1o Συνέδριο Chain reaction «Φυσικές Επιστήμες και Διερευνητική μάθηση» 29 Μαρτίου 2014 Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Χημείας Περιλήψεις ομιλιών και βιωματικών εργαστηρίων ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ Είναι η Διερευνητική Μέθοδος Διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών η Λύση? Διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών με Διερεύνηση Δημήτρης Σταύρου Σιακαβάρα Αικατερίνη 3ο Γυμνάσιο Ηρακλείου e-mail : claskar [ΑΤ] otenet.gr Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Κρήτης Το συνεχώς μειούμενο ενδιαφέρον των μαθητών για τις φυσικές επιστήμες και τα μαθηματικά στο δυτικό κόσμο αποτελεί μια πραγματικότητα που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον της επιστημονικής και τεχνολογικής εξέλιξης . Διάφορες μελέτες συνιστούν ότι η βασικότερη αιτία είναι ο τρόπος διδασκαλίας τους στην πρωτοβάθμια και κυρίως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Στην παρούσα εργασία επιχειρείται μια σύνθεση του τοπίου των πλεονεκτημάτων της διερευνητικής μεθόδου διδασκαλίας των Φ.Ε. , και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η εφαρμογή της με ιδιαίτερη αναφορά στις προσπάθειες που συντελούνται στο ελληνικό δευτεροβάθμιο εκπαιδευτικό σύστημα. Συζητείται επίσης η εμπειρία από την μέχρι τώρα εκπόνηση των προγραμμάτων διερευνητικής μάθησης του προγράμματος Chain Reaction. e-mail: dstavrou [AT] edc.uoc.gr Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή έκθεση Rocard et al. (2007) η μάθηση μέσω διερεύνησης στις Φυσικές Επιστήμες έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητά της τόσο σε επίπεδο πρωτοβάθμιας όσο και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε σχέση με την αύξηση του ενδιαφέροντος και τη βελτίωση της επίδοσης των μαθητών. Ως εκ τούτου τα τελευταία χρόνια μια σειρά ευρωπαϊκών προγραμμάτων επικεντρώνουν στην μάθηση μέσω διερεύνησης στις Φυσικές Επιστήμες. Στο πλαίσιο αυτό το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης συμμετέχει ως εταίρος σε δύο ευρωπαϊκά προγράμματα: α) Pri-Sci-Net (ΕΥ: Μαριάννα Καλαϊτζιδάκη) που περιλαμβάνει ανάπτυξη 45 δραστηριοτήτων για μαθητές ηλικίας 3-11 ετών και εκπαίδευση εκπαιδευτικών στη διδασκαλία των δραστηριοτήτων αυτών και β) IRRESISTIBLE (ΕΥ: Δημήτρης Σταύρου) που στοχεύει στην εκπαίδευση εκπαιδευτικών στη διδασκαλία θεμάτων Νανοτεχνολογίας. Και τα δύο προγράμματα αξιοποιούν βασικές διαστάσεις μάθησης μέσω διερεύνησης στην ανάπτυξη διδακτικών ενοτήτων. Η ελληνική πλευρά στο πλαίσιο του IRRESISTIBLE, το οποίο ξεκίνησε το Νοέμβριο 2013, θα αξιοποιήσει διδακτικό υλικό που αναπτύχθηκε από την ερευνητική ομάδα στο ΠΤΔΕ Κρήτης και εφαρμόστηκε σε μαθητές Β' τάξης Γυμνασίου. Με τους μαθητές διαπραγματεύτηκαν έννοιες και φαινόμενα που σχετίζονται με: το μέγεθος και την κλίμακα, τα εργαλεία που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες για να "δουν" νανοσωματίδια, τις ιδιότητες των υλικών που εξαρτώνται από το μέγεθος και την αλλαγή τους όταν πλησιάζουν στη νανοκλίμακα, και τέλος τους πιθανούς κινδύνους που ενδέχεται να ελλοχεύουν στη χρήση της νανοτεχνολογίας. Λέξεις κλειδιά: Διερευνητική μάθηση, Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, μέθοδοι διδασκαλίας Βιβλιογραφία 1. 2. 3. 4. Science Education Now: A renewed pedagogy for the future of Europe. 