιθιωτών μαθητών. Και εδώ ακριβώς έγκειται ο ισχυρός συμβολισμός:
Ο Παύλος Τζερμιάς άριστος των αρίστων ο ίδιος,
επιβραβεύθηκε για την υψηλή πνευματική του προσφορά και απονέμοντας ο ίδιος τα βραβεία στους μαθητές θα αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο και την οιωνεί συνέχεια δύο γενεών, που μπορεί να απέχουν πολύ μεταξύ τους, έχουν όμως πολλά κοινά
χαρακτηριστικά.
Την δεκαετία του τριάντα, που
μετά την καταστροφική δεκαετία του
είκοσι, έγινε το εφαλτήριο για τη δοξασμένη γενιά του σαράντα και τη
δεύτερη δεκαετία του 2000, που μετά
τις άτυχες περασμένες δεκαετίες του
εφησυχασμού και
της ύβρεως, καλείται να δημιουργήσει
ένα νέο έπος διαφορετικό
όμως
αυτή τη φορά. Τότε
ήταν η ωμή και ορατή εξωτερική βία
την οποία αντιστρατεύτηκε η ανδρεία και η ευψυχία, σήμερα όμως
είναι η ελλοχεύουσα και γι αυτό δυσδιάκριτη βία της άμβλυνσης των αξιών και των
υψηλών ιδανικών, που εξανδραποδίζει και ευτελίζει τον άνθρωπο, χειραγωγώντας τον και οδηγώντας τον στην παρακμή και τον όλεθρο.
Αυτή τη δύσκολη και επικίνδυνη βία
καλείται η νέα γενιά να αντιπαλέψει
και να βγει νικητής και τροπαιούχος.
Και στον αγώνα αυτό πρωτοπόροι
και οδηγητές θα πρέπει να είναι οι
αριστείς, που σήμερα τιμούμε και
βραβεύομε. Αυτούς πρέπει να μιμηθούμε, για να μπορέσομε να βρούμε
ξανά το σωστό δρόμο, ακολουθώντας
τη ρητορική αποστροφή του Ισοκράτη:
«Ου γαρ δει μόνον τιμάν, αλλά και
μιμήσθαι τους αρίστους!».
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
7
Ο παραινετικός λόγος του Παύλου
Π
αραινετικό λόγο προς τους
μαθητές, προβλέπει το πρόγραμμα. Μα μην τρομάξετε.
Δεν θα σας κουράσω με παραινέσεις.
Με τετριμμένες συμβουλές αφ’ υψηλού. Η συνυφασμένη με ερευνητική
και συγγραφική δουλειά μακροχρόνια
εμπειρία μου ως πανεπιστημιακού
δασκάλου μπορεί να συνοψιστεί σε
τρεις λέξεις: Εδίδαξα αεί διδασκόμενος. Κι έτσι κι εγήρασα αεί διδασκόμενος. Τώρα, βλέποντάς σας μπροστά μου, έχοντάς σας μπροστά
μου, φρέσκα βλαστάρια της χιλιόχαρης νιότης, αναπολώ τα σχολικά μου χρόνια. Η νιότη σας με κάνει
“ν’ αναθιβάζω και να πω”, καθώς λέει ο ποιητής στον
“Ερωτόκριτό” του.
Αναθυμάμαι έτσι τον αξέχαστο δάσκαλό μου Βασίλειο Ν. Τατάκη. Είχα τη μεγάλη τύχη να τον “ζήσω”
στη μαθητική μου ζωή στη Θεσσαλονίκη, όπου ήρθα
στον κόσμο γόνος Λασιθιωτών. Τον πρωτογνώρισα
ενδεκάχρονος το 1936. Σαραντάχρονος εκείνος
ήταν τότε Διευθυντής του Πειραματικού Σχολείου
του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Για τους συμμαθητές μου στο αλησμόνητο εκείνο Γυμνάσιο και
για μένα ο Τατάκης ήταν η ψυχή του σχολείου. Πάντως τη δική μου ζωή τη σφράγισε. Τη σφράγισε,
μολονότι ο δρόμος μου μ’ έφερε με το διάβα του
χρόνου κάτω από άλλους ουρανούς. Μακριά του,
μα - με ορισμένη, βαθύτρη μάλιστα έννοια - και πάλι
“κοντά” του. Ως ελληνιστής (κι αυτό σημαίνει για
μένα ούτως ή άλλως και Βυζαντινολόγος) σε δυο
ελβετικά Πανεπιστήμια τον είχα μέσα μου. Στις παραδόσεις μου τον εμνημόνευα. Μετά το 1986 δυστυχώς με τη διττή σημασία της λέξης.
Ο Τατάκης υπήρξε θερμός κήρυκας μιας γνήσιας,
όχι προσποιητής μετριοφροσύνης. Γράφει σ’ ένα κείμενό του: “...Μα θέλω ακριβώς να καταλάβεις, άνθρωπε, τούτο: Έχεις προχωρήσει στη θεωρία,
έχεις προχωρήσει στην επιστήμη, στην τέχνη.
Έχεις βάλει σ’ αυτά άξια τη σφραγίδα του ανθρώπου. Στην πράξη δεν έχεις προχωρήσει πολύ. Σου
μένει εδώ ένα απεριόριστο, θα’λεγα, στάδιο για ανύψωση, ώσπου να κάμεις την κάθε πράξη σου
αντάξια του ανθρώπου...”. Και λίγο παρακάτω έρχεται το δίδαγμα της μετριοφροσύνης - μιας μετριοφροσύνης όμως χωρίς φαρισαϊσμό: “...Είδες από
τη μια τη μεγαλοσύνη της αποστολής του ανθρώ8
που, τη δική σου μετριότητα από
την άλλη, κι η ψυχή σου λούστηκε
στα γάργαρα νερά της μετριοφροσύνης, της καθαρότερης αρετής”.
Η μετριοφροσύνη, η καθαρότερη αρετή. Τα “Απομνημονεύματα” του Τατάκη τεκμηριώνουν
αυτή την αρετή. Όχι πως δεν
είχε φιλοδοξίες. Είχε. Στον τομέα
του. Μα ταυτόχρονα είχε συναίσθηση της μετριότητας του ανθρώπου. Κι αυτό τον ξεχώριζε και τον
ξεχωρίζει από δυστυχώς όχι λίγους άλλους πνευματικούς ανθρώπους γεμάτους εγωκεντρισμό.
Πόσο καλύτερος θα ήτανε ο κόσμος μας, αν, αντί
να επαιρόμαστε, λαχταρούσαμε να βαφτιστούμε
στην όμορφη κι αγνή ψυχή των μικρών εαυτών μας;
Η διδαχή της μετριοφροσύνης ως της καθαρότερης
αρετής. Η διδαχή αυτή συνδυάζει τη φιλοδοξία για
έναν καλύτερο (κι αυτό σημαίνει ηθικότερο) κόσμο
με την ταπεινότητα, την υπέρβαση του εγωισμού.
Στους καιρούς μας, καιρούς ασυγκράτητου οικονομισμού κι έτσι καταπάτησης της κοινωνικής ηθικής, η διδαχή της μετριοφροσύνης ως της καθαρότερης αρετής, μοιάζει να είναι ρομαντική, ουτοπική, αφελής. Όμως είναι αναγκαία περισσότερο παρά ποτέ.
Χρησιμοποίησα στην αρχή της ομιλίας μου τα λόγια του “Ερωτόκριτου”, γιατί, όπως είπα, έχω κρητικές ρίζες. Αλλά και γιατί ο Τατάκης, καίτοι μη Κρητικός (ήταν από την Άνδρο), αγαπούσε την Κρήτη.
Την αγαπούσε, μολονότι αυτή υπήρξε κατά κάποιο
τρόπο και τόπος εξορίας του. Την εποχή της μεταξικής δικτατορίας, ανεγκέφαλοι και ανελεύθεροι
διώκτες του, τον μετέθεσαν το 1938 από τον Πειραματικό της Θεσσαλονίκης στη Νεάπολη της
Κρήτης. Έζησα την απομάκρυνση του δασκάλου
μου από το Πειραματικό. Και θυμάμαι, πως όλοι οι
μαθητές της τάξης μου εξοργιστήκαμε. Εξοργιστήκαμε, γιατί όλοι μας αγαπούσαμε τον προικισμένο παιδαγωγό. Και γιατί στο Πειραματικό επικρατούσε σε γενική θεώρηση φιλελεύθερος αέρας.
Στην τάξη μου ο Μανώλης Αναγνωστάκης, ο κατόπιν
γνωστός ποιητής, ο Νίκος Βασιλακάκης, δραστήριος
δικηγόρος σήμερα στη Θεσσαλονίκη, κι εγώ ήμασταν αντιμεταξικοί ήδη λόγω της κρητικής κι έτσι
φιλοβενιζελικής καταγωγής μας.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Τζερμιά προς τους αριστούχους
Ο μακαρίτης ο πατέρας μου, ο Νικόλαος Γ. Τζερμιάς, δικηγόρος και πριν από τη μεταξική δικτατορία πολιτευτής, είχε πάρει ενεργό μέρος στην Εθνική Άμυνα το 1916. Ήταν Βενιζελικός στα εθνικά θέματα και Παπαναστασιακός στα κοινωνικά. Είχε συμμετάσχει άλλωστε στην κυβέρνηση Αλεξάνδρου Παπαναστασίου του 1932. Το 1929 είχε διαμαρτυρηθεί ως βουλευτής έντονα κατά του ιδιωνύμου, ενός
νόμου κατά των αριστερών. Κι είχε πει κατά λέξη:
“...Σπείρατε δηλαδή από τούδε τα σπέρματα του χαφιεδισμού, της καταξιώσεως της ιδεολογίας”. Εντεκάχρονος έζησα το 1936 τα γεγονότα του Μάη στη
Θεσσαλονίκη, από τα οποία ξεπήδησε ο “Επιτάφιος”
του Γιάννη Ρίτσου. Όταν έγινε η περιβόητη μεταξική νεολαία, η ΕΟΝ, κανείς από το Πειραματικό δεν
ενετάχθη. Και το δικτατορικό καθεστώς αναγκάστηκε να μας εντάξει εν σώματι με το ζόρι. Μια μέρα
μου ζήτησε ένας έξωθεν αξιωματούχος να κάνω διάλεξη στους νεολαίους. Του πρότεινα να μιλήσω για
τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ο αξιωματούχος της ΕΟΝ
δεν με ξαναενόχλησε φυσικά.
Απέδωσα πιο πριν την αντιδικτατορική στάση των
μαθητών του Πειραματικού και στις κρητικές κι έτσι
Βενιζελικές ρίζες μερικών από εμάς. Τούτο ωστόσο, δεν πρέπει να απολυτοποιηθεί. Οφειλόταν γενικότερα και (θα έλεγα κυρίως) στο παιδαγωγικό κλίμα του σχολείου εκείνου την εποχή, για την οποία
μιλώ. Δεν αποτελεί μυθοποίηση ή, έστω, νοσταλγική εξιδανίκευση, αν χαρακτηρίσω τις παιδαγωγικές μεθόδους εκείνης της φάσης του Πειραματικού
επαναστατικές. Παρά το διάβα τόσων δεκαετιών θυμούμαι, που και σήμερα θα φαίνονταν σε κάποιους
“υπερμοντέρνα”. Μα προπαντός θυμούμαι τις
ελεύθερες συζητήσεις, όπου μαθαίναμε να διαλεγόμαστε κι όχι να μονολογούμε. Να μην πιστεύομε, πως το εγώ μας κατέχει την απόλυτη αλήθεια. Να σεβόμαστε τη γνώμη αυτών, που σκέπτονται διαφορετικά.
Κάναμε εκδρομές. Θυμούμαι ιδιαίτερα δύο, στον
Έβρο και στα Μετέωρα. Στα Μετέωρα ο Τατάκης ξέροντας την κρητική καταγωγή μου - μ’ έβαλε να
διηγηθώ στην κρητική διάλεκτο, ένα παραμύθι. Δυστυχώς δεν το θυμάμαι πια. Θυμάμαι όμως κάποιους στίχους και τον ύμνο του Πειραματικού - στίχους εύγλωττους και για το όραμα του ίδιου του Τατάκη: Με μια ψυχή, με μια καρδιά, με αναγκαία τα
φτερά, πηγαίνουμε όλοι μαζί προς την ανέφικτη
κορφή. Ίσως σ’ αυτή ή σ’ εκείνη τη λέξη μ’ απατάει η μνήμη. Μα είμαι σίγουρος για το όλοι μαζί
και για το ανέφικτη κορφή. Το όλοι μαζί εξέφραζε
την υπέρβαση του εγώ, την άνοδο στο εμείς. Την
μετριοφροσύνη, την καθαρότερη αρετή. Κι η ανέφικτη κορφή παρέπεμπε στο “απεριόριστο στάδιο
για ανύψωση, ώσπου να κάμεις την κάθε πράξη σου
αντάξια του ανθρώπου”. Απεριόριστο το στάδιο για
ανύψωση. Κι έτσι κι ανέφικτη η κορφή. Αν το νιώθεις, θα συνειδητοποιήσεις, πως, όσο και ν’ ανέβεις,
δεν είναι ο μόνος, δεν είναι ο μοναδικός, δεν είναι ο ένας. Η ανύψωση είναι θέμα των πολλών, όλης
της ανθρωπότητας. Το ιδεώδες δεν είναι εγωκεντρικό. Είναι συλλογικό.
Τα πράγματα το φέρανε ή, για να μιλήσω πάλι τη
γλώσσα του ποιητή του “Ερωτόκρικτου”, έτσι το θέλανε “του κύκλου τα γυρίσματα ν’ ανεβοκατεβαίνω” να μεταθέσει το αυταρχικό μεταξικό καθεστώς
τον Τατάκη στη Νεάπολη της Κρήτης. Νόμιζαν οι μη
σεβόμενοι τους διαφορετικά σκεπτομένους, οι
εχθροί της ελευθερίας, πως εξόρισαν τον θαυμάσιο παιδαγωγό. Ειρωνεία της Ιστορίας: Τον έστειλαν εκεί, όπου κάποτε είχε ασκήσει το μεγάλο λειτούργημα της παιδείας ο Αντώνιος Βορεάδης. Ο Λασιθιώτης αυτός, που αρίστευσε στα γράμματα
στην Αθήνα και στην Jena της Γερμανίας. Ο άνθρωπος, που την εποχή της Κρητικής Πολιτείας,
πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στην εκπαίδευση. Τον μνημονεύω με πάρα πολύ μεγάλη συγκίνηση, γιατί η γιαγιά μου από την πλευρά της μητέρας μου, η Ευφημία, σύζυγος Παύλου Πλατάκη,
ήταν αδελφή του. Ας σημειώσω επίσης, πως η μητέρα μου Εριφύλη Τζερμιά, το γένος Πλατάκη, ήταν
πριν από το γάμο της δασκάλα του στο Δημοτικό
στο Τζερμιάδω. Το επιβεβαιώνουν τα στοιχεία, που
περιλαμβάνονται στα όμορφα βιβλία των Μιχάλη
Κασσωτάκη και Ιωάννη Καραβαλάκη. Επιτρέψτε μου
να κλείσω την ομιλία μου με κάποια λόγια από το
έργο του Αντώνη Βορεάδη “Η Κρήτη παλαίουσα”,
που εκδηλώθηκε στα Χανιά στις 2 Μαρτίου 1911 και
κοσμεί την βιβλιοθήκη μου. Το έργο εκείνο γράφηκε
πριν από έναν ολόκληρο αιώνα. Μα τα λόγια, που
θα σας πω, είναι με ορισμένη έννοια και πάλι επίκαιρα. Επίκαιρα, γιατί η πατρίδα μας περνάει μια βαθιά κρίση, που δεν είναι, καθώς πιστεύουν ή κάνουν
πως πιστεύουν μερικοί, μόνο χρηματοπιστωτική.
Αυτή η κρίση είναι πολύ βαθύτερη. Μα θα την περάσουμε, είμαι βέβαιος, αν, όπως έλεγε ο ύμνος
του Πειραματικού: Βαδίζουμε όλοι μαζί προς την
ανέφικτη κορφή. Ή, με τα λόγια του Βορεάδη: “Ναι,
είνε βυθισμένον εις την συμφοράν το έθνος μας”,
αλλά “εγγύς ο χρόνος είναι της λαμπρής ανατολής”.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
9
ΟΙ ΒΡΑΒΕΥΘΕΝΤΕΣ ΑΡΙΣΤΟΥΧΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ
Α’ ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
•ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ
(Αγίου Νικολαου) ...............................................20
•ΑΦΡΟΔΙΤΗ Α. ΑΓΑΠΑΚΗ
(2o Ηρακλείου) .....................................19 & 12/13
•ΧΡΥΣΟΥΛΑ Γ. ΠΙΤΤΑΡΟΚΟΙΛΗ
(4o Αγρινίου) ........................................19 & 12/13
•ΚΑΛΛΙΟΠΗ Ι. ΚΟΥΜΠΑΚΗ
(3ο Καλλιπόλεως) .................................19 & 11/13
•ΣΠΥΡΟΣ – ΠΕΤΡΟΣ ΤΟΥΜΠΑΝΙΑΡΗΣ)
(4o Ηρακλειου) .......................................19 & 9/13
•ΕΛΕΝΗ Ι. ΑΘΑΝΑΣΑΚΗ
(Τζερμιάδω) ............................................19 & 8/12
•ΦΡΑΝΤΣΕΣΚΑ Ν. ΧΑΛΑΜΠΑΛΑΚΗ
(Τζερμιάδω) ............................................19 & 8/12
•ΜΥΡΩΝ Δ. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ
(5o Ηρακλείου) .......................................19 & 7/13
•ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ Ε. ΜΠΡΙΤΖΟΛΑΚΗ
(13ο Ηρακλείου) .....................................19 & 7/13
•ΜΑΡΙΑ – ΕΥΘΥΜΙΑ Ε. ΠΛΑΤΗ
(Αγ. Νικολάου) .......................................19 & 5/13
•ΜΙΧΑΗΛ Ν. ΤΑΜΙΩΛΑΚΗΣ
(Ν. Αλικαρνασού)...................................19 & 2/13
•ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΗΦΑΚΗ (Γαζίου).......19 & 1/12
•ΜΑΡΙΑΝΝΑ Χ. ΓΑΛΑΝΑΚΗ
(Τζερμιάδω) ..........................................18 & 10/12
•ΓΕΩΡΓΙΟΣ Δ. ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ
(6ο Ηρακλείου) .....................................18 & 10/13
•ΜΑΡΙΑ Κ. ΑΝΥΦΑΝΤΑΚΗ
(Ν. Αλικαρνασού)...................................18 & 7/13
Β’ ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
•ΕΙΡΗΝΗ Κ. ΤΖΟΥΒΕΛΕΚΑ
(3ο Ιεράπετρας)...................................................20
•ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Α. ΑΓΑΠΑΚΗ
(2o Ηρακλείου) .....................................19 & 12/13
•ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Β. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ
(Τζερμιάδω) ............................................19 & 9/12
•ΑΡΙΑΔΝΗ Γ. ΦΑΡΣΑΡΗ
(Τζερμιάδω) ............................................19 & 1/12
•ΘΕΟΔΩΡΟΣ Β. ΣΠΑΝΑΚΗΣ
(Αγ. Νικολάου) ....................................................19
•ΗΡΑΚΛΗΣ Ε. ΤΖΙΡΑΚΗΣ
(Τζερμιάδω) .........................................................19
•ΓΕΩΡΓΙΟΣ Δ. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ
(Τζερμιάδω) ............................................18 & 9/12
•ΟΛΓΑ Κ. ΛΥΡΑΚΗ
(Αθλητικό Αγ. Νικολάου).....................18 & 8/12
Γ’ ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
•ΑΝΤΩΝΙΟΣ Κ. ΜΑΣΤΟΡΑΚΗΣ
(Αγίου Νικολάου) ...............................................20
10
•ΕΛΕΝΗ Ε. ΠΙΤΤΑΡΟΚΟΙΛΗ
(3ο Ηρακλειου)....................................................20
•ΕΙΡΗΝΗ – ΕΛΕΝΗ Ε. ΜΑΝΙΔΑΚΗ
(Αγ. Νικολάου) .....................................19 & 11/13
•ΕΛΕΝΗ Ε. ΧΡΥΣΟΥΛΑΚΗ
(Αγ. Νικολάου) .....................................19 & 11/13
•ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ Ν. ΤΖΕΡΜΙΑ
(7ο Ηρακλείου) .......................................19 & 9/13
•ΑΓΓΕΛΙΚΗ Γ. ΓΑΛΑΝΑΚΗ
(Αγ. Νικολάου) .......................................19 & 6/13
•ΣΤΥΛΙΑΝΗ Ε. ΠΑΤΕΡΑΚΗ
(Τζερμιάδω) ............................................19 & 6/13
•ΜΑΡΙΟΣ Γ. ΤΣΟΥΚΑΚΗΣ
(Αγ.Νικολάου) ........................................19 & 5/13
•ΓΕΩΡΓΙΟΣ Γ. ΦΑΡΣΑΡΗΣ
(Τζερμιάδω) .........................................19 & 5/13
•ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗ – ΔΕΣΠ. Ε. ΜΑΝΙΔΑΚΗ
(Αγ. Νικολάου) .......................................19 & 1/13
•ΚΑΛΛΙΟΠΗ Ε. ΚΑΣΑΠΑΚΗ
(Τζερμιάδω) ..........................................18 & 11/13
Α’ ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ
•ΙΩΑΝΝΗΣ Δ. ΤΣΙΧΛΗΣ
(Αγ. Νικολάου) .......................................19 & 4/10
•ΣΤΥΛΙΑΝΗ Β. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ
(Τζερμιάδω) ............................................19 & 2/10
•ΑΘΗΝΑ Ν. ΤΖΕΡΜΙΑ
(11ο Ηρακλείου) .....................................19 & 2/10
•ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΑ Ν. ΚΩΣΤΑΚΗ
(11ο Ηρακλειου).................................................19
•ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ Δ. ΣΤΕΦΑΝΑΚΗ
(Πειραματικό Ηρακλείου).....................18 & 6/10
•ΠΕΛΑΓΙΑ Ι. ΣΤΙΒΑΚΤΑΚΗ
(Αρκαλοχωρίου) .....................................18 & 5/11
Β’ ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ
•ΙΩΑΝΝΗΣ Ε. ΠΙΤΤΑΡΟΚΟΙΛΗΣ
(3ο Ηρακλείου)....................................................19
•ΕΛΙΣΑΒΕΤ Ι. ΣΤΙΒΑΚΤΑΚΗ
(Τζερμιάδω) ............................................18 & 2/10
Γ’ ΤΑΞΗ ΛΥΚΕIΟΥ
•ΑΝΤΙΓΟΝΗ Ι. ΒΟΜΒΑ
(3ο Ηρακλείου) ......................................19 & 3/10
•ΑΓΓΕΛΟΣ Ι. ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ
(Αγ. Νικολάου) .......................................19 & 2/10
•ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Γ. ΤΣΟΥΚΑΚΗΣ
(Αγ. Νικόλαου) .......................................18 & 7/10
•ΑΙΜΙΛΙΑ Ε.ΑΣΠΡΗ
(Ν. Αλικαρνασου)...................................18 & 4/10
•ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ε. ΠΛΑΤΗΣ
(Τζερμιάδω) ............................................18 & 2/10
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ
ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ
(Περίληψη της ομιλίας του Παύλου Τζερμιά στις 6 Αυγούστου, στον Άγιο Κωνσταντίνο)
Σ
τις μέρες μας παρατηρείται κρίση του παραδοσιακού ουμανισμού σε διεθνή κλίμακα. Η κρίση αυτή συνιστά σε σημαντικό βαθμό και τον βαθύτερο λόγο εκείνων των αρνητικών τοποθετήσεων
σε ΜΜΕ της αλλοδαπής, οι οποίες προκαλούν συχνά θλίψη ή και κλίμα οργής στην Ελλάδα.
Μια από τις βασικές προϋποθέσεις για τη νίκη ενός
γνήσιου ανθρωπισμού σε παγκόσμια κλίμακα είναι
να συνειδητοποιηθεί από Έλληνες και μη Έλληνες
και να γίνει πράξη η οικουμενική πεμπτουσία του ελληνικού πολιτισμού, το ιδεώδες της ελευθερίας. Οι
αρχαίοι Έλληνες , γράφει ο Karl Raimond Popper,
άρχισαν εκείνη τη μεγάλη επανάσταση, τη μετάβαση από τη κλειστή στην ανοικτή κοινωνία – μιαν επανάσταση, που, όπως φαίνεται, βρίσκεται ακόμη στο
αρχικό της στάδιο.
Προς αποφυγή παρεξηγήσεων πρέπει να τονιστεί,
πως τούτο το ιδανικό της ανοικτής κοινωνίας δεν ταυτίζεται βέβαια με το σύνθημα της λεγομένης παγκοσμιοποίησης, όπως την εννοούν οι θιασώτες
ενός άκρατου οικονομισμού. Άλλος ο οικουμενισμός
ως παρακαταθήκη της ανθρώπινης πεμπτουσίας
του ελληνικού πολιτισμού και άλλος ο ασύδοτος οικονομισμός.
Η κρίση των ελληνικών σπουδών σε διεθνή κλίμακα δεν επιτρέπεται, όπως είναι αυτονόητο να απολυτοποιηθεί. Αν γινόταν κάτι τέτοιο, θα μηδενίζονταν
πολλές πολύτιμες προσπάθειες σ’όλες τις ηπείρους.
Προσπάθειες, που όχι σπάνια έχουν ηρωικό χαρακτήρα λόγω των τεράστιων δυσχερειών.
Τα αίτια της κρίσης είναι πολυσύνθετα. Εκτός από
τη λεγομένη παγκοσμιοποίηση έπαιξαν και παίζουν
αρνητικό ρόλο κι άλλα αίτια, π.χ. ο όχι σπάνια φορμαλιστικός τρόπος διδασκαλίας των αρχαίων, ως δήθεν νεκρής γλώσσας. Σε μερικά πανεπιστήμια του
εξωτερικού δημιουργήθηκε μια παράδοση, που δεν
βλέπει την ελληνική γλώσσα στην εξέλιξη της, σ’όλες τις μέχρι σήμερα φάσεις της.
Η διαχρονικότητα της ελληνικής γλώσσας και γενικότερα του ελληνικού πολιτισμού δείχνει τον δρόμο και για μια αναγέννηση των ελληνικών σπουδών
σε στέρεη βάση. Αναγκαία η εκπλήρωση δύο βασικών προϋποθέσεων : Η οργανική συνύφανση της επιστημονικής έρευνας και διδασκαλίας για τον αρχαίο,
μέσο και νέο πολιτισμό. Κι η επίγνωση, πως οι ελληνικές σπουδές εκτείνονται και πέραν από τη
γλώσσα αγκαλιάζοντας ολόκληρο το πλούσιο σε κλάδους φάσμα της ιστορίας του ελληνισμού στο διάβα
των των χιλιετιών.
Περισσότερα στο: Παύλου Ν. Τζερμιά, Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Ακαδημίας Αθηνών, «Οι ελληνικές σπουδές στον σύγχρονο κόσμο, Εμπειρίες
και προοπτικές, Πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών,
τ. 84 Γ’ (2009)
Από την εκδήλωση φωτογραφίας ΜATSOU - PITSOU στο Δημαρχείο
3.
1.
2.
1. Ο Αντιδήμαρχος
Μανώλης Σπανάκης
απευθύνει χαιρετισμό.
2. Ο επιτετραμένος της
πρεσβείας του Περού
κ. Delgado εγκαινιάζει την
έκθεση
3,4,5. Χαρακτηριστικές
φωτογραφίες από την έκθεση
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
4.
5.
11
Ανακοινώσεις
Χαιρετισμός από την πρόεδρο του Σ.Λ.Η.
Tο Δ.Σ. του Συνδέσμου των ΟροπεδιωMπορούμε να τα κάνουμε πράξη με τη
τών νομού Hρακλείου απευθύνει
δική σας βοήθεια.
θερμό χαιρετισμό προς όλους τους
Eλάτε σ'επαφή μαζί μας, πείτε μας
Kρητικούς όπου κι αν βρίσκονται και
τα δικά σας θέλω, τις προτάσεις σας
τους εύχεται "καλό Xειμώνα".
και βοηθείστε το «πάρκο των θεών», το
Tο να προσπαθείς σε μια τόσο
λατρεμένο τόπο μας.
δύσκολη εποχή για ένα σύνδεσμο
Tώρα ψάχνουμε μια πέτρα στέείναι τιμή, μα έχει και μεγάλο Η νέα πρόεδρος του Σ.Λ.Η. ρεη να ακουμπήσουμε το χαρτί
βάρος, που μόνοι μας δεν μπομας.
κα Μαρία Λαγκωνάκη
ρούμε να το σηκώσουμε, θα σπάXρειαζόμαστε φώς και ελπίδα.
σει η πλάτη μας και δεν θα είμαNα μάθουν τον τόπο μας ως τα
στε χρήσιμοι σε κανέναν.
πέρατα της γης. Έτσι θα αλλάξουμε το κατεEμείς έχουμε ιδέες, όρεξη για δουλειά και
στημένο σ'αυτή τη δύσκολη φάση της ζωής.
όραμα για το Λασίθι.
Eίναι στο χέρι μας.
ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ «ΔΙΚΤΑΙΟΥ»
Α
νακοινώνεται προς τα μέλη του συλλόγου Λασιθιωτών Αττικής «Ο ΔΙΚΤΑΙΟΣ » ότι ενεκρίθη από
το Πρωτοδικείο Αθηνών το νέο καταστατικό του συλλόγου, όπως αυτό είχε προταθεί από την Έκτακτη
Καταστατική Συνέλευση της13/11/2011.
Σύμφωνα με το νέο καταστατικό η Ετήσια Γενική
Συνέλευση γίνεται τον μήνα Νοέμβριο, το δε Δ.Σ.
αποτελείται από 7 τακτικά και 4 αναπληρωματικά
μέλη, ενώ η Ε.Ε. από 3 τακτικά και 2 αναπληρωματικά.
