OBRAZOVNI PROGRAM
TEHNIČAR VUČE
SADRŽAJ
OPŠTI DIO ................................................................................................... 3
1. NAZIV PROGRAMA: TEHNIČAR VUČE ................................................................ 3
2. NASTAVNI PLAN ........................................................................................ 3
1. PREDMETNI PROGRAMI ................................................................................ 6
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI ...................................................................... 6
1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................. 7
1.2.1. OSNOVI SAOBRAĆAJA ............................................................................ 7
1.2.2. TEHNIČKA MEHANIKA........................................................................... 11
1.2.3. INFORMACIONI SISTEMI ŽELJEZNICE ......................................................... 18
1.2.4. OSNOVI ELEKTROTEHNIKE .................................................................... 23
1.2.5. TEHNIČKO CRTANJE SA MAŠINSKIM ELEMENTIMA ........................................ 31
1.2.6. STABILNA POSTROJENJA ...................................................................... 40
1.2.7. ELEKTRIČNI UREĐAJI VUČNIH VOZILA....................................................... 45
1.2.8. SLUŽBA VUČE .................................................................................... 55
1.2.9. MEHANIČKI UREĐAJI VUČNIH VOZILA ....................................................... 63
1.2.10. ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA ............................................ 81
1.2.11. KOČNICE I KOČENJE VOZOVA ............................................................... 93
1.2.12. VUČENA VOZILA ..............................................................................105
1.2.13. VOZNA DINAMIKA .............................................................................117
1.2.14. PRAKTIČNA NASTAVA ........................................................................124
1.3. IZBORNI PREDMETI ...............................................................................152
1.3.1. STRANI JEZIK II .................................................................................152
1.3.2. ŽELJEZNIČKI SAOBRAĆAJNI SISTEMI ........................................................153
1.3.3. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE ..................................................164
1.3.4. SAOBRAĆAJNA KULTURA .....................................................................169
1.3.5. POSLOVNA KOMUNIKACIJA ...................................................................175
1.3.6. ZAŠTITA NA RADU..............................................................................181
1.3.7. DIZEL VUČA .....................................................................................193
1.3.8. OSNOVI AUTOMATIKE .........................................................................199
1.3.9. TEHNOLOGIJA VUČE VOZOVA ...............................................................207
1.3.10. ELEKTRO VUČA ...............................................................................216
1.3.11. PREDUZETNIŠTVO ............................................................................222
2. STRUČNI ISPIT ........................................................................................228
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA ..................................228
2.1.1. KOČNICE I KOČENJE VOZOVA ................................................................228
2.2. STRUČNI RAD ......................................................................................234
2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA STRUČNI RAD ...........234
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA ..................................................251
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA.....................252
5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA .........................252
6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ..........................252
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ..........................253
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ..............................254
9. PROFESIONALNA PRAKSA ..........................................................................256
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ..........................................................................256
2
OPŠTI DIO
1. Naziv programa: TEHNIČAR VUČE
2. Nastavni plan
I
Nastavni predmeti –
grupe predmeta
sed. god.
Opšteobrazovni predmeti
Maternji jezik i kjiževnost
3
108
Matematika
3
108
Engleski jezik
2
72
Informatika
2
72
Fizičko vaspitanje
2
72
Društvena grupa predmeta
1.
Istorija
2
72
2.
Geografija
3.
Sociologija
Prirodna grupa predmeta
1.
Fizika
2
72
2.
Hemija
UKUPNO A
16
576
B
Stručno- teorijski predmeti
1.
Osnovi saobraćaja
2
72
2.
Tehnička mehanika
3
108
Informacioni sistemi
3.
2
72
željeznice
4.
Osnovi elektrotehnike
2
72
Tehničko crtanje sa
5.
2
72
mašinskim elementima
6.
Stabilna postrojenja
Električni uređaji vučnih
7.
vozila
8.
Služba vuče
Mehanički uređaji vučnih
9.
vozila
Organizacija željezničkog
10.
saobraćaja
11.
Kočnice i kočenje vozova
12.
Vučena vozila
13.
Vozna dinamika
UKUPNO B
11
396
C
Praktična nastava
2
72
D
Slobodne aktivnosti
1
36
E
Izborna nastava
2
72
1.
Drugi strani jezik
2
72
Željeznički saobraćajni
2.
2
72
sistem
Ekologija i zaštita
3.
2
72
životne sredine
4.
Saobraćajna kultura
2
72
5.
Poslovna komunikacija
6.
Zaštita na radu
7.
Dizel vuča
8.
Osnovi automatike
9.
Tehnologija vuče vozova
10.
Elektro vuča
II
Redni
broj
A
1.
2.
3.
4.
5.
III
god.
god.
sed.
3
3
2
108
108
72
3
3
2
108
108
72
3
3
2
99
99
66
2
72
2
72
2
66
2
72
2
2
14
72
504
12
sed.
IV
god.
sed.
Ukupno
423
423
282
72
282
72
72
72
72
432
72
72
1842
10
330
72
108
72
72
2
72
144
2
72
72
2
72
2
72
144
2
72
2
72
144
2
72
2
72
2
66
210
3
108
2
72
2
66
246
2
72
2
4
2
12
5
1
4
2
66
132
66
396
165
33
132
66
66
132
138
1620
489
141
420
282
13
2
1
2
2
468
72
36
72
72
10
5
1
4
2
360
180
36
144
72
2
72
2
72
216
72
2
2
2
3
72
72
72
2
2
2
2
72
72
72
72
2
2
2
66
66
66
144
72
144
72
144
66
Redni
Nastavni predmeti –
broj
grupe predmeta
11.
Preduzetništvo
F
Profesionalna praksa
G
Sedmični broj časova
H
Broj radnih sedmica
Ukupno (A+B+C+D+E) = 4512
I
sed. god.
II
sed.
10 dana
32
36
god.
10 dana
32
36
sed.
III
god.
10 dana
32
36
sed.
2
IV
god.
66
Ukupno
66
30 dana
32
33
141
3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa
- Osposobljavanje za planiranje, pripremanje, organizovanje i kontrola svoga rada i
rada grupe.
- Posjedovanje osnovnih znanja o propisima, normativima i standardima u
željeznici.
- Poznavanje svih dopuna, izmjena, ispravki, tumačenja i obavještenja u
propisima.
- Osposobljavanje za vršenje dnevnog pregleda radi provjere pouzdanosti i
funkcionisanja vučnog vozila.
- Osposobljavanje za vožnju vučnog vozila od jedinice vuče do stanice za vuču
voza.
- Osposobljavanje za vođenje brige o kvačenju vučnog vozila za voz.
- Osposobljavanje za provjeravanje ispravnosti kočnica.
- Osposobljavanje za upravljanje vučnim vozilom.
- Osposobljavanje za održavanje parametara predviđenih u knjižici reda vožnje i
knjigama saopštenja pri vožnji voza.
- Usvajanje osnovnih znanja o tehnološkim postupcima ručne i mašinske obrade i
izrade dijelova.
- Osposobljavanje za vođenje brige o otkvačivanju vučnog vozila i smještanje istog
na kolosijek.
- Osposobljavanje za pregledanje vozila, osiguravanje od samopokretanja,
zaključavanje i predaja ključeva otpravniku vozova.
- Osposobljavanje za upisivanje primijećenih neispravnosti.
- Osposobljavanje za preuzimanje vučnog vozila.
- Osposobljavanje za pregledanje preuzetog vučnog vozila.
- Osposobljavanje za vršenje probe ispravnosti kočnica kočnih uređaja na vozu.
- Upravljanje vučnim vozilom pri vožnji voza.
- Osposobljavanje za raspremanje vučnog vozila.
- Posjedovanje sistematičnosti i odgovornosti u radu.
- Poznavanje jedanog stranog jezika.
- Posjedovanje informatičke pismenosti.
- Osposobljavanje za racionalno korišćenje sredstava za rad, materijala, energije i
vremena.
- Primjena propisa zaštite na radu i zaštite okoline.
4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih
- U srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju mogu se upisati lica
koja su:
- završila osnovnu školu ili
- završila dvogodišnju stručnu školu.
- U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina,
izuzetno lica do 18-te godine uz odobrenje nastavničkog vijeća škole.
- Lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za obrazovanje odraslih.
5. Trajanje obrazovanja
- Obrazovanje po obrazovnom programu Tehničar vuče traje četiri godine.
4
6. Prohodnost
- U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta
tekuće godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu
- Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se upisati u drugi ili treći
razred s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja uz polaganje
dopunskih i diferencijalnih ispita.
- Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvođenje obrazovnog
programa za odrasle - koji donosi škola.
7. Obrazovanje koje se stiče
- Završetkom obrazovnog programa učenik stiče srednje stručno obrazovanje u
četvorogodišnjem trajanju – TEHNIČAR VUČE
5
POSEBNI DIO
1. PREDMETNI PROGRAMI
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI
1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST
1.1.2. MATEMATIKA
1.1.3. STRANI JEZIK
1.1.4. INFORMATIKA
1.1.5. FIZIČKO VASPITANJE
1.1.6. ISTORIJA
1.1.7. GEOGRAFIJA
1.1.8. SOCIOLOGIJA
1.1.9. HEMIJA
1.1.10. FIZIKA
Napomena:
Katalozi opšteobrazovnih programa su u nadležnosti Zavoda za školstvo.
6
1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI
1.2.1. OSNOVI SAOBRAĆAJA
1. Naziv predmeta: OSNOVI SAOBRAĆAJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
48
24
48
24
Ukupno
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa pojmom, značajem i vrstama saobraćaja.
- Sticanje osnovnog znanja o istorijskom razvoju, vrstama i sredstvima svih vidova
saobraćaja.
- Upoznavanje uloge i značaja svih vidova saobraćaja.
- Upoznavanje sa vrstama unutrašnjeg transporta.
- Podsticanje učenika na aktivno učešće u nastavi.
- Razvijanje pozitivne orijentacije prema zanimanju.
7
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Pojam značaj i vidovi saobraćaja
- Razlikuje vidove
- Razvija motivaciju
- Objašnjava pojam
saobraćaja
saobraćaja
- Nabraja vidove
saobraćaja
Istorijski razvoj saobraćaja
- Upoređuje sličnosti i - Razvija motivaciju
- Opisuje istorijski
razlike u razvoju
razvoj svih vidova
- Razvija
pojedinih vidova
saobraćaja
samopouzdanje
saobraćaja
- Opisuje istorijski
razvoj kombinovanog
transporta
Karakteristike saobraćaja
- Upoređuje sličnosti i - Razvija
- Opisuje
karakteristike vidova razlike u
samopouzdanje
karakteristikama
saobraćaja:
pojedinih vidova
- drumskog,
saobraćaja
- željezničkog,
- Upoređuje
- vodnog,
karakteristike
- vazdušnog,
pojedinih vidova
- PTT
saobraćaja
- Opisuje
- Uočava značaj
karakteristike
saobraćajne
cijevnog transporta
djelatnosti
- Opisuje
karakteristike
kombinovanog
transporta
Sredstva u saobraćaju
- Uočava sličnosti i
- Razvija
- Nabraja sredstva
razlike pojedinih
samopouzdanje
saobraćaja:
sredstava saobraćaja
- drumskog,
- željezničkog,
- Uočava prednosti i
- vodnog,
nedostatke pojedinih
- vazdušnog,
sredstava
- PTT saobraćaja
- Upoređuje
- Nabraja sredstva
karakteristike
cijevnog transporta
sredstava svih vidova
- Nabraja sredstva
transporta
kombinovanog
transporta
Elektronski saobraćaj
- Objašnjava
- Uočava značaj
- Razvija
komunikaciju putem Interneta
interesovanje za
Interneta
nova znanja
Željeznički saobraćaj
8
Preporuke za
izvođenje nastave
- Izrada seminarskog
rada:
- Razvoj vidova
saobraćaja
- Prezentacija
karakteristika vidova
saobraćaja
- Posjeta preduzeću
po izboru u
drumskom,
željezničkom,
vodnom ili
vazdušnom
saobraćaju
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Objašnjava pojam
željezničkog
saobraćaja
- Nabraja sredstva
željezničkog
putničkog saobraćaja
- Nabraja sredstva
željezničkog
teretnog saobraćaja
- Navodi podjelu
željezničkog
saobraćaja
Formativni ciljevi
-
-
učenik
Razlaže pojam
željezničkog
saobraćaja
Razlikuje sredstva
željezničkog
saobraćaja
Pronalazi sličnosti i
razlike putničkog i
teretnog saobraćaja
Upoređuje stanje
željezničkog
saobraćaja kod nas i
u svijetu
Analizira pruge
Evrope i Balkana
Analizira pruge u
Crnoj Gori i uočava
njihovu vezu sa
ostalim željezničkim
sistemima
Socijalizacijski
Preporuke za
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
- Razvija inicijativnost - Izrada seminarskog
rad.
- Razvija pozitivnu
orijentaciju prema
zanimanju
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- L. Filković, Osnove saobraćaja i transporta, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd,1999.
- M. Adamović, Uvod u saobraćaj, Saobraćajni fakultet, Beograd, 2001.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar sa odgovarajućim softverom
- Priključak za Internet
- LCD projektomjer
- Sheme
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Pismeno, po jedana pismena vježba u polugodištu.
- Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani saobraćajni inženjer
9
10. Povezanost predmeta
Znanja
Povezanost sa drugim predmetima
- Željeznički saobraćaj
- Sredstva u saobraćaju
Predmet
- Organizacija željezničkog
saobraćaja
- Sredstva u saobraćaju
- Vučena vozila
10
Znanja
- Saobraćaj kao dio procesa
proizvodnje
- Sredstva i organizacija
željezničkog saobraćaja
- Podjela kola prema namjeni
1.2.2. TEHNIČKA MEHANIKA
1. Naziv predmeta: TEHNIČKA MEHANIKA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
36
72
36
Ukupno
108
108
3. Opšti ciljevi nastave
- Usvajanje osnovnih pojmova iz oblasti mehanike.
- Osposobljavanje za primjenu aksioma statike.
- Sticanje znanja o uticaju djelovanja sistema sila u ravni.
- Osposobljavanje za primjenu zakona statike.
- Sticanje znanja o pojmu težišta tijela i načina njegovog određivanja.
- Osposobljavanje za razlikovanje vrsta ravanskih nosača i opterećenja nosača.
- Sticanje znanja o trenju i vrstama trenja.
- Poznavanje kretanja tačke i zakona trenja.
- Sticanje znanja o zakonima promjene brzine i ubrzanja pri kretanju tačke i tijela.
- Sticanje znanja o zakonima kretanja tačke i tijela.
- Razvijanje sposobnosti primjene stečenih znanja iz mehanike.
- Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu.
- Razvijanje poštovanja i brige za očuvanje životne sredine.
- Razvijanje logičkog mišljenja.
11
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Osnovni pojmovi i aksiome statike
- Objašnjava podjelu - Razlikuje spoljašnje - Razvija logičko
mišljenje
i unutrašnje sile
mehanike
- Stiče preciznost u
- Objašnjava pojam i - Razlikuje pojedine
radu
vrste veza i crta
vrste tijela.
reakcije veza
- Navodi i objašnjava
pojam sile i podjelu
sila, reakcije veze,
aksiome statike
Sistemi sučeljnih sila
- Razvija logičko
- Upotrebljava
- Navodi grafičke i
grafičku metodu
analitičke uslove
mišljenje i
razlaganja sila na
ravnoteže sistema
povezivanje znanja
komponente
sučeljnih sila
- Objašnjava moment - Rješava grafičkom
metodom
sile za tačku
rezultantu sila
Varinjonova
- Prepoznaje i
teorema
određuje statičke
uslove ravnoteže
- Analizira, postavlja
i određuje uslove
ravnoteže sistema
sučeljnih sila
- Određuje moment
sile za tačku
Sistem proizvoljnih sila
- Razvija logičko
- Definiše spreg sila i - Indentifikuje i
postavlja uslove
moment sprega
mišljenje i
ravnoteže spregova
- Opisuje redukciju
povezivanje znanja
sila
sistema sila na
tačku, glavni vektor - Redukuje
proizvoljni ravanski
i glavni moment
sistem sila na glavni
- Definiše analitičke i
vektor i glavni
grafičke uslove
moment
ravnoteže sistema
- Postavlja analitičke
proizvoljih sila
uslove ravnoteže
sistema proizvoljnih
sila
Težište tijela
- Stiče navike
- Uočava značaj
- Definiše pojam
tačnosti i
težišta tijela
težišta tijela
sistematičnosti u
- Određuje težište
- Objašnjava težište
radu
ravne homogene
homogene ravanske
- Razvija logičko
figure
figure
mišljenje
- Određuje težište
- Objašnjava težište
homogene linije
homogene linije
- Objašnjava položaj - Određuje položaj
12
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježbe:
- Grafičko razlaganje
sile
- Određivanje
momenta sile za
tačku
Vježbe:
- Određivanje
momenta sprega
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
težišta nekih
težišta nekih
homogenih tijela
geometrijskih tijela
Trenje klizanja i kotrljanja
- Objašnjava pojam i - Uočava značaj
trenja
značaj trenja
- Navodi vrste trenja - Razlikuje trenje
klizanja i kotrljanja
- Objašnjava trenje
klizanja na
- Određuje intezitet,
horizontalnoj i
pravac i smjer sile
kosoj ravni
trenja
- Razumije otpore pri - Uočava zavisnost
kotrljanju
koeficijenta trenja
od vrste materijala
i stanja dodirnih
površina
Ravanski nosači
- Određuje reakcije
- Navodi vrste
veza grafički i
ravanskih nosača i
analitički punih
vrste opterećenja
ravanskih nosača,
kod njih
opterećenih
- Objašnjava statički
kombinacijom
određene ravanske
različtih
pune nosače
opterećenja
- Konstruiše statičke
dijagrame
grafičkom i
analitičkom
metodom,
opterećeni
kombinacijom
različitih
opterećenja
Napon i deformacija
- Analizira spoljašnje
- Navodi pojam i
i unutrašnje sile
vrste opterećenja
- Definiše nominalno - Uočava pojam
napona
i računsko
- Analizira i
opterećenje
upoređuje
- Definiše pojam
normalne i
napona
tangencijalne
- Objašnjava
napone
normalne i
- Upoređuje
tangencijalne
elastične i plastične
napone
deformacije
- Objašnjava
- Crta Hukov
dozvoljeni napon i
dijagram
stepen sigurnosti
- Upoznaje se sa
pojmom i vrstama
deformacija
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija logičko
mišljenje.
Vježbe:
- Izračunavanje sile
trenja kod klizanja
i kotrljanja
- Razvija preciznost
u radu
Vježbe:
- Na primjerima
proste grede, grede
sa prepustima i
konzole odrediti
reakcije oslonaca i
konstruisati
statičke dijagrame
- Razvija odgovornost Vježbe:
- Očitavanje napona i
i preciznost u radu
deformacija sa
- Razvija logičko
Hukovog dijagrama
mišljenje
13
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Navodi razliku
između elastičnih i
plastičnih
deformacija
- Definiše Hukov
zakon
Vrste naprezanja
- Nabraja vrste
napona i
deformacija za
pojedina
naprezanja na
konkretnim
primjerima
Uvod u kinematiku
- Objašnjava u
mehanici pojam
kretanja, prostora i
vremena
- Definiše pojam
materijalne tačke i
krutog tijela
Kinematika tačke
- Definiše elemente
kretanja tačke
- Definiše
pravolinijsko
kretanje tačke
- Definiše
krivolinijsko
kretanje tačke
- Definiše složeno
kretanje tačke
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Analizira i
izračunava napone i
deformacije( na
pritisak, zatezanje,
savijanje,
uvijanje), za
pojedina
naprezanja na
konkretnim
primjerima
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
analiziranja i
zaključivanja
Vježbe:
- Odredjivanje
napona i
deformacija kod
pojedinih vrsta
naprezanja
- Razvija logičko
mišljenje
Grafički rad
- Određivanje
kinematskih
veličina pri
pravolinijskim
kretanjima
- Indentifikuje i
analizira pojam
materijalne tačke i
krutog tijela
- Određuje putanju,
početni položaj
tačke, put i zakon
puta
- Određuje pređeni
put, brzine i
ubrzanja kod
pravolinijskih
kretanja
- Crta kinematske
dijagrame kod
pravolinijskih
kretanja
- Određuje ugao
rotacije, ugaonu
brzinu, ugaono
ubrzanje,
tangencijalno,
normalno i totalno
ubrzanje pri
kružnom kretanju
- Određivanje brzina
i ubrzanja pri
složenom kretanju
tačke
- Crtanje
kinematskih
dijagrama
14
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Kinematika krutog tijela
- Određuje brzine i
- Definiše
ubrzanja pri
translatorno
translatornom
kretanje krutog
kretanju
tijela.
- Određuje broj
- Definiše rotaciono
obrtaja, ugaonu
kretanje krutog
brzinu i ubrzanje
tijela
pri rotacionom
- Objašnjava
kretanju
prenošenje snage
sa jednog vratila na - Upoređuje prenos
otvorenim i
drugo posredstvom
ukrštenim kaišem
zupčanika, kaišnika
- Upoređuje prenos
ili lančanika
sa tri kaišnika i sa
dva para kaišnika
- Određuje prenosni
odnos pri prostom i
složenom prenosu
zupčanicima
- Razlikuje
mogućnosti
prenosnika sa
stanovišta broja
obrtaja i broja zuba
zupčanika
Ravansko kretanje krutog tijela
- Razlaže ravno
- Objašnjava ravno
kretanje na
kretanje krutog
translatorno i
tijela
obrtno
- Određuje brzine i
ubrzanja pri
ravnom kretanju
Uvod u dinamiku
- Određuje uzroke
- Objašnjava u
kretanja ako su
dinamici pojam
poznati zakoni
inertnosti mase
kretanja
- Definiše zakone
- Određuje težinu
dinamike
vozila
Dinamika materijalne tačke
- Uočava pojam
- Objašnjava
dinamike
dinamiku
pravolinijskog
pravolinijskog i
kretanja
krivolinijskog
- Uočava pojam
kretanja
dinamike
- Objašnjava
krivolinijskog
mehanički rad
kretanja
- Grafički predstavlja
- Uočava pojam
rad
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija logičko
mišljenje
- Razvija logičko
mišljenje
- Razvija logičko
mišljenje
- Razvija logičko
mišljenje
15
Preporuke za
izvođenje nastave
Grafički rad
- Mjenjački prenosnik
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Objašnjava snagu
- Objašnjava stepen
korisnog djejstva
- Definiše
centrifugalnu i
centripetalnu silu
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
-
učenik
mehaničkog rada
Izvodi grafičko
predstavljanje rada
Uočava pojamsnage
Određuje stepen
korisnog djejstva
Određuje
centrifugalnu i
centripetalnu silu
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- M. Plavšić i drugi, Mehanika I - Statika i otpornost materijala, Zavod za udžbenike
i nastavna sredstva, Beograd, 2004.
- S. Đurić, Mehanika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.
- R. Raonić,M.Marjanović,Mirko Nikolić, Mehanika 2, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 2004.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar sa multimedijskim paketom, softverom za simulaciju opterećenja
mašinskih profila i crtanje dijagrama napona i deformacija.
- Uzorci različitih profila mašinskih materijala.
- Dijaprojektor sa odgovarajućim slajdovima.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Pismeno, po jedna pismena vježba u svakom klasifikacionom periodu.
- Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani mašinski inženjer
- Diplomirani profesor mehanike
10. Povezanost predmeta
Znanja
-
Sistem sila
Spregovi sila
Trenje
Ravanski nosači
Trenje
Kinematika
Vučna i vučena vozila
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Tehničko crtanje sa
- Dejstvo sila na osovini i
mašinskim elementima
vratilu
- Frikcioni prenosnici
- Opterećenje dijelova kotla
- Opterećenja vratila, spojeva
i ležaja
- Kočnice i kočenje vozova
- Sila
- Snaga
16
Znanja
- Mehanički uređaji vučnih
vozila
- Kinematika
- Vučna vozila
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Kinematika
- Vozna dinamika
- Kinematika
- Dinamika
- Statika
- Energija i rad
- Trenje
- Osnovi automatike
- Prenos snage
- Mehanički sistemi
- Elektro vuča
- Hidraulika
- Pneumatika
- Termodinamika
17
1.2.3. INFORMACIONI SISTEMI ŽELJEZNICE
1. Naziv predmeta: INFORMACIONI SISTEMI ŽELJEZNICE
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
72
Ukupno
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa osnovnim elementima računarskih sistema.
- Upoznavanje sa komunikacionom tehnologijom.
- Razumijevanje informacionih sistema.
- Razumijevanje organizovanja podataka.
- Upoznavanje informacionih sistema na željeznici.
- Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu.
- Ovladavanje stručnom terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci.
- Shvatanje značaja očuvanja životne sredine.
18
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod u predmet
- Razvija preciznost
- Analizira pojam
- Objašnjava pojam
informacionih
informacionih
sistema
sistema
- Upotrebljava
- Objašnjava pojam
pojam entiteta
entiteta
Osnovni elementi računarskih sistema
- Razvija
- Određuje osnovne
- Upoznaje osnovne
interesovanje
elemente od kojih
elemente od kojih
prema novim
se sastoji hardver
se sastoji hardver
sazanjima
- Analizira elemente
- Upoznaje
od kojih se sastoji
računarski softver
hardver
- Analizira računarski
softver
Komunikaciona tehnologija
- Razvija pravilan
- Razlikuje osnovne
- Upoznaje osnove
odnos prema
informacione
informacione
zanimanju
tehnologije
tehnologije
- Razvija smisao za
- Analizira
- Upoznaje osnove
preciznost
informacione
komunikacione
tehnologije
tehnologije
- Razlikuje osnovne
- Upoznaje
komunikacione
organizaciju
tehnologije
komunikacije u
- Uočava način
željezničkom
komunikacije u
saobraćaju
željezničkom
- Opisuje razvoj
saobraćaju
komunikacione
- Analizira razvoj
mreže željeznice
komunikacione
mreže
Informacioni sistemi
- Analizira računarski - Navikava se na rad
- Objašnjava odnos
i urednost
i poslovni sistem
informacionog,
- Uviđa važnost
- Analizira
računarskog i
očuvanja kvaliteta
informacioni sistem
poslovnog sistema
za upravljanje
- Opisuje
saobraćajem
informacioni sistem
- Rukuje sa
za upravljanje
informacionim
saobraćajem
sistemom voza
- Objašnjava
informacioni sistem - Oblikuje
informacioni sistem
voza
voza
Organizovanje podataka
- Opisuje
- Analizira
- Razvija spsobnost
organizaciju
organizaciju
logičkog
19
Preporuke za
izvođenje nastave
- Računarski kabinet
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
podataka
podataka na
- Razlikuje nosioce
nosiocima
podataka
podataka
- Upotrebljava
- Objašnjava
datoteku daljinara
datoteku daljinara
u sistemu
željeznice
Informacioni sistemi na željeznici
- Analizira ciljeve
- Objašnjava ciljeve
razvoja
razvoja
informacionog
informacionog
sistema željeznice
sistema željeznice
- Analizira sistem
- Opisuje
prodaje usluga u
informacioni sistem
putničkom
prodaje usluga u
saobraćaju
putničkom
- Upotrebljava
saobraćaju
sistem prodaje
- Opisuje računarski
usluga u putničkom
informacioni sistem
saobraćaju
u oblasti teretnog
- Analizira
saobraćaja
informacioni sistem
- Opisuje
za teretni
informacioni sistem
saobraćaj
u oblasti vuče
- Analizira
vozova
informacioni sistem
- Opisuje računarski
u vuči vozova
informacioni sistem
- Rukuje
u oblasti
informacionim
održavanja voznih
sistemom u vuči
sredstava
vozova
- Opisuje računarski
informacioni sistem - Analizira računarski
u elektrotehničkoj
informacioni sistem
djelatnosti
u održavanju
- Opisuje računarski
voznih sredstava
informacioni sistem - Analizira
u građevinskoj
informacioni sistem
djelatnosti
u građevinskoj
djelatnosti
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
zaključivanja
- Razvija
interesovanje
prema novim
saznanjima
- Razvija pravilan
odnos prema
zanimanju
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta centru za
informatiku na
željezničkoj stanici
- Posjeta jedinici
vuče
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- M. K. Banjanin,Informacioni sistemi Železnice ,Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 2001.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom sa: računarima
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
20
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
21
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer računarstva
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Organizacija podataka
- Komunikacioni sistemi
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Organizacija željezničkog
- Red vožnje
saobraćaja
- Stabilna postrojenja
- Daljinsko upravljanje
22
1.2.4. OSNOVI ELEKTROTEHNIKE
1. Naziv predmeta: OSNOVI ELEKTROTEHNIKE
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
72
Ukupno
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje i razumijevanje osnovnih zakona elektrotehnike u jednosmjernim i
naizmjeničnim strujnim kolima.
- Upoznavanje zakonitosti električnog i magnetnog polja.
- Upoznavanje osnovnih pojmova, mjernog pribora, mjernih instrumenata u
električnim mjerenjima.
- Usvajanje znanja o materijalima, uređajima i tipovima električnih instalacija.
- Raspoznavanje elektronskih elementa i razumijevanje njihovog djelovanja u
jednostavnim vezama.
- Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu, ovladavanje stručnom
terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci.
- Shvatanje značaja za očuvanjem životne sredine.
23
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Rared: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Osnovi elektrotehnike
- Poznaje raspored
Uvodni dio
elementarnih
- Upoznaje se sa
čestica u atomu
strukturom
- Razlikuje izolatore,
materije
provodnike i
- Objašnjava šta je
poluprovodnike
atom i koje čestice
sačinjavaju atom
- Razlikuje načine
- Razvija sposobnost
Elektrostatika
naelektrisavanja
- Objašnjava pojam
logičkog
tijela
naelektrisanog
razmišljanja i
- Određuje silu koja
tijela
povezivanja
djeluje između
- Objašnjava
tačkastih
elektrostatičko
naelektrisanja
polje, njegove
- Predstavlja grafički
karakteristike i
električno polje
način prikazivanja
- Razlikuje
- Navodi Kulonov
homogeno i
zakon
nehomogeno
- Definiše sile u
električno polje
električnom polju
- Zna kako se ponaša
provodnik, a kako
izolator u
električnom polju
- Izračunava
- Definiše električni
kapacitivnost
potencijal i napon
pločastog
- Definiše električni
kondenzatora
kondenzator,
- Izračunava
kapacitivnost
kondenzatora
ekvivalentnu
- Navodi vrste
kapacitivnost
kondenzatora
- Nabraja načine
povezivanja
kondenzatora
- Razvija analitičko
- Analizira kako se
Jednosmjerne
mišljenje
kreće količina
struje
elektriciteta i
- Objašnjava pojam
smjer električne
jednosmjerne
struje
struje
- Izračunava
- Definiše jačinu i
električnu
gustinu električne
otpornost i
struje
električnu
- Zna sta je
provodnost na
električna
primjerima
otpornost i
- Rješava prosto
električna
električno kolo
provodnost
24
Preporuke za
izvođenje nastave
- Demonstracija
naelektrisavanja
tijela
- Koristi otpornik,
kalem i
kondenzator kao
pokazno sredstvo
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Navodi osnovne
elemente
električnog kola
- Navodi i definiše
Omov zakon
- Navodi Prvi
Kirhofov zakon
- Navodi načine
vezivanja otpornika
- Definiše
ekvivalentnu
otpornost
- Navodi Drugi
Kirhofov zakon
- Navodi i definiše
Džulov zakon
- Definiše električni
rad i električnu
snagu
Elektromagnetizam
- Upoznaje se sa
pojmom magnetnog
polja i njegovim
karakteristikama
- Objašnjava
magnetno polje
struje u
pravolinijskom
provodniku i
kalemu
- Objašnjava
magnetnu indukciju
i magnetni fluks
- Objašnjava
elektromagnetnu
silu
- Objašnjava
elektrodinamičku
silu
- Objašnjava pojavu
elektromagnetne
indukcije
- Zna kada se u
pravolinijskom
provodniku i
kalemu indukuje
elektromotorna sila
- Zna šta je
samoindukcija
- Objašnjava pojavu
međusobne
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Određuje
ekvivalentnu
otpornost, jačinu
električne struje i
napon
- Rješava složeno
električno kolo
pomoću Kirhofovih
zakona
- Određuje smjer
magnetne indukcije
kod provodnika i
kalema pravilom
desne ruke
- Uočava zavisnost
magnetne indukcije
i fluksa
- Razlikuje
elektromagnetnu
od
elektrodinamičke
sile
- Shvata Lencov
zakon
- Shvata od čega
zavisi veličina
indukovane
elektromotorne sile
i kako se određuje
njen smjer
- Upoređuje pojavu
samoindukcije i
uzajamne indukcije
- Shvata značaj
povezivanja uzroka
i posljedica
- Razvija moć
zapažanja
25
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
indukcije
Naizmjenične struje
- Upoznaje se sa
osnovnim
pojmovima i
oblicima
naizmjeničnih
električnih veličina
- Definiše parametre
naizmjeničnih
veličina
- Navodi načine
prikazivanja
naizmjeničnih
veličina
- Upoznaje se sa
faznim odnosima
naizmjeničnih
veličina
- Navodi osnovne
elemente u kolima
naizmjenične struje
- Objašnjava
ponašanje
otpornika u kolu
naizmjenične struje
- Poznaje ponašanje
kalema u kolu
naizmjenicne struje
- Objašnjava
ponašanje
kondenzatora u
kolu naizmjenične
struje
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Razlikuje
- Razvija sposobnosti
jednosmjerne i
povezivanja
naizmjenične
stečenih znanja sa
veličine
prethodno stečenim
- Određuje
znanjima
parametre:
- Razvija smisao za
trenutnu
preciznost i
vrijednost,
odgovornost u radu
amplitudu, periodu,
frekvenciju, kružnu
frekvenciju
- Određuje srednju i
efektivnu
vrijednost
naizmjeničnih
veličina
- Određuje početnu
fazu, ukupnu fazu i
faznu razliku
- Crta vremenski i
fazorski dijagram
struja i napona na
otporniku
- Shvata pojam
aktivne snage
- Crta vremenski i
fazorski dijagram
struja i napona u
kolu sa kalemom,
kondenzatorom
- Shvata pojam
reaktivne snage
kalema i
kondenzatora
Trofazni sistemi
- Zna osnovne
karakteristike
- Upoređuje
trofaznih sistema
karakteristike
- Objašnjava
trofaznih i
simetrični i
jednofaznih sistema
nesimetrični
trofazni sistem
- Crta vektorski
- Definiše snage i
dijagram struja i
energije trofaznih
napona u trofaznom
sistema
sistemu
- Upoznaje se sa
potrebom trofaznih
sistema u praksi
Proizvodnja i prenos električne energije
26
Preporuke za
izvođenje nastave
- Koristi vremenske i
fazorske dijagrame
naizmjeničnih
veličina
- Koristi šeme
vezivanja trofaznih
sistema
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Objašnjava princip
- Razlikuje vrste
dobijanja i
elektrana
proizvodnje
- Razlikuje osnovne
električne energije
električne uređaje
- Nabraja vrste
u elektranama
elektrana
- Poznaje osnovnu
- Opisuje princip
funkciju elemenata
rada hidroelektrane
razvodnih
postrojenja
- Nabraja elemente
razvodnih
postrojenja
Osnovi električnih instalacija
- Uočava razliku
- Objašnjava svrhu
između instalacija
korišćenja
visokog, niskog i
električnih
malog napona
instalacija
- Razlikuje dijelove
- Objašnjava
električnih
korišćenje napona
instalacija i
u električnim
razumije ulogu
instalacijama
svakog od njih
- Navodi osnovne
dijelove električnih - Shvata značaj
propisa pri izradi
instalacija
instalacija
- Navodi ulogu i
- Uočava razliku
značaj postojanja
korisćenja različitih
standarda pri izradi
vrsta kablova pri
električnih
izradi različitih
instalacija
instalacija
- Objašnjava ulogu
osnovnih elemenata - Razumije značaj
zaštite od
u električnim
prekomjerne struje
instalacijama
- Identifikuje
osnovne grafičke
simbole u
projektima
električne
instalacije
Osnovi električnih mašina
- Razlikuje vrste
- Objašnjava princip
transformatora
rada
- Shvata primjenu
transformatora
transformatora u
- Navodi vrste
praksi
transformatora
- Računa odnos
- Objašnjava obrtno
transformacije
magnetno polje
- Razlikuje dijelove
- Objašnjava princip
asinhronog motora
rada asinhronog
- Razlikuje sinhrone i
motora
asinhrone mašine
- Objašnjava princip
- Shvata rad mašina
rada sinhronih
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija sposobnost
zapažanja
- Razvija smisao za
preciznost i
odgovornost u radu
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta
hidroelektrani
Vježba:
- Izrada
jednostavnog
projekta kućne
instalacije
- Razvija
- Koristi skice i šeme
samouvjerenost i
sinhronih i
pouzdanost u radu
asinhronih mašina
- Razvija odgovornost
27
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
mašina
- Objašnjava princip
rada generatora i
motora
jednosmjerne
struje
- Nabraja i
objašnjava
propisane načine za
zaštitu od strujnog
udara
Osnovi elektronike
Poluprovodnici
- Upoznaje se sa
strukturom
poluprovodnika
- Objašnjava
nastajanje
poluprovodnika P i
N tipa
Dioda
- Objašnjava
obrazovanje PN
spoja
- Definiše direktno i
inverzno polarisan
PN spoj
Bipolarni tranzistori
- Poznaje unutrašnju
strukturu
tranzistora
- Navodi vrste
tranzistora
- Zna simbole i
elektrode
tranzistora
- Objašnjava princip
rada tranzistora na
modelu sa
zajedničkim
emitorom
- Objašnjava
bipolarni tranzistor
kao prekidač
Fet i mosfet
- Zna pojam i
funkciju
unipolarnog
tranzistora (FET)
- Objašnjava
jednosmjerni režim
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
jednosmjerne
struje i shvata
njihovu primjenu u
praksi
- Analizira opasna
djejstva električne
struje
- Razlikuje
provodnike,
poluprovodnike i
izolatore
- Uočava razliku
između
poluprovodnika P i
N tipa
- Uočava razliku
među provodnim i
neprovodnim
stanjem diode
- Uočava primjenu
dioda u praksi
- Uočava razliku
između tranzistora
PNP i NPN tipa
- Crta karakteristike
tranzistora
- Razlikuje stanja
koja postoje kod
tranzistora koji radi
kao prekidač
- Prdviđa primjenu
unipolarnih
tranzistora u praksi
- Predviđa primjenu
tiristora u praksi
- Razvija sposobnost
logičkog
razmišljanja i
povezivanja
- Shvata važnost
pridržavanja
propisa
28
Preporuke za
izvođenje nastave
- Koristi elektronske
komponente kao
pokazni materijal
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
rada pojačavača sa
FET-ovima
- Poznaje pojam i
funkciju ostalih
vrsta unipolarnih
tranzistora
(MOSFET i Cmos)
Tiristori
- Zna konstrukciju
tiristora
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- M. Justinijanović, Električne instalacije i osvetljenje za drugi razred, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd.
