Φάρμακα και θηλασμός Στέλιος Παπαβέντσης ΜRCPCH DCH IBCLC Παιδίατρος – Συγγραφέας - Σύμβουλος Γαλουχίας www.pediatros-thes.gr Μάρτιος 2013 ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 ΣΥΝΟΨΗ  Tα περισσότερα συνήθη φάρμακα είναι συμβατά με τη γαλουχία  Συνήθη αναλγητικά, αντιβιοτικά, αντιφλεγμονώδη, αντιεπιληπτικά, εμβόλια, αντιυπερτασικά, ορμόνες  Σχεδόν πάντα ασφαλής εναλλακτική επιλογή  Η «εύκολη» οδηγία να πεταχτεί το μητρικό γάλα  Η υπερβολικά συχνή αναίτια διακοπή θηλασμού με αφορμή τη λήψη φαρμάκου από τη μητέρα  Το πρόβλημα της μη θεραπείας της λεχώνας ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Κατηγορίες φαρμάκων στη γαλουχία  L1: Κανένας διαπιστωμένος κίνδυνος  L2: Ασφαλές, επιφύλαξη για αριθμό/ ποιότητα ερευνών  L3: Ελάχιστες αναφερόμενες παρενέργειες. Συνήθως όφελος μεγαλύτερο από ρίσκο  L4: Διαπιστωμένα δυνητικά επικίνδυνο. Σε κάποιες περιπτώσεις το όφελος μπορεί να υπερκεράσει τον κίνδυνο  L5: Αντένδειξη στη γαλουχία ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Κανόνες χορήγησης φαρμάκων στη γαλουχία Παλιά, μελετημένα φάρμακα Φάρμακα που δίνονται και σε βρέφη Φάρμακα τοπικώς δρώντα Φάρμακα μεγάλου μοριακού βάρους Μικρός Τ ½ (συχνή λήψη) Υδροφιλία, βάση Υψηλή σύνδεση με πρωτείνες πλάσματος Αποφυγή σκευασμάτων με συνδυασμούς φαρμάκων Αποφυγή λήψης «παραδοσιακών» σκευασμάτων χωρίς ιατρική οδηγία/ συνταγή  Λήψη αμέσως αφότου θηλάσει και μετά το βραδινό θηλασμό  Μεγαλύτερη προσοχή σε ευαίσθητες ηλικίες ή άρρωστα βρέφη          ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Φάρμακα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη γαλουχία  Τοπικά αναισθητικά (οδοντιατρικές εργασίες)  Αντιβιοτικά (πενικιλλίνες, κεφαλοσπορίνες, μακρολίδες)  Αντιμυκητιασικά (νυστατίνη, φλουκοναζόλη)  Αναλγητικά (παρακεταμόλη, αντιφλεγμονώδη, μορφίνη)  Αντικαταθλιπτικά (SSRIs)  Κορτικοειδή (χαμηλές έως μέσες δόσεις και τοπικά)  Θυροξίνη ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Κατηγορίες φαρμάκων με λογικές εναλλακτικές επιλογές (1)  ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ: Σετραλίνη ή παροξετίνη αντί για φλουοξετίνη  ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΑ: Ηπαρίνη Υψηλού ΜΒ  ΑΝΑΛΓΗΣΙΑ: Μορφίνη, Φεντανίλη αντί για Πεθιδίνη  ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ: Ιβουπροφένη αντί για ναπροξένη ή πιροξικάμη  ΑΣΘΜΑ: εισπνεόμενα αντί για από του στόματος ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Κατηγορίες φαρμάκων με λογικές εναλλακτικές επιλογές (2)  ΑΝΤΙΘΥΡΕΟΕΙΔΙΚΑ: PTU αντί για μεθιμαζόλη > 20mg  ΥΠΕΡΤΑΣΗ: Αναστολείς διαύλων ασβεστίου, μεθυλντόπα, υδραλαζίνη, αντί για Αμιοδαρόνη, βαναστολείς ή αναστολείς ΜΕΑ  ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΟΛΗ: Κυκλοσπορίνη αντί για μεθοτρεξάτη  ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ: Κεφαλοσπορίνη αντί για κινολόνη  ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΑ: Προγεστερόνη, + χαμηλά