Παρόλο που με το νέο καταστατικό δεν είναι απαραίτητη η εκπροσώπηση του κάθε χωριού, καλό θα
είναι η συμμετοχή να είναι από όσο γίνεται περισσότερα χωριά.
Για φέτος η Γενική Συνέλευση, η οποία σημειωτέον είναι εκλογοαπολογηστική, έχει προσδιοριστεί
για τη Κυριακή 18 Νοεμβρίου και επί μη απαρτίας τη
επόμενη Κυριακή 25 Νοεμβρίου, στα γραφεία του
Συλλόγου. Υπενθυμίζεται ότι υποβολή υποψηφιοτήτων πρέπει να γίνει το αργότερο 2 μέρες πριν τις
εκλογές.
Προς τα μέλη του Συλλόγου θα αποσταλεί προσεχώς ενημερωτική επιστολή.
ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΟΡΟΠΕΔΙΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ «O ΔΙΚΤΑΙΟΣ»
Στις 29 Ιουλίου 2012 έγινε Γενική Συνέλευση με το ενδιαφέρον να είναι μεγάλο και την ανταπόκριση του κόσμου εντυπωσιακή. Συγκροτήθηκε η νέα διοίκηση με συνοπτικές διαδικασίες η
οποία προχώρησε άμεσα στον σχεδιασμό της ομαδας.
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Περυσινάκης
ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Σιγανός
ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Τρουλάκη
ΤΑΜΙΑΣ
Βιλανάκης
ΜΕΛΟΣ
Φανουργιάκης
ΕΦΟΡΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Τζερμιάς
ΜΕΛΟΣ
Θεοδωράκης
ΜΕΛΟΣ
Μπελιβάνης
12
Μανόλης
Ιωάννης
Ευαγγελια
Γεώργιος
Γεώργιος
Ζαχαρίας
Ηρακλής
Αριστείδης
Ο Α. Ο. ΔΙΚΤΑΙΟΣ με την νέα ποδοσφαιρική χρονιά (15 Οκτωβρίου 2012) θα αγωνίζεται στο πρωτάθλημα της Β’ κατηγορίας ενωμένος δυνατός
και πανέτοιμος να ξαναπαίξει το δικό του ρόλο στο
ποδόσφαιρο.
Το Δ.Σ του Α.Ο. ΔΙΚΤΑΙΟΣ επιθυμεί να τον αγκαλιάσετε όλοι σας προσφέροντας ηθική και οικονομική στήριξη
Για κάθε προσφορά σας και χορηγία να επικοινωνείτε στο τηλ. 6972133045.
Αριθ. Λογαριασμού Παγκρήτιας Τράπεζας: 111890
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Επ ετειακό
Δικταίος 50 χρόνια
Σύντομο ιστορικό από τον Σοφοκλή Τζιράκη
Α
υτοί που πρωτοστάτησαν για
την ίδρυση του Συλλόγου των
Λασιθιωτών «ο ΔΙΚΤΑΙΟΣ»,
πριν από πενήντα χρόνια, να γίνει το καταστατικό του και να υποβληθεί στο
Πρωτοδικείο προς έγκριση, ήταν έγκριτοι συμπατριώτες μας από τα χωριά του
Οροπεδίου. Όλοι τους είχαν γεννηθεί
και ανδρωθεί στις δεκαετίες του 1920 και 1930
στο Λασίθι. Είχαν ζήσει την παιδική και εφηβική ηλικία τους, μέσα σε δύσκολες συνθήκες
ζωής στα χωριά τους. Έμαθαν τα πρώτα γράμματα από ντόπιους δασκάλους που τους αγαπούσαν σαν παιδιά τους. Τα χρόνια εκείνα, όσοι
είχαν το κουράγιο και τη δύναμη πήγαιναν στα
γυμνάσια της Νεάπολης είτε του Καστελίου Πεδιάδος και οι πιο δυνατοί, σε οικονομικά και διάθεση, σπουδαζαν στο τότε Διδασκαλείο Ηρακλείου. Κι ένας ελάχιστος αριθμός στο Πανεπιστήμιο.
Όσοι υπογράψανε τα ιδρυτικά του Συλλόγου,
είχαν στη σκέψη τους το Λασίθι, όπως το άφησαν στις δεκαετίες του 1920 και 1930. Με τους
μύλους του κάμπου ως θέαμα μαγευτικό, αλλά
με τους συμπατριώτες τους στα χωριά του Λασιθίου να ζουν κυριολεκτικά σε πρωτόγονες συνθήκες, από άποψη εργασίας, στέγης και διαβίωσης. Αυτός ήταν και ο λόγος που στους σκοπούς του Συλλόγου, εκτός από την ανάπτυξη και
καλλιέργεια των σχέσεων των μελών του, αναφέρεται και η με ποικίλους τρόπους και ενέργειες συμπαράσταση στους κατοίκους της τότε
επαρχίας Λασιθίου, η συνηγορία και ο αγώνας
για τη λύση των πολλών προβλημάτων της και
των κατοίκων των χωριών της.
Σοφά προβλέπεται από το καταστατικό η εκπροσώπηση στο Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου όλων των χωριών της τότε επαρχίας. Έτσι
κατά κάποιο τρόπο «θεσμοθετείται» ο συλλογικός ρόλος του, ως εκφραστή όλων των Λασιθιωτών. Ορθά προβλέπεται και η έκδοση εφη-
μερίδας προς εκπλήρωση των σκοπών
του Συλλόγου (ως έκδοση δελτίου αναφέρεται). Έτσι άρχισε η έκδοσή της. με
τον τίτλο «Η ΔΙΚΤΗ». Από τις στήλες της
οποίας στηρίζονται και δημοσιοποιούνται όλες οι δράσεις του στην έδρα του,
στην Αθήνα, αλλά και αυτές που λαμβάνουν χώρα στο Οροπέδιο κι έχουν
σχέση με το Σύλλογο ή τα προβλήματα του Οροπεδίου και των κατοίκων του. Για τη λύση των
οποίων πάντα συστρατεύεται μαζί τους.
Ο Δικταίος για την προβολή του Οροπεδίου
εξέδωσε το 1980 ένα βιβλίο «ΤΟ ΛΑΣΙΘΙ», που
συνέγραψε ο συμπατριώτης μας από τον Άγιο
Κωνσταντίνο Μιχάλης Κασσωτάκης, καθηγητής
στο Πανεπιστήμιο. Με εξώφυλλο το έξοχο θέαμα των μύλων του κάμπου, γίνεται η περιγραφή
όλων των χωριών της επαρχίας μας. Με το καθένα να εμφανίζεται με την ιστορία του και την
ξεχωριστή ομορφιά του. Χωρίς να παραλείπει
την αναφορά στη βασανισμένη και άχαρη ζωή
των κατοίκων. (Δεν είναι άστοχο να γίνει επανέκδοσή του με περισσότερο φωτογραφικό
υλικό και εμπλουτισμένο με στοιχεία περισσότερα για τη ζωή των κατοίκων και την ιστορία
του τόπου τους).
Ο Δικταίος από πολύ νωρίς προγραμμάτισε
την απόκτηση ιδιόκτητης στέγης. Αγόρασε το
γραφείο που και σήμερα έχει την έδρα του. Διαμόρφωσε το χώρο και τον εξόπλισε. Δημιούργησε βιβλιοθήκη. Έχει στη διάθεσή του μεγάλη αίθουσα για τις γενικές συνελεύσεις, για συγκεντρώσεις και εκδηλώσεις που ευνοούν τη συνεύρεση και συναναστροφή των συμπατριωτών
που διαμένουν στην πρωτεύουσα, είναι το στέκι των Λασιθιωτών του Οροπεδίου.
Ο Σύλλογός μας οργάνωσε και πραγματοποίησε το 1980 τους πρώτους Δικταίους αγώνες
Ιδέα και πρωτοβουλία του τότε προέδρου Γιώργου Μπίμπα που όχι μόνο διεκπεραιώθηκαν με
επιτυχία, αλλά καθιερώθηκαν ως θεσμός και γί-
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
13
νονταν από τότε κάθε χρόνο στις 29 Αυγούστου,
την ημέρα της γιορτής του Αγίου Ιωάννη, του
Μεσοκαμπίτη. Η καθιέρωσή τους ως θεσμού βασίζεται στην παραδοχή ότι η άθληση είναι παράγοντας υγείας, σωματικής και ψυχικής που
μειώνει τις βλαβερές επιδράσεις του σημερινού
τρόπου ζωής. Αλλά λειτουργεί και σα μέσο κοινωνικής διαπαιδαγώγησης που τονώνει το ομαδικό πνεύμα και τον ευγενή συναγωνισμό. Και
γενικότερα ο αθλητισμός εκτιμάται ως παράγοντας πολιτιστικής εξύψωσης, επικοινωνίας και
συναδέλφωσης των ανθρώπων και προώθησης
της ειρήνης στον κόσμο. Ας σημειωθεί πως με
την προσθήκη και άλλων αθλημάτων εκτός
από τα αρχικά περιλαμβανόμενα (στίβου και
σφαιροβολίας), όπως ο δρόμος, γύρος του
Οροπεδίου και οι ποδηλατικοί αγώνες, εξελίχθηκαν σε αθλητικούς αγώνες με παγκρήτια
απήχηση. Τα τελευταία χρόνια, πρέπει να αναφερθεί ότι με συνοργανωτή τον εκπολιτιστικό
σύλλογο του Ψυχρού και με κάποιες αλλαγές,
σε ημερομηνίες του Αυγούστου και διάρκεια, γίνονται με επίκεντρο το Ψυχρό.
Καρπός των Δικταίων Αγώνων ήταν κι η ανάδειξη αθλητών και από το Οροπέδιο, που διέπρεψαν στο πανελλήνιο. Όπως ο πρωταθλητής
δρόμων Μανόλης Τζιράκης, μετέπειτα πρόεδρος
του Συνδέσμου Λασιθιωτών Ηρακλείου, ο Αλέξανδρος Ανυφαντάκης, σήμερα δικηγόρος στο
Ηράκλειο, οι γιοι του Σήφη Τζιράκη Νίκος και
Κώστας, διαπρεπείς μηχανικοί, καθηγητές σε
πανεπιστήμια στην Αμερική.
Με πρωτοβουλία του ΔΙΚΤΑΙΟΥ γίνεται
από το 1985 η βράβευση των αριστευόντων μαθητών του γυμνασίου και λυκείου Τζερμαδού και
μαθητών άλλων σχολείων που έχουν καταγωγή
από το Οροπέδιο. Έγινε θεσμός. Καλλιεργεί και
προάγει την άμιλλα και τον ευγενή συναγωνισμό των μαθητών. Η ίδρυση του Γηροκομείου
Λασιθίου ήταν ιδέα και πρόταση του Δικταίου
που καλλιεργήθηκε από τη ΔΙΚΤΗ και υλοποιήθηκε από το Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη
Νεκτάριο, με μεγάλη οικονομική συμβολή του
φιλάνθρωπου συμπατριώτη μας Λεωνίδα Κα-
14
τερίνη, πρώην προέδρου του ΔΙΚΤΑΙΟΥ. Ο
ΔΙΚΤΑΙΟΣ πρωτοστάτησε σε ενέργειες και εκδηλώσεις που του έδωσαν κύρος ως πολιτιστικού συλλόγου. Ενδεικτικά αναφερόνται:
Οι πανηγυρικές εκδηλώσεις που έγιναν στους
Έξω Ποτάμους Λασιθίου προς τιμή του συμπατριώτη στρατηγού Ιωάννη Αλεξάκη με την
αποκάλυψη ανδριάντα που είχε εγερθεί στη γενέτειρά του για να τιμηθεί για τους αγώνες του
ως στρατιωτικού για την ελευθερία της πατρίδας και ως πολίτη, για το έργο του, συγγραφικό και φιλανθρωπικό. Αλλά και με την ανακήρυξή του ως Επίτιμου Προέδρου του Δικταίου.
Η οργάνωση εκδηλώσεων στην Αθήνα προς τιμή
του Εμμανουήλ Χαραλ. Παπαδάκη από το Ψυχρό και στη συνέχεια στη γενέτειρά του, το Ψυχρό Λασιθίου και την έγερση και αποκάλυψη
ανδριάντα σε περίοπτη θέση στο Ψυχρό, σε αναγνώριση των αγώνων του για την ελευθερία της
Κρήτης και για τη συμμετοχή του στους εθνικούς
αγώνες στη Μακεδονία και Ήπειρο τα χρόνια
1912-1913 και τον ηρωικό του θάνατο στη θέση
Πήλιουρη της Βορείου Ηπείρου, όπου και άφησε τα οστά του.
Η τιμητική βραδιά σε ξενοδοχείο της Αθήνας,
για τον συμπατριώτη μας από το Μαγουλά ανθρωπιστή γιατρό Δολαψή (Ιωάννη Δολαψάκη).
Για την άσκηση του ιατρικού λειτουργήματος στο
Λασίθι και την προσφορά μεγάλων υπηρεσιών
στους Λασιθιώτες στα δύσκολα χρόνια των
δεκαετιών του 1930 και 1940 και μετέπειτα μέχρι που είχε δυνάμεις να προσφέρει και να υπηρετεί τους αναξιοπαθούντες σκλάβους της γης
του Οροπεδίου συμπατριώτες Η αγάπη περισσότερο προς τον άνθρωπο και όχι φιλοχρηματία τον κράτησε στο Οροπέδιο. Καθότι οι Λασιθιώτες τότε τις περισσότερες φορές εξοφλούσαν την επίσκεψη του γιατρού με ένα
αξάι κουκιά, φακή ή ροβίθια που το θεωρούσαν
και μεγάλο χαράτσι και οι πιο πολλοί αρκούνταν
να εξοφλήσουν το γιατρό με ένα απλό ευχαριστώ. Και ο φιλάνθρωπος γιατρός δεν παραπονούνταν καθόλου. Παρόλο που αρκετές φορές
πιστεύω να γεύθηκε την αχαριστία, που και πάλι
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
δεν μνησικακούσε ως φιλοσοφημένος άνθρωπος. Η εκδήλωση τιμής στη μνήμη του γιατρού
από το Τζερμιάδο Γιάννη Πλατάκη, ανθρωπιστή και πρωτοπόρου αγωνιστή για τα δίκαια των
Λασιθιωτών, τα χρόνια τα δύσκολα για τους Λασιθιώτες.
Τα δημοσιεύματα της Δίκτης για τους αγώνες
για την απελευθέρωση της Κρήτης και οι εκδηλώσεις για τους εξαίρετους ήρωες αγωνιστές
από το Οροπέδιο Καζάνη, Βασιλογιώργη, Μηλιαρά και λοιπούς είναι πολλές και ποικίλες. Τα
τελευταία χρόνια φάνηκε ότι η ΔΙΚΤΗ αδυνατούσε να εκδίδεται ως μηνιαία εφημερίδα.
Υστερούσε και δεν μπορούσε να πληροφορεί
έγκαιρα για τα δρώμενα στο Σύλλογο και το
Οροπέδιο. Μάλιστα ερχόταν δεύτερη και «καταϊδρωμένη», ιδιαίτερα μετά την έκδοση εφημερίδας από το Δήμο του Οροπεδίου αλλά και
τα υπάρχοντα νέα μέσα επικοινωνίας FAX, INTERNET και την ευρεία διάδοση των κινητών
τηλεφώνων. Γι' αυτό και η απόφαση του Προέδρου Αντώνη Τζομπανάκη και του Διοικητικού
Συμβουλίου του Δικταίου το 2011 να εκδοθεί η
ΔΙΚΤΗ ως τριμηνιαίο περιοδικό ήταν ενδεδειγμένη.
Μετά απ' αυτό τα εγχείρημα με ωριμότερη
σκέψη, σε συνεργασία με το Σύλλογο των Λασιθιωτών του Ηρακλείου, αποφασίσθηκε η έκδοση από κοινού τριμηνιαίου περιοδικού των
δύο συλλόγων «ΤΟ ΛΑΣΙΘΙ». Και όπως φάνηκε
στη συνέχεια με την κυκλοφορία των τεσσάρων
τευχών μέχρι σήμερα αναπληρώνονται και η
ΔΙΚΤΗ και οι ΛΙΝΙΕΣ και εκφράζονται ευρύτερα και εγκυρότερα οι Λασιθιώτες. Και πρέπει να ομολογηθεί ότι δημιουργήθηκαν προϋποθέσεις και νέες δυνατότητες. Με συνεργάτες,
γνώστες των προβλημάτων του Οροπεδίου
αλλά και θεμάτων της επικαιρότητας, το περιοδικό να είναι ποιότητας. Και να καλύπτει
ανάγκες και προσδοκίες απαιτητικότερων συνδρομητών και αναγνωστών. Πρέπει να αναγνωρισθεί ο ρόλος της ΔΙΚΤΗΣ από την έκδοση του πρώτου φύλλου της μέχρι το τελευταίο
(που εκδόθηκε ως περιοδικό). Υπηρέτησε το
Σύλλογο για την επίτευξη του βασικού του
σκοπού, τη δημιουργία και καλλιέργεια των σχέσεων των μελών του, της αγάπης και της σύμπνοιας μεταξύ τους και της ενότητας όλων των
Λασιθιωτών. Και ήταν έκδηλο αυτό το πνεύμα
στις γενικές συνελεύσεις, ετήσιες ή έκτακτες,
στις εκδρομές, στις συνεστιάσεις και στο χορό
του συλλόγου κάθε χρόνο που λάμβαναν πανηγυρικό χαρακτήρα.
Όλες οι δράσεις του Συλλόγου, η επικαιροποίηση και ανάδειξη των προβλημάτων της
παραμελημένης από την πολιτεία επαρχίας
μας. Η οικονομική, κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική κίνηση και δραστηριότητα όλων των
Λασιθιωτών: Των κοινοτήτων και του σημερινού Δήμου Οροπεδίου. Των συνεταιρισμών, των
πολιτιστικών συλλόγων καλύπτονταν από τη
ΔΙΚΤΗ. Τα δημοσιεύματα για πρόσωπα και
συμβάντα είναι πολλά, πλούσια και πολύτιμα.
Ιδιαίτερα αυτά από τους άξιους συμπατριώτες
μας Στέργιο Σπανάκη, Γιάννη Καραβαλάκη, Μιχάλη Κασσωτάκη, Γιώργο Παναγιωτάκη, Αδαμάντιο Κρασανάκη, Λεωνίδα Κατερινή, Μανόλη
Μπεληβάνη, Αντώνη Χαλαμπαλάκη και τόσους άλλους Πολύτιμη πηγή πληροφόρησης γι'
αυτόν που θέλει να μάθει για το παρελθόν του
Οροπεδίου είναι η ΔΙΚΤΗ, τα σαράντα χρόνια
της έκδοσής της. Για τις παραδόσεις, τα ήθη και
έθιμα του τόπου. Για τα συμβάντα κοινωνικά και
πολιτικά της καθημερινής ζωής. Για εκδόσεις βιβλίων από συμπατριώτες. Για τη δημιουργία μουσείων όπως αυτό στον Άγιο Γεώργιο από τον
Πολιτιστικό Σύλλογο του Αγίου Γεωργίου με την
πρωτοβουλία και την πολύχρονη προσπάθεια
του ακούραστου προέδρου του Γεωργίου Παναγιωτάκη. Νέο ορόσημο για το «ΔΙΚΤΑΙΟ»
αποτελεί η έναρξη της δραστηριότητάς του με
βάση το τροποποιημένο καταστατικό του με πρόεδρο τον Αντώνη Τζομπανάκη και το δυναμικό
και αντιπροσωπευτικό νέο Διοικητικό Συμβούλιό του και η έκδοση του περιοδικού «ΤΟ
ΛΑΣΙΘΙ», των Συλλόγων «ΔΙΚΤΑΙΟΥ» και
Σ.Λ.Η. «ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ», που απηχεί ανεβασμένο επίπεδο των Λασιθιωτών.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
15
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΜΠΕΛΟ
Η πρόταση του Δημάρχου για οριστική λύση
Ο Δήμαρχος κ. Γιώργος Μηλιαράς απέστειλε στη Περιφέρεια Κρήτης επιστολή για την αντιμετώπιση
του προβλήματος των κατολισθήσεων που παρατηρούνται στη περιοχή της Αμπέλου με επικρεμάμενο τον κίνδυνο σοβαρού ατυχήματος. Η πρόταση αυτή του Δημάρχου, την οποία και παραθέτουμε, αν
υλοποιηθεί θα αποτελέσει την οριστική λύση του προβλήματος.
Θ
έλω για μια ακόμη φορά να σας επισημάνω δυνη τους υπόλοιπους μήνες, λόγω των κατολιένα πολύ σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπί- σθήσεων και των καιρικών συνθηκών.
ζει το οροπέδιο Λασιθίου στην οδική πρόσβαΗ περιοχή του οροπεδίου Λασιθίου έχει μεγάλη
ση από Ηράκλειο στο σημείο «Αυχένας Αμπέλου».
επισκεψιμότητα κυρίως το καλοκαίρι από αλλοδαΑποτελεί πάγιο αίτημα των κατοίκων και των επι- πούς επισκέπτες και η περιοχή είναι προτιμώμενος
σκεπτών η ελαχιστοποίηση του κινδύνου ατυχήμα- εκδρομικός προορισμός ολόκληρης της τουριστικής
τος στο σημείο αυτό.
ζώνης της βόρειας περιοχής του νησιού. Οι κίνδυνοι
Κατά καιρούς τα τελευταία χρόνια και ύστερα από που δημιουργούνται καθημερινά από τις καταπτώπρωτοβουλία μας που σε ορισμένες περιπτώσεις σεις βράχων στα πλημμελώς στερεωμένα πρανή,
προχώρησε μέχρι και στην εξασφάλιση πιστώσεων μπορεί να προκαλέσουν ατύχημα τραυματισμών σε
για λογαριασμό της Νομαρχίας Ηρακλείου από το διερχομένους με απρόβλεπτες συνέπειες σε ζωές,
ΥΠΕΜΥΔΙ, έγιναν μια σειρά βελτιωτικών παρεμβάσε- διεθνή αντίκτυπο, διώξεις και συνέπειες κατά υπευων(φωτισμός, κάλυψη
θύνων κλπ.
του πρανούς με δίχτυ,
Η πρόχειρη και περιστασιακή αντιμετώβελτίωση οδοστρώμαπιση του προβλήματος στο σημείο διατητος). Ωστόσο το ουσιαστιρεί χρόνιο ενα σοβαρό ζήτημα ασφάλειας
κό πρόβλημα της ασφατης κυκλοφορίας.
λούς διέλευσης από το
Η πρόσβαση στο Οροπέδιο Λασιθίου από
σημείο δεν έχει επιλυθεί
την πλευρά του Ηρακλείου είναι ζωτικής
μέχρι σήμερα μόνιμα και
σημασίας όχι μόνον για την επισκεψιμότηαποτελεσματικά.
τα αλλά και για την
Πέρα από τις επικλήπρωτογενή παραγωγή
σεις μας για παρεμβάσεις
του οροπεδίου που
στο σημείο, υποβάλλαμε
επηρεάζει σημαντικά
Η σημερινή
ρεαλιστικές και εφαρμοτην οικονομία ολόκατάσταση...
σμένες προτάσεις με
κληρης της Κρήτης.
εμπειρία χρήσης από άλλες περιοχές της ΕλλάΠρόκειται για την πιό
δας και του εξωτερικού, οι οποίες είναι αποτεβασική οδική υποδολεσματικές για τη λύση του προβλήματος.
μή που υπηρετεί την
Κατανοώ τόσο τις προτεραιότητες που κάθε
αναπτυξιακή πορεία
φορά τίθενται από τις πολιτικές αρχές του
του τόπου μου.
τόπου μας και των κεντρικών υπηρεσιών του
Θέλω επομενως
... και η προτεινόμενη λύση
Κράτους όσο και τις εξαιρετικά δύσκολες οικονα σας παρακαλέσω
νομικές συνθήκες που βιώνει σήμερα η πατρίδα και πάλι, με πρωτοβουλία σας να συγκληθεί σύσκεμας. Αντιλαμβάνομαι επίσης τις άοκνες προσπάθει- ψη στο γραφείο σας για διαβούλευση και προγραμες που καταβάλλει η περιφέρεια Κρήτης και ιδιαίτε- ματισμό (σχεδιασμός μελέτες χρηματοδότηση κλπ)
ρα εσείς προσωπικά, να παραμείνει η Κρήτη σε τρο- με τη συμμετοχή των αρμοδίων υπηρεσιών και
χιά ανάπτυξης, με κορυφαίες πρωτοβουλίες για φυσικά του δήμου Χερσονήσου στην εδαφική
μελέτες και εντάξεις έργων στο ΕΣΠΑ, γεγονός που περιοχή του οποίου κυρίως εκτείνεται το περιγραδιατηρεί ζωντανές τις ελπίδες των πολιτών για φόμενο οδικό τμήμα.
έξοδο της πατρίδας μας από τη κρίση. Εκτιμώ όμως
Επισυνάπτω ενδεικτικές φωτογραφίες νομαρχιαπως και το συγκεκριμένο σημείο πρέπει πλέον να κών έργων στην επαρχία Τριζοινίας που ίσως θα
γίνει αντικείμενο του προσωπικού σας ενδιαφέρο- μπορούσαν να αποτελούσαν τη βάση σχεδιασμού
ντος για πολλούς λόγους.
οριστικής λύσης του προβλήματος που σας περιέΣας αναφέρω ορισμένους από αυτούς:
γραψα.
Η διέλευση από το σημείο είναι δύσκολη και προβληματική τους μήνες του καλοκαιριού και επικίν16
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΚΑΜΠΑΝΕΙΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ
(όπως έχει περιγράψει από έρευνά του ο κ. Ι. ΚΑΡΑΒΑΛΑΚΗΣ)
Θ
εωρήσαμε χρήσιμο να περιλάβουμε σε ένα χωριστό κεφάλαιο όσες πληροφορίες μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε για τα διάφορα περιουσιακά στοιχεία του Καμπανείου Ιδρύματος, τόσο της κληρονομιάς Καμπάνη, όσο και της κληρονομιάς Γαλανάκη και την τύχη που είναι στην συνέχεια.
Η έλλειψη σωστής πληροφόρησης
στο αντικείμενο αυτό, εκτός του ότι
δημιούργησε προβλήματα στο ίδρυμα
παλαιότερα (έριδες Λασιθιωτών 189192) αλλά και πρόσφατα ακόμη (ενέργειες συγγενών Γαλανάκη για ακύρωση της Διαθήκης), δημιουργεί επίσης αμφιβολίες για
την καλή διαχείριση της περιουσίας του Καμπανείου
με όλα τα δυσμενή επακόλουθα για τα εκάστοτε μέλη
της Διοικούσης Επιτροπής.
Τα περιουσιακά στοιχεία που θα εξετάσουμε στα κεφάλαιο αυτό είναι εκείνα που περιήλθαν τελικά στην
κατοχή του ιδρύματος όπως αναφέρονται στην σχετική απογραφή της περιουσίας και όχι αυτά που αναφέρονται στην Διαθήκη αφού ορισμένα από αυτά είτε
δεν έγινε δυνατόν να εκκαθαριστούν (π.χ. Χρέος 2.300
λίρες του Ισμαήλ Σελίμ Πασά προς τον Ι. Καμπάνη)
ή απωλέσθηκαν ενώ ακόμη ζούσε ο διαθέτης (διάφορες μετοχές που αναφέρονται στη διαθήκη του Γαλανάκη).
Α. ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΜΠΑΝΗ
Η απογραφή της περιουσίας του Καμπάνη διενεργήθηκε στις 7-2-1875 από τον συμβολαιογράφο Αθηνών Στεφ. Ταβανάκη με αριθμ. Πράξεως
32807/7.2.1875.
Σύμφωνα με της απογραφή αυτή η περιουσία Ι. Καμπάνη αποτελείτο από τα εξής στοιχεία.
10 Ονομαστικές μετοχές της Εθνικής Τράπεζας της
Ελλάδας (Ε.Τ.Ε.).
Ένα γραμμάτιο εις διαταγή Ι. Καμπάνη 95.500 δραχ.
με ημερομηνία 1-8-1974, πληρωτέον υπό του Α.Φ. Παπαδάκη. Μετά την αφαίρεση διαφόρων ποσών που είχαν εισπραχθεί από τον Ι. Καμπάνη παρέμειναν υπόλοιπον 91.759 δρχ.
Ένα γραμμάτιο τις διαταγήν Ι. Καμπάνη εκ 347.938
γροσίων με ημερομηνία 13 Απριλίου
1874 πληρωτέον από τον Ε. Τσάνη, κάτοικο Αλεξάνδρειας.
Ένα γραμμάτιο που εκδόθηκε στην
Αλεξάνδρεια στις 10/22 Δεκεμβρίου
1871 για 5065 τάλληρα ρεγγινάτα, πληρωτέον από τον Δ. Χριστίδη κάτοικο
Αλεξάνδρειας.
Ένα όμοιο γραμμάτιο που εκδόθηκε στην Αλεξάνδρεια στις 8/20 Απριλίου 1874 για 20 εικοσόφραγκα, πληρωτέα από τον Α. Μαλαγάρδη κάτοικο Αλεξάνδρειας.
Μια μετοχή του σιδηροδρόμου Ρωμυλίας με αριθ. 212358.
Μια απόδειξη του Λουδοβίκου Λυμπρίτου που εκδόθηκε την Αλεξάνδρεια στις 16 Απριλίου 1874 με την
οποία ούτος ομολογεί ότι έλαβε από τον Ι. Καμπάνη
την από 13 Σεπτεμβρίου 1866 συναλλαγματική της αποδοχής Ισμαήλ Φέρικ ποσό εις λιρών 2.300 καθώς και
ένα γραμμάτιο εκ λιρών 35 υπό ημερομηνία 22/4 Σεπτεμβρίου 1871 εις βάρος Α. Διαμαντόπουλου.
Ένα γραμμάτιο για 1.300 πληρωτέον από τον Α.Φ.
