Ο ΚΟΣΜΟΣ - Ο Κόσμος της Ν. Φιλαδέλφειας

Ο ΚΟΣΜΟΣ
ΤΗΣ Ν. ΦΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΑΣ
● Μια Έκθεση Μικρασιατικού Βιβλίου ● Περιεχόµενα
των ντοσσιέ του Ιστορικού Αρχείου Νέας Φιλαδέλφειας
● Περιεχόµενα των ντοσσιέ του Κόσµου της
Ν. Φιλαδέλφειας,
Φιλαδέλφειας, ως εκδόσεως ιστορίας ̟αιδείας
και ̟ολιτισµού
Φυλλάδιο ̟ληροφορήσεως και γνώµης ● Αριθ. 21
Κώστας Π. Παντελόγλου Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ Ν. Φ ΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΑΣ
15 ∆εκεµβρίου 2003
ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ
Αθανασία συζ. Κώστα Παντελόγλου
Συντάκτης:
Συντάκτης: Κώστας Π. Παντελόγλου
Πληκτρολόγηση, ε̟ιµέλεια:
ε̟ιµέλεια: Παντελής Κ. Παντελόγλου
Γραφεία: Π. Χατζηγεωργίου 8, Ν. Φιλαδέλφεια 143 41
Τηλέφωνα:
Τηλέφωνα: 210/6848079 και 210/2531983
© Copyright: Εκδόσεις Παντελόγλου 2003
Α̟αντάτε µε θετική εργασία· µελετάτε σοβαρά
εµβαθύνετε ε̟ιστηµονικά τις ιδέες σας,
κηρύχνετέ τες µε ̟ίστη και ενθουσιασµό,
̟ολεµάτε τίµια, ειλικρινά, ̟αλληκαρίσια.
∆ηµήτρης Γληνός
Το ανά χείρας φυλλάδιο του «ΚΟΣΜΟΥ ΤΗΣ Ν. ΦΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΑΣ»
Αφιερώνουµε στην Μνήµη
του ̟ατέρα και ̟α̟̟ού µας Παντελή Παντελόγλου εκ Κωνσταντινου̟όλεως
της µητέρας και γιαγιάς µας Μαρίας Παντελόγλου εκ Σµύρνης
Κώστας και Αθανασία Παντελόγλου
Λέλια Κ. Παντελόγλου, Παντελής Κ. Παντελόγλου
• ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
45 σχεδόν χρόνια µετά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922,
α̟ό τις 16 Α̟ριλίου έως τις 7 Μαΐου 1967, η «Ένωσις Σµυρναίων»
µε Πρόεδρο τον Αλέξ. Μ̟ενάκη και µέλη του ∆ιοικητικού της
Συµβουλίου ̟ροσω̟ικότητες ό̟ως ο Νικ. Αρώνης, ο Νικ. Καραράς,
ο Νικ. Μηλιώρης, ο Φιλ. Φάλµ̟ος κά. οργάνωσε Έκθεση Μικρασιατικού
Βιβλίου εις εκτέλεσιν χρέους οφειλοµένου «εις την µνήµην των
µαρτύρων Μικρασιατών ̟ρογόνων µας» ̟αρέχουσα άµα «θετικήν
υ̟ηρεσίαν ̟ρος την Ελληνικήν νεότητα δια της ̟ληρεστέρας
διαφωτίσεως µιας ̟λευράς της ̟νευµατικής υ̟οστάσεως
του Έθνους µας».
∆ύο οι ε̟ιδιωχθέντες υ̟ό της «Ενώσεως Σµυρναίων» σκο̟οί δια της
Εκθέσεως Μικρασιατικού Βιβλίου: 1) Να ̟αρουσιάσει «βιβλία και
έντυ̟α αναφερόµενα εις την ιστορίαν του Μικρασιατικού Ελληνισµού,
εις την ζωήν και τον ̟ολιτισµόν µυριάδων οµογενών εις τας ̟αλαιάς
̟ατρίδας των αλλά και εις την ελευθέραν Ελλάδα µετά το έτος 1922,
και να καταστήση ̟ερισσότερον ̟ροσιτάς εις τους ενδιαφεροµένους
µελετητάς χρησίµους ̟ηγάς Μικρασιατικών σ̟ουδών.» και 2) Να
̟αρουσιάσει έργα Μικρασιατών συγγραφέων της συγχρόνου ̟εριόδου
«δια να ̟ροβληθή η αξιόλογος ̟ροσφορά του Μικρασιατικού στοιχείου
εις ̟οικίλους τοµείς της διανοήσεως και η συµβολή του εις την
διαµόρφωσιν του σηµερινού ̟ολιτισµού της Πατρίδος µας.»
Τα εκτεθέντα εις αυτήν την Έκθεση Μικρασιατικού Βιβλίου βιβλία
̟ροέρχονταν α̟ό την Βιβλιοθήκη της «Ενώσεως Σµυρναίων», α̟ό τους
ίδιους τους συγγραφείς και α̟ό ̟ροσω̟ικές συλλογές και βιβλιοθήκες.