οιστρογόνα μετά τους 2 μήνες ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Κάπνισμα, αλκοόλ, καφές  Κάπνισμα: Μείζων παράγοντας κινδύνου για μη θηλασμό  Προσπάθεια για διακοπή, μείωση ή περιορισμό παθητικού καπνίσματος  Μωρό καπνίστριας που θηλάζει είναι πιο προστατευμένο από μωρό καπνίστριας που δεν θηλάζει  Αλκοόλ: περιστασιακή χρήση, 2 ώρες για να θηλάσει πάλι  Καφές: 1-2 φλυτζάνια την ημέρα, φίλτρου  Ο παράγοντας βρέφος (πρόωρο, νεογνό, κολικοί, άρρωστο, ταμπεραμέντο) ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Σημαντικό: Παρακολούθηση Με εξαίρεση τα L1 και L4, L5 φάρμακα, τα υπόλοιπα (L2, L3) μπορούν να δοθούν στη θηλάζουσα αλλά δεν παραβλέπουμε προσεκτική παρακολούθηση για:  Επίδραση στην παραγωγή μητρικού γάλακτος  Παρενέργειες στη μητέρα  Παρενέργειες στο βρέφος ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Φάρμακα που αντενδείκνυνται στη γαλουχία            Αντινεοπλασματικά Ραδιο- ισότοπα Ναρκωτικά, Κατασταλτικά ΚΝΣ Ρετινοειδή Χλωραμφενικόλη, τετρακυκλίνες Λίθιο Άλατα χρυσού Εργοταμίνη Οιστρογόνα Ψευδο-εφεδρίνη Αντιλιπιδαιμικά ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Φάρμακα που πιθανώς αυξάνουν το μητρικό γάλα  ΜΕΤΟΚΛΟΠΡΑΜΙΔΗ: Δεν προτιμάται εξαιτίας παρενεργειών  ΔΟΜΠΕΡΙΔΟΝΗ: Πιο ασφαλής  40% αύξηση γάλακτος σε 7 μέρες  Σε κάποιες γυναίκες δεν λειτουργεί  Απαιτείται σταδιακή μείωση σε εβδομάδες  ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΛΑΚΤΙΝΗ: Σε ερευνητικό επίπεδο ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Φάρμακα που καταστέλλουν τη γαλουχία       Οιστρογόνα Βρωμοκρυπτίνη Καμπερχολίνη Εργοταμίνη Αλκοόλ (υψηλές δόσεις) Ψευδο-εφεδρίνη ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Φάρμακα διακοπής θηλασμού  «The US Food and Drug Administration considers cabergoline to be not indicated to suppress lactation because the similar drug bromocriptine has caused hypertension, stroke and seizures when used for this purpose»  Χρησιμοποιείται κατά κόρον στην Ελλάδα  Πολλές φορές χωρίς ενημερωμένη συγκατάθεση (!)  Πολλές περιπτώσεις χορήγησης για μαστίτιδα ή σπάργωμα χωρίς ενημέρωση της μητέρας (!) ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Φάρμακα και θηλασμός: μη ιδανικές πηγές πληροφόρησης  Πληροφορίες φαρμάκου εταιρίας  Συνταγολόγιο ΕΟΦ Κίνδυνοι από διακοπή του θηλασμού ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Παρενέργειες φαρμάκου στο παιδί Lactmed  Βάση δεδομένων με πλήρη τελευταία τεκμηρίωση και αναλυτική βιβλιογραφία, προς επαγγελματίες υγείας  Κομμάτι της Εθνικής Βιβλιοθήκης Ιατρικής των ΗΠΑ  Δωρεάν πρόσβαση από το ίντερνετ http://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/htmlgen?LACT  Δωρεάν εφαρμογή για ipad/ iphone ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 E-LACTANCIA  Βάση δεδομένων από το Marina Alta’s Hospital, Ισπανία http://www.e-lactancia.org/ingles/inicio.asp  Τεκμηριωμένη πληροφόρηση προς επαγγελματίες υγείας  Αναζήτηση