Παπαδάκη (μείον δραχμές 230, 150, 230).
Διάφορα τιμαλφή συνολικής αξίας 4.700 δρχ.
Εκτός από τα ανωτέρω κινητά περιουσιακά στοιχεία
που περιελήφθηκαν στην απογραφή στην περιουσία του
Καμπάνη περιλαμβάνονται επίσης και
α) Δύο μικρές οικίες που βρίσκονται στην συνοικία
Ατταρίν της Αλεξανδρείας.
β) Ένα ελαιόφυτο από 75 ελαιόδενδρα που βρίσκεται στην Ιεράπετρα.
Τα παραπάνω ακίνητα δεν απογράφηκαν επειδή βρισκότανε στο εξωτερικό, εκτός της Ελληνικής επικρατείας.
Σύμφωνα με την από 27 Ιουνίου 1875 δήλωση κληρονομιάς που υπέβαλε ο εκτελεστής στον οικονομικό
έφορο Αττικοβοιωτίας η αξία της περιουσίας Καμπάνη
εκτιμήθηκε σε 304.668 δρχ. (εκτός των δύο οικιών της
Αλεξανδρείας και του ελαιοφύτου της Ιεράπετρας).
Από το ποσό που δηλώθηκε οι εκτελεστές χαρακτήρισαν σαν επισφαλείς απαιτήσεις διάφορα ποσά που
έφθαναν συνολικά τις 101.531 δρχ. Από το υπόλοιπο
ποσό των 243.137 δρχ., που οι ίδιοι οι εκτελεστές χαρακτήρισαν εισπρακτέο, εισπράχθηκε μέσα στο 1875
και αποτελούσε περιουσία του ιδρύματος ποσό
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
17
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
77.503,50 το οποίο με απόφαση των εκτελεστών τοποθετήθηκε με τόκο 6% τις επιχειρήσεις Παπαδάκη.
Από τα περιουσιακά στοιχεία που μνημονεύονται
στη διαθήκη Καμπάνη δεν περιλαμβάνεται στην
απογραφή Ταβανάκη το ποσό των 250 λιρών που είχε
δανείσει ο Καμπάνης το 1862 στον αρχιμανδρίτη Γερμανό Αφθονίδη της Μονής Σινά. Πιθανόν γιατί όπως
θα δούμε αργότερα, η διεκδίκηση του ποσού αυτού,
μέρος των οικονομικών διαφορών Ι. Καμπάνη – Μονής Σινά εκκρεμούσε ακόμη στα δικαστήρια.
Αντίθετα από τα στοιχεία που περιλαμβάνονται
στην απογραφή δεν μνημονεύονται στην διαθήκη μια
οφειλή του Α.Φ. Παπαδάκη 690 δρχ. (1300-610=690)
καθώς και ορισμένα τιμαλφή του διαθέτη.
Ας εξετάσουμε τώρα όσες πληροφορίες μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε για τον τρόπο κτήσεως και την
τύχη των περιουσιακών στοιχείων που περιλαμβάνονται στην απογραφή Ταβανάκη.
Δέκα μετοχές της Ε.Τ.Ε.
Οι μετοχές αυτές είναι σε δύο τίτλους (762333/15050 και 8811-12/15051) και αγοράσθηκαν από την
Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία. Η αξία τους την 307-1874 (πιθανή ημερομηνία αγοράς) ήταν 31.662,50
δρχ., απέδιδαν δε ετήσιο εισόδημα 2.600 δρχ. Οι εισπράξεις των μερισμάτων πραγματοποιούντο κανονικά μέχρι το 1894 οπότε επιβλήθηκε συντηρητική κατάσχεση του περιουσιακού αυτού στοιχείου από την
Πετρίνη σύζυγο Αντωνίου Ι. Καμπάνη (φυσικού γιου
του διαθέτου) με τη οποία βρισκότανε σε διάσταση,
για διατροφή που όφειλε σ’ αυτήν. Τον Μάρτιο του
1912 ο Γαλανάκης ήγειρε αγωγή εναντίον της ΕΤΕ,
επειδή η Τράπεζα δεν εδέχετο να του παραδώσει, σαν
διαχειριστή του Καμπάνη, το προϊόν των μερισμάτων.
Η δίκη που επακολούθησε κράτησε πολλά χρόνια και
μόνο το 1932 οι εκτελεστές εισπράξανε 213.303 δρχ.,
και έτσι εξόφλησαν τα καθυστερούμενα από το έτος
1894 μερίσματα. Σημειώνουμε ότι με το προϊόν των
μερισμάτων της ΕΤΕ αγοράσθηκαν το έτος 1920 δεκαπέντε μετοχές της νεοιδρυθείσης τότε Τράπεζας της
Ελλάδας.
Το έτος 1951 προκειμένου να εξασφαλισθούν τα οικονομικά μέσα για την επισκευή του κτιρίου της Σχολής εκποιήθηκαν δύο από τις δέκα μετοχές της ΕΤΕ,
εναπέμειναν δε στην περιουσία του ιδρύματος οκτώ.
Οι 8 μετοχές αυτές ανταλλάχθηκαν το 1957 με νέες
μετοχές σε αναλογία μια παλαιά προς δέκα νέες και
έτσι ο αριθμός μετοχών της ΕΤΕ το 1957 έφθανε τις
80. Έκτοτε η εξέλιξη του αριθμού των μετοχών της
ΕΤΕ χρονολογικά έχει ως εξής:
1970: έγινε νέα ανταλλαγή μετοχών σε αναλογία
μιας παλαιάς προς 2 νέες. Το Καμπάνειο κάτοχο 80
μετοχών έλαβε 80Χ2=160 μετοχές.
18
1971: Παραχωρήθηκαν δωρεάν στους παλαιούς μετόχους νέες μετοχές σε αναλογία μια νέα μετοχή έναντι 4 παλαιών. Το Καμπάνειο κάτοχο 160 παλαιών μετοχών έλαβε 40 νέες και έτσι συνολικά διέθετε το 1971,
200 μετοχές της ΕΤΕ.
1973: Έγινε νέα παραχώρηση μετοχών σε παλαιούς μετόχους σε αναλογία μία μετοχή έναντι 3 παλαιών. Το ίδρυμα έλαβε από παραχώρηση 66 νέες μετοχές ενώ προέβη στην αγορά 18 άλλων ανεβάζοντας
τον συνολικό αριθμό των μετοχών της ΕΤΕ σε 284.
2) Γραμμάτιο 95.500 δρχ. πληρωτέο από τον Α. Φ.
Παπαδάκη. Το παραπάνω χρηματικό ποσό αποτελούσε τμήμα της κινητής περιουσίας του Ι. Καμπάνη
τοποθετημένο στις επιχειρήσεις του Παπαδάκη ο οποίος διαχειριζότανε την περιουσία του εξαδέλφου του,
τόσο πριν όσο και μετά τον θάνατό του σαν εκτελεστής της διαθήκης του, πάντοτε καταβάλλοντας το προβλεπόμενο τόκο.
Την ημέρα της αποβιώσεως του, ο Α.Φ. Παπαδάκης όφειλε στο Καμπάνειο ίδρυμα το ποσό των
169.004,60 δραχ. το οποίο ανέλαβε να εξοφλήσει το
Πανεπιστήμιο Αθηνών, σαν από διαθήκης γενικός κληρονόμος του αποβιώσαντος. Από την οφειλή αυτή καταβλήθηκαν στο Καμπάνειο κατά καιρούς τα παρακάτω ποσά:
Τα έτη 1879-1880
δρχ. 49.000
Το έτος 1889
δρχ. 7.142,85
Τα έτη 1893 – 1901
(Στον Α. Ι. Καμπάνη
φυσικό γιό του διαθέτη
δρχ. 84.796
——————————————————
Σύνολο
140.938,85
Σύμφωνα με την εκκαθάριση του λογαριασμού που
έκαμε το Πανεπιστήμιο το 1918 το υπόλοιπο της οφειλής του την εποχή εκείνη υπολογίσθηκε σε 80.688,60
δρχ, μετά την αναπροσαρμογή σε νέες δραχμές του
1890 περιλαμβανομένων και των οφειλομένων τόκων.
Ύστερα από σχετική απόφαση της συγκλήτου από το
ανωτέρω ποσό διατέθηκαν 79.800 δραχ. για την αγορά 840 ομολογιών του δανείου επιτάξεως 6% για λογαριασμό του Καμπανείου και έμεινε υπόλοιπο οφειλής 888,60 δρχ. Δυστυχώς όμως το Πανεπιστήμιο δεν
παρέδωσε στο δικαιούχο ίδρυμα τις ομολογίες ούτε
κατέβαλε τα τοκομερίδια τους για τους λόγους που θα
δούμε παρακάτω.
α) Ο Α. Ι. Καμπάνης φυσικός γιος του διαθέτου,
στον οποίο ο πατέρας του άφησε ειδικό κληροδότημα, μετά την ενηλικίωσή του το 1885 ήγειρε αγωγή εναντίον του Εμμ. Δ. Γαλανάκη, σαν εκπρόσωπο του Καμπάνειου και ζητούσε να του καταβληθουν όχι μόνο
οι 80.000 δρχ. του κληροδοτήματος αλλά ακόμη και
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
τα τροφεία τα οποία είχε εισπράξει η μητέρα του. Παράλληλα το 1896 επέβαλε συντηρητική κατάσχεση στο
ποσό που όφειλε το Πανεπιστήμιο προς το Καμπάνειο.
Από την αγωγή αυτή ξεκίνησε ένας δεινός και μακροχρόνιος δικαστικός αγώνας που κράτησε χωρίς να
υπάρξει τελεσίδικη απόφαση μέχρι το θάνατο του Καμπάνη - υιού. Με τον θάνατο αυτό έκλεισε η υπόθεση γιατί και εάν ακόμη ούτος είχε λαμβάνειν κάποια
ποσά, επειδή απεβίωσε άτεκνος σύμφωνα με τη διαθήκη, κληρονόμος του είναι το Καμπάνειο.
β) Κυκλοφορούσε ευρύτατα η φήμη ότι ο Γαλανάκης όφειλε μεγάλα ποσά στο Καμπάνειο και για τον
λόγο αυτό τόσο το Πανεπιστήμιο, όσο και η Εθνική
Τράπεζα, αρνούντο να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις
τους προς αυτό. Σύμφωνα με μια δεύτερη εκκαθάριση που έγινε στις 10-1-1935 το Πανεπιστήμιο όφειλε
στο Καμπάνειο συνολικά 168.479,10 δρχ., από τις οποίες οι 79.800 δρχ. ηταν επενδυμένες σε 840 ομολογίες
του Δανείου 6% του 1917 οι δε υπόλοιπες 88.679,10
ήταν η αξία των τοκομεριδίων. Για την εκκαθάριση
αυτή οι εκτελεστές πρόβαλαν αντιρρήσεις αλλά το Πανεπιστήμιο δεν έδωσε καμιά απάντηση ενώ εξακολουθούσε να κατακρατεί την περιουσία του Ιδρύματος.
Το έτος 1938 ύστερα από νέο διάβημα των εκτελεστών οι ομολογίες κατατέθηκαν προς φύλαξη στην
ΕΤΕ και αργότερα μετατράπηκαν σε 84 «νέες ομολογίες επιτάξεως», που βρίσκονταν κατατεθειμένες
στην ΕΤΕ χωρίς να αποδίδουν τίποτε στο Καμπάνειο.
Σχετικά με την οφειλή σε μετρητά του Πανεπιστημίου (τοκομερίδια ομολογιών, τόκοι κ.λπ.) η οποία παραμονές του Β’ Παγκοσμίου πολέμου έφτανε τις
200.000 δραχ. με την δημοσίευση του Ν.18/1944 εξανεμίσθηκε.
Από όσα αναφέραμε πιο πάνω προκύπτει ότι το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του Ιδρύματος από την
κληρονομιά Καμπάνη, το οποίο διαχειρίσθηκε επί μακρύ χρονικό διάστημα - περίπου 60 χρόνια – το Πανεπιστήμιο Αθηνών και για λόγους που προαναφέραμε
αλλά ακόμη και κακή πίστη που επέδειξε σαν κληρονόμος του Α.Φ. Παπαδάκη, ελάχιστα απέδωσε στο
Καμπάνειο και δεν επιτέλεσε τον προορισμό της.
3) Γραμμάτιο 347.938 γροσίων πληρωτέο από τον
Εμμ. Τσάνη, κάτοικο Αλεξανδρείας.
Λίγες μέρες πριν φύγει από την Αλεξάνδρεια ο Καμπάνης επιστρέφοντας στην Ελλάδα, την 1-4-1874 δάνεισε στον Εμμ. Τσάνη ποσό 347.938 γροσίων, ο οποίος υπέγραψε αντίστοιχο γραμμάτιο.
Μετά το θάνατο του Καμπάνη οι εκτελεστές της διαθήκης του στην δήλωση που υπέβαλαν στην Οικονομική Εφορία, άγνωστο για ποιο λόγο μνημόνευσαν
ελαφρώς μικρότερο ποσό δηλ., 339.807,80 γρόσια που
αντιστοιχούσαν σε 95.608 δρχ., της εποχής εκείνης.
Το χρέος του Τσάνη πληρώθηκε στους εκτελεστές
εμπρόθεσμα και χωρίς κανένα πρόβλημα. Σύμφωνα
με επιστολή των εκτελεστών προς τον οφειλέτη, με
ημερομηνία 26.-7-1875 παραλήφθηκαν «συναλλάγματα» αξίας 3.378 1/2 λιρών Αγγλίας ή δραχ. 32.951,80
προς εξόφληση του χρέους του. Το παραπάνω ποσό
τοποθετήθηκε στις επιχειρήσεις Παπαδάκη όπως
φαίνεται από σχετικό γραμμάτιο της 30-7-1875.
4) Γραμμάτιο 5.065 ταλήρων ρεγγινάτων πληρωτέο
από τον Δ. Χριστίδη κάτοικο Αλεξάνδρειας.
Ο Καμπάνης όπως προκύπτει από σχετικό γραμμάτιο με ημερομηνία 10/22 Δεκεμβρίου 1871, είχε δανείσει στον κουμπάρο του Δημ. Χριστίδη χρηματιστή
στην Αλεξάνδρεια 5.065 τάληρα ρεγγινάτα που αντιστοιχούν σε 29.377 δραχμές.
Οι εκτελεστές μετά την ανάληψη των καθηκόντων
των, με την επιστολή τους με ημερομηνία 3 Μαίου 1875
ζήτησαν από τον οφειλέτη να τακτοποιήσει το χρέος
του. Εν τω μεταξύ όμως, ο Λουδοβίκος Λυμπρίτης πληρεξούσιος δικηγόρος του Καμπανείου στην Αλεξάνδρεια έστειλε στους εκτελεστές μια επιστολή με ημερομηνία 1-6-1875 με την οποία τους ενημερώνει για
τις εκκρεμείς υποθέσεις του Ιδρύματος στην Αίγυπτο.
Για την οφειλή Χριστίδη γράφει σχετικά :
«Ο Δ. Χριστίδης οφείλει στον Καμπάνη ρεγγίνας
5.065 από πολλών ετών. Δυστυχώς ο άνθρωπος ούτος
υπάλληλος του Τζιτζίνια, νυν απλός μεσίτης εκ το λεγόμενων Courier maron, των στερουμένων δηλαδή πίστεως εν τω Χρηματιστηρίω δι’ έλλειψιν κεφαλαίων,
δεν δύναται να πορισθή ούτε τα προς το ζην αναγκαία.
Είναι δε και πατήρ πολυαρίθμου οικογενείας ...» ύστερα από τις πληροφορίες αυτές οι εκτελεστές χαρακτήρισαν την οφειλή Χριστίδη, στην δήλωση προς την
Οικονομική Εφορία σαν επισφαλή απαίτηση. Από τότε
δεν γίνεται πια καμία μνεία για το περιουσιακό αυτό
στοιχείο του Καμπανείου, το οποίο είναι βέβαιο ότι
απωλέσθηκε.
5) Γραμμάτιο 20 εικοσόφραγκων πληρωτέο από τον
Α. Μαλαγαρδή κάτοικο Αλεξάνδρειας.
Ο Καμπάνης τις τελευταίες μέρες της διαμονής του
στην Αλεξάνδρεια πούλησε στον Α. Μαλαγαρδή
ένα αδαμάντινο δακτυλίδι αντί 20 εικοσόφραγκων που
αντιστοιχούσαν σε 448 δραχμές. Για το ποσό αυτό ο
αγοραστής υπέγραψε σχετικό γραμμάτιο στις 8/20
Απριλίου 1874.
Και η οφειλή αυτή χαρακτηρίστηκε από τους Εκτελεστές σαν επισφαλής απαίτηση από τα υπάρχοντα
στοιχεία δε, δεν φαίνεται να εισπράχθηκε ποτέ και
έτσι και το περιουσιακό αυτό στοιχείο είναι βέβαιο
ότι χάθηκε οριστικά.
6) Μια μετοχή του σιδηροδρόμου Ρωμυλίας.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
19
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
Η μετοχή αυτή αξίας κατά την αγορά 195,45 δρχ.,
αναφέρεται στην απογραφή με αξία 47,90 δρχ. Δεν
υπάρχουν πληροφορίες για την τύχη της.
7) Οφειλή Ισμαήλ Πασά 2.300 λιρών.
Ο Ισμαήλ Πασάς, υπουργός των Στρατιωτικών της
Αιγύπτου και επικεφαλής του Αιγυπτιακού εκστρατευτικού σώματος που πήγε στην Κρήτη τον Σεπτέμβριο του 1866, για να βοηθήσει στην καταστολή της
μεγάλης εκείνης επανάστασης, φέρεται ότι δανείσθηκε
την παραμονή της αναχωρήσεως του για την Κρήτη το
ποσό των 2.300 λιρών στερλίνων από τον εξάδελφο
του Ιωάννη Καμπάνη υπογράφοντας σχετική συναλλαγματική την 1/13 Σεπτεμβρίου 1866.
Όταν έληξε το γραμμάτιο ο Καμπάνης για άγνωστο λόγο, δεν προέβη σε καμιά ενέργεια για να εισπράξει το χρέος του. Μόνο όταν πέρασε αρκετός καιρός έκανε αγωγή εναντίον των κληρονόμων του
Ισμαήλ Πασά, διεκδικώντας τα χρήματά του. Την υπόθεση αυτή χειρίσθηκαν κατά τα πρώτα στάδια άραβες δικηγόροι και αργότερα, όταν ζούσε ακόμα ο Καμπάνης, την ανέλαβε εργολαβικά με αμοιβή το 1/3 του
ποσού που θα εκκαθαρισθεί ο Λουδοβίκος Λυμπρίτης. Σε ενημερωτικό σημείωμα του προς τους Εκτελεστές σχετικά με τις εκκρεμείς υποθέσεις του Καμπάνη στην Αίγυπτο με ημερομηνία 1 Ιουνίου 1875 δίνει πληροφορίες και για την πορεία της υπόθεσης της
οφειλής του Ισμαήλ Πασά. Επειδή τα στοιχεία που περιλαμβάνει το σημείωμα του Λυμπρίτη νομίζουμε πως
παρουσιάζουν γενικότερο ενδιαφέρον παραθέτουμε
αυτούσιο το σχετικό απόσπασμα:
Β’. «Δίκη κατά του μ. Ισμαήλ Φερίκ Πασά.
Σπουδαίαν απαίτησιν έχει ο μ. Καμπάνης κατά των
κληρονόμων του μ. Ισμαήλ Φερίκ Πασά, δύναμει
Γραμματείου εις διαταγήν του, υπό ημερομηνία 13 Σεπτεμβρίου 1866, εκ 2.300 λιρών. Το ποσόν τούτο δάνεισε ο Καμπάνης εις τον Πασά την ημέρα καθήν ούτος ανεχώρει δια Κρήτην όπου έμελλε να αναλάβη την
αρχηγία του Αιγυπτιακού στρατού. Το γραμμάτιον τούτο αντιγράφω ως έχει μετά των ανορθογραφιών
κατά γράμμα, σημειών ιδία ότι είναι γεγραμμένον δια
χειρός του μ. Καμπάνη επί χαρτοσήμου αιγυπτιακού.
‘’Alessandria li 13 Setebre 1866 £ 2300 - An un ano
data pagate pet questa sola di cambio alla ordine del
Sig. Giovani A. Cambani la somma di lire stergline due
mille tre cento valuta avuta in contanti e pomente in
conto secondo l’ aviso. Addio
Al Sig Ismail Firik Pascia (1)
Το Ιταλικό τούτο δεν φέρει ουδεμία υπογραφή αλλ’
έπεται ευθύς κάτωθι αραβιστί γεγραμμένων το αυτό,
φέρον ημερομηνία Εγείρας και την σφραγίδα του
Πασά. Το όνομα του είναι γραμμένο παρά την σφραγίδα δια της χειρός δι ής εγράφη αραβιστί όλον το
20
γραμμάτιον δεν είναι δε ο χαρακτήρ της γραφής του
μ. Πασά. Ότε έληξε το γραμμάτιον ο μ. Καμπάνης δεν
εκινήθη αμμέσως ούτε προσέφυγεν εις το Εμποροδικείον προς διαμαρτύρησιν αυτού. Μετά παρέλευσιν ικανού χρόνου ήγειρεν αγωγήν περί πληρωμής
κατά των κληρονόμων του μ. Πασά ενώπιον του Εμποροδικείου Αλεξάνδρειας δι άραβος τινός δικηγόρου.
Δυστυχώς ο άραψ ούτος αδαής της Ευρωπαϊκής δικονομίας ήτις ίσχυε ενώπιον των Μικτών Εμποροδικείων περιεπλέχθη άνευ λόγου εις αλληλογραφίας δικαστικάς, προσήγαγε δε μιαν επιστολή του Φερίκ
Πασά προς τον Καμπάνη άνευ της ελάχιστης ανάγκης.
Ότε έμαθον τα γεγόμενα συνεβούλευσα τον μ. Καμπάνη να διορίσει αντί του άραβος έτερον τινά δικηγόρον υπό την επίβλεψιν μου, πολύ τότε ισχύοντα
παρά ταις αιγυπτιακαίς αρχές, τον Αλεξ. Δαχάν, όστις
και αντέλαβεν την υπόθεσιν. Προέκυψαν τότε τα εξής
επιχειρήματα των αντιδίκων.
α) Το γραμμάτιο δεν φέρει την υπογραφή του εκδότου καίτοι κατά τον τοιούτον τρόπον εκδεδομένον.
β) Η ημερομηνία 13 7/βρίου 1866 δεν ανταποκρίνεται εις την αραβιστί γεγραμμένην χρονολογίαν Εγείρας, διαφέρουσα κατά μίαν ημέραν. Η διαφορά
αυτή προέκυψεν πιθανότατα εκ λάθους του ημερολογίου διότι κατά τ’ άλλα αι ημερομηνίαι ανταποκρίνονται.
γ) Ο μ. Καμπάνης κατάθεσεν ως προερρέθη κατά
την προδικασίαν, τη εισηγήσει του άραβος δικηγόρου
του, μιαν επιστολήν εκ Κρήτης γεγραμμένην (ης δεν
έχω την ημερομηνία) εν η ο Πασάς του γράφει περί
του προκειμένου γραμματίου και τον διαβεβαιεί
περί της πληρωμής του. Η επιστολή αύτη δεν είναι αυτόγραφος του Πασά φέρει δε την αυτήν σφραγίδα ην
και το γραμμάτιον, αλλά κατά παράδοξον και ατυχή
σύμπτωσιν η ημέρα καθ’ ην φαίνεται γραφείσα η επιστολή αύτη είναι εκείνη ακριβώς καθ’ ην ο Πασάς εν
Κρήτη απώλεσε την σφραγίδα του, αναγκαθείς να κατασκευάση άλλην και αναγγείλη τούτο εις την Κυβέρνησιν του. Εξητήσαμεν την επίσημον αλληλογραφία του Πασά μετά της Κυβερνήσεως, ως και τα
κατάστιχα των εξόδων υπό του αιγυπτιακού στρατού
της Κρήτης, ίνα ίδωμεν εάν κατά την ημέραν εκείνην
ο Πασάς εσφράγιζεν έτι δια της παλαιάς σφραγίδος
του ή δια της νέας, αλλά ηρνήθησαν να παρουσιάσωσι
τοιαύτα, ισχυρισθέντες ότι δεν υπάρχουν. Το εκ της
περιστάσεως ταύτης συμπέρασμα των αντιδίκωνν είναι ότι η σφραγίς εκλάπη δήθεν υπό οικείου τινος του
Πασά, φίλου του Καμπάνη και δι’ αυτής εσφαγίσθη
το τε γραμμάτιον και η επιστολή.
δ) Εις επίμετρον φέρουσιν οι αντίδικοι το επιχείρημα ότι ο Πασάς αναχωρών την 13 7/βρίου 1866 δια
Κρήτην ουδεμίαν ανάγκην είχε να δανεισθή παρά του
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
Καμπάνη χρήματα. Είναι γνωστόν ότι είχε εις την διάθεσιν του όσες χιλιάδες λιρών ήθελε, απολαύνων της
άκρας εμπιστοσύνης του Ηγεμόνος και της ιδιαιτέρας
αυτού ευνοίας. Μέλλων δε να τεθή επικεφαλής εικοσακισχιλίων ανδρών θα διεχειρίζετο τόσον σπουδαίον ποσόν δημοσίων χρημάτων, ώστε ούτε όπως θεραπεύσει ατομικάς ανάγκας ήθελε συνομολογήσει
ιδιωτικόν δάνειον ούτε δι άλλον οιονδήποτε λόγον.
Τοιαύτα εν συνόψει τα γνωστά καθ’ ημών επιχειρήματα. Εν τούτοις η δίκη αυτή δεν προέβη, διότι ο
Κεδίβης ανήγγειλεν εις το Δικαστήριον επισήμως ότι
αποθανόντος του Φερίκ πάσα ακλήρου, αυτός είναι
ο κληρονόμος του και τούτο διότι ο Φερίκ ην αιχμάλωτος, σκλαβί, (2) του Μεχμέτ Αλί Πασά, τούτου ένεκα το Δικαστήριον απέσχε της υποθέσεως ήτις θέλει
εισαχθή εις τα νέα Δικαστήρια’’.
Για τις ενέργειες στις οποίες προέβη στην συνέχεια
ο Λυμπρίτης τώρα που ανέλαβε υπεύθυνα ο ίδιος την
υπόθεση δεν υπάρχουν έγγραφα στοιχεία. Από μια
επιστολή του προς τους Εκτελεστές με ημερομηνία 30
Μαρτίου 1877 συμπεραίνουμε ότι είχε αρχίσει νέο δικαστικό αγώνα εναντίον του κηδεμόνος της περιουσίας του Ισμαήλ Πασά, αφού πληροφορεί τους Εκτελεστές ότι ‘’προ ικανών ημερών συνεζητήσαμεν ενώπιον του εφετείου την υπόθεσιν του μ. Καμπάνη... προ
δέκα πέντε ημερών ομίλισεν ο Γενικός Εισαγγελέας,
αφού είχε λάβει προς τούτο προθεσμία 15νθήμερον,
την παρελθούσαν Πέμπτην δε εξέδωσε το εφετείο την
απόφασην του. Εισέτι δεν επεδικάσθη ημίν το αιτούμενον ποσόν αλλά εκερδίσαμεν πολύ εν τη δίκη καθόσον το εφετείο ηκύρωσεν δύο αποφάσεις του
Πρωτοδικείου δι’ ων απερίπτετο η αγωγή του μ. Καμπάνη και όλαι αι ενστάσεις του. Ο εισαγγελέας είχε
καταθέσει υπόμνημα επί της υποθέσεως λίαν εκτενές
και επιστημονικότατον, συνεπέραινε δε υπέρ ημών εις
πολλά ζητήματα.
Ήδη παρεπέμφθημεν ενώπιον του Δικαστηρίου
Καΐρου ίνα δικάσωμεν την υπόθεσην εξ υπαρχής. Η
κυριωτέρα του αντιδίκου ένστασις είναι ότι ο μ. Φερίκ Πασάς είχεν απωλέσει εν Κρήτη την σφραγίδα του
εξ ου συμπεραίνουσι ότι κατάχρησις τις έλαβε χώρα.
Αλλά συνάμα αρνούνται και το εκτύπωμα της σφραγίδος επί της επιδίκου συναλλαγματικής. Υπάρχει και
τις σύγχυσις εκ της ημερομηνίας διότι κατά μεν την
ελληνική ημερομηνίαν ο Φερίκ Πασάς ήτο εν Αλεξανδρεία ότε υπέγραφε την συναλλαγματικήν κατά δε
την αντίστοιχην αραβική ήτο ήδη προ μιας ημέρας μακράν της Αιγύπτου. Η σύγχυσις αύτη θα είναι ολέθρια
εάν ληφθεί ως αληθής χρονολογία της συναλλαγματικής η αραβική. Εάν όμως ληφθεί υπόψιν η ελληνική τότε δεν τρέχομεν κίνδυνον διότι τα ημερολόγια
του έτους εκείνου δεν συμφωνούσι προς άλληλα
διαφέρουν δε κατά μίαν ημέραν. Όπως γίνω καταληπτότερος προσθέτω το εξής : το γραμμάτιον είναι
γεγραμμένον πρώτον ιταλιστί και φέρει ημερομηνίαν
13 Σεπτεμβρίου 1866. Ευθύς κάτωθι είναι γεγραμμένον το αυτό γραμμάτιον αραβιστί με ημερομηνία 4
Giamed Avel 1283 και φέρει την σφραγίδα, αλλά ο Φερίκ αναχώρησεν την 3 Giamed Avel 1283. Τίνα ημερολόγια όμως με φέρουσι αντίστοιχον της 13 Σεπτεμβρίου 1866 την 3 Giamed Avel 1283 και ουχί
την 4: Ιδού πόθεν προέρχεται η διαφορά.
Επίσης δυσχεραίνει την θέσιν ημών η επιστολή ην
ο μ. Φερίκ έγραψεν εκ Κρήτης προς τον μ. Καμπάνην.