2007. High Level Group on Science Education. Directorate-General for Research Science, Economy and Society EUR 22845 National Research Council. Inquiry and the National Science Education Standards: A Guide for Teaching and Learning. Washington, DC: The National Academies Press, 2000. Teaching for Meaningful Learning: A Review of Research on InquiryBased and Cooperative Learning. By Dr. Brigid Barron and Dr. Linda Darling-Hammond, Stanford University Βαλαδάκης A. 2013.Φυσική Α’ Γυμνασίου: το πρώτο βήμα .Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση, Τεύχος 1, 29-35 σελ. 2 Διερευνητική Μάθηση και βιωματικές πρακτικές Κυριακή Αλυσαβάκη 4ο Γενικό Λύκειο Χανίων, Ελλάδα e-mail: kalysav [ ΑΤ ] gmail.com Στα πλαίσια της Διερευνητικής Εργασίας ενός αντικειμένου το οποίο προαπαιτεί γνωστικό υπόβαθρο και δεξιότητες, δυσχεραίνεται η επιστημονική προσέγγιση εκ μέρους του μαθητή. Στην άρση αυτής της δυσκολίας μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά δύο βιωματικές πρακτικές. Η μία είναι η συσχέτιση του ερευνητικού θέματος με την περιοχή δράσης των μαθητών. Η δεύτερη είναι η ανάληψη ρόλων εκ μέρους των μαθητών με τη μορφή σεναρίου. «Δημοσιογράφοι» και «ερευνητές» εργάζονται –αναλύουν και συνθέτουν- στο δικό τους πεδίο δράσης. Οι εργασίες καταμερίζονται ευκρινώς και ενθαρρύνεται η διαδικτυακή επικοινωνία. Η γνώση ανατροφοδοτείται διαρκώς και αναγνωρίζεται η ατομική ευθύνη προς όφελος του κοινού καλού. Οι επιστημονικές ιδέες και μέθοδοι, όπως και τα συνακόλουθα συμπεράσματα εντάσσονται σε ένα εικονικό περιβάλλον που προσομοιάζει προς το αληθινό εργασιακό, με στόχο την εξοικείωση με την «επιστήμη» μα και την ευαισθησία απέναντι στην ηθική της διάσταση. Λέξεις-κλειδιά: βιωματικές πρακτικές, ανάληψη ρόλων, καταμερισμός εργασίας, διαδικτυακή επικοινωνία, ανατροφοδότηση γνώσης, ηθική διάσταση της επιστήμης H πορεία της Διερευνητικής Μεθόδου σε ένα επαρχιακό σχολείο του Νομού Χανίων Νεκταρία .Γ. Αρχοντάκη Γυμνάσιο Αλικιανού, Χανιά-Κρήτης, Ελλάδα e-mail: nectarcho [ ΑΤ ] yahoo.gr Η Διερευνητική μέθοδος έχει κανόνες ,αρχή, μέση, τέλος, η εκπαίδευση όμως είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εκτός από κανόνες, χρειάζεται ένα ευέλικτο τρόπο σκέψης, δράσης και εξέλιξης. Η επίδραση της καθημερινότητας και της τοπικής κοινωνίας είναι μεγάλη στην εκπαίδευση των νεοελλήνων. Κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει ιδιαιτερότητες και δυσκολίες. Μεγαλώνοντας στη πόλη, τελειώνοντας ένα σχολείο της πρωτεύουσας είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουμε πως υπάρχουν πολλές ταχύτητες και δρόμοι μάθησης και εκπαίδευσης. Δουλεύοντας όμως σε σχολεία της επαρχίας καταλαβαίνεις τη διαφορά. Υλικά αγαθά, γνώσεις, μέσα μάθησης και πρόσβασης στη γνώση, ο τρόπος ζωής και μετακίνησης των μαθητών, πράγματα που θεωρούνται δεδομένα πολλές φορές δεν υπάρχουν. Οι ιδιαιτερότητες ενός επαρχιακού σχολείου, οι δυσκολίες που συναντάς όταν προσπαθείς να εφαρμόσεις ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα όπως το Chain Reaction, με συγκεκριμένες συντεταγμένες, και με ένα συγκεκριμένο αναλυτικό πρόγραμμα σχολείου να τρέχει, είναι ένα θέμα μελέτης και παραπέρα διερεύνησης. Οι δυσκολίες εφαρμογής του προγράμματος, οι εναλλακτικοί τρόποι σκέψης και εκπαίδευσης καθώς και όλα τα εκπαιδευτικά μονοπάτια που εφαρμόστηκαν αξίζουν προσοχής και βελτίωσης. Η συνεργασία της σχολικής μονάδας, από