Το γενετικό υλικό οργανώνεται σε χρωμοσώματα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ ΣΕ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑΤΑ
Ενότητα λογισμικού
Φύλλο εργασίας 1
Βιολογία
Γενετική
Το γενετικό υλικό
οργανώνεται σε
χρωμοσώματα
Γ΄ Γυμνασίου
Ονοματεπώνυμο ……………………… Τμήμα ………Ημερομηνία …………….
Όλοι
οι
ο ργανισμο ί
εμ φανίζο υν
συγκεκριμένα
δομ ικά
χαρακτη ριστ ικά
κα ι
επ ιτ ελούν
σ υγκεκριμ ένες
λειτουργίες.
Καταγράψτ ε ορισμ ένα από τα χα ρακτη ριστ ικά α υτά.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Τα χαρακτη ριστ ικά α υτά είνα ι μοναδ ικά για τον οργανισμό α υτόν
κα ι καθορίζο ντα ι από χημικές ενώσεις που περιέχοντα ι στα
κύτταρα του ο ργανισμού α υτού. Πο ιες πιστεύετ ε ότ ι είνα ι α υτές ο ι
χημ ικές ενώσ εις;
----------------------------------------------------------------------------------Συζητείστ ε τ ις απόψεις στην τά ξη.
Πρώτη εργασία : Ο ρόλος των πρω τε ϊνών
Από το λογισμ ικό «Βιολογία Α΄-Γ΄ Γυμνασ ίου» επ ιλέξτε την
ενότητα «Γενετ ική», οπότε βρίσ κεστε σ την παρακάτω σελίδα
Ακολουθ ώντας τ ις οδηγίες της σ ελίδ ας, ανακα λύψτε ορισμένες
πρωτεΐνες που υπάρχο υν στον α νθρώπινο ο ργανισμό.
Όπως έχουμ ε μάθει ο ι πρωτεΐνες είναι μακρομοριακές ενώσ εις,
δηλαδή ενώσεις που αποτελο ύντα ι α πό άλλες απλούστερες, τα
αμινο ξέα.
Με τον κέρσορα στο εικονίδ ιο
μεταβείτε στην επόμενη
σελ ίδα, όπου περιγράφετα ι ο τρόπος σ χηματ ισμού των πρωτεϊνών
κα ι απαντήστε στ ις ερωτήσεις :
1. Από τι εξαρτάτα ι η δράση της κάθε πρωτεΐνης;
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ ΣΕ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑΤΑ
2. Πόσα είδη αμινοξέων πα ίρνο υν μέρος στον σχηματ ισμό των
πρωτεϊνών που περιέχοντα ι στον α νθρώπινο ο ργανισμό;
----------------------------------------------------------------------------------3. Ποιος είνα ι αυτό ς όμως που καθορίζει την δομή των
πρωτεϊνών;
Με «κλικ» στο εικονίδ ιο
βρείτε την απάντηση και
καταγράψτε την.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4. Τι είνα ι τα γονίδ ια;
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------5. Γιατ ί χα ρακτη ρίζο υμε λο ιπόν το DNA ως γενετ ικό υλικό όλων
των οργανισμών;
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Δεύτερη εργασία : Το γενετι κό υλικό οργανώνεται σε
χρωμοσώματα
Στα ευκα ρυωτ ικά κύτταρα το γενετ ικό υλικό εντοπίζετα ι κυρίως
στον πυρήνα κα ι σε κάπο ιες φάσ εις της ζωής του κυττά ρου
σχηματ ίζει δομές ο ι οποίες ονομά ζοντα ι χρωμοσώματα.
Με το ν κέρσο ρα στο εικονίδ ιο
σελ ίδα
μεταβείτ ε στην παρακάτω
Επιλέξτε «Σχηματ ισμό ς χρωμοσ ωμάτων» και με τον κέρσο ρα στο
εικον ίδ ιο
παρακολουθείστ ε την εφα ρμογή. Χρησ ιμοπο ιείστε
το
μενο ύ
παρακάτω
, με
το
δεξιό
βέλος
πα ίζει η
2
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ ΣΕ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑΤΑ
εφα ρμογή, μ ε το μ εσα ίο τ ετρα γωνίδ ιο σταματά κα ι μ ε το α ριστ ερό
διπλό βέλος επανέρχετα ι στην αρχή.