- D. Martinović, Električna merenja, Zavod za izdavanje udžbenika i nastavnih
sredstava, Beograd, 1997.
- R. Opačić, Elektronika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.
- R. Opačić, Osnove elektrotehnike za I razred trogodišnjeg obrazovanja, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar sa multimedijskim paketom, softverom za prikaz različitih vrsta skica i
šema u elektrotehnici i elektronici, uzorcima različitih elektronskih komponenti.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu .
- Pismeno,pismene vježbe najmanje jedna u polugodištu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Vučna vozila
- Elektrotehnika
- Elektro-hidraulika
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Električni uređaji vučnih
- Jednosmjerna struja
vozila
- Naizmjenična struja
- Osnovi električnih mašina
- Osnovi elektrotehnike
- Zaštita na radu
- Jednosmjerna struja
- Naizmjenična struja
- Električne instalacije
- Osnovi automatike
- Elektrostatika
- Jednosmjerna struja
- Naiznjenična struja
- Provodnici
29
- Vučna vozila
- Elektro vuča
30
-
Poluprovodnici
Pojačavači
Jednosmjerna struja
Naizmjenična struja
Proizvodnja i prenos
električne energije
1.2.5. TEHNIČKO CRTANJE SA MAŠINSKIM ELEMENTIMA
1. Naziv predmeta: TEHNIČKO CRTANJE SA MAŠINSKIM ELEMENTIMA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
48
24
48
24
96
Ukupno
72
72
144
48
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa tehnologijom, pravilima, standardima i simbolima koji se
upotrebljavaju u tehničkom crtanju.
- Upoznavanje sa pojmom i vrstama projekcija.
- Razumijevanje smisla za tačnost, preciznost, estetiku i urednost u rješavanju
raznih zadataka i stvaranju navika za planski, organizovani i samostalni rad
uopšte.
- Osposobljavanje za čitanje i razumijevanje tehničkih crteža, uputstava, propisa,
tabela, dijagrama, šema i tehničke dokumentacije.
- Poštovanje standarda tehničkog crtanja.
- Osposobljavanje za crtanje jednostavnih tehničkih crteža mašinskih elemenata i
manjih sklopova u skladu sa standardima.
- Osposobljavanje za izradu tehničko - tehnološke dokumentacije.
- Upoznavanje sa vrstama, svojstvima i primjenom mašinskih elemenata.
- Uočavanje i shvatanje funkcionalne međuzavisnosti elemenata, sklopova i
mehanizama.
- Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu.
- Ovladavanje stručnom terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci.
- Shvatanje značaja za očuvanjem životne sredine.
31
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Osnovi tehničkog crtanja
- Rukuje priborom za - Razvija tehničku
- Upoznaje se sa
kulturu
tehničko crtanje
priborom za
- Poznaje vrste
tehničko crtanje
tehničkih crteža,
- Upoznaje
razmjeru, zaglavlja
standarde, vrste
i sastavnice
tehničkih crteža,
razmjere, zaglavlja - Ispisuje tehničko
pismo
i sastavnice
- Upoznaje se sa
tehničkim pismom
Geometrijske konstrukcije
- Razvija preciznost i
- Crta paralelne i
- Navodi i nabraja
urednost
normalne prave
osnovne
- Crta simetrale duži
geometrijske
i uglova
konstrukcije
- Dijeli duži na njednakih dijelova
- Spaja prave linije
lukom datog
poluprečnika
- Konstruiše pravilne
poligone (trougao,
kvadrat, petougao,
šestougao...)
- Konstruiše krive
linije (elipsu,
parabolu,
hiperbolu...)
Osnovi nacrtne geometrije
- Razlikuje centralno - Razvija tehničku
- Upoznaje pojam i
kulturu
i paralelno
vrste projiciranja
projiciranje
- Upoznaje se sa
- Razlikuje koso i
pojmom kosog i
ortogonalno
ortogonalnog
projiciranje
projiciranja
- Crta projekcije
tačke na jednu,
dvije i tri ravni
- Crta projekcije
duži u opštem i
specijalnom
položaju
- Crta projekcije
osnovnih
geometrijskih
likova (kvadrat,
trougao, krug) u
opštem i
32
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježbe:
- Nacrtati jedan
crtež sa osnovnim
zaglavljem (rad
olovkom)
- Nacrtati tehničko
pismo (rad
olovkom)
Vježbe:
- Upotreba linija
- Crtanje
geometrijskih
konstrukcija
- I grafički rad
(figura).
Vježbe:
- Projekcija tijela i
crtanje tijela u
izometriji na
osnovu projekcija
- Crtanje projekcija
na osnovu
izometrijskog
izgleda i
dopunjavanje
pogleda
- Crtanje presjeka
geometrijskih tijela
i mreže tijela
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
specijalnom
položaju
- Crta projekcije
geometrijskih tijela
u opštem i
specijalnom
položaju
- Crta u izometriji
jednostavne
elemente na
osnovu
ortogonalnih
projekcija
- Crta jednostavne
elemente u
ortogonalnoj
projekciji i
aksonometriji
Tehničko crtanje
- Određuje postupak
- Objašnjava
crtanja izgleda
pravouglo
- Određuje potreban
(ortogonalno)
broj izgleda
projiciranje,
- Crta kotne i
poglede, izglede i
pomoćne kotne
njihov raspored
linije i označava
- Upoznaje se sa
vrijednosti kota na
crtanjem predmeta
crtežu
na tehničkim
crtežima
- Upoznaje osnovna
načela kotiranja i
elemente kotiranja
- Upoznaje se sa
presjecima i
razrezima, vrstama
presjeka, razreza i
detalja, šrafiranju i
uprošćenjima pri
crtanju
Tolerancije i nalijeganja
- Sa crteža čita i
- Upoznaje osnovne
određuje
pojmove o
tolerancije
tolerancijama
- Iz tabele čita
dužinskih mjera
vrijednosti
- Obašnjava veličine
odstupanja za
i položaj
zadate tolerancije i
tolerancijskih polja
izračunava veličinu
- Upoznaje se sa
tolerancijskog
osnovnim vrstama
polja
nalijeganja
- Za pojedine vrste
- Upoznaje se sa
33
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija smisao za
preciznost
- Razvija svijest o
potrebi kvalitetnog
rada
Vježbe:
- Dopuna
nedovršenih
izgleda
- Crtanje trećeg
izgleda na osnovu
dva data
- Crtanje
izometrijskog
izgleda predmeta
na osnovu
ortogonalnih
izgleda
- Razvija sposobnost
ocjenjivanja i
vrednovanja
sopstvenog rada
Vježbe:
- Određivanje
tolerancija iz
tabela
- Određivanje
nalijeganja
- Unošenje
tolerancijskih
mjera
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
nalijeganja
izborom tolerancija
određuje preklop
i nalijeganja
ili zazor
- Upoznaje se sa
tolerancijama
oblika i položaja
- Upoznaje
toerancije
kvaliteta površine
Presjeci mašinskih djelova
- Crta razne vrste
- Upoznaje se sa
presjeka
vrstama presjeka i
- Crta poseban i
šrafiranjem
djelimičan izgled
presjeka
predmeta
Izrada i razrada crteža
- Upoznaje se sa
postupkom izrade
skice
- Navodi mjerne
instrumente i
pribor za snimanje mašinskih dijelova
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježbe:
- Nacrtati potreban
presjek koji crtež
predmeta čini
jasnijim
Vrši skiciranje
mašinskih
dijelova,izrada
skice
Vježbe:
- Nacrtati crtež na
osnovu skice
mašinskog dijela
- Izrada crteža
sklopa
- II grafički rad
(model mašinskog
dijela koga treba
snimiti i nacrtati
crtež).
Upotrebljava
mjerne
instrumente i
pribor za snimanje
mašinskih dijelova
34
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Osnove proračuna mašinskih elemenata
- Pronalazi primjere
- Definiše i navodi
mašinskih dijelova
pojam i vrste
koji su izloženi
opterećenja
naprezanjima
- Navodi vrste
- Shvata razliku
naprezanja
između normalnih i
- Definiše pojam
tangencijalnih
napona
napona
- Upoznaje uticaj
- Prepoznaje vrste
promjene napona
naprezanja na:
na dinamičku
istezanje,
izdržljivost
pritisak,
materijala
smicanje,
- Objašnjava
uvijanje,
izdržljivost
savijanje
mašinskih dijelova
- Izračunava napone
- Objašnjava
i deformacije za
dozvoljeni napon i
pojedina
stepen sigurnosti
naprezanja na
- Objašnjava radni i
konkretnim
kritični napon na
primjerima
dodirnim
- Dimenzioniše
površinama
poprečne presjeke
na osnovu oblika,
opterećenja i vrste
materijala
Nerazdvojivi spojevi
- Pronalazi primjere
- Navodi podjelu i
primjene
vrste nerazdvojivih
nerazdvojivih
spojeva i njihovu
spojeva
primjenu
- Definiše način
- Objašnjava vrste
pripreme pozicija
zakivaka, način
za primjenu
zakivanja i
odgovarajuće veze
primjenu
- Uprošćeno crta
- Objašnjava vrste
različite vrste
zakovanih spojeva i
spojeva
dimenzionisanje
- Vrši proračun za
zakovanih spojeva
različite vrste
- Upoznaje osnovna
spojeva
svojstva zavarenih
spojeva
- Navodi vrste
zavarenih spojeva i
šavova i način
označavanja na
crtežima
- Upoznaje se sa
oblikovanjem i
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
35
Preporuke za
izvođenje nastave
- Navikava se na
odgovornost u radu
Vježbe:
- Određivanje
napona i
deformacija kod
pojedinih vrsta
naprezanja
- Shvata značaj
postizanja
odgovarajućeg
kvaliteta urađenog
posla
Vježbe:
- Crtanje zakovanih
spojeva
- Dimenzionisanje
zakovanog spoja
kao i izbor zakovica
iz tablica
- Crtanje zavarenih
spojeva
- Izračunavanje
stepena sigurnosti
zavarenog spoja
- Crtanje
pripremljenih
dijelova za
lemljenje
- Izračunavanje
stepena sigurnosti
lemljenog spoja
- Izračunavanje
stepena sigurnosti
lijepljenog spoja
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
dimenzionisanjem
zavarenih spojeva
- Upoznaje se sa
oblikovanjem i
proračunom
lemljivih spojeva
- Upoznaje se sa
oblikovanjem i
proračunom
lijepljivih spojeva
Razdvojivi spojevi
- Pronalazi primjere
- Navodi vrste,
primjene
svojstva i primjenu
razdvojivih spojeva
razdvojivih spojeva
- Objašnjava vrste,
- Bira odgovarajuću
podjelu i primjenu
vezu u zavisnosti
navojnih spojeva
od uslova
- Upoznaje se sa
- Iz tablica bira vijke
proračunom
i navrtke
navojnih spojeva
- Odabira način
- Upoznaje veze s
osiguranja navojnih
glavčinama
veza od odvrtanja
- Upoznaje se sa
- Na osnovu zadatih
spojevima pomoću
uslova odabira
klinova
klinove i
- Upoznaje veze
dimenzioniše ih
čivijama
koristeći tablice
Elastične veze
- Pronalazi primjere
- Upoznaje se sa
elastičnog
primjenom,
vezivanja
vrstama i
elemenata
karakteristikama
- Razlikuje fleksione,
opruga
torzione i
- Navodi materijal za
prstenaste opruge
opruge
- Objašnjava
opterećenja,
deformacije kod
pojedinih vrsta
opruga
- Upoznaje se sa
gumenim
elastičnim
elementima
Elementi obrtnog kretanja
- Razlikuje
- Upoznaje se sa
osovinice, osovine i
konstruktivnim
vratila.
oblicima osovinica,
- Bira materijal za
osovina, vratila,
osovine i vratila
navodi njihovu
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Navikava se na
samostalni rad i
rad u grupi
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježbe:
- Crtanje navojnih
spojeva
- Očitavanje
dimenzija vijka i
navrtke iz tablica
- Crtanje uzdužnih i
poprečnih klinova
- Očitavanje
dimenzija za
klinove i žljebove
iz tablica
Vježbe:
- Skiciranje opruga
- Provjera stepena
sigurnosti
- Stiče sigurnost i
samopouzdanje u
radu
36
Vježbe:
- Skiciranje
osovinica, osovina
i vratila
- Izbor materijala za
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
primjenu i
karakteristike
- Objašnjava
postupak
dimenzionisanja
osovina i vratila
Ležajevi i ležišta
- Upoznaje se sa
vrstama i
svojstvima ležaja
- Navodi način
označavanja i
prikazivanja ležaja
na crtežu
- Upoznaje se sa
podjelom i vrstama
ležišta
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Dimenzioniše
osovine i vratila
Preporuke za
izvođenje nastave
osovine i vratila
- Bira materijal za
ležišne čaure i
posteljice
- Analizira načine
podmazivanja
ležišta i razlikuje
naprave za dovod i
podmazivanje
ležišta
- Uočava kriterijum
izbora i primjene
pojedinih vrsta
ležajeva
- Koristi tablice
prilikom izbora
ležaja
Spojnice
- Razumije ulogu
- Određuje
spojnica i svojstva
kriterijum izbora i
pojedinih vrsta
primjene pojedinih
spojnica
vrsta spojnica
Elementi za prenos snage
- Računa prenosni
- Upoznaje se sa
odnos
podjelom, vrstama
- Crta standardni
i primjenom
profil zupca
elemenata za
- Crta cilindrični
prenos snage
zupčanik
- Razumije osnovne
- Analizira elemente
pojmove kod
koji utiču na
cilindričnih
nosivost zupčastih
zupčastih parova,
parova
konusnih zupčastih
- Bira odgovarajuću
parova i pužnih
vrstu prenosa u
parova
zavisnosti od
- Navodi materijal za
zadatih uslova
izradu zupčanika
- Uočava moguće
- Razumije osnovne
greške
pojmove kod
- Iz kataloga bira
lančanih parova
dijelove
- Navodi način
označavanja lanaca - Crta lančanike
- Crta kaišnik i
- Razumije način
remenicu
prenosa snage,
svojstva i podjelu
37
- Shvata važnost
preciznosti u radu
Vježbe:
- Izbor ležaja iz
kataloga
- Razvija sigurnosti i
samopouzdanja u
radu
Vježbe:
- Cilindrični zupčasti
par, proračun,
konstrukcija, crtež
- Proračun,
konstrukcija, crtež
lančanog, kaišnog
ili remenog
prenosnika
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
kaišnih i remenih
parova
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
38
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- D. Đorđević, Ž. Papić, Tehničko crtanje sa nacrtnom geometrijom za sve profile,
Zavod za udžbenike, Beograd, 2003.
- S. Drapić, Mašinski elementi za drugi razred mašinske škole, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- S. Drapić, D. Gačić, Tehničko crtanje sa mašinskim elementima, za I i II razred
stručnih škola, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom stolovima za crtanje,
- računarom sa multimedijskim paketom, softverom za crtanje i konstruisanje.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.
- Pismeno, ocjena crtanih radova,grafičkih radova, radova na vježbama.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer mašinstva
10. Povezanost predmeta
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
Vučna i vučena vozila
- Kočnice i kočenje vozova
- Materijali na željeznici
- Standardi i standardizacija
- Opruge
- Elementi za prenos snage
- Praktična nastava
Modelovanje dijelova
- Parametarsko skiciranje
Modelovanje sklopova
- Konstruisanje 3D modela, 3D
Osnovi nacrtne geometrije
sklopova
Tehničko crtanje
- Izrada tehnološke
Presjeci mašinskih dijelova
dokumentacije
Izrada tehničkih crteža uz
pomoć računara
Mašinski materijali
Mehanika
Opterećenje, naprezanje,
naponi i deformacije
Znanja
-
-
39
1.2.6. STABILNA POSTROJENJA
1. Naziv predmeta: STABILNA POSTROJENJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
72
72
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje istorijskog razvoja gradnje željezničkih pruga.
- Sticanje znanja o osnovnim karakteristikama željezničkih pruga.
- Upoznavnje sa projektovanjem i gradnjom željezničkih pruga.
- Sticanje znanja o tehničkim elementima željezničkih pruga.
- Sticanje znanja o elektrificiranim prugama i elektrovuči.
- Razvijanje tačnosti i efikasnosti u radu.
- Razvijanje tehničke kulture.
40
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Osnovni elementi projektovanja željezničkih pruga
- Određuje pojam trase - Razvija logično
- Objašnjava pojam
zaključivanje
željezničke pruge
trase željezničkih
pruga i geometrijske - Uočava geometrijske - Razvija preciznost
karakteristike trase
karakteristike trase
- Ilustruje situacioni - Crta i analizira
plan, uzdužni profil i situacioni
plan,uzdužni profil i
poprečni profil
poprečni profil
- Opisuje
- Analizira ekonomske
projektovanje
studije urađene o
željezničkih pruga
opravdanosti
- Navodi ekonomske
izgradnje pruge
studije
- Razlikuje faze
- Nabraja faze
projektovanja
projektovanja
željezničih pruga
željezničkih pruga
Donji stroj pruge
- Razumije odnos
- Definiše donji stroj - Uočava donji stroj
tehnike i prirode
pruge
pruge
- Shvata značaj
- Određuje elemente
- Nabraja elemente
zaštite životne
donjeg stroja pruge
donjeg stroja pruge
sredine
- Ilustruje elemente - Crta elemente
zemljanog trupa
zemljanog trupa
pruge i navodi nihove
pruge i njihove
dijelove i dimenzije
dimenzije
- Uočava planum i
- Opisuje planum i
njegovu širinu
njegovu širinu
- Razlikuje vještačke
- Opisuje vještačke
objekte na trupu
objekte na trupu
pruge
pruge
- Određuje vrste i
- Nabraja vrste i
namjenu vještačkih
namjenu vještačkih
objekata
objekata
Gornji stroj pruge
- Razvija odgovornost
- Razlikuje elemente
- Nabraja elemente
gornjeg stroja pruge gornjeg stroja pruge - Shvata značaj
- Objašnjava kolosijek - Analizira kolosijek
očuvanja životne
kao posebnu cjelinu
kao posebnu cjelinu
sredine
gornjeg stroja pruge gornjeg stroja pruge
- Analizira zastor i
- Upoznaje :
zastor,pragove,šine i navodi njegovu ulogu
- Razlikuje vrste
kolosiječni pribor
pragova
- Određuje šine koje se
koriste na našim
prugama
- Uočava kolosiječni
41
Preporuke za
izvođenje nastave
- Makete različitih
terena,uzdužnog
profila i poprečnih
profila
- Makete
usjeka,zasjeka,nasip
a i vještačkih
objekata na trupu
pruge
- Posjeta željezničkoj
stanici
- Katalog sa tehničkim
elementima gornjeg
stroja pruge
- Poprečni presjeci
elemenata gornjeg
stroja pruge
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
pribor
- Analizira skretnice i
ukrštaje
- Uočava međusobno
vezivanje kolosijeka
- Određuje uređenje i
održavanje gornjeg
stroja pruge
- Uočava načine
gradnje gornjeg stroja
pruge
Sistemi električne vuče
- Razlikuje opšte
- Nabraja sisteme i
pojmove i sisteme
opšte pojmove o
električne vuče
električnoj vuči
Elektro vučna postrojenja
- Razlikuje opšte
- Opisuje podjelu
stabilnih postrojenja pojmove i sisteme
električne vuče
električne vuče
- Određuje stabilna
- Nabraja opšte
postrojenja električne
pojmove o
električnoj vuči
vuče
- Poznaje napojni
- Analizira napojni
dalekovod i
dalekovod
električnu
- Crta šemu vezivanja
podstanicu
napojnog dalekovoda
- Identifikuje
elektrovučnu
podstanicu
Kontaktna mreža
- Razlikuje osnovne
- Nabraja osnovne
dijelove i podjele
dijelove i podjelu
kontaktne mreže
kontaktne mreže
- Uočava noseću
- Opisuje noseću
konstrukciju i opremu
konstrukciju i
za vješanje
opremu za vješanje
- Opisuje vozni vod i - Određuje elemente i
elemente iz kojih se svrhu voznog voda
- Interpretira svrhu i
sastoji
način zatezanja
- Objašnjava
voznog voda
zatezanje voznog
- Uočava preklope u
voda
- Objašnjava preklope voznom vodu
- Određuje zadatak i
u voznom vodu
pojam neutralne
- Opisuje neutralnu
sekcije
sekciju
- Razlikuje vrste
- Objašnjava
sekcionisanja
sekcionisanje
- Razvija odgovornost - Posjeta željezničkoj
stanici
u ispunjavanju
radnih obaveza
- Preuzima
odgovornost za
sopstveno zdravlje
- Razvija odgovornost - Šeme i skice
u ispunjavanju
- Posjeta željezničkoj
radnih obaveza
stanici
- Preuzima
odgovornost za
sopstveno zdravlje
42
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
- Crta šeme
kontaktne mreže
sekcionisanja na
- Opisuje napajanje
jednokolosiječnim i
kontaktne mreže
dvokolosiječnim
- Definiše povratni
prugama i šeme
vod
postrojenja
- Objašnjava svrhu
sekcionisanja
uzemljenja
- Analizira napajanje
kontaktne mreže
- Upoređuje povratni
vod elektrovučne
podstanice i povratni
vod kontaktne mreže
- Uočava mjere zaštite
koje se sprovode u
procesu
projektovanja,izgradn
je i održavanja
željezničkih
postrojenja na
elektrificiranim
prugama
Daljinsko upravljanje
- Analizira centar
- Uočava važnost
- Objašnjava pojam
daljinskog upravljanja nauke u
daljinskog
svakodnevnom
upravljanja
- Uočava ulogu
životu
- Opisuje centar
komandne table u
daljinskog
sistemu daljinskog
upravljanja
upravljanja
- Objašnjava princip - Uočava način prenosa
rada centra
signala do upravnih
daljinskog
mjesta
upravljanja
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta CDU
željezničke stanice
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- B. Milošević,Železničke pruge,Saobraćajni fakultet univerziteta u
Beogradu,Beograd, 1988.
- M. Ivić,T. Milojković,S. Stanković,D. Kostić,N. Vučinić,Železnička postrojenja za
I,II i III razred železničke tehničke škole,Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva,Beograd, 1977.
- N. Lemez,Železnička građevinska infrastruktura,Beograd, 1983.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom,projektorom,maketama i
materijalom za izradu maketa za potrebe predmeta.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
43
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer saobraćaja
- Diplomirani inženjer građevine,niskogradnja
10. Povezanost predmeta
Znanja
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
Organizacija željezničkog
- Postrojenja za obavljanje
saobraćaja
željezničkog saobraćaja
Električni uređaji vučnih
- Sistem električnih željeznica
vozila
Informacioni sistemi
- Komunikaciona tehnologija
željeznice
Vučena vozila
- Donji i gornji stroj pruge
- Gornji stroj pruge
-
- Elektrovučna postrojenja
-
- Daljinsko upravljanje
-
- Profili pruge
-
- Kontaktna mreža
- Zaštita na radu
44
- Električna postrojenja
- Pruge i pružna postrojenja
1.2.7. ELEKTRIČNI UREĐAJI VUČNIH VOZILA
1. Naziv predmeta: ELEKTRIČNI UREĐAJI VUČNIH VOZILA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
72
72
72
72
144
144
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje znanja o radu električnih uređaja na vučnim vozilima.
- Podsticanje da se koristi različita literatura predviđena za ovaj predmet.
- Sticanje znanja za otklanjanje kvarova na uređajima.
- Sticanje znanja o načinu rukovanja električnim uređajima i vučnim vozilima.
45
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Uvod i tehnološki razvoj električne opreme na vučnim vozilima
- Katalozi električne
- Upoznaje sa
- Upoznaje sa
- Uočava važnost
razvojem vučnih
razvojem vučnih
nauke u
opreme i stručna
vozila
vozila
svakodnevnom životu literatura
- Obrazlaže zavisnost - Objašnjava razvoj
- Razvija logično
električne mašine
eksploatacionih
zaključivanje
visokog napona
karakteristika od
- Razvija pozitivnu
opreme ugrađene u - Objašnjava razvoj
orijentaciju prema
električne mašine
vučna vozila
zanimanju
niskog napona
- Objašnjava razvoj
električnih mašina i - Objašnjava da
tehničko –
uređaja visokog
napona vučnih vozila tehnološke osobine
opreme utiču na
- Obrazlaže razvoj
eksploatacione
električnih mašina
karakteristike vučnih
niskog napona
vozila
- Obrazlaže razvoj
- Objašnjava razvoj
električnog
pomoćnih električnih
prenosnika snage na
vučnim vozilima
urešaja
- Opisuje razvoj ostale - Analizira tehnološki
razvoj električne
opreme na vučnim
opreme vučnih vozila
vozilima
Podjela opreme na dizel vučnim vozilima
- Katalozi električne
- Razvija
- Uočava podjelu
- Obrazlaže podjelu
interesovanje za
električne opreme
električne opreme
opreme i stručna
novim saznanjima iz
prema vrsti napona - Određuje namjenu
literatura
svoje struke
uređaja visokog
- Objašnjava
napona
električnu opremu i
- Određuje namjenu
uređaje visokog
uređaja niskog
napona
napona
- Objašnjava
električnu opremu i - Razlikuje opremu
visokog i niskog
uređaje niskog
napona
napona
- Obrazlaže ostalu
opremu na vučnim
vozilima
Obrtne električne mašine na dizel vučnim vozilima
- Razvija sposobnost - Posebni sklopovi
- Razlikuje obrtne
- Nabraja obrtne
oblikovani kao učilo
opažanja
električne mašine
mašine
sa električne mašine
- Razvija logičko
- Uočava da glavni
- Opisuje glavni
na dizel vučnom
zaključivanje
generator pretvara
generator
vozilu
- Razvija
mehaničku u
jednosmjerne struje
interesovanje prema
električnu energiju
- Opisuje vučne
novim saznanjima
- Uočava da vučni
motore za
motori električnu
jednosmjernu struju
46
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Obrazlaže električne
mašine niskog
napona
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
Preporuke za
izvođenje nastave
učenik
pretvaraju u
mehaničku energiju
na pogonskim
osovinskim
sklopovima
Ostali električni uređaji visokog napona na dizel vučnim vozilima
- Shvata važnost
- Obrazlaže
- Katalozi električne
- Uočava namjenu
pridržavanja propisa opreme i stručna
kontaktore snage
kontaktora u
- Objašnjava mjenjače strujnom kolu
literatura
smjera vožnje
- Rukuje mjenjačima
smjera vožnje
Dizel električna lokomotiva serije 642/643
- Posjeta jedinici vuče
- Uviđa važnost
- Obrazlaže dispoziciju - Određuje princip
rada električnih
očuvanja kvaliteta
električne opreme
uređaja
- Razvija odgovornost
- Obrazlaže tehnički
u radu
opis glavnog
- Razlikuje električne
- Povezuje uzroke i
generatora
uređaje
posljedice
- Objašnjava tehnički - Određuje osobine
opis vučnih motora
električnih uređaja - Navikava se na
tačnost
- Obrazlaže pomoćne - Analizira rad
- Razvija moć
električne uređaje
prenosnika snage
zapažanja
- Obrazlaže električni - Određuje slabljenje
uređaj za kontrolu i
(šentiranje) vučnih
komandne uređaje
motora, a povećanje
- Obrazlaže strujna
broja obrtaja vučnog
kola za puštanje u
motora
rad pumpe za gorivo - Bira odgovarajuće
- Obrazlaže strujno
postupke u
kolo za start i
obrazloženju strujnih
zaustavljanje dizel
kola u funkciji
motora
električnih uređaja
- Obrazlaže strujno
za pouzdan rad
kolo za punjenje
lokomotive
akumulatorskih
- Rukuje lokomotivom
baterija
- Obrazlaže strujno
kolo za promjenu
broja obrtaja dizel
motora
- Obrazlaže stujna
- kola za promjenu
smjera vožnje
- Obrazlaže stujna
kola pobude glavnog
generatora
- Obrazlaže strujno
kolo šentiranja
vučnih motora
- Obrazlaže rukovanje
47
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
lokomotivom
Dizel električna lokomotiva serije 644
- Obrazlaže dispoziciju - Određuje princip
rada električnih
električne opreme
uređaja
- Obrazlaže tehnički
opis glavnog
- Razlikuje električne
generatora
uređaje
- Objašnjava tehnički - Određuje osobine
opis vučnih motora
električnih uređaja - Obrazlaže pomoćne - Analizira rad
električne uređaje
prenosnika snage
- Obrazlaže električni - Određuje slabljenje
uređaj za kontrolu i
(šentiranje) vučnih
komandne uređaje
motora, a povećanje
- Obrazlaže strujna
broja obrtaja vučnog
kola za puštanje u
motora
rad pumpe za gorivo - Bira odgovarajuće
- Obrazlaže strujno
postupke u
kolo za start i
obrazloženju strujnih
zaustavljanje dizel
kola u funkciji
motora
električnih uređaja
- Obrazlaže strujno
za pouzdan rad
kolo za punjenje
lokomotive
akumulatorskih
- Rukuje lokomotivom
baterija
- Obrazlaže strujno
kolo za promjenu
broja obrtaja dizel
motora
- Obrazlaže stujna
- kola za promjenu
smjera vožnje
- Obrazlaže stujna
kola pobude glavnog
generatora
- Obrazlaže strujno
kolo šentiranja
vučnih motora
- Obrazlaže rukovanje
lokomotivom
Dizel električna lokomotiva serije 661
- Obrazlaže dispoziciju - Određuje princip
rada električnih
električne opreme
uređaja
- Obrazlaže tehnički
- Razlikuje električne
opis glavnog
uređaje
generatora
- Objašnjava tehnički - Određuje osobine
električnih uređaja opis vučnih motora
- Obrazlaže pomoćne - Analizira rad
48
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta jedinici vuče
Uviđa važnost
očuvanja kvaliteta
Razvija odgovornost
u radu
Navikava se na
tačnost
Razvija moć
zapažanja
- Posjeta jedinici vuče
Uviđa važnost
očuvanja kvaliteta
Razvija odgovornost
u radu
Navikava se na
tačnost
Razvija moć
zapažanja
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
prenosnika snage
električne uređaje
- Obrazlaže električni - Određuje slabljenje
uređaj za kontrolu i
(šentiranje) vučnih
komandne uređaje
motora, a povećanje
- Opisuje regulator
broja obrtaja vučnog
broja obrtaja motora motora
- Bira odgovarajuće
- Opisuje regulator
postupke u
opterećenja pobude
obrazloženju strujnih
glavnog generatora
- Obrazlaže komandne kola u funkciji
stolove kontrolne
električnih uređaja
table i razvodni
za pouzdan rad
ormar
lokomotive
- Obrazlaže strujna
- Rukuje lokomotivom
kola za puštanje u
rad pumpe za gorivo
- Obrazlaže strujno
kolo za start i
zaustavljanje dizel
motora
- Obrazlaže strujno
kolo za punjenje
akumulatorskih
baterija
- Obrazlaže strujno
kolo za promjenu
broja obrtaja dizel
motora
- Obrazlaže stujna
kola za promjenu
smjera vožnje
- Obrazlaže stujna
kola pobude glavnog
generatora
- Obrazlaže strujno
kolo automatskog
prespajanja vučnih
motora i šentiranja
vučnih motora
- Obrazlaže strujno
kolo zaštite od
klizanja osovinskih
sklopova u serijskoj i
paralelnoj vezi
- Obrazlaže strujno
kolo zaštite od
niskog pritiska ulja i
pregrijanosti motora
- Obrazlaže rukovanje
lokomotivom
49
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Razvoj električnih vučnih vozila
- Uočava razvoj
- Opisuje razvoj
električnih vozila
elektrovučnih vozila
- Prepoznaje vrste
- Opisuje tipove
električnih vozila
elektrovučnih vozila
i njihove
eksploatacione
karakteristike
- Obrazlaže električna
vozila naizmjenične
struje
Električna oprema visokog napona
- Nabraja električne - Razlikuje električnu opremu
uređaje visokog
- Određuje osobine
napona
električne opreme
- Objašnjava ulogu
- Crta električnu
opreme visokog
opremu
napona na
električnim vozilima
- Opisuje pantograf
- Obrazlaže glavni
prekidač
- Opisuje
transformator
- Opisuje prigušnice
- Obrazlaže opremu za
grijanje voza
Pomoćni pogoni
- Određuje osobine
- Obrazlaže ulogu
pomoćnih pogona
pomoćnih pogona
- Određuje pouzdanost
- Nabraja pomoćne
pogone
i funkcionalnost
- Obrazlaže regulaciju pomoćnih uređaja
trofaznog sistema
- Razlikuje pomoćne - Objašnjava hlađenje pogone
električne opreme
- Obrazlaže
kondenzatore i
otpornike
Niskonaponska i upravljačka oprema
- Uočava
- Obrazlaže ulogu
niskonaponsku i
niskonaponske i
upravljačku opremu upravljačke opreme
- Određuje osobine
- Nabraja
niskonaponske i
niskonaponsku i
upravljačke opreme
upravljačku opremu
- Analizira rad
- Obrazlaže ulogu
niskonaponske i
upravljačke opreme
50
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Razvija
- Katalozi i stručna
interesovanje prema literatura o
novim saznanjima
električnim vozilima
Uočava važnost
nauke u
svakodnevnom životu
Razvija
interesovanje za
nova saznanja iz
svoje struke
Razvija pravilan
odnos prema
zanimanju
- Posebni sklopovi
oblikovani kao učilo
Razvija pozitivan
- Pomoćni pogoni
stav prema novim
- Posebni sklopovi
saznanjima
oblikovani kao učilo
Razvija sposobnost
opažanja
Stiče samopouzdanje
i sigurnost
Razvija sposobnost
opažanja
Razvija pozitivan
odnos prema novim
saznanjima
- Niskonaponska i
upravljačka oprema
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
upravljačke opreme
- Obrazlaže ulogu
niskonaponske
opreme
Elektrodinamička kočnica
- Određuje osobine
- Određuje ulogu
elektrodinamičke
elektrodinamičke
kočnice u regulisanju kočnice
- Uočava primjere
brzine voza
upotrebe
- Opisuje rad
elektrodinamičke
elektrodinamičke
kočnice
kočnice
Električna oprema za grijanje voza
- Određuje osobine
- Objašnjava ulogu
električnog grijanja
električne opreme u
voza
grijanju voza
- Obrazlaže električnu - Razlikuje vrste
napona za grijanje
opremu za grijanja
voza
voza
- Upoznaje sa vrstama - Analizira rad
električnog grijanja
napona na
voza
električnim vozilima
Električna lokomotiva serije 461
- Opisuje dispoziciju - Uočava dispoziciju
električne opreme
električne opreme
- Određuje ulogu
na lokomotivi
pantografa i glavnog
- Opisuje ulogu i rad
prekidača pri radu
pantografa
električne
- Opisuje električnu
lokomotive
opremu na krovu
- Određuje osobine
lokomotive
električne
- Objašnjava ulogu i
lokomotive
rad glavnog
prekidača
- Pronalazi primjere
- Obrazlaže rad vučnih provjere
motora
funkcionalnosti
- Obrazlaže ispravljač - Crta pantograf
- Opisuje lokomotivski - Uočava svrhu
transformator
elektrodinamičke
- Obrazlaže rad
kočnice
elektrodinamičke
- Uočava svrhu
kočnice
električnog grijanja
- Opisuje rad
voza
električnog grijanja - Procjenjuje logičnost
voza
postupka strujnih
- Objašnjava strujno
krugova električnih
kolo punjenja
uređaja
akumulatorskih
- Rukuje električnom
baterija
lokomotivom
- Objašnjava strujno - Analizira rad
51
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Razvija sposobnost
opažanja
Preporuke za
izvođenje nastave
- Elektrodinamička
kočnica
Razvija sposobnost - Električno grijanje
opažanja
voza
Shvata važnost
pridržavanja propisa
Shvata važnost
- Posjeta električnim
očuvanja kvaliteta
lokomotivama u
Razvija sposobnost
jedinici vuče
opažanja
Razvija
interesovanje prema
novim saznanjima
Shvata važnost
poštovanja propisa
Stiče samopouzdanje
i sigurnost
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
električne
kolo uključivanja
pantografa i glavnog lokomotive
prekidača
- Objašnjava strujna
kola pokretanja
pomoćnih pogona
- Obrazlaže regulaciju
napona u trofaznoj
mreži
- Objašnjava strujno
kolo za uključivanje
glavnog kompresora
- Objašnjava strujno
kolo promjene
smjera vožnje
- Obrazlaže rad
stepenastog
prekidača
- Objašnjava
elektrodinamičku
kočnicu
- Objašnjava
slabljenje vučnog
polja ( šentiranje)
vučnih motora
- Obrazlaže rukovanje
lokomotivom
- Obrazlaže postupak
stavljanje
lokomotive pod
napon
- Objašnjava provjeru
funkcionalnosti
uređaja
- Obrazlaže smetnje i
kvarove
Elektromotorni voz serije 412/416
- Opisuje dispoziciju - Uočava dispoziciju
električne opreme
električne opreme
na elektromotornom - Određuje ulogu
pantografa i glavnog
vozu
prekidača u
- Opisuje ulogu i rad
obezbjeđenju
pantografa
električne energije
- Opisuje električnu
pri radu
opremu na krovu
elektromotornog
elektromotornog
voza
voza
- Određuje osobine
- Objašnjava ulogu i
elektromotornog
rad glavnog
voza
prekidača
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost - Posjeta električnim
opažanja
lokomotivama u
- Shvata važnost
jedinici vuče
poštovanja propisa
- Shvata važnost
očuvanja životne
sredine
- Stiče samopouzdanje
i sigurnost
52
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Obrazlaže ispravljač
- Opisuje
transformator
- Opisuje glavnu
prigušnicu
- Objašnjava trofazne
motore
- Obrazlaže
kontaktore,releje,ot
porničke blokove i
prekidače
- Objašnjava strujno
kolo naizmjenične
struje
- Opisuje rad
električnog grijanja
voza
- Objašnjava strujno
kolo punjenja
akumulatorskih
baterija
- Objašnjava strujno
kolo uključivanja
pantografa i glavnog
prekidača
- Objašnjava strujno
kolo za uključivanje
glavnog kompresora
- Objašnjava strujno
kolo upravljanja
vučnim vozilom
- Opisuje strujno kolo
električne kočnice
- Obrazlaže strujno
kolo pretvarača faza
i električnih mašina
pomoćnih pogona
- Obrazlaže strujno
kolo osvjetljenja i
upravljanje vratima
- Obrazlaže stavljanje
voza pod napon
- Objašnjava provjeru
funkcionalnosti
uređaja
- Obrazlaže smetnje i
kvarove
Formativni ciljevi
-
-
učenik
Pronalazi primjere
provjere
funkcionalnosti
Crta pantograf
Uočava svrhu
elektrodinamičke
kočnice
Uočava svrhu
električnog grijanja
voza
Procjenjuje logičnost
postupka strujnih
krugova električnih
uređaja
Rukuje električnom
lokomotivom
Analizira rad
elektromotornog
voza
53
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- Z. Miličević ,D. Aranđelović ,V. Marojević,Električna lokomotiva JŽ 461,Zavod za
novinsko izdavačku i propagandnu delatnost JŽ Beograd,1990.