δραστικής ουσίας ή κατηγορίας φαρμάκου  Κατηγοριοποίηση σε επίπεδα κινδύνου (0, 1, 2, 3)  Με ημερομηνία ενημέρωσης, αναλυτική βιβλιογραφία ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Φάρμακα και θηλασμός: συνιστώμενες πηγές       Hale T et al. Medications and Mothers’ Milk. Thirteenth Edition. Amarillo: Pharmasoft Publishing; 2008. Thomas W Hale. miniMedications and Mothers’ Milk 2008. Thirteenth Ed. Hale Publishing, LP, 2009. Briggs GG. Drugs in Pregnancy and Lactation: a reference guide. Eighth Ed. Lippincott WW, 2008. American Academy of Pediatrics. The transfer of drugs and other chemicals into human milk. Policy statement. Pediatrics Vol. 108 No. 2001, pp. 776-789. ABM Clinical Protocol 15: Analgesia and Anesthesia for the Breastfeeding Mother. Breastfeed Med, Volume 1, Number 4, 2006 http://whqlibdoc.who.int/hq/2002/55732.pdf Συστάσεις ΠΟΥ, 2003 ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Διακοπή θηλασμού με κάθε αφορμή  Φάρμακα και θηλασμός μέρος του προβλήματος  2011: 124 email σχετικά με το θέμα, τα περισσότερα με οδηγία διακοπής, τα περισσότερα χωρίς λόγο  Δεν νοείται επαγγελματίας υγείας που συμβουλεύει μητέρα θηλάζουσα (παιδίατρος, γυναικολόγος, μαία, γενικός γιατρός, παθολόγος, οδοντίατρος, ακτινολόγος) να μην έχει σύγχρονη τεκμηρίωση  Εάν δεν γνωρίζουμε, ΨΑΧΝΟΥΜΕ, ΡΩΤΑΜΕ ‘Η ΠΑΡΑΠΕΜΠΟΥΜΕ!! ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Τι χρειάζεται η γαλουχία στον διαβήτη;  Η γαλουχία σημαντικό μέσο πρόληψης για διαβήτη στο παιδί ή σε μητέρα με διαβήτη κύησης  12 μηνών βρέφος, μητέρα με διαβήτη τύπου 2, σε ινσουλίνη από τον ενδοκρινολόγο  Άρνηση να δοθεί οποιοδήποτε αντιδιαβητικό από του στόματος  «Κανένας συνάδελφος δεν θα διακινδύνευε την πιθανότητα έστω 1/ εκατομμύριο να πάθει υπογλυκαιμία το παιδί», «έτσι και αλλιώς ο θηλασμός πρέπει να τελειώσει κλπ»  Μητέρες με πάνω από 2 χρόνια θηλασμού στη ζωή τους έχει αυξημένη πιθανότητα για καλύτερο γλυκαιμικό προφίλ μετά την εμμηνόπαυση  Δεν τα μαθαίνουν αυτά οι ενδοκρινολόγοι;;  Στην πραγματικότητα μπορεί να δοθεί μετφορμίνη χωρίς κανένα πρόβλημα, ακαρβόζη χωρίς κανένα πρόβλημα, τα υπόλοιπα με μόνη προφύλαξη τακτικό έλεγχο γλυκόζης στο βρέφος ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Φάρμακα και θηλασμός: Η θέαση αλλάζει αν γνωρίζουμε το φυσιολογικό  Η Ζυγαριά είναι στο μυαλό ούτε 1/10000 γιατρών αυτής της χώρας  Οι περισσότεροι απλώς αντανακλούν το προσωπικό βίωμα του μη θηλασμού χωρίς καμία σύγχρονη επιστημονική τεκμηρίωση Κίνδυνοι από διακοπή του θηλασμού ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013 Παρενέργειες φαρμάκου στο παιδί Πρωτοβουλία για Φιλικά προς τον Θηλασμό Φαρμακεία www.f-thilasmos.gr Ελληνική Εταιρεία Φαρμακευτικής Πρακτικής Δίκτυο Δράσης για τη Βρεφική Διατροφή ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ ΣΤ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΘ ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ 2013