Απαντήστε στ ις ερωτήσ εις :
1. Πότε σχηματ ίζοντα ι τα χρωμοσώματ α;
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2. Πο ια η δομή των χρωμοσωμάτων;
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3. Γιατ ί το γενετ ικό υλικό ο ργανώνετα ι σ ε χρωμοσώματα;
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Επιλέξτε «Αριθμός χρωμοσωμάτων» για να δείτε το πλήθος
χρωμοσωμάτ ων
που
περιέχοντα ι
στα
κύτταρα
δ ιαφό ρων
οργαν ισμών κα ι απαντήστε στ ις ερωτή σεις :
1. Πόσα χρωμοσώματα περιέχοντα ι στ α κύτταρα το υ ανθ ρώπου;
----------------------------------------------------------------------------------2. Το γενετ ικό υλικό οργανώνετα ι σ ε χρωμοσώματα μόνο στους
ζωικούς οργα νισμούς;
----------------------------------------------------------------------------------3. Πο ιος από το υς ο ργανισμούς, που παρουσ ιάζοντα ι στην
εφα ρμογή, έχει τα λιγότερα χρωμοσ ώμ ατα;
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Το πρώτο κύτταρο το υ ανθ ρώπου είναι το ζυγωτό. Προ κύπτει
από την συνένωση δύο γαμετών, ενός ωα ρίου κα ι ενό ς
σπερματοζωα ρίου. Πα ρακολο υθείστε τ ην δ ιαδ ικασ ία επ ιλέγο ντας
«Απλοειδή κα ι δ ιπλοειδή κύττα ρα» κα ι απαντήστε στις ερωτήσεις:
1. Ποια κύττα ρα χα ρακτηρίζουμ ε σα ν απλοειδή κα ι πο ια σαν
διπλο ειδή;
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2. Ποια κύττα ρα του ανθ ρώπου είνα ι απλοειδή; Τ ι εξυπηρετεί
αυτό;
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3. Πο ια χρωμοσώματα χαρακτηρίζουμε σαν ομόλογα; Πο ια η
προέλευση δύο ομολό γων χρωμοσωμά των στο ζυγωτό;
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Τρίτη εργασία : Καρυότυπος
Για να μελετήσο υμε τα χρωμοσ ώματα κατασκευάζο υμε τον
καρυότ υπο. Δηλαδή αφο ύ τα φωτογραφήσουμ ε, τα τοποθετούμε
3
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ ΣΕ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑΤΑ
σε ζεύγη ομόλογων χρωμοσωμάτων. Σ τη συνέχεια τα τα ξινομο ύμε
από τα μεγαλύτ ερα σε μ έγεθος προς τ α μ ικρότ ερα. Ο κα ρυότ υπος
είνα ι η
απεικόνιση
των
χρωμο σωμάτων
ενός
κυττάρο υ
ταξινομημένων σε ζεύγη, κατά ελαττούμενο μέγεθος.
Επιλέξτε στο λογισμ ικό «Αυτοσωμ ικα-φυλετ ικά χρωμοσώματα».
Σας
παρουσ ιάζετα ι
ένα ς
καρυό τυπος
από
ανθρώπινα
χρωμοσώματα. Ακολο υθείστ ε τ ις ο δηγίες της σ ελίδας κα ι
απαντήστε στις ερωτήσεις:
1. Πόσα από τα χρωμοσώματα του ανθρώπου χα ρακτη ρίζο υμε
σαν φυλετ ικά κα ι γιατ ί;
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2. Πως χαρακτη ρίζο υμε τα υπόλο ιπα χρωμοσώματα; Συζητ είστε
κα ι καταγράψτε γιατ ί ονομάζοντα ι έτσ ι.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3. Πο ια φυλετ ικά χρωμοσώματα έχει ο άνδρας κα ι πο ια η γυνα ίκα;
Για να απαντήσ ετε μ εταβείτ ε στη σελίδ α «Φυλοκαθο ρισμός».