- Z. Milićević,Elektromotorni voz JŽ 412/416,Zavod za novinsko izdavačku i
propagandnu delatnost JŽ Beograd,1990.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom,
- uzorcima, dijelovima i uređajima elektrovučnih vozila.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike
10. Povezanost predmeta
Znanja
-
Jednosmjerna struja
Naizmjenična struja
Osnovi električnih mašina
Osnovi elektrotehnike
Sistem električnih
željeznica
- Vučna vozila
- Električna vučna vozila
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Osnovi elektrotehnike
- Vučna vozila
- Stabilna postrojenja
- Elektrovučna postrojenja
- Služba vuče
- Pomoćni pogoni
- Karakteristike vučnih vozila
- Osnovi elektrotehnike
- Jednosmjerna struja
- Naizmjenične struje
- Proizvodnja i prenos električne
- Mehanički uređaji vučnih
vozila
energije
- Vučna vozila
- Vozna dinamika
- Vučna vozila
- Praktična nastava
- Vučna vozila
- Zaštita na radu
- Dizel vozila
- Dizel vuča
- Glavni generator
- Lokomotivski transformator
- Pantograf
- Prenosnik snage
- Lokomotivski transformator
- Pantograf
- Pantograf
- Glavni prekidač
- Sistem uzemljenje
električnih vozila
- Dizel vozila
- Vučna vozila
- Tehnologija vuče vozova
- Elektrouređaji
54
1.2.8. SLUŽBA VUČE
1. Naziv predmeta: SLUŽBA VUČE
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
72
72
72
72
144
144
3. Opšti ciljevi nastave
- Razumijevanje organizacije rada službe vuče i kapaciteta jedinice vuče.
- Upoznavanje sa opremom jedinice vuče.
- Upoznavanje sa postrojenjima za pijesak, gorivo i mazivo.
- Osposobljavanje za čitanje i razumijevanje propisa službe vuče.
- Upoznavanje sa vrstama pregleda vučnih vozila.
- Razumijevanje organizacije službe vuče.
- Upoznavanje sa obrtom lokomotiva sa određivanjem i izračunavanjem pojedinih
elemenata.
- Upoznavanje sa posjedanjem vučnog vozila.
- Upoznavanje sa lokomotivskim parkovima.
- Upoznavanje sa troškovima vuče i uticajem na potrošnju energije.
- Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu.
- Ovladavanje stručnom terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci.
- Razvijanje poštovanja i brige za očuvanje životne sredine.
55
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Djelatnost i organizacija vuče vozova
- Posjeta jedinici
- Razvija
- Definiše djelatnost - Određuje
vuče
interesovanje
djelatnost vuče
vuče vozova
prema novim
vozova
- Objašnjava
saznanjima
- Analizira djelatnost
organizaciju vuče
- Razvija pravilan
vuče vozova
vozova
odnos prema
- Planira
- Nabraja
zanimanju
organizaciju vuče
organizaciona
vozova
mjesta vuče
- Analizira
- Nabraja službena
organizaciona
mjesta vuče vozova
mjesta vuče
- Identifikuje
službena mjesta
vuče
Sredstva vuče
- Razvija preciznost
- Analizira vučna
- Posjeta jedinici
- Upoznaje se sa
vozila
vuče
vučnim vozilima
- Razvija sposobnost
- Uočava vrste
- Upoznaje se sa
logičkog
održavanja
odžavanjem i
zaključivanja
- Analizira opravke
opravkom vučnih
vučnih vozila
vozila
- Uočava vrste
- Upoznaje se sa
objekata
objektima,postroje
- Razlikuje
njima, opremom,
postrojenja
materijalom i
- Analizira opremu
rezervnim
dijelovima
Postrojenja objekti i oprema jedinice vuče i održavanje vučnih vozila
- Posjeta depou i
- Razvija
- Analizira
- Upoznaje se sa
servisu
odgovornost
postrojenja za
postrojenjima za
- Razvija pozitivan
njegu vozilu
njegu vozila
odnos prema
- Razlikuje
- Obrazlaže
zanimanju
kolosiječnu mrežu
kolosiječnu mrežu
- Razlikuje
- Upoznaje se sa
lokomotivske hale
lokomotivskim
- Analizira
halama
lokomotivske hale
- Upoznaje se sa
- Razlikuje okretnice
okretnicom,
- Upoređuje
prenosnicom,
prenosnice
trijanglom
- Analizira
- Nabraja
postrojenja za
postrojenja za
snabdijevanje
snabdijevanje
gorivom i mazivom
gorivom i mazivom
- Upoređuje
- Upoznaje se sa
postrojenja za
postrojenjima za
smještaj pijeska
smještaj,pripremu
i snabdijevanje
56
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
lokomotiva
pijeskom
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Dokumentacija vučnih vozila i osoblja vuče
- Analizira
- Definiše svrhu
evidenciju vuče
evidencije vuče
- Analizira
vozova
prikupljanje i
- Upoznaje se sa
obradu podataka
organizacijom,
- Razlikuje načine
prikupljanjem i
obrade podataka
obradom podataka
- Upotrebljav list
- Upoznaje se sa
osoblja vučnog
listom osoblja
vozila
vučnog vozila
- Upotrebljava
- Upoznaje se sa
knjigu upoznavanja
knjigom
pruge
upoznavanja pruge
- Upotrebljava
- Upoznaje se sa
obrazac za
obrascem za
naprezanje osoblja
naprezanje osoblja
vuče
vuče
- Upotrebljava
- Upoznaje se sa
dnevnik rada
dnevnikom rada
nadzornika vuče
nadzornika vuče
Obavljanje vuče
- Analizira rad u
- Definiše rad u
smjenama
smjenama
- Izrađuje raspored
- Opisuje raspored
rada
rada
- Razlikuje
- Opisuje
posijedanje vučnih
posijedanje vučnih
vozila
vozila
- Planira pripremu i
- Objašnajva
izdavanje vučnih
pripremu i
vozila
izdavanje vučnih
- Određuje vožnju i
vozila
smještaj ispravnih
- Objašnjava vožnju i
vučnih vozila
smještaj ispravnih
- Određuje postupak
vučnih vozila
u slučaju kvara na
- Upoznaje se sa
vučnom vozilu
postupkom u
- Analizira postupak
slučaju kvara na
u slučaju kvara na
vučnom vozilu
vučnom vozilu
Dokumentacija održavanja vučnih vozila
- Analizira
- Upoznaje se sa
dokumentaciju za
dokumentacijom za
održavanje vučnih
održavanje vučnih
vozila
vozila
- Izrađuje
- Obrazlaže zahtjev
dokumentaciju
za izvšenje radova
57
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija
odgovornost
- Posjeta jedinici
vuče
- Razvija
interesovanje
prema novim
saznanjima
- Razvija pravilan
odnos prema
zanimanju
- Posjeta jedinici
vuče
- Razvija pravilan
odnos prema
zanimanju
- Razvija
odgovornost
- Posjeta depou
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
održavanja
- Upoznaje se sa
dnevnim
izvještajem o
vučnim vozilima na
održavanju u
radionici
- Upoznaje se sa
obrascem za
kontrolu dimenzija
obruča točkova
vučnih vozila
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Izrađuje zahtjev za
izvršenje radova
- Izrađuje dnevni
izvještaj o vučnim
vozilima
- Izrađuje obrazac za
kontrolu dimenzija
obruča točkova
vučnih vozila
58
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Dokumentacija vučnih vozila i osoblja vuče
- Shvata važnost
- Analizira
- Upoznaje se sa
dokumentaciju i
dokumentacijom i
očuvanja kvaliteta
evidenciju vuče
evidencijom vuče
- Razvija pravilan
vozova
vozova
odnos prema
- Izrađuje norne
- Opisuje norme
zanimanju
pokazatelja
pokazatelja
eksploatacije
eksploatacije
- Pravi plan izvršenja
vučnih vozila
kontrolnih pregleda
- Opisuje plan i
izvšenje kontrolnih - Pravi dnevni i
mjesečni raspored
pregleda
rada osoblja vuče
- Opisuje dnevni i
- Upotrebljava
mjesečni raspored
knjigu saopštenja
rada osoblja vuče
osoblja vuče
- Upoznaje se sa
knjigom saopštenja - Analizira knjigu
saopštenja osoblja
osoblja vuče
vuče
- opisuje izvještaj o
kvaru vučnog vozila - Pravi izvještaj o
kvaru vučnog vozila
- Upoznaje se sa
- Izrađuje zapisnik o
zapisnikom o
primopredaji
primopredaji
vučnog vozila
vučnog vozila
Dokumentacija održavanja vučnih vozila
- Navikava se na rad
- Analizira
- Upoznaje se sa
i urednost
dokumentaciju za
dokumentacijom za
- Navikava se na
održavanje vučnih
održavanje vučnih
tačnost
vozila
vozila
- Izrađuje ulazni
- Upoznaje se sa
radionički
ulaznim
dokument
radioničkim
- Analizira ulazni
dokumentom za
radionički
opravku i analizu
dokument
kvarova
- Izrađuje zapisnik o
- Upoznaje se sa
utvrđenom obimu
zapisnikom o
oštećenja vučnog
utvrđenom obimu
vozila
oštećenja vučnog
- Izrađuje zapisnik o
vozila
kvaru na vučnom
- Upoznaje se sa
vozilu
zapisnikom o kvaru
- Izrađuje zapisnik o
na vučnom vozilu
izvršenoj probnoj
- Upoznaje se sa
vožnji
zapisnikom o
izvršenoj probnoj
vožnji
Pokazatelji iskorišćenja (eksploatacije) vučnih vozila
- Upoznavanje sa
- Analizira obrt
- Navikava se na
obrtom lokomotiva
lokomotiva
pridržavanje
59
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta jedinici
vuče
- Posjeta depou i
servisu
- Posjeta jedinici
vuče
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Određuje elemente
i izračunavanjem
obrta
pojedinih
- Izrađuje elemente
elemenata
obrta
- Objašnjava
- Analizira procenat
procenat
neispravnih vučnih
neispravnih vučnih
vozila
vozila
- Razlikuje
- Upoznaje se sa
kilometražu vučnih
kilometražom
vozila
vučnih vozila
- Izrađuje
- Upoznaje se sa
koeficijente
koeficijentima
potrebe vučnih
potrebe vučnih
vozila
vozila
Nadzor nad vučnim vozilom
- Upoređuje vrste
- Upoznaje se sa
održavanja
vrstama održavanja
- Analizira vrste
željezničkih vozila
održavanja
- Upoznaje se sa
- Analizira redovno
redovnim
održavanje
održavanjem ,
- Analizira vanredno
vanrednim
održavanje
održavanjem,
- Identifikuje stalni
stalnim nadzorom
nadzor
- Opisuje kontrolne
- Izrađuje kontrolne
preglede
preglede
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
propisa
- Shvata važnost
očuvanja kvaliteta
- Navikava se na
tačnost
- Razvija pravilan
odnos prema
zanimanju
Ostali pojmovi u organizaciji i održavanju vučnih vozila
- Shvata važnost
- Analizira pravo na
- Upoznaje se sa
poštovanja propisa
upravljanje vučnim
pravom na
- Shvata važnost
vozilom
upravljanje vučnim
očuvanja kvaliteta
- Analizira vanredne
vozilom
događaje
- Upoznaje se sa
- Identifikuje
vanrednim
vanredne događaje
događajima
- Planira mjere
- Upoznaje se sa
opreznosti protiv
mjerama
požara
opreznosti protiv
požara
Troškovi vuče
- Navikava se na rad
- Poznaje proračun
- Upoznaje se sa
i urednost
troškova vuče
troškovima vuče
- Navikava se na
- Na osnovu zadatih
- Upoznaje se sa
tačnost
parametara vrši
potrošnjom
određivanje i
pogonske energije
proračun troškova
- Objašnjava
vuče
postupak za
- Na osnovu zadatih
obračun tročkova
uslova vrši
vuče
60
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta jedinici
vuče
- Posjeta depou
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Objašnjava
potrošnju maziva i
vode
- Objašnjava sile
koje djeluju na voz
i otpor kretanju
voza
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
određivanje
potrošnje
goriva,maziva i
vode na vučnim
vozilima
- Poznaje proračun
sila koje djeluju
na voz i otpor
kretanju voza
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- Pravilnik 243,Zavod za novinsko izdavačku delatnost, Beograd ,1991.
- Uputstvo 248,Pravilnik o jednoposedu vučnih vozila,Zavod za novinsko izdavačku
delatnost, Beograd ,1991.
- Uputstvo 236 ,Uputstvo o vođenju EV- evidencije osoblja vuče i vučnih vozila,
Zavod za novinsko izdavačku propagandu, Beograd, 1981.
- Pravilnik 241 ,Pravilnik o održavanju železničkih vozila,Zavod za novinsko
izdavačku delatnost, Beograd, 1995.
- Uputstvo 246, Uputstvo za rad osoblja vuče vozova,Zavod za novinsko izdavačku
propagandu, Beograd, 1981.
- Uputstvo 333, Uputstvo za obezbeđenje saobraćaja u zimskom periodu, Zavod za
novinsko izdavačku propagandu, Beograd, 1981.
- D. N.Durković,Eksploatacija vučnih vozila,Viša železnička škola, Beograd ,1991.
- Đ. Bosić ,Vozna sredsta i vuča vozova,Viša železnička škola, Beograd, 1965.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u u učionici opremljenoj računarom sa odgovarajućim
programima i projektorom ,u jedinici vuče i u opremljenom kabinetu za potrebe
željezničkog saobraćaja.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani mašinski inženjer
10. Povezanost predmeta
Znanja
-
Dnevni pregled
Priprema vučnih vozila
Vožnja
Rukovanje kočnicom u
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Mehanički uređaji vučnih
- Vučna vozila
vozila
61
Znanja
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
kočionim uređajima
- Pomoćni pogoni
- Karakteristike vučnih
vozila
- Kočni uređaji
- Sistem sabijenog vazduha
- Sila
- Otpori
- Profil pruge
- Masa voza
- Eletrični uređaji vučnih vozila - Vučna vozila
- Vožnja voza
- Organizacija željezničkog
saobraćaja
- Evidencija
- Praktična nastava
- Kočnice i kočenje vozova
- Vučna vozila
- Vozna dinamika
-
62
Vučna sila
Adheziona vučna sila
Otpori voza
Uzdužni profil pruge
Opterećenje voza
Željeznička signalizacija
Obezbjeđenje puta vožnje
voza
- Evidencija osoblja vuče i
vučnih vozila
1.2.9. MEHANIČKI UREĐAJI VUČNIH VOZILA
1. Naziv predmeta: MEHANIČKI UREĐAJI VUČNIH VOZILA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
72
66
210
Ukupno
72
72
66
210
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje osnovnih pojmova iz hidraulike, pneumatike i termodinamike.
- Ovladavanje stručnom terminologijom.
- Sticanje znanja o motorima sa unutrašnjim sagorijevanjem.
- Upoznavanje sa prenosnicima snage.
- Razumijevanje rada uređaja za bezbjednost saobraćaja.
- Upoznavanje sa održavanjem vučnih vozila.
- Upoznavanje vučnih vozila i njihovih konstruktivnih elemenata.
- Upoznavanje dijelova i uređaja vučnih vozila i njihovih osnovnih karakteristika.
- Osposobljavanje za pravilno opsluživanje vučnih vozila.
63
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Rared: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Vučna vozila
- Objašnjava
- Prati istorijski
- Razvija pozitivan
istorijski razvoj
razvoj vučnih vozila odnos prema
vučnih vozila
zanimanju
Osnovni pojmovi iz hidraulike i pneumatike
- Razlikuje
- Upoznaje pojmove
hidrauličke i
hidrauličkih i
- Razvija
pneumatske
pneumatskih
samopouzdanje
sisteme
sistema
- Razvija
- Razlikuje
- Navodi elemente i
interesovanje
parametre sistema
uređaje
prema novim
- Upoređuje procese
hidrauličkih i
saznanjima
sistema
pneumatskih
- Razvija preciznost
sistema
- Definiše osnovne
pojmove
hidrauličkih
sistema(pritisak,pro
tok,stepen
korisnosti)
Osnovni pojmovi iz termodinamike
- Objašnjava osnovne - Razlikuje termičke
veličine
termičke veličine
- Razvija
- Analizira rad
stanja
samopouzdanje
(pritisak,temperatu - Analizira toplotu
- Razvija
- Dokazuje
re,specifična
interesovanje
pretvaranje
zapremina)
prema novim
energije
- Objašnjava pojam
saznanjima
rada
- Razvija preciznost
- Objašnjava količinu
toplote
- Definiše I i II
princip
termodinamike
- Objašnjava
energiju i osnovne
principe
pretvaranja
energije
- Objašnjava
pretvaranje toplote
u mehanički rad
Pogonski materijal
- Razvija ekološku
- Prepoznaje
- Objašnjava
svijest
pogonske
namjenu pogonskih
- Razvija moć
materijale
materijala kod
zapažanja
- Analizira vrste
dizel vučnih vozila
- Shvata važnost
pogonskih goriva
- Nabraja vrste
očuvanja životne
- Prepoznaje fizičke
pogonskih
64
Preporuke za
izvođenje nastave
- Šema hidrauličkih I
pneumatskih
instalacija
- Termodinamičke
veličine
- Standardi pogonskih
materijala
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
materijala
- Opisuje osobine i
klasifikaciju tečnih
goriva
- Objašnjava osobinu
viskoznosti kod
dizel goriva
- Objašnjava
postanak vode
- Nabraja vrste vode
- Nabraja fizičke i
hemijske osobine
vode
- Definiše kvalitet
vode sa tehničkog
gledišta(bistrinu,kol
ičinu rastvorene
soli,tvrdoću,količin
u rastvorenih
gasova)
- Objašnjava zadatak
maziva između
tarućih površina
- Objašnjava osobine
i klasifikaciju
maziva
- Objašnjava svojstva
maziva za
podmazivanje
tarućih dijelova
dizel motora
(viskozitet,tačka
sitnjavanja, tačka
zapaljivosti)
Motori sa unutrašnjim
- Objašnjava
istorijski razvoj
motora SUS
- Navodi podjelu
motora prema
načinu stvaranja
smješe
- Navodi podjelu
motora prema
broju taktova
- Navodi podjelu
motora prema
načinu hlađenja
- Navodi podjelu
motora prema
načinu
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
sredine
- Usvaja načela
zdravog života
- Razvija sposobnost
za logično
rasuđivanje
Formativni ciljevi
učenik
osobine
- Analizira hemijske
osobine pogonskih
materijala
- Procjenjuje
kvalitet pogonskih
materijala
- određuje primjenu
pogonskih
materijala
sagorijevanjem
- Prepoznaje
istorijski razvoj
motora SUS
- Razlikuje motore
SUS prema načinu
smješe
- Razlikuje motor
prema
eksploatacionim i
konstruktivnim
osobinama
- Skicira princip rada
motora
- Raščlanjuje
dijelove motora
- Upoređuje sistem
- Stiče radne navike
- Razvija pozitivan
stav prema zaštiti
životne sredine
- Razvija
interesovanje
prema novim
saznanjima
- Uočava važnost
očuvanja kvaliteta
rada
65
Preporuke za
izvođenje nastave
- Model motora
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
podmazivanja
- Navodi podjelu
motora na
broj,položaj osi i
smještaj cilindara
- Objašnjava
realizaciju radnog
ciklusa
četvorotaktnog i
dvotaktnog OTO
motora
- Objašnjava
realizaciju ciklusa
dvotaktnog dizel
motora
- Objašnjava sastav i
konstrukciju
motora
- Nabraja nepokretne
dijelove motora
- Objašnjava
zadatak,
konstruktivne
osobine i materiju
izrade nepokretnih
dijelova motora
- Nabraja pokretne
dijelove motora
- Objašnjava zadatak
konstruktivne
osobine i materijal
za izradu pokretnih
dijelova motora
Prenosnici snage
- Objašnjava ulogu
prenosnika snage
kod vučnih vozila
- Nabraja vrste
prenosnika snage
- Objašnjava sastav i
konstrukciju
mehaničkog
prenosnika,hidrauli
čnog
prenosnika,električ
nog prenosnika
- Objašnjava princip
rada :
- mehaničkog
prenosnika snage
- hidrauličkih
Formativni ciljevi
učenik
za rad motora
- Crta sistem za rad
motora
- Pronalazi
parametre za
održavanje radnih
uslova motora
- Upoređuje vrste
prenosnika snage
kod vučnih vozila
- Analizira namjenu
prenosnika snage
kod vučnih vozila
- Crta prenosnike
snage
66
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Stiče sigurnost u
radu
- Razvija
inicijativnost
- Razvija
samopouzdanje
- Dijelovi prenosnika
snage
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
prenosnika snage
- električnih
prenosnika snage
Uređaji za bezbjednost saobraćaja
- Uočava značaj
- Objašnjava pojam
bezbjednosti
bezbjednosti
saobraćaja
željezničkog
- Uočava značaj
saobraćaja
čovjeka kao faktora
- Opisuje ulogu
u bezbjednosti
čovjeka na vučnom
saobraćaja
vozilu kao faktora u
- Predviđa zašto
odvijanju
služe uređaji za
željezničkog
saobraćaja
bezbjednost
- Definiše faktore
saobraćaja koji su
koji utiču na
ugrađeni na
bezbjednost
vučnom vozilu
saobraćaja
- Crta uređaje
- Nabraja uređaje za
bezbjednosti
bezjednost
- Procjenjuje
saobraćaja na
zajednički rad
vučnom vozilu
uređaja za
- Opisuje sastav i
bezbjednost i
konstrukciju
čovjeka
brzinomjera
- Ispituje
- Objašnjava princip
odgovarajućim
rada brzinomjera
metodama rad
- Opisuje sastav i
uređaja za
konstrukciju
bezbjednost
uređaja kontrole
saobraćaja
budnosti
- Objašnjava princip
rada uređaja
kontrole budnosti
- Opisuje sastav i
konstrukciju
autostop uređaja
Uređaj za grijanje
- Uočava značaj
- Objašnjava
grijanja vozova
namjenu uređaja za
- Analizira kakve su
grijanje vozova
posljedice ako
- Nabraja vrste
grijanje ne radi
uređaja za grijanje
- Raščlanjuje vrste
vozova
grijanja
- Opisuje sastav i
- Crta sisteme
konstrukciju
grijanja
uređaja za parno
grijanje
- Opisuje princip
rada uređaja za
parno grijanje
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija pozitivnu
orijentaciju prema
zanimanju
- Shvata značaj
povezivanja uzroka
i posljedica
- Razvija preciznost
- Razvija analitičnost
i logičko mišljenje
- Shvata značaj
povezivanja uzroka
i posljedica
67
Preporuke za
izvođenje nastave
- Uređaji za
bezbjednost
saobraćaja na
vučnim vozilima
- Uređaji za grijanje
na putničkim
kolima
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
- Opisuje sastav i
konstrukciju
električnog grijanja
- Opisuje princip
rada električnog
grijanja
Vučna vozila
- Shvata potrebu
- Prepoznaje
- Objašnjava
istorijski razvoj
istorijski razvoj
povezivanja teorije
vučnih vozila
vučnih vozila
i prakse
- Razlikuje vrste
- Nabraja vrste
- Razvija odgovornost
vučnih vozila
vučnih vozila
u radu
- Određuje osobine
- Objašnjava princip
vučnih vozila
rada vučnih vozila
- Definiše način
obilježavanja
vučnih vozila
- Objašnjava
namjenu vučnih
vozila
Održavanje vučnih vozila
- Pravilnici
- Objašnjava zadatak - Prepoznaje zadatak - Uočava važnost
održavanja vučnih
očuvanja kvaliteta
održavanja po
održavanja vučnih
vozila
- Razvija rad i
pitanju
vozila u ispravnom
urednost
funkcionalnosti i
stanju za
pouzdanosti vučnih
bezbjedan,uredan,
vozila u
ekonomičan rad u
eksploataciji
eksploataciji
- Prosuđuje
- Nabraja vrste
odgovornost za
održavanja vučnih
nepoštovanje
vozila
rokova i kriterijuma
- Definiše pojedine
za održavanje
vrste održavanja
vučnih vozila
vučnih vozila
- Izvodi cikluse
- Navodi cikluse i
održavanja na
rokove održavanja
osnovu kriterijuma
vučnih vozila
- Definiše kriterijume
rokova održavanja
vučnih vozila
Priprema vučnih vozila za sezonu grijanja vozova
- Posjeta jedinici
- Razvija
- Objašnjava zadatak - Organizuje
vuče
inicijativnost
pripreme vučnih
pripreme vučnih
- Shvata važnost
vozila za sezonu
vozila za sezonu
poštovanja propisa
grijanja
grijanja vozova
- Kritički procjenjuje
- Navodi period
posljedice ako se
početka i završetka
ne izvrši priprema
pripreme za
za sezonu grijanja
grijanje
- Definiše obim
radova na pripremi
68
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
vučnih vozila
- Navodi obaveze
osoblja vuče u
pripremi i sezoni
grijanja
Formativni ciljevi
učenik
Rared: TREĆI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Dizel vučna vozila na željeznici
- Prepoznaje razvoj
- Objašnjava razvoj
dizel vučnih vozila
dizel vuče na
- Razlikuje vrste
željeznici
dizel vučnih vozila
- Nabraja vrste dizel
vučnih vozila
- Navodi namjenu
dizel vučnih vozila
Sastavni djelovi dizel vučnih vozila
- Razlikuje sastavne
- Nabraja sastavne
dijelove dizel
dijelove dizel
vučnih vozila
vučnih vozila
- Ojašnjava namjenu - Analizira namjenu
sastavnih dijelova
lokomotivskog
dizel vučnih vozila
sanduka
- Određuje osobine
- Opisuje sastav i
prenosnika snage
konstrukciju
- Određuje osobine
lokomotivskog
kompresora
sanduka
- Upoređuje dijelove
- Objašnjava
i sklopove
namjenu obrtnih
- Crta dijelove i
postolja
sklopove
- Opisuje sastav i
konstrukciju
obrtnih postolja
- Opisuje osovinske
sklopove i osovinska
ležišta
- Opisuje kočni
mehanizam
- Objašnjava vrste
prenosnika snage
na dizel vučnim
vozilima
- Opisuje prenos
obrtnog momenta
na pogonske
69
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija pozitivan
stav prema
zanimanju
- Katalozi i
simulatori rada
dizel vozila
- Razvija
samopouzdanje
- Razvija pozitivan
odnos prema
kvalitetu rada i
ispunjava radne
obaveze
- Razvija moć
zapažanja
- Razvija logičko
zaključivanje
- Dijelovi dizel
vučnih vozila
-
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
osovinske sklopove
- Objašnjava
kompresor kao
izvor sabijenog
vazduha na dizel
vučnom vozilu
Dizel električna lokomotiva serije 642/643
Dizel lokomotiva
- Objašnjava
- Prepoznaje
namjenu dizel
lokomotivu
lokomotive
- Određuje raspored
- Nabraja tehničke
dijelova i uređaja
karakteristike
na lokomotivi
- Opisuje dispoziciju
lokomotive
- Nabraja sastavne
dijelove lokomotive
Dizel motor
- Opisuje dizel motor - Uočava koji je dizel
motor ugrađen na
koji je ugrađen u
lokomotivi
lokomotivu
- Objašnjava sastav i - Prepoznaje njegove
dijelove i sklopove
konstrukciju
- Analizira sisteme za
motora
rad motora
- Nabraja pokretne i
- Procjenjuje logičan
nepokretne
postupak povećanja
dijelove
snage motora
- Objašnjava sistem
za hlađenje motora - Prepoznaje
regulisanje snage
- Objašnjava sistem
motora
za podmazivanje
- Uočava potrebu
motora
sabijenog vazduha
- Objašnjava sistem
- Analizira
za dovod goriva
eksploatacione
- Objašnjava
karakteristike dizel
prethranjenje
lokomotive
motora
- Objašnjava princip
regulacije snage
dizel motora
- Opisuje regulator
snage
- Objašnjava sistem
sabijenog vazduha
za rad pomoćnih
uređaja
- Definiše
konstruktivne i
eksploatacione
karakteristike dizel
serije 643 u odnosu
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
70
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija pozitivan
odnos prema
kvalitetu rada
- Razvija odgovornost
- Posjeta jedinici
vuče
- Shvata važnost
očuvanja životne
sredine
- Razvija tehničku
kulturu
- Shvata važnost
očuvanja kvaliteta
- Razvija sposobnost
zapažanja
- Stiče
samopouzdanje i
sigurnost
- Dizel motor
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
na seriju 642
Rukovanje lokomotivom
- Objašnjava vršenje - Procjenjuje
logičnost postupaka
dnevnog pregleda
vršenja pregleda
- Opisuje pripremu
lokomotive
za startovanje dizel
- Izvodi radnje za
motora
puštanje
- Opisuje start dizel
lokomotive u rad
motora
- Demonstrira vožnju
- Objašnjava
lokomotive
provjeru
- Demonstrira
funkcionisanja
vršenje
pomoćnih uređaja
manevarskih
- Objašnjava
poslova
pokretanje
lokomotivom
lokomotive
- Vrednuje postupak
- Objašnjava vožnju
predaje lokomotive
lokomotive pri
vršenju
manevarskih
poslova
- Opisuje način
predaje lokomotive
po završetku službe
Dizel električna lokomotiva serije 644
Dizel lokomotiva
- Prepoznaje
- Objašnjava
lokomotivu
namjenu lokomotive
- Određuje raspored
- Nabraja tehničke
dijelova i uređaja
karakteristike
na lokomotivi
lokomotive
- Opisuje dispoziciju
lokomotive
- Nabraja sastavne
dijelove lokomotive
Dizel motor
- Opisuje dizel motor - Uočava koji je dizel
motor ugrađen na
koji je ugrađen u
lokomotivi
lokomotivu
- Objašnjava sastav i - Prepoznaje dijelove
i sklopove motora
konstrukciju
- Analizira sisteme za
motora
rad motora
- Nabraja nepokretne
i pokretne dijelove - Procjenjuje logičan
postupak povećanja
motora
snage motora
- Objašnjava
konstrukciju i način - Prepoznaje
regulisanje snage
izrade dijelova
motora
motora
- Uočava potrebu
- Objašnjava sistem
sabijenog vazduha
za hlađenje motora
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
71
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija preciznost
u radu
- Razvijaju pozitivnu
orijentaciju prema
zanimanju
- Shvata važnost
poštovanja propisa
- Razvija osjećaj o
potrebi zaštite na
radu
- Posjeta jedinici
vuče
- Sve poslove koje
učenik izvodi su
pod nadzorom
nastavnika ili
mašinovođe
- Razvija logičko
zaključivanje
- Posjeta jedinici
vuče
- Shvata značaj
bezbjednosti
saobraćaja
- Razvija odgovornost
- Uviđa važnost
očuvanja kvaliteta
- Razvija sposobnost
zapažanja
- Stiče
samopouzdanje i
sigurnost
- Posjeta jedinici
vuče
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Analizira
- Objašnjava sistem
eksploatacione
za podmazivanje
karakteristike dizel
motora
lokomotive
- Objašnjava sistem
za dovod goriva
- Objašnjava
prethranjivanje
motora
- Objašnjava princip
rada regulatora
snage motora
- Opisuje regulator
snage
- Objašnjava sistem
sabijanja vazduha
za rad pomoćnih
uređaja
- Opisuje rad
elektrodinamičke
kočnice
Rukovanje lokomotivom
- Prepoznaje logičan
- Objašnjava način
postupak vršenja
vršenja dnevnog
pregleda
pregleda
- Izvodi radnje za
- Opisuje pripremu
puštanje
za startovanje dizel
lokomotive u rad
motora
- Demonstrira vožnju
- Opisuje start dizel
lokomotive
motora
- Demonstrira
- Objašnjava
vršenje
provjeru
manevarskih
funkcionisanja
poslova
pomoćnih uređaja
lokomotivom
- Objašnjava
- Procjenjuje rad
pokretanje
elektrodinamičke
lokomotive
kočnice
- Objašnjava vožnju
- Vrednuje postupak
lokomotive pri
predaje lokomotive
vršenju
manevarskih
poslova
- Opisuje način
predaje lokomotive
po završetku službe
Dizel električna lokomotiva serije 661
Dizel lokomotiva
- Prepoznaje
- Objašnjava
lokomotivu
namjenu
- Uočava raspored
lokomotive
dijelova i uređaja
- Nabraja tehničke
na lokomotivi
karakteristike
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
72
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija preciznost
u radu i
usavršavanje
- Razvija pozitivnu
orijentaciju prema
zanimanju
- Shvata značaj
poštovanja propisa
- Shvata značaj
zaštite na radu
- Posjeta jedinici
vuče
- Razvija pozitivan
odnos prema
kvalitetu rada kroz
ispunjavanje radnih
obaveza
- Posjeta jedinici
vuče
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
lokomotive
- Opisuje dispoziciju
lokomotive
- Nabraja sastavne
dijelove lokomotive
Dizel motor
- Opisuje dizel motor - Uočava koji je dizel
motor ugrađen na
koji je ugrađen u
lokomotivi
lokomotivu
- Objašnjava sastav i - Prepoznaje dijelove
i sklopove motora
konstrukciju
- Analizira sisteme za
motora
rad motora
- Nabraja nepokretne
i pokretne dijelove - Procjenjuje logičan
postupak povećanja
motora
snage motora
- Objašnjava
konstrukciju i način - Prepoznaje
regulisanje snage
izrade dijelova
motora
motora
- Uočava potrebu
- Objašnjava sistem
za hlađenje motora
sabijenog vazduha
- Objašnjava sistem
- Analizira
za podmazivanje
eksploatacione
motora
karakteristike dizel
- Objašnjava sistem
lokomotive
za dovod goriva
- Objašnjava
prethranjivanje
motora
- Objašnjava princip
rada regulatora
snage motora
- Opisuje regulator
snage
- Objašnjava sistem
sabijanja vazduha
za rad pomoćnih
uređaja
- Opisuje rad
elektrodinamičke
kočnice
Rukovanje lokomotivom
- Prepoznaje logičan
- Objašnjava način
postupak vršenja
vršenja dnevnog
pregleda
pregleda
- Izvodi radnje za
- Opisuje pripremu
puštanje
za startovanje dizel
lokomotive u rad
motora
- Demonstrira vožnju
- Opisuje start dizel
lokomotive
motora
- Demonstrira
- Objašnjava
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija logičko
zaključivanje
73
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija odgovornost
- Razvija pozitivnu
orijentaciju prema
zanimanju
- Razvija logičko
zaključivanje
- Shvata važnost
očuvanja kvaliteta
- Razvija sposobnost
zapažanja
- Stiče
samopouzdanje i
sigurnost
- Dizel motor
- Razvija preciznost
u radu i
usavršavanje
- Razvija pozitivan
odnos prema
zanimanju
- Shvata važnost
poštovanja propisa
- Razvija osjećaj o
- Posjeta jedinici
vuče
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
provjeru
funkcionisanja
pomoćnih uređaja
- Objašnjava
pokretanje
lokomotive
- Objašnjava vožnju
lokomotive pri
vršenju
manevarskih
poslova
- Opisuje način
predaje lokomotive
po završetku službe
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
potrebi zaštite na
radu
Formativni ciljevi
učenik
vršenje
manevarskih
poslova
lokomotivom
- Procjenjuje rad
elektrodinamičke
kočnice
- Vrednuje postupak
predaje lokomotive
74
Preporuke za
izvođenje nastave
Rared: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Električna vuča na željeznici
- Prati razvoj
- Objašnjava razvoj
- elektrovučnih
električne vuče na
vozila
željeznici .