Τη ε̟ιµελεία του Γιάννη Κορίδη εξετυ̟ώθη Κατάλογος της Εκθέσεως
Μικρασιατικού Βιβλίου κοσµούµενος υ̟ό εξωφύλλου εκδόσεως
εν Σµύρνη το 1851. Εις τας υ̟ερογδοήκοντα σελίδας του Καταλόγου
της Εκθέσεως καταγράφονταν:
Α) Εκδόσεις Σµύρνης, εκατόν τριάντα εννέα τον αριθµό µε ̟αλαιοτέραν
έκδοση του 1834 εν Σµύρνη και µια έκδοση του 1817 εν
Κωνσταντινου̟όλει – ̟ροερχόµενες όλες α̟ό την Βιβλιοθήκη της
«Ενώσεως Σµυρναίων». Σηµειώνω εδώ ενδεικτικά εκ των Εκδόσεων
Σµύρνης τις ακόλουθες: 1) Νεοφύτου Βάµβα, Γραµµατική της
4
αρχαίας και της σηµερινής Ελληνικής γλώσσης, Σµύρνη 1857 – 2)
Ν. Π. Ελευθεριάδου, Τα ̟ρονόµια του Οικουµενικού Πατριαρχείου,
Σµύρνη 1909 – 3) Κ. Ευσταθό̟ουλου, Σύνοψις ιστορίας της
Ελληνικής Γραµµατολογίας, Σµύρνη 1869 – 4) Constantin
Iconomos, Etude sur Smyrne, Smyrne 1868 – 5) Καρόλου Τεξιέ,
Γεωγραφία κλ̟. ̟όλεων και ε̟αρχιών Μικράς Ασίας (Μεταφρ.
Πέτρου Γερακάκη), Σµύρνη 1873 – 6) Σίµωνος Κατακουζηνού, Το
Εµ̟όριον η Ναυτιλία και αι Μεταναστεύσεις των Ελλήνων, Σµύρνη
1907 – 7) Α. Ματαράγκα, Μαύραι ηµέραι των Ελληνικωτάτων
ε̟αρχιών Κυδωνιών και Μοσχονησίων, Σµύρνη 1919 – 8) ∆ηµητρίου
Μαυροφρύδου, ∆οκίµιον ιστορίας της Ελληνικής γλώσσης, Σµύρνη
1871 – 9) Αθανάσιος Πα̟αδό̟ουλος Κεραµεύς, Φωκαϊκά, Σµύρνη
1879 – 10) Χρυσοστόµου Σµύρνης, Κανονισµός της Ορθοδόξου
Ελληνικής Κοινότητος Σµύρνης, Σµύρνη 1910.
Β) Έργα του ή για τον Αδαµάντιο Κοραή, ογδόντα τρία τον αριθµό µε
το ̟αλαιότερον εκδόσεως του 1782 εν Λειψία – ̟ροερχόµενα εκ
της Συλλογής Φιλί̟̟ου Κ. Φάλµ̟ου κυρίως και δευτερευόντως
εκ της Βιβλιοθήκης της «Ενώσεως Σµυρναίων». Σηµειώνω κατωτέρω
ενδεικτικά τινά των εκτεθέντων εις την ενότητα Αδαµάντιος Κοραής
της Εκθέσεως Μικρασιατικού Βιβλίου του 1967: 1) Τι ̟ρέ̟ει να
κάµωσιν οι Γραικοί εις τας ̟αρούσας ̟εριστάσεις. ∆ιάλογος δύο
Γραικών, Βενετία 1805 – 2) Ελληνικής Βιβλιοθήκης Τόµος ΙΑ’.
Στράβωνος: Γεωγραφικά Μέρος Γ’, Παρίσι 1817 – 3) Ελληνικής
Βιβλιοθήκης Τόµος Ι∆’. Αριστοτέλους: Ηθικά, Παρίσι 1822 – 4)
Βασική Βιβλιοθήκη. Ο Κοραής και η ε̟οχή του. Ε̟ιµέλεια Κ.Θ.
∆ηµαρά, Αθήναι 1953 – 5) Κοκκίνου-Κοντοσταύλου, Λόγοι εις
α̟οκάλυψιν ανδριάντος Αδαµαντίου Κοραή έξωθεν Πανε̟ιστηµίου,
Αθήναι 1875 – 6) Γ.Γ. Λαδιά, Βιβλιογραφικαί έρευναι αναφερόµεναι
εις έργα Αδαµαντίου Κοραή, Αθήναι 1934.
Γ) Εκδόσεις ̟ρο της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922, εκατόν
δέκα οκτώ µε ̟αλαιοτέρας εκδόσεις την Σύνοψι Φυσικής του Κ.Μ.
Κούµα εν Βιέννη το 1812 και το Ευχολόγιον (Καραµανλήδικον)
του Μητρο̟ολίτου Αγκύρας Σεραφείµ εν Αγκύρα 1782. Σηµειώνω
ενδεικτικά και τινας ε̟ί ̟λέον: 1) Κ.Ι. Άµαντου, Ο Ελληνισµός της
Μικράς Ασίας, Αθήναι 1919 – 2) Α.Μ. Ανδρεάδου, Η Μικρά Ασία
και ο Ελληνισµός, Αθήναι 1909 – 3) Σταµ. Αντωνο̟ούλου, Μικρά
Ασία, Αθήναι 1907 – 4) ∆ηµ. Α. Γληνού, Γυναικείος Ανθρω̟ισµός,
5
Αθήναι 1921 – 5) Karl Dieterich, L’ Hellenisme en Asie-Mineure,
Paris 1919 – 6) Μαργαρίτου Ευαγγελίδου, Φιλοσοφικά Μελετήµατα,
Αθήναι 1886 – 7) Μαργαρίτου Ευαγγελίδου, Περί των ∆ικαιωµάτων
και Παθηµάτων των Εστιών του Πολιτισµού Μικράς Ασίας και
Θράκης, Αθήναι 1918 – 8) Π.Κ. Καρολίδου, Εισαγωγή εις την
Καθολικήν ή Παγκόσµιον Ιστορίαν, Αθήνησι 1894 – 9) Π.