το Διευθυντή μέχρι και τον τελευταίο συνάδερφο, τα όνειρα και η όρεξη των μαθητών μας και το μεράκι των ΠΕ04 συναδέλφων που ασχολήθηκαν με το πρόγραμμα είναι η μαγιά για μια καλή αρχή στην εφαρμογή της Διερευνητικής μεθόδου στο ελληνικό σχολείο. Αν όμως η μαγιά για να γίνει ψωμί χρειάζεται υλικά και καλές συνθήκες περιβάλλοντος, έτσι και η Διερευνητική μέθοδος για να εφαρμοστεί στο ελληνικό σχολείο χρειάζεται ένα καλύτερο αναλυτικό πρόγραμμα και οι συνθήκες εκπαίδευσης πρέπει να βελτιωθούν και να προσαρμοστούν στην ελληνική πραγματικότητα. Λέξεις κλειδιά: διερευνητική μάθηση, μάθηση στο επαρχιακό σχολείο, αλλαγή αναλυτικού προγράμματος, ελληνική πραγματικότητα. 3 Διερευνητική μάθηση: Ουτοπία ή πραγματικότητα; Ελένη Κορακάκη Γενικό Λύκειο Γαζίου, Ηράκλειο, Κρήτης e-mail: korakaki_elen [ ΑΤ ] hotmail.com o o o o Το θέμα της παρούσας έρευνας είναι η μελέτη της εφαρμοσιμότητας της διερευνητικής μάθησης ως μεθόδου διδασκαλίας στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα. Τα ερωτήματα που τίθενται είναι τα εξής: Είναι ο εκπαιδευτικός της χώρα μας ενήμερος για την συγκεκριμένη μέθοδο διδασκαλίας; Εφαρμόζετε η μέθοδος αυτή στο σύγχρονο σχολείο; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να έχουμε επιτυχή αποτελέσματα κατά την χρήση της συγκεκριμένης μεθόδου; Μπορεί η διερευνητική μάθηση να εφαρμοστεί πρακτικά στο Ελληνικό σχολείο; Η μεθοδολογία που ακολούθησα για την απάντηση των παραπάνω ερωτημάτων ήταν η μελέτη και η καταγραφή των βημάτων της διερευνητικής μάθησης κατά την διάρκεια της εφαρμογής της σε σχολική τάξη Α΄ Λυκείου. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος Chain Reaction (μάθημα project). Διανεμήθηκε ερωτηματολόγιο σε εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που είχε ως στόχο τον έλεγχο των γνώσεων των εκπαιδευτικών σχετικά με την μεθοδολογία της διερευνητικής μάθησης και την ανάδειξη της δυνατότητας εφαρμογής της μεθόδου στην σχολική τάξη. Τα συμπεράσματα της έρευνας είναι ότι σε όσες περιπτώσεις χρησιμοποιείται η μέθοδος της διερευνητικής μάθησης παρουσιάζει επιτυχή αποτελέσματα ακόμα, αν και σε πολλές περιπτώσεις ο εκπαιδευτικός την εφαρμόζει εμπειρικά, χωρίς να γνωρίζει ότι χρησιμοποιεί την συγκεκριμένη μέθοδο διδασκαλίας. Επιπλέον, οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί δεν είναι πλήρως ενημερωμένοι για την μεθοδολογία της διερευνητικής μάθηση. Ακόμα, παρουσιάζεται δυσκολία στη χρήσης της μεθόδου αυτής, λόγω πολλών άλλων προβλημάτων με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος ο Έλληνας εκπαιδευτικός. Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι πρέπει να υπάρξει ενημέρωση της εκπαιδευτικής κοινότητας σχετικά με τη μέθοδο της διερευνητικής μάθησης καθώς και τα οφέλη από τη χρήσης αυτής στην σχολική διαδικασία. Τέλος, είναι φανερό ότι χρειάζεται επιπλέον μελέτη των παραγόντων που καθιστούν δύσκολη την εφαρμογή της συγκεκριμένης μεθόδου στην σχολικό σύστημα της χώρας μας. Λέξεις-κλειδιά: διερευνητική μάθηση, μέθοδος διδασκαλίας στο Ελληνικό σχολείο, ενημέρωση εκπαιδευτικών, οφέλη από εφαρμογή ανακαλυπτικής μεθόδου. Σχεδιασμός, διεξαγωγή και αξιολόγηση διδασκαλίας μαθήματος βασισμένη στην ανακαλυπτική /διερευνητική μέθοδο Αλεξάνδρα Μπάκου Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Ηρακλείου, Ηράκλειο, Ελλάδα e-mail: alekabakoubk5 [ ΑΤ ] gmail.com Η εργασία αυτή πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος Chain Reaction και αναφέρεται στο σχεδιασμό, τη διεξαγωγή και την αξιολόγηση ενός μαθήματος που βασίζεται στην ανακαλυπτική /διερευνητική μέθοδο. Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή το βάρος της διδασκαλίας μετατοπίζεται από τη μετάδοση πληροφοριών – γνώσεων στην ενίσχυση της ικανότητας των μαθητών να αναζητούν και να οργανώνουν τη γνώση και να τη διαχειρίζονται με κριτικό και δημιουργικό τρόπο. Το παραδοσιακό σχολείο εφαρμόζει δασκαλοκεντρικές μορφές διδασκαλίας και προκρούστειες τακτικές εστιασμένες στον ανύπαρκτο μέσο μαθητή. Ένας μεγάλος αριθμός μαθητών δεν μπορεί να μάθει πολλά από αυτά που διδάσκονται στο σχολείο. Με την ανακαλυπτική μέθοδο ο μαθητής αντλεί και επεξεργάζεται πληροφορίες, αφομοιώνει γνώσεις, επιλύει προβλήματα, κατανοεί τον κόσμο και δημιουργεί προϊόντα με αξία για ένα πολιτισμικό περιβάλλον. Ο σχεδιασμός μιας διδασκαλίας πρέπει να απαντά σε έξι ερωτήσεις που βρίσκονται σε δυναμική σχέση-αλληλεπίδραση μεταξύ τους: 1) Γιατί θα διδάξω, 2) Τι θα διδάξω, 3) Πώς θα διδάξω, 4) Με ποια μέσα-υλικά θα διδάξω, 5) Πώς θα αξιολογήσω τη διδασκαλία και 6) Με ποιους μαθητές θα κάνω τη διδασκαλία. Η ανακαλυπτική μέθοδος είναι ένα κατάλληλο σύστημα διδακτικών δραστηριοτήτων με το οποίο επιτυγχάνονται ευκολότερααποτελεσματικότερα οι σκοποί και οι στόχοι της διδασκαλίας, Τα στάδια της ανακαλυπτικής μεθόδου είναι τα εξής: 1) καθορισμός του προβλήματος, 2) διατύπωση της υπόθεσης, 3) οργάνωση σχετικών στοιχείων, 4) έλεγχος της υπόθεσης (θεωρητικά ή πειραματικά) και 5) εξαγωγή συμπερασμάτων. Η διδασκαλία θα θεωρηθεί επιτυχημένη όταν η πλειονότητα των μαθητών έχει κατακτήσει τους επιδιωκόμενους στόχους της ενότητας που διδάχτηκε. Λέξεις κλειδιά: ανακαλυπτική μέθοδος, σχεδιασμός διδασκαλίας, σκοποί-στόχοι διδασκαλίας, στάδια ανακαλυπτικής μεθόδου, αξιολόγηση Βιβλιογραφία 1. 2. 3. Bloom Β-Krathwohl D. (1986): Ταξινομία διδακτικών στόχων (Εκδ. Κώδικας) Mayer R (1985) : Διδακτικοί στόχοι και διδασκαλία (Εκδ. Κυριακίδη) Μαυρόπουλος Α (2013) : Σχέδιο μαθήματος ( Εκδ. Μαυρόπουλος ) 4 H Δειγματοληπτική Έρευνα στα πλαίσια της διερευνητικής μάθησης Μαρία Ράπτη 4ο ΓΕΛ Χανίων, Κρήτης Στην παρούσα εργασία θα μελετηθεί η Δειγματοληπτική Έρευνα (ερωτηματολόγιο) ως εργαλείο προσέγγισης της γνώσης στα πλαίσια της διερευνητικής μεθόδου. Θα αναφερθούν οι βασικές αρχές και παράμετροι που πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν για την κατάρτιση, συμπλήρωση και επεξεργασία ενός ερωτηματολογίου, ανάλογα με το σκοπό για τον οποίο πρόκειται να χρησιμοποιηθούν τα αποτελέσματά του. Τέλος, θα δοθεί ως παράδειγμα η εφαρμογή της δειγματοληπτικής έρευνας κατά την εκπόνηση μαθητικών ερευνητικών εργασιών με θέμα «Πράσινο Φως». Λέξεις κλειδιά: δειγματοληπτική έρευνα, ερωτηματολόγιο, διερευνητική μάθηση ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. http://epapanis.blogspot.gr/2007/09/blog-post_1084.html 2. http://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0CCwQF jAA&url=http%3A%2F%2Feis.pspa.uoa.gr%2Fdocuments%2Fcourse_108%2F7.ppt&ei=p M8cU8XBOcWyywOu9oKwAw&usg=AFQjCNEV3maR71OoV5wiRs2YLitM4EjTBA& bvm=bv.62578216,d.bGQ 3. http://projectinsch.wordpress.com/ 4. http://gelkvproject2011.wordpress.com/2011/10/03/%CE%B4%CE%B7%CE%BC%C E%B9%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%AF%CE%B1%CE%B5%CF%81%CF%89%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF %CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%BF%CF%85 5. http://www.kkorres.mysch.gr/htmllinks/spss.htm Εφαρμογή της καθοδηγούμενης διερευνητικής μεθόδου: δυσκολίες και τρόποι αντιμετώπισης Καλλιόπη Σαλούστρου Γενικό Λύκειο Γαζίου, Ηράκλειο, Κρήτης e-mail: Ksaloustro [ ΑΤ ] sch.gr Αντικείμενο της παρουσίασης είναι ο τρόπος προσέγγισης της Διερευνητικής Μάθησης από 30 μαθητές Α Λυκείου. Γίνεται μία παρουσίαση σχετικά με τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι μαθητές κατά την υλοποίηση της ερευνητικής εργασίας, και το κατά πόσο είναι εύκολο να εφαρμόζεται αυτή η μέθοδος και σε άλλα μαθήματα, βάση της δομής που έχει το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Με ερωτηματολόγιο που μοιράστηκε στους μαθητές μετά το πέρας της εργασίας, αναλύονται τα σημεία που τους άρεσαν περισσότερο ή τους δυσκόλεψαν κατά την υλοποίηση του συγκεκριμένου project. Μέσα από τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν, σκιαγραφείται ο βαθμός εξοικείωσης των μαθητών με την Διερευνητική Μάθηση και καταγράφονται οι τρόποι που συνετέλεσαν ώστε να ξεπεραστούν τα όποια προβλήματα. Επίσης γίνεται μία αναφορά στα πλεονεκτήματα της διερευνητικής μάθησης και κατά πόσο βρήκαν εφαρμογή στην δική μας ομάδα. Τελειώνοντας παρουσιάζεται ο βαθμός δραστηριοποίησης των μαθητών κατά τη σχεδίαση και πραγματοποίηση των πειραμάτων. Λέξεις κλειδιά: Εξοικείωση, Πλεονεκτήματα, Δυσκολίες, Διερευνητική Μάθηση 5 H αξιοποίηση των συστημάτων διαχείρισης ηλεκτρονικής τάξης για την υποστήριξη της διαδικασίας της διερευνητικής μάθησης κατά την υλοποίηση ενός project – η περίπτωση μας Σημαντηράκη Aριστέα Βιολόγος – Εκπαιδευτικός ΓεΛ. Παλαιοχωρας Αφού αναφερθούμε πολύ σύντομα στις βασικές αρχές και τους στόχους του μοντέλου της διερευνητικής μάθησης, επιχειρούμε να επισημάνουμε τις δυσκολίες στην εφαρμογή αυτού του μοντέλου και να προτείνουμε λύσεις στο πλαίσιο των δυνατοτήτων μας. Εστιάζουμε στο ότι ένα σημαντικό πρόβλημα κατά την εφαρμογή του συγκεκριμένου μοντέλου στο πλαίσιο του σχολείου, είναι η έλλειψη διαθέσιμου χρόνου κατά τη διάρκεια του ωρολογίου προγράμματος, αλλά και η έλλειψη διαθέσιμου απογευματινού χρόνου, καθώς και η μεγάλη απόσταση μεταξύ των συμμαθητών, που καθιστά δύσκολη τη δια ζώσης συνεργασία. Μία λύση αυτού του προβλήματος είναι η αξιοποίηση της ηλεκτρονικής τάξης ή γενικότερα του ηλεκτρονικού περιβάλλοντος εργασίας, ώστε να μειώσουμε τον απαιτούμενο χρόνο εκτέλεσης συγκεκριμένων δραστηριοτήτων, καλλιεργώντας ταυτόχρονα την ομαδικότητα και τη συνεργασία, με τη χρήση σύγχρονων ηλεκτρονικών μέσων. Αυτά μπορεί να είναι απλά εργαλεία που προσφέρονται δωρεάν από διάφορες εταιρείες, ή ακόμη και οργανωμένες πλατφόρμες που η χρήση τους γίνεται επί αμοιβή. Ταυτόχρονα γίνεται μια σύντομη αναφορά στα συστήματα διαχείρισης ηλεκτρονικής τάξης και των δυνατοτήτων που προσφέρουν, για την υλοποίηση προγραμμάτων που στηρίζονται στη διαδικασία της διερευνητικής μάθησης. Η μέθοδος PROJECT ως ενισχυτής εκμάθησης της ερευνητικής μεθοδολογίας Παναγιώτης Τουμπανιάρης Πειραματικό Γυμνάσιο Ηρακλείου e-mail: pantou [at] pantou [dot] gr Η μέθοδος PROJECT είναι μια μέθοδος επίλυσης προβλήματος, που εμπλέκει το μαθητή στην έρευνα, στην επίλυση του προβλήματος, καθώς και στη γραπτή ή προφορική αναφορά των πεπραγμένων. Οι μαθητές καλούνται μέσα