- Opisuje princip
električne vuče na
željeznici
Sistem električne vuče na željeznici
- Razlikuje sisteme
- Opisuje sistem
električnih
električnih
željeznica
željeznica
- Određuje osobine
- Nabraja sistem
električnih sistema
električnih
željeznica
- Objašnjava sistem
jednosmjerne
struje
- Objašnjava sistem
monofazne struje
Vrste električnih vučnih vozila
- Razlikuje
- Nabraja elektro
elektrovučna vozila
vučna vozila
- Određuje osobine
- Objašnjava
električnih vozila
električne
lokomotive
jednosmjerne
struje
- Objašnjava
električne
lokomotive
monofazne struje
Sastavni dijelovi električnih lokomotiva
- Razlikuje sastavne
- Nabraja sastavne
dijelove
dijelove
elektrovučnih
elektrovučnih
vozila
vozila
- Analizira sastavne
- Objašnjava
dijelove
namjenu
elektrovučnih
lokomotivskog
vozila
sanduka
- Određuje osobine
- Opisuje sastav i
prenosnika snage
konstrukciju
- Određuje osobine
lokomotivskog
kompresora
sanduka
- Interpretira način
- Objašnjava
rada kočnih sistema
namjenu obrtnog
- Demonstrira način
postolja
pokretanja
- Opisuje sastav i
lokomotive
konstrukciju
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
75
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija
inetresovanje
prema novim
saznanjima
- Posjeta
elektrificiranim
prugama
- Razvija
inetresovanje
prema novim
saznanjima
- Posjeta jedinici
vuče
- Razvija preciznost
u radu
- Razvija
samopouzdanje
- Električna
lokomotiva
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
obrtnog postolja
- Opisuje kočni
mehanizam
- Objašnjava
prenosnik snage
kod električnih
vučnih vozila
- Opisuje prenos
obrtnog momenta
na pogonske,
osovinske sklopove
- Objašnjava
kompresor kao
izvor sabijenog
vazduha na
elektrovučnom
vozilu
Električna lokomotiva serije461
- Prepoznaje
- Objašnjava
električnu
namjenu
lokomotivu serije
električnih
461
lokomotiva
- Određuje raspored
- Nabraja tehničke
dijelova i uređaja
karakteristike
na lokomotivi
lokomotive
- Uočava ulogu
- Opisuje dispoziciju
ogibljenja i
opreme na
amortizacije na
lokomotivi
lokomotivi
- Nabraja sastavne
- Uočava mirnoću
dijelove elektro
kretanja
lokomotive
lokomotive
- Objašnjava princip
- Procjenjuje logičan
ogibljenja i
postupak dovođenja
amortizacije
električne energije
lokomotive
u lokomotivu
- Objašnjava
pantograf,namjenu, - Analizira rad
elektrodinamičke
sastavne dijelove i
princip rada
kočnice
- Objašnjava glavni
- Uočava potrebu
prekidač,namjenu,
sabijenog vazduha
sastavne dijelove i
na elektro
princip rada
lokomotivi
- Objašnjava elektro - Prosuđuje potrebu
dinamičku kočnicu,
hlađenja električne
namjenu, sastavne
opreme
dijelove i princip
- Rješava
rada
problematiku
- Opisuje sistem
blokiranja točkova
sabijenog vazduha
na lokomotivi
za rad pomoćnih
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija pozitivan
odnos prema
kvalitetu rada
- Razvija pozitivan
odnos prema zaštiti
okoline
- Razvija sposobnost
zapažanja
- Razvija odgovornost
- Shvata važnost
poštovanja propisa
76
Preporuke za
izvođenje nastave
- Električna
lokomotiva
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
uređaja
- Nabraja vrste
hlađenja električne
opreme
- Objašnjava princip
hlađenja vučnih
motora
- Objašnjava
hlađenje ulja u
lokomotivskom
transformatoru
- Objašnjava
hlađenje
elektrodinamičke
kočnice
- Objašnjava princip
rada protivklizne
zaštite
- Objašnjava sistem
za podmazivanje
bandaža
Rukovanje električnom lokomotivom
- Objašnjava vršenje - Procjenjuje logičan
postupak vršenja
dnevnog pregleda
pregleda
lokomotive
- Izvodi radnje
- Objašnjava
puštanja
stavljanje
elektromotornog
lokomotive pod
voza u rad
napon
- Demonstrira vožnju
- Objašnjava
elektromotornog
provjeru
voza
funkcionalnosti
- Procjenjuje
uređaja na
uzajamni rad
lokomotivi
sistema kočenja
- Objašnjava
elektromotornog
pokretanje
voza
lokomotive
- Vrednuje postupak
- Objašnjava vožnju
predaje
lokomotive na voz
elektromotornog
- Objašnjava predaju
voza
elektro lokomotive
po završetku službe
- Navodi opasnosti
pri radu elektro
lokomotive
Elektromotorni voz serije412/416
- Prepoznaje
- Objašnjava
elektromotorni voz
namjenu
- Određuje raspored
elektromotornog
dijelova i uređaja
voza
na
- Nabraja tehničke
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
77
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija odgovornost
- Razvija pozitivnu
orijentaciju prema
zanimanju
- Razvija smisao za
tačnost
- Razvija preciznost
- Posjeta jedinici
vuče
- Razvija pozitivan
odnos prema zaštiti
životne sredine
- Razvija logičko
zaključivanje
- Elektromotorni voz
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
karakteristike
elektromotornog
voza
- Opisuje dispoziciju
opreme
elektromotornog
voza
- Nabraja sastavne
dijelove
elektromotornog
voza
- Objašnjava princip
ogibljenja i
amortizacije
elektromotornog
voza
- Objašnjava
pantograf,
namjenu, sastavne
dijelove i princip
rada
- Objašnjava glavni
prekidač namjenu
sastavne dijelove i
princip rada
- Objašnjava
elektrodinamičke
kočnice, namjenu,
sastavne dijelove i
princip rada
- Opisuje sistem
sabijenog vazduha
za rad pomoćnih
uređaja
- Nabraja hlađenje
električne opreme
- Objašnjava
hlađenje vučnih
motora
- Obašnjava hlađenje
ulja u
transformatoru
- Objašnjava
hlađenje
elektrodinamičke
kočnice
- Objašnjava rad
protivklizne zaštite
- Objašnjava sistem
za podmazivanje
bandaža
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija sposobnost
zapažanja
- Razvija odgovornost
- Shvata važnost
poštovanja propisa
Formativni ciljevi
-
-
-
-
-
-
učenik
elektromotornom
vozu
Uočava ulogu
mirnoće kretanja
elektromotornog
voza
Prepoznaje
postupak dovođenja
električne energije
u elektromotorni
voz
Uočava potrebu
sabijenog vazduha
elektromotornom
vozu
Analizira rad
elektrodinamičke
kočnice
Prosuđuje potrebu
hlađenja električne
opreme
Rješava
problematiku
blokiranja točkova
na
elektromotornom
vozu
78
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Rukovanje elektromotornim vozom
- Objašnjava vršenje - Procjenjuje logičan
postupak vršenja
dnevnog pregleda
pregleda
elektromotornog
- Izvodi radnje
voza
puštanja
- Objašnjava
elektromotornog
stavljanje
voza u rad
elektromotornog
- Demonstrira vožnju
voza pod napon
elektromotornog
- Objšnjava provjeru
voza
funkcionalnosti
- Procjenjuje
uređaja na
uzajamni rad
elektromotornom
sistema kočenja
vozu
elektromotornog
- Objašnjava
voza
pokretanje
- Vrednuje postupak
elektromotornog
predaje
voza
elektromotornog
- Objašnjava vožnju
voza
elektromotornog
voza
- Objašnjava predaju
elektromotornog
voza po završetku
službe
- Navodi opasnosti
pri radu
elektromotornog
voza
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija pozitivnu
orijentaciju prema
zanimanju
- Shvata značaj
povezivanja uzroka
i posljedica
- Razvija smisao za
tačnost
- Razvija preciznost
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta jedinici
vuče
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- D. Popović ,Dizel vučna vozila,Zavod za novinsko – izdavačku i propagandnu
delatnost JŽ Beograd,1988.
- Z. Milićević,D. Aranđelović,V. Marjanović,Električna lokomotiva JŽ 461,Zavod za
novinsko – izdavačku i propagandnu delatnost JŽ Beograd,1990.
- Z. Milićević,Elektromotorni vozovi JŽ 412/416, Zavod za novinsko - izdavačku i
propagandnu delatnost JŽBeograd, 1990.
- Pravilnik 241 o održavanju željezničkih vozila,Preduzeće za železničku izdavačko
- novinsku delatnost DOO,Beograd ,1995.
- Uputstvo333 za obezbeđenje saobraćaja u toku zime,Zavod za novinsko izdavačku i propagandnu delatnost JŽ Beograd,1977.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom sa računarom i multimedijskim
paketom, softverom za prikaz različitih vrsta skica i šema,uzorcima dijelova i
uređaja vučnog vozila.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.
- Pismeno,pismene vježbe najmanje jedna u polugodištu.
79
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer mašinstva
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Vučna vozila
- Osnovi elektrotehnike
- Jednosmjerna struja
- Naizmjenične struje
- Proizvodnja i prenos
električne energije
- Vučna vozila
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Praktična nastava
- Dizel motor
- Prenosnik snage
- Energetska grupa
- Električni uređaji na
- Električna vučna vozila
vučnim vozilima
- Služba vuče
- Vožnja voza
- Organizacija željezničkog
saobraćaja
- Vučna vozila
- Vozna dinamika
- Dizel vozila
- Vučna vozila
- Dizel vuča
- Tehnologija vuče vozova
80
- Dnevni pregled
- Priprema vučnih vozila
- Vožnja
- Rukovanje kočnicom i
kočionim uređajima
- Željeznička signalizacija
- Obezbjeđenje puta vožnje
voza
- Prenosnici snage
- Energetska grupa
- Energija
- Dizel vozila
- Mehanički uređaji
1.2.10. ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA
1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
108
72
66
246
Ukupno
108
72
66
246
3. Opšti ciljevi nastave
- Razvijanje ličnosti učenika u pogledu kompletne organizacije željezničkog
saobraćaja u zemljama jugoistočne Evrope.
- Osposobljavanje učenika za samostalno organizovanje i regulisanje željezničkog
saobraćaja na sistemima koji se koriste na prugama Crne Gore i susjednih
željezničkih uprava.
- Upoznavanje sa dostignućima i tehnikama koje se koriste u organizaciji
željezničkog saobraćaja na novim prugama.
- Detaljno upoznavanje i savladavanje svih poslova i aktivnosti koje se tiču
organizacije željezničkog saobraćaja, kako u dispečerskim centrima, tako i u
stanicama i ostalim službenim mjestima na pruzi.
- Usvajanje stručnih kompetencija za samostalno vršenje poslova: otpravnika
vozova, vozovođe, rukovaoca manevre, saobraćajno-transportnog radnika i
skretničara.
81
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Saobraćaj kao dio procesa proizvodnje
- Razlikuje prednosti - Razvija pozitivan
- Definiše vrste
željezničkog
stav prema novim
saobraćaja
transportnog sistema saznanjima
- Objašnjava ulogu
željezničkog
- Upoređuje
saobraćaja u
željeznički
saobraćajnom
transportni sistem sa
sistemu
ostalim vidovima
- Navodi osnovne
saobraćaja
prednosti svih vidova - Vrši komparaciju i
saobraćaja
drugih vidova
saobraćaja
Sredstva i organizacija željezničkog saobraćaja
- Razlikuje sredstva
- Nabraja sredstva
- Razvija preciznost i - Posjeta željezničkoj
željezničkog
stanici
željezničkog
efikasnost
saobraćaja
saobraćaja
- Razvija preciznost i
- Razlikuje principe
- Objašnjava
tačnost u radu
organizacije
organizaciju
saobraćaja i
željezničkog
transporta
saobraćaja
- Objašnjava princip - Planira tehnološki
proces rada na
organizacije rada
željeznici u cilju
- Objašnjava princip
postizanja
izvršenaja posla
optimalnog rješenja
- Uočava značaj
pripreme za
optimalno izvršenje
transportnog procesa
Postrojenja za izvršenje željezničkog saobraćaja
- Opisuje postrojenja - Uočava postrojenja i - Shvata značaj
- Posjeta željezničkoj
tehnike koja se
pridržavanja propisa stanici
koja služe sa
koriste za izvršenje
regulisanje
saobraćaja u Crnoj
saobraćaja
- Objašnjava namjenu Gori (stanice,
čvorovi, stabilna
uređaja, naročito
postrojenja itd.)
signalno sigurnosnih
- Upoređuje različite
koji se koriste za
izvršenje saobraćaja vrste postrojenja
koje se koriste za
- Obrazlaže različite
izvršenje saobraćaja
vrste postrojenja
koja se koriste za
- Uočava način rada
izvršenje saobraćaja uređaja u Crnoj Gori
u Crnoj Gori i
koja se koriste za
zemljama
regulisanje
jugoistočne Evrope
saobraćaja
- Izražava
82
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
funkcionisanje i
namjenu staničnih
postrojenja za
izvršenje saobraćaja
(kolosiječni parkovi,
način regulisanja
saobraćaja, postupci
u slučaju kvara
postrojenja itd.)
- Rukuje
postrojenjima za
izvršenje saobraćaja
Skretnice kao posebna postrojenja
- Shvata važnost
- Uočava namjenu
- Definiše pojam
poštovanja propisa
skretnica
skretnica
- Razlikuje podjele
- Opisuje namjenu
skretnica
skretnica
- Analizira položaj
- Nabraja podjele
skretnica
skretnica
- Određuje osiguranje
- Opisuje položaj
skretnica
skretnica
- Razlikuje rukovanje
- Objašnjava
skretnicama
osiguranje skretnica
- Navodi rukovanje
skretnicama
Sastavljanje vozova
- Opisuje i objašnjava - Određuje samostalno - Shvata važnost
kako se sastavljaju
pravilno sastavljanje očuvanja kvaliteta
vozovi u
vozova prema
željezničkom
kriterijumima
saobraćaju
određenim
- Objašnjava
Pravilnikom 2 i
kriterijume po
Uputstvom 233
kojima se sastavljaju - Uočava poslove
vozovođe u pogledu
vozovi
sastavljanja vozova
- Poznaje sisteme
kočenja i kočnice na - Planira probe
kočnica
željezničkim
- Određuje sastav
vozilima
voza po saobraćajno
tehničkim
kriterijumima
- Uočava značaj i
svrsishodnost
pravilnog
sastavljanja vozova
- Formira znanja o
kočnicama
željezničkih vozila
83
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta željezničkoj
stanici
- Softver sa
simulacijom
sastavljanja vozova
- Posjeta ranžirnoj
stanici
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Željeznička signalizacija
- Razlikuje detaljno
- Opisuje osnovne
osobine sistema
osobine željezničke
željezničke
signalizacije
signalizacije koji se
- Nabraja osobine
koriste u Crnoj Gori
sistema željezničke
signalizacije koji se - Uočava podjele i
namjenu željezničke
koriste u Crnoj Gori
signalizacije prema
- Objašnjava značaj
Pravilniku 1
raličitih sistema
- Analizira rad
željezničke
glavnih,
signalizacije
manevarskih,
dopunskih signala i
signala staničnog i
voznog osoblja
- Uočava signale za
elektrovuču na
vozilima i ostale
signale koji se
koriste za
regulisanje
saobraćaja
Tehnološki proces rada stanice
- Poznaje sadržaj
- Opisuje namjenu
poslovnog reda
poslovnog reda
stanice i tehnološkog stanice i tehnološkog
procesa rada stanice procesa rada
- Uočava potrebne
- Objašnjava značaj
saobraćajno tehničke informacije iz
stanične
dokumentacije u
dokumentacije
stanicama
- Određuje namjenu I i
- Obrazlaže izradu
poslovnog reda
II dijela poslovnog
stanice i tehnološkog reda stanice
procesa rada stanice - Demonstrira
(koje stanice imaju
snalaženja u
potrebu za istim, ko
službenim mjestima
radi, neophodni
korišćenjem stanične
elementi za izradu
dokumentacije
itd.)
- Uočava neophodnost
- Navodi postupke sa
poznavanja
čuvanjem
tehnoloških
dokumentacije u
operacija u svakoj
službenim mjestima
stanici i poznavanja
mjesnih prilika
Manevarski poslovi
- Opisuje i nabraja sve - Uočava organizaciju
vrste manevarskih
manevarskih poslova
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija
interesovanje za
nova saznanja iz
svoje struke
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta željezničkoj
stanici i obilazak
signala na otvorenoj
pruzi
- Softver rada signala
- Shvata važnost
- Poslovni red i
pridržavanja propisa tehnološki proces
rada stanice
- Razvija preciznost
- Razvija pravilan
odnos prema
84
- Softver sa prikazom
manevarskih poslova
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
tako da može
poslova
samostalno da
- Objašnjava razlike
rukovodi istim
između voznih i
manevarskih vožnji - Određuje signalne
znake manevarskog
- Obrazlaže način
osoblja i
organizacije
lokomotivskog
manevarskih
osoblja
poslova, sastav
osoblja, rukovođenje - Razlikuje načine
postavljanja voznih i
manevarskim
manevarskih puteva
poslovima itd.
vožnji
- Pokazuje znanje
neophodno za
samostalno vršenje
manevarskih poslova
- Određuje poslove
neposrednih
izvršilaca
manevarskih poslova
(skretničari, vođe
manevre, rukovaoci
manevre,
manevristi)
85
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
zanimanju
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Vrste vozova i označavanje
- Analizira Uputstvo - Nabraja i opisuje
54 o označavanju
vrste vozova koji
vozova
saobraćaju na
- Upoređuje vozove
prugama Evrope
prema podjelama
- Navodi način i
određenim
metodologiju
Pravilnikom 2
podjele vozova po
- Određuje oznaku
više pristupa i
voza na osnovu
metodologija
zadatih parametara
- Objašnjava detaljno
- Interpretira znanje o
način označavanja
vozovima i koji ne
vozova
saobraćaju na
prugama Crne Gore
- Uočava podjele
vozova prema
Uputstvu 54 i
Pravilniku 2
Poslovi kod voza
- Određuje potrebni - Nabraja dužnosti
sastav voznog
voznog osoblja
- Nabraja osoblje koje osoblja u zavisnosti
od vrste voza
čini vozno osoblje
- Izvodi kontrolu
- Opisuje različite
propratnih isprava
sastave voznog
- Uočava mjere
osoblja
bezbjednosti kojih se
mora pridržavati
vozno osoblje tokom
vožnje i za vrijeme
zadržavanja u
službenim mjestima
- Organizuje
ispostavljanje
propratnih isprava i
dodataka putnom
listu voznom osoblju
- Ispravlja propuste
voznog osoblja,
odnosno spriječava
vanredne događaje
Regulisanje saobraćaja i kretanje vozova
- Opisuje situacije
- Čita kretanje vozova koje dovode do
sa grafikona reda
zakašnjenja vozova
vožnje i iz knjižice
- Nabraja rješenja
reda vožnje
86
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Povezuje uzroke i
posljedice
Preporuke za
izvođenje nastave
- Softver sa
prezentacijom
vozova i njihovim
oznakama
- Posjeta željezničkoj
stanici
Razvija odgovornost - Film sa prikazom
rada voznog osoblja
Razvija
- Softver sa
interesovanje prema simulacijom
novim saznanjima
regulisanjka vozova
u saobraćaj
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
koja se primjenjuju - Određuje
proračunom
za smanjenje
kašnjenja
zakašnjenja vozova
premještanje
- Poznaje stanične
ukrštavanja u drugo
intervale sastajanja
službeno mjesto
vozova i intervale
- Analizira najčešće
slijeđenja vozova
uzroke kašnjenja
- Poznaje rangove
vozova i predlaže
vozova
mjere za
eliminisanje istih
- Skicira na grafikonu
saobraćaj vozova u
zakašnjenju
- Demonstrira
ispostavljanje naloga
II za ukrštavanje
Posebne vrste vožnje
- Rješava regulisanje - Razvija moć
- Nabraja posebne
zapažanja
saobraćaja kod
vrste saobraćaja
- Razvija intersovanje
posebnih vrsta
- Opisuje uzroke koji
saobraćaja
dovode do pojave
prema novim
- Pravi pripremu
posebnih vrsta
saznanjima
vozova kod posebnih
saobraćaja
- Poznaje organizaciju vrsta saobraća
- Određuje zadatke
saobraćaja kod
izvršnom osoblju
posebnih vrsta
stanice kod posebnih
saobraćaja
vrsta saobraćaja
- Određuje zadatke
izvršnom osoblju
stanice kod posebnih
vrsta saobraćaja
87
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Red vožnje
- Nabraja materijale reda vožnje
- Opisuje postupak
izrade reda vožnje
- Poznaje sadržaj
knjižice reda vožnje,
saobraćajno
transportnog
uputstva i gafikona
reda vožnje
- Poznaje tehničke
elemente za izradu
reda vožnje
Brzina kod vozova
- Objašnjava brzinu
vozova i brzinu preko
skretnica
- Definiše najveće
dopuštene brzine s
obzirom na sastav
voza i sposobnost
vozila
- Opisuje brzinu
vožnje vezanu za
sposobnost
pruge,sastav voza i
sposobnost vozila i vožnju preko
skretnica
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Upotrebljava
- Navikava se na
knjižicu reda vožnje, tačnost
- Razvija preciznost
STU dio A i B i
grafikon reda vožnje
Određuje trasu
posebnog voza ili
voza u zakašnjenju
Određuje brzinu
vozova i brzinu preko
skretnica
Razlikuje brzinu
vožnje vezanu za
sposobnost pruge
Određuje najveću
dopuštenu brzinu
prema vrsti kočnica
Uočava najveće
dopuštene brzine
preko skretnica
Određuje najveće
dopuštene brzine s
obzirom na sastav
voza i sposobnost
vozila
- Uočava najveće
dopuštene brzine
kola
Masa voza i vučna masa lokomotive
- Nabraja pravilnike i - Izračunava masu
uputstva u kojima je voza iz popisanog
voza u teretnici
propisano kako se
određuju masa voza i - Određuje
maksimalnu masu
vučna masa
voza s obzirom na
lokomotive
kriterijume iz tablica
- Opisuje način
popisivanja voza
Uputstva 52
- Poznaje upotrebu
- Računa masu voza u
tablica iz Uputstva
slučaju kada je
52
PKM>SKM
- Poznaje upotrebu
- Određuje vučnu
88
Navikava se na
tačnost
Preporuke za
izvođenje nastave
- Materijal reda
vožnje
- Vožnja vučnim
vozilom
Uočava važnost
- Katalog sa tehničkim
nauke u
elementima gornjeg
svakodnevnom životu stroja pruge
- Maketa pruge
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
tablica iz Uputstva
233
Formativni ciljevi
učenik
masu lokomotive na
osnovu tablica 7A,B i
C Uputstva 52
Kočenje vozova
- Nabraja probe
kočnica
- Poznaje Uputstvo
233, dijelove za
otpravnike vozova
- Opisuje vrste kočnica
i mjenjača na
vučnim i vučenim
vozilima
- Poznaje signale za
probu kočnica
-
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Shvata važnost
Određuje da li je
voz kočen na cijelom očuvanja kvaliteta
prevoznom putu
Oblikuje masu i
brzinu voza kada voz
nije pokriven sa
stvarnom kočnom
masom
Izvodi sa
mašinovođom sve
probe kočnica
Obezbjeđuje voz od
samopokretanja
- Uočava vrste kočnica
na vučenim vozilima
Saobraćaj vozova na prugama sa automatskim pružnim blokom
- Razvija
- Određuje osnovne
- Opisuje
interesovanja za
fonograme za
karakteristike pruge
nova saznanja
regulisanje
na kojima se koristi
saobraćaja na
APB i telekomanda
prugama sa APB-om
- Nabraja prednosti
- Planira postupke u
pruga sa sistemom
slučaju kvara na
APB-a
uređajima APB-a
- Opisuje uslove za
- Uočava signalne
uvođenje sistema
oznake koje
APB-a
najavljuju pruge sa
APB-om
Saobraćaj vozova na prugama opremljenim telekomandom
- Razvija
- Određuje osnovne
- Nabraja prednosti
interesovanja za
fonograme za
pruga sa sistemom
nova saznanja
regulisanje
telekomande
saobraćaja na
- Opisuje uslove za
prugama sa
uvođenje sistema
telekomandom
telekomande
- Planira postupke u
slučaju kvara na
uređajima
telekomande
- Uočava signalne
oznake koje
najavljuju pruge sa
telekomandom
Poznavanje i korišćenje telekomunikacionih uređaja
89
Preporuke za
izvođenje nastave
- Kočni i mjenjački
sklopvi
- Posjeta željezničkoj
pruzi sa APB-om
- Posjeta željezničkoj
pruzi sa
telekomandom
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Objašnjava
organizaciju
željezničke
telefonske mreže
- Opisuje ŽAT mrežu i
pružne telefonske
veze
- Definiše vrste LB i
CB veza
- Objašnjava rad i
značaj
registrofonskih
uređaja
- Opisuje i objašnjava
značaj
radiodispečerskog
sistema veza na
željeznici
- Opisuje i objašnjava
rad i značaj satnog,
razglasnog i
interfonskih uređaja
na željeznici
Vožnja pružnih vozila
- Definiše pružno
vozilo
- Objašnjava kretanje
pružnih vozila na
pruzi
- Opisuje signale na
pružnim vozilima
Vanredni događaji
- Nabraja koji su
slučajevi kada se
primjenjuje
organizacija
saobraćaja u
posebnim uslovima
- Poznaje situacije
koje dovode do
vanrednih događaja,
raskida voza,
odbjegnuća vozila,
saobraćaj kada je
vidik spriječen i
ostale situacije koje
Formativni ciljevi
-
-
-
učenik
Uočava i razlikuje
vrste TK mreža i
njihovu primjenu
Razlikuje i
upoređuje pružne
veze, NF prenos sa
ŽAT vezama, VF
prenos
Razlikuje i
upoređuje radio
sisteme koji se
koriste na željeznici
Crta šemu rasporeda
opreme u stanicama
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija logično
zaključivanje
- Razvija pozitivan
stav prema novim
saznanjima
- Razvija moć
zapažanja
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta željezničkoj
automatskoj centrali
- Razlikuje pružna
- Stiče sigurnost i
vozila
samopouzdanje
- Planira kretanje
pružnih vozila na
pruzi
- Analizira uslove
vožnje pružnih vozila
na pruzi
- Uočava signale na
pružnim vozilima
- Vožnja pružnim
vozilom
- Uočava pravilnu
- Razvija sposobnost
prijavu vanrednih
opažanja
događaja
- Uočava značaj
održavanja pruga,
tekuće i investiciono
- Određuje potrebu
planiranja zatvora
pruge za potrebe
održavanja pruge
- Analizira pružnu
mehanizaciju
pomoćnom vozu koji
ide na mjesto
- Softver sa
simulacijom rada u
posebnim uslovima
90
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
vanrednog događaja
dovode do prekida
pruga
- Planira pravilan rad
- Poznaje aktivnosti
u slučaju raskida
koje sprovode
voza i odbjegnuća
operateri kada je
pojedinih vozila
pruga privremeno u - Poznaje uputstvo
prekidu
koje se koristi pri
jakom snijegu i
vijavici
- Poznaje postupak
isljeđenja vanrednih
događaja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- M. LJ. Miletić,Organizacija železničkog saobraćaja za II,III i IV razred železničke
tehničke škole,Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 1998.
- M.LJ. Miletić,Praktična nastava za II razred železničke tehničke škole, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2000.
- M. LJ. Miletić,Praktična nastava za III i IV razred železničke tehničke škole,Zavod
za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2000.
- V. Milutinović,Priručnik iz organizacije železničkog saobraćaja za zanimanje
tehničar – mašinovođa,Zavod za novinsko- izdavačku i propagandnu delatnost JŽ –
Beograd,Nemanjina 6,1989.
- M. Čičak,Organizacija železničkog saobraćaja,Saobraćajni fakultet Univerziteta u
Beogradu ,Beograd,1990.
- M. Čičak,S.Vesković,Organizacija železničkog saobraćaja I i II zbirka rešenih
zadataka,Saobraćajni fakultet Univerziteta u Beogradu,Beograd, 1999.
- P. Kovačević,Eksploatacija železnica knjiga I,Zavod za novinsko- izdavačku i
propagandnu delatnost JŽ – Beograd,Nemanjina 6,1976.
- P. Kovačević,Eksploatacija železnica, zbirka zadataka knjiga II ,Zavod za
novinsko- izdavačku i propagandnu delatnost JŽ – Beograd,Nemanjina 6,1976.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom.
- Zbirka simulcija i filmova za rad tehničara vuče.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani saobraćajni inženjer
10. Povezanost predmeta
91
Znanja
- Saobraćaj kao dio procesa
proizvodnje
- Sredstva i organizacija
željezničkog saobraćaja
- Red vožnje
- Postrojenja za obavljanje
željezničkog saobraćaja
- Željeznička signalizacija
- Obezbjeđenje puta vožnje
voza
- Željeznička signalizacija
- Obezbjeđenje puta vožnje
voza
- Manevarski poslovi
- Sastavljanje vozova
- Red vožnje
- Signalno- sigurnosni uređaji
- Željeznička signalizacija
- Obezbjeđenje puta vožnje
voza
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Osnovi saobraćaja
- Željeznički saobraćaj
- Sredstva u saobraćaju
- Informacioni sistemi
željeznice
- Stabilna postrojenja
- Organizacija podataka
- Mehanički uređaji vučnih
vozila
- Vožnja voza
- Služba vuče
- Vožnja voza
- Željeznički saobraćajni
sistemi
- Djelatnost eksploatacije
vučnih vozila
- Osnovi automatike
-
- Tehnologija vuče vozova
92
- Gornji stroj pruge
Signali
Stanična postrojenja
Međustanična rastojanja
Vožnja voza
1.2.11. KOČNICE I KOČENJE VOZOVA
1. Naziv predmeta: KOČNICE I KOČENJE VOZOVA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
66
138
Ukupno
72
66
138
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje osnovne tehnike kočenja vozova.
- Sticanje znanja o uređajima za kočenje i dijelova opšte namjene.
- Upoznavanje snage i proračun kočnice.
- Upoznavanje urerđaja za proizvodnju sabijenog vazduha na vučnim vozilima.
- Sticanje znanja o kočnicama automatske produžene kočnice, direktne kočnice i
rukovanje kočnicama.
- Upoznavanje kočnica i uređaja po pojedinim vrstama i serijama vučnih vozila.
- Upoznavanje osnovnih propisa iz eksploatacije željeznice.