Κοντογιάννη, Η Ελληνικότης Προύσης και Σµύρνης, Αθήναι 1919 –
10) Κ.Γ. Λαµέρα, Η Μικρά Ασία και οι εν αυτή Κρυ̟τοχριστιανοί,
Αθήναι 1921 – 11) Γ. Μικρασιανού, Πώς η Γερµανία κατέστρεψε
τον Ελληνισµόν της Τουρκίας, Αθήναι 1916 – 12) Κ. Οικονόµου,
Αυτοσχέδιος διατριβή ̟ερί Σµύρνης, Μελίτη 1831 – 13)
Οικουµενικόν Πατριαρχείον, Μαύρη Βίβλος διωγµών και µαρτυρίων
1914-1918, εν Κωνσταντινου̟όλει 1919 – 14) Γ. Σάκαρη,
Ο Ελληνισµός εν τη Μικρά Ασία, Αθήναι 1915 – 15) Γ. Σάκαρη,
Ιστορία των Κυδωνιών, Αθήναι 1920 – 16) Υ̟ουργείον Εξωτερικών,
Οι ανθελληνικοί διωγµοί εν Τουρκία, Αθήναι 1917.
∆) Εκδόσεις µετά την Μικρασιατική Καταστροφή, ε̟τακόσιες είκοσι
εννέα µε ̟αλαιοτέρας εκείνας του έτους 1922. Σηµειώνω κατωτέρω
ενδεικτικά ωρισµένας εξ αυτών: 1) Άλκη Αγγέλου, Προς την ακµήν
του Νεοελληνικού ∆ιαφωτισµού, Αθήνα 1956 – 2) Α.Ι. Αιγίδου,
Η Ελλάς χωρίς τους Πρόσφυγας, Αθήναι 1934 – 3) Μιχ. Αθ.
Αναστασιάδου, Ηλεκτρονική Φυσική, Αθήναι 1956 – 4) Μιχ.
Αργυρο̟ούλου, Χρονικά της Ανατολής, Αθήναι 1944 – 5)
Β.Α. Αρτεµιάδου, Τα ιστορικά ερείσµατα των αξιώσεων των
Ανταλλαξίµων, Αθήναι 1930 – 6) Ν.Χ. Αρώνη, Η Αυτοδιοίκησις
εις τας Ηνωµένας Πολιτείας της Αµερικής, Αθήναι 1955 – 7) ∆ηµ.
Α. Γληνού, Η Τριλογία του Πολέµου, Αθήνα 1956 – 8) ∆ηµοσθένη
∆ανιηλίδη, Η Νεοελληνική Κοινωνία και Οικονοµία, Αθήναι 1934 –
9) Κ.Ι. ∆εσ̟οτό̟ουλος, Πολιτική Φιλοσοφία του Πλάτωνος, Αθήναι
1957 – 10) Εµµ. Χ. Εµµανουηλίδου, Τα τελευταία έτη της
Οθωµανικής Αυτοκρατορίας, Αθήναι 1924 – 11) Χρυσού Ευελ̟ίδη,
Οικονοµική και Κοινωνική Ιστορία της Ελλάδος, Αθήναι 1950 –
12) Ν.Α. Ζούµ̟ου, Herakleitos von Ephesos als Staatsmann und
Gesetzgeber, Athen 1956 – 13) Μιχ. Γ. Θεοτοκά, Τα συµβατικά
δικαιώµατα των Ελλήνων εν Τουρκία και των Τούρκων εν Ελλάδι,
Αθήναι 1928 – 14) Ν. Καρτσωνάκη-Νάκη, Μνήµη Σµύρνης, Αθήναι
1965 – 15) Παντελή Καψή, Πώς εχάσαµεν τα ̟λούτη της Μικράς
Ασίας, Αθήναι 1923 – 16) Φώτης Κόντογλου, Οι αρχαίοι άνθρω̟οι
6
της Ανατολής, Αθήνα 1945 – 17) Κ. Λαµέρα, Πόσοι και ̟οιοι οι
κάτοικοι της Μικράς Ασίας µετά την Ανταλλαγήν, Αθήναι 1929 –
18) Ν.∆. Μανούση, Η συµβολή των Προσφύγων εις την οικονοµικήν
̟ρόοδον της Χώρας µας, Αθήναι 1963 – 19) Μέλ̟ως Μερλιέ, Το
Αρχείο της Μικρασιατικής Λαογραφίας, Αθήναι 1948 – 20) Νίκου
Ε. Μηλιώρη, Ο Παλαµάς και οι Πρόσφυγες, Αθήναι 1950 – 21)
Νίκου Ε. Μηλιώρη, Ο Σύλλογος των Μικρασιατών «Η Ανατολή»,
Αθήναι 1965 – 22) Α.Α. Πάλλη, Η Ανταλλαγή των ̟ληθυσµών, Αθήναι
1933 – 23) Κώστα Σ. Πα̟αδό̟ουλου, Η Πατριαρχική Μεγάλη