από βιβλία, μέσα από επιστημονικά περιοδικά και μέσα από διαδικτυακές βάσεις δεδομένων να συγκεντρώσουν πληροφορίες για ένα διατυπωμένο πρόβλημα με σκοπό την εξέταση αλλά και διατύπωση υποθέσεων, την ιεράρχηση προτεραιοτήτων και την ανάλυση αποκαλυπτικών καταστάσεων. Πρόκειται για διερευνητικές έρευνες που έχουν σαν κύριο σκοπό την ανακάλυψη και την καινοτομία, γι’ αυτό και βασικό χαρακτηριστικό τους αποτελεί η ευελιξία. Σημαντική συμβολή για την επιτυχία των ερευνών αυτών θεωρείται η εμπειρία και η συμμετοχή εμπειρογνωμόνων, που στο σχολικό περιβάλλον είναι οι καθηγητές και στο συγκεκριμένο πρόγραμμα οι έμπειροι ερευνητές του Χημικού Τμήματος του Παν/μίου Κρήτης. Λέξεις κλειδιά: μέθοδος project, διερεύνηση, ερευνητική μεθοδολογία στην εκπαίδευση Λέξεις κλειδιά: Διερευνητική μάθηση, διερευνητική μάθηση και ΤΠΕ, συστήματα διαχείρισης ηλεκτρονικής τάξης. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Καραμπίνης Αναστάσιος, (2010), «Αξιοποίηση περιβάλλοντος MOODLE στη σχολική εκπαίδευση», Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Ραγιαδάκος Χρήστος, (2011), «Βασικά χαρακτηριστικά της διερευνητικής μεθόδου στη μάθηση και τη διδασκαλία», Αθήνα, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Στυλιανίδου Φ., Κουλούρης Π., Σωτηρίου Σ., (2011), «Τρόποι προαγωγής της διερευνητικής μάθησης των Φυσικών Επιστημών με την αξιοποίηση των ΤΠΕ», 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ένταξη και Χρήση των ΤΠΕ στην Εκπαιδευτική Διαδικασία, Πάτρα 28-30/4/2011. 6 Βιωματικό εργαστήριο Διδασκαλία της Οριζόντιας Βολής με το λογισμικό Geogebra. Βιωματικό εργαστήριο Το φως θερμαίνει – θερμά και ψυχρά χρώματα Γιάννης Μίχας, υπεύθυνος ΕΚΦΕ Εύβοιας, Χαλκίδα, Ελλάδα e-mail: lampou58[ΑΤ] gmail.com email: ymichas [ΑΤ] sch.gr, mail[ΑΤ] ekfe.eyv.sch.gr Αυτή η εργασία στηρίζεται στη γνωστική σύγκρουση και στις Τ.Π.Ε. Οι μη-επιστημονικές προϋπάρχουσες ιδέες των μαθητών σχετικά με τις σύνθετες κινήσεις αντιμετωπίζονται με τη δημιουργία ή τη χρήση κατάλληλων λογισμικών. Οι μαθητές έρχονται στη Β λυκείου με διαμορφωμένες ήδη απόψεις, όπως ότι ένα σώμα που βάλλεται οριζόντια, με μικρότερη αρχική ταχύτητα, από ένα άλλο θα φτάσει στο έδαφος πιο γρήγορα. Το πραγματικό πείραμα δε μας επιτρέπει ενδελεχή μελέτη της κίνησης αφού αυτή διαρκεί λιγότερο από 1 sec. Το Geogebra αποτελεί έναν χρήσιμο σύμμαχο σ’ αυτή τη προσπάθεια, αφού μπορεί να προγραμματιστεί να δίνει τη ταυτόχρονη οριζόντια βολή 3 σωμάτων με διαφορετικές ταχύτητες, μας επιτρέπει να έχουμε βολές από μεγάλο ύψος (180 m) που διαρκούν 6 sec και να λαμβάνουμε μετρήσεις ανά sec. Οι μετρήσεις αυτές, έχουν επιλεγεί έτσι, ώστε να δίνουν στρογγυλά νούμερα και να είναι άμεσα αντιληπτό στο μαθητή, πως εξελίσσεται το φαινόμενο. Οι μετρήσεις κατόπιν επεξεργάζονται στο EXCEL και από τις γραφικές παραστάσεις προκύπτουν οι νόμοι της οριζόντιας βολής. Η εργασία μπορεί να επεκταθεί (αν υπάρχει χρόνος) και με πραγματικά πειράματα προς επιβεβαίωση των εικονικών. Λέξεις κλειδιά: διερευνητική μάθηση, Geogebra, οριζόντια βολή, γνωστική σύγκρουση, Τ.Π.