93
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Zadatak podjela kočnica i njihove karakteristike
- Razvija logičko
- Uočava namjene
- Objašnjava zadatak
- Rad sa skicama i
mišljenje
kočnica na vučnim i
vučnih i vučenih
šemama
- Razvija pravilan odnos
vučenim vozilima
vozila
- Razlikuje princip rada prema zanimanju
- Objašnjava podjelu
kočnica
- Razlikuje djejstva
- Razvija moć
- Opisuje direktnu
kočnice
zapažanja
neautomatsku kočnicu - Skicira dijagram rada
kočnice
- Opisuje indirektnu
automatsku kočnicu
- Objašnjava kočnice
sporog i brzog
djejstva
- Objašnjava šta su
iscrpne i neiscrpne
kočnice
Kočna sila
- Objašnjava namjenu - Izračunava kočnu silu
kočne sile na vučnim i - Skicira dijagram
kočnica
vučenim vozilima
- Uočava kočne uređaje
- Opisuje stvaranje
kočne sile
- Objašnjava promjenu
kočne sile kod vučnih
i vučenih vozila
Kočni uređaji i djelovi opšte namjene
- Uočava kočne
- Objašnjava kočne
uređaje i dijelove
uređaje i dijelove
- Skicira uređaje i
opšte namjene na
dijelove kočnica
vučnim i vučenim
- Vrši komparaciju
vozilima
kočnih uređaja
- Opisuje vazdušne
vodove čeone slavine - Analizira rad uređaja i
kočničke spojnice,
dijelova
brzače pražnjenja
- Crta dijelove i
glavnog voda i cijevne uređaje
priključke
- Opisuje prečistače
vazduha
- Opisuje rezervoar za
akumulaciju sabijenog
vazduha
- Opisuje kočne cilindre
i kočne blok cilindre
- Opisuje kontrolne
instrumente i
sigurnosne uređaje za
- Razvija logičko
mišljenje
- Razvija preciznost
- Pismeni zadatak :
Proračun kočenja kod
vučnih vozila
- Dijelovi na vučnim i
- Razvija sposobnost
vučenim vozilima
opažanja
- Razvija logično
zaključivanje
- Stiče samopouzdanje i
sigurnost
94
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
praćenje rada kočnica
- Opisuje kočnicu u
slučaju opasnosti
- Objašnjava mjenjače,
vrste kočenja
- Objašnjava mjenjače
sile kočenja
Uređaji za proizvodnju sabijenog vazduha
- Stiče sigurnosti u radu - Uređaj za proizvodnju
- Uočava ulogu
- Objašnjava ulogu
sabijenog vazduha u - Razvija analitičnost i
sabijenog vazduha
sabijenog vazduha na
radu kočnica
vučnim i vučenim
logično mišljenje
- Uočava šta su
vozilima
- Razvija preciznost
kompresori
- Nabraja uređaje za
proizvodnju sabijenog - Razlikuje tipove
kompresora
vazduha na vučnim
- Crta kompresore
vozilima
- Opisuje klipi
kompresor
- Opisuje vijčani
kompresor
- Opisuje regulaciju
rada kompresora
Kočnici automatske produžene kočnice: kočnik Vestinghaus26c,kočnik Erlikon FV4a
- Objašnjava namjenu - Analizira rad kočnika - Razvija preciznost u - Ispitivanje rada
radu
automatske
kočnika automatske
kočnika na dizel
- Stiče samopouzdanje i vozilu
produžene kočnice
kočnice na dizel
- Razlikuje kočnike
vozilima
sigurnost
- Nabraja kočnike
- Razvija preciznost
automatske
produžene kočnice
- Opisuje kočnik
Vestinghaus26c
- Opisuje Erlikonov
kočnik FV4a
Kočnici direktne kočnice : Vestinghaus26c,Erlikon FD1
- Objašnjava namjenu - Prepoznaje kočnike - Razvija preciznost u - Ispitivanje rada
kočnika na dizel
direktnih kočnika na - Prepoznaje tipove
radu
dizel vozilima
kočnika
- Stiče samopouzdanje i vozilu
- Nabraja kočnike
- Analizira rad kočnika
sigurnost
direktne kočnice
- Opisuje direktni
kočnik Vestinghaus
26c
- Objašnjava direktni
kočnik Erlikon FD1
Rasporednici dizel vozila: Rasporednik26d, Erlington Lst100
- Objačnjava namjenu - Određuje ulogu
- Razvija efikasnost u - Ispitivanje
rasporednika na dizel
rasporednika
radu
rasporednika na
95
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
- Shvata značaj
- Prepoznaje tipove
vozilima
probnom stolu
rasporednika
- Nabraja rasporednike
poštovanja propisa
- Analizira rad
na dizel vozilima
- Stiče samopouzdanje i
rasporednika
- Opisuje rasporednike
sigurnost
automatske
Vestinghaus 26d
produžene kočnice
- Opisuje rasporednik
Erlikon Lst100
Natpisi i oznake automatske kočnice
- Razvija sposobnost
- Propisi za oznake i
- Objašnjava namjenu - Uočava oznake i
zapažanja
natpise
natpise na vučnim i
oznaka kočnica
vučenim vozilima
- Objašnjava namjenu
- Crta oznake i natpise
natpisa kočnica
- Vrši komparaciju
- Nabraja i opisuje
oznake tipova kočnica
- Nabraja i opisuje
natpise kočnica
Eksploatacija kočnica
- Objašnjava ulogu
kočnica u
eksploataciji vučnih i
vučenih vozila
- Nabraja vrste kočnica
- Objašnjava provjeru
- Objašnjava ispravnost
kočnica
- Nabraja slučajeve
probe kočnica na vozu
- Objašnjava postupak
kod potpune probe
kočnica
- Objašnjava postupak
kod skraćenih proba
kočnica
- Nabraja vrijeme
potrebno za vršenje
probe kočnica
- Objašnjava dužnosti
tehničara vuče u
tehničkoj pripremi
vučnog vozila u
jedinici vuče
- Objašnjava kočenje
pri
manevrisanju,zakvači
vanju,otkvačivanju,ru
kovanju kočnica pri
manevrisanju
- Prepoznaje ulogu
kočnica u
eksploataciji na
željezničkim vozilima
- Analizira ispravnost
kočnica na vozu
- Planira vršenje probe
ispravnosti kočnica u
eksploataciji
- Određuje upotrebu
kočnica pri
manevrisanju
- Razvija odgovornost - Voz u željezničkoj
- Razvija pozitivan stav stanici
prema novim
saznanjima
- Razvija preciznost
- Shvata značaj
poštovanja propisa
96
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Mjenjački uređaj automatskih kočnica
- Uočava mjenjačke
- Objašnjava ulogu i
uređaje automatske
podjelu mjenjačkih
kočnice
uređaja
- Nabraja vrste kočnica - Crta mjenjačke
uređaje
kod vučenih vozila
- Analizira rad
- Opisuje rad kočnica
mjenjačkih uređaja
kod vučenih vozila
- Objašnjava mjenjač
sile kočenja kod
vučenih vozila
- Objašnjava mjenjač
vrste kočnica kod
vučnih vozila
Kočnice na dizel lokomotivama serije 642/643
- Objašnjava namjenu - Prepoznaje namjenu
kočnica na lokomotivi kočnica na lokomotivi
- Nabraja vrste kočnica - Analizira rad kočnica
na lokomotivi
na lokomotivi
- Nabraja kočne
- Uočava problematiku
uređaje na lokomotivi kočnica u zimskim
- Opisuje sistem
uslovima
sabijenog vazduha
- Uočava uređaje
- Opisuje proces
bezbjednosti
kočenja
saobraćaja
- Opisuje proces
- Vrednuje sistem
otkočivanja
vazduha za pouzdan i
- Objašnjava namjenu i bezbjedan rad
rad kontrole budnosti lokomotive
- Objašnjava kočnice na
lokomotivi
- Objašnjava
eksploataciju kočnica
u zimskim uslovima
Kočnice na dizel lokomotivi serije 644
- Objašnjava namjenu - Prepoznaje namjenu
kočnica na lokomotivi kočnica na lokomotivi
- Nabraja kočne
- Analizira rad kočnica
uređaje na lokomotivi na lokomotivi
- Opisuje sistem
- Analizira rad
sabijenog vazduha za
elektrodinamičke
rad kočnica
kočnice
- Opisuje proces
- Uočava problematiku
kočenja
kočnica u zimskim
- Opisuje proces
uslovima
otkočivanja
- Uočava uređaje
- Objašnjava namjenu i bezbjednosti
rad elektrodinamičke
saobraćaja
kočnice
- Vrednuje sistem
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
- Posjeta željezničkoj
opažanja
stanici
- Navikava se na
tačnost
- Razvija pravilan odnos
prema zanimanju
- Razvija odgovornost
- Stiče radne navike
- Razvija logično
zaključivanje
- Posjeta jedinici vuče
- Razvija odgovornost - Posjeta jedinici vuče
- Razvija pozitivan
odnos prema kvalitetu
rada i ispunjavanju
radne obaveze
- Stiče radne navike
- Razvija logično
zaključivanje
97
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Objašnjava namjenu i sabijenog vazduha za
rad kontrole budnosti pouzdan i bezbjedan
- Objašnjava rukovanje rad lokomotive
kočnicama na
lokomotivi
- Objašnjava
eksploataciju kočnica
u zimskim uslovima na
lokomotivi
Kočnice na lokomotivama serije 661
- Objašnjava namjenu - Zna vrste i namjenu
kočnica na lokomotivi kočnica na lokomotivi
- Nabraja vrste kočnica - Analizira rad kočnica
- Nabraja kočne
na lokomotivi
uređaje na lokomotivi - Analizira rad
- Opisuje sistem
elektrodinamičke
sabijenog vazduha za
kočnice za održavanje
rad kočnice
brzine voza pri vožnji
- Opisuje proces
- Uočava nepovoljno
kočenja
djejstvo kondezata na
- Opisuje proces
pouzdan rad kočnih
otkočivanja
sistema
- Objašnjava namjenu i - Uočava problematiku
rad elektrodinamičke
kočnica u zimskim
kočnice na podseriji
uslovima
300
- Uočava uređaje
- Objašnjava namjenu i bezbjednosti
rad kontrole budnosti saobraćaja
- Objašnjava rukovanje - Vrednuje sistem
kočnicama
sabijenog vazduha za
- Objašnjava
pouzdan i bezbjedan
eksploataciju kočnica rad lokomotive
u zimskim uslovima na
lokomotivi
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija odgovornost - Posjeta jedinici vuče
- Razvija pozitivan
odnos prema kvalitetu - Pismeni zadatak:
Proračun kočnica na
rada i ispunjavanju
lokomotivi
radnih obaveza
- Stiče radne navike
- Razvija logično
razmišljanje
98
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Kočnik automatske produžene kočnice Knorr D2,Erlikon FVE-4
- Stiče samopouzdanje - Ispitivanje rada
- Objašnjava namjenu - Analizira rad
kočnika automatske
kočnika na
kočnika automatske
i sigurnost
produžene kočnice - Razvija preciznost
električnim vučnim
kočnice na
vozilima
električnim vozilima - Prepoznaje tipove
automatske
- Nabraja kočnike
produžene kočnice
automatske
produžene kočnice
- Opisuje kočnik Knorr
D2
- Opisuje kočnik
Erlikon FVE - 4
Kočnik direktne kočnice,Erlikon FD1
- Objašnjava namjenu - Prepoznaje kočnik
- Stiče samopouzdanje - Ispitivanje rada
direktnih kočnika na - Analizira rad kočnika i sigurnost
kočnika na
električnim vozilima
- Razvija preciznost
električnim vučnim
- Objašnjava direktni
vozilima
kočnik Erlikon FD1
Rasporednici električnih vozila : Erlikon Est3f,Est4f/REL2/HBG100
- Stiče samopouzdanje - Ispitivanje
- Objašnjava namjenu - Prepoznaje
rasporednika na
rasporednik
rasporednika na
i sigurnost
probnom stolu
električnim vozilima - Prepoznaje tipove
- Razvija preciznost
rasporednika
- Nabraja
- Analizira rad
rasporednike na
rasporednika
električnim vozilima
automatske
- Opisuje rasporednik
produžene kočnice
Erlikon Est3f
- Opisuje rasporednik - Prepoznaje ulogu
kočnika u
Est 3fsa prenosač
REL2 i ograničivačem eksploataciji na
maksimalnog pritiska željezničkim
vozilima
HBG100
- Određuje rukovanje
kočnicama pri vožnji
voza
- Uočava nepovoljno
djejstvo kondezatora
- Uočava problematiku
rada kočnika u
zimskim uslovima
- Određuje mjere za
ispravan rad kočnih
sistema
- Rješava proračun
snage kočnice
- Sučava se sa
problemom
samopokretanja
99
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
vozila
- Identifikuje rad
kočnih sistema za
bezbjedan i uredan
saobraćaj
Eksploatacija kočnica
- Objašnjava pripremu - Prepoznaje
rasporednik
vučnog vozila pred
- Prepoznaje tipove
polazak voza
rasporednika
- Objašnjava
rukovanje kočnicama - Analizira rad
rasporednika
za vrijeme vožnje
automatske
- Objašnjava kočenje
produžene kočnice
na padovima i pri
- Prepoznaje ulogu
niskim
kočnika u
temperaturama
- Objašnjava vožnju sa eksploataciji na
željezničkim
zaprežnom
vozilima
lokomotivom
- Objašnjava vožnju sa - Određuje rukovanje
kočnicama pri vožnji
potiskivajućom
voza
lokomotivom
- Objašnjava kočenje - Uočava nepovoljno
djejstvo
radi zaustavljanja
kondenzatora
voza u slučaju
- Uočava problematiku
opasnosti
- Objašnjava smetnje i rada kočnika u
zimskim uslovima
kvarove za vrijeme
- Određuje mjere za
vožnje voza
ispravan rad kočnih
- Objašnjava dužnosti
sistema
tehničara tehničko
- Rješava proračun
kolske djelatnosti
snage kočnice
- Objašnjava dužnosti
vozopratnog osoblja - Suočava se sa
problemom
- Objašnjava uslove
samopokretanja
koji moraju
ispunjavati kola koja vozila
- Identifikuje rad
se uvrštavaju u
kočnih sistema za
saobraćaj
bezbjedan i uredan
- Nabraja elemente
saobraćaj
snage kočnica voza
- Obrazlaže
obezbjeđenje vučnih
i vučenih vozila kao
voza od
samopokretanja
Uređaji za bezbjednost saobraćaja
- Nabraja uređaje za - Proučava uređaje za
bezbjednost
bezbjednost
- Razvija odgovornost - Pismeni zadatak :
Proračun snage
- Razvija pozitivan
kočnice voza
odnos novim
saznanjima
- Razvija preciznost
- Shvata značaj
povezivanja teorije i
prakse
- Shvata značaj
poštovanja propisa
- Razvija odgovornost - Električna vučna
- Razvija pozitivnu
vozila
100
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
orijentaciju prema
saobraćaja na
saobraćaja
očuvanju ljudskih i
- Opisuje
zanimanju
materijalnih dobara
funkcionisanje
u željezničkom
- autostop uređaja
saobraćaju
- Opisuje funkciju
uređaja kontrole
budnosti
- Opisuje funkciju
protiv klizne zaštite
u procesu kočenja
Kočnice električnih vozila serije 461
- Razvija pozitivnu
- Opisuje kočnicu na - Proučava vrste i
orijentaciju prema
lokomotivi
namjene kočnica na
zanimanju
- Nabraja vrste
lokomotivi
kočnica na
- Analizira rad kočnica
lokomotivi
na lokomotivi
- Nabraja kočione
- Proučava rad
uređaje na
elektrodinamičke
lokomotivi
kočnice za
- Opisuje sistem
održavanje brzine
sabijenog vazduha za voza pri vožnji
- Uočava kako
rad kočnica
kondenzat
- Opisuje proces
nepovoljno djeluje
kočenja
na pouzdanost
- Opisuje proces
kočnih sistema
otkočivanja
- Objašnjava namjenu - Identifikuje rad
kočnica za
i rad
bezbjedan i uredan
elektrodinamičke
saobraćaj
kočnice
- Objašnjava
rukovanje kočnica na
lokomotivi
- Objašnjava
eksploataciju
kočnica na
lokomotivi u zimskim
uslovima
Kočnice na elektromotornom vozu serije 412/416
- Razvija pozitivan
- Opisuje kočnicu na - Proučava vrste i
odnos prema
namjenu kočnica na
elektromotornom
kvalitetu rada i
elektromotornom
vozu
ispunjavanju radnih
vozu
- Nabraja vrste
- Analizira rad kočnica obaveza
kočnica
- Stiče radne navike
na vozu
- Nabraja kočione
- Razvija logično
- Izvodi uzajamno
uređaje
razmišljanje
djejstvo kočnica na
- Objašnjava blok
elektromotornom
kočne cilindre
vozu
- Opisuje djelovanje
101
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta jedinici
vuče
- Posjeta jedinici vuče
-
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
elektropneumatske - Uočava kako
kondenzat
kočnice
nepovoljno djeluje
- Opisuje djelovanje
na pouzdan rad
elektrodinamičke
kočnih sistema
kočnice
- Identifikuje rad
- Opisuje uzajamno
kočnica za
djelovanje
bezbjedan i uredan
elektrodinamičke i
saobraćaj
elektropneumatske
kočnice
- Objašnjava
rukovanje
kočnicama na
elektromotornom
vozu
- Objašnjava
eksploataciju
kočnica na
elektromotornom
vozu u zimskim
uslovima
Kočnica putničkih vučnih vozila
- Proučava namjenu - Razvija pozitivnu
- Opisuje kočnicu
kočnica na putničkim orijentaciju prema
putničkih vučnih
zanimanju
vozila
kolima
- Nabraja kočione
- Uočava kako
uređaje
kondenzat
- Opisuje proces
nepovoljno djeluje
kočenja
na pouzdan rad
- Opisuje proces
kočnih sistema
otkočivanja
- Objašnjava
eksploataciju
kočnica na putničkim
kolima u zimskim
uslovima
Kočnice teretnih vučenih vozila
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta jedinici vuče
- Interpretira namjenu - Razvija odgovornost i - Voz u željezničkoj
- Opisuje kočnicu
kočnica na teretnim
urednost pri radu
stanici
teretnih vučnih
kolima
vozila
- Uočava kako
- Nabraja kočione
kondenzat
uređaje
nepovoljno djeluje
- Opisuje proces
na pouzdan rad
kočenja
kočnih sistema
- Opisuje proces
otkočivanja
- Objašnjava
eksploataciju
kočnica na teretnim
102
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
kolima u zimskim
uslovima
Proračun kočnice električne lokomotive serije 461
- Uočava važnost
- Pismeni zadatak :
- Objašnjava provjeru - Izvodi proračun
nauke u savremenom Proračun kočnica na
kočnica lokomotive
efikasnosti kočnica
- Analizira proračun
lokomotivi
proračunom
životu
kočnica
- Navodi podatke za
- Navikava se na
proračun kočnica
tačnost
- Objašnjava proračun
kočnica
- Upoređuje dobijene
rezultate sa
propisanim
vrijednostima
Proračun kočnice elektromotornog voza serije 412/416
- Uočava važnost
- Objašnjava provjeru - Izvodi proračun
nauke u savremenom
kočnica
efikasnosti kočnica
elektromotornog
proračunom
životu
voza
- Navodi podatke za
- Navikava se na
- Analizira proračun
proračun kočnica
tačnost
- Objašnjava proračun kočnica
kočnica
- Upoređuje dobijene
rezultate sa
propisanim
vrijednostima
kočnica
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- V. Vainhal,Kočnice i kočenje vozova ,Beograd,1991.
- Uputstvo o kočenju vozova,233, Beograd, 1998.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom,šemama,
- Kočnim uređajima i dijelovima opšte namjene.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Pismeno, pismeni zadatak u II i IV klasifikacionom periodu.
- Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani mašinski inženjer
103
10. Povezanost predmeta
Znanja
-
Sila
Snaga
Kinematika
Materijali na željeznici
Standardi i standardizacija
Opruge
Elementi za prenos snage
Vučna vozila
- Osnovne tehničke
karakteristike svih vrsta i
tipova kočnica na
željezničkim vozilima
- Postupak svih vrsta probe
kočnice vozova
- Dizel vozila
- Vučna vozila
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Tehnička mehanika
- Vučna i vučena vozila
- Tehničko crtanje sa
mašinskim elementima
- Vučna i vučena vozila
- Služba vuče
- Kočni uređaji
- Sistem sabijenog vazduha
- Vrste i tipovi kočnica na
željezničkim vozilima
- Vučna vozila
- Postupak probe kočnica
- Dizel vuča
- Tehnologija vuče vozova
104
- Dizel vozila
- Kočni sistemi
1.2.12. VUČENA VOZILA
1. Naziv predmeta: VUČENA VOZILA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
132
132
Ukupno
132
132
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje znanja o osnovnim tehničkim karakteristikama vučenih vozila.
- Upoznavanje raznih vrsta i tipova vučenih vozila u željezničkom transportu.
- Shvatanje značaja,mjesta i uloge vučenih vozila u sistemu željezničkog
transporta
- Poznavanje osnovnih odredbi Pravilnika o održavanju željezničkih vozila.
- Ovladavanje osnovnim pojmovima iz oblasti poznavanja vučenih vozila,čime se
stvara osnova za olakšano savlađivanje programa iz drugih stručnih predmeta.
- Shvatanje značaja,mjesta i uloge tehničko kolske djelatnosti u željezničkom
saobraćaju
- Upoznavanje sa osnovnim postupcima pri pregledu kola i vozova u željezničkom
saobraćaju.
- Postizanje funkcionalnih znanja i vještina koje će rezultirati potrebnim
kompetencijama za obavljanje poslova iz domena tehničara vuče.
- Razvijanje odgovornosti za primjenu mjera bezbjednosti u željezničkom
saobraćaju.
- Razvijanje radnih navika(sistematičnost,tačnost i dosljednost).
- Podsticanje učenika na permanentno usavršavanje.
- Razumijevanje neophodnosti pravilnog korišćenja stručne literature.
105
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod u predmet
- Upoznaje istorijat i - Uočava značaj
potrebe za razvojem
razvoj teretnih i
željezničkog
putničkih kola
transporta
- Uočava tok razvoja
- Upoznaje vrste
željezničkih kola
kolosijeka,
- Uočava
osovinskog
kategorizaciju
opterećenja,
pruga
granice tovarenja
- Razlikuje profile
i vrste
vozila od
profila(gabarita)
slobodnog profila
pruga
Podjela kola prema namjeni
- Razvija pozitivan
- Uočava zadatak i
- Poznaje podjelu
ulogu pojedinih vrsta stav prema
željezničkih šinskih
zanimanju
vozila prema
željezničkih šinskih
njihovoj namjeni
vozila u
željezničkom
transportu
Sastav kola
- Identifikuje važnost - Razvija pozitivan
- Poznaje osnovne
stav prema novim
pojedinih
konstrukcione grupe
konstruktivnih grupa saznanjima
kod vučenih vozila
u konstrukciji
vučenih vozila
Trčeći stroj kola
- Identifikuje važnost - Shvata važnost
- Upoznaje dva
osnovna tipa trčećeg trčećeg stroja za
očuvanja kvaliteta
bezbjednost
stroja
željezničkog
transporta
- Poznaje važnost
sastavnih dijelova
- Poznaje sastavne
trčećeg stroja
dijelove trčećeg
- Određuje podjelu i
stroja i osnove
vrste
njihove konstrukcije
osovinskih sklopova
na teretnim i
putničkim kolima
- Razlikuje sastavne
dijelove
osovinskog sklopa
- Uočava moguće
neispravnosti
osovinskih sklopova
106
Preporuke za
izvođenje nastave
- Katalozi vučenih
vozila i stručna
literatura
- Dijelovi vučenih
vozila
- Dijelovi obrtnog
postolja
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Postolje kola
- Upoznaje vrste
postolja teretnih i
putničkih kola
- Poznaje sastavne
dijelove postolja
kola i njihovu
konstrukciju
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
u eksploataciji
Preporuke za
izvođenje nastave
- Stiče samopouzdanje - Ram kola
- Identifikuje ulogu
postolja kola u
i sigurnost
konstrukciji vučenih
vozila
- Razlikuje vrste
konstrukcije
postolja u
zavisnosti od tipa
vučenih vozila
- Analizira postolje
dvoosovinskih
teretnih kola
- Razlikuje tipove
postolja
četvorooosovinskih
teretnih kola
- Analizira postolje
putničkih
kola tipa „Y“
Sanduk kola
- Poznaje ulogu i
zadatak sanduka kola
- Poznaje sastavne
dijelove sanduka
kola i njihovu
konstrukciju
- Razvija pozitivan
Identifikuje ulogu
stav prema
sanduka kola u
zanimanju
konstrukciji vučenih
vozila
Razlikuje vrste
konstrukcije sanduka
u zavisnosti od tipa
vučenih vozila
Tipovi putničkih kola
- Uočava zadatak i
- Razvija moć
- Poznaje podjelu i
tipove putničkih kola ulogu pojedinih vrsta zapažanja
putničkih kola u
željezničkom
transportu
- Razlikuje osnovne
tehničke
karakteristike
putničkih kola tipa
X,Y i Z
- Razlikuje sve serije i
podserije putničkih
kola u domaćem i
međunarodnom
saobraćaju
Obilježavanje i natpisi na putničkim kolima
- Poznaje oznake i
- Uočava značaj
- Shvata značaj
107
- Sanduk kola
- Posjeta željezničkoj
stanici
- Posjeta željezničkoj
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
natpise na putničkim
kolima
Formativni ciljevi
učenik
oznaka i natpisa na
putničkim kolima u
domaćem i
međunarodnom
saobraćaju
- Određuje slovne i
brojčane oznake na
putničkim kolima
- Uočava vrste spoljnih
natpisa i oznaka na
putničkim kolima
Obrtna postolja putničkih kola
- Identifikuje ulogu
- Poznaje ulogu i
obrtnih postolja kola
zadatak obrtnih
u konstrukciji
postolja putničkih
putničkih kola
kola
- Razlikuje vrste
- Poznaje sastavne
konstrukcije obrtnih
dijelove obrtnih
postolja u zavisnosti
postolja putničkih
od tipa putničkih
kola i njihovu
kola
konstrukciju
- Analizira obrtno
postolje tipa„GošaWegmann“
- Određuje obrtno
postolje tipa„Minden
deutz 36“
- Analizira obrtno
postolje tipa „GošaMinden deutz 52“
- Uočava obrtno
postolje tipa„Minden
deutz M6-2A i M62B“
- Određuje osobine
obrtnog postolje tipa
„Y24A i Y35B“
Tegljenički i odbojnički uređaji
- Poznaje ulogu i
- Identifikuje ulogu
zadatak
tegljeničkih i
tegljeničkih i
odbojničkih uređaja
u konstrukciji
odbojničkih uređaja
vučenih vozila
- Uočava osnovne
tipove
tegljeničkih
- Poznaje sastavne
dijelove tegljeničkih uređaja za
i odbojničkih uređaja putnička kola
108
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
očuvanja životne
okoline
Preporuke za
izvođenje nastave
stanici
- Propisi za
obilježavanje
putničkih kola
Razvija
interesovanja za
nova saznanja iz
svoje struke
- Putnička kola
Stiče odgovornost
prema radnim
obavezama
- Vučena vozila
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
i njihovu
- Određuje osnovne
konstrukciju
sastavne dijelove
unificiranog kvačila
- Analizira osnovne
tipove
odbojničkih
uređaja za
teretna kola
Pomoćni uređaji putničkih kola
- Identifikuje značaj - Razvija smisao za
- Poznaje ulogu i
pomoćnih uređaja za rad i urednost
zadatak pomoćnih
povećani konfor
uređaja putničkih
prevoza putnika
kola
- Razlikuje vrste
- Poznaje sastavne
pomoćnih uređaja u
dijelove pomoćnih
zavisnosti od tipa
uređaja
putničkih kola
putničkih kola i
- Razlikuje osnovne
njihovu
tipove grijanja na
konstrukciju
putničkim kolima
- Uočava osnovne
elemente sistema
električnog
osvjetljenja
putničkih kola
- Razlikuje osnove
sistema za daljinsko
upravljanje i prenos
informacija na
putničkim kolima
Unutrašnjost putničkih kola
- Shvata značaj
- Identifikuje
- Poznaje ulogu i
poštovanja propisa
zadatak
ulogu
unutrašnjosti
unutrašnjosti
putničkih kola
kola u
- Poznaje sastavne
konstrukciji
dijelove
putničkih
unutrašnjosti
kola
putničkih kola
- Razlikuje vrste
konstrukcije
unutrašnjosti
putničkih kola u
zavisnosti od
tipa putničkih
kola
- Analizira
konstrukciju
svih tipova
vrata na
109
Preporuke za
izvođenje nastave
- Putnička kola i
katalog za pojedine
uređaje
- Putnička kola
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Formativni ciljevi
učenik
putničkim
kolima
- Razlikuje sastavne
elemente
prelaznica
na putničkim
kolima
Tipska ispitivanja putničkih kola
- Uočava značaj
- Poznaje ulogu i
tipskih
ispitivanja
značaj tipskih
putničkih kola
ispitivanja
saglasno
putničkih kola
međunarodnim i
- Poznaje vrste
nacionalnim
tipskih ispitivanja
propisima
putničkih kola
- Razlikuje vrste
statičkih i dinamičkih
ispitivanja putničkih
kola
Zaštita putničkih kola
- Identifikuje ulogu
- Poznaje ulogu i
antikorozivne zaštite
zadatak
antikorozivne zaštite u konstrukciji
putničkih kola
putničkih kola
- Razlikuje vrste
- Poznaje
pripreme površina u
tehnološke
zavisnosti od vrste
postupke
materijala(podloge),
pripreme
vrste završnog
površina i
premaza i natpisa u
nanošenja
zavisnosti od tipa
završnog
antikorozivne zaštite
premaza i
oznaka i natpisa
- Određuje
na putničkim
postupak
kolima
nanošenja
oznaka i
natpisa na
putničkim
kolima
Tipovi teretnih kola
- Uočava zadatak i
- Poznaje podjelu i
ulogu pojedinih vrsta
tipove teretnih kola
- Poznaje osnovne
teretnih kola u
tipove teretnih kola
željezničkom
transportu
- Razlikuje osnovne
tipove
otvorenih
teretnih
110
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Razvija pozitivan
stav prema struci
koju izučava
- Standardi i
standardizacija
Razvija svijest o
važnosti i
poštovanju propisa
- Sredstva za zaštitu
putničkih kola
Razvija pozitivan
stav prema
zanimanju
- Posjeta željezničkoj
stanici
- Katalozi teretnih
kola
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
kola(E i F)
- Razlikuje osnovne
tipove
zatvorenih
teretnih
kola(G i H)
- Uočava osnovne
tipove
specijalnih
kola(I,S,T i U)
- Određuje osnovne
tipove plato
kola (K,L i R)
- Razlikuje kola
cisterne serije Z
Obilježavanje i natpisi na teretnim kolima
- Uočava značaj
- Poznaje oznake i
oznaka i natpisa na
natpise na teretnim
teretnim kolima u
kolima
domaćem i
međunarodnom
saobraćaju
- Uočava slovne i
brojčane oznake na
teretnim kolima
- Upoređuje vrste
spoljnih natpisa i
oznaka na kolima
- Razvija preciznost i
efikasnost
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta željezničkoj
stanici
- Propisi za
obilježavanje
teretnih kola
Obrtna postolja teretnih kola
- Poznaje ulogu i
zadatak obrtnih
postolja teretnih
kola
- Poznaje sastavne
dijelove obrtnih
postolja teretnih
kola i
njihovu
konstrukciju
- Identifikuje ulogu
- Razvija pozitivan
obrtnih postolja kola stav prema struci
u konstrukciji
koju izučava
teretnih kola
- Razlikuje vrste
konstrukcije obrtnih
postolja u zavisnosti
od tipa teretnih kola
- Određuje osobine
obrtnog
postolja tipa
Y 25Cs i obrtno
postolje
tipa Y 25Lsd
Tegljenički i odbojnički uređaji teretnih kola
- Poznaje ulogu i
- Identifikuje ulogu
- Razvija
- Teretna kola
zadatak tegljeničkih
tegljeničkih i
interesovanje prema
i
odbojničkih uređaja
novim saznanjima
odbojničkih uređaja
u konstrukciji
111
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Poznaje sastavne
dijelove tegljeničkih i odbojničkih uređaja
i njihovu
konstrukciju
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
vučenih vozila
Razlikuje vrste
konstrukcije
tegljeničkih i
odbojničkih uređaja
kod teretnih kola
- Uočava tipove
tegljeničkih
uređaja za
teretna kola
- Upoređuje osnovne
sastavne dijelove
unificiranog kvačila
- Analizira osnovne
tipove
odbojničkih
uređaja za
teretna kola
Preporuke za
izvođenje nastave
Pomoćni uređaji teretnih kola
Identifikuje značaj - Shvata važnost
pomoćnih uređaja za očuvanja kvaliteta
lakši utovar odnosno
istovar teretnih kola
Razlikuje vrste
pomoćnih uređaja u
zavisnosti od tipa
teretnih kola
Određuje osobine
pokretnog krova kod
teretnih kola serije
Tadds-z
- Uočava uređaje za
ubrzani istovar
kola serije F
- Upoređuje sisteme
za
utovar i
istovar kola
cisterni
- Teretna kola i
katalog za pojedine
uređaje
- Uočava značaj
- Stiče sigurnost i
tipskih ispitivanja
samopouzdanje
teretnih kola
saglasno
međunarodnim i
nacionalnim
propisima
- Razlikuje vrste
statičkih i dinamičkih
- Standardi i
standardizacija
- Poznaje ulogu i
zadatak pomoćnih
uređaja teretnih kola
- Poznaje sastavne
dijelove pomoćnih
uređaja
teretnih
kola i
njihovu
konstrukciju
Tipska ispitivanja
- Poznaje ulogu i
značaj tipskih
ispitivanja teretnih
kola
- Poznaje vrste
tipskih ispitivanja
teretnih kola
112
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
Preporuke za
izvođenje nastave
učenik
ispitivanja teretnih
kola
Tehnički uslovi za prijem osovina,monoblok točkova,obručeva točkova i osovinskih
sklopova
- Shvata značaj
- Uočava značaj
- Poznaje ulogu i
- Standardi i
tehničkih uslova za
značaj tehničkih
poštovanja propisa
standardizacija
prijem osovina,
uslova za prijem
monoblok
osovina,monoblok
točkova,obručeva i
točkova,obručeva i
osovinskih sklopova
osovinskih sklopova
za bezbjednost
- Poznaje osnovne
željezničkog
vrste ispitivanja
saobraćaja
definisanim
objavama UIC-a i EN - Uočava značaj
međunarodnih
standardima
tehničkih propisa na
bezbjednost
željezničkog
saobraćaja
- Određuje osnovne
odredbe objave UIC
811-1 za osovine
- Analizira osnovne
odredbe objave UIC
812-3 za monoblok
točkove
- Analizira osnovne
odredbe objave UIC
812-2 i UIC 812-4 za
obruče točkova
- Analizira osnovne
odredbe objave UIC
813 za osovinske
sklopove
Zaštita teretnih kola
- Identifikuje ulogu
- Usvaja načela
- Poznaje ulogu i
antikorozivne zaštite zdravog života
zadatak
antikorozivne zaštite u konstrukciji
teretnih kola
teretnih kola
- Razlikuje vrste
- Poznaje
pripreme površina u
tehnološke
zavisnosti od vrste
postupke
materijala(podloge),
pripreme
vrste završnog
površina i
premaza i natpisa u
nanošenja
zavisnosti od tipa
završnog
antikorozivne zaštite
premaza i
oznaka i natpisa
-Određuje
na teretnim kolima
postupak
113
- Sredstva za zaštitu
teretnih kola
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
Preporuke za
izvođenje nastave
učenik
nanošenja
oznaka i
natpisa na
kolima
Pregled kola u eksploataciji
- Shvata važnost
- Razlikuje dužnosti
- Upoznaje dužnosti
- Posjeta željezničkoj
pridržavanja propisa stanici
pregledača kola i
pri pregledu kola
drugih radnika
- Navodi vrste
saglasno propisima
pregleda kola
- Razlikuje
- Poznaje vrste i
pojedinačan pregled
procedure
kola i pregled kola u
pojedinačnog
vozovima i kada se
pregleda kola
obavljaju
- Poznaje vrste i
procedure pregleda - Određuje postupak
pregleda kola prije
kola u vozovima
utovara, poslije
- Opisuje postupak
utovara i nakon
sa isklizlim kolima,
istovara odnosno
neispravnim kolima
upotrebe
i upućivanja kola
- Određuje postupak
na opravku
pregleda kola u
vozovima
- Uočava postupak
pregleda sastava
voza
- Određuje postupak
pregleda voza
upolaznim, usputnim
krajnjim stanicama
- Određuje postupak
sa isklizlim
kolima
kao i postupak
sa neispravnim
kolima
Pregled kola van eksploatacije
- Razvija moć
- Posjeta željezničkoj
- Poznaje postupak
- Predviđa postupak
zapažanja
stanici
pregleda
pregleda kola van
putničkih
eksploatacije
kola u
rezervi i
gariranih
kola kao i
pregled
kola u
zimskom
periodu
Održavanje kola
114
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Analizira značaj
- Upoznaje se sa
opštom koncepcijom održavanja kola za
ispravnost rada u
željeznice u oblasti
eksploataciji
održavanja
željezničkih vozila
- Upoznaje se sa
- Razlikuje pojedine
vrstama
vrste i cikluse
održavanja,
održavanja
podjele i definicija
kola
pojedinih vrsta
- Uočava vrste
održavanja
objekata i
postrojenja za
održavanje
željezničkih
kola
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija smisao za
red i urednost
Preporuke za
izvođenje nastave
- Kolska radionica
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- J. Šarić, Vučena vozila za II,III i IV razred železničke tehničke škole,Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,1996.
- M. Vučinić, Tehničko kolska služba za III i IV razred železničke tehničke škole,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2003.
- Pravilnik 245 o održavanju železničkih vozila,Zavod za izdavačko propagandnu
delatnost,Beograd, 1995.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom,
pravilnicima i uputstvima iz oblasti željezničkog saobraćaja, slikama ili
slajdovima sa grafoskopa.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani mašinski inženjer
115
10. Povezanost predmeta
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Kočnice i kočenje vozova
- Vrste i tipovi kočnica na
- Osnovne tehničke
željezničkim vozilima
karakteristike svih vrsta i
tipova kočnica na
željezničkim vozilima
- Postupak probe kočnica
- Postupak svih vrsta probe
kočnice vozova
- Podjela kola prema namjeni - Osnovi saobraćaja
- Sredstva u saobraćaju
Znanja
116
1.2.13. VOZNA DINAMIKA
1. Naziv predmeta: VOZNA DINAMIKA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
66
66
Ukupno
66
66
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznaje se sa dizel i električnim vučnim vozilima.