του Γένους Σχολή, Αθήναι 1963 – 24) Σωκρ. Προκο̟ίου, Σεργιάνι
στην Παλιά Σµύρνη, Αθήνα 1949 – 25) Χρήστου Σολοµωνίδη,
Η ∆ηµοσιογραφία στην Σµύρνη, Αθήνα 1959 – 26) Ιωάν. Συκουτρή,
Μελέται και Άρθρα, Αθήνα 1956 – 27) Γ. Σωτηρίου, Χριστιανικά
Μνηµεία της Μικράς Ασίας, Αθήναι 1920 – 28) Βασιλείου Τατάκη,
Η συµβολή της Κα̟̟αδοκίας στην Χριστιανική σκέψη, Αθήνα 1960
– 29) Γεωργίου Τενεκίδη, Αι αρχαιοελληνικαί ρίζαι του Εικοσιένα,
Αθήνα 1962 – 30) Φιλί̟̟ου Κ. Φάλµ̟ου, Τα σ̟ίτια της Σµύρνης,
Αθήναι 1957 – 31) ∆ηµήτρη Φωτιάδη, Μεσολόγγι, Αθήνα 1965 –
32) Α.Χ. Χαµουδό̟ουλου, Α̟ό το ηµερολόγιο ενός δηµοσιογράφου
1908-1948, Θεσσαλονίκη 1948 – 33) Πλάτωνος Χατζηµιχάλη,
Εθνικής Οικονοµίας ̟ενήντα έτη 1890-1940, Αθήναι 1944.
Ε) Εφηµερίδες και Περιοδικά ̟ρο της Μικρασιατικής Καταστροφής
του 1922, οκτώ τον αριθµό οι εφηµερίδες – Αµάλθεια, Ανατολή,
Εφηµερίς της Σµύρνης, Κό̟ανος, Κόσµος, Ο Εργάτης, Πρόοδος,
Το Σύνταγµα Βουρλών – και δεκαε̟τά τον αριθµό τα Περιοδικά –
Αιολικός Αστήρ, Α̟οθήκη Ωφελίµων Γνώσεων, Ε̟ετηρίς
Ελληνογερµανικού Λυκείου Κ. Γιαννίκη, Ερανιστής, Η Σµύρνη,
Ιερός Πολύκαρ̟ος, Κόσµος, Νέα Ζωή, Νεότης, Ξενοφάνης,
Ο Μέντωρ, Όµηρος, Ο Φιλόκαλος Σµυρναίος, Παρνασσός, Τέχνη,
Το Βλακόµετρο, Φιλολογία.
ΣΤ) Εφηµερίδες και Περιοδικά µετά την Μικρασιατική Καταστροφή,
δεκαέξη τον αριθµό οι Εφηµερίδες – µεταξύ αυτών και η
Μικρασιατική Ηχώ, η Παµ̟ροσφυγική, ο Προσφυγικός Κόσµος,
η Φωνή της Φιλαδέλφειας – και εννέα τον αριθµό τα Περιοδικά
– ανάµεσά τους το ∆ελτίον Εστίας Νέας Σµύρνης, και τα
Μικρασιατικά Χρονικά.
7
Ζ) Εις την ενότητα ∆ιάφοροι Άλλαι Εκδόσεις, ̟ενήντα ̟έντε τον αριθµόν
µε την ̟αλαιοτέραν εκδοθείσαν εν Σµύρνη το 1834. Εξ αυτών
όλως ενδεικτικώς σηµειώνω εδώ: 1) Κανονισµός του εν Σµύρνη
Γυµναστικού Συλλόγου «Ο Α̟όλλων», Σµύρνη 1908 – 2) Ο διωγµός
του Ελληνικού στοιχείου εν Σµύρνη 1914 (Αναφοραί ̟ρος το
Πατριαρχείον) – 3) Οι ανθελληνικοί διωγµοί εν Τουρκία εις την
Γ’ εν Αθήναις Εθνοσυνέλευσιν, Αθήναι 1921 – 4) Το έργον του
Ταµείου Περιθάλψεως Προσφύγων εις γενικάς γραµµάς, Αθήναι
1925 – 5) Χρυσοστόµου Μητρο̟ολίτου Φιλαδελφείας, Φως δια
τους νέους, Σµύρνη 1920.
Η) Συγγράµµατα εις την γερµανικήν γλώσσαν Μικρασιατικού
̟εριεχοµένου είκοσι έξη τον αριθµόν δωρεά ∆ηµ. Θ. Αναστασιάδου
το ̟αλαιότερον εκδοθέν το 1858. Εξ αυτών ενδεικτικώς σηµειώνω
δύο: 1) Ernst Curtius, Ephesos Pergamon Smyrna Sardes,
Berlin 1872 – 2) Dr Karl Dieterich, Das Griechentum Kleinasiens,
Leipzig 1915.