Η επιστολή φέρει ημερομηνίαν 4 Απριλίου 1869
ήτις αντιστοιχεί προς την ημέραν καθ’ ην ο Φερίκ είχε
απολέσει την σφραγίδα του και ανήγγειλεν τούτο εις
το υπουργείο. Η δυσκολία οικονομείται εάν παραδεχθώμεν την 4ην Απριλίου Ευρωπαϊκήν χρονολογίαν,
ότε η επιστολή είναι γεγραμμένη προ της απώλειας
της σφραγίδος (6 Ζελχοζέ).
Διάφορα άλλα επιχειρήματα υπάρχουσι καθ’ ημών
αλλά ήττον σπουδαία. Εκ των ανωτέρω όμως κρίνεται πόσον σπουδαία είναι η υπόθεσις και πόσον ακανθώδης μας είναι ο δικαστικός αγών. Άμα λάβω την
απόφασιν του Εφετείου εν αντιγράφω θα κοινοποιήσω αυτήν ίνα προχωρήσωμεν ενώπιον του Πρωτοδικείου Καΐρου.
Τα έξοδα είναι βαρύτατα αλλά τα προκαταβάλλω.
Η δε περί ακυρώσεως της Διαθήκης δίκη ή δεν ήλθε
ενώπιον του εφετείου ή παρητήθησαν οι αντίδικοι.
Ταύτα εν βία, επιφυλάσσομαι δε ν’ ανακοινώσω
υμίν ότι σπουδαίον κατόπιν παρουσιασθεί’’.
Περισσότερες πληροφορίες για την έκβαση της δίκης που κίνησε ο Λ. Λυμπρίτης στα πολιτικά δικαστήρια του Καΐρου δεν έχουμε, ο ίδιος δε παρουσιάζεται πολύ αισιόδοξος στις προβλέψεις του.
Δυστυχώς αν και δεν υπάρχει καμιά έγγραφη σχετική μαρτυρία, φαίνεται ότι οι δυσμενείς προβλέψεις
του Λυμπρίτη επαληθεύθηκαν και το Καμπάνειο
στερήθηκε τη σπουδαιότερη πρόσοδο που διέθετε από
την συστατική του πράξη.
Σχετικά με το θέμα της οφειλής του Ισμαήλ Πασά
προς τον Ι. Καμπάνη παραθέτουμε ορισμένα συμπληρωματικά στοιχεία που πήραμε από την αξιόλογη
εργασία του Εμμ. Αγγελάκη, δικηγόρου και μέλους
της επιτροπής εκτελέσεως των διαθηκών Ι. Καμπάνη,
Ε. Γαλανάκη με τίτλο «Άγνωσται Ιστορικαί Σελίδες»
ήτοι η ιστορία του εν Ψυχρώ Λασηθείου Κρήτης πρακτικού Τεχνικού Καμπανείου Σχολείου και των συντελεστών αυτών. Εν Αθήναις. Τυπογραφείο Αλεξ. Βιτσικουνάκη. Οδός Αριστείδου 6, 1935.
Μετάφραση του ιταλικού κειμένου του Γραμματίου. «Αλεξάνδρεια 13 Σεπτεμβρίου 1866: £2300.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
21
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
Εντός ενός έτους από σήμερον, πληρώσατε δια ταύτης μόνης συναλλαγματικής εις διαταγήν του κ. Ιωάννου Α. Καμπάνη, το ποσόν των λιρών στερλινών δύο
χιλιάδων τριακοσίων, αντίτιμον ληφθέν τοις μετρητοίς
και χρεώσατε τον λογαριασμόν συμφώνως προς ειδοποίησιν. Χαίρετε. Ο Ισμαήλ Φερίκ Πασάς» (σελ.
27)
Σχετικά με τον ισχυρισμό που επικαλέσθηκε ο Χεδίβης ο Ισμαήλ πασάς ήτο κατά τον ιερό Μουσουλμανικό Νόμο αιχμάλωτος του ουδέποτε απελευθερωθείς.
«Ο αιχμάλωτος είναι δούλος, ή δε δουλεία κατά τον
ιερό νόμο κωλύει την κληρονομικήν διαδοχήν, ο
δούλος είναι κτήμα «Res» του πάτρωνος ουδέν κεκτημένος, όσα δε κέκτηται ή κατέχει είναι κτήματα του
πάτρωνος του. Ηδύνατο τις να είπει ότι αφ’ ου ο
Ισμαήλ πασάς ανήλθεν εις τα ύπατα αξιωματικά της
Αιγυπτιακής Πολιτείας δεν ήτο δυνατόν να διατελή
έτι υπό την ιδιότητα του δούλου. Αλλά η δουλεία είναι δύο ειδών «ρήκι - βαφήρ» ήτις κατ ουδένα τρόπον επιδέχεται απελευθέρωσιν και «ρήκι – νακής»
(δουλεία ελλειπής) καθ ήν η απελευθέρωσις - «νάκι»γίνεται κατά 4 τρόπους.
α) Δι’ εγγραφής «κιταπέτ», η παρά Ρωμαίοις
manυmissio (απελευθέρωσις) καθήν ο δούλος αγοράζεται, είτε δια χρημάτων είτε δι’ υπηρεσίας λέγοντος του πάτρωνος «εαν κερδίσης τόσα χρήματα και
με πληρώσης ή εάν με υπηρετήσεις τόσα έτη, έσο ελεύθερος’», όπερ τελειούται δια εκτελέσεως των συμφωνηθέντων.
β) Δια τελευταίας θελήσεως ή διαθήκης η ρωμαϊκή «restamento» λέγοντας του πάτρωνος «όταν αποθάνω έσο ελεύθερος», όπερ τελειούται δια του θανάτου του πάτρωνος.
γ) Δια της τεκνοποιήσεως μετά του πάτρωνος.
δ) Δια της απελευθέρωσης μέρους τινός του σώματος οίον ποδός κλπ, οπότε ο δούλος καλείται «μέρος απελεύθερο (μαντακ ουμαράζ)»(βλ. Οθωμ. Αστ.
Κώδικα αριθμ. 63 και Μουσουλμανικό κληρονομικόν
δίκαιον (Π.Β. Νικολαίδου).
Φαίνεται ότι δι’ ουδενός των άνω τρόπων απελευθερώθει ο Ισμαήλ Πασάς και δι αυτό εξηκολούθει να
διατελή υπό τους περιορισμούς του ιερού Νόμου, καθόσον αφορά εις τας περιουσίας αυτού σχέσεως καίτοι ανήλθεν εις τα ύπατα αξιώματα.
8) Γραμμάτιο 1300 δρχ. -(230+150+230) =690
δραχμές, πληρωτέο από τον Α.Φ. Παπαδάκη.
Το περιουσιακό αυτό στοιχείο αναφέρεται στη διαθήκη και αν λάβουμε υπόψη τις επισημάνσεις που επιφέρει για μειώσεις του αρχικού κεφαλαίου το οποίο
προσαρμόζεται τελικά σε 690 δρχ. , θα πρέπει να εί-
22
ναι «ο τρέχον λογαριασμός» του Καμπάνη τον οποίο
διαχειριζότανε ο εξάδελφος του Παπαδάκης μετά την
επιστροφή του στην Ελλάδα. Η τύχη του περιουσιακού αυτού στοιχείου ταυτίζεται με την τύχη του υπ.
Αριθμ. 2.
9) Διάφορα τιμαλφή.
Τι είδους και ποια ήσαν τα τιμαλφή που έφερε ο Καμπάνης από την Αίγυπτο δεν είναι γνωστόν. Γνωρίζουμε μόνο ότι κατά την απογραφήν της περιουσίας
εκτιμήθηκαν σε 4700 δρχ. Επίσης δεν υπάρχουν
πληροφορίες για την τύχη τους.
10) Ακίνητα
α) Δύο οικίες στην Αλεξάνδρεια.
Οικία Α
Η οικία αυτή την οποία συμβολικά ονομάζουμε Α,
βρισκότανε στην συνοικία Ατταρίν της Αλεξάνδρειας, κτισμένη σε οικόπεδο 240 τετραγωνικών πηχείων
κατά τα βιβλία του Καμπάνη ή 234 κατά την εκτίμηση του Πυλωρίτου, αγοράσθηκε το 1866 από τον Σαζεχ Χιαμήν τοις μετρητοίς αντί 1000 αγγλικών λιρών
(28.000 δρχ.). Κατά την επανάσταση του Αραμπί
το1882, όταν ο Αγγλικός στόλος εβομβάρδισε την Αλεξάνδρεια, η οικία αυτή πυρπολύθηκε και καταστράφηκε τελείως. Για την οικία αυτή επιδικάστηκε αποζημίωση για το Καμπάνειο 2.000 φράγκων, η οποία
εισπράχτηκε σε συνάλλαγμα λιρών το έτος 1887. Εν
τω μεταξύ δόθηκε εντολή από τον δικηγόρο Λ. Λυμπρίτη να προχωρήσει εκούσιος πληστηριασμός για
την εκποίηση του οικοπέδου. Πράγματι έγινε ο πλειστηριασμός με πλειοδότη κάποιον Μιχελιώτη, ο
οποίος προσφέρει 12 φράγκα κατά τετραγωνικό
πήχυ, αλλά φαίνεται ότι ο πλειοδότης υπανεχώρησε
και η εκποίηση ματαιώθηκε, γιατί αργότερα στις 13/20
Μαϊου 1900, ο Λυμπρίτης γράφει στον Γαλανάκη :
«απώλητον υπάρχει ενταύθα μόνον εν μικρόν οικόπεδον, εφ ου ην η καείσα επί Αραμπί οικία. Το οικόπεδον αυτό δεν ζητείται, διότι είναι εντός στενού
ελεεινού δρομίσκου, έχον επ αυτού μικράν πρόσοψιν,
εγκεκλεισμένον δε από των τριών άλλων πλευρών υπό
υψηλών γειτονικών οικοδομών…» Εκτός τούτων είχε
εν τω μεταξύ απολεσθεί και το «χατζέτι» (= ο τίτλος
ιδιοκτησίας), το οποίο εφύλασσε ο Ι. Φραγκίδης και
έτσι η εκποίηση του οικοπέδου αυτου γινότανε ακόμη πιο δύσκολη. Ο Γαλανάκης απήντησε στην πρόταση
του Λυμπρίτη για εκποίηση του οικοπέδου, έκρινε σκόπιμο να αναβληθεί για λίγο χρόνο, μέχρι να συμπληρωθεί η σύνθεση της επιτροπής, μετά την κατάληξη
των δικών του Ιδρύματος. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Αγγελάκη, το οικόπεδο αυτό πουλήθηκε αργότερα και ο Λυμπρίτης απέστειλε στους Εκτελεστές
της διαθήκης το αντίτιμο 2.800 φράγκα περίπου.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
Οικία Β
Και η οικία αυτή βρισκότανε την συνοικία Ατταρίν
της Αλεξάνδρειας ήτο κτισμένη σε μικρό οικόπεδο
73,33 τετραγωνικών πήχεων, διόροφος με κατάστημα στο ισόγειο και είχε αγορασθεί το 1870, 400 λίρες
Αγγλίας (11.480 δρχ.). Ύστερα από απόφαση των
Εκτελεστών στις 21 Ιανουαρίου 1886 έγινε εκούσιος
πλειστηριασμός για την εκποίηση, στον οποίο τελευταίος μειοδότης αναδείχθηκε κάποιος Rajab που πρόσφερε 310 χρυσά εικοσάφραγκα (Ναπολεόνια). Το
προϊόν του εκπλειστηριασμού, 150 λίρες Αγγλίας, παραλήφθηκε από τους Εκτελεστές τον επόμενο χρόνο
(1877).
Κι οι δύο οικίες του Καμπανείου στην Αλεξάνδρεια
ήταν χτισμένες σε μια περιοχή μάλλον υποβαθμισμένη,
είχαν μικρή επιφάνεια και μικρή πρόσοψη σε στενούς
δρόμους και ήσαν παλαιά κτίσματα, που είχαν ανάγκη από συνεχείς επισκευές. Λόγω της τοποθεσίας και
της σμικρότητός τους δεν εύρισκαν καλούς ενοικιαστάς και παρέμεναν πολλές φορές και για μακρά χρονικό διάστημα κενές χωρίς να αποδίδουν το αναμενόμενο εισόδημα.
Μετά την αναχώρηση του Καμπάνη ανέλαβε την
διαχείριση των δύο οικιών ο Ι. Φραγκίδης, κουμπάρος του Καμπάνη, (ήτο ο ανάδοχος του γιου του Αντωνίου) με προμήθεια 15%. Οι Εκτελεστές γνωρίζοντας
τις δυσκολίες της εκμεταλλεύσεως των ακινήτων
από μακριά, είχαν δώσει εντολή από το 1875 στον διαχειριστή να προχωρήσει στην πώληση τους, αλλά η
εντολή αυτή δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Ο Φραγκίδης απέδιδε κανονικά λογαριασμό στους Εκτελεστές μέχρι το 1879 οπότε σταμάτησε την αποστολή
ενοικίων. Το 1948 οι τότε Εκτελεστές μη γνωρίζοντας
την τύχη των οικιών της Αλεξάνδρειας έγραψαν στο
Ελληνικό Προξενείο Αλεξάνδρειας ζητούντες σχετικές
πληροφορίες. Το προξενείο απήντησε αρνητικά ότι
δεν έχουν καμία πληροφορία για το θέμα αυτό.
β) Ένα ελαιόφυτο στην Ιεράπετρα.
Το κτήμα αυτό που βρισκότανε στην θέση Κρεμαστά ή Κοπράνα της Ιεράπετρας και περιλάμβανε 75
ελαιόδενδρα, αγοράσθηκε το 1856 όταν ο Καμπάνης
ασκούσε το επάγγελμα του πρακτικού ιατρού στην Ιεράπετρα, 6200 γρόσια ή 1550 δρχ., από κάποιον Στυλιανό Βυργιώνην.
Από τα στοιχεία που υπάρχουν εκτός από την καταχώρηση του στα βιβλία του Καμπάνη και την μνεία
που γίνεται στην Διαθήκη δεν είναι γνωστό ποιος χειριζόταν το περιουσιακό αυτό στοιχείο και τι απέδωσε στο Καμπάνειο. Μόνο το έτος 1920 φαίνεται ότι ο
Γαλανάκης εξεδήλωσε κάποιο ενδιαφέρον για το ελαιόφυτο αυτό και έγραψε στον αδελφό του Ιωάννη να
μεταβεί στην Ιεράπετρα να εξετάσει το θέμα και να
τον ενημερώσει σχετικά. Παραθέτουμε απόσπασμα
από την επιστολή του Ιωάννη Γαλανάκη προς τον
αδελφό του με τις σχετικές πληροφορίες ‘’Το Ελαιόφυτο Καμπάνη ανήκον εις το Καμπάνειον Πολυτεχνείον νέμονται και διακατέχουν προσωρινώς οι
Δαγαλήδες από το Καμινάκι Λασιθίου .....προφασιζόμενοι ότι είναι συγγενείς και κληρονόμοι του αοιδήμου Καμπάνη ενώ ως γνωρίζετε ουδεμίαν συγγένειαν έχουσι.... Επιφυλάσσομαι να εγείρω αγωγήν
αφού λάβω το πληρεξούσιον. Το φιλονικούμενον κτήμα είναι εις θέσις περιέβλεπτον με θέαν σπανιώτατην απέναντι της θαλάσσης’’.
Το έτος 1936 οι τότε Εκτελεστές εκίνησαν αγωγή
εναντίον των καταπατητών του ελαιοφύτου με τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Εμμ. Μηλιαρά και η υπόθεση εκκρεμούσε στο δικαστήριο μέχρι την κήρυξη του
Β’ Παγκοσμίου πολέμου.
Το Καμπάνειο δεν μπόρεσε να διεκδικήσει το κτήμα αυτό γιατί ούτε τίτλος ιδιοκτησίας υπήρχε αλλά
ούτε και είχε ασκηθεί σ’ αυτό νομή και έτσι επειδή συμπληρώθηκε ο χρόνος για την παραγραφή των δικαιωμάτων του Ιδρύματος το περιουσιακό αυτό στοιχείο θεωρείται ότι χάθηκε.
-Δικαστική διαμάχη Ι. Καμπάνη – Μονή Σινά
(1868-1875). Όπως είδαμε προηγουμένως όταν ήλθε
στην Αλεξάνδρεια ο Ι. Καμπάνης με την προτροπή και
με την εγγύηση του εξάδελφου του Φερίκ Ισμαήλ
Πασά νοίκιασε στις 22-2-1861 μια ακέλλα (πανδοχείο)
που ανήκε στην ιδιοκτησία της Μονής Σινά για μια δεκαετία και διατήρησε την εκμετάλλευση της τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του 1872. Παράλληλα με την εκμετάλλευση της ακέλλας, τουλάχιστο τα πρώτα χρόνια της διαμονής του την Αίγυπτο, ήτο τροφοδότης και
επίτροπος της Μονής στην Αλεξάνδρεια.
Εφόσον ζούσε ο Πασάς επί 6 ολόκληρα χρόνια η
Μονή δεν είχε ή τουλάχιστο δεν διατύπωσε κανένα
παράπονο για τον ενοικιαστή του ακινήτου της. Ένα
χρόνο όμως μετά το θάνατο του Πασά στις 28 Μαίου 1868 η Μονή ξεκίνησε ένα δικαστικό αγώνα
διεκδικώντας την καταβολή τόσο των κανονικών
όσο και πρόσθετων ενοικίων, λόγω χρησιμοποιήσεως δύο δωματίων που δεν περιελαμβάνοντο στην σύμβαση. Επίσης διεκδικούσε αποζημίωση για φθορές του
ακινήτου, παροχή νέας εγγύησης και διάλυση της μισθώσεως. Ο Καμπάνης με ανταγωγή του ζήτησε να γίνει συμψηφισμός των οικονομικών απαιτήσεων της
Μονής με το ποσό των 250 λιρών που όφειλε σ’ αυτόν ο Σιναίτης Γερμανός Αφθονίδης, ενώ δε ο δικαστικός αυτός αγώνας βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη, το
έτος 1871 έληξε η δεκαετής μίσθωση της ακέλλας, οπό-
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
23
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
τε η Μονή με την από 7-3-1871 αγωγή της ζητούσε την
απόδοση του ακινήτου της Στην απαίτηση αυτή ο Καμπάνης αντέτεινε αγωγή ισχυριζόμενος ότι η μίσθωση είχε παραταθεί για τέσσερα ακόμη χρόνια και έτσι
προστέθηκε μια νέα διαμάχη στις σχέσεις Καμπάνη
– Μονής Σινά.
Ο δικηγόρος Λ.Λυμπρίτης στον οποίο ο Καμπάνης
είχε εκχωρήσει από το 1869 τα δικαιώματα από το χρεόγραφο των 250 λιρών, υπολόγισε το 1875 ότι βάσει
των δικαστικών αποφάσεων, που είχαν εκδοθεί, η
Μονή Σινά εδικαιούτο να λαμβάνει από τον Ι. Καμπάνη περί τα 2.700 γαλλικά τάληρα και διεκδικούσε ακόμα άλλα 1000 για τα οποία είχε επιβάλει κατάσχεση στην μία οικία. Αντίθετα οι απαιτήσεις του
Καμπάνη από την Μονή (χρέος 250 λιρών και τόκοι)
έφθαναν τα 2.000 τάληρα. Παρά την διαφορά του
ύψους των οι οικονομικών απαιτήσεων των διαδίκων,
ίσως λόγω του επισυμβάντος εν τω μεταξύ θανάτου
του Καμπάνη, ίσως γιατί και οι μοναχοί κουράστηκαν
από τον μακροχρόνιο δικαστικό αγώνα και με οικονομικές υποχωρήσεις του Λ. Λυμπρίτη επιτεύχθηκε
συμβιμβασμός μεταξύ των διαδίκων με συμψηφισμό
των εκατέρωθεν υποχρεώσεων και έτσι με την υπογραφή του σχετικού συμβολαίου στις 28 Ιουλίου
1875 έληξε οκτάχρονη δικαστική διαμάχη μεταξύ Καμπάνη και Μονής Σινά που απασχόλησε όλη την Δικαστική Ιεραρχία μέχρι τον Άρειο Πάγο.
Β’ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΑΛΑΝΑΚΗ .
Η απογραφή της περιουσίας Γαλανάκη έγινε στις
24 Νοεμβρίου 1924 από τον συμβολαιογράφο Αθηνών
Γ. Κασσαβέτη και συντάχτηκε η υπ αρ. 2914 έκθεση
βάσει της οποίας η περιουσία του Γαλανάκη εκτιμήθηκε αναλυτικά ως εξής:
1)Μετρητά ………………………………… 10.030 δρχ
2)Διάφορα κινητά……………………..…. 16.250 »
3) Ακίνητα :
α) Οικία της οδού Ζήνωνος 33…… ...200.000 »
β) »
» Κλεισόβης 3 ……… 200.000 »
γ) Το 1/7 εξ αδιαιρέτου της
πατρικής περιουσίας στο Ψυχρό ….. 100.000 »
δ) Ακίνητα στη περιοχή Ηρακλείου …50.000 »
4) Χειρόγραφα : 40 Ομολογίες του Α’
αναγκαστικού δανείου …………...............4.000 »
—————————————————————
Σύνολο ……………………………. 580.280 »
Παραθέτομε στη συνέχεια όσες πληροφορίες μπορέσαμε να συγκεντρώσομε για τον τρόπο κτήσεως και
την τύχη των περιουσιακών στοιχείων της κληρονο24
μίας Γαλανάκη, όπως κάναμε και για την κληρονομία
Καμπάνη.
1) Μετρητά :
Τα μετρητά παραλήφθηκαν από τους εκτελεστές και
μπήκαν στο Ταμείο του Ιδρύματος
2) Κινητά αντικείμενα :
Στην κατηγορία αυτή περιλήφθηκαν τα διάφορα
έπιπλα, σκεύη , μικροαντικείμενα και υφασμάτινα
είδη, τα οποία βρέθηκαν στο σπίτι του Γαλανάκη. Από
τα είδη αυτά, άλλα μεν εκποιήθηκαν κατά καιρούς ,
άλλα δε επειδή ήταν δύσκολο να εκποιηθούν (υφασμάτινα είδη, μικροέπιπλα κλπ) παρέμειναν και με την
πάροδο του χρόνου καταστράφηκαν.
Ορισμένα είδη που είχαν κάποια ιστορική αξία,
όπως μια σπάθη με αργυρή θήκη και οστέϊνη λαβή, πιθανόν συμβολική δωρεά της πόλεως του Μεσολογγίου
προς τους αγωνιζομένους Κρήτες, καθώς επίσης τα
ιστορικά έγγραφα και τα Αρχεία της Επαναστάσεως
του 1866, παραδόθηκαν το 1928 στο Ιστορικό Αρχείο
Κρήτης (αριθ. εγγράφου 1071/30-9-28), ενώ μερικά
άλλα είδη, όπως μια εικόνα επίχρυσος της Θεοτόκου,
ένα περίστροφο και ένα ρολόϊ τσέπης (ανήκε πιθανόν στον Α.Φ.Παπαδάκη) παρέμειναν σαν ενθύμια
στα γραφεία του Ιδρύματος.
3) Ακίνητα:
α) Οικία της οδού Ζήνωνος 33: Η οικία αυτή ήταν
κτισμένη σε οικόπεδο 325 τ.π., περιήλθε δε στον Γαλανάκη δυνάμει του υπ αριθ. 21641/1881 περιλήψεως κατακυρωτικής εκθέσεως του συμβολαιογράγου
Αθηνών Γ. Γρυπάρη.
Η οικία ήτο διόροφος με αυλή, αργότερα όμως ο
όροφος κατέρρευσε και το υπόλοιπο ενοικιάζετο σε
διαφόρους ως κατάστημα και κατοικία, μέχρι τη δεκαετία του 90, οπότε και κατέστη ακατάλληλος προς
χρήση, παρέμεινε δε έκτοτε κενή μέχρι το 2007, ότε
και κατεδαφίστηκε δυνάμει της 1595/2007 αδείας κατεδαφίσεως της Πολεοδομίας Αθηνών. Σήμερα το οικόπεδο επιφανείας 188,16 τ.μ. παραμένει κενό με την
Δ.Ε. του Ιδρύματος να αναζητεί την καλύτερη αξιοποίηση του.
β) Οικία της οδού Κλεισόβης 3 : Την οικία αυτή
που ήταν κτισμένη σε οικόπεδο 237 τ.π.(=128 τ.μ.)
αγόρασε ο Γαλανάκης το έτος 1875 από τον Α.Φ.Παπαδάκη, σύμφωνα με το υπ αριθ. 28853/25-6-1875 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθηνών Α. Πέππα.
Η οικία ήτο ημιδιόροφος με εσωτερική αυλή και πηγάδι. Λόγω παλαιότητος κατέρρευσε εν μέρει το 1971
και αργότερα το 1973 κατεδαφίστηκε. Το οικόπεδο
ενοικιάζετο ως χώρος στάθμευσης μέχρι τις αρχές της
δεκαετίας του 90, έκτοτε δε παρέμεινε αχρησιμοποίητο.
Το 2008, η νέα Διοικούσα Επιτροπή απεφάσισε την
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
με ιδίους πόρους ανοικοδόμηση του, για το σκοπό δε
αυτό εκδόθηκε η υπ αριθ. 1542/2008 οικοδομική
άδεια της Πολεοδομίας Αθηνών.
Μετά την υπ αριθ. Φ.473/2229/60990/ΣΤ3/27-52009) έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, άρχισε η
ανοικοδόμηση 5/ορόφου οικοδομής συνολικής επιφανείας 352,98 τ.μ + 109,86 τ.μ. κοινοχρήστων χώρων,
με ίδια κεφάλαια του Ιδρύματος, όπως προαναφέραμε,
η οποία και αποπερατώθηκε τον Φεβροάριο του 2011.
Τον Ιούνιο του 2011 ύστερά από έγκριση της Περιφέρειας Αττική προκηρύχτηκε διαγωνισμός ενοικιάστηκε δε στις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
(ΙΤΕ) για 12 χρόνια με αρχικό ενοίκιο 3.500,00 Ε/
μηνιαίως.
γ) Το 1/7 εξ αδιαιρέτου της πατρικής περιουσίας
στο Ψυχρό: Ο Γαλανάκης είχε παραχωρήσει το μερίδιο του από τη πατρική περιουσία στους αδελφούς
του για εκμετάλλευση. Μετά τον θάνατο του οι εκτελεστές της διαθήκης δεν προέβησαν σε καμιά πράξη κατοχής της περιουσίας αυτής και έτσι επειδή συμπληρώθηκε ο χρόνος παραγραφής των δικαιωμάτων
του Ιδρύματος, το περιουσιακό αυτό στοιχείο έχει χαθεί.
δ) Ακίνητα στη περιοχή Ηρακλείου : Πρόκειται
για κτηματική περιουσία που βρισκόταν στο χωριό
Σκίλλους (ετυμολογία από το φυτό σκίλλοι – γνωστη
στη Κρήτη και ως σκιλλοκρομύδα - ενώ στα έγγραφα
του Ιδρύματος αναφέρεται με το όνομα Κοίλοι), σημερινό Καλλονή της επαρχίας Πεδιάδος και η οποία
περιελάμβανε 90 ελαιόδενδρα, διάφορα οπωροφόρα δένδρα, 2,5 στρέμματα κήπου, 2 στρέμματα αμπέλι και ένα οικόπεδο.
Η περιουσία αυτή εκποιήθηκε με εκούσιο πλειστηριασμό, δυνάμει της υπ αριθ. 530/23-8-1925 εκθέσεως του συμβολαιογράφου Ηρακλείου Εμμ. Ζαχαριάδη και συντάχτηκαν οι 737,857,987,1218,1608,και
1622 πράξεις.
Από την εκποίηση του περιουσιακού αυτού στοιχείου εισπράχτηκε το ποσό των 171.800 δρχ.
4) Χρεόγραφα : Οι 40 ομολογίες του Α’ Αναγκαστικού Δανείου, περιήλθαν στη κατοχή του Ιδρύματος αλλά μετά τον πληθωρισμό της Κατοχής έχασαν
την αξία τους.
Γ’) ΑΛΛΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ.
Στην κατηγορία αυτή θα περιλάβομε τα περιουσιακά στοιχεία που δημιουργήθηκαν από τη χρησιμοποίηση πόρων και των δύο κληρονομιών και αφορούν κυρίως το κτήριο της Σχολής στο Ψυχρό με το
γήπεδο που το περιβάλλει καθώς και ορισμένες οικονομικές ενισχύσεις ή χορηγίες προς τη κοινότητα
, την ενορία και τα σωματεία του Ψυχρού.
Α) Το γήπεδο της Σχολής: Όπως είδαμε στο σχετικό κεφάλαιο ο Εμμ. Γαλανάκης μετέβη στη Κρήτη
το καλοκαίρι του 1887 για να αρχίσει την ανέγερση
του κτιρίου της Σχολής.
Πράγματι το έτος εκείνο προέβη στην αποπεράτωση
της Δυτικής αίθουσας του Παπαδακείου Σχολείου, το
οπόίο προβλεπόταν να ενταχθεί στο οικοδομικό συγκρότημα του Καμπανείου Τεχνικού Σχολείου, ενώ
παράλληλα άρχισε τις προπαρασκευαστικές εργασίες
για την ανέγερση του υπολοίπου κτιρίου ( εξαγωγή
και μεταφορά πέτρας και πελεκιών, Παρασκευή και
σβήσιμο ασβέστη, μεταφορά άμμου κ.α.).