- Upoznavanje sa modelom voza i relevantnim parametrima voza u željezničkoj
vuči.
- Upoznavanje sa vučnom i adhezionom silom lokomotive.
- Osposobljavanje za analiziranje otpora kretanja voza.
- Upoznavanje sa elementima uprošćenog uzdužnog profila pruge.
- Osposobljavanje za izračunavanje virtuelne dužine pruge.
- Upoznavanje sa masom voza i vučnom maasom lokomotive u zavisnosti od
opterećenja voza.
- Upoznavanje sa vremenom vožnje voza.
- Upoznavanje sa potrošnjom pogonske energije vučnog vozila.
117
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod u predmet
- Objašnjava pojam i - Prepoznaje pojam - Stiče logičko
mišljenje i
zadatak vuče vozova vuče vozova
povezivanje znanja
- Objašnjava model
voza
Karakteristike dizel vučnih vozila
- Razvija logičko
- Objašnjava osobine - Poznaje
mišljenje
karakteristike dizel
vozila
vozila
- Objašnjava
nedostatke dizel
vozila
Karakteristike električnih vučnih vozila
- Poznaje
- Razvija logičko
- Objašnjava dobre
karakteristike
mišljenje
osobine električnih
- električnih vozila
vozila
- Objašnjava
nedostatke
električnih vozila
Karakteristike relevantnih parametara vozova u željezničkoj vuči
- Nabraja relevantne - Analizira relevantne - Stiče navike tačnosti
parametre u
i sistematičnosti u
parametre voza u
željezničkoj vuči
radu
željezničkoj vuči
- Objašnjava masu
voza
- Objašnjava uticaj
broja kola i broja
osovina i dužinu voza
- Objašnjava brzinu i
ubrzanje voza
- Opisuje sile otpora
voza
- Opisuje kočne sile
voza
- Opisuje silu
gravitacije voza
- Opisuje vučnu silu
kod voza
- Opisuje adhezionu
silu kod lokomotive
Vučna sila lokomotive
- Objašnjava stvaranje - Analizira vučnu silu i - Razvija logičko
mišljenje
njen prenos na
vučne sile
pogonske osovinske
- Opisuje prenos sile
sklopove
na pogonske
osovinske sklopove
- Obrazlaže zavisnost
118
Preporuke za
izvođenje nastave
- Eksponati vučnih
vozila
- Posjeta jedinici vuče
- Posjeta jedinici vuče
- Posjeta željezničkoj
stanici
- Šeme i skice
- Kompjuterska
simulacija rada
prenosa snage
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
vučne sile od brzine
- Objašnjava vučni
pasoš
Adheziona sila lokomotive
- Analizira način
- Objašnjava pojavu
- Razvija odgovornost
obrazovanja
adhezije
adhezione sile
- Opisuje proces
- Analizira pojavu
adhezije u vuči
adhezije pri
vozova
stvaranju vučne sile
- Opisuje faktore na
proces adhezije
Stvaranje vučne sile i prenosnici snage kod vučnih vozila
- Razvija pozitivnu
- Objašnjava vučnu
- Razlikuje snagu i
silu i snagu vuče
vučnu silu kod vučnih orijentaciju prema
zanimanju
- Opisuje zadatak
vozila
prenosnika snage
- Raščlanjuje zadatak
- Objašnjava električni prenosnika snage u
prenosu vučne sile
prenosnik snage kod
na pogonske
dizel vučnih vozila
osovinske sklopove
- Objašnjava prenos
snage i vučne
karakteristike kod
elektro vučnih vozila
Sile otpora kretanju voza
- Razvija pozitivnu
- Razlikuje otpore
- Objašnjava silu
orijentaciju prema
otpora kretanju voza koji se javljaju u
zanimanju
suprotnom smjeru
- Objašnjava podjelu
kretanja
otpora
- Razlikuje otpore
- Nabraja osnovne
voza u željezničkoj
otpore
- Opisuje otpor trenja vuči
- Analizira kako
rukavca osovine u
smanjiti djejstvo
ležištu
otpora pri kretanju
- Opisuje otpor
voza
kotrljanju točka po
šini
- Opisuje otpor udara
- Opisuje otpor
vazduha
- Opisuje računanje
osnovnih otpora
- Nabraja naknadne
otpore
- Opisuje otpore
usljed nagiba pruge
- Opisuje naknadni
otpor od krivine
pruge
- Opisuje računanje
119
Preporuke za
izvođenje nastave
- Šeme i skice
- Kompjuterska
simulacija rada
prenosa snage
- Seminarski rad :
Prenos vučne sile
kod vučnih vozila
- Seminarski rad :
Otpori kretanja voza
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
osnovnih otpora
Uzdužni profil pruge
- Objašnbjava uzdužni profil koji daje
podatke o terenskim prilikama pruge
- Objašnjava uprošćeni
(redukovani) profil
pruge
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija snalažljivost - Obilazak trase pruge
Analizira uzdužni
i odgovornost
profil pruge
Shvata uprošćeni
uzdužni profil pruge
koji omogućuje
jednostavan način
određivanja profila
pruge
Virtualne dužine pruge
- Objašnjava virtualne - Proračunava
potrošnju pogonske
dužine pruge
energije pomoću
- Opisuje način
virtualnih dužina
izračunavanja
- Izračunava virtualne
virtualnih dužina
dužine
pruge
- Objašnjava
izračunavanje
potrošnje pogonske
energije pomoću
virtualnih dužina
pruge za različite
uprošćene profile
pruge
Masa voza i vučna masa lokomotive
- Razlikuje masu voza - Razvija pozitivan
- Objašnjava šta se
odnos prema
i vučnu masu vučnih
podrazumijeva pod
kvalitetu rada i
vozila
ukupnom masom
ispunjavanju radnih
- Određuje način
voza
obaveza
formiranja mase
- Objašnjava šta je
- Razvija
voza
vučna masa vučnog
ekonomičnost,
- Upoređuje tablice
vozila
efikasnost i
opterećenja vučnih
- Opisuje način
produktivnost
izračunavanja vučne vozila za
mase pomoću tablica izračunavanje vuče
mase vučnog vozila
- Objašnjava najveću
- Određuje način
vučenu masu
uvrštavanja vučnih
lokomotive na
vozila u voz i
horizontali (t)
parametre koji utiču
- Objašnjava najveću
na raspored vučnih
vučenu masu
vozila u vozu
lokomotive na
mjerodavnom otporu
pruge (t)
- Objašnjava graničnu
vučenu masu
120
- Obilazak trase pruge
- Seminarski rad :
Opterećenje voza
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
lokomotive (tablica
7C) na dopušteno
naprezanje teglećeg
uređaja
- Objašnjava način
uvrštavanja
lokomotive u voz
- Objašnjava koja se
vučna masa određuje
za vučnu masu
lokomotive
Određivanje vremena vožnje voza
- Proračunava vrijeme - Razvija preciznost i
- Opisuje metode
efikasnost
određivanja vremena vožnje voza između
određenih tačaka na - Razvija
vožnje
pruzi
samopouzdanje
- Opisuje određivanje
vremena vožnje
prema približnoj
metodi ravnomjernih
brzina
Izračunavanje pogonske energije vučnih vozila
- Razvija pozitivan
- Razlikuje vrste
- Nabraja slučajeve
odnos prema
pogonske energije
potrošnje pogonske
zanimanju
- Proračunava
energije kod dizel
- Shvata značaj
potrošnju energije
vozila
ekonomičnosti pri
dizel vozila
- Opisuje potrošnju
radu
- Proračunava
kod zadržavanja
dizel vozila u jedinici potrošnju električnih - Razvija ekološku
svijest
vozila
vuče
- Analizira potrošnju
- Opisuje potrošnju
pogonske energije
pogonske energije u
vučnih vozila
matičnoj stanici
- Opisuje potrošnju
pogonske energije
kod ubrzanja pri
pokretanju voza
- Potrošnja pogonske
energije pri vožnji
voza
- Ukupna potrošnja
pogonske energije
dizel vozila
- Nabraja slučajeve
potrošnje energije
kod električnog
vučnog vozila
- Potrošnja pogonske
energije u matičnoj
stanici
121
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta vozu
- Knjižica reda vožnje
- Seminarski rad :
Potrošnja pogonske
energije za vučnih
vozila
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Ukupna potrošnja
pogonske energije
električnog vozila
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
122
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- D. Durković,Eksploatacija vučnih vozila, Bakar, Bor,1991.
- R. Vukadinović,Vuča vozova, D. Paunović ,R. Žerajić, Železnička vozna sredstva i
vuča vozova,Novi dan,Beograd,1976.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom sa računarom i multimedijskim
paketom,softverom za prikaz skica šema i tablica.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.
- Pismeno,pismene vježbe najmanje jedna u polugodištu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani mašinski inženjer
10. Povezanost predmeta
Znanja
-
Kinematika
Dinamika
Statika
Energija i rad
Trenje
Donji i gornji stroj pruge
-
Prenosnici snage
Energetska grupa
Energija
Glavni generator
Lokomotivski transformator
Pantograf
Vučna sila
Adheziona vučna sila
Otpori voza
Uzdužni profil pruge
Opterećenje voza
Opterećenje voza
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Tehnička mehanika
- Mehanički uređaji vučnih
vozila
- Stabilna postrojenja
- Profili pruge
- Mehanički uređaji vučnih
vozila
- Vučna vozila
- Električni uređaji vučnih
vozila
- Služba vuče
- Vučna vozila
- Tehnologija vuče vozova
123
-
Sila
Otpori
Profil pruge
Masa voza
-
Sila
Otpori
Profil pruge
Masa voza
1.2.14. PRAKTIČNA NASTAVA
1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
72
180
165
489
Ukupno
72
72
180
165
489
Praktična nastava
Odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.
3. Opšti ciljevi nastave
- Uočavanje važnosti organizovanja rada i racionalnog korišćenja materijala i
energije.
- Upoznavanje sa principima rada alata i uređaja potrebnih za kvalitetno
obavljanje posla.
- Usvajanje osnovnih znanja o tehnološkim postupcima ručne i mašinske obrade i
izrade dijelova.
- Uočavanje važnosti organizovanja rada i racionalnog korišćenja materijala i
energije.
- Upoznavanje sa principima rada alata i uređaja potrebnih za kvalitetno
obavljanje posla.
- Usvajanje osnovnih znanja o tehnološkim postupcima ručne i mašinske obrade i
izrade dijelova.
- Osposobljavanje da uz pomoć tehničke dokumentacije određuje funkcije
elemenata i sklopova.
- Usvajanje osnovnih znanja o tehnološkom postupku obrade materijala i izrade
dijelova.
- Osposobljavanje za sastavljanje tehničke dokumentacije od zapisanih podataka.
- Usvajanje stručno teorijskih i praktičnih znanja i vještina.
- Osposobljavanje za samostalno obavljanje posla, stručno odlučivanje i usvajanje
novih znanja.
- Sticanje stručnih znanja o pravilnom korišćenju sredstava zaštite na radu i zaštite
životne sredine.
- Upoznavanje djelatnosti vuče.
- Upoznavanje sa evidencijom osoblja vuče i vučnih vozila.
- Upoznavanje sa saobraćajnim propisima.
- Upoznavanje sa vučnim vozilima i njihovim konstruktivnim elementima.
- Upoznavanje sa uređajima bezbjednosti saobraćaja.
- Osposobljavanje za pravilno upravljanje vučnim vozilima.
- Osposobljavanje za samostalno obavljanje posla, stručno odlučivanje i usvajanje
novih znanja.
- Sticanje stručnih znanja o pravilnom korišćenju sredstava zaštite na radu i zaštite
životne sredine.
124
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Upoznavanje radionice i radnog mjesta
- Upoznaje radionicu i - Poznaje pravila rada - Razvija odgovornost - Učenici se upoznaju
sa načinom pisanja
radna mjesta
u radionici
u radu
dnevnika praktične
- Upoznaje se sa
nastave
pravilima rada i
- Razvija pozitivnu
ponašanja u radionici
orijentaciju prema - Svaki učenik
samostalno vodi
zanimanju
dnevnik
- Dnevnik se ovjerava
na kraju školske
godine
Zaštita na radu i zaštita okoline
- Uvježbava postupke - Shvata važnost
Vježbe:
- Upoznaje se sa
korišćenja sredstava
propisima o zaštiti
pridržavanja pravila - Primjena sredstava
zaštite na radu
zaštite na radu
na radu
zaštite na radu
- Racionalno
- Pružanje prve
- Navodi osnovne
- Shvata važnost
upotrebljava
pomoći
uzroke povrede na
očuvanja životne
materijal i energiju
- Odlaganje otpadnih
radu
sredine
- Pruža prvu pomoć
materijala
- Objašnjava pojam
- Odlaže i reciklira
zamora i ulogu
otpadne materije
odmora, važnost
osvjetljenja i
mikroklime
- Navodi i objašnjava:
mjere i sredstva
zaštite od
mehaničkih povreda,
mjere i sredstva
zaštite od električne
energije,
mjere i sredstva
zaštite od pare,
gasova, lako
isparljivih materija,
uzroke, mjere i
sredstva zaštite od
požara,
pružanje prve
pomoći
- Upoznaje se sa
mogućim izvorima
zagađenja okoline
- Objašnjava značaj
zaštite životne
sredine
- Navodi i objašnjava
mogućnosti
ekonomičnog
125
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
korišćenja energije i
materijala
- Objašnjava postupke
uništavanja i
odlaganja otpadnih
materijala
Tehničko - tehnološka dokumentacija
- Čita i analizara
- Upoznaje se sa
vrstama i značajem
tehničke crteže,
tehničko-tehnološke
uputstva, kataloge,
dokumentacije
tablice, dijagrame
- Navodi pravila
- Proučava uputstva za
korišćenja tehničkih
rad.
crteža, kataloga,
tablica, dijagrama
- Objašnjava pravila
pri izradi tehničkotehnološke
dokumentacije
- Upoznaje se sa
postupcima
arhiviranja i čuvanja
dokumentacije
Mjerenje i kontrolisanje
- Mjeri dužine
- Definiše pojam
radioničkim
mjerenja i
lenjirima, metrima i
kontrolisanje
pantljikama
- Upoznaje se sa
- Pomoću šestara
vrstama mjernih
različith vrsta
jedinica SI sistema
prenosi mjere sa
- Upoznaje se sa
radnog predmeta na
metodama i
mjerilo i obrnuto
greškama mjerenja
- Mjeri dužine
- Upoznaje se sa
pomičnim
podjelom i
(kljunastim)
klasifikacijom
mjerilom sa
mjerila:
nonijusom i to:
jednostruka mjerila
pomično dužinsko
(etaloni,
mjerilo,
tolerancijska
pomično dubinsko
mjerila, šabloni),
mjerilo,
višestruka mjerila
pomično visinsko
(lenjiri, mjerila sa
mjerilo,
nonijusom,
pomično mjerilo za
mikrometri,
komparatori, mjerila rastojanja
za mjerenje uglova) - Mjeri mikrometrima
za spoljno,
unutrašnje i
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježbe:
- Razvija tehničku
- Čitanje i analiziranje
kulturu
- Shvata značaj
tehničke
odgovornosti prema
dokumentacije
radu
- Razvija smisao za
tačnost i preciznost
u radu
- Shvata značaj
kvaliteta proizvoda
126
Vježbe:
- Mjerenje pomičnim
mjerilom spoljašnjih,
unutrašnjih i
dubinskih mjera
- Mjerenje
mikrometrom
spoljnih, unutrašnjih
i dubinskih mjera
- Mjerenje otstupanja
pomoću komparatora
- Mjeri i kontroliše
unutrašnje mjere
pomoću garniture
etalona
- Kontrola otvora i
osovina
tolerancijskim
mjerilima
- Mjerenje uglova
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Formativni ciljevi
učenik
dubinsko mjerenje
kao i sa specijalnim
mikrometrima
- Komparatorom
kontroliše
odstupanje od
određene mjere
- Upotrebljava plan,
paralelna granična
mjerila (etalone) za
mjerenje i kontrolu
unutrašnjih mjera
- Bira i pravilno
kontroliše
tolerancijskim
mjerilima,
- Upotrebljava
specijalna mjerila za
mjerenje zazora,
zaobljenja, debljine
žice, lima i drugo,
- Mjeri uglove
uglomjerima
(običnim,
univerzalnim i
optičkim)
- Upotrebljava
garnituru etalona za
mjerenje i kontrolu
uglova
- Određuje uglove
trigonometrijskim
metodama(sinusnim i
tangentnim
lenjirima)
- Kontroliše površine
lenjirima i libelama
- Cisti i održava
mjerni i kontrolni
alat
Pribori za stezanje i pridržavanje
- Postavlja radni
- Upoznaje se sa
priborom za stezanje predmet u pribor za
stezanje
i pridržavanje
- Steže radni predmet
- Navodi pravila
mehaničkim
stezanja
priborom
- Navodi i objašnjava
(paralelnim stegama,
pravila održavanja i
čuvanja pribora za
šapama,
stezanje i
ekscentrima,
127
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
pomoću univerzalnog
uglomjera
Vježbe:
- Stezanja
(prihvatanja) raznih
oblika obratka
različitim priborima
(paralelnim stegama,
šapama,
ekscentrima,
oprugama, steznom
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
pridržavanje
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
oprugama, steznom
glavom)
Ocrtavanje i obilježavanje
- Bazira radni predmet - Stiče preciznost u
- Objašnjava pojam
ocrtavanja i
radu
i priprema površinu
obilježavanja
za ocrtavanje
- Navodi alat i pribor - Koristeći različite
za ocrtavanje i
alate crta i
obilježavanje
obilježava zadate
- Obrazlaže postupak
rupe, crta paralelne
ocrtavanja i
linije i linije
obilježavanja
paralelne ili
normalne na osu
predmeta, crta
krugove i nanosi
jednake podeoke
- Uvježbava
ocrtavanje sa crteža,
pomoću šablona i po
uzorku
- Obilježava slovima i
brojevima
- Održava alat i pribor
za ocrtavanje i
obilježavanje
- Pridržava se pravila
zaštite na radu
Ručna obrada materijala
Turpijanje i grebanje
- Shvata značaj
- Upoznaje se sa
- Usavršava tehniku
obradom turpijanja
preciznosti pri radu
rada pri turpijanju
- Navodi vrste turpija - Bira turpiju u
(prema namjeni,
zavisnosti od
obliku presjeka,
namjene, oblika
obliku sječiva i
presjeka, oblika
prema finoći
sječiva i finoće
nasjeka)
nasjeka
- Upoznaje se sa
- Obrađuje površine
obradom grebanjem
turpijanjem
- Navodi vrste grebača - Obrađuje otvore
turpijanjem
- Obrađuje lim
turpijanjem
- Pasuje i podešava
razne oblike površina
- Obrađuje površine
pod uglom i oble
površine
- Održava i čisti
128
Preporuke za
izvođenje nastave
glavom)
Vježbe:
- Ocrtavanje pomoću
šablona
Vježbe:
- Izrađuje novu ili vrši
popravku kontrolne
ploče grebanjem
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
turpije
- Usavršava tehniku
rada pri grebanju
- Bira grebače u
zavisnosti od oblika
površine koja se
obrađuje
- Obrađuje površinu
grebanjem
- Kontroliše grebane
površine
- Održava i oštri
grebače
Odvajanje materijala sječenjem i rezanjem
- Bira sjekač
- Shvata važnost
- Navodi metode
odgovarajuće
tačnosti i preciznosti
odvajanja
geometrije u
u radu
(sječenjem i
rezanjem) materijala zavisnosti od
materijala radnog
- Nabraja vrste
komada.
sjekača
- Objašnjava tehniku - Uvježbava tehniku
rada sa sjekačem
rada sjekačem
- Oštri sjekače
- Navodi vrste
- Sječe limove
makaza, uslove
primjene, način rada (ručnim, polužnim)
makazama
i pravila rukovanja
- Reže materijal
- Nabraja vrste
testera, način rada i ručnom testerom
(odsjecanje,
pravila rukovanja
zasjecanje,
izrezivanje)
- Reže cijevi i šipkaste
materijale sa
okvirnim, trakastim i
kružnim testerama
- Reže materijal
tocilima za sječenje
- Pridržava se pravila
zaštite pri sječenju i
rezanju
Bušenje, upuštanje i razvrtanje
- Bira alat u zavisnosti - Razvija sigurnost i
- Upoznaje se sa
preciznost u radu
od zahtjeva
obradom ručnog
bušenja, upuštanja i - Steže pravilno
burgiju
razvrtanja
- Priprema površinu za
- Navodi alat za
bušenje, upuštanje i ocrtavanje i
obilježava mjesto za
razvrtanje
bušenje
- Navodi pravila pri
129
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježbe:
- Sječenje materijala
sjekačem
- Odsjecanje profila
testerama
Vježbe:
- Bušenje, upuštanje i
razvrtanje rupa i
otvora različitih
dimenzija
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
bušenju, upuštanju i - Bazira i pravilno
steže radni predmet
razvrtanju
- Uvježbava radne
postupke pri
bušenju, upuštanju i
razvrtanju
Izrada navoja
- Stiče samopouzdanje
- Bira alat za izradu
- Upoznaje se sa
navoja
obradom izrade
i sigurnost
- Ručno urezuje i
unutrašnjeg i
narezuje navoj
spoljašnjeg navoja
- Koristi i uočava
- Nabraja alat za
uticaj sredstava za
izradu navoja
- Objašnjava postupak hlađenje i
podmazivanje na
izrade navoja
kvalitet navoja
Obrada spajanjem
Zakivanje
- Objašnjava postupak - Bira zakovice, alat i
pribor za zakivanje
zakivanja
- Izvodi ručno
- Navodi vrste
zakivanje
zakovanih spojeva
Lemljenje
- Objašnjava postupak - Priprema površinu,
alat i pribor za meko
mekog i tvrdog
i tvrdo lemljenje
lemljenja
- Upoznaje se sa
opremom za
lemljenje
Zavarivanje
- Objašnjava postupak - Priprema površinu, - Shvata značaj zaštite
alat i pribor za
zavarivanja
na radu
elektrolučno
- Navodi alat i pribor
zavarivanje, gasno
za elektrolučno
zavarivanje i
zavarivanje
sječenje
- Navodi alate i
- Izvodi zavarivanje u
pribore za gasno
horizontalnom
zavarivanje i
položaju
sječenje
- Izvodi zavarivanje u
vertikalnom položaju
- Izvodi zavarivanje:
pod uglom,
preklopno
zavarivanje,
tankih i debelih
limova,
- otvorenih i
130
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježbe:
- Ručno urezivanje
navoja
- Ručno narezivanje
navoja (nareznicom
i specijalnim
glavama za
narezivanje navoja
na cijevima)
Vježbe:
- Zakivanje limova u
hladnom stanju
Vježbe:
- Meko lemljenje
- Tvrdo lemljenje
Vježbe:
- Priprema predmeta
za zavarivanje
- Elektrolučno
zavarivanje
- Gasno zavarivanje i
sječenje
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
zatvorenih profila,
- uočava greške pri
zavarivanju
131
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Mašinska obrada materijala
Odsijecanje
- Navodi i objašnjava - Razlikuje i
- Razvija sposobnost
upoređuje makaze sa povezivanja
postupke mašinskog
odsijecanja
paralelnim nagnutim teorijskih i
materijala
praktičnih znanja
i kružnim noževima
- Navodi vrste
- Priprema radne
mašinskih makaza,
komade za
uslove primjene i
odsijecanje pomoću
način rada
makaza
- Upoznaje tehnološki - Odsijeca radne
postupak i pravila
komade pomoću
rukovanja sa
makaza sa ravnim
mašinskim
noževima
makazama
- Reže krivolinijske
- Nabraja vrste
konture makazama
mašinskih testera
sa kružnim noževima
- Objašnjava način
- Razlikuje i
rada i pravila
upoređuje okvirne,
rukovanja sa
kružne i trakaste
testerama
testere
- Odsijeca materijal
okvirnim i trakastim
testerama
- Održava i čisti
mašinu, pribor i alat
Probijanje i prosijecanje
- Stiče tačnost i
- Objašnjava postupak - Shvata razliku
preciznost u radu
između probijanja i
probijanja i
prosijecanja
prosijecanja na
identifikuje
presama
konstruktivne
- Nabraja i opisuje
alate za probijanje i dijelove alata
- Postavlja i
prosijecanje
pričvršćuje alate na
- Upoznaje mašine na
presu
kojima se obavlja
proces probijanja i - Priprema radne
komade za
prosijecanja
probijanje i
prosijecanje
- Probija i prosijeca
limove i profile
manjih debljina
- Cisti i održava
mašinu i alat
Savijanje
- Objašnjava postupak - Shvata postupak
- Navikava se na
savijanja
savijanja pomoću
racionalno i pažljivo
132
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježbe:
- Odsijecanje
materijala
mašinskim
makazama
- Odsijecanje
materijala
mašinskim
testerama
Vježbe:
- Probijanje i
prosijecanje limova
pomoću alata na
presama
Vježbe:
- Savijanje
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
- Navodi vrste
alata na presama
izvođenje radnih
dvostrukog i
savijanja
- Identifikuje
zadataka
jednostrukog
- Nabraja i opisuje
konstruktivne
ugaonika
alate za savijanje
dijelove alata za
- Savijanje cijevi od
Upoznaje mašine za
savijanje
čelika, bakra i
savijanje i način
- Razlikuje
mesinga
rukovanja sa njima
univerzalne i
specijalne alate za
savijanje
- Bira alat u zavisnosti
od oblika i dimenzija
radnog komada
- Postavlja alat na
presu
- Savija limove, cijevi
i profile
- Održava mašinu i
alat
Izvlačenje
- Razvija sposobnost
- Shvata postupak
- Objašnjava proces
povezivanja
izvlačenja pomoću
obrade izvlačenja
teorijskih i
alata na presama
- Navodi i objašnjava
praktičnih znanja
alate za izvlačenje - Identifikuje
konstruktivne
- Upoznaje mašine za
dijelove alata za
izvlačenje i način
izvlačenje
rukovanja sa njima
- Upoređuje primjenu
različitih profila
prstenova za
izvlačenje
- Vrši izbor alata i
mašine
Kovanje i presovanje
- Razvija tačnost i
- Objašnjava postupak - Shvata proces
Vježbe:
kovanja i presovanja kovanja
bezbjednost na radu - Slobodno kovanje
predmeta
- Navodi i objašnjava - Vrši izbor mašine i
alata za kovanje
jednostavnog oblika
slobodno kovanje i
kovanje u ukovnjima - Izrađuje predmete
kovanjem
- Nabraja i opisuje
- Održava mašinu i
alate za kovanje i
alat za kovanje
presovanje
- Shvata proces
- Upoznaje se sa
presovanja
mašinama za
- Vrši izbor alata i
kovanje
pribora za
- Upoznaje se sa
presovanje
dodatnom opremom
- Identifikuje
za kovanje i
konstruktivne
presovanje i
dijelove alata za
higijensko -
133
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
tehničkom zaštitom
Struganje
- Navodi i objašnjava
vrste mašina i alata
za obradu
struganjem
- Upoznaje pomoćne
pribore za struganje
- Objašnjava pojam
mjerodavnih režima
obrade kod struganja
- Opisuje postupak
rada na strugu
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
presovanje
- Shvata i analizira
- Stiče smisao za
proces struganja
preciznost u radu
- Odabira mašinu, alat
i pribor za struganje
- Priprema i postavlja
radne komade
- Izrađuje struganjem
predmete
jednostavnog oblika
- Pri izradi koristi
mjerodavne režime
rezanja
Rendisanje
- Razvija tačnost i
- Nabraja i objašnjava - Shvata proces
preciznost u radu
rendisanja
mašine i alate za
obradu rendisanjem - Bira mašinu i alat u
zavisnosti od obrade
- Objašnjava korak i
brzinu rezanja
- Pri izradi koristi
- Obrazlaže postupak
mjerodavne režime
rada
obrade
- Izrađuje žljebove
rendisanjem
Bušenje, proširivanje, razvrtanje
- Stiče smisao za
- Navodi i objašnjava - Shvata procese
obrade otvora i rupa preciznost
vrste mašina i alata
za obrade bušenja, - Razlikuje alate za
proširivanja i
bušenje, proširivanje - Razvija smisao za
red i urednost
razvrtanja
i razvrtanje
- Obrazlaže
- Vrši izbor mašine,
mjerodavne režime
alata i pribora za
obrade za bušenje,
bušenje
proširivanje i
- Priprema radne
razvrtanje
komade za bušenje
- Objašnjava postupke - Buši, proširuje i
bušenja, proširivanja razvrće rupe i otvore
na bušilicama
i razvrtanja
- Pri izradi koristi
- Objašnjava
mjerodavne režime
tolerancijka mjerila
rezanja
za kontrolu otvora i
- Održava i čisti
rupa
mašinu, alat i pribor
- Kontroliše prečnike
otvora i rupa
kontrolnim čepovima
134
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježbe:
- Izrada osovinice
struganjem
Vježbe:
- Izrada žlijeba za
klin
- Obrada profilnih
površina
rendisanjem
Vježbe:
- Bušenje,
proširivanje i
razvrtanje otvora i
rupa na bušilici
- Kontrola prečnika
otvora i rupa
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Glodanje
- Navodi vrste
glodanja
- Nabraja i objašnjava
mašine i alate za
obradu glodanjem
- Navodi pomoćne
pribore za
pozicioniranje
obratka i alata
- Objašnjava
mjerodavne režime
obrade glodanjem
- Objašnjava postupak
glodanja
Brušenje, glačanje
- Navodi karakteristike
i oblike alata za
brušenje i glačanje
- Nabraja osnovne
vrste mašina za
brušenje i glačanje
- Objašnjava
mjerodavne režime
obrade pri brušenju
- Opisuje postupak
brušenja i glačanja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Shvata proces
Vježbe:
- Stiče smisao za
glodanja
- Izrada predmeta
preciznost u radu
- Razlikuje vrste
glodanjem
- Navikava se na
glodanja
racionalno i pažljivo
- Bira mašinu, alat i
izvođenje radnih
pribor za glodanje
zadataka
- Pozicionira i steže
radne komade
- Rukuje podeonim
aparatom
- Obavlja zahvate
glodanja na radnim
komadima
- Pri izradi koristi
mjerodavne režime
rezanja
- Održava mašinu, alat
i pribor
- Razlikuje brušenje i - Stiče radne navike
glačanje
- Poznaje građu i
karakteristike alata
za brušenje i
glačanje
- Bira mašinu i alat u
zavisnosti od
površine koja se
obrađuje
- Pri izradi koristi
mjerodavne režime
- Priprema radne
komade za brušenje i
glačanje
- Brusi i glača radne
komade
- Održava radno
mjesto
Izrada navoja
- Razlikuje i analizira - Navikava se na
- Nabraja postupke
racionalno i pažljivo
postupke izrade
izrade navoja
izvođenje radnih
navoja
- Upoznaje noževe za
zadataka
izradu spoljašnjih i - Bira alat za izradu
- Shvata značaj
navoja na strugu
unutrašnjih navoja
kvaliteta rada
- Koristi i uočava
na strugu
- Objašnjava postupak uticaj sredstava za
hlađenje i
izrade navoja na
podmazivanje na
strugu
135
Vježbe:
- Brušenje ravnih
površina
- Brušenje spoljašnjih
cilindričnih površina
između šiljaka
- Oštrenje alata na
brusilici
Vježbe:
- Izrada spoljašnjeg i
unutrašnjeg navoja
struganjem
- Izrada unutrašnjeg
navoja na bušilici
- Izrada navoja
glodanjem
- Izrada navoja
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Upoznaje alat za
izradu navoja na
bušilici
- Objašnjava postupak
izrade navoja na
bušilici
- Navodi glodala za
izradu navoja
- Objašnjava postupak
izrade navoja
glodanjem
- Opisuje tocila za
izradu navoja
- Objašnjava postupak
izrade navoja na
brusilici
- Objačnjava mjerila
za mjerenje i
kontrolu navoja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
kvalitet navoja
- Pri izradi koristi
mjerodavne režime
rezanja
- Urezuje i narezuje
navoje na strugu
- Reže navoj pomoću
nareznice
- Poznaje alat za
izradu unutrašnjeg
navoja na bušilici
- Urezuje navoj
pomoću mašinskih
ureznika
- Razlikuje glodala za
izradu navoja
- Izrađuje navoje
glodanjem
- Upoređuje
jednoprofilna i
višeprofilna tocila za
izradu navoja
- Izrađuje navoje
brušenjem
- Mjeri spoljašnji,
srednji
I prečnik jezgra
navoja
- Mjeri ugao profila i
korak zavojnice
Mjere zaštite na prugama
- Navodi da su djelovi - Upoređuje opasnosti - Shvata potrebu
zaštite na radu
kad je kontaktna
kontaktne mreže
- Povezuje uzroke i
mreža uključena i
redovno pod
posljedice
isključena
naponom
- Shvata važnost
- Opisuje da je dodir - Koristi zaštitna
poštovanja propisa
elemenata kontaktne sredstva pri radu na
elektrificiranim
mreže opasan po
prugama
život
- Razlikuje zaštitne
- Objašnjava da se
radovi na kontaktnoj mjere pri isključenoj
kontaktnoj mreži
mreži izvode sa
zaštitnom opremom - Analizira mjere
zaštite na
- Opisuje mjere
elektrificiranim
zaštite pri radu sa
prugama
vučnim vozilima i
vozovima pri radu
- Objašnjava mjere
zaštite u stanicama
pri uključenju
136
Preporuke za
izvođenje nastave
brušenjem
- Mjerenje i kontrola
navoja
- Posjeta
elektrificiranim
prugama
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
napona kontaktne
mreže
- Objašnjava mjere
zaštite u stanicama
pri isključenju
napona kontaktne
mreže
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
137
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Upoznavanje sa radom u jedinici vuče
- Objašnjava djelatnost - Analizira organizaciju djelatnosti
vuče
- Vrednuje stručnu
- Objašnjava
osposobljenost
organizaciju i
službena mjesta vuče
- Objašnjava stručnu
sposobnost osoblja
vuče
Upoznavanje sa propisima osoblja vuče i vučnih
- Klasifikuje evidenciju - Upoznaje se sa
evidencijom osoblja - Čita evidenciju
vuče
- Prosuđuje evidencije - Nabraja evidenciju
za obavljanje
osoblja vuče
djelatnosti vuče
- Upoznaje sa
- Analizira sredstva
propisima koji
rada
regulišu rad osoblja - Određuje osobine
vuče
sredstava rada
- Objašnjava namjenu - Procjenjuje postupak
osoblja vuče
prijema
- Nabraja vučna vozila - Vrednuje saobraćajnu
- Nabraja evidenciju
situaciju
vučnih vozila
- Procjenjuje važnosti
- Upoznaje sa
izmjena,dopuna,tuma
propisima koji
čenja u svom radu
regulišu rad vučnih
- Analizira prijem
vozila
vučnih vozila
- Obrazlaže prijem
službe
- Navodi koju
dokumentaciju treba
da preuzme za vuču
voza
- Upoznaje se sa svim
dopunama
izmjenama,ispravkam
a,tumačenjima na
dokazan način
- Upoznaje se sa
saobraćajnom
situacijom u cilju
bezbjednog i urednog
saobraćaja
- Obrazlaže način
prijema vučnog vozila
- Nabraja opremu
vučnog vozila
138
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Pozitivno procjenjuje - Posjeta jedinici vuče
važnost novih
saznanja iz svoje
struke
Razvija pozitivnu
orijentaciju prema
zanimanju
vozila
- Posjeta jedinici vuče
Shvata značaj
pridržavanja propisa
Stiče samopouzdanje
i sigurnost
Razvija logičko
zaključivanje
Razvija moć
zapažanja
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Upoznavanje sa saobraćajnim propisima
- Analizira poznavanje - Shvata značaj
- Posjeta jedinici vuče
- Upoznaje sa
propisa željezničkog
saobraćajnim
pridržavanja propisa saobraćaja
propisima u
- Stiče samopouzdanje
- Analizira tehnička
željezničkom
i sigurnost
sredstva koja su
saobraćaju
- Razvija logičko
potrebna za
- Objašnjava pružna i
zaključivanje
željeznički saobraćaj - Shvata važnost
stanična postrojenja
- Analizira saobraćajne povezivanja uzroka i
- Obrazlaže način
situacije Prognozira
zaštićivanja voza
posljedica
posljedicu promjene
- Opisuje način
u saobraćaju
osiguranja voza od
- Vrednuje saobraćajne
samopokretanja
- Opisuje signalnopropise
sigurnosne uređaje na
prugama sa relejnim
osiguranjem
- Navodi sredstva
sporazumijevanja pri
obavljanju u
saobraćaju
- Obrazlaže izuzetno
zaustavljanje voza na
otvorenoj pruzi
- Obrazlaže
nastavljanje vožnje i
povlačenje sa
otvorene pruge
- Objašnjava
potiskivanje vozova
- Opisuje pomoćne
vožnje
- Opisuje zatvor pruge
- kolosijeka
Upoznavanje sa propisima održavanja vučnih vozila
- Analizira organizaciju - Stiče samopouzdanje - Posjeta jedinici vuče
- Objašnjava
i depou
i sigurnost
održavanja
organizaciju
- Razvija logičko
- Određuje osobine
održavanja
zaključivanje
održavanja
- Nabraja vrste
- Vrednuje kriterijume - Razvija moć
održavanja
zapažanja
za održavanje
- Definiše pojedine
- Shvata važnost
- Planira održavanje
vrste održavanja
povezivanja uzroka i
vučnih vozila
- Navodi cikluse i
posljedica
- Procjenjuje kvalitet
rokove redovnog
održavanja
održavanja
- Opisuje kriterijume - Razlikuje vrste
održavanja
za rokove redovnog
- Procjenjuje
održavanja
održavanje,funkciona
- Objašnjava postupak
lnost i pouzdanost
redovnog održavanja
139
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
- Upoznaje sa načinom vučnih vozila
vođenja evidencije
redovnog održavanja
- Opisuje postupak
vršenja dnevnog
pregleda
- Obrazlaže postupak
vršenja kontrolnih
pregleda vučnog
vozila
- Objašnjava vršenje
van planske opravke
- Navodi postupak
popunjavanja
dokumentacije za
određenu vrstu
redovnog i
vanplanskog
održavanja vučnih
vozila
Upoznavanje sa postrojenjima objektima i opremom
- Razvija interesovanje - Nabraja postrojenja - Određuje osobine
za novim saznanjima
sredstava za rad
za pregled i
- Određuje osobine
održavanje vučnih
objekata
vozila
- Obrazlaže postupak - Određuje osobine
upotrebe postrojenja opreme
- Analizira njihovu
- Nabraja objekte
potrebu u
- Obrazlaže namjenu
obezbjeđenju
objekata za vuču i
ispravnosti vučnih
održavanje vučnih
vozila
vozila
- Nabraja opremu
- Obrazlaže upotrebu
opreme za održanje
vučnih vozila
Pogonski materijali
- Posjeta jedinici vuče
- Prepoznaje pogonski - Razvija moć
- Nabraja pogonski
materijal
zapažanja