1200 συνολικά τα εκτεθέντα εις την Έκθεση Μικρασιατικού Βιβλίου
της «Ενώσεως Σµυρναίων» το 1967. Αν και ̟λήθος τα εκθέµατα δεν
εκαλύ̟τετο φυσικά εις το σύνολό της ούτε η ̟νευµατική ̟αραγωγή
η α̟οτυ̟ωθείσα εις βιβλία ̟εριοδικά εφηµερίδες κά. των χρόνων
̟ρο της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922, µα ούτε και η α̟ό
της Μικρασιατικής Καταστροφής και µετά δηµοσιευθείσα ̟νευµατική
̟αραγωγή εις τα 45 χρόνια ̟ου είχαν µεσολαβήσει έκτοτε.
Προσετέθησαν α̟ό της Εκθέσεως Μικρασιατικού Βιβλίου του 1967
̟ερισσότερα α̟ό 35 χρόνια. Προσετέθη και ̟νευµατική ̟αραγωγή
αρκετή σε ̟οσότητα για τις καταστάσεις τα θέµατα και τα ̟ρόσω̟α
του Μικρασιατικού Ελληνισµού εις την τρισχιλιόχρονη διαδροµή του.
Σε τούτο το σηµείωµά µου θα ήθελα να ε̟ισηµάνω την ανάγκη
να καλλιεργηθεί ένα διαρκές ενεργό ενδιαφέρον όλων, µικρών και
µεγάλων, για τα βιβλία τα ̟εριοδικά τις εφηµερίδες των Ελλήνων της
Μικράς Ασίας τόσο ̟ριν όσο και µετά την Μικρασιατική Καταστροφή
του 1922 – κι’ ακόµη για τα βιβλία τα ̟εριοδικά τις εφηµερίδες ̟ου
στο διάβα των δεκαετιών έκτοτε έχουν ασχοληθεί µε τις καταστάσεις
τα θέµατα και τα ̟ρόσω̟α του Μικρασιατικού Ελληνισµού εις την
τρισχιλιόχρονη διαδροµή του.
8
Αν οι Μικρασιατικές Σ̟ουδές είναι κάτι το α̟αραίτητον για όλους
τους Έλληνες και όχι µόνον για τους εκ Μικράς Ασίας καταγοµένους,
– και είναι κατά την γνώµη µου – τότε ̟ροφανής η σηµασία µιας
Εκθέσεως Μικρασιατικού Βιβλίου, ευρυτέρας µάλιστα εκτάσεως
εκείνης του 1967, τα χρόνια ̟ου έρχονται.
Οι ̟ραγµατο̟οιηθείσες κατά καιρούς α̟ό ̟οικίλους φορείς Εκθέσεις
Μικρασιατικού Βιβλίου και Μικρασιατικού Τύ̟ου, οι καταρτισθείσες
µέχρι τούδε Βιβλιογραφίες Μικρασιατικού ̟εριεχοµένου και
ενδιαφέροντος, θα σταθούν ̟ολύτιµα βοηθήµατα µιας ευρύτερης
και συνθετώτερης εργασίας.
Η εργασία αυτή ̟ρέ̟ει να ε̟ιδιωχθεί· να συνεργαστούν όλοι όσοι
θα µ̟ορούσαν να συνεισφέρουν – και είναι ̟ολλοί.
Μια Έκθεση Μικρασιατικού Βιβλίου, ούτω καταρτισθησοµένη ̟ρέ̟ει
να ταξιδέψει ό̟ου Έλληνες, εν Ελλάδι και εις ολόκληρο τον Κόσµο.
Θα ̟ρόκειται για ̟ράξη εθνικής διδαχής α̟αραίτητης στην ε̟οχή µας
̟ρος στήριξιν της Εθνικής µας Αυτοδιοικήσεως ̟ου ̟ρέ̟ει να διεκδικηθεί
στον αλληλοεξαρτώµενο Σύγχρονο Κόσµο, ο ο̟οίος ευρίσκεται σε
̟ορεία ενο̟οιήσεως Ευρω̟αϊκής και διακυβερνήσεως Παγκόσµιας και
αντικειµενικά – και όχι µόνον ε̟ειδή ισχυρές οικονοµικές και ̟ολιτικές
ιδιοτελείς συλλογικότητες ε̟ιδιώκουν την εξυ̟ηρέτηση των δικών τους
συµφερόντων. Θα ̟ρόκειται και για ̟ράξη ̟ου µ̟ορεί να κάνει να
φανεί καθαρά ̟ως η ̟ροσφορά του Μικρασιατικού Ελληνισµού εις την
διαµόρφωση του Παγκόσµιου ̟ολιτισµού υ̟ήρξε θεµελιώδης µη έχουσα
εξαντλήσει την δυναµική της. Θα ̟ρόκειται για ̟ράξη τέλος ικανή να
διαφωτίσει ε̟αρκώς ουσιώδεις όψεις του µείζονος ̟ροβλήµατος των
Ελληνοτουρκικών Σχέσεων και του ̟ροβλήµατος Ευρώ̟η-Τουρκία.
Μια Έκθεση Μικρασιατικού Βιβλίου, ούτω καταρτισθησοµένη, γίνεται
νοµίζω φανερό α̟ό όσα εξέθεσα ότι δεν θα είναι µόνον µια ̟ράξη
α̟οδόσεως των οφειλοµένων τιµών σε εκλεκτούς Έλληνες ̟ου ̟λήρωσαν
και συνεχίζουν να ̟ληρώνουν ̟ανάκριβο τίµηµα ως να µη όφειλαν, µα
και κάτι ̟ου µ̟ορεί να βοηθήσει δια της σ̟ουδής όχι µόνον την γνώση
της ιστορίας, µα και την χάραξη ̟ορείας Ελληνικής στον Σύγχρονο Κόσµο.