Για το οικόπεδο του Σχολείου γράφει στην από 1010-1887 έκθεση του προς τους συνεκτελεστάς: «…. Ο
χώρος όστις απαιτείται δια τας μελλούσας ιδίως ανάγκας του Καμπανείου, εκτάσεως εν όλω περί τα 10.000
τ.μ. μετά του από μακρού χρόνου παραχωρηθέντος δια
την παρακείμενην τω Σχολείω Εκκλησίαν και δια το
ίδιον το Σχολείον, οριοθετούμενον υπό οδών , δεν
ηγοράσθη, επειδή οι κατέχοντες αυτόν απαιτούσιν ως
αποζημίωσιν το υπερβολικόν κατ’εμέ ποσόν πλέον
των γροσίων 10.000, ήτοι υπέρ τας 2.000 φράγκα .».
Το επόμενο έτος 1888 ο Γαλανάκης μετέβη και πάλι
στο Λασίθι για να συνεχίσει τις εργασίες ανέγερσης
του κτηρίου και τότε αγόρασε και το οικόπεδο της Σχολής. Για την αγορά αυτή που αφορούσε όμως μικρότερη έκταση (5.311 τ.μ.) από εκείνη που είχε αρχικά
προβλέψει (10.000 τ.μ.) συντάχτηκε το υπ αριθ. 162/46-1888 Συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Τζερμιάδων
Γ. Κοζύρη, που μεταγράφηκε στις 8-6-1888 στα βιβλία
μεταγραφής του Υποθηκοφυλακείου Τζερμιάδων , τόμος ΖΔΨ ΑΡΙΘ. 268.
Μαζύ με την έκταση των 5.311 τ.μ. αγοράστηκε και
μια λωρίδα γης πλάτους 4 μέτρων, που περιέβαλε το
οικόπεδο και αφέθηκε σαν περιφερειακός δρόμος, για
την εξυπηρέτηση των κατοίκων, το δε οικόπεδο περιφράχτηκε με μαντρότοιχο ύψους 3 μέτρων.
Τα έτος 1938 ο τότε Διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Ψυχρού, βάσει του Ν. 5019/1931 «περί ιδρύσεως
Σχολικών Ταμείων και Εφορειών ( αρθρο 22, παράγρ 2) ζήτησε με αίτηση του την μεταγραφή επ ονόματι
του Σχολικού Ταμείου Ψυχρού εκτάσεως 3.000 τ.μ.
από το γήπεδο του Καμπανείου, επειδή δήθεν ανήκε
στο Σχολικό Ταμείο Ψυχρού. Η αίτηση αυτή μετεγράφη στον τόμο Α και με αύξοντα αριθμό 11793/611-1938, χωρίς ο υποθηκοφύλακας να ερευνήσει στα
βιβλία του, όπου υπήρχε βέβαια η από το 1888 μεταγραφή του συμβολαίου αγοράς από το Καμπάνειο (έκθεση πεπραγμένων Κων. Μανωλόπουλου 3-11-1969).
Κατά την διάρκεια της κατοχής οι Ιταλοί για να δι-
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
25
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
ευκολύνεται η πρόσβαση των οχημάτων τους προς την αυλή του Σχολείου, όπυ είχαν εγκατασταθεί ,διάνοιξαν αμαξιτό δρόμο και έτσι διχοτομήθηκε το γήπεδο. Αργότερα το
1961 ο δρόμος αυτός συνεχίστηκε
και έφθασε μέχρι το Τουριστικό Περίπτερο, ολοκληρώνοντας τη διχοτόμηση του γηπέδου. Σε διαμαρτυρία των εκτελεστών προς τη Νομαρχία Λασυθίου για τη διάνοιξη
του δρόμου μέσω του περιβόλου της
Σχολής, η απάντηση ήταν ότι η διάνοιξη έγινε από τα στρατεύματα κατοχής και οι υπηρεσίες της Νομαρχίας δεν έχουν καμιά ευθύνη.
Β) Το κτήριο της Σχολής: Σύμφωνα με τα σχέδια του μηχανικού Δέδε το κτήριο του Καμπανείου στο Ψυχρό θα απετελείτο από ένα διόροφο κτίσμα
σχήματος Π τοποθετημένο με
πρόσοψη (βραχεία πλευρά)
προς ανατολάς ενώ η μία από
τις δύο οριζόντιες πτέρυγες θα
ήταν το κτήριο του Παπαδακείου Σχολείου που είχε πρόσφατα αποπερατωθεί.
Η οικοδομή του πρώτου κτηρίου του Καμπανείου άρχισε το
καλοκαίρι του 1888 και διεκόπει το φθινόπωρο του ιδίου
έτους, όταν η οικοδομή είχε
φθάσει στο ύψος του πρώτου
ορόφου. Στη κατάσταση αυτή
έμεινε το κτήριο μέχρι τις αρχές
της δεκαετίας του 30, οπότε
συνεχίστηκε η ανοικοδόμηση
του.
Το σημερινό δεύτερο κτήριο
του Καμπανείου κτίστηκε πάνω
στα υπολείμματα του πρώτου
κτηρίου, σύμφωνα με μελέτη
και σχέδια του μηχανικού Βόνδα και είχε σχεδόν αποπερατωθεί τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Το αρχιτεκτονικό του κτηρίου υπέστη σοβαρές τροποποιήσεις και αλλοιώσεις από τις διάφορες επισκευές, που έγιναν κατά
καιρούς..
Το κτήριο, όπως παρουσιάζεται σήμερα έχει σχή26
μα κεφαλαίου Γ και συνδέεται με το κτήριο του Παπαδακείου Σχολείου με το
οποίο αποτελεί ενιαίο συγκρότημα σχήματος κεφαλαίου Π. Επειδή το οικόπεδο
στο οποίο έχει ανεγερθεί το
συγκρότημα του Καμπανείου
παρουσιάζει κλίση από Νότο
προς Βορρά, η βόρεια πτέρυγα βρίσκεται πιο χαμηλά
και προβλεπόταν διόροφη.
Το κτήριο του Καμπανείου
αποτελείται από
α) την β’ πτέρυγα που διαθέτει 4 μεγάλες αίθουσες
και στεγασμένη στοά κατά
μήκος της Β πλευράς.
Το ανατολικό τμήμα
της πτέρυγας αυτής είναι διόροφο, ενώ το
δυτικό παρέμεινε με
ένα όροφο.
β) Την ανατολική
πτέρυγα ( βραχεία
πλευρά του Π ), που είναι διόροφη σε όλο το
μήκος της και διαθέτει
4 μικρές ημιισόγειες
αίθουσες, ενώ στον
όροφο υπάρχουν 5 μεγαλύτερες.
Ο συνολικός όγκος
του κτηρίου του Καμπανείου είναι 3140
κυβ. μέτρα.
Το όραμα του ιδρυτή του Παπαδάκειου
Σχολείου να αποτελεί
τμήμα του κτηριακού
συγκροτήματος του
Καμπανείου πραγματοποιήθηκε μετά
την κατάργηση του
Δημοτικού Σχολείου
Ψυχρού το 1983, που
στεγαζότανε σ αυτό,
αποτελούμενο από 3
μεγάλες αίθουσες και
ένα μικρό γραφείο.
Γ) Χορηγίες από την περιουσία
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
του Καμπανείου.
- Το 1903 άρχισε η
ανέγερση του νέου Ι.
Ναού των Τριών Ιεραρχών Ψυχρού, ύστερα από τη κατεδάφιση
του παλαιού, έργο μεγάλο και πολυδάπανο
για το μικρό και φτωχό
χωριό της εποχής εκείνης. Για την εκτέλεση
του έργου αυτού το Καμπάνειο διέθεσε τα εργαλεία που είχε για την
εξώρυξη και μεταφορά
Η βορεινή άποψη του κτηρίου στο Ψυχρό
μετά την πρόσφατη ανακαίνιση
- Το 1931, ύστερα από
αίτημα της Σχολικής και
Ενοριακής Επιτροπής,
παραχωρήθηκε μια ποσότητα ξυλείας και άλλων υλικών για την επισκευή του Σχολείου και
της Εκκλησίας του χωριού.
- Το έτος 1937 με πρωτοβουλία του Ομίλου των
Φιλων της Προόδου Ψυχρού άρχισε η ανέγερση
του Μνημείου των Πεσόντων στους πολέμους
Ιδιόκτητοι χώροι στάθμευσης του Ιδρύματος
των οικοδομικών υλικαι των Εθνικλων Ευερκών. Ιστορικά έχουν
γετών, που κατάγονται
μείνει τα δύο κάρα του
από το Ψυχρό. Το ΚαΚαμπανείου, ένα δίμπάνειο ενίσχυσε οικοτροχο και ένα τετράνομικά την ανέγερση του
τροχο, με τα οπία μεΜνημείου με 5.000 δραχταφέρθηκαν τα πελέμές.
κια από τα Χαβούδια.
- Τη δεκαετία του 40
Διέθεσε επίσης αρκετά
έγινε η πλακόστρωση του
οικοδομικά υλικά ( πέδαπέδου της εκκλησίας
τρες, πελέκια κ.λ.π.)
των Τριών Ιεραρχών με
από αυτά που προορίπλακάκια που παρεχώζονταν για την ανέγερρησε το Καμπάνειο στην
ση του Σχολείου.
Ενοριακή Επιτροπή.
- Το 1927, ύστερα
- Το 1956 κατασκευάΗ Ανατολική άποψη
από σχετικό αίτημα,
στηκε το πρώτο δίκτυο
παραχωρήθηκε στο σωύδρευσης του Ψυχρού,
ματείο «Όμιλος Φίλων Προόδου Ψυχρού» ένα τμήέργο που ενισχύθηκε από το Καμπάνειο με 20.000
μα του γηπέδου της Σχολής για να ιδρυθεί Γυμναδραχμές, η δε συλλεκτήρια δεξαμενή κατασκευάστηκε
στήριο των μελών του.
σε ένα τμήμα του γηπέδου της Σχολής.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
27
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΑΝΕΙΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ
1) 1875: Βάσει της Δηλώσεως κληρονομίας που υπέβαλαν οι εκτελεστές στην Οικονομική Εφορία Αττικοβοιωτίας την 27η Ιουνίου 1875 η περιουσία του Καμπανείου εκτιμήθηκε σε 304.668 δρχ, εκτός της αξίας
των δύο οικιών της Αλεξανδρείας και τα ελαιόφυτα της Ιεραπέτρας, τα οποία δεν εδηλώθησαν επειδή
ευρίσκοντο σε ξένη επικράτεια.
2) 1879: Απογραφή της περιουσίας που είχε εκκαθαρισθεί μετά τον θάνατο του Α.Φ.Παπαδάκη.
α) οφειλή Εθνικού Πανεπιστημίου, ως κληρονόμου του Α.Φ.Παπαδακη ………............. 169.004,6
β) Αξία 10 μετοχών Εθνικής Τραπέζης ………………………………………….........................… 33.800,0
γ) Αξία 11 ομολόγων εντόκου καταθέσεως στην Πιστωτική Τράπεζα ……………………... 60.000,0
δ) Αξία μιας μετοχής σιδηροδρόμου Ρωμυλίας ……………………………………..............................47,9
ε) Διάφορα κοσμήματα και σκεύη …………................................................................................5.270,0
Άθροισμα ……………………………...…268.122,5
Στην περιουσία Καμπάνη ανήκαν επίσης τα κάτωθι περιουσιακά στοιχεία , που δεν είχαν ακόμη
εκκαθαρισθεί:
α) Γραμμάτιο Μαλαγαρδή για εικοσόφραγκα ………………………………………………....................20
β)
»
Ι. Παπαδοπούλου
»..……………………………………………………........................35
γ)
»
Ι. Μοδινού για πεντόφραγκα ……………………………………………..........................100
δ)
»
Ισμαήλ Φερίκ Πασά .για λίρες …………………………………………………...............2300
ε) Δύο οικίες στην Αλεξάνδρεια και
στ) Ένα ελαιόφυτο στην Ιεράπετρα.
3) 1919: Συνοπτική κατάσταση που υπέβαλε ο Γαλανάκης στο Υπουργείο Γεωργίας την 31.12.1919:
Α’ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΝ
- Λογαριασμός Εθνικού Πανεπιστημίου …………………………………………………....................120.000
(εν κατασχέσει υπό Α.Ι.Καμπάνη)
- Λογαριασμός Εθνικής Τραπέζης
Αξία μετοχών …………………………………………………................................76.000
» μερισμάτων …………………………………………………….......................47.945
- Ακίνητα
76 ελαιόδενδρα στην Ιεράπετρα
Οικόπεδο οικίας Αλεξανδρείας
Β’ ΠΑΘΗΤΙΚΟΝ
- Τα κληροδοτήματα
- Τα μηνιαία τροφεία 18 ετών του κληροδόχου Α.Ι.Καμπάνη
- Ένα μικρό μέρος από το κληροδότημα Α. Ι. Καμπάνη ύψους περίπου 25.000 δρχ.
- Η ίδρυση Τεχνικού Σχολείου μη περατωθείσα εισέτι ένεκα ανωτέρας βίας.
- Κατασχέσεις δικαστικαί και διαχειριστικαί.
«Σχεδόν εικοσαετείς δαπάναι και ζημίαι επληρώθησαν όλαι με μέρος του Κεφαλαίου εκ 50.000
δρχ και με τους εισπραχθέντας μέχρι τέλους του 1893 τόκους, υπολείπονται δε μόνον δραχμαί 48.950 του
κληροδοτήματος του κληροδόχου Αντωνίου, μετά την οριστικήν απόφασιν του Εφετείου Ναυπλίου. Και
αι τελευταίαι εικοσιτετραετείς εκρεμοδικίαι κατά του κληροδόχου δαπάναι μη υπερβαίνουσαι το ποσόν
των 4.000 δρχ. Πάντα ταύτα αναβιβάζουσι την περιουσίαν εις εν εκατομύριον και πλέον.»
28
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Μέρος Β’
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
4) 1924 : Απογραφή της περιουσίας μετά τον θάνατον του Εμμ. Γαλανάκη.
Α’ Περιουσία Καμπάνη:
α) Κινητά (οικοδομικά υλικά στο ψυχρό σύμφωνα με την απογραφή του συμβολαιογράφου Τζρμιάδων
Ε. Παπαδάκη …………………………………………………………………………………....................111.700
β) Αξία κτηρίου του Σχολείου ………………………………………………………..................600.000
γ) » 10 μετοχών Εθνικής Τραπέζης ……………………………………………..................60.000
δ) Οφειλή Εθνικού Πανεπιστημίου …………………………………………………............156.147,50
ε) Ελαιόφυτον Ιεραπέτρας ………………………………………………….................................25.000
—————————————————————————
Σύνολον ………………… 1.492.847,50
Β’ Περιουσία Γαλανάκη
α) Μετρητά ………………………………………………………………………….............................10.030
β) Διάφορα κινητά ………………………………………………………........................................16.250
γ) Ακίνητα
- Οικία οδού Κλεισόβης 3 ………………………………………………… 200.000
- Οικία οδού Ζήνωνος 33 …………………………………………………. 200.000
- 1/7 Πατρικής περιουσίας Ψυχρού ……………………………………….100.000
- Ακλινητα εις Σκίλλους …………………………………………………….....50.000
δ) 40 ομολογίες Α’Αναγκαστικού δανείου ……………….………………………………...4.000
——————-———————————————————
Σύνολον ……………… 580.280
Ανακεφαλαίωση:
Περιουσία Καμπάνη ………………………. 1.492.847,50
»
Γαλανάκη ……………………………….580.280
——————-———————————————————
Γενικόν Σύνολον …… 2.073.127,50
5) 1941: «Πρωτόκολον παραδόσεως και παραλαβής μεταξύ της νέας Επιτροπής και των απερχομένων
εκτελεστών ( Σεπτέμβριος 1941)
Α’ Ακίνητα:
α) Το κτίριο της Σχολής στο Ψυχρό με το περιβάλλον γήπεδο
β) Οικία της οδού Ζήνωνος 33
γ) » της οδού Κλεισόβης 3
δ) Ελαιόφυτο Καμπάνη στην Ιεράπετρα για το οπίο έχει εγερθεί αγωγή διεκδίκησης.
Β) Κινητά :
α) Μετοχές :
- 10 μετοχές της Εθνικής Τραπέζης
- 15 μετοχές της Τραπέζης Ελλάδος
- 30 μετοχές της Εθνικής Κτηματικής Τραπέζης
β) Ομολογίες :
- 40 Ομολογίες του Α’ Αναγκαστικού Δανείου (προερχόμενες από την κληρονομία Γαλανάκη)
- 125 Ομολογίες του Β’Αναγκαστικού Δανείου ( όταν αποφασίστηκε η έκδοση του Δανείου αυτού
το 1926, βρέθηκαν στο Ταμείο του Ιδρύματος μετρητά 10.030 δρχ, τα αποκόμματα των οποίων κατατέθηκαν στην Τράπεζα και παρελήφθησαν οι 125 Ομολογίες)
γ) Οφειλή του Εθνικού Πανεπιστημίου :
- 840 Ομολογίες επιτάξεως του Εθνικού δανείου 6% 1917.
- Έντοκος λογαριασμός εκ των τόκων του Δανείου …………………………….. 200.000
δ) Μετρητά :
- Καταθέσεις όψεως.................................……………………………………………. 178.235
»
προθεσμίας ……………………………………………………................425.906
——————————————-———————————Σύνολον καταθέσεων Ε.Τ.Ε. … 604.141
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
29
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
6) 1967 : Ισολογισμός 31-12-1967:
Μετρητά ………………………………………………………………………….........................................584
Τίτλοι …………………………………………………………………………................................................22
Έπιπλα – σκεύη …………………………………………………………………...................................14,20
Ακίνητα ……………………………………………………………………….......................................700.000
Καμπάνειο Τεχνικό Σχολείο ……………………………………………………......................901.475,10
Καταθέσεις όψεως Ε.Τ.Ε. ………………………………………………………...........................182.818
Αξία τίτλων (Μετοχές) ………………………………………………………................................477.400
Καταθέσεις προθεσμίας Ε.Τ.Ε .……………………………………………….........................63.029
Νομαρχία Λασιθίου (Για την επισκευή του κτιρίου και απόδοση λογαριασμου)........190.000
—————————————————————-———————Σύνολον …………………….. 2.515.342,30
7) 1980 : Ισολογισμός 31-12-1980
Ακίνητα
α) Οικία οδού Ζήνωνος 33 ………………………………………………………..….....1.464.000
β) Οικόπεδο Κλεισόβης 3 …………………………………………………………….....1.579.146
γ) Καμπάνειο Τεχνικό Σχολείο……………………………………………………..1.502.579.90
Χρεόγραφα :
- Ομολογίες
Δανείου ενοποιήσεως 2,5% 1962 ………………………...............22
- 427 Μετοχές ΕΤΕ Χ 12.500 ……………………………………..…………….….. 5.337.500
- 90 »
Τραπ.. Ελλάδος. Χ 20700 ........……………………………….....1.863.000
- 150 »
ΕΚΤΕ Χ 1240 …………………………………………………….........186.000
- Καταθέσεις προθεσμίας ………………………………………………………….........861.722
- Έπιπλα – Σκεύη …………………………………………………………………….........7.206,20
- Καταθέσεις όψεως ………………………………………………………………….....641.896,50
- Μετρητά ……………………………………………………………………………..............235.708
- Νομαρχία Λασιθίου …………………………………………………………………........172.650
- Προκαταβολές επί αποδόσει ………………………………………………………..........10.000
- Χρεώστες ……………………………………………………………………………................47.000
——————-——————————————Σύνολον ………............…… 13.908.430,60
Γενική άποψη του κτηρίου με τον εσωτερικό προαύλιο χώρο - Δεξιά το «Παπαδάκειο Σχολείο»
30
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
Μέρος Β’
Δ) ΤΟ ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΣΗΜΕΡΑ
(Συμπληρωματικό κεφάλαιο από τον πρόεδρο της Δ.Ε. Αντώνη Τζομπανάκη)
Τον Νοέμβριο του 2005, ύστερα από εισήγηση του
Δήμου Οροπεδίου Λασιθίου, διορίσθηκε νέα Δ.Ε. από
τους: Ιατρό Αντώνιο Τζομπανάκη, Πρόεδρό, Ιατρό
Ιωάννη Πιταροκοίλη Γραμματέα και Ηλεκτρολόγο
Μηχανικό Σοφοκλή Πιταροκοίλη Ταμία. Επειδή η
προηγούμενη Δ.Ε. δεν έδειξε προθυμία συνεργασίας,
αλλά μάλλον κωλυσιεργούσε να παραδώσει την διοίκηση του Ιδρύματος, αναγκάστηκε η νέα Δ.Ε. να κοινοποιήσει εξώδικο πρόσκληση, αποτέλεσμα της οποίας ήταν να παραδώσει μεν μετά 6 μήνες το παλαιό αρχείο μέχρι το 1980, δεν παρέδωσε όμως κανένα στοιχείο ως προς την διαχείριση κατά την διάρκεια της θητείας της. Ο εκ των μελών Ιωάννης Πιταροκοίλης, μη
επιθυμώντας να εμπλακεί δικαστικά παραιτήθηκε τον
Ιούνιο του 2006 και στη θέση του διορίστηκε ο Δικηγόρος Δημήτριος Πλευράκης, του οποίου ο διορι-
σμός εδημοσιεύθη στην Εφηερίδα της Κυβέρνησης τον
Ιανουάριο του 2007 και ουσιαστικά η νέα Δ.Ε. συγκροτήθηκε σε σώμα και άρχισε το έργο της τον Φεβρουάριο του 2007. Επειδή η προηγούμενη Δ.Ε.
εξακολουθούσε να κωφεύει στα αιτήματα μας, αναγκαστήκαμε, κατόπιν υποδείξεως της Διεύθυνσης
Εθνικών Κληροδοτημάτων να προβούμε στη κατασκευή νέας σφραγίδας και αρχίσαμε την αναζήτηση
και την καταγραφή των περιουσιακών στοιχείων
του Ιδρύματος, τα αποτελέσματα της οποίας υπεβλήθησαν προς το ΥΟιΟι την 16-5-2007 υπό τη μορφή οικονομικής έκθεσης, με την επιφύλαξη, αν ευρεθούν και άλλα στοιχεία, αυτά να υποβληθούν εκ των
υστέρων. Η έκθεση των «ανευρεθέντων» αυτών περιουσιακών στοιχείων του Ιδρύματος έχει ως ακολούθως:
Α) ΑΚΙΝΗΤΑ
1. Κλεσόβης 3, Αθήνα, οικόπεδο 133 τ.μ. αντικειμενική αξία (12/2006) ............................144.318,30Ε
2. Ζήνωνος 33, Αθήνα, ετοιμόρροπη ερειπωμένη οικία 76 τ.μ.
3.
»
»
οικόπεδο 183 τ.μ.
» ...................................30.410,64Ε
» .......................................32.160,41Ε
4. Ψυχρό Λασιθίου κτίριο (ισόγει 498,25 τ.μ & όροφος 250,90 τ.μ).».................................140.288,83Ε
5.
»
»
οικόπεδο 5.680,00 τ.μ. ……………………… » ………… .............................217.157,76Ε
Β) ΜΕΤΡΗΤΑ
1. Εθνική Τράπεζα Ελλάδος :
α) Λογαριασμός όψεως 040/611200 – 53..........................................................................479.138,97Ε
β)
»
τρεχούμενος 040/486295-31 ........................................................................19.463,42Ε
Γ) ΜΕΤΟΧΕΣ
1. Εθνικής Τραπέζης: Αριθμός μετοχών 26.913 (τρέχουσα αξία άνω των ....................1.138.514,31Ε
2. Τραπέζης Ελλάδος: Αριθμός μετοχών 2.805 ...................»..............................................261.974,28Ε
Σημείωση: Οι μετοχές της Τραπέζης Ελλάδος επειδή δεν είχαν αποϋλοποιηθεί, εκποιήθηκαν μέσω του
Χρηματιστηρίου Αθηνών και την 23-7-2007 το ποσόν της εκποίησης κατατέθηκε στον λογαριασμό όψεως
της Ε.Τ.Ε και έτσι το ποσό αυτό ανήλθε σε...........................................................................741.113,25Ε.
Υπήρχαν επίσης ανείσπρακτα μικροποσά 36.51Ε και 243.58Ε από παλαιότερες εκποιήσεις.
Από το 2007 μέχρι σήμερα το ποσό αυτό χρησιμοποιήθηκε τόσο για την αγορά νέων μετοχών της
Ε.Τ.Ε. (αξίας άνω των 60.000Ε), ανεβάζοντας τον
αριθμό τους σε 40.000, όσο κυρίως για την αξιοποίηση και αναβάθμιση των περιουσιακών στοιχείων του
Ιδρύματος, όπως περιγράφομε στη συνέχεια
1) Πραγματοποιήθηκε η ανοικοδόμηση στο οικόπεδο στη οδό Κλεισόβης 3, το οποίο είχε παραμείνει αναξιοποίητο από την δεκαετία του 70, αυτοτελούς
5/ορόφου κτηρίου επιφανείας 459,58 τ.μ( εγκεκριμένου προϋπολογισμού από το συναρμόδιο Υπουρ-
γείο Παιδείας άνω των 600.000,0Ε και τελικού κόστους
κατασκευής πολύ χαμηλότερου με εξοικονόμηση για
το Ίδρυμα ποσού άνω των 100.000,00Ε). Το κτίριο
αυτό σήμερα έχει ενοικιαστεί για 12 χρόνια στο ΙΤΕ
(και συγκεκριμένα στις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις
Κρήτης) έναντι μηνιαίου μισθώματος 3.500,00Ε, αποτελώντας έτσι την κυριότερη εισοδηματική πηγή του
Ιδρύματος, μετά τη μεγάλη υποτίμηση – κυριολεκτικά κατάρρευση – και μηδενική απόδοση των Τραπεζικών μετοχών
2)Έγιναν εκτεταμένες παρεμβάσεις και εκτέλεση
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
31
ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ
απαραιτήτων εργασιών
συντήρησης και τροποποίησης των κτιριακών
εγκαταστάσεων στο Ψυχρό, όπως επίσης και η
οριοθέτηση του οικοπέδου με πέτρινα τοιχεία
συνολικού κόστους του
συνόλου των εργασιών
άνω των 200.000,00Ε.
Μετά το πέρας των εργασιών αυτών έγινε νέα
καταμέτρηση και λεπτομερής αποτύπωση
τόσον του κτιρίου, όσο
και του οικοπέδου, διότι οι προϋπάρχουσες παλαιές καταμετρήσεις και
πρόχειρες ήσαν και
ανακριβείς αποδείχτηκαν.
3) Κατεδαφίστηκε η
ερειπωμένη οικία στην
οδό Ζήνωνος 33 και ήδη
έχομε προσφύγει στο
Εφετείο Αθηνών - καθ
υπόδειξη της Διεύθυνσης Εθνικών Κληροδοτημάτων - για την ανανέωση
απόφασης του Πολυμελούς
Πρωτοδικείου Αθηνών του
έτους 1971, για την ανοικοδόμηση του με τη μέθοδο της αντιπαροχής, μέχρι
δε την οριστική λύση, αναζητούμε τρόπο προσωρινής αξιοποίησης του.
4) Με την ίδια προσφυγή
Μέρος Β’
Το νεόδμητο (2011) 5/όροφο κτήριο
στην οδό Κλεισόβης 3
Το οικόπεδο στην οδό Ζηνωνος 33
στο Εφετείο, έχομε ζητήσει τροποποίηση του
καταστατικού υπό την
μορφή κυρίως διεύρυνσης των σκοπών
του, δεδομένου ότι με
την σημερινή του μορφή υπάρχει ο καταστατικός περιορισμός
της λειτουργία μόνο
Τεχνικού Σχολείου,
πράγμα που με τις σημερινές συνθήκες είναι πρακτικά αδύνατον να πραγματοποιηθεί. Πιστεύομε ότι μετά
την έγκριση της τροποποίησης αυτής, θα
ανοίξει ο δρόμος για
νέες πιο ρεαλιστικές
και χρήσιμες δραστηριότητες, όπως επίσης
και η συνεργασία με
άλλους φορείς, συγκεκριμένα δε νέους ορίζοντες ανοίγει η πρόταση του Δήμου για
την μακροχρόνια παραχώρηση των κτιριακών εγκαταστάσεων για τη δημιουργία διαδραστικών πολυμέσων και άλλων χρήσιμων
δραστηριοτήτων.Ο τελευταίος Απολογισμός – Ισολογισμός, όπως υποβλήθηκε την 31-12-2011 έχει συνοπτικά ως εξής :
(περιμένει την αξιοποίησή του)
Α) ΑΚΙΝΗΤΑ
α) Κλεισόβης 3 (αντικειμενική αξία)........................................................................................972.441,64Ε
β) Ζήνωνος 33
»
...........................................................................................71.180,05Ε
γ) Ψυχρού Λασιθίου »
.........................................................................................475.706,32Ε
Β) ΜΕΤΟΧΕΣ
Εθνικής Τραπέζης: Αριθμός Μετοχών 40.000 αξίας ..................................................................64.800,00Ε
Γ) ΜΕΤΡΗΤΑ
1) Έσοδα 2011 (συμπεριλαμβάνονται και προϋπάρχοντα κεφάλαια) .....................................147.087,13Ε
2) Έξοδα 2011.................................................................................................................................105.163,52Ε
———————————————————————————————————
Υπόλοιπο χρήσης 2011 ......................................................................................................................41.923,61Ε
32
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Η ΑΡΠΑΓΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
(Η ομιλία του Παύλου Ν. Τζερμιά στα «ΔΙΚΤΑΙΑ» 2012)
Η σημερινή μου ομιλία έχει
Η «αρπαγή της Ευρώπης»
μεγάλη προϊστορία και μικρή
είχε και έχει εντυπωσιακή απήιστορία γένεσης. Αρχίζω από τη
χηση στον τομέα των τεχνών
δεύτερη.
και των ιδεών. Όμως αποτέΠριν από εφτά χρόνια κλήλεσε και αποτελεί αντικείμενο
θηκα να μιλήσω στο Στραεν πολλοίς διαφορετικών ερσβούργο στις 25 Οκτωβρίου
μηνειών ή «ερμηνειών». Για
2005 με θέμα « Η αρπαγή της
πολλούς συμβολίζει τη γένεση
Ευρώπης από τον Δία». Η διάτου Ευρωπαϊκού πολιτισμού.