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Κάντε την δ ιασταύρωση που σας προτείνει η σελίδα κα ι
παρακολουθ είστε πως καθορίζετα ι το φύλο το υ απογόνου.
4. Πο ιος από τους δ ύο γονείς, κα τά την γνώμη σας, είνα ι
υπεύθ υνος για τον καθορισμό του φύλου κα ι γιατ ί;
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------5. Πο ιο χρωμόσ ωμα τελικά καθορίζει το φύλο ενός ατόμου κα ι
πώς;
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Το αποτέλεσμα της μελέτης του καρυότυπου είνα ι να βγάλο υμε
συμπεράσματα για το άτομο του οποίο υ τον καρυότυπο μελετάμε.
Ανακαλύψτε κα ι κατα γράψτε τα σ υμπεράσματα α υτά, αφο ύ
επιλέξετε «Κα ρυότ υπος» κα ι α κολο υθήσετε τ ις οδηγίες της
σελ ίδας.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Τέταρτη εργασί α : Παρατήρηση χρω μοσωμάτων
Σε ορισμ ένα στάδ ια της ζωής το υ κυττάρου τα χρωμοσώματα
γίνοντα ι ο ρατά ακόμη κα ι μ ε οπτ ικό μ ικροσκόπ ιο.
Για την πα ρατήρησή τους θα χρειαστούμε :
§ Οπτικό μ ικροσκόπ ιο.
§ Κεδ ρέλα ιο .
§ μπατονέτες
§ Μόν ιμα πα ρασκευάσματα με ανθρώπ ινα χρωμοσώμ ατα
§ Καθαρό ο ινόπνευμα.
§ Φωτογρα φίες με χρωμοσώματα .
4
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ ΣΕ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑΤΑ
Στερεώστε το δείγμα στην τράπεζα του μικροσ κοπίο υ κα ι
ξεκ ινήστε την παρατήρηση με τον φα κό Χ10, εστ ιάζοντας με τον
μακρομετ ρικό κο χλία. Συνεχίστ ε με το ν φακό Χ40, εστ ιάζοντας μ ε
τον μικρομ ετρικό κοχλία.
Εάν θ έλετ ε να χρησ ιμοπο ιήσετ ε τον καταδυτ ικό φακό(Χ100),
απομακρύνετε την τράπεζα από τ ους φακούς κα ι με μ ια
μπατονέτα αλείψτε τον φακό με λίγο κεδρέλα ιο. Φέρτε τον φακό
ώστε να έρθ ει σ ε επα φή με το δ είγμα κα ι εστ ιάστε με τον
μικ ρομετ ρικό κοχλία. Μετά το τ έλος τ ης παρατήρηση ς φέρτ ε στη
θέση μικροσκόπησης τον μικρότερο φακό (κόκκινο), βγάλτε το
παρασκεύασμα κα ι καθα ρίστε με μ αλακό χα ρτ ί κα ι καθα ρό
οινόπνευμα τον καταδυτ ικό φακό κα ι το παρασκεύασμα.
Στο παρασκεύασμα που παρατη ρή σατε υπάρχουν πολλές
ομάδες χρωμοσ ωμάτων, που η κάθε μ ια προ έρχετα ι από τον
πυρήνα ενός κυττάρο υ με ειδ ική δ ιαδικασ ία. Απομονώστε μ ια
ομάδα, που σας δ ίνει την καλύτερη εικόνα κα ι απαντήστε:
1. Ποιες δ ια φορές παρατη ρείτ ε στα χρωμοσώματα της ομάδα ς
που επ ιλέξατε;
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2. Γ ιατ ί τα χρωμοσώματα είνα ι ο ρατά μόνο σε κάπο ια φάση της
ζωής του κυττάρο υ;
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Για καλύτερη παρατή ρηση μπορείτ ε να χρησ ιμοπο ιήσετε κα ι
έτο ιμες εικόνες μ ε χρωμοσώματα.
5