Είναι ̟λεονασµός θαρρώ, ̟αρά ταύτα το σηµειώνω: Προς τον σκο̟όν
µιας τοιαύτης Εκθέσεως Μικρασιατικού Βιβλίου ο «ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ Ν.
Φ ΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΑΣ » ̟ράττει και θα ̟ράττει το κατά δύναµιν.
ΚΩΣΤΑΣ Π. ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ
9
ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΣΑΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΕΑ ΦΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΦΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΩΤΕΣ,
ΤΙΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΕΣ ΠΑΤΡΙ∆ΕΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ!
∆ιαβάζοντας τα Ντοσσιέ
• του ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΑΣ
ΦΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΑΣ
και τα Ντοσσιέ
• του ΚΟΣΜΟΥ ΤΗΣ Ν. ΦΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΑΣ
ως εκδόσεως ιστορίας ̟αιδείας και ̟ολιτισµού
Περιλαµβάνουν δηµοσιεύσεις
φιλαδελφειώτικου και µικρασιατικού
µικρασιατικού
̟εριεχοµένου και ενδιαφέροντος.
Συντάσσονται α̟ό τον µικρασιατικής καταγωγής
̟αλαιό φιλαδελφειώτη ΚΩΣΤΑ Π. ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ
Πολιτικό Μηχανικό
Μηχανικό ΕΜΠ – Συγγραφέα
ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ
Αθανασία συζ. Κώστα Παντελόγλου
Π. Χατζηγεωργίου 8, Νέα Φιλαδέλφεια 143 41 τηλ. 210/6848079
1. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΩΝ ΝΤΟΣΣΙΕ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ
ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΑΣ
Ντοσσιέ ̟ρώτο:
● ∆ενδροφύτευση του το̟ίου των Αθηνών (1899-1908) και στις
εκατέρωθεν της οδού Τατοΐου ̟αρά τον Κηφισσόν και το ρεύµα
του Ποδονίφτη εκτάσεις ● Συζήτηση στο Ελληνικό Κοινοβούλιο
ε̟ί της καταστροφής του ∆άσους Ποδονίφτη για τον εκεί
Προσφυγικό Συνοικισµό (1925) ● Τα κύρια σηµεία ανακοινώσεως
στο ∆ιεθνές Συνέδριο Κατοικίας των Παρισίων (1928) ε̟ί της
εν Ελλάδι ̟ροσ̟αθείας για την στέγαση των ̟ροσφύγων – και
στον συνοικισµό Φιλαδελφείας ● Οι ̟ροσφυγικοί Συνοικισµοί
– και η Φιλαδέλφεια – ξεχωρίζουν α̟ό την άµορφη µάζα του
̟ολεοδοµικού συγκροτήµατος της ̟εριοχής Αθηνών (1966)
● Φιλαδέλφεια Μικράς Ασίας (1907)
Ντοσσιέ δεύτερο:
● Νέα Φιλαδέλφεια (Ποδονίφτης) 1924-1928 ● Μία των γραφικω
τέρων του Ελλησ̟όντου θέσεων και η της ̟όλεως Μαδύτου ε̟ί
της Ευρω̟αϊκής αυτού άκρης (1890) ● Σάββας Πα̟αγρηγοριάδης,
µέλος της εθνικής και ̟νευµατικής ηγεσίας του Μικρασιατικού
Ελληνισµού (1878-1951) ● Μικρασιατικός Χαλασµός – έτσι αφή
σαµε τον τό̟ο µας (Μια αφήγηση της δασκάλας Κατίνας Μαµέλη)
Ντοσσιέ τρίτο:
● Νέα Φιλαδέλφεια (και Νέα Χαλκηδόνα) 1928 ● Ο Μαδύτιος Αρχιε
̟ίσκο̟ος Αθηνών και ̟άσης Ελλάδος Χρυσόστοµος Πα̟αδό̟ουλος
(1868-1938) ιεράρχης και ε̟ιστήµων µεγάλου διεθνούς κύρους
● Α̟ό την ιστορία των ̟ροσ̟αθειών για την δηµιουργία του
Πνευµατικού Κέντρου του ∆ήµου της Νέας Φιλαδέλφειας – ένα
υ̟όµνηµα εκατοντάδων νέων (1964) ● Αναδροµή στο ρεµ̟έτικο
τραγούδι – εκδηλώσεις στο Πνευµατικό Κέντρο του ∆ήµου της
Νέας Φιλαδέλφειας (α̟ό 15.12.1975 έως 6.1.1976) ● Ωρισµένα
σχετικά µε το ∆άσος της Νέας Φιλαδέλφειας (28.5.1994)
11
Ντοσσιέ τέταρτο:
● Το ιστορικό της ιδρύσεως της ΑΕΚ (ύστερα α̟ό την Μικρασια
τική Καταστροφή· οι ̟ρωτεργάτες της ̟ροσ̟άθειας· η αθλητική
̟αράδοσις της Κωνσταντινου̟όλεως· ̟ώς οραµατίζονταν τον