materijal koji se
- Prepoznaje osobine - Shvata značaj
upotrebljava na
pogonskog materijala očuvanja životne
vučnim vozilima
sredine
- Objašnjava postupak - Procjenjuje važnost
- Usvaja načela
kontrole pogonskog
kontrole pogonskog
zdravog života
materijala
materijala
- Razvija logičko
- Opisuje postupak
- Pokazuje postupak
rasuđivanje
namirivanja sa
namirivanja
pogonskim
pogonskim
materijalom po
materijalom
potrebi
- Pokazuje postupak
140
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
evidentiranja utroška
- Definiše postupak
pogonskog materijala
evidentiranja na
propisnom obrascu
Upoznavanje sa dijelovima i sklopovima, funkcionisanjem dizel električne lokomotive serije
642/643
- Rad na dizel vučnom
- Razvija
- Upoznaje dispoziciju - Prepoznaje dizel
vozilu
samopouzdanje
dijelova,sklopova i
vučna vozila
uređaja
- Određuje dispoziciju - Razvija odnos prema - Sve poslove učenici
izvode pod nadzorom
kvalitetu rada i
- Opisuje mehaničke
dijelova sklopova i
ispunjavanju radne
dijelove,sklopove i
uređaja na dizel
- Seminarski rad :
obaveze
uređaje
vučnim vozilima
Gabariti dizel vučnih
- Razvija logično
- Opisuje električne
- Analizira dijelove,
vozila
dijelove sklopove i
sklopove i uređaje na zaključivanje
- Grafički rad :
uređaje
dizel vučnom vozilu
Osovinski sklop dizel
- Opisuje sistem
- Upoređuje rad
vučnih vozila
sabijenog vazduha i
sistema na dizel
pneumatsku
električnom vozilu
instalaciju
- Pronalazi uređaje za
- Opisuje prenos snage rukovanje sa dizel
- Opisuje sistem
vučnim vozilom
kočnica i kočnih
- Rukuje sa uređajima
uređaja
na dizel vučnim
- Opisuje rad pomoćnih vozilima
uređaja
- Nabraja komadne
uređaje za rukovanje
- Objašnjava postupak
rukovanja
lokomotivom
Upoznavanje sa dijelovima i sklopovima, funkcionisanjem dizel električne lokomotive serije
644
- Rad na dizel vučnom
- Razvija
- Upoznaje dispoziciju - Prepoznaje
vozilu
smopouzdanje
lokomotivu
dijelova sklopova i
- Razvija odnos prema - Sve poslove učenici
- Određuje raspored
uređaja
izvode pod nadzorom
kvalitetu rada i
dijelova sklopova i
- Opisuje mehaničke
uređaja na lokomotivi ispunjavanju radne
dijelove,sklopove i
obaveze
uređaje
- Seminarski rad :
- Analizira dijelove
- Opisuje električne
Obrtno postolje dizel
sklopova i uređaja na - Razvija logično
zaključivanje
dijelove,sklopove i
vučnih vozila
lokomotivi
uređaje
- Upoređuje rad
- Opisuje sistem
sistema
sabijenog vazduha i - Vrednuje ispravnost
pneumatsku
lokomotive
instalaciju
- Pronalazi uređaje za
- Opisuje prenos snage rukovanje
- Opisuje sistem
lokomotivom
kočnica i kočnih
- Upotrebljava uređaje
uređaja
za rukovanje
- Opisuje rad pomoćnih lokomotivom
141
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
uređaja
- Nabraja komandne
uređaje za rukovanje
- Objašnjava postupak
rukovanja
lokomotivom
Upoznavanje sa dijelovima i sklopovima, funkcionisanjem dizel električne lokomotive serije
661
- Obilazak dizel vučnog
- Razvija
- Upoznaje dispoziciju - Prepoznaje dizel
vozila
samopouzdanje
vučno vozilo
dijelova, sklopova i
- Određuje dispoziciju - Razvija odnos prema - Rad na dizel vučnom
uređaja
vozilu
kvalitetu rada i
dijelova sklopova i
- Objašnjava
- Sve poslove učenici
ispunjavanju radne
uređaja na dizel
mehaničke dijelove
izvode pod nadzorom
obaveze
vučnom vozilu
sklopova i uređaja
- Razvija logično
- Analizira dijelove
- Opisuje električne
sklopova i uređaja na zaključivanje
dijelove,sklopove i
- Seminarski rad :
lokomotivi
uređaje
Gabariti dizel vučnih
- Upoređuje rad
- Opisuje sistem
vozila
sistema dizel vučnog
sabijenog vazduha i
vozila
pneumatsku
- Vrednuje ispravnost
instalaciju
- Opisuje prenos snage dizel vučnog vozila
- Pronalazi uređaje za
- Opisuje sistem
rukovanje
kočnica i kočnih
lokomotivom
uređaja
- Opisuje rad pomoćnih - Rukuje sa uređajima
na dizel vučnom
uređaja
vozilu
- Nabraja komandne
uređaje za rukovanje
- Objašnjava postupak
rukovanja
lokomotivom
Prijem dizel vučnih vozila u jedinici vuče
- Prepoznaje logičan
- Rad na dizel vučnom
- Shvata važnost
- Definiše postupak
postupak dnevnog
vozilu
prijema dizel vučnog
očuvanja kvaliteta
pregleda dizel vučnog - Razvija moć
- Sve poslove učenici
vozila
izvode pod nadzorom
- Upoznaje s knjigu
zapažanja
vozila
opravki
- Shvata značaj zaštite
- Predviđa redoslijed
- Objašnjava postupak
na radu
radnji za dnevni
- Grafički rad :
vršenja dnevnog
- Shvata značaj
pregled
pregleda
poštovanja propisa
- Procjenjuje kvalitet
- Prijem dizel vučnih
- Objašnjava postupak
- Razvija pravilan
izvršenog pregleda
vozila u jedinici vuče
spoljnog pregleda
odnos prema
- Pokazuje postupak
- Objašnjava postupak
zanimanju
kontrole pogonskog
pregleda
materijala
upravljačnice
- Primjenjuje načela za
- Opisuje postupak
puštanje dizel vučnog
pregleda
vozila u rad
upravljačnice
- Pokazuje postupak za
142
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
ispravljanje
- Opisuje pregled
evidencije ispravnosti
mašinskog prostora
- Objašnjava pregled
dizel vučnog vozila
trčećeg stroja
- Analizira uspješnost
- Opisuje pregled
izvršenog dnevnog
kočnica i kočnih
pregleda
uređaja
- Obrazlaže postupak
kontrole pogonskog
materijala
- Izlaže postupak
startovanja dizel
motora
- Obrazlaže startovanje
dizel motora
- Objašnjava postupak
provjere
funkcionalnosti
uređaja na lokomotivi
- Objašnjava postupak
provjere kočnica i
kočnih uređaja
- Obrazlaže provjeru
uređaja za
bezbjednost
saobraćaja
- Upoznaje
dokumentaciju koju
treba ispuniti o
stanju dizel vučnog
vozila
Postupak primopredaje dizel lokomotive na vozu
- Prognozira postupak - Uviđa važnost
- Upoznaje se sa
kod primopredaje
postupkom
očuvanja kvaliteta
dizel vučnog vozila u - Razvija moć
preuzimanja voza po
dolasku dizel vozila u službenom mjestu
zapažanja
- Pokazuje postupak
službeno mjesto
- Razvija odgovornost
- Navodi ko učestvuje u provjere ispravnosti - Razvija pravilan
uređaja za
odnos prema
zakvačivanju voza i
bezbjednost
zanimanju
spajanju glavnog
saobraćaja
vazdušnog voda
- Analizira postupak i
- Upoznaje sa
provjeru ispravnosti
postupkom probe i
voza
ispravnosti kočnica i
kočnih uređaja na
vozu
- Definiše postupak
preuzimanja
potrebne
dokumentacije i
143
Preporuke za
izvođenje nastave
- Rad na dizel vučnom
vozilu
- Sve poslove učenici
izvode pod nadzorom
- Grafički rad :
Postupak
primopredaje dizel
lokomotive na vozu
- Seminarski rad :
Spajanje glavnog
vazdušnog voda
zakvačivanje i
raskvačivanje dizel
vučnih vozila
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
ovjeru iste na
dokazan način
Vožnja voza dizel vučnim vozilom
- Obrazlaže postupak - Prognozira postupak - Shvata važnost
vožnje voza
očuvanja kvaliteta
upravljanja dizel
vučnim vozilima pri - Provjerava ispravnost - Razvija moć
dizel vučnog vozila u
zapažanja
vožnji voza po
vozu prije polaska
- Razvija pozitivan
obezbjeđivanju puta
- Rukuje dizel vučnim
odnos prema novim
vožnje voza
vozilom za vrijeme
saznanjima
- Upoznaje se sa
vožnje u funkciji
održavanjem voznog
vremena i brzine voza vremena i brzine
prema knjižici reda - Pokazuje postupak
vožnje i saopštenjima kontrole pouzdanosti
i funkcionalnosti dizel
pri vožnji voza
- Objašnjava da za
vučnog vozila u
vrijeme vožnje
eksploataciji
posmatra i prati rad i
ponašanje dizel
vučnih vozila u
saobraćaju
- Opisuje postupak
zaustavljanja voza u
službenim mjestima
prema knjižici reda
vožnje i promjeni
signalnog znaka na
signalnim sredstvima
i prinudnog kočenja i
kočenja u slučaju
opasnosti
Rasprema dizel vučnog vozila u obrtnoj i matičnoj jedinici vuče
- Shvata važnost
- Objašnjava postupak - Pokazuje postupak
očuvanja kvaliteta
predaje voza u
otkačivanja i
- Razvija moć
službenom mjestu
rastavljanja vučnog
zapažanja
- Definiše postupak
vozila u službenom
predaje dizel vučnog - Razvija odgovornost
mjestu od voza
- Shvata značaj
vozila
- Definiše postupak za
potrebe zaštite na
- Bira odgovarajući
smještaj vučnog
radu
pregled dizel vučnog
vozila na određeni
- Razvija smisao za red
vozila
kolosijek
i urednost
- Objašnjava postupak - Pokazuje postupak
pregleda dizel vučnog evidentiranja
ispravnosti dizel
vozila
vučnog vozila
- Definiše postupak za
- Analizira postupak
smještaj vučnog
primopredaje dizel
vozila na određeni
vučnog vozila
kolosijek
- Objašnjava postupak
144
Preporuke za
izvođenje nastave
- Rad na dizel vučnom
vozilu
- Sve poslove učenici
izvode pod nadzorom
- Grafički rad :
Rukovanje kontrolom
budnosti
- Rad na dizel vučnom
vozilu
- Sve poslove učenici
izvode pod nadzorom
- Grafički rad :
Rasprema dizel
vučnog vozila u
obrtnoj i matičnoj
jedinici vuče
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
upisivanja, zapažanja
i neispravnosti u
knjigu ispravnosti
dizel vučnog vozila
- Navodi postupak
zaključavanja dizel
vučnog vozila i
predaje ključeva
službenom licu
- -Upoznaje nadzornika
vozova sa stanjem
dizel vučnog vozila
Rukovanje rastavljačima
- Objašnjava primjenu rastavljača
- Nabraja vrste
rastavljača
- Opisuje princip rada
rastavljača
- Obrazlaže rukovanje i
osiguranje rastavljača
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
kontaktne mreže
Razlikuje vrste
rastavljača
Uočava princip rada
rastavljača
- Razvija sposobnost
opažanja
145
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta
elektrificiranim
prugama
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Upoznavanje sa dijelovima i sklopovima, funkcionisanjem električne lokomotive serije
461
- Rad na elektro
- Razvija
- Prepoznaje
- Upoznavanje
vučnom vozilu
samopouzdanje
elektrovučno vozilo
dispozicije dijelova
- Određuje dispoziciju - Razvija odnos prema - Sve poslove učenici
sklopova i uređaja
izvode pod nadzorom
kvalitetu rada i
dijelova sklopova i
- Objašnjava
ispunjavanju radnih
uređaja na
mehaničke dijelove,
elektrovučnom vozilu obaveza
sklopove i uređaje
- Seminarski rad :
- Razvija logično
- Objašnjava
1.Gabariti
- Analizira dijelove
zaključivanje
električne dijelove,
električnih vozila
sklopove i uređaje
sklopove i uređaje
2.Obrtno postolje
na elektrovučnom
- Opisuje sistem
električnih vozila
vozilu
sabijenog vazduha i - Određuje rad
pneumatsku
sistema na
instalaciju
elektrovučnom vozilu
- Opisuje prenos snage - Vrednuje ispravnost
elektrovučnog vozila
- Opisuje sistem
kočnica i kočnih
- Pronalazi uređaje za
uređaja
rukovanje elektro- Objašnjava hlađenje vučnim vozilom
električne opreme
- Rukuje sa uređajima
- Objašnjava rad
na elektrovučnom
elektrodinamičke
vozilu
kočnice
- Objašnjava uređaje
za bezbjednost
saobraćaja
- Nabraja komandne
uređaje za rukovanje
lokomotivom
- Objašnjava postupak
rukovanja
lokomotivom
Upoznavanje sa dijelovima i sklopovima, funkcionisanjem elektromotornog voza
lokomotive serije 412/416
- Prepoznaje dizel
- Rad na elektro
- Objašnjava sastav
- Razvija
vučno vozilo
vučnom vozilu
elektromotornog
samopouzdanje
- Određuje dispoziciju - Razvija logično
- Sve poslove učenici
voza
izvode pod nadzorom
- Upoznaje dispoziciju dijelova sklopova i
zaključivanje
uređaja na elektro
dijelova sklopova i
- Razvija odnos prema
vučnom vozilu
uređaja
kvalitetu rada i
- Grafički rad :
- Analizira dijelove,
- Objašnjava
ispunjavanju radnih
Osovinski sklop
sklopove i uređaje
mehaničke dijelove,
obaveza
električnih vozila
- Upoređuje rad
sklopove i uređaje
sistema
- Objašnjava
elektrovučnog vozila
električne dijelove,
sklopove i uređaje
- Vrednuje ispravnost
- Opisuje sistem
elektrovučnog vozila
sabijenog vazduha i - Vrednuje ispravnost
146
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
elektrovučnog vozila
pneumatsku
instalaciju
- Pronalazi uređaje za
- Opisuje prenos snage rukovanje elektrovučnim vozilom
- Nabraja vrste
kočnica i kočnih
uređaja
- Objašnjava
uzajamno djejstvo
kočnica na
elektromotornom
vozu
- Objašnjava uređaje
za bezbjednost
saobraćaja
- Nabraja komandne
uređaje za rukovanje
elektromotornim
vozom
- Objašnjava postupak
rukovanja
elektromotornim
vozom
Prijem električnih vozila u jedinici vuče
- Prepoznaje postupak - Definiše postupak
dnevnog pregleda
prijema električnih
elektrovučnog vozila vozila
- Upoznaje se sa
- Predviđa redoslijed knjigom opravke
radnji za dnevni
- Objašnjava postupak pregled
vršenja dnevnog
- Procjenjuje kvalitet
pregleda
izvršenog dnevnog
- Objašnjava postupak pregleda
spoljnog pregleda
- Prepoznaje načela za
- Objašnjava postupak puštanje
pregleda
elektrovučnih vozila
upravljačnice
u rad
- Opisuje pregled
- Izvodi postupak za
upravljačnice
ispunjavanje
- Objašnjava pregled
evidencije za
trčećeg stroja
ispravnost
- Opisuje pregled
električnog vučnog
kočnica i kočnih
vozila
uređaja
- Analizira uspješnost
- Izlaže postupak
izvršenog dnevnog
pripreme
pregleda
elektrovučnog vozila
stavljanjem pod
napon 25000V, 50Hz
- Obrazlaže stavljanje
elektrovučnog vozila
147
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Rad na elektro
Uviđa važnost
vučnom vozilu
očuvanja kvaliteta
Razvija odgovornost - Sve poslove učenici
izvode pod nadzorom
Razvija smisao za
red i urednost
Razvija pravilan
- Grafički rad :
odnos prema
1.Postupak prijema
zanimanju
elektro lokomotive
na vozu
2.Rukovanje
kontrolom budnosti
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
pod napon
- Objašnjava postupak
provjere
funkcionalnosti
uređaja na
elektrovučnom vozilu
- Objašnjava postupak
provjere kočnica i
kočnih uređaja
- Objašnjava provjeru
uređaja za
bezbjednost
saobraćaja
- Upoznaje
dokumentaciju o
stanju ispravnosti
električnog vozila
Postupak primopredaje električnog vozila na
- Prognozira postupak
- Upoznaje se sa
kod primopredaje
postupkom
preuzimanja voza po elektrovučnog vozila
u službenom mjestu
dolasku električnog
- Pokazuje postupak
vozila u službeno
provjere ispravnosti
mjesto
uređaja za
- Upoznaje sa
bezbjednost
postupkom
preuzimanja voza po saobraćaja
dolasku električnog - Analizira postupak i
provjeru ispravnosti
vozila u službeno
voza
mjesto
- Navodi ko učestvuje
u zakvačivanju voza i
spajanju glavnog
vazdušnog voda
- Upoznaje sa
postupkom probe i
ispravnosti kočnica i
kočnih uređaja na
vozu
- Definiše postupak
preuzimanja
potrebne
dokumentacije i
ovjeru iste na
dokazan način
Vožnja voza elektrovučnim vozilom
- Obrazlaže postupak - Prognozira postupak
vožnje voza
upravljanja elektrovučnim vozilima pri - Provjerava
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
vozu
- Shvata važnost
- Rad na
elektrovučnom
očuvanja kvaliteta
vozilu
- Razvija moć
zapažanja
- Razvija odgovornost - Grafički rad :
Postupak
- Navikava se na red i
primopredaje
urednost
elektro lokomotive
- Razvija pravilan
na vozu
odnos prema
- Seminarski rad :
zanimanju
Spajanje glavnog
vazdušnog voda
Zakvačivanje i
raskvačivanje
- Shvata važnost
očuvanja kvaliteta
- Razvija moć
148
- Rad na elektro
vučnom vozilu
- Sve poslove učenici
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
zapažanja
izvode pod nadzorom
vožnji voza po
ispravnost dizel
obezbjeđivanju puta vučnog vozila u vozu - Razvija
vožnje voza
prije polaska
interesovanje prema - Seminarski rad :
- Upoznaje se sa
- Rukuje elektronovim saznanjima
Rukovanje autostop
održavanjem voznih
vučnim vozilom za
uređajem
vremena i brzine
vrijeme vožnje u
voza prema knjižici
funkciji vremena i
reda vožnje i
brzine
saopštenjima pri
- Pokazuje postupak
vožnji voza
kontrole pouzdanosti
- Objašnjava da za
i funkcionalnosti
vrijeme vožnje
elektrovučnog vozila
posmatra i prati rad i u eksploataciji
ponašanje elektrovučnih vozila u
saobraćaju
- Obrazlaže postupak
regulisanja rada
elektrovučnog vozila
na električnom
uređaju pri promjeni
napona voznog voda
pri vožnji voza
- Opisuje postupak
zaustavljanja voza u
službenim mjestima
prema knjižici reda
vožnje i promjeni
signalnog znaka na
signalnim sredstvima
i prinudnog kočenja i
kočenja u slučaju
opasnosti
Rasprema električnog vučnog vozila u obrtnoj i matičnoj jedinici vuče
- Rad na elektro- Objašnjava postupak - Pokazuje postupak - Shvata važnost
predaje voza u
otkačivanja i
očuvanja kvaliteta
vučnom vozilu
službenom mjestu
rastavljanja vučnog
- Razvija moć
vozila u službenom - Definiše postupak
zapažanja
- Grafički rad :
predaje elektromjestu od voza
- Razvija odgovornost
Rasprema elektro- Definiše postupak za vučnog vozila
- Razvija smisao za
vučnog vozila u
- Bira odgovarajući
smještaj vučnog
red i urednost
obrtnoj i matičnoj
pregled elektrovozila na određeni
jedinici vuče
vučnog vozila
kolosijek
- Objašnjava postupak - Pokazuje postupak
evidentiranja
pregleda elektroispravnosti elektrovučnog vozila
vučnog vozila
- Definiše postupak
- Analizira postupak
osiguranja
elektrovučnog vozila primopredaje
elektrovučnog vozila
od samopokretanja
149
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Objašnjava postupak
upisivanja zapažanja
i neispravnosti u
knjigu ispravnosti
elektrovučnog vozila
- Navodi postupak
zaključavanja
elektrovučnog vozila
i predaje ključeva
službenom licu
Upoznaje nadzornika
vozova sa stanjem
elektrovučnog vozila
Rukovanje motkom za uzemjenje 25kV,50Hz
- Određuje postupak - Nabraja ko može
za provjeru napona u
rukovati motkom za
uzemljenje
kontaktnoj mreži
- Obrazlaže postupak - Određuje mjesto
pri upotrebi motke
postavljanja motke za uzemljenje
za uzemljenje
- Opisuje zaštitnu
- Određuje osobine
opremu potrebnu pri motke za uzemljenje
rukovanju motke za - Određuje zaštitna
uzemljenje
sredstva pri
- Objašnjava postupak uzemljenju
provjere napona u
kontaktne mreže
kontaktnoj mreži
- Analizira potrebu
- Objašnjava postupak uzemljenja
uzemljenja
kontaktne mreže
kontaktne mreže
- Objašnjava postupak
skidanja motke za
uzemljenje
kontaktne mreže
- Objašnjava da motku
za uzemljenje treba
rastaviti i čuvati od
oštećenja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta
Razvija
elektrificiranim
samopouzdanje
prugama
Razvija logično
zaključivanje
Razvija odnos prema
kvalitetu rada i
ispunjavanju radnih
obaveza
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- D. Đorđević, Ž. Papić, Tehničko crtanje sa nacrtnom geometrijom za sve profile,
Zavod za udžbenike, Beograd, 2003.
- S. Drapić, Mašinski elementi za drugi razred mašinske škole, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- S. Drapić, D. Gačić, Tehničko crtanje sa mašinskim elementima, za I i II razred
stručnih škola, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.
- D. Paunović,Dizel vučna vozila,Zavod za novinsko –izdavačku i propagandnu
delatnost JŽ Beograd, 1988.
- Z. Milićević,D. Aranđelović ,V. Marjanović,Električna lokomotiva JŽ 461 ,Zavod za
novinsko izdavačku i propagandnu delatnost JŽ,Beograd, 1990.
150
- Z. Milićević,Elektromotorni vozJŽ 412/ 416,Zavod za novinsko – izdavačku i
propagandnu delatnost JŽ Beograd, 1990.
- Pravilnik o održavanju železničkih vozila,Preduzeće za železničku-novinsku
delatnost DOO Beograd, 1995.
- Uputstvo 333 za obezbeđenje saobraćaja u toku zime,Zavod za novinsko –
izdavačku i propagandnu delatnost JŽ Beograd, 1977.
- Uputstvo 233 o kočenju vozova ,Preduzeće za novinsko izdavačku
delatnost,Beograd ,1988.
- Pravilnik 243 za vuču vozova na Jugoslovenskim železnicama,Zavod za novinsko –
izdavačku propagandnu delatnost,Beograd, 1991.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava na I i II godini se izvodi u mašinskoj radionici.
- Nastava na III i IV godini se izvodi u jedinici vuče vozova i na vučnim vozilima.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno,najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.
- Pismeno, pismene vježbe najmanje jedna u klasifikacionom periodu, grafički
radovi.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- U prvoj i drugoj godini, VI stepen iz područja mašinstva i obrade metala (sa
stečenim najmanje III stepenom stručne spreme: bravar, mašinbravar ili
alatničar), V stepen stručne spreme (bravar, alatničar, mehaničar za održavanje
mašina i alatki)
- U III i IV godini
- Diplomirani inženjer mašinstva
- Diplomirani inženjer elektrotehnike
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Evidencija osoblja vuče i
vučnih vozila
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Služba vuče
- Evidencija
- Mehanički uređaji,vučna
Dizel motor
vozila
Prenosnik snage
Energetska grupa
- Električni uređaji, vučna
Prenosnik snage
vozila
Lokomotivski transformator
Pantograf
Primjena načela ponašanja - Poslovna komunikacija
na radnom mjestu
- Disciplina na radnom mjestu
-
151
- Vučna vozila
- Vučna vozila
- Načela ponašanja na
radnom mjestu
1.3. IZBORNI PREDMETI
1.3.1. STRANI JEZIK II
Napomena:
Za strani jezik II koriste se Katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa
fondom časova dva nedjeljno za sve 4 godine.
– Predmetni katalozi su u nadležnosti Zavoda za školstvo.
152
1.3.2. ŽELJEZNIČKI SAOBRAĆAJNI SISTEMI
1. Naziv predmeta: ŽELJEZNIČKI SAOBRAĆAJNI SISTEMI
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
72
72
216
Ukupno
72
72
72
216
3. Opšti ciljevi nastave
- Shvatanje značaja željezničkog saobraćaja.
- Upoznavanje sa željezničkim saobraćajnim sistemom.
- Upoznaje se sa organizacijom željezničkog saobraćaja.
- Upoznaje se sa procesom prevoženja.
- Razumijevanje karakteristika putničkog željezničkog saobraćaja.
- Razumijevanje karakteristika teretnog željezničkog saobraćaja.
- Upoznaje se sa problemima održavanja saobraćajnih sredstava.
- Poznavanje regulisanja željezničkog saobraćaja.
- Razumijevanje povezanosti željezničkog saobraćaja sa turizmom i uticajem
na životnu sredinu.
- Razvijanje sposobnosti za timski rad.
153
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Uloga i značaj željezničkog saobraćaja
- Filmovi
- Razvija pozitivnu
- Uočava ulogu
- Objašnava ulogu i
odgovarajućeg
orijentaciju prema
željeznice u razvoju
značaj željezničkog
sadržaja
zanimanju.
saobraćaja u razvoju ljudskog društva
- Uočava ostvareni rad
ljudskog društva
u toku godine (I
- Nabraja faktore za
sagledavanje značaja faktor)
- Upoređuje količine
željeznice
prevezene robe i
- Objašnjava
putnika na željeznici
saobraćajno
u odnosu na druge
ekonomske
grane saobraćaja
karakteristike
- Poznaje vrijednost
- Objašnjava
osnovnih sredstava
karakteristike
razvoja željezničkog kojim željeznica
obavlja svoju
saobraćaja
djelatnost (II faktor)
- Objašnjava predmet
rada u saobraćaju
- Planira potreban
- Opisuje sredstva
broj zaposlenih na
rada u transportu
željeznici
- Upoređuje broj
zaposlenih na
željeznici sa
ukupnim brojem
zaposlenih u sektoru
saobraćaja
- Uočava usluge i robe
koje koristi
željeznica
- Shvata saobraćajno
ekonomske
karakteristike
željeznice
- Identifikuje
karakteristike
razvoja željezničkog
saobraćaja
Željeznički saobraćaj kao sistem
- Razvija snalažljivost - Odgovarajući
- Objašnjava strukturu - Shvata srukturu
program za
i osjećaj za timski
saobraćajnog
saobraćajnog
simulaciju
rad
sistema
sistema
saobraćajnih sistema
- Nabraja i poznaje
- Uočava podsisteme
elemente
željezničkog
saobraćajnog
saobraćajnog
sistema
sistema
- Opisuje strukturu
- Razlikuje elemente
saobraćajnih sistema saobraćajnog
sistema
- Opisuje mjesto
154
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Uočava funkciju
željezničkog
saobraćajnog
saobraćaja u okviru
sistema
saobraćajnog
- Određuje strukturu
sistema
saobraćajnog
- Objašnjava
sistema
željeznički
- Određuje elemente
saobraćajni sistem
željezničkog
saobraćajnog
sistema
- Uočava podjelu
željezničkog
saobraćajnog
sistema na
podsisteme
Razvoj željezničkog saobraćaja
- Objašnjava periode - Analizira periode
razvoja željezničkog razvoja željezničkog
saobraćaja
saobraćaja
- Uočava usavršavanje
- Objašnjava
usavršavanje
transportnog procesa
transportnog procesa - Uočava postupak za
povećanje brzine
- Navodi uslove za
vozova i brzine
povećanje brzina
prevoženja
vozova i brzine
- Određuje primjenu
prevoza
automatizacije i
- Opisuje primjenu
kibernetike u
kibernetike i
procesu željezničkog
automatizacije u
procesu željezničkog saobraćaja
- Predviđa potrebe za
saobraćaja
izgradnjom novih
- Objašnjava
kolosijeka ili
mogućnosti
primjenom uvođenje
povećanja
u saobraćaj kola
kapaciteta na
velike nosivosti
željeznici
- Upoređuje prednosti
- Navodi prednosti i
i nedostatke
nedostatke
povećanja
povećanju
kapaciteta
kapaciteta
- Razlikuje činioce
- Definiše pravac
razvoja željezničkog razvoja željezničkog
saobraćaja
saobraćaja
Principi organizacije saobraćaja i transporta
- Razlikuje principe
- Nabraja principe
organizacije
organizacije
saobraćaja i
saobraćaja i
transporta
transporta
- Objašnjava princip - Određuje princip
155
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Razvija pozitivnu
orijentaciju prema
zanimanju
Preporuke za
izvođenje nastave
- Filmovi
odgovarajućeg
sadržaja
Razvija preciznost i - Posjeta željezničkoj
efikasnost
stanici
Navikava se na red i
urednost
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
ekonomičnosti
ekonomičnosti puta
puta,princip
- Objašnjava princip
ekonomičnosti brzine ekonomičnosti brzine
- Objašnjava princip
i princip snage
snage
- Upotrebljava
- Objašnjava princip
istraživanje da dođe
organizacije rada
do optimalnog
- Objašnjava princip
rješenja
izvršenja posla
- Planira tehnološki
proces rada na
željeznici u cilju
postizanja
optimalnog rješenja
- Poznaje značaj
pripreme za
optimalno izvršenje
transportnog procesa
- Uočava koje se mogu
uvesti kontrole u
cilju bezbjednog i
ispravnog izvršenja
transportnog procesa
156
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Organizacija željezničkog saobraćaja
- Opisuje saobraćajnu - Određuje
djelatnost
karakteristike
- Objašnjava načine
organizacije
obavljanja
željezničkog
saobraćajnosaobraćaja
transportnih procesa - Uočava saobraćajne
puteve
- Navodi sredstva i
osoblje za izvršenje - Razlikuje osoblje i
saobraćajna sredstva
željezničkog
saobraćaja
za izvršenje
- Opisuje djelatnost
željezničkog
eksploatacije vučnih saobraćaja
vozila u vezi sa
- Identifikuje tehničke
izvršenjem
i eksploatacione
saobraćaja
karakteristike
- Navodi manevarske
saobraćajnih
poslove
sredstava
- Opisuje sastavljanje - Uočava ulogu vučnih
vozova
vozila u izvršenju
- Definiše masu voza i
saobraćaja
kočenje voza
- Razlikuje
- Objašnjava red
manevarske poslove
vožnje vozova
- Rukuje sa redom
- Objašnjava
vožnje vozova
operativne poslove - Uočava savremena
- Navodi postojeća
sredstva i mogućnost
savremena sredstva i primjene novih
način rada na njima
otkrića na prugama u
Crnoj Gori
Proces prevoženja
- Uočava proces
- Definiše proces
prevoženja i njegove
prevoženja
elemente
- Nabraja elemente
- Planira operacije
potpunog ciklusa
potpunog ciklusa
procesa prevoženja
procesa prevoženja
- Opisuje početno- Izračunava količinu
završne operacije
prevezene robe
- Opisuje prevoz robe
- Izračunava
ili putnika
transportni rad
- Opisuje radnje po
završenom prevozu - Analizira ostvareni
transportni rad i
- Definiše obrt
bolja rješenja
- Definiše transportni
- Izračunava
rad saobraćajnog
saobraćajnu brzinu
sredstva
- Izračunava
- Definiše pojam
eksploatacionu
brzine i nabraja
brzinu
brzine u saobraćaju
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Uočava važnost
- Vježba:
nauke u
- skicirati zavisnost
svakodnevnom životu proizvodnosti od
- Razvija analitičnost i pojedinih
pokazatelja rada
pozitivno mišljenje
- Razvija preciznost
- Razvija inicijativnost
- Prilagođava se
različitim uslovima
rada
157
Posjeta željezničkoj
stanici
Odgovarajući
program za
simulaciju procesa
prevoženja
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Definiše pojam
saobraćajne brzine
- Definiše
eksploatacionu
brzinu
- Definiše prevoznu
brzinu
- Definiše brzinu
obrta
- Objašnjava pređeni
put vozila
- Objašnjava
koeficijent statičkog
iskorišćenja nosivosti
- Definiše koeficijent
dinamičkog
iskorišćenja nosivosti
- Definiše
produktivnost rada
saobraćajnog
sredstva
Putnički saobraćaj
- Definiše putnički
saobraćaj
- Objašnjava
organizacione uslove
za prevoz
željeznicom
- Objašnjava pojam
mobilnosti
stanovništva
- Objašnjava pojam
prometa putnika
- Objašnjava pojam
protoka putnika
- Poznaje sredstva i
zahtjeve koje
moraju ispunjavati
za prevoz putnika
- Objašnjava tarifske
propise za prevoz
putnika
- Objašnjava način
izračunavanja vozne
cijene
- Navodi povlastice u
putničkom
željezničkom
saobraćaju
- Objašnjava
Formativni ciljevi
-
-
učenik
Izračunava prevoznu
brzinu
Izračunava pređeni
put vozila
Izračunava
pokazatelje
pređenog puta
Analizira dobijene
vrijednosti
pokazatelja
pređenog puta
Izračunava nivo
iskorišćenja nosivosti
vozila
Analizira
produktivnost rada
saobraćajnog
procesa
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Upoređuje vrste
- Razvija
- Vježba:
putničkog saobraćaja interesovanje prema - Popunjavanje i
novim saznanjima
obrada putnog
- Analizira tokove
naloga i tovarnog
putnika
lista
- Analizira sredstva i
- Odgovarajući
broj prevezenih
program za
putnika
simulaciju odvijanja
- Određuje postupak
putničkog saobraćaja
formiranja cijene
prevoza
- Razlikuje povlastice
u putničkom
željezničkom
saobraćaju
- Izračunava
pokazatelje rada u
putničkom
saobraćaju
- Analizira dobijene
vrijednosti
pokazatelja rada
vozila
- Upoređuje probleme
koji se javljaju prije
i tokom prevoza
putnika
158
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
otpravljanje putnika
i prtljaga
Teretni saobraćaj
- Definiše teretni
saobraćaj na
željeznici
- Objašnjava
transportno
manipulativne
propise
- Navodi
dokumentaciju pri
prevozu stvari
- Objašnjava poslove
koji prethode
prijemu stvari na
prevoz
- Objašnjava prijem
pošiljaka na prevoz
- Objašnjava prevoz
pošiljaka
- Objašnjava poslove
koji se odnose na
izdavanje stvari
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Upoređuje vrste
- Razvija analitičnost i - Vježba:
logično mišljenje
- Popunjavanje i
teretnog saobraćaja
obrada putnog
- Analizira transportno
naloga i tovarnog
manipulativne
lista
poslove
- Analizira sredstva i
količinu prevezenog
tereta
- Određuje postupak
formiranja cijene
prevoza
- Izračunava
pokazatelje rada u
teretnom saobraćaju
- Analizira dobijene
vrijednosti
pokazatelja rada
vozila
- Upoređuje probleme
koji se javljaju prije
i tokom prevoza
tereta
Integralni transport
- Definiše integralni transport na
željeznici
- Obrazlaže prednosti i
nedostatke
integralnog
transporta
- Navodi mjesto
željeznice u
integralnom
transportu
- Navodi vezu
željeznice sa ostalim
vidovima saobraćaja -
Uočava osnovne
karakteristike
savremenih tehničkih procesa u privredi i
saobraćaju
Interpretira
koordinaciju i
kooperaciju u
transportu
Upoređuje prednosti
i nedostatke
integralnog
transporta
Razlikuje tovarne
jedinice u sistemu
distribucije
- Uočava značaj
pakovanja proizvoda
u distribuciji i
transportu
- Uočava ostale
sisteme vezane za
primjenu integralnog
159
Razvija preciznost
- Odgovarajući
Razvija inicijativnost program za
simulaciju
Prilagođava se
integralnih
različitim uslovima
saobraćajnih sistema
rada
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
transporta
160
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Tehničko održavanje saobraćajnih sredstava
- Opisuje istrošenost i - Razlikuje faktore
koji utiču na habanje
neispravnost mašina
i uređaja
- Uočava značaj
- Objašnjava tehnički
pravilne upotrebe
pregled saobraćajnih saobraćajnih
sredstava
sredstava
- Navodi tehnička
- Razlikuje tehnička
opsluživanja i
opsluživanja i
opravke
opravke
Regulisanje i bezbjednost saobraćaja
- Razlikuje osoblje
- Opisuje pojam
koje reguliše
regulisanja
saobraćaj
saobraćaja na
- Uočava uticaj :
željeznici
tehničke ispravnosti,
- Nabraja faktore od
kvaliteta
kojih zavisi
vozila,kvaliteta
bezbjednost
puteva i
saobraćaja
osposobljenosti
- Navodi željezničko
osoblje koje reguliše osoblja na
bezbjednost
saobraćaj
saobraćaja
- Nabraja signale i
sredstva regulisanja - Razlikuje vidne i
čujne signale
saobraćaja
- Razlikuje
- Opisuje
postrojenja u
obezbjeđenje
službenim mjestima i
službenih mjesta i
postrojenja
na otvorenoj pruzi
Željeznički saobraćaj i turizam
- Upoređuje odnos
- Objašnjava vezu
pojedinih vidova
željezničkog
saobraćaja i turizma
saobraćaj i turizma
- Određuje mjesto
željezničkog
saobraćaja u
turističkoj ponudi
jedne zemlje i
regiona
- Uočava potrebu za
uvođenjem sezonskih
vozova
Uticaj željezničkog saobraćaja na ekologiju
- Razlikuje pogonsku - Objašnjava uticaj
energiju koju koriste
željezničkog
vučna vozila
saobraćaja na
željezničkog
ekologiju
saobraćaja
- Poznaje uticaj
161
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Razvija pravilan
odnos prema
zanimanju
Preporuke za
izvođenje nastave
- Katalozi prizvođača
- Normativi
Navikava se na
- Važeći zakonski akti
pridržavanje propisa - Važeći akti u okviru
željezničkog
saobraćajnog
sistema
Razvija odgovornost - Reklamno
propagandni
materijal
Razvija pravilan
odnos prema
zdravlju kao
društvenoj
vrijednosti
- Anketa građana
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
- Shvata značaj
željeznice na životnu - Upoređuje uticaj
željezničkog
očuvanja životne
sredinu
saobraćaja i drugih
sredine
vidova saobraćaja
na ekologiju
- Određuje koliko
elektrifikacija pruga
i primjena
savremenih tehničkih
dostignuća utiče na
ekologiju
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- V. Milutinović,Osnovi i sistemi saobraćaja,Zavod za novinsko-izdavačku i
propagandnu delatnost na JŽ,Beograd,1987.