Ε. μαθητοκεντρικές πρακτικές, Βιβλιογραφία 1) “Aristotle is not dead: Student Understanding of Trajectory Motion” RJ Whitaker, American Journal of Physics, 1983, link.aip.org. http://ajp.aapt.org/resource/1/ajpias/v51/i4/p352_s1?isAuthorized=no 2) “Common sense concepts about motion”, I.A. Haloun, D.Hestenes, American Journal of Physics, 1985 – modeling.la.asu.edu http://modelling.la.asu.edu/haloun/PDF/Csbelief.pdf 3) “Investigating greek students’ ideas about forces and motion”, Athanassios Jimoyiannis, Vassilis Komis, Research in Science Education, Volume 33, Issue 3, pp 375-392 http://link.springer.com/article/10.1023/A:1025457116654#page-2 Δήμητρα Λάμπου, Φυσικός Γυμνάσιο Αλικιανού, Χανιά, Ελλάδα Αυτό το βιωματικό εργαστήριο, που εφαρμόστηκε στη διδασκαλία της Φυσικής της Α΄Γυμνασίου, βασίζεται στην επιστημονική/εκπαιδευτική μέθοδο με διερεύνηση. Τα βήματα που ακολουθεί αυτή η μέθοδος είναι: α. Παρατηρώ, πληροφορούμαι, ενδιαφέρομαι β. Συζητώ, αναρωτιέμαι, υποθέτω γ. Ενεργώ, πειραματίζομαι. δ. Συμπεραίνω, καταγράφω και ε. Εφαρμόζω, εξηγώ, γενικεύω. Αρχικά δημιουργούμε ομάδες των 5-6 ατόμων και προτείνουμε την παρατήρηση του φυσικού φαινομένου που ερευνάται, μέσα από εικόνες και ανθρώπινες δραστηριότητες, με σκοπό το έναυσμα του ενδιαφέροντος. Ακολουθεί συζήτηση και διατύπωση υποθέσεων από τις ομάδες. Στη συνέχεια πραγματοποιούνται πειράματα με στόχο τον έλεγχο των υποθέσεων. Οι ομάδες διατυπώνουν συμπεράσματα/ανακαλύπτουν τη γνώση. Τέλος επιδιώκεται η εφαρμογή των συμπερασμάτων για εμπέδωση της γνώσης που ανακαλύφθηκε και η εξήγηση φυσικών φαινόμενων και τεχνολογικών εφαρμογών. Σκοπός του βιωματικού εργαστηρίου είναι να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να εννοήσουν ότι η εφαρμογή της επιστημονικής/εκπαιδευτικής μεθόδου με διερεύνηση έχει σκοπόαποτέλεσμα την απόκτηση γνώσεων, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την αλλαγή στάσεων των μαθητών. Αυτό επιτυγχάνεται με την ενεργή συμμετοχή τους στην επίλυση προβλημάτων, τη δημιουργική συνεργασία τους σε ομάδες, την ανάπτυξη πρακτικών δεξιοτήτων, την ικανότητα καταγραφής των παρατηρήσεών τους, την εκτέλεση πειραμάτων, τη διατύπωση συμπερασμάτων ως δική τους ανακάλυψη και την εφαρμογή των συμπερασμάτων για την εμπέδωση της γνώσης και την εξήγηση φυσικών φαινόμενων και τεχνολογικών εφαρμογών. Λέξεις κλειδιά: βιωματικό εργαστήριο, επιστημονική/εκπαιδευτική μέθοδος με διερεύνηση, έναυσμα ενδιαφέροντος, εμπέδωση γνώσης, ανάπτυξη δεξιοτήτων, αλλαγή στάσεων. 7 Βιωματικό εργαστήριο Το Ποτάμι της Ζωής Δημήτριος Κελεφιώτης 2ο Γυμνάσιο Ηρακλείου, Ελλάδα email: dk [ΑΤ] sch.gr «Το Ποτάμι της Ζωής» είναι μια δραστηριότητα χαρακτηρισμού της κατάστασης ενός υγροβιότοπου με στόχο την ένταξη του ή όχι σε ένα πρόγραμμα αναβάθμισης της ποιότητας υγροβιότοπων. Μπορεί να περιγραφεί ως μάθηση συνεργατική, βασισμένη στο πρόβλημα και στη τοποθεσία. Η δραστηριότητα αυτή υποστηρίζεται επιστημονικά από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης και οργανώνεται σε έξι στάδια: (1) Εμπλοκή. Οι συμμετέχοντες αναλαμβάνουν το ρόλο ερευνητή της κατάστασης των υγροβιότοπων, καταγράφουν τις απαιτήσεις του προβλήματος και ανακαλούν όσα σχετικά γνωρίζουν. (2) Αναζήτηση πληροφοριών. Οι εμπλεκόμενοι αναζητούν τις απαιτούμενες πληροφορίες για το νομικό πλαίσιο και τη μεθοδολογία χαρακτηρισμού των υγροβιότοπων, (3) Εξερεύνηση. Οργανώνεται η επίσκεψη και η συλλογή και ο χαρακτηρισμός μικρών ασπόνδυλων (βιοδεικτών) που αποτελούν τις παρατηρήσεις για το συγκεκριμένο υγροβιότοπο. (4) Επεξεργασία. Από την επεξεργασία των δεδομένων από τις παρατηρήσεις προκύπτει ο χαρακτηρισμός της κατάστασης του οικοσυστήματος. (5) Διάχυση. Σε