σύλλογο αυτοί ̟ου τον ίδρυσαν; τα µέλη του ̟ρώτου διοικητι
κού συµβουλίου· η σύνθεση της οµάδας οι ̟ρο̟ονήσεις της το
̟ρώτο της µατς) ● Ο Μαδύτιος Αρχιε̟ίσκο̟ος Αθηνών και ̟άσης
Ελλάδος Χρυσόστοµος Πα̟αδό̟ουλος ως συγγραφεύς ● Περί
Φιλαδελφείας Μικράς Ασίας (η αρχαία ̟όλις, η ρωµαϊκή ε̟οχή,
η βυζαντινή ε̟οχή) και ̟ερί τινων ε̟ιγραφών της ̟όλεως
ταύτης .1 ● Βιβλιογραφική καταγραφή των δηµοσιευθέντων –
ιστορικού εν ̟ολλοίς χαρακτήρος – στην έκδοση ̟ληροφορήσεως
και γνώµης Ο Κόσµος της Νέας Φιλαδέλφειας την ̟ερίοδο
1984-1994 ε̟ί ̟οικίλων ζητηµάτων Φιλαδελφειώτικου και όχι
µόνο ̟εριεχοµένου και ενδιαφέροντος (µέρος ̟ρώτο)
Ντοσσιέ ̟έµ̟το:
● Ωρισµένα εκ της ιστορίας του γη̟έδου της ΑΕΚ (Γύρω στα 1926
̟αραχωρήθηκε στην Κεντρική Ε̟ιτρο̟ή Στεγάσεως Προσφύγων ένας
δενδροφυτευµένος χώρος στην Νέα Φιλαδέλφεια για γυµναστήριο
των ̟αιδιών των ̟ροσφύγων…) ● Ο Γρηγόριος Ξενό̟ουλος, ο
∆ηµήτριος Καµ̟ούρογλου και φίλοι τους, εκδροµείς συχνά στον
Ποδονίφτη… ● Καλά και άγια έκανε ο ̟αλαιός καλός φίλος
Μανώλης Ανδρόνικος ̟ου θυµήθηκε «µ’ ευγνωµοσύνη και µε αγά̟η»
τον ∆άσκαλό µας Γιάννη Α̟οστολάκη… (µια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα
̟αρέµβαση, για ̟ρόσω̟α και ζητήµατα της ̟νευµατικής ζωής
της Ελλάδας, της εν Νέα Φιλαδελφεία φιλολόγου καθηγητρίας
µας ∆έσ̟οινας Καρ̟ούζα-Καρασάββα) ● Ωρισµένα για το Φλαγγι
νιανό Σ̟ουδαστήριο, το φυτώριο ελληνικών συνειδήσεων ̟ου
λειτούργησε στη Βενετία α̟ό το 1665-1797 µε ε̟ο̟τεία της
διδασκαλίας α̟ό τον Μητρο̟ολίτη Φιλαδελφείας ̟ου είχε την
έδρα του εκεί· ̟ρόκειται για µια µεγάλη ̟ατριωτική υ̟όθεση
̟ου ο Ελληνισµός θα ̟ρέ̟ει να θυµάται µε ̟ολλή ευλάβεια
12
Ντοσσιέ έκτο:
● Η ̟εριοχή Πατησίων-Νέας Φιλαδελφείας ορθότατα χαρακτη
ρίζεται ως η ασφαλιστική δικλείς της υγιεινής της ̟όλεως των
Αθηνών! (1966) ● Η ΑΕΚ την ε̟οχή του Πολέµου του ’40, της
Γερµανικής Κατοχής και των ̟ρώτων µετα̟ελευθερωτικών χρόνων
● «Πώς έβλε̟ε ο Φώτος Πολίτης την Νεοελληνική ̟ραγµατικότητα»
(κριτική αναγγελία του ̟ρώτου έργου του νεαρού τότε Φιλα
δελφειώτη συγγραφέα Τάσου Αθανασιάδη σε ̟εριοδικό σοβαρό,
«κάτο̟τρο της ̟νευµατικής ζωής της χώρας» – 1936) ● Ωρισµένα
για την σωµατειακή οργάνωση και την ̟νευµατική και φιλολογική
κίνηση εις την Μάδυτο, ̟όλη της Θρακικής Χερσονήσου ε̟ί του
Ελλησ̟όντου (1875-1921) ● Περί Φιλαδελφείας Μικράς Ασίας
(η αρχαία ̟όλις, η ρωµαϊκή ε̟οχή, η βυζαντινή ε̟οχή) και
̟ερί τινων ε̟ιγραφών της ̟όλεως ταύτης .2
ΚΩΣΤΑΣ Π. ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ
13
2. ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΩΝ ΝΤΟΣΣΙΕ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΗΣ Ν. ΦΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΑΣ,
ΦΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΑΣ,
ΩΣ ΕΚ∆ΟΣΕΩΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Ντοσσιέ ̟ρώτο:
● Ανεξάντλητος ο κατάλογος των Μικρασιατών Ελλήνων ̟ου
υ̟ήρξαν οι σκα̟ανείς της ̟αιδείας των λαών της Ευρώ̟ης και
οι ̟ρωτο̟όροι της ̟νευµατικής δηµιουργίας της ̟ροσδιοριστικής
του ̟ολιτισµού της Οικουµένης ● Λαϊκή αντα̟όκριση στην
Πνευµατική Αντίσταση τα χρόνια της Γερµανικής Κατοχής (Όλος
ο κόσµος διαβάζει… Τέτοια δίψα της νεολαίας για διάβασµα
̟οτέ άλλοτε δεν είχαν δει τα βιβλιο̟ωλεία…)
Ντοσσιέ δεύτερο:
● Οι Μικρασιάτες Έλληνες ● Ύµνος στην Κύ̟ρο ● Αν η Ευρώ̟η
δεν είχε χάσει την έννοια των υψηλών ̟ραγµάτων, η µέρα της