λεξη έγινε στο πλαίσιο μιας ευΜια ελβετική εφημερίδα που
ρύτερης πολιτισμικής εκδήλωσης
παρουσίασε το βιβλίο του Silvio
με την ευκαιρία της τοποθέτησης
Vietta για την ιστορία του ευστην είσοδο του Ευρωπαϊκού
ρωπαϊκού πολιτισμού θύμισε ειΚοινοβουλίου του εντυπωσιακού
κονογραφικά και τον μύθο.
αγάλματος «Η αρπαγή της ΕυΩστόσο άλλοι (Κωνσταντίνος
ρώπης», έργο των αδελφών ΝίΛυμπερόπουλος) βλέποντας
κου και Παντελή Σωτηριάδη,
την Ευρώπη στη σκιά της Πλαπου γεννήθηκαν στον Άγιο Νινητικής Αυτοκρατορίας φαίκόλαο.
νεται να φοβούνται, πως η αρΠήγα στο Στρασβούργο κου- Ο Δήμαρχος Γιώργος Μηλιαράς και ο πρό- παγή θα μπορούσε να πάρει
βαλώντας πολλές μνήμες. Κι αυ- εδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Ψυχρού στην εποχή της διαβόητης πατές οι μνήμες σφράγισαν την
γκοσμιοποίησης μια άλλη διάΠερικλής Πιτταροκοίλης προσφωνούν
ομιλία μου. Εδώ έγκειται αυτό και καλωσορίζουν τον Παύλο Τζερμιά στο σταση. Κι αλήθεια: Τι είναι Ευπου εννοώ όταν μιλώ για τη μερώπη; Που αρχίζει και που τεΨυχρό
γάλη προϊστορία της σημερινής
λειώνει γεωγραφικά, ιστορικά,
ομιλίας. Οι δεσμοί μου με την
πολιτισμικά;
Κρήτη έχουν τη διάρκεια μιας ολόκληρης ζωής. Δεν
Όποιος διαβάζει κείμενα μου θα διαπιστώσει πως
γεννήθηκα στη μεγαλόνησο. Ούτε – αν εξαιρέσω κά- ακριβώς επειδή εκτιμώ πάρα πολύ τον ευρωπαϊκό ποποιες καλοκαιρινές διακοπές στα παιδικά μου χρόνια λιτισμό, που στηρίζεται εν πολλοίς στην ελληνική πα– έζησα εδώ. Μα είμαι «δεμένος» με τη Κρήτη και λόγω ράδοση, αντιμετωπίζω με κριτική διάθεση τον ευρωκαταγωγής και λόγω παιδείας. Κρητικοί οι αείμνηστοι κεντρισμό. Όχι τόσο, γιατί αυτός παραπαίει συχνά
γονείς μου. Και στη Κρήτη αναφέρεται όχι μικρό μέ- μέσα στις αντιφάσεις ανάμεσα στη γεωγραφική, στην
ρος της Πανεπιστημιακής και συγγραφικής δουλειάς ιστορική και στην πολιτισμική οριοθέτηση της Ευρώμου. Ύστερα από την ομιλία μου διάφοροι παρόντες, πης ή μάλλον ανάμεσα στις διάφορες και διαφορετιανάμεσα τους κι ο Δήμαρχος Οροπεδίου Λασιθίου κές οριοθετήσεις. Όχι τόσο, γιατί οι αντιφάσεις τούΓιώργος Μηλιαράς, με χαρακτήρισαν «πνευματικό τες σφραγίζουν κατά καιρούς και τη πολιτική ή τις ποπρεσβευτή της Ελλάδας και της Κρήτης στον γερμα- λιτικές της ταλαίπωρης Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μα προνόφωνο κόσμο». Πρεσβευτής της Κρήτης ιδιόμορφος παντός, γιατί ο ευρωκεντρισμός αντιβαίνει εξ ορισμού
βέβαια και γι αυτό κι οι διαλογισμοί μου γύρω από τη στην ίδια την πεμπτουσία του καλώς εννοούμενου ευμυθολογία της αρπαγής της Ευρώπης από τον Δία ρωπαϊκού πολιτισμού, που δεν μπορεί και δεν πρέπει
έχουν την ιδιομορφία τους. Κι αυτή είναι κρητική και να είναι παρά σκέτος ανθρωπισμός. Κι αυτό φυσικά
κριτική συνάμα. Σκοπός της διάλεξης μου στο Στρα- ισχύει ακόμη περισσότερο για τον ελληνικό πολιτισμό,
σβούργο ήταν να περιγράψω κάπως την εκπληκτική που αποτελεί – το ξαναλέω - θεμελιακή συνιστώσα του
απήχηση του μύθου και συγχρόνως να εκφράσω με ευρωπαϊκού. Δεν παραβλέπω το γεγονός, πως η ελθέρμη και αυτοβιογραφική νοσταλγία την αγάπη μου ληνική ιστορία είχε και άφθονες σκοτεινές πλευρές.
για τη Κρήτη αποστασιοποιούμενος ταυτόχρονα με χι- Μα από την άλλη στην Ελλάδα γεννήθηκε εκείνος ο
ούμορ και αυτοειρωνεία από τοπικιστικές, εθνικές ή ανθρωποκεντρισμός, που θα έπρεπε να αποτελέσει το
και ευρωκεντρικές μυθοποιήσεις του μύθου.
θεμέλιο μιας ανθρωπινής πανανθρώπινης κοινωνίας.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
33
Είναι το ζητούμενο, όσο κι αν φαίνεται - ιδίως στα μάτια των θιασωτών ενός οικονομισμού υπηρετούντος
τους ισχυρούς και τους «ηγεμόνες» - «ουτοπία». Σε μια
διάλεξη μου στο Ηράκλειο τον Νοέμβριο του 2003 με
θέμα «Η οικουμενική πολιτισμική προσφορά της
Κρήτης», αυτήν ακριβώς την οικουμενική και όχι ευρωκεντρική έννοια τόνισα. Στο κάτω - κάτω στη Φοινίκη, λέει ο Ησίοδος, άρπαξε την Ευρώπη ο Δίας και
την πήγε στην Κρήτη. Και, για να έλθω στη πραγματική ιστορία, π.χ. την ελληνιστική εποχή η διάδοση του
ελληνικού πολιτισμού κάθε άλλο παρά ευρωκεντρική
υπήρξε.
Στο έργο του «Αναφορά στο Γκρέκο», ο Νίκος Καζαντζάκης γράφει: «Η Κρήτη στάθηκε το πρώτο γιοφύρι ανάμεσα Ευρώπης, Ασίας κι Αφρικής. Η Κρήτη
φωτίστηκε πρώτη σε όλη τη κατασκότεινη τότε Ευρώπη». Οι ειδήμονες, ιδιαίτερα οι Έλληνες επιστήμονες, που ανατρέχουν με προφανή περηφάνια στην
«γέννηση της Ευρώπης στην Κρήτη», φαίνεται να δίδουν δίκιο στον Καζαντζάκη. Μα πριν από την επιστήμη είχε μιλήσει η μυθολογία για την αγαπημένη του
Δία, τη μεταμόρφωση του σε ταύρο, την απαγωγή (την
αρπαγή) της όμορφης κόρης και τη μεταφορά της στη
Μεγαλόνησο. Ο μύθος τούτος συνέπαιρνε τη φαντασία των αρχαίων Ελλήνων. Το δείχνει η σχετική παράδοση, όπως π.χ. την αναλύει ο Karl Kerengi στο βιβλίο του για τη μυθολογία των Ελλήνων. Ο Ζεύς (ο
Δίας) γράφει ο Kerengi, είδε την Ευρώπη να μαζεύει λουλούδια. Την πλησίασε με τη μορφή του ταύρου
και την απήγαγε. Κι ο καλός γνώστης της αρχαιοελληνικής μυθολογίας προσθέτει, πως ο ταύρος ασφαλώς δεν ήταν ένας συνηθισμένο ζώο. Σ΄ ένα αρχαίο
βάζο εικονίζεται να έχει τρία διαφορετικά χρώματα.
Η παράδοση της αρπαγής της Ευρώπης δεν βρήκε απήχηση μόνο στην αρχαία τέχνη. Βρήκε και βρίσκει απήχηση και σε νεότερες εποχές. Θυμίζω το δημιούργημα του Tiziano. Και επίσης το γλυπτό, που από
τον2005 κοσμεί το Στρασβούργο. Πίσω από τη παράδοση αυτή κρύβεται, όπως συμβαίνει συχνά , ένα κομμάτι της αλήθειας. Όχι βέβαια με την έννοια της πραγματικής ύπαρξης του Δία, μα με την έννοια του συνειδησιακού κόσμου των αρχαίων Ελλήνων. Και γι αυτούς η Κρήτη υπήρξε προφανώς κάτι το ξέχωρο.
Κάτι το συναρπαστικό. Δεν είναι τυχαίο, πως ο μύθος
της αρπαγής της Ευρώπης τραβάει την προσοχή του
κοινού και σήμερα. Ελκύει το ενδιαφέρον, όταν ο αφηγητής σπάζοντας τα σχολαστικά φιλολογικά δεσμά καταφέρνει να κάνει το αρχαίο προσιτό στους σύγχρονους ανθρώπους. « Πως άρχισε η ιστορία με την Ευρώπη» έγραφε το Φεβρουάριο του 1997 στη NΖΖ,. της
οποίας συνεργάτης υπήρξα επί τριάντα περίπου χρόνια, ο κλασσικός φιλόλογος Klauw Βartelς. Και σκιαγραφούσε με τον τρισχαριτωμένο τρόπο του το μύθο
34
της αρπαγής της Ευρώπης. Η μεταφορά της αγαπημένης του Δία στη Μεγαλόνησο ενέχει κάποιον ας πούμε συμβολισμό. Μακριά από μένα ο ισχυρισμός πως
η Κρήτη υπήρξε η μοναδική γενέτειρα του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Άλλωστε: Που αρχίζει και που τελειώνει, ό,τι αποκαλούμε Ευρώπη; Δεν μίλησε τυχαία
ο Καζαντζάκης για γιοφύρι ανάμεσα Ευρώπης, Ασίας
και Αφρικής. Από την άλλη μεριά: Ποιος θα αρνηθεί
πως στην Κρήτη γεννήθηκε, για να χρησιμοποιήσω και
πάλι τα λόγια του Καζαντζάκη, «ένας τόσο πολύχρωμος, πολύτροπος, όλος αρχοντιά και νεανική χαρά πολιτισμός»; O παραδοσιακός ουμανισμός είχε συνηθίσει
να στρέφει τα μάτια του στην Αθήνα του Winchelmann.
Αλλά ο Evans και οι άλλοι αρχαιολόγοι, που έκαναν
τις ανασκαφές στην Κρήτη, έβγαλαν στην επιφάνεια
έναν πολιτισμό σε μεγάλο βαθμό διαφορετικό. Κι οι
ξένοι «προσκυνητές της Ελλάδας» είδαν την Κνωσό ,
τη Φαιστό, τα Μάλια και τη Ζάκρο σαν κέντρα ενός
παλιού, μα και «πρωτόφαντου» μαζί πολιτισμού.
Τα κενά που υπάρχουν στις γνώσεις μας για τη Μινωική Κρήτη, είναι πολλά. Και ίσως ένα από τα αίτια
της γοητείας, που ασκεί πάνω μας το μακρινό κρητικό παρελθόν, πρέπει να αναζητηθεί ακριβώς στον παράγοντα αυτόν. Μας τραβά το μυστήριο, το άγνωστο,
το ανεξερεύνητο. Από την άλλη μεριά τα κενά, που είναι ιδιαίτερα αισθητά στο πεδίο της κοινωνικοπολιτικής
δομής της Μινωικής Κρήτης, διευκολύνουν την εξιδανίκευση του πολιτισμού. Η Μινωική Κρήτη εξακολουθεί να κρύβει πολλά μυστικά και μετά την αποκρυπτογράφηση της μυστηριώδους γραμμικής γραφής
Β από τον αρχιτέκτονα Michael Ventrois (1922-1956)
με συνεργασία τον ελληνιστή John Chadwik.Το εντυπωσιακό σ αυτή την υπόθεση ήταν, πως η γλώσσα των
πινακίδων, για τις οποίες επρόκειτο, αποκαλύφθηκε
να είναι Ελληνική. Ότι στη Μινωική Κρήτη μιλούσαν
Ελληνικά, δεν ήθελαν και δεν θέλουν να πιστέψουν
εκείνοι οι μελετητές της αρχαιότητας, που «ανατράφηκαν» στο κλίμα του κλασικισμού. Πέρα από τις διάφορες θέσεις και αντιθέσεις για τη γλώσσα και τη γραφή στη Μινωική Κρήτη οι δυσκολίες του κλασικισμού
με τον πολιτισμό της πηγάζουν (και) από την ουμανιστική εξιδανίκευση της αρχαιότητας ή, καλύτερα,
μόνο ορισμένης αρχαιότητας. Της αρχαιότητας του
απόλυτα ιδανικού Έλληνα , του προτύπου μιας τυποποιημένης παιδείας, του αρχαιοελληνικού λαού με τα
ξανθά μαλλιά. Στο πρότυπο τούτο «δεν χωρούν» οι φορείς του Μινωικού πολιτισμού, που ήταν ελαφρά μελαμψοί, μετρίου αναστήματος με σκούρα σγουρά
μαλλιά Οι κλασικιστές δίσταζαν και διστάζουν να συμπεριλάβουν και αυτούς τους «τόσο διαφορετικούς, ξένους προς το ελληνικό πρότυπο» κατοίκους της Μινωικής Κρήτης στην ελληνική ιστορία, γιατί τότε αυτή
θα έπρεπε ν αρχίζει περίπου μια χιλιετία νωρίτερα κι
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
αυτό δεν είναι συμβατό με το παραδοσιακό ουμανι- νείο ένα καπνοπωλείο. Δεν καπνίζω. Ούτε κάπνιζα
στικό κλισέ. Όμως ακριβώς γι αυτή την «προχρονο- τότε. Μα με τράβηξε το όνομα του καπνοπώλη: Κουρλόγηση» της αρχής της Ελληνικής ιστορίας κατά χίλια κουνάκης. Υπέθεσα, πως θα ήταν Κρητικός. Μπήκα
χρόνια σχεδόν είναι - με το δίκιο τους – περήφανοι μέσα και μίλησα μαζί του. Ήταν πραγματικά Κρητιμερικοί Έλληνες επιστήμονες. Ένας απ αυτούς, ο Δη- κός. Όμως Κρητικός, θα έλεγα, πολύ ελβετοποιημέμήτριος Π. Θεοχάρης, γράφει χαρακτηριστικά; «…Το νος. Λιγομίλητος κι αρκετά κουμπωμένος. Ας είναι. Πέελληνικό πνεύμα ασφαλώς δεν κατάγεται από τους ρασαν χρόνια. Το 1973 κυκλοφόρησε στην Ζυρίχη το
Βαρβάρους Ινδοευρωπαίους!... είναι ολοφάνερο, ότι βιβλίο «Der Kretec” («Ο Κρητικός») του Ελβετού συγχωρίς την ευεργετική πνοή του Μεσογειακού Πολιτι- γραφέα Rudolf Jakob Humm (1895-1977). Το 1973 κυσμού … χωρίς την ανάμειξη αντιθέτων στοιχείων και βερνούσε στην Ελλάδα ακόμη η Χούντα. Το καθεστώς
τάσεων στη χοάνη ενός ξεχωριστού περιβάλλοντος δεν ήταν δικτατορικό. Όταν διάβασα το βιβλίο του Humm,
θα είχε επιτευχθεί αυτό, που χαρακτηρίζουν «το ένοιωσα μεγάλη συγκίνηση. Πρώτα - πρώτα, γιατί ο
πρώτο ελληνικό θαύμα», ο Κρητομυκηναϊκός Πολιτι- συγγραφέας περιγράφει τη ζωή της οικογενείας
σμός». Πράγματι, αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στα Κουρκουνάκη, που αποκαλείται Καλιδρινάκη. Κι
ευρήματα του Σπυρίδωνος
ύστερα, γιατί το βιβλίο αναΜαρινάτου (1901-1974) στο
φέρεται και στη δικτατοΑκρωτήρι της Θήρας της
ρία των συνταγματαρχών,
οποίας κατά κάποιο τρόπο
που καταπολέμησα από τη
η Κρήτη υπήρξε ζωοδότρια
πρώτη μέρα, δηλαδή από τις
, για να διαπιστώνει, πόσο
21 Απριλίου 1967 (για το βιαπέχει ο εξιδανικευμένος
βλίο αυτό κάνω εκτενώς
«Ινδογερμανικός» ή «Ινδολόγο στο βιβλίο μου «Kreta
ευρωπαίος» Έλληνας από
von
Knossos
bis
το Μεσογειακό τύπο του
Kazantzakis» – Η Kρήτη
Μινωικού πολιτισμού. Ο
από τη Κνωσό ως τον ΚαWilhelin von Humboldt (κι
ζαντζάκη, που κυκλοφόρηΟι εκλεκτοί Λασιθιώτες πανεπιστημιακοί
όχι μόνο αυτός) έβλεπε
σε το 2003 στη Γερμανία)
Γ. Γραμματικάκης, Μ. Στρατάκης, Κ. Μαριδάκη
«τον Έλληνα» σαν κάτι το
Ο καπνοπώλης Καλιδρικαι Μ. Κασωτάκης
γενετικά, οργανικά δεδονάκης λοιπόν, όπως τον πεμένο. Έλεγε πως το γένος
ριγράφει ο Humm, ήταν
των Ελλήνων είναι διαμορφωμένο από ευγενέστερη παντρεμένος με Γερμανοελβετίδα. Τα παιδιά τους ήταν
και καθαρότερη ύλη. Και «φυσικά» σ αυτή την οπτι- λίγο πολύ ελβετοποιημένα. Ο ίδιος ο Καλιδρινάκης δεν
κή του έπαιζε το ρόλο της κι η πίστη του στην «ιδιαί- ήξερε σχεδόν τίποτε για τη σύγχρονη Κρήτη. Αλλά είχε
τερη συγγένεια» των Γερμανών με τους Έλληνες. Μια έναν απέραντο (πολύ ρομαντικό και εξιδανικευτικό,
πίστη, που την εποχή του ναζισμού οδήγησε στο ρα- βέβαια) θαυμασμό για την αρχαία Κρήτη. Μιλούσε στα
τσιστικό παροξυσμό. Έζησα μαθητής γυμνασίου στην παιδιά του συνεχώς για αυτή την αρχαία Κρήτη.
Αθήνα τη ναζιστική κατοχή. Ο Χίτλερ κι οι συνεργοί Άλλωστε έδωσε στο γιό του το όνομα Ιδομενεύς, δητης εγκληματικής θεωρίας του εμφανίζονταν σαν λαδή το όνομα του εγγονού του Μίνωα – ξέρετε, του
«Ελληνολάτρες». Με τον τρόπο τους, θαύμαζαν τους θρυλικού βασιλιά της Μινωικής Κρήτης, που το παλάτι
αρχαίους Έλληνες, τους οποίους θεωρούσαν Ινδο- του στη Κνωσό επισκέπτονται κάθε χρόνο τόσοι και
γερμανούς, δηλαδή προγόνους τους. Και καταπίεζαν τόσοι ξένοι τουρίστες. Μα έλα που το όνομα Ιδεμετον Ελληνικό λαό.
νεύς ήταν λιγουλάκι (λιγουλάκι πολύ) δσκολοπρόφερτο
Ωστόσο ας αφήσομε τους Ναζί κι ας επιστρέψομε για του Ελβετούς, οι οποίοι τον αποκαλούσαν Kobi,
στον Δία. Το γράμμα που έλαβα το 2005, για να μιλήσω υποκοριστικό του Jakob. Έτσι ο γιος Καλιδρινάκης
στο Στρασβούργο έγραφε κατά λέξη: «Μια συνδρο- ήταν ας πούμε δισυπόστατος. Και να ήταν μόνο αυτό;
μή σας με θέμα τον τόπο γέννησης του Δία και πιο συ- Ο νεαρός Καλιδρινάκης είχε μπουχτίσει από τις ιστογκεκριμένα την πιθανότητα να έχει γεννηθεί στο Δι- ρίες του πατέρα του για την αρχαία Κρήτη. Όλο για
κταίο Άντρο θα μας χαροποιούσε ιδιαίτερα». Αντα- τον Δία του μιλούσε, τον αρχαίο θεό, που γεννήθηκε,
ποκρίθηκα ευχαρίστως στην επιθυμία τους και ότι θα λέει, στη Κρήτη. Μάλιστα μια φορά ο πατέρας του έκασυμπλήρωνα , ας πούμε, τον αρχαίο μύθο με ένα νέο νε ολόκληρο καυγά μ έναν άλλο Κρητικό για το που
μύθο. Ένα μύθο, όπου συνυφαίνονται πραγματικά και γεννήθηκε ο Δίας. Υπάρχουν τουλάχιστον δύο εκδομυθιστορηματικά στοιχεία. Πήγα στη Ζυρίχη, όπου ζω χές: Η μία λέει, πως γεννήθηκε στο Δικταίον Άντρον.
επί δεκαετίες, το 1949. Περπατώντας στην όμορφη ελ- Η άλλη λέει, πως γεννήθηκε στο Ιδαίον Άντρον, δηβετική πόλη εκείνο το χρόνο είδα κοντά σ ένα καφε- λαδή στο βουνό Ίδη, μ άλλα λόγια στον Ψηλορείτη.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
35
Άντε τώρα να βρεις άκρη, αφού και κείνος ο σεβαστός
μας Απόστολος Παύλος είπε το περιβόητο, πως όλοι
οι Κρητικοί λένε ψέματα. Η γενιά των Καλιδρινάκηδων καταγόταν από το Οροπέδιο Λασιθίου. Γι αυτό
ο καπνοπώλης Καλιδρινάκης επέμενε, πως ο Δίας γεννήθηκε στο Δικταίο Άντρο. Ο άλλος Κρητικός καταγόταν από τον Ψηλορείτη. Γι αυτό και βροντοφώναζε, πως ο Δίας γεννήθηκε εκεί. Όσο για μένα δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία : Ο Ζευς (ο Δίας) γεννήθηκε στο Ψυχρό, απέναντι από το Τζερμιάδων , τη γενέτειρα των γονιών μου. Το ξαναλέω: Ο Δίας δεν μπορεί παρά να γεννήθηκε στο Ψυχρό. Τώρα θα μου πει
κανείς από τον Ψηλορείτη, πως αυτό είναι τόσο αληθινό, όσο και η γέννηση του Δία στο Δικταίον Άντρον.
Ας είναι. Ο Καλιδρινάκης λοιπόν είχε απαυδήσει από
τις ιστορίες του πατέρα του για τη μυθική Κρήτη, ας
πούμε για τη Κρητικοσύνη του ή τον Κρητικισμό του,
που ο καημένος ο Kobi, πες από γλωσσική άγνοια, πες
επίτηδες αποκαλούσε κρετινισμό δηλαδή βλακεία. Ο
Kobi ήταν , όπως θα καταλάβατε, ελβετοποιημένος.
Δεύτερη ή μάλλον τρίτη γενιά ο Kobi αισθανόταν Κοbi
κι όχι Ιδομενεύς. Να τον είχε ονομάσει ο πατέρας του
Ζορμπά, κάτι γινόταν. Γέννημα θρέμμα της Ζυρίχης
ο Κοβι έκανε παρέα με κάμποσους εξοργισμένους νέους, που δεν είχανε ιδέα για το Δικταίον Άντρον και
τον Δία, μα που σπάζανε κάποτε τις βιτρίνες της
Bahnhofstrasse, του κεντρικού δρόμου της πόλης, με
τα πολυτελή μαγαζιά. Αργότερα πέρασε στους ρόκερ,
στους ροκάδες, και ροκάνιζε τον καιρό του χωρίς ιδανικά, χωρίς εκείνη την έξαρση, που συνεπήρε την ελληνική νεολαία, για παράδειγμα, την εποχή της ξενικής κατοχής στην Ελλάδα. Ωστόσο μια μέρα ο Kobi θέλησε να δώσει κάποιο νόημα στη ζωή του. Αναζήτησε ένα στόχο, ένα ιδανικό, ένα καθήκον. Ένας φίλος
του πατέρα του, ακριβώς εκείνος, με τον οποίο μάλωσε
ο καπνοπώλης Καλιδρινάκης για τον τόπο γέννησης
του Δία, του έδειξε το δρόμο. Βλέπετε, οι Κρητικοί μπορεί να είναι, καθώς συμβαίνει σ όλους τους πληθυσμούς
της γης, όχι σπάνια τοπικιστές. Και μάλιστα τοπικιστές
όχι μόνο απέναντι στους υπολοίπους Έλληνες, αλλά
και μεταξύ τους. Ωστόσο στις μεγάλες, κρίσιμες στιγμές ενώνονται. Ο θιασώτης του Ιδαίου Άντρου έδειξε λοιπόν στον θιασώτη του Δικταίου Άντρου το δρόμο. Του είπε, πως στην Ελλάδα κυβερνούσαν δικτάτορες οι οποίοι καταπίεζαν τον λαό. Του είπε να πάει
στην Κρήτη ν αγωνιστεί κατά της δικτατορίας. Εκεί,
στην Κρήτη, του είπε, θα βρεις μια νέα ζωή, μια ζωή
με νόημα. Θα πολεμήσεις τίμια ενάντια σε μιαν ανέντιμη κυβέρνηση. Ο Kobi άκουε προσεκτικά. Μέσα του
γινόταν πόλεμος. Αντιμάχονταν, ας πούμε, ο Kobi και
ο Ιδομενεύς. Ο Kobi έλεγε στον Ιδομενέα: θα παραδοθείς λοιπόν στην Κρητικοσύνη, στον κρετινισμό,
όπως έλεγες; Παραδόθηκε! Ρώτησε: Πως πάει κανείς
36
στη Κρήτη; Πήγε. Ο συγγραφέας γράφει στο τέλος του
μυθιστορήματος, πως δεν ξέρει, αν θα ξαναδεί κανείς
στην Ελβετία τον νέο Καλιδρινάκη. Κι εγώ δεν ξέρω,
τι απέγινε. Ξέρω μόνο, πως μέσα του νίκησε η φωνή
της κρητικής λεβεντιάς, η πίστη στη λευτεριά και τον
άνθρωπο.
Κρητικοσύνη. Μην αναζητήσετε τη λέξη στα λεξικά. Ο νεολογισμός μου παραπέμπει στη ρωμιοσύνη.
Σταμάτησα στην ιστορία του Ιδομενέως – Κοbi, γιατί, όπως θα καταλάβατε, είμαι κι εγώ παραδομένος στη
κρητικοσύνη. Ωστόσο η δική μου η κρητικοσύνη δεν
είναι σαν εκείνη του πατέρα Καλιδρινάκη. Εκείνος
ζούσε σ ένα μυθικό κόσμο, που δεν ανταποκρινόταν
στην κρητική και γενικότερα στην ελληνική πραγματικότητα. Αποκαλούσε το γιό του Ιδομενέα, μα αγνοούσε την πραγματική ιστορία της Μεγαλονήσου. Εμένα, για να πω την «αμαρτία» μου, δεν με πολυπειράζει, πως σ ένα εγχειρίδιο κλασικών σπουδών της
Οξφόρδης διαβάζω τα παρακάτω: «Δεν υπάρχει
ισχυρή απόδειξη για την ύπαρξη του «Δικταίου
Άντρου», στο οποίο, όπως έλεγαν κάποιοι συγγραφείς,
είχε γεννηθεί ή ανατραφεί ο Δίας. Αυτό φαίνεται, πως
είναι το αποτέλεσμα μιας σύγχυσης με τη σπηλιά, που
επίσης σχετίζεται με τον Δία, πάνω στο βουνό Ίδη».
Σημασία έχει στα μάτια μου προπαντός αυτό, που το
ίδιο λεξικό εξαίρει; «Δίκτη, βουνό στα ανατολικά της
Κρήτης, ένα σημαντικό κέντρο, από τα Μινωικά χρόνια, για τη λατρεία του Δία».
Η πολιτιστική πεμπτουσία της Κρήτης δεν εξαντλείται με την αναδρομή στην ελληνική μυθολογία. Δεν
εξαντλείται με την αναδρομή στη «φαρδιοφρύδα» Ευρώπη, τη θυγατέρα του Αγήνορα, του βασιλιά της Τύρου – την αγαπημένη του Δία. Όπως είδαμε, πίσω από
το μύθο κρύβεται ένα κομμάτι αλήθειας με την έννοια
του συνειδησιακού κόσμου των αρχαίων Ελλήνων, γιατί οι αρχαίοι δεν φαίνεται να χρησιμοποιούσαν το όνομα ακριβώς με τις σημερινές γεωγραφικές διαστάσεις.
Αλλά η Κρήτη δεν περιορίζεται στην ειδωλολατρική
αρχαιότητα. Η πολιτισμική κληρονομιά της αγκαλιάζει και τις κατοπινές εποχές. Περιλαμβάνει για παράδειγμα και τον Απόστολο Παύλο κι ας είπε ακολουθώντας τον Επιμενείδη, εκείνο το φοβερό: «Κρήτες αει ψεύσται, κακά θηρία, γαστέρες αργαί». Ας το
πω χτυπητά: Ο Μίνως, ο Ελ Γκρέκο, ο Κορνάρος κι ο
Καζαντζάκης αποτελούν ένα σύνολο. Είναι ένα σύνολο
γεμάτο αντιφάσεις, πολυδύναμο, πολυσύνθετο, πολυποίκιλο σαν ένα πλούσιο ψηφιδωτό. Και έτσι είναι ένα
σύνολο ανοιχτό στον κόσμο, οικουμενικό με τη σημασία
της παγκοσμιοποίησης. Ας θυμηθούμε και πάλι τα λόγια του Καζαντζάκη για το γιοφύρι ανάμεσα Ευρώπης,
Ασίας και Αφρικής. Το κρητικό ψηφιδωτό δείχνει το
δρόμο και στην Ευρώπη, που είναι ή θα έπρεπε να είναι πολυπολιτισμική. Κι εδώ διαδραματίζει καίριο ρόλο
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας του απόδημου ελληνισμού.