ανοικτή χωρίς επισημότητες συνάντηση όλων των εμπλεκομένων και προσκεκλημένων ειδικευμένων τεχνοκρατών αναπτύσσεται ο προβληματισμός σχετικά με τους υγροβιότοπους και το περιβάλλον γενικότερα. (6) Αξιολόγηση γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων. Απαιτείται πρόσβαση στο διαδίκτυο και ελάχιστος εξοπλισμός όπως διχτάκια ενυδρείου, γαλότσες, χάρτης με τα χαρακτηριστικά των βιοδεικτών, και κλίμακα αξιολόγησης των υγροτόπων. Ελάχιστος χρόνος τρεις συναντήσεις: (1) Πριν την επίσκεψη στον υγροβιότοπο, (2) Επίσκεψη και (3) Μετά την επίσκεψη. «Το Ποτάμι της Ζωής» έχει δοκιμαστεί σε διάφορες παραλλαγές με μαθητές 13 ως 17 ετών. Είναι μια στιβαρή διαθεματική δραστηριότητα με μια κύρια μεθοδολογία προσέγγισης του προβλήματος. Η αποτελεσματικότητα της εξαρτάται από την εμψύχωσης και την εμπλοκή των εκπαιδευομένων. Λέξεις κλειδιά: διερευνητική μάθηση, φυσικές επιστήμες, υγροβιότοπος, χαρακτηρισμός ποιότητας περιβάλλοντος, εμπλοκή, αναζήτηση, εξερεύνηση, επεξεργασία διάχυση, αξιολόγηση Βιβλιογραφία COLLAGE: Collaborative Learning Platform Using Game-like Enhancements: Fodele: The river of life. http://www.ea.gr/ep/collage/main.asp?lang=en&Cat_ID=657 Ανάκτηση Φεβρουάριος 2014, Ακολούθησε το ποτάμι.. Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. http://education.natural-europe.eu/natural_europe/exhibits/show/Pathway-559/tobegin-with?lang=el Ανάκτηση Φεβρουάριος 2014 Βιωματικό εργαστήριο Εφαρμόζοντας Κάποιες Αρχές της Διερευνητικής Μάθησης στη Διδασκαλία της Χημείας, στο Υπάρχον Αναλυτικό Πρόγραμμα Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτου 4ο Γενικό Λύκειο Χανίων, Ελλάδα e-mail: rumpini [ ΑΤ ] gmail.com Στην εργασία αυτή έγινε προσπάθεια εφαρμογής αρχών της Διερευνητικής Μάθησης για τη διδασκαλία των ενοτήτων που αφορούν τη δομή του ατόμου και τον περιοδικό πίνακα, του 2ου κεφαλαίου του βιβλίου Χημείας της Α’ τάξης του Γενικού Λυκείου και των ΕΠΑΛ, μέσα στα ασφυκτικά πλαίσια του Αναλυτικού Προγράμματος. Η επιλογή της συγκεκριμένης ενότητας έγινε λόγω της δυσκολίας που αντιμετωπίζουν οι μαθητές στην κατανόησή της, καθώς και στην αδυναμία εκτέλεσης «πραγματικών» πειραμάτων στο σχολικό εργαστήριο. Οι μαθητές έχουν κάποιες διαμορφωμένες απόψεις για το σχήμα του ατόμου και τη δομή του από το Γυμνάσιο καθώς και από το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου τους, τις οποίες διερευνήσαμε. Στόχος, εκτός από την απόκτηση του απαραίτητου γνωστικού υπόβαθρου, ήταν και η ανάπτυξη της ικανότητας επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων, η διαχείριση προβλημάτων που ανακύπτουν μέσα στην ομάδα, ο σεβασμός της διαφορετικής άποψης κλπ. Χρησιμοποιώντας διαδραστικές προσομοιώσεις και λογισμικά που υπάρχουν είτε στο διαδίκτυο είτε στα σχολεία και με τη βοήθεια φύλλων εργασίας οι μαθητές έπαιξαν ενεργό ρόλο στο παιχνίδι της γνώσης. Από τα λογισμικά των σχολείων χρησιμοποιήθηκε «Ο Θαυμαστός κόσμος της Χημείας»,και το chemPA, υποστηρικτικό υλικό που προτείνεται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Δεν αποφεύχθηκε τελείως ο καθοδηγητικός ρόλος του διδάσκοντα, αφού το υφιστάμενο πλαίσιο δεν επιτρέπει τη μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη συμμετοχή των μαθητών στη διαδικασία της γνώσης. Λέξεις-κλειδιά: Διερευνητική μάθηση, διαδραστικές προσομοιώσεις, Ατομικά Μοντέλα, Περιοδικός Πίνακας 8 9
© Copyright 2024 Paperzz