Α̟ελευθέρωσης της Αθήνας α̟ό την Γερµανική Κατοχή θα είχε
καθιερωθεί σαν µεγάλη γιορτή της Ανθρω̟ότητας ● Θέατρα στο
̟ράσινο
Ντοσσιέ τρίτο:
● ∆ηµήτρης Γληνός, ο εκ Σµύρνης ∆άσκαλος του Γένους (η µορ
φή του· οι ̟αιδαγωγικές του αντιλήψεις· η ά̟οψή του για την
γλώσσα και τον δάσκαλο, τον εκ̟αιδευτικό γενικώτερα· η κοινω
νικο̟ολιτική του ̟ορεία· η εθνεγερτική του δραστηριότητα)
● Πόνεσα την αιώνια σταυρωνόµενη ράτσα µου ̟ου κιντύνευε
̟άλι στο ̟ροµηθεϊκό βουνό του Καυκάσου· δεν ήταν ο Προµηθέας,
ήταν η Ελλάδα καρφωµένη στον Καύκασο και φωνάζει· φωνάζει
τα ̟αιδιά της να την σώσουν (Νίκος Καζαντζάκης)
Ντοσσιέ τέταρτο:
● Η Μικρασία στον ̟ανεθνικό αγώνα της Ανεξαρτησίας (αναφο
ρικά µε την Μικρασία ̟ροβάλλει µια ιστορική σταθερά: ότι η
̟νευµατική άνθιση συµ̟ορεύεται µε τον έρωτα ̟ρος την ελευ
θερία και την ανεξαρτησία) ● Η ανθρώ̟ινη αξιο̟ρέ̟εια βρήκε
στο θέατρο µια α̟ό τις ̟ρώτες της µαρτυρίες…
14
Ντοσσιέ ̟έµ̟το:
● Ο Ελληνισµός εν τη Μικρά Ασία (µ’ αφορµή κριτική αναγγελία
της µελέτης του Karl Dieterich «Das Griechentum Kleinasiens»
εν Λειψία 1915 και του φυλλαδίου του Κ. Λαµέρα «Περί Μικράς
Ασίας και των εν αυτή Κρυ̟τοχριστιανών» εν Αθήναις 1921)
● Ο όρκος των ̟οιητών στον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα (Θέατρο
Porte-Saint-Martin Παρίσι 19 Ιουλίου 1937)
Ντοσσιέ έκτο:
● Τα Φιλολογικά Σαλόνια της Πόλης 1900-1914 (η βαθύτερη
φυσιογνωµία τους, η ̟νοή ̟ου τα θέρµανε, οι καρ̟οί τους
– α̟ό µια σηµαντική γυναίκα της Πόλης ̟ου τα έζησε µε αγά̟η)
● Αιγαίου ιθαγένεια (αµετροέ̟ειες συµµάχων και ισχυρισµοί
γειτόνων α̟ίθανης ̟ροκλητικότητας µας αναγκάζουν να ̟αρου
σιάσουµε την εθνική ταυτότητα ̟εριοχής της υδρογείου ̟ου
η ελληνική ιθαγένειά της είναι βεβαιωµένη µε την σφραγίδα
αιώνων ιστορίας και µε την οµοθυµία των σηµερινών κατοίκων
της – 1978)
ΚΩΣΤΑΣ Π. ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ
15
►Κυκλοφόρησε α̟ό τις Εκδόσεις Παντελόγλου
στην νέα τους σειρά Βοηθήµατα Ανωτάτης Εκ̟αιδεύσεως
η εργασία του Κώστα Π. Παντελόγλου
ΜΙΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ
ΣΕ ΠΛΕΥΡΕΣ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΙΓΜΕΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
ΜΕ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟ ∆ΙΚΑΙΟ
ΤΗΝ ΦΥΣΙΚΗ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ
ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΤΗΝ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ
ΤΗΝ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ
ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ
ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΝ ΠΑΙ∆ΕΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ
ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ
ΤΗΝ ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΙΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟ∆ΙΟΙΚΗΣΗ
∆ύο χιλιάδες µία (2001) βιβλιογραφικές καταγραφές κατά α̟όλυτη
αλφαβητική σειρά των ονοµάτων των ελλήνων και ξένων συγγραφέων
συγκροτούν την όλη εργασία ̟ου α̟οτελείται α̟ό εννέα (9) ντοσσιέ.
Όχι µόνον οι διδασκόµενοι και οι διδάσκοντες στα Ανώτατα
Εκ̟αιδευτικά Ιδρύµατα µα και κάθε σκε̟τόµενος και µετά γνώσεως
ενεργών άνθρω̟ος θα κρίνει χρήσιµη τούτη την έκδοση ̟ου ̟ρέ̟ει
να βρει την θέση της σε όλες τις βιβλιοθήκες.
►Για ̟ερισσότερες ̟ληροφορίες και ̟αραγγελίες µ̟ορείτε
να τηλεφωνήσετε στα τηλέφωνα 210/6848079 & 210/2531983.