Ανήκουν/ανήκουμε στις σχετικά μικρές εθνικές ομάδες του ξένου πληθυσμού των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Μα σίγουρα δεν είναι/δεν είμαστε αμελητέα ποσότητα. Τι είναι; Τι είμαστε οι Έλληνες της Ελβετίας,
η οποία δεν ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μα κείται στη καρδιά της Ευρώπης; Τι είναι; Τι είμαστε; Ζυριχοποιημένοι Έλληνες, όπως γράφει ο λογοτέχνης
Humm στο βιβλίο του για τους Καλιδρινάκηδες/Κουρκουνάκηδες; Ελβετοποιημένοι Έλληνες; Οι αρχαίοι
Έλληνες χαρακτήριζαν τους αναμεμιγμένους με άλλους λαούς Μιξοέλληνες ή Μιξοβαρβάρους. Είμαστε
άραγε Μιξοελβετοί; Όχι. Είμαστε απλά και μόνο άνθρωποι σε μια πολυπολιτισμική χώρα, σε μια δεύτερη
πατρίδα, της οποίας ο μεγάλος λογοτέχνης Guttfried
Keller χάραξε πολύ σωστά τη διαχωριστική γραμμή
ανάμεσα στον Εθνικισμό από τη μια και τον μονόπλευρο κοσμοπολιτισμό από την άλλη. Με τον τρόπο
αυτό καταδίκασε την περιφρόνηση του άλλου, του διαφορετικού. Μα καταδίκασε κι εκείνο τον μονόπλευρο κοσμοπολιτισμό, που δεν έχει ρίζες, δεν έχει τη θαλπωρή της πατρίδας, μοιάζει με πουλί, που δεν μπορεί
να φωλιάσει πουθενά. Είμαστε δεμένοι με την Ελλάδα κι όταν ακόμη αυτή μας πληγώνει. Ο Καζαντζάκης
σκιαγράφησε σ ένα από τα μυθιστορήματα του έναν
απόδημο Έλληνα με τρόπο, που δείχνει, πως οι ρίζες
μετρούνε, κι όταν νομίζεις, πως μπορείς να τις κόψεις.
Ο απόδημος Έλληνας του Καζαντζάκη μπουχτισμένος
από πολλά κακά της μητέρας Ελλάδας, διδάσκει ελληνικά στο παιδί του, για να είναι σε θέση να βρίζει ,
όπως λέει, τους «βρωμορωμιούς» στη γλώσσα τους. Να
διαλαλεί: «Φτου σου, ρωμιοσύνη! Φτου σου ρωμιοσύνη!». Φαίνεται παράδοξο. Ίσως μάλιστα ηχεί και ως
βλασφημία. Δεν είναι όμως στο βάθος κι αυτό μια έκφραση ψυχικού δεσμού με τη πατρίδα; Ο Αργύρης
Εφταλιώτης, διαπρεπής πνευματικός άνθρωπος της
Διασποράς, έγραψε το 1901, μπουχτισμένος, γκρινιάρης κι αυτός, μα μεγάλος εραστής της ρωμιοσύνης,
ολόκληρο κατεβατό για τα ψεγάδια του Ρωμιού. Λογάς, έλεγε, φωνακλάς, σοφιστής, δεν θέλει να κοπιάζει εξόν για τον παρά, κάνει λέει ο Ρωμιός νόμους, για
να τους καταπατά !. Και διάφορα άλλα. Όμως στο τέλος του κατεβατού μίλησε η ψυχή του, όπως μίλησε και
η ψυχή του νεαρού Καλιδρινάκη; Θα μπορούσανε,
λέει, να λεχτούν κάμποσα για τη νοικοκυροσύνη, τη σπιταρχοντιά, τα εμπορικά χαρίσματα, τις θαλασσινές αγάπες και δόξες του Έλληνα. «Μα αφήνοντας τα, σαν παραβλάσταρα που είναι άλλων προσόντων του, ας
πάμε στ άλλο , το πιο γλυκύτερο, το πιο παρηγορητικό, το πιο θεϊκό απ όλα, την ρωμαίικη την αγάπη, τη
ψυχοπονεσιά, την αφοσίωση, που είναι πίστη και θρησκεία σωστή. Θρησκεία, που δεν το μυρίζουμε και πολύ
το θυμιατό της στα βορειότερα μέρη».
Έρχομαι στο τέλος της ομιλίας μου, αγαπητοί μου
συντοπίτες. Μίλησα πολύ για την αρπαγή της Ευρώπης από τον Δία. Μα έδωσα στην ομιλία μου τον τίτλο «Η αρπαγή της Ευρώπης». Υπάρχει ένας βαθύς,
ένας οδυνηρός λόγος γι αυτό. Επιτρέψτε μου εδώ μιαν
εξομολόγηση. «Συνθέτοντας» ένα από τα τελευταία μου
έργα, «Περιήγηση στην ελληνική φιλοσοφία από την
αρχαιότητα έως σήμερα» παρακολουθούσα εντατικά
και τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Και παρακολουθούσα
βέβαια εξ ίσου εντατικά και το πώς είδαν την οικονομική κρίση στην Ελλάδα στον μη ελλαδικό χώρο. Παρακολουθούσα και σπάραζα. Παρακολουθούσα και
οργιζόμουν. Οργιζόμουν, γιατί είχα κι εγώ την ακράδαντη πεποίθηση, πως ο ελληνικός λαός είναι άξιος καλύτερης μοίρας. Και καλύτερης εικόνας στο εξωτερικό απ αυτή που έχει δημιουργηθεί. Και που βασίζεται
συχνά σε προσβλητικά στερεότυπα. Τόσο για τη σημερινή οικονομική κατάσταση σε διεθνή κλίμακα και
στη χώρα μας, όσο και για τη στρεβλή εικόνα της χώρας μας στον έξω κόσμο, κύριος αίτιος είναι ο ασύδοτος
οικονομισμός, τον οποίο καυτηριάζω χρόνια τώρα στα
ταπεινά γραπτά μου. Ειδικά στην Ευρώπη η πολυθρύλητη ενοποίηση δεν στηρίχτηκε στη σωστή βάση της
ανάπτυξης της κοινωνικοοικονομικά αδύναμης περιφέρειας. Τώρα η τελευταία καλείται (διατάσσεται) να
πληρώσει τα σπασμένα εν ονόματι ενός τυφλού μπροστά στις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και της
κοινωνίας νομισματοπιστωτικού σκεπτικού, που θυσιάζει τον άνθρωπο στους αριθμούς. Ζούμε έτσι μια
δεύτερη «αρπαγή της Ευρώπης». Η πρώτη, που είναι
ένας μύθος, έγινε από τον Δία. Η δεύτερη, που είναι
μια πραγματικότητα, γίνεται από ένα απάνθρωπο κεφαλαιουχικό μηχανισμό. Και γίνεται και εις βάρος της
ίδιας της γενέτειρας της Ευρώπης. Της γενέτειρας ενός
πολιτισμού με βαθύτατο οικουμενικό και ανθρωπιστικό
περιεχόμενο. Κάποιοι μιλούν για αξίες κι εννοούν τις
χρηματιστηριακές. Εδώ προβάλλει η ανάγκη μιας θαρραλέας κοινωνικής ηθικής, που θα αντιμετωπίσει τον
εξουθενωτικό οικονομισμό. Μιας ηθικής βασισμένης
σ εκείνο το δέον, που εκφράζει η προσταγή του Kant.
Ξέρω αυτή η προσταγή ενέχει ένα διανοουμενίστικο,
φορμαλιστικό στοιχείο. Μα απαλλαγμένη από το μεταφυσικό της υπόβαθρο μας βοηθάει να ξεπεράσουμε το σχετικισμό, που παραγνωρίζει τη ζωογόνα δύναμη της δεοντολογικής απομίμησης του ιστορικού γίγνεσθαι. Στο βάθος, έτσι ιδωμένη, η προσταγή του Kant
δεν λέει παρά το χριστιανικό «αγάπα τον πλησίον σου
ως σεαυτόν». Κι αυτό – πέρα από μεταφυσικές διασυνδέσεις – ισχύει για όλους τους ανθρώπους: για
Έλληνες και μη Έλληνες, για πιστούς και άθεους, για
χριστιανούς και μη, για «ορθόδοξους» και «αιρετικούς».
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
37
Tα Μουσεία Οροπεδίου Λασιθίου
(και ο λόγος για τον οποίο είναι επιτακτική η ανάγκη της ομαλής λειτουργίας του μουσείου
«Ενθυμημάτων Ελευθερίου Βενιζέλου» στον Άγιο Γεώργιο)
Γράφει η
Χρύσα Δαμιανάκη
T
ο
«Μουσείο
Ενθυμημάτων
Ελευθερίου Βενιζέλου» στον Άγιο Γεώργιο είναι ένα από τα τέσσερα μουσεία –τα άλλα
τρία είναι το «Λαογραφικό
Μουσείο Αγίου Γεωργίου», το «Εκκλησιαστικό
Μουσείο Τζερμιάδων» και
το «Μουσείο Φυσικής Ιστορίας» – που μπορεί να επισκεφθεί κανείς στο Οροπέδιο Λασιθίου. Και τα
τέσσερα μουσεία είναι σημαντικά. Το «Εκκλησιαστικό Μουσείο Τερμιάδων» φιλοξενεί εικόνες και
εκκλησιαστικά κειμήλια
των εκκλησιών και παρεκκλησιών του χωριού, τεκμήρια αληθινής πίστης και
έργα τέχνης που φιλοτεχνήθηκαν τον 19ο αιώνα.
Το μουσείο στεγάζεται σε
ένα παλαιό κτίριο απέναντι
από τον μητροπολιτικό ναό
του χωριού, την Αγία Τριάδα, και μπορεί να το επισκεφθεί κανείς αφού επικοινωνήσει με τον πρωτοπρεσβύτερο του χωριού
πατέρα Εμμανουήλ Ρογδάκη, ο οποίος το επιμελείται και το φροντίζει εδώ
και πολλά χρόνια. Θάταν
μάλιστα ευχής έργο (αν
δέν έχει γίνει ακόμα), οι
μαθητές του Γυμνασίου και
Λυκείου Τζερμιάδων να
επισκέπτονται συχνά το
38
μουσείο αυτό και να μελετούν την εκκλησιαστική τέχνη των προγόνων τους.
Δεν είναι μόνο για την αισθητική παιδεία, που λείπει
από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση του τόπου μας,
αλλά και για την ενίσχυση
του θρησκευτικού φρονήματος που έχει εξασθενήσει οικτρά στις μέρες μας.
Το «Λαογραφικό Μουσείο Αγίου Γεωργίου εκθέτει αντικείμενα της γεωργικής και κτηνοτροφικής ζωής του τόπου από τον
19ο ως και τον 20ο αιώνα.
Η αξία του όμως δέν έγκειται μόνο στην έκθεση λαογραφικού υλικού. Ένα μέρος του παλαιού σπιτιού
που στεγάζει το μουσείο
έχει διαμορφωθεί με τρόπο
ώστε να αποτελεί πιστή
αναπαράσταση του εσωτερικού των αγροτόσπιτων
της παλαιάς εποχής, διαμορφωμένων, καθώς ήταν,
σύμφωνα με τις ανάγκες
των κατοίκων: το κελάρι
στην αίθουσα υποδοχής, ο
φούρνος, ο αχυρώνας και ο
στάβλος που απαρτίζουν
μέρος του μουσείου, θυμίζουν με τον πιό παραστατικό τρόπο την αρχιτεκτονική διάταξη των σπιτιών
στο Οροπέδιο, πολλά από
τα οποία υπάρχουν ακόμα
και σήμερα. Ο δεύτερος
χώρος του μουσείου –ένα
κρητικό αρχοντικό των αρχών του 20ου αιώνα– εκθέτει αντικείμενα όλων των
επαγγελμάτων που εξασφάλιζαν την οικονομία
του τόπου. Έτσι βλέπει κανείς εργαλεία γεωργικά,
κτηνοτροφικά, αλλά και
εκθέματα άλλων ασχολιών
και επαγγελμάτων των κατοίκων (ξυλόγλυπτα έπι-
πλα, κεντήματα και υφαντά), που ανθούσαν στο
Οροπέδιο από τα παλαιά
χρόνια και δεν έχουν, ευτυχώς εκκλείψει παντελώς
στις μέρες μας.
Το μικρό «Μουσείο Φυσικής Ιστορίας» είναι δημιούργημα των τελευταίων χρόνων και στεγάζεται
σ’ ένα μικρό οίκημα της Ιεράς Μονής Βιδιανής. Εκθέτει δείγματα της χλωρίδας,
πανίδας, των πουλιών και
των ερπετών του Οροπεδίου, τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των οποίων καταγράφονται στα επεξηγηματικά κείμενα και τους
χάρτες που συνοδεύουν τα
εκθέματα. Δεν γνωρίζω αν
το μουσείο ανήκει στη δημοτική ή την εκκλησιαστική αρχή του τόπου. Όποιος όμως και να είναι ο αρμόδιος, θα πρέπει να λάβει
ιδιαίτερη μέριμνα για το
μουσείο αυτό. Οι προθήκες
χρειάζονται καθαρισμό,
και το υλικό θα πρέπει να
εκτεθεί εκ νέου με ένα τρόπο σύγχρονο και ελκυστικό, ώστε να κινήσει το ενδιαφέρον του επισκέπτη
και συνάμα να προβάλλει
τη διδακτική αξία που έχει
κάθε μουσείο.
Ως εξαιρετική συμβολή
στην ελληνική ιστορία και
τον πολιτισμό, θα πρέπει να
θεωρηθεί η ίδρυση κατά
την δεκαετία του ’80 του
μουσείου «Ενθυμημάτων
Ελευθερίου Βενιζέλου»
στον Άγιο Γεώργιο από
τον Γιώργο Παναγιωτάκη.
Ήταν ένα δώρο του επιφανή ιστορικού και συγγραφέα στο χωριό του, τον
Άγιο Γεώργιο, και χαίρει
για αυτό ιδιαίτερης εκτίμησης και τιμής από τους
συμπατριώτες του, αλλά
και από όλους τους Λασιθιώτες. Είναι εξ’ άλλου το
μοναδικό ιστορικό μουσείο
του Οροπεδίου, με προσωπικά αντικείμενα και
προσωπογραφίες
του
εθνάρχη, εφημερίδες της
εποχής που αναφέρονται
στο αγωνιστικό και πολιτικό έργο του, και γενικά,
τεκμήρια της ζωής του από
την Επανάσταση του Θερίσου ως τον θάνατό του.
Και είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο ότι ο κος Παναγιωτάκης είχε το ψυχικό
σθένος και το πατριωτικό
φρόνημα να συλλέξει αυτά
τα αντικείμενα και να δημιουργήσει ένα μουσείο
του εθνάρχη στο Οροπέδιο,
αποδείχνοντας έτσι ότι οι
Λασιθιώτες, που αγωνίστηκαν γενναία για την
λευτεριά της πατρίδας ενάντια σε όλους τους κατακτητές -Τούρκους, Γερμανούς και Ιταλούς-, δεν
υστερούν σε απόδοση τιμής
στον εθνάρχη, που υπήρξε
ο πρωτεργάτης της πολυπόθητης ανεξαρτησίας της
Κρήτης και της ένωσής της
με την μητέρα Ελλάδα, και
ο εμπνευστής της μεγαλόπνοης ιδέας της απελευθέρωσης, επαύξησης, και
ορθής διακυβέρνησηςτου
κράτους.
Για τους λόγους ακριβώς
αυτούς θεωρούμε ότι το
«Μουσείο Ενθυμημάτων
Ελευθερίου Βενιζέλου» θα
πρέπει να τύχει της έμπρακτης μέριμνας του Δήμου
Οροπεδίου, και να γίνει
κάθε προσπάθεια ώστε να
επαναλειτουργήσει ομαλά
με μόνιμο φύλακα ο οποίος θα αμοίβεται (έστω και
μ’ ένα συμβολικό ποσό)
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
από τον Δήμο. Καλούμε
προς τούτο τον εξαιρετικό δήμαρχο Οροπεδίου,
κύριο Μηλιαρά, να επιμεληθεί του θέματος, και
να φροντίσει ώστε να τυπωθούν ενημερωτικά
έντυπα τα οποία θα διαφημίζουν όχι μόνο το εν
λόγω μουσείο, αλλά όλα
τα μουσεία του Οροπεδίου. Τα έντυπα αυτά μπορούν να προσφέρονται
δωρεάν στους επισκέπτες
στον χώρο των μουσείων
Αγίου Γεωργίου, ή σε κάποιο νέο χώρο (στην είσοδο του Οροπεδίου;),
ειδικά διαμορφωμένο για
την ενημέρωση του επισκέπτη. Μια μικρή περιγραφή του κάθε μουσείου
στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, με μερικές
φωτογραφίες, αρκούν για
να παρουσιάζουν με επιτυχία τα μουσεία αυτά,
προσφέροντας έτσι απτή
την μαρτυρία στον επισκέπτη ότι το Οροπέδιο
δεν υστερεί και από μουσειακής άποψης. Το
«Μουσείο Ενθυμημάτων
Ελευθερίου Βενιζέλου»
μπορεί μάλιστα να συνεργαστεί στο μέλλον με
το μέγιστο σε ιστορική
σημασία Μουσείο «Ελευθερίου Βενιζέλου», που
στεγάζεται στην οικία του
μεγάλου κρητικού πολιτικού στη Χαλέπα Χανίων.
Έχοντας υπ’ όψιν ότι το
«Μουσείο Ενθυμημάτων
Ελευθερίου Βενιζέλου»
του Αγίου Γεωργίου είναι
ίσως το δεύτερο σε ολόκληρη την Κρήτη μουσείο
που αφορά στη ζωή και το
έργο του κορυφαίου κρητικού ανδρός, τότε γίνεται
περισσότερο κατανοητή
και επιτακτική η ανάγκη
ομαλής επαναλειτουργίας
του εν λόγω μουσείου.
Η μοναξιά στη συγχρονη εποχή
Ό
λοι σήμερα νιώθουμε ανυπεράσπιστοι.
O ραγδαίος ρυθμός της ζωής, μας
συνεπαίρνει και μας συνθλίβει.
O χρόνος έχει καταντήσει αρένα
όπου άνθρωποι και οχήματα συμπορεύονται,διαγκωνίζονται και συγκρούονται, υποταγμένα σε τυφλές
δυνάμεις.
Στο βάθος των συνειδήσεων μας
φωλεύει πάντα ο τρόμος του βίαιου θανάτου.
Eίναι μια μονότονη καθημερινή
πραγματικότητα.
Tο αίσθημα της ανασφάλειας εξουσιάζει και τις ψυχές και τα πνεύματά
μας.
O καθένας μας προσπαθεί να ανοίξει δρόμο σωτηρίας για τον εαυτό του
και δρόμο δεν βρίσκει.
Oι δεσμοί χαλαρώνουν, οι αφοσιώσεις αμβλύνονται, τα μεγάλα γόνιμα
πάθη αχρηστεύονται πριν καρποφορήσουν.
H σύχρονη κοινωνική συμβίωση
έχει θέσει ακραίο στόχο της την αποφυγή των ενοχλημάτων.
Έτσι, ο καθένας μας πορεύεται
άγνωστος ανάμεσα σε αγνώστους,
ένας ακέραιος αριθμός ολομόναχος.
H ανοιχτή καρδία θεωρείται κοινωνικό παράπτωμα ή ασυλλογισιά!
Δηλαδή η ασταμάτητη παρεμβολή
του άλλου στην προσωπική ζωή του καθενός, αυτή η κατάρα των μικρών και
κοινωνικά αποκομμένων οικισμών, είναι είδος μοναξιάς μας.
Ωστόσο χωρίς αμφιβολία, σε τόπους που ευδαιμονούν κατά τα μέτρα
και τις αξίες της εποχής, οι άνθρωποι
που υποφέρουν από πολλή αναγκαστική μοναξιά, είναι οι άνθρωποι με τα
νωθρά πνεύματα, με τις άδειες ψυχές,
που προσμένουν να τις γεμίσει η παρουσία του άλλου και ο άλλος δεν είναι παρά επίσης μια άδεια ψυχή, ανίκανη να συντηρήσει τον εαυτόν της, όχι
και να δοθεί.
Έτσι οι ψυχές αρρωσταίνουν.
H μέρα είναι γεμάτη κούραση, η νύχτα γεμάτη έγνοιες.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Δεν υπάρχει ο
χρόνος, δεν υπάρχει
ο χώρος, να καλλιεργηθούν δεν μπορούν
οι φιλίες.
H φιλία είναι απλή
αλληλογνωριΓράφει η
μία κυβερνημέΜαίρη
Λαγκωνάκη
νη απο τα συμφέροντα.
Tα συμφέροντα συνενώνουν ή χωρίζουν τους ανθρώπους πολύ περισσότερο από κάθε άλλη φορά.
Άλλοτε ο γνωστός, ο χωριανός, μπορούσε να χτυπήσει την πόρτα μας
κάθε στιγμή, έβρισκε ανοιχτή και την
πόρτα και την καρδιά μας.
Tώρα πρέπει να προειδοποιήσει
για τον ερχομό του, να του πούμε ποιά
ώρα, ποιά μέρα και για πόσο μπορούμε να βρεθούμε μαζί του.
Στο Λασίθι το κάθε χωριό έχει το
δικό του ζεστό ύφος.
Tα σπίτια είναι εδώ και εκεί κτισμένα αλλά κοντά, ο κόσμος έχει τον
τρόπο να πεί μια καλημέρα και μια ζεστή καληνύχτα.
Eίναι εύκολο να ζήσει ο ένας το πρόβλημα του άλλου και να υπάρξει αλληλοβοήθεια.
Eίναι όμως άσχημο, κακό, πως όσο
σιμότερα στον άλλον άνθρωπο ζει ο
καθένας, τόσο πιο ξένος στον άνθρωπο γίνεται.
O καθένας έχει γίνει και ένας φιλοκτήτης που σπαράζεται απο τους πόνους της μοναξιάς, στην ερημιά της ψυχής του.
H έξω καρδιά, το χαμόγελο, η αλληλεγγύη αγγίζει τα κατάβαθα της
ψυχής, που ζητά με σπαραγμό μια
αγκαλιά.
Σήμερα η μοναξιά ανθεί στα μεγάλα καταναλωτικά κέντρα, όπου η τεχνική πρόοδος επέβαλε νέους τρόπους ζωής.
Eμείς, στις μικρότερες κοινωνίες
ας γίνουμε δοτικοί στον συμάθρωπο,
γενικά σε όποιον έχει ανάγκη, και
θυμηθείτε, θα νοιώθουμε όλοι υπέροχα.
39
Λ α σ ίθ ι:
✍
Αυτοβιογραφίες
ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΙΧ. ΚΑΡΑΒΑΛΑΚΗΣ
Τ
α γεγονότα που χάραξαν την
ζωή μου είναι βέβαια σημαντικά για μένα, για τους τρίτους
όμως νομίζω ότι μικρό ή ελάχιστο
ενδιαφέρον παρουσιάζουν.
Αυτός είναι ο λόγος για τον
οποίο δεν είχα ασχοληθεί μέχρι
σήμερα με αυτοβιογραφικές αναφορές, ενώ ένα σχετικό εγχείρημα ως υποψηφίου σε δημοτικές
εκλογές δεν μου βγήκε καθόλου
σε καλό.
Τώρα τελευταία διαπίστωσα
τυχαία ότι κάποτε κάποια γεγονότα
από την ζωή και ενός κοινού ανθρώπου μπορεί
να αποδειχθούν χρήσιμα στην κοινωνία, κατάλληλα αξιοποιούμενα από τους επερχόμενους.
Χρειάζεται μόνο να καταγραφούν και να διασωθούν από την λήθη. Επηρεασμένος από την διαπίστωση αυτή αποφάσισα, συγκεντρώνοντας
τους ατάκτως ερριμένους πλίνθους και κεράμους
της μνήμης μου, να βάλω κάποια τάξη στο εργοτάξιο των αναμνήσεών μου και να καταγράψω
όσα σημαντικά ή και ασήμαντα γεγονότα σφράγισαν την ζωή μου. Πρόδρομος και γενικό σχεδιάγραμμα κάποιας μελλοντικής βιογραφίας, ας
θεωρηθεί το παρόν σημείωμα.
Σ’ αυτό προσπάθησα να τοποθετήσω με χαλαρό
τρόπο στον χρόνο τα διάφορα γεγονότα και να
τα παρουσιάσω με χαριτολόγα διάθεση, διασκεδάζοντας την μονοτονία των ξηρών αναφορών.
Γεννήθηκα στα τέλη της 3ης δεκαετίας του
εικοστού αιώνα, σ’ ένα μικρό μεν αλλά ιστορικό
χωριό, το Ψυχρό, ένα από τα 18 χωριά που στεφανώνουν το πανέμορφο Οροπέδιο του Λασυθίου, λίγες εκατοντάδες μέτρα πιο κάτω από την
μυθολογική γενέτειρα του Δία, το Δικταίον
Άντρο.
Η ζωή μου, όπως «εγκύρως» πληροφορήθηκα
αργότερα, ξεκίνησε με μια περιπέτεια. Όταν η Πα40
πανικολού, η πρακτική μαμή
του χωριού, άκουσε το πρώτο
μου ουά με παρέδωσε στις
βοηθούς της, με την σύσταση
να βάλουν «μια ολιά αλάτσι»
στο νερό του πρώτου μπάνιου
του νεογέννητου «για να μη
βγει το κοπέλι ανάλατο». Στην
εντολή της μαστόρισσας, οι
γιαγιάδες, ως αμέσως ενδιαφερόμενες, ανταποκρίθηκαν
όχι μόνο πρόθυμα, αλλά, όπως
αποδείχθηκε, και με υπερβάλλοντα ζήλο, ρίχνοντας ξεχωριστά η κάθε μια τους μια «χαχαλιά» χοντρό αλάτι
στην «πετρολεκανίδα», την πρώτη μου μπανιέρα.
Μόλις λοιπόν με βουτήξανε σ’ αυτή την δυνατή
σαλαμούρα, το τρυφερό μου δέρμα αφυδατώθηκε και μάζεψε σαν την μπόλια. «Ω κακομοίρηδες και να κάψουμε θέλει το κοπέλι» αναφώνησαν οι βοηθοί της Παπανικολούς. Η γρήγορη επέμβαση της καλής μαστόρισσας μου έσωσε την ζωή,
που κινδύνεψε σοβαρά στο ξεκίνημά της.
Τα πρώτα γράμματα τα ’μαθα στο ιστορικό Παπαδάκειο σχολείο Ψυχρού, δωρεά του Αντ. Φ. Παπαδάκη στην γενέτειρά του από τα μέσα του 19ου
αιώνα, που βρισκότανε πολύ κοντά στο σπίτι μας.
Έχοντας το ενδεικτικό της Τετάρτης Δημοτικού
στην τσέπη, κατηφόρισα στον Άγιο Νικόλαο
(Σεπτέμβρης 1939), για να πάω στο Γυμνάσιο. Με
την πρόσφατη τότε εκπαιδευτική μεταρρύθμιση,
το Γυμνάσιο γινότανε οκτατάξιο κι’όποιος ήθελε
να φορέσει το μαθητικό πηλίκιο του γυμνασιόπαιδος, έπρεπε να φύγει από το χωριό και να ξενιτευθεί, αφού δεν υπήρχε Γυμνάσιο στο Οροπέδιο την εποχή εκείνη. Επελέγη δε το Γυμνάσιο Αγ. Νικολάου για την φοίτησή μου, γιατί στην
πόλη αυτή ήταν εγκατεστημένοι δυο στενοί
μας συγγενείς, που θα αναλάμβαναν την κηδεμονία του δεκάχρονου γυμνασιόπαιδος, επιλογή
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
με την οποία συμφωνούσα κι’εγώ, μια και ….η
κουκουβάγια του μαθητικού πηλικίου του Αγ. Νικολάου ήταν πολύ πιο επιβλητική από εκείνη της
Νεαπόλεως.
Τα υπόλοιπα επτά χρόνια της δευτεροβάθμιας
εκπαίδευσής μου (1940-1947) τα μοιράσθηκα μεταξύ Νεαπόλεως και Τζερμιάδω. Η διετία της φοίτησής μου στο Παράρτημα του τελευταίου,
παρά το φαινομενικό πλεονέκτημα της διαμονής
στο πατρικό σπίτι, ήταν στην πράξη μειονέκτημα. Γιατί έπρεπε καθημερινά να πηγαινοέρχομαι
με τα πόδια Ψυχρό-Τζερμιάδω, χειμώνα καλοκαίρι,
διασχίζοντας το Οροπέδιο, μια διαδρομή 12 χλμ.
κάθε μέρα. Αλλά και στην Νεάπολη η ζωή δεν
ήταν καλύτερη. Εκεί, ενδεκαετής, νοίκιασα ένα
μικρό δωμάτιο κι’ έστησα το νοικοκυριό μου, το
οποίο παράλληλα με τα μαθήματά μου εξυπηρετούσα ο ίδιος.
Από την περίοδο αυτή διατηρώ σαν ενθύμιο μια
ξύλινη αναδιπλούμενη καρέκλα, δώρο μιας Ιταλικής περιπόλου. Ένα βράδυ είχα βάλει μπουγάδα
στο δωμάτιό μου. Όμως το τρίξιμο της σκάφης
πάνω στο κασόνι που χρησιμοποιούσα και σαν
γραφείο, προκάλεσε την προσοχή της Ιταλικής περιπόλου. Oι στρατιώτες μου χτύπησαν στο παράθυρο για να μου επισημάνουν ότι ήταν αργά
και δεν έπρεπε να θορυβώ. Φοβισμένος έσβησα
τον λύχνο και η ενέργειά μου αυτή ενέβαλε σε
υποψίες τους Ιταλούς, που άρχισαν να κτυπούν
την πόρτα. Εγώ δεν άνοιγα, γιατί ντρεπόμουνα
να δούν ότι πλένω μόνος τα ρούχα μου. Τελικά
με μια σπρωξιά έσπασαν την πόρτα. Μπήκαν μέσα
με προτεταμένα τα όπλα και μ’ ένα φακό έριξαν
φως στο δωμάτιο. Αφού διαπίστωσαν ότι δεν
υπήρχε τίποτε το ύποπτο, γέλασαν με την κατάντια μου και αναζήτησαν κάποιο κάθισμα να καθίσουν. Γρήγορα όμως διαπίστωσαν ότι δεν
υπήρχε καρέκλα, ενώ εγώ πρότεινα να χρησιμοποιήσουν για κάθισμα το κρεβάτι, όπως άλλωστε έκανα κι’ εγώ. Ένας στρατιώτης βγήκε έξω
και σε λίγο επέστρεψε φέρνοντας μαζί του μια
ξύλινη αναδιπλούμενη καρέκλα που πήρε από
την Λέσχη Υπαξιωματικών που βρισκότανε εκεί κοντά. Μαζί με την καρέκλα έφερε δυο ψωμάκια και
δυο κονσέρβες. Αφού μου παρέδωσαν τα πολύτιμα αυτά δώρα με αποχαιρέτησαν σχολιάζοντας «Povero lei come noi» το οποίο σε ελεύθερη μετάφραση αποδίδεται «φουκαράς και συ σαν
και μας».
Τον Ιούνιο του 1947 πήρα το απολυτήριο από
το Γυμνάσιο με πολύ καλό βαθμό (17 9/11). Αν
μάλιστα εγνώριζα και το απολυτίκιο της Υπαπαντής στην εξέταση που μου έκανε ο καθηγητής
…της Γυμναστικής (!) θα είχα σίγουρα καλύτερη
γενική βαθμολογία.
Μεσούντος του Ιουλίου 1947 έφυγα για την
Αθήνα, προκειμένου να δώσω εξετάσεις στην
Ανωτάτη Γεωπονική. Η πρώτη απόπειρα άλωσης
του φρουρίου της Ανωτάτης Παιδείας απέτυχε...
« μετά πολλών επαίνων». Πράγματι, ο αείμνηστος
Κριμπάς, πρύτανης τότε της Ανωτάτης Γεωπονικής που ήταν ο διορθωτής της Έκθεσης (τότε,
όπως είναι γνωστό, τις εισαγωγικές στην Ανωτάτη
Εκπαίδευση τις διενεργούσαν τα ίδια τα Πανεπιστήμια) με συνεχάρη θερμά, γιατί είχα γράψει μια
πολύ καλή έκθεση που είχε βαθμολογηθεί 9 στα
10. Το κακό όμως ήταν ότι υπήρχαν και άλλα μαθήματα που δεν έμοιαζαν με την Έκθεση αλλά
ούτε και μεταξύ τους, όπως το εξέλαβα εγώ.
Η αποτυχία αυτή μου κόστισε πολύ, παρ’ ολίγο δε και την ίδια την ζωή μου. Τόση ήταν η απογοήτευση και η στεναχώρια μου.
Κάποιοι στίχοι μιας ποιητικής συλλογής, που
διαφήμιζε το βιβλιοπωλείο «Εστία» και είδα τυχαία,
άλλαξαν την ψυχολογική μου διάθεση και δεν
υπάρχει αμφιβολία ότι μου έσωσαν την ζωή. Πάντα θυμάμαι τους ευλογημένους εκείνους στίχους:
«Τα γάργαρα νερά κυλούν
τ’ ακίνητα μουχλιάζουν
όρτσα καράβια μη τα κλαις
τ’ άλλα να κλαίς π’ αράζουν»
Έτσι, επηρεασμένος απ’ αυτόν τον λόγο του
ποιητή, άπλωσα πανιά και όρτσα λα μπάντα ξεκίνησα νέο ταξίδι. Διέσχισα ήρεμες και φουρτουνιασμένες θάλασσες και ένα βροχερό πρωινό, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου του 1948, με
μια κρατική υποτροφία για την Κτηνιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Τουλούζης στις αποσκευές μου, δέσαμε κάβο στην Μασσαλία, στο
ίδιο σημείο όπου αιώνες πριν έδεσαν τα πλεούμενά τους οι Φωκαείς.
Στο Πανεπιστήμιο συνάντησα πολλές δυσκολίες. Εκτός από το γλωσσικό, που γρήγορα το ξεπέρασα, το σοβαρότερο πρόβλημα για μένα
ήταν το επίπεδο βασικών γνώσεων του λεγομένου Ρ.Β.S. (Φυσική, Βιολογία και Χημεία), το οποίο
συγκρινόμενο με εκείνο των Γάλλων ήταν χαμηλό. Χρειάστηκε να καταβάλλω υπεράνθρωπες
προσπάθειες για να καλύψω τα κενά. Κατά τα
άλλα οι σπουδές προχωρούσαν ικανοποιητικά και
χωρίς προβλήματα, αφού το ποσό της χορηγούμενης από το Κράτος υποτροφίας, χωρίς να είναι
μεγάλο, επαρκούσε για μια άνετη φοιτητική
ζωή.
Έμεινα κάτω από την προστασία της 4ης Γαλ-
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
41
λικής Δημοκρατίας πάνω από 4 χρόνια. Η κορυφαία
στιγμή της σπουδαστικής μου ζωής ήρθε όταν ένα
μελαγχολικό φθινοπωρινό απόγευμα του 1952
βρέθηκα σχεδόν μόνος στην αίθουσα τελετών της
Ακαδημίας της Τουλούζης, απέναντι στην Επιτροπή
κρίσεως της Επιστημονικής μου Διατριβής, η
οποία θα μου απένεμε τον όχι και πολύ συνηθισμένο την εποχή εκείνη για τα ελληνικά δεδομένα
τίτλο του «Διδάκτορα». Τα πόδια μου έτρεμαν από
συγκίνηση και με κόπο συγκρατούσα τα δάκρυά
μου. Ένας κόμπος έσφιγγε τον λαιμό μου, γιατί
αυτοί που δικαιούνταν να καμαρώνουν τούτη την
ώρα ήταν απόντες, αλλά συνεχώς παρόντες
στην σκέψη του πρωτογυιού τους. Μόνο δυο
όμορφες συναδέλφισσες Γαλλίδες βρέθηκαν κοντά μου την μεγάλη εκείνη στιγμή. Το γεγονός
σχολίασε ο Πρόεδρος της Επιτροπής: «Το ακροατήριό σας κ. Καραβαλάκη ήταν περιορισμένο
αλλά εκλεκτό».
Πριν καλά-καλά καθίσει ο πανεπιστημιακός πίλος στη βάση του, γρήγορα αντικαταστάθηκε από
τον μπερέ του νεοσύλλεκτου (1953).
Υπηρέτησα ευόρκως την Πατρίδα :
α) Σαν απλός οπλίτης στην αρχή, σαν ανθυποκτηνίατρος αργότερα τις Ένοπλες Δυνάμεις από
τον Ιανουάριο του 1953 έως τον Μάιο του 1955
και
β) Σαν κτηνίατρος Δημόσιος Υπάλληλος σε
διάφορες Υπηρεσίες του Υπουργείου Γεωργίας
(Απρ. 1956-1989).
Όσο καιρό φορούσα το χακί, η παραστιά μου δεν
έστενε άθω. Στους 22 μήνες θητείας πήρα 6 μεταθέσεις και αρκετές μακροχρόνιες αποσπάσεις.
Έτσι, δαπάναις της Πατρίδας, έκανα εσωτερικό
τουρισμό και γνώρισα καλά την Ελλάδα.
Αλλά και στην πολιτική υπηρεσία την ίδια τύχη
είχα, με την διαφορά ότι τώρα η ακτίνα μετακινήσεων διευρύνθηκε και προς το εξωτερικό.
Η υπηρεσιακή μου ενασχόληση κατά τα πρώτα
χρόνια με θέματα εξωτικών νοσημάτων, μου
έδωσε την ευκαιρία να επισκεφθώ και κάποτε να
διαμείνω (προς μεγάλη μου χαρά) σε κάποιες εξωτικές για μας χώρες. Μεγάλη ικανοποίηση δοκίμαζα
αργότερα στα υπηρεσιακά ταξίδια, είτε συμμετέχοντας σε διεθνή fora είτε εκπροσωπώντας την
χώρα, γιατί πάντοτε μπροστά από την θέση μου
υπήρχε τοποθετημένη μια μικρή γαλανόλευκη και
μια πινακίδα με την λέξη «Ελλάς».
Δυσμενής η τελευταία υπηρεσιακή μου μετακίνηση από Βρυξέλλες στο Ηράκλειο (1982), την
οποία τελικά δέχθηκα με στωικότητα θα έλεγα,
αφού θα μπορούσε να είναι δυσμενέστερη και κυ-
42
ρίως γιατί θα μου δινότανε η ευκαιρία να προσφέρω υπηρεσία στην ιδιαίτερη πατρίδα μου, την
Κρήτη.
Έπεσα όμως έξω στους υπολογισμούς μου και
δυο χρόνια πριν εξαντλήσω την περίφημη τριακονταπενταετία στην Υπηρεσία ζήτησα και έλαβα
την άφεση.
Απαλλαγμένος από την δουλεία της υπηρεσιακής απασχόλησης και επειδή ούτε τάβλι ούτε
πρέφα εγνώριζα, για να περνώ την ώρα μου ασχολήθηκα με δουλειές κοινωνικής προσφοράς,
ωφέλιμες για τον τόπο.
Μου άρεσε από μικρός να βάζω σε τάξη, να οργανώνω το περιβάλλον μου. Έτσι, κατά τα φοιτητικά μου χρόνια είχα οργανώσει την μικρή
Ελληνική φοιτητική παροικία της Τουλούζης σε ένα
είδος Συλλόγου, με Καταστατικό και Κανονισμό λειτουργίας, που εμείς οι ίδιοι οι φοιτητές συντάξαμε και εγκρίναμε. Για τους παραβαίνοντες τις σχετικές διατάξεις προβλεπότανε επιβολή προστίμων,
από την είσπραξη των οποίων συν τω χρόνω είχε
δημιουργηθεί ένα μικρό κεφάλαιο, που διατέθηκε για αγορά αθλητικών ειδών της άτυπης αθλητικής ομάδας που είχαμε δημιουργήσει.
Η αγάπη μου για το Λασύθι και η επιθυμία μου
να βοηθήσω στην επίλυση των προβλημάτων του,
με οδήγησαν, τα χρόνια της διαμονής μου στην
Αθήνα, στον Σύλλογο Λασυθιωτών «Ο Δικταίος»,
τον οποίο είχαν ιδρύσει πριν από λίγο καιρό διακεκριμένοι Λασυθιώτες που διέμεναν στην Αθήνα και ο οποίος πρόσφερε μεγάλες υπηρεσίες στο
Οροπέδιο.
Για να ενισχυθεί η πρωτοβουλία που είχε αναλάβει η γενέτειρά μου, σχετικά με την ανακαίνιση του Ιερού Ναού των Τριών Ιεραρχών, ανέλαβα την πρωτοβουλία και κινητοποίησα τους εν
Αθήναις Ψυχριανούς και ιδρύσαμε τον Σύλλογο
των απανταχού Ψυχριανών «Οι Τρεις Ιεράρχαι», ο
οποίος μάλιστα εξέδιδε και ένα έντυπο για στήριξη των σκοπών του. Το έντυπο αυτό ήταν πολυγραφημένο και κυκλοφορούσε ανά δίμηνο
μεταξύ των Ψυχριανών. Από όσα δε έχω υπόψη
μου υπήρξε η πρώτη Λασυθιώτικη «εφημερίδα»
που κυκλοφόρησε στο Λασύθι (1964).
Μετά την εγκατάστασή μου στο Ηράκλειο
(1982) ήρθα σε επαφή με τον εδώ δραστηριοποιούμενο Σύνδεσμο Λασυθιωτών Ηρακλείου «Το
Οροπέδιο», στον οποίο σύντομα εκλέχθηκα Πρόεδρος. Με την ιδιότητα αυτή και σε συνεργασία
με τον διακεκριμένο συμπατριώτη μας κ. Νίκο Μπελιβάνη, τότε προϊστάμενο του ΕΛΚΕΠΑ Ηρακλείου, αναλάβαμε την πρωτοβουλία για την σύστα-
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ση μιας Αναπτυξιακής Εταιρείας στο Λασύθι. Η προσπάθεια σύντομα στέφθηκε από επιτυχία και δημιουργήθηκε η γνωστή ΕΤΑΝΟΛ (Εταιρεία Ανάπτυξης Οροπεδίου Λασυθίου). Επίσης στα πλαίσια
της προσπάθειας άντλησης πόρων από Κοινοτικά
κονδύλια και της δημιουργίας υποδομών ανάπτυξης του φυσιολατρικού τουρισμού στο Οροπέδιο Λασυθίου, ανέλαβα την πρωτοβουλία και με
την συμπαράσταση και άλλων φυσιολατρών Λασυθιωτών συστήθηκε ο Σύλλογος Ορειβασίας
και Χιονοδρομίας Λασυθίου (ΣΟΧΟΛ), ο οποίος μεταξύ των άλλων έργων υλοποίησε την σήμανση
του Ευρωπαϊκού Μονοπατιού Ε4 και ανήγειρε το
ορειβατικό καταφύγιο στην θέση «Ανεστάση»
στην δυτική πλευρά της Δίκτης.
Κατά την διάρκεια της προεδρίας μου επίσης,
αναζητώντας τον καλύτερο τρόπο αξιοποίησης του
περιβάλλοντος χώρου της Ι. Μονής Βιδιανής που
είχε παραχωρηθεί στον Σύνδεσμο για αξιοποίηση,
καταρτίσαμε ειδικό πρόγραμμα, το οποίο προέβλεπε την δημιουργία Μουσείου Φυσικής Ιστορίας
και άλλες δραστηριότητες ενισχυτικές της Ανάπτυξης του Φυσιολατρικού Τουρισμού.
Στο πρόγραμμα αξιοποίησης της Βιδιανής που
υποβλήθηκε τότε, βρίσκεται η αφετηρία της σημερινής προόδου της Μονής.
Ξεκινώντας από οικολογικές ευαισθησίες λόγω
καταγωγής και παιδείας και με την συμπαράσταση και συνεργασία εκλεκτών φίλων προχωρήσαμε στην ίδρυση του Παγκρήτιου Συνδέσμου Προστασίας και Διάσωσης της Ιθαγενούς Πανίδος, ενός
σωματείου ζωοτεχνικού περιεχομένου και Κρητολογικού ενδιαφέροντος. Δυστυχώς το σωματείο
αυτό, παρά την ενθουσιώδη υποδοχή, την συμπαράσταση πολλών προσωπικοτήτων και την
προσφορά σοβαρού έργου, η ζωή του δεν ξεπέρασε την υπηρεσιακή θητεία του ιδρυτού του.
Μετά την μετοικεσία μου στα Αγριανά Χερσονήσου, όπου η εξοχική μου κατοικία, …παλιά μου
τέχνη κόσκινο. Πήρα την πρωτοβουλία και ιδρύσαμε στον μικρό μας οικισμό ενός Πολιτιστικού
Συλλόγου, ο οποίος κατά την υπερεικοσαετή του
ζωή, κατά την οποία υπήρξα ο μόνιμος Πρόεδρος,
διεδραμάτισε τον ρόλο τοπικής Αρχής, ενώ σε στενή συνεργασία με την τοπική εκκλησία, δημιούργησε σημαντικό έργο στο χωριό, όπως π.χ. η
ανέγερση εντυπωσιακού κτιρίου στο οποίο στεγάζεται το Πνευματικό Κέντρο Αγριανών κ.ά.
Την ίδια περίοδο και με την συνεργασία της Ι.Μονής Καλλέργη, ιδρύσαμε τον Σύλλογο « Οι Φίλοι
της Ι. Μονής Καλλέργη», ο οποίος συμπαραστάθηκε με ζήλο στην υπό αναστήλωση Μονή, το παλιό μετόχι της δικής μας Ι.Μονής Βιδιανής.
Στην διοίκηση των περισσοτέρων Σωματείων ή
Συλλόγων στην ίδρυση των οποίων πρωτοστάτησα, είχα λάβει ενεργό μέρος ή εξακολουθώ να
μετέχω.
Ολοκληρώνοντας την πλήρη εικόνα της ανάμιξής μου στα κοινά, παραθέτω τα συλλογικά όργανα και οργανώσεις στις οποίες εξακολουθώ να
δραστηριοποιούμαι :
-Σύνδεσμος Λασυθιωτών Ηρακλείου «Το Οροπέδιο»
-Σύλλογος Ορειβασίας Χιονοδρομίας Οροπεδίου Λασυθίου
-Ακαδημία Γεύσης (Ηράκλειο)
-Πολιτιστικός Σύλλογος Ψυχρού «Ο Ξένιος Ζευς»
-Πολιτιστικός Σύλλογος Αγριανών «Η Αγία Τριάδα»
-Πνευματική Εστία Οροπεδίου Λασυθίου, στην
οποία έχω την τιμή να είμαι Πρόεδρος
-Εταιρεία Γραμμάτων και Τεχνών Ανατολικής
Κρήτης
Σχετικά με την επιστημονική μου δραστηριότητα,
την οποία ανέπτυξα παλαιότερα και τις επιστημονικές οργανώσεις στις οποίες εξακολουθώ να
μετέχω, επειδή αποτελούν άλλης Κυριακής Ευαγγέλιο, τις αφήνω για άλλη περίπτωση.
Σε ό,τι αφορά την εκτός κτηνιατρικής γενικότερή
μου δραστηριότητα, ελπίζω σε λίγο καιρό, αξιοποιώντας την σύγχρονη τεχνολογία, να αποκτήσω κι’ εγώ μια «κοντάδα» (ιστοσελίδα) στο διαδίκτυο, στην οποία θα απλωθεί όμορφα και καλά όλη
η πνευματική μου προίκα, για να την καμαρώνω
εγώ και για να μπορούν να την επισκέπτονται δικοί και φίλοι.
Πριν τελειώσω δυο λόγια μόνο για την ανάμιξή μου στα κοινά.
- Στις Δημοτικές εκλογές του 1998 υπέβαλα υποψηφιότητα ως τοπικός σύμβουλος της περιοχής
της τωρινής μου διαμονής και οι εδώ φίλοι μου ευτυχώς δεν μου ’παιξαν την ντενέκα.
- Στις Δημοτικές εκλογές του έτους 2006 «εκτέθηκα», στην κυριολεξία και μεταφορικά σαν Δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο Οροπεδίου Λασυθίου, όπου το μόνο που πέτυχα ήταν να είμαι πρώτος από το τέλος!!
Σαν κατακλείδα του κειμένου μου άφησα την
πολύ γλυκιά ανάμνηση μιας συνάντησης στην παραλία της Μαρώνειας πριν από 36 χρόνια, αφετηρία μιας νέας πορείας, με συνοδοιπόρο την Πελαγία Βρέζα, αδελφή ψυχή και αρχιτεκτονικό στήριγμα της ζωής και της ευτυχίας μου.
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Αγριανά, Μάρτιος 2012
43
Η έκθεση Ξυλογλυπτικής
του Μανώλη Στρατάκη στο Ψυχρό
10 - 15 Αυγούστου
Μεγάλη επιτυχία σημείωσε με αθρόα προσέλευση επισκεπτών και κολακευτικότατα
σχόλια η «Έκθεση Ξυλογλυπτικής», που οργάνωσε και φρόντισε μέχρι τη τελευταία λεπτομέρεια με τον ξεχωριστό και μοναδικό του
τρόπο, ο γνωστός και πολυτάλαντος ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης
Μανώλη Στρατάκης.
Πρέπει να σημειώσομε ότι σχεδόν όλα τα
εκθέματα στο Ψυχρό ήσαν διαφορετικά
από αυτά που παρουσίασε στην έκθεση
που είχε πραγματοποιηθεί στις αρχές του χρόνου στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου στο Ηράκλειο, η οποία επίσης είχε στεφθεί με μεγάλη επιτυχία και είχε αποσπάσει κολακευτικότατα σχόλια και κριτικές.
Μανώλης
Στρατάκης
Ο καλλιτέχνης «επί το έργον»
44
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Ελάφι
Ίδα
Κυβέλη
Σύμπλεγμα
Κερατοφόρος Παν
Ακροβάτης 1
Κολυμβητής
Ακροβάτης 2
Γενεολογικό δένδρο
Ταλώς
Νεράιδα του Γ
Κράνος με βαιτύλο
Γοργόνα
Προμινωική
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
45
ΟΙ 32οι ΔΙΚΤΑΙΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
Με τη συμμετοχή 315 αθλητών και αθλητριών, όλων των ηλικιών από όλη την Ελλάδα, πραγματοποιήθηκαν, με ιδιαίτερη επιτυχία, οι 32οι ΔΙΚΤΑΙΟΙ ΑΓΩΝΕΣ στο Ψυχρό στις 12/8/2012.
Τα αποτελέσματα των Αγώνων, κατά κατηγορία, έχουν ως εξής :
Δικταίος Δρόμος 24.500μ. «Ο γύρος του οροπεδίου Λασιθίου»
Γενική Ανδρών
1ος Κρανιδιώτης Πέτρος «Α.Ο.Λασιθίου» 1.32.31
2ος Σηφάκης Μανώλης «Σ.Μ.Κρήτης»
1:32:37
3ος Φωτάκης Ανδρέας «Ο.Υ.Κρήτης»
1:32:42
Γενική Γυναικών
1ος Κρανιδιώτης Πέτρος «Α.Ο.Λασιθίου» 1.32.31
2ος Σηφάκης Μανώλης «Σ.Μ.Κρήτης» 1:32:37
3ος Φωτάκης Ανδρέας «Ο.Υ.Κρήτης» 1:32:42
Βετεράνων 40-49 ετών
1ος Μαλλιωτάκης Γιάννης «Ιεράπετρα»
2ος Τσαγκαράκης Νίκος «Ο.Φ.Η.»
3ος Παπάς Δημήτριος «Iλισσός»
Βετεράνων 50-59 ετών
1ος Σαριδάκης Γιάννης «Ο.Υ.Κρήτης»
1:38:49
2ος Πακιουφάκης Μηνάς «Ο.Υ.Κρήτης»
3ος Μουρέλος Νίκος «Ηράκλειο»
1:55:57
1:33:45
1:39:49
1:42:03
Βετεράνων 60 ετών και άνω
1ος Μπαρίκος Δημήτριος «Σ.Δ.Υ. Χανίων» 1:52:52
2ος Μπενεσάκης Γεώργιος «Ηράκλειο»
2:17:57
3ος Κυρδήμος Γιάννης «Ο.Υ.Κρήτης»
2:19:35
Δρόμος 1500 μ.
Μαθητές Γυμνασίου
1ος Βαγιάνος Γιώργος «Ιεράπετρα»
2ος Φαρσάρης Γιώργος «Τζερμιάδω»
3ος Καββουσανός Αντώνιος «Ιεράπετρα»
5:08
5:31
6:49
Μαθήτριες Γυμνασίου
1η Μαλλιωτάκη Αθηνά «Ιεράπετρα»
2η Χατζάκη Γεωργία «Τζερμιάδω»
33η Μπραγουδάκη Μαρία «Ηράκλειο»
5:36
6:11
7:54
Δρόμος 700 μ.
Μαθητές Δημοτικού
1ος Βαν Λιτούτ Κώστας «Αγ. Νικόλαος»
2ος Περάκης Μανώλης «Καμινάκη»
3ος Αχλάτης Χρήστος «Ιεράπετρα»
2:41
2:50
3:01
Εντυπωσιακή ήταν η συμμετοχή και
των νηπίων, που έλαβαν μέρος, με την
επίβλεψη των μητέρων τους.
Για πρώτη φορά εντάχθηκε επίσης
στους Δικταίους Αγώνες και ο 3ος Ποδηλατικός Γύρος Οροπεδίου Λασιθίου
στον οποίο συμμετείχαν 75 ποδηλάτες.
Συμμετείχαν επίσης και 20 πεζοπόροι.
Στους τρεις πρώτους νικητές, κάθε
κατηγορίας, απονεμήθηκε κύπελλο, μετάλλιο και δίπλωμα. Σε όλους δε τους
τερματίσαντες δόθηκε αναμνηστικό μετάλλιο και δίπλωμα Μετά το πέρας των Αγώνων ο Πολιτιστικός
Σύλλογος Ψυχρού «Ξένιος Ζευς» δεξιώθηκε τους
αθλητές στο Παπαδάκειο Σχολείο Ψυχρού
46
Μαθήτριες Δημοτικού
1η Αχλάτη Φωτεινή «Ιεράπετρα»
2η Καββουσανού Δέσποινα «Ιεράπετρα»
3η Βαν Λιτούτ Πανδώρα «Αγ. Νικόλαος»
2:56
2:57
2:58
Οι Διοργανωτές απευθύνουν θερμές
ευχαριστίες
Στο Αστυνομικό Τμήμα Νεαπόλεως
και τον Σταθμό Χωρ/κής Τζερμιάδων.
Στο Κέντρο Υγείας Οροπεδίου Λασιθίου, στο Ε .Κ. Α. Β και στον Ιατρό
των Αγώνων.
Στους Εθελοντές Σαμαρείτες Ηρακλείου, στους Γυμναστές και λοιπούς
εθελοντές για την πολύτιμη προσφορά
τους. Στους χορηγούς των Αγώνων για
την οικονομική τους προσφορά.
Περικλής Πιταροκοίλης
Πρόεδρος Πολιτιστικού Συλλόγου Ψυχρού
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
«Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ»
Του Αρχιμανδρίτη Δαμιανου Μπελέρη –
Ηγουμένου Ι. Μ. Κρουσταλένιας
Η γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου είναι η
μεγαλύτερη από τις Θεομητορικές γιορτές, που
καθιέρωσε η εκκλησία μας προς τιμήν της Μητέρας του Κυρίου.
Στο πρόσωπο της εκπληρώνονται τα γεγραμμένα, σύμφωνα με τα οποία ο Χριστός θα είναι «η ράβδος» και το «άνθος», που θα βλαστήσει από τη
ρίζα του Ιεσσαί, καθώς και
ο Βασιλιάς
που θα καθίσει στο θρόνο
του Δαβίδ.
Ο «θάνατος»
της υπερβαίνει
την έννοια του
θανάτου. Και
γι αυτό δεν
ονομάζεται
θάνατος αλλά
«κοίμησις»,
«θεία μετάστασις», καθώς και «εκδημία ή ενδημία προς τον Κύριον». Κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό ο θάνατος της είναι «ζωηφόρος» : «Σήμερον ο της ζωής θησαυρός, η
της χάριτος άβυσσος, θανάτω ζωηφόρω καλύπτεται».
Δικαίως για όλους μας, τους Ορθοδόξους Χριστιανούς είναι το πρότυπο της ζωής, μεσιτεύοντας προς τον Υιό Της και Θεό μας για την
εν Χριστώ σωτηρία μας.
Η ζωή της ήταν μια διαρκής πορεία προς τον
Θεό. Μια πορεία πίστης, υπακοής και αφοσίωσης στο Θεό και το θέλημα του. Μια πορεία ταπείνωσης και παραμερισμού του προσωπικού «εγώ» της, χάριν του Θεϊκού «Συ».
Είναι αναντίρρητα εκείνη που φέρει στην καρδιά της το μυστήριο της εν Χριστώ παναν-
θρώπινης και προσωπικής μας σωτηρίας, ως
μυστήριο της σταυροαναστάσιμης σιωπής και
αδιάλειπτης δεήσης.
Αν και μετέστη στους Ουρανούς δεν μας
εγκαταλείπει ποτέ!. Ως Μητέρα της ΖΩΗΣ και
Μητέρα όλων μας κύπτει σε κάθε μας θλίψη,
πόνο, αρρώστια και δοκιμασία. Προσφέρει σε
όλους μας
ανεξαιρέτως
την αγάπη, τη
βοήθεια και
τη προστασία
της. Δεν είναι
τυχαίο το ότι
σε κάθε μας
δυσκολία ή
ξαφνικό κίνδυνο ή ανάγκη την επικαλούμαστε
αυθόρμητα
αναφωνούν τ ε ς :
«ΠΑΝΑΓΙΑ
ΜΟΥ».
Υπάρχει μια
ρώσικη εικόνα του δεκάτου ογδόου αιώνα, που
παριστάνει την Εκκλησία να προσεύχεται
στη Θεοτόκο: «Πολλά γαρ ισχύει δέησις Μητρός προς ευμένειαν Δεσπότου».
Κλίνοντες ευλαβικά το γόνυ στη Χάρη της ας
την παρακαλέσομε: Ω Πανύμνητε Μήτερ
σπλαχνήθητι επι απροστάτευτον λαόν και
δυσώπησον τον Ελεήμονα Θεόν ρυσθήναι τας
ψυχάς ημών εκ πάσης απειλής, μόνη Ευλογημένη!».
«TO ΛAΣIΘI»• ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Μετά Πατρικών ευχών
Ο Ηγούμενος
Αρχιμανδρίτης Δαμιανός Μπελέρης
47
Το graffiti που στολίζει την είσοδο του κτηρίου Κλεισόβης 3

ΛΑΣΙΘΙ Martios 2012

ΛΑΣΙΘΙ Martios 2012

ΛΑΣΙΘΙ Martios 2012

File

teuhos 175_ellinopirgos

νεοτουρκοι-τυπος θεσσαλονικης

1 2 3 4 7 8 A B C D E F G H I J K L M N O P R S T V X

Συμπεράσματα και Προτάσεις Θεματικών Εργαστηρίων 2ης

σελιδα14

1_16.ps, page 1-16 @ Normalize ( 1_16_No412 )