- S. Eror,N. Zurković,Osnovi železničkog saobraćaja,Tehnički fakultet Univerziteta
u Novom Sadu ,1983 .
- V. Milutinović,Priručnik iz organizacije železničkog saobraćaja za zanimanje
tehničar-mašinovođa,Zavod za novinsko-izdavačku i propagandnu delatnost na
JŽ,Beograd,1989.
- M. Lj. Miletić,Organizacija železničkog saobraćaja za II, III i IV razred železničke
tehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd ,1998.
- J. Stanišić,B. Marković, Organizacija prevoza putnika i robe, Zavod za užbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2002.
- Lj. Topenčarević, Organizacija i tehnologija drumskog transporta, Građevinska
knjiga, Beograd, 1987.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom sa odgovarajućim
programima i projektorom ,na željezničkim stanicama i u opremljenom kabinetu
za potrebe željezničkog saobraćaja.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer saobraćaja
162
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Djelatnost eksploatacije
vučnih vozila
- Manevarski poslovi
- Sastavljanje vozova
- Red vožnje
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Organizacija željezničkog
- Manevarski poslovi
saobraćaja
- Sastavljanje vozova
- Red vožnje
163
1.3.3. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE
1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
58
14
58
14
Ukupno
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Usvajanje znanja iz osnova ekologije.
- Razvijanje svijesti o značaju zaštite životne sredine.
- Usvajanje znanja o uzročnoposljedičnim odnosima žive i nežive prirode.
- Usvajanje znanja o različitim izvorima zagađivanja životne sredine.
- Razvijanje svijesti o ulozi čovjeka i njegovog uticaja na zagađenje životne
sredine.
- Usvajanje znanja i vještina sa ciljem zaštite životne sredine.
164
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Osnovni pojmovi u ekologiji
- Shvata značaj
- Ukazuje na
- Definiše pojmove:
međusobnu
ekologija, životna
povezivanja
zavisnost žive i
sredina, ekološki
uzoraka i
nežive prirode
faktori
posljedica
- Određuje elemente
životne sredine
- Uočava na
konkretnim
primjerima osobine
biotopa i biocenoze
Ekologija populacije
- Uočava osnovne
- Definiše pojmove:
karakteristike
populacija i
populacije
ekološka ravnoteža
- Shvata pojam
- Upoznaje faktore
opterećenosti
koji određuju
populacije
strukturu
- Upotrebljava
populacije
pojam ekološke
ravnoteže i
obrazlaže na
primjeru
međusobnu
zavisnost činilaca
sredine
Kruženje materija i transformisanje energije u prirodi
- Razvija analitičko
- Analizira na
- Definiše pojmove:
mišljenje
primjeru
producent organske
kompleksnost
materije, potrošač
odnosa u ishrani
organske materije,
- Interpretira
reducent organske
kruženje materije i
materije
proticanje energije
- Definiše lanac
u ekosistemu
ishrane.
- Analizira odnose
među članovima
lanca ishrane na
primjeru
energetske
piramide
Ekosistem
- Razvija svijest o
- Određuje
- Opisuje kopnene,
značaju očuvanja
zajedničke i glavne
vodene i
prirodnih
razlike između
antropogene
ekosistema
ekosistema
ekosisteme
- Definiše sukcesije u - Zaključuje o
raznovrsnosti
ekosistemu
ekosistema kod nas
165
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježbe:
- (Terenski rad)
- Posmatranje
različitih staništa i
zajednica
Vježbe:
- Predstavljanje
ilustracijom
kruženje materije i
proticanje energije
na odabranom
primjeru lanca
ishrane
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
sagledavanja i
rješavanja
problema
- Film o zagađivanju
vazduha
- Razvija analitičko
mišljenje
Vježbe:
- Zaštita okoline
- Razvija analitičko
mišljenje
Vježbe:
- Zaštita zemljišta
Formativni ciljevi
učenik
u odnosu na
geografski položaj i
klimatske
karakteristike
- Predviđa posljedice
ljudske aktivnosti u
životnoj sredini
Zagađivanje vazduha
- Određuje uzroke
- Upoznaje načine
zagađivanja
zagađivanja
vazduha
vazduha i otrovne
materije u vazduhu - Analizira posljedice
previsokih
- Objašnjava uticaj
koncentracija
otrovnih materija
otrovnih materija u
na živa bića (kisele
vazduhu na
kiše, ozonske rupe,
ekosistem
efekat staklene
- Ocjenjuje značaj
bašte)
stalne kontrole
kontaminiranosti
vazduha
- Predlaže načine
čišćenja otrovnih
materija (uređaji
za prečišćavanje,
industrijski filteri,
automobilski
katalizatori)
Zagađivanje voda- mora i slatke vode
- Određuje glavne
- Definiše izvore i
izvore zagađivanja
oblike zagađivanja
vode i objašnjava
vode
posljedice
- Razlikuje metode
prečišćavanja
- Analizira na koje
načine
prehrambena
industrija zagađuje
okolinu
Zagađivanja zemljišta
- Ukazuju na
- Opisuje izvore i
posljedice
oblike zagađivanja
savremene
zemljišta
intenzivne
poljoprivredne
proizvodnje
- Interpretira
problem
prenaseljenosti
zemlje
166
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Nuklearna energija
- Definiše izvore i
oblike
radioaktivnog
zagađenja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Identifikuje
problem
radioaktivnog
zračenja i njegove
dalekosežne
posljedice
- Uočava problem
nekontrolisanog
skladištenja
radioaktivnog
otpada i
neodgovornog
korišćenja
nuklearnog oružja
Ugrožene biljne i životinjske vrste
- Analizira značaj
- Navodi glavne
šuma i razlog
uzroke izumiranja
njihovog
šuma i istrebljenja
izumiranja
nekih životinjskih
- Ukazuje na značaj
vrsta
pošumljavanja
terena koji su
podložni eroziji
- Pronalazi
najugroženije
ekosisteme i grupe
u Crnoj Gori i
svijetu
- Predlaže moguće
mjere za zaštitu
prirodnog nasljeđa
za konkretan
primjer
Mjere za zaštitu životne sredine
- Određuje načine
- Navodi značaj
planske upotrebe
štednje energije i
prirodnih izvora
vode u
- Shvata značaj
domaćinstvu i
pravilnog odnosa
industriji
prema pitkoj vodi
- Navodi alternativne
- Analizira značaj
energetske izvore
traženja i
korišćenja novih
ekoloških izvora
energije
- Ocjenjuje značaj
globalizacije
nadzora dešavanja
u životnoj sredini
- Primjenjuje
Preporuke za
izvođenje nastave
- Shvata važnost
očuvanja životne
sredine
- Seminarski rad o
nuklearnim
eksplozijama
(Hirošima,
Černobil, itd.)
- Navikava se na
poštovanje normi i
propisa
Vježbe:
- Analiziranje
uzoraka izumiranja
šuma i životinjskih
vrsta
- Razvija svijest o
značaju zaštite
životne sredine
Vježbe:
- Analiza nepovoljnih
uticaja za životnu
sredinu
167
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
propise kojima se
određuju norme
čuvanja zaštićenih
objekata prirode,
ugroženih,
endemskih biljnih i
životinjskih vrsta
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- M. Jablanović, D. Rožaja,Zaštita i zagađivanje životne sredine, Zavod za
udžbenike, Beograd, 1998.
- I. Savić,V. Terzija ,Ekologija i zaštita životne sredine, Zavod za udžbenike,
Beograd.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Dijaprojektor
- Slajdovi
- Grafoskop
- Tv prijemnik
- Video- rikorder
- Video- kasete
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i u toku vježbi.
- Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani biolog
- diplomirani inženjer pejzažne arhikteture
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Zagađenje vode, vazduha i
zemljišta
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Praktična nastava
- Materijali, alati i pribori
168
1.3.4. SAOBRAĆAJNA KULTURA
1. Naziv predmeta: SAOBRAĆAJNA KULTURA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
72
144
Ukupno
72
72
144
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa pojmom kulture.
- Upoznavanje sa savremenim društvenim zahtjevima u saobraćaju.
- Razumijevanje uticaja strukture ličnosti na ponašanje u saobraćaju.
- Razumijevanje povezanosti aspekata saobraćajne kulture sa mnogim sferama
života.
- Razvijanje profesionalne etike.
- Razvijanje odgovornosti, komunikativnosti, humanosti i tolerancije.
- Razvijanje sposobnosti za timski rad.
169
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Pojam kulture
- Shvata značaj
- Objašnjava pojam i - Uočava značaj
kulture
kulture
osnovna značenja
- Upoređuje teorije o
kulture
kulturi
- Upoznaje teorije o
- Uočava vezu kulture
kulturi
i društva
- Objašnjava vezu
između kulture i
društva
- Objašnjava kulturnu
raznovrsnost
Društveni mehanizam i njegov uticaj na učesnike u saobraćaju
- Upoređuje opšte
- Uočava značaj
- Upoznaje uticaj
društvene uslove i
uticaja društva na
opštih društvenih
njihovu vezu sa
učesnike u
uslova
saobraćajem
saobraćaju
- Objašnjava
- Uočava negativan
međusobni uticaj
uticaj krize na
društvenih uslova i
društveni mehanizam
razvoja saobraćaja
- Upoznaje uticaj
i učesnike u
krize na društveni
saobraćaju
mehanizam i
- Upoređuje uticaj
učesnike u
društvene
saobraćaju
dezorganizacije i
- Upoznaje uticaj
umanjene efikasnosti
nedostataka u
društva na ponašanje
društvenom
učesnika u
funkcionisanju na
saobraćaju
ponašanje učesnika u - Uočava uticaj drugih
društvenih uslova na
saobraćaju
učesnike u
- Upoznaje uticaj
saobraćaju
drugih društvenih
uslova na učesnike u - Upoređuje odnos
društva i sposobnosti
saobraćaju
čovjeka prema
- Objašnjava odnos
zahtjevima
društva prema
savremenog
zahtjevima koje
saobraćaja
postavlja savremeni
- Upoređuje zahtjeve
saobraćaj
saobraćaja i
- Objašnjava odnos
sposobnosti ljudi da
između zahtjeva
im odgovore
saobraćaja i
sposobnosti ljudi da
im odgovore
Struktura ličnosti i njene reakcije u saobraćaju
- Nabraja osobine
- Upoređuje osobine - Razvija sposobnost
ličnosti
ličnosti
za saradnju
170
Preporuke za
izvođenje nastave
- Internet
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
- Razlikuje mentalne, - Razvija svijest o
- Opisuje mentalne
psihomotorne i
preuzimanju
sposobnosti
senzorne sposobnosti odgovornosti
- Opisuje
psihomotorne
- Upoređuje razliku
sposobnosti
između
- Opisuje senzorne
temperamenta i
sposobnosti
karaktera
- Opisuje
- Uočava značaj
temperament i
tjelesne konstitucije
osobine
na ponašanje u
temperamenta
saobraćaju
- Opisuje karakter
- Opisuje tjelesnu
konstituciju
- Objašnjava uticaj
strukture ličnosti na
ponašanje u
saobraćaju
Osobine ličnosti i ponašnje u saobraćaju
- Upoznaje osobine
ličnosti
- Objašnjava
ponašanje u
saobraćaju u
zavisnosti osobina
ličnosti
- Upoznaje moralna
svojstva ličnosti
- Objašnjava
ponašanje vozača u
saobraćaju
- Upoređuje osobine - Razvija pozitivan
ličnosti i njihov
odnos prema
uticaj na ponašanje
zanimanju
u saobraćaju
- Uočava uticaj morala
na ponašanje
učesnika u
saobraćaju
- Razlikuje modele
ponašanja vozača
171
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Dinamika ličnosti- uticaj na ponašanje
- Upoznaje pojam
- Razlikuje uticaj
dinamike ličnosti
dinamike ličnosti na
- Objašnjava biološke
ponašanje
motive
- Razlikuje biološke i - Objašnjava socijalne socijalne motive
motive
- Razlikuje stavove i
- Objašnjava lične i
predrasude i interese
socijalne stavove
- Uočava značaj
- Objašnjava
sklonosti i navika na
predrasude
ponašanje u
- Objašnjava
saobraćaju
profesionalne i
- Uočava značaj
neprofesionalne
prilagođavanja
interese
ličnosti situacijama u
- Upoznaje sklonosti i
saobraćaju
navike
- Razlikuje posljedice
- Objašnjava
frustracija od
ponašanje ličnosti u
odbrambenih
konkretnim
mehanizama ličnosti
saobraćajnim
situacijama
- Upoznaje posljedice
frustracija
- Objašnjava
odbrambene
mehanizme protiv
posljedica frustracija
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Razvija motivaciju,
marljivost i
preciznost
Razvija odgovornost
Uticaj društvenih uslova na formiranje ljudi kao učesnika u saobraćaju
- Nabraja faktore
spoljne sredine koji
utiču na formiranje
čovjeka
- Upoznaje vezu
uzroka saobraćajnih
nezgoda i klasnih
obilježja
- Upoznaje uticaj
porodice na
formiranje ljudi
- Upoznaje uticaj
kulturnog nivoa
sredine i običaja na
formiranje ljudi
- Upoznaje uticaj
mjera društvene
intervencije na
formiranje ljudi
- Razvija svijest o
- Upoređuje faktore
preuzimanju
spoljne sredine koji
odgovornosti
utiču na formiranje
čovjeka
- Uočava značaj
porodice, kulturnog
nivoa sredine i
običaja na
formiranje ljudi
- Uočava značaj mjera
društvene
intervencije na
formiranje ljudi
- Upoređuje uticaj
nepovoljnih
društvenih uslova na
formiranje ljudi
- Zna socijalnodemografska
172
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
obilježja učesnika u
- Upoznaje uticaj
saobraćaju
nepovoljnih
društvenih uslova na - Upoređuje uticaj
mjesta rođenja,
formiranje ljudi
zanimanja,
- Objašnjava vezu
između samoubistava školske spreme i
ostalih obilježja na
i saobraćajnih
formiranje ljudi
nezgoda
- Nabraja socijalnodemografska
obilježja učesnika u
saobraćaju
- Objašnjava uticaj
pojedinih obilježja
na formiranje ljudi
Povezanost saobraćajne kulture sa drugim sferama života
- Objašnjava vezu
- Upoređuje uticaj
- Razvija
saobraćajne kulture
pojedinih sfera
samopouzdanje
sa zaštitom
društvenog života na
čovjekove okoline
saobraćajnu kulturu
- Upoznaje značaj
porodice u razvoju
saobraćajne kulture
- Upoznaje uticaj
nauke na razvoj
saobraćajne kulture
- Upoznaje uticaj
škole na razvoj
saobraćajne kulture
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- R. Božović, Kultura, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- K. Kilibarda, Moralno-ekološka kultura, Izdavačka kuća ”Draganić”, Beograd,
1998.
- M. Ilić, Sociologija kulture i umetnosti, Naučna knjiga, Beograd, 1995.
- N. Rot, Opšta psihologija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1995.
- M. Inić, Bezbednost drumskog saobraćaja, Fakultet tehničkih nauka u Novom
Sadu, Novi Sad, 1997.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar
- LCD projektor
- Internet
7. Obavezni način provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Pismeno, po jedna pismena vježba u svakom klasifikacionom periodu.
- Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u toku klasifikacionog perioda.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
173
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani sociolog
- Diplomirani saobraćajni inženjer
10. Povezanost predmeta
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Ponašanje u saobraćaju u
- Poslovna komunikacija
- Verbalna i neverbalna
zavisnosti od osobina ličnosti
komunikacija
Znanja
174
1.3.5. POSLOVNA KOMUNIKACIJA
1. Naziv predmeta: POSLOVNA KOMUNIKACIJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
52
20
72
52
20
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa osnovama teorije komunikacije i razvijanje sopstvenog
komunikacionog stila.
- Razumijevanje sebe i drugih i poštovanje razlike među ljudima.
- Sticanje samostalnosti u poslovnom komuniciranju i primjena psiholoških znanja
za stvaranje dobrih odnosa sa kolegama i strankama.
- Upoznavanje sa vrstama i strukturom poslovnog pisma.
- Primjena psiholoških znanja za nenasilno rješavanje konflikata.
- Razumijevanje značaja potrebe za sistematizacijom znanja.
175
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
i sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Komunikacija i teorija komunikacije
- Stiče uvid u
- Uočava značaj
- Definiše pojam
učenja o procesu
komunikacije
sopstveni
komunikacije
- Navodi vrste
komunikacioni stil
- Prepoznaje značaj - Prepoznaje učenje
komunikacije
komunikacije za
(podjele prema
komunikacionih
razvoj pojedinca i
vrsti znakova,
vještina kao izazov
društva
uspješnosti,
i priliku za
- Na primjerima
složenosti)
sopstveni
analizira osobine
- Navodi osnovne
napredak
uspješne i
elemente
neuspješne
komunikacionog
komunikacije
procesa
- Razumije važnost i
- Poznaje načela
razvija tehniku
funkcionalne
slušanja
komunikacije
sagovornika
Aspekti komunikacije
- Razvija kritičko
- Uviđa značaj
- Navodi procenat
mišljenje
svjesnog
učešća različitih
- Razvija sposobnost
angažovanja
aspekata
argumentovanog
različitih
komunikacije u
govorenja na
komunikacionih
prenošenju poruke
različite teme
kanala
Verbalna
- Razvija sposobnost
- Objašnjava znake
za prepoznavanje
- Uočava značaj
verbalne
neverbalnih
verbalne
komunikacije
znakova i njihovo
komunikacije za
- Navodi činioce koji
tumačenje
lični i društveni
doprinose
napredak
uspješnosti
- Poznaje značaj
verbalne
korišćenja
komunikacije
pravilnog
- Nabraja i
književnog jezika
objašnjava osobine
- Zna da se pripremi
dobrog
za nastup,
kultivisanog
govorenje
govora
- Umije da formuliše
- Objašnjava
argumente i cilj
osnovne funkcije
govora
retorike
- Navodi oblike
- Poznaje i
izlaganja
objašnjava
- Analizira prednosti
pojmove – cilj
mogućih oblika
govora i argument
izlaganja
Neverbalna
- Usvaja i koristi
- Definiše
tehnike
neverbalnu
postavljanja
komunikaciju
pitanja
- Nabraja i
176
Preporuke za
izvođenje nastave
- Brainstorming
pojma
komunikacija i
pojmova ne /
uspješna
komunikacija
- Rad u malim
grupama - načela
funkcionalne
komunikacije.
- Vježba slušanja –
(rad u parovima)
- Čitanje znamenitih
govora
- Vježba:
Formulisanje
argumenata i
kontraargumenata
.
- Vježba:
Formulisanje
pitanja
- Vježba:
Debatovanje
prema zadatom
formatu (2-2) i
prema utvrđenim
pravilima
- Vježba:
Prepoznavanje
poruka i osjećanja
izraženih samo
neverbalnim
znacima
- Analiziranje
odnosa među
ljudima u odnosu
na tjelesne znake
Informativni ciljevi
i sadržaji
učenik
objašnjava vrste
neverbalne
komunikacije
- Navodi zakonitosti
u tumačenju
neverbalnih
znakova
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Uočava značaj
stava, izgleda,
pogleda
sagovornika
- Analizira ulogu i
značaj prostornog
komuniciranja i
neverbalne
glasovne
komunikacije
Konflikti i nenasilno rješavanje konflikata
- Analizira faktore
- Poznaje dinamiku
koji utiču na
konflikta i
percepciju
objašnjava uzroke
(doživljaj) i
nesporazuma u
objašnjava
komunikaciji
relativnost lične
- Prepoznaje
percepcije
sopstvena
- Objašnjava
osjećanja i
važnost
potrebe i njihovu
prihvatanja
ulogu u dinamici
različitih
konflikta
percepcija
- Razlikuje skrivena
- Definiše i
i manifestovana
objašnjava
osjećanja i njihovu
predrasude i
ulogu u
njihovu ulogu u
konfliktima
dinamici konflikta
- Prepoznaje
predrasude kao
logički neosnovane
stavove
- Razlikuje nasilno i
nenasilno
ponašanje
- Koristi tehnike
nenasilnog
rješavanja
konflikata u
komunikaciji
- Razlikuje JA-TI
rečenice i
prepoznaje njihov
efekat na
komunikaciju
Pojam poslovne komunikacije
- Analizira prednosti
- Definiše poslovnu
i nedostatke
komunikaciju i
pojedinih vrsta
navodi aspekte
pisanih poslovnih
poslovne
sredstava
komunikacije
Preporuke za
izvođenje nastave
(korišćenje slika,
slajdova)
- Gradi stav o
konfliktima kao
izazovu i prilici za
napredovanje u
komunikaciji
- Razvija
tolerantnost za
različite
percepcije,
osjećanja i
reakcije
- Brainstorming –
konflikti
- Korišćenje slika za
prikaz optičkih
iluzija
- Vježba:
- »Santa leda«
(manifestovane i
skrivene emocije i
potrebe)
- Brainstorming –
nasilje
- Vježba:
JA/TI poruke
- Stiče samostalnost
u poslovnom
komuniciranju
- Vježba – pisanje
pisma:
- Žalba direktoru
velike firme za
loše izvršenu
177
Informativni ciljevi
Formativni ciljevi
i sadržaji
učenik
učenik
komunikacije
- Upoznaje pojam
- Shodno svrsi
poslovne kulture i
odabira pravo
poslovnog bontona
sredstvo
- Navodi vrste i
komunikacije
pravila pisane
- Piše poslovna
poslovne
pisma, e-mailove i
komunikacije
šalje faks
(poslovno pismo –
- Organizuje, vodi i
obično i
učestvuje u
elektronsko,
poslovnom
memorandum,
sastanku
faks, poslovni
- Pravi prezentaciju
web, poslovni
i predstavlja je
chat, forum)
- Na primjerima
- Navodi vrste i
analizira
pravila govorne
adekvatno
poslovne
poslovno
komunikacije
komuniciranje,
(sastanak,
poštovanje
prezentacija,
bontona i poslovne
telefon, video
kulture
konferencija)
- Navodi vrste i
pravila
neverbalnog
komuniciranja u
poslovnom
okruženju
(glasovne
promjene, govor
tijela, prostorna
komunikacija)
Poslovna korespodencija
- Uočava značaj
- Upoznaje pojam
poslovne
poslovne
korespodencije
korespodencije
- Upoznaje poslovno - Razlikuje
obavezne i
pismo i njegove
neobavezne
elemente
elemente
- Opisuje koverat i
poslovnog pisma i
adresiranje pisanih
vrši njihovo
pošiljki
oblikovanje
- Vrši kovertiranje i
adresiranje pošte
- Upoznaje kratka
- Uočava razloge
poslovna pisma
korišćenja kratkih
poslovnih pisama
- Upoznaje vrste i
- Razlikuje vrste i
formu poslovnih
formu poslovnih
pisama u robnom
pisama u robnom
prometu
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
uslugu
- Odgovor kandidatu
da nije dobio
posao
- Odobrenje
organizaciji za
traženo
sponzorstvo
- Vježba:
- Simulacija
poslovnog sastanka
(učenici prave
prezentacije,
vježbaju
organizaciju i
vođenje sastanka,
slanje neverbalnih
poruka)
- Razvija
odgovornost
- Razvija timski rad
178
- Vježba:
Oblikuje poslovno
pismo
- Vježba:
Informativni ciljevi
i sadržaji
učenik
- Navodi obrasce u
robnom prometu
Formativni ciljevi
-
Korespodencija vezana
- Upoznaje način
slanja dokumenta
u poštanskom
saobraćaju
- Upoznaje vrste
pošiljki
- Upoznaje način
ugovaranja
poštanskih usluga
- Upoznaje oblike
plaćanja
poštanskih usluga
učenik
prometu
Uočava razliku
između
zaključnice,
otpremnice,
pretfakture i
fakture
za poštanski saobraćaj
Razlikuje vrste
pošiljki sa
posebnim
uslugama
Analizira prednosti
poštanskih usluga
u poslovanju
Prepoznaje
ugovorene
obaveze i
odgovornosti
Uočava razlike
između različitih
oblika plaćanja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Popunjavanje
otpremnice
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- T. Mandić, Komunikologija – psihologija komunikacije, Clio, Beograd, 2003.
- M. Đorđević, Poslovna psihologija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2001.
- Ć. Flauer, Vodič kroz biznis komuniciranje, Samostalno izdanje, Beograd, 2003.
- N. Rot, Psihologija za II razred gimnazije, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd.
- B. Piz, A. Piz, Definitivni vodič kroz govor tela, Mono&Manana, Beograd, 2005.
- O. Stanojević, S. Avramović, Ars rhetorica – veština besedništva, JP Službeni list
SCG, Beograd, 2003.
- N. Vukosavljević, Priručnik za treninge iz nenasilne razrade konflikata za rad sa
odraslima, Centar za nenasilnu akciju, Sarajevo, 2000.
- M. Gajić, Poštanski saobraćaj za I i II razred tehničke PTT škole, Zavod za
udženike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Audio-vizuelna tehnika (kompjuter, video projektor)
- Internet
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje jedanput u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
179
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani psiholog
- Diplomirani pedagog
- Diplomirani sociolog
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Načela ponašanja na
radnom mjestu
- Disciplina na radnom
mjestu
- Verbalna i neverbalna
komunikacija
- Ponašanje u saobraćaju u
zavisnosti od osobine
ličnosti
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Praktična nastava
- Primjena načela ponašanja i
pravila discipline na radnom
mjestu
- Preduzetništvo
- Poslovna komunikacija
180
- Komunikacija sa strankama
- Poslovna kultura i poslovni
bonton
- Verbalna i neverbalna
komunikacija
1.3.6. ZAŠTITA NA RADU
1. Naziv predmeta: ZAŠTITA NA RADU
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
72
72
72
72
144
144
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznaje pojam zaštite na radu.
- Upoznaje pravne osnove zaštite na radu.
- Upoznaje sa pravima i obavezama u sprovođenju mjera zaštite na radu.
- Upoznaje se sa izvorima i uzrocima povreda na radu i štetnosti i mjere zaštite na
radu.
- Sticanje znanja o mjerama bezbjednosti na elektrificiranim prugama.
- Shvatanje neophodnosti timskog rada.
- Sticanje samostalnosti u vršenju radnih zadataka.
181
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Uvod u predmet
- Filmovi sa
- Uočava važnost
- Objašnjava pojavu i - Određuje osobine
zaštite na radu u
konkretnim
očuvanja kvaliteta
razvoj zaštite na
ostvarivanju
primjerima
- Razvija
radu
bezbjednih uslova
interesovanje prema
- Obrazlaže pravne
rada
novim saznanjima
osnove zaštite na
- Uočava da se
radu
primjenom zaštite na
- Objašnjava prava i
obaveze sa
radu ostvaruju bolji
ovlašćenjima i
radni životni uslovi
odgovornostima
radnika
- Objašnjava prava i
- Analizira obaveze
dužnosti radnika
poslodavca,prava i
- Obrazlaže ulogu
obaveze radnika
sindikalne
- Uočava nadzor i
organizacije
zadatke inspekcije
- Objašnjava
rada
organizovanje službe
na radu
- Obrazlaže nadzor
inspekcije rada u
primjeni propisa
zaštite na radu
Izvori opasnosti na radu
- Razvija odgovornost - Pravilnici
- Definiše povrede na - Uočava izvore
opasnosti na radu
- Filmovi sa
radu
- Shvata značaj
- Procjenjuje uticaj
- Objašnjava izvore
povezivanja uzroka i konkretnim
izvora opasnosti na
primjerima
povreda na radu
posljedica
čovječji organizam - Razvija pravilan
- Obrazlaže uticaj
- Razlikuje izvore
oruđa za rad kao
odnos prema
opasnosti na radu
izvor mehaničkih
zdravlju
- Određuje osobine
povreda
izvora opasnosti na
- Opisuje kretanje
radnika u transportu radu
kao izvor povreda na - Prognozira
posljedice izvora
radu
opasnosti na radu na
- Objašnjava uticaj
čovječji organizam
buke i vibracija na
- Uočava potrebu
ljudski organizam
vođenja evidencije
- Objašnjava djejstvo
povreda na radu
električne struje na
čovjeka
- Upoznaje štetnost
zračenja na ljudski
organizam
- Objašnjava opasne i
štetne materije u
proizvodnji,transport
182
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
u,smještaju i
upotrebi na ljudski
organizam
- Objašnjava opasnost
od požara i
eksplozije
- Obrazlaže uticaj
zdravstvenih uslova
na ljudski organizam
- Upoznaje uticaj
industrijske
proizvodnje na
ljudski organizam
- Objašnjava vođenje
evidencije o
povredama na radu
Sredstva zaštite na radu
- Navikava se na
- Uočava da su
- Sredstva zaštite na
- Objašnjava
pridržavanje propisa radu
sredstva za zaštitu
normativno
regulisanje sredstava na radu normativno - Stiče samopouzdanje
regulisana
zaštite na radu
i sigurnost
- Opisuje obučavanje - Planira sredstva
- Navikava se na rad i
zaštite u zavisnosti
radnika iz zaštite na
urednost
od izvora opasnosti - Razvija moć
radu
- Obrazlaže upotrebu - Planira obučavanje
zapažanja
sredstava za gašenje radnika iz zaštite na
radu i predviđa
požara i eksplozije
efekte te obuke
- Objašnjava sredstva
zaštite od djejstva - Analizira upotrebu
sredstava zaštite na
električne struje
- Objašnjava upotrebu radu u određenim
uslovima
sredstava zaštite od
mehaničkih povreda
- Obrazlaže sredstva
zaštite od uticaja
štetnog zračenja
- Obrazlaže sredstva
zaštite od uticaja
buke i vibracija
- Obrazlaže sredstva
zaštite od opasnih
materija
Socijalni,humanitarni i ekonomski značaj zaštite na radu
- Uočava važnost
- Uočava uticaj
- Obrazlaže uticaj
socijalnih faktora na nauke u
socijalnih uslova na
svakodnevnom životu
čovječji organizam
čovjeka
- Određuje osobine
- Objašnjava uticaj
- Razvija pozitivan
raspoloženja radnika socijalnih faktora na stav prema zdravlju
povrede na radu
na radnu atmofveru
- Usvaja načela
183
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
- Pronalazi primjere
zdravog života
- Obrazlaže uticaj
humanih postupaka
radne sredine na
broj povreda na radu koji su uticali
pozitivno na čovjeka
- Objašnjava
humanitarni karakter - Prognozira da
primjena zaštite na
zaštite na radu
radu utiče na
- Objašnjava da
ekonomske efekte u
humani postupci
procesu proizvodnje
utiču na
raspoloženje čovjeka
- Objašnjava da
zaštita na radu
predstavlja faktor
povećanja radne
sposobnosti
Subjektivni i objektivni faktori štetnosti pri radu
- Uočava važnost
- Određuje uticaj
- Obavezna oprema
- Objašnjava
nauke u
subjektivnih faktora
zaštite na radu,
psihofiziološke
svakodnevnom životu predviđena za radno
na rad
hipoteze
- Uočava kako se
mjesto
- Objašnjava prvu
- Razvija pozitivan
događaju povrede na stav prema zdravlju
hipotezu(slučajno
radu
dolazi do povrede)
- Shvata važnost
- Navodi da se povrede - Razlikuje
povezivanja teorije i
subjektivne faktore
prakse
dešavaju dvojako
- Analizira kako
- Obrazlaže da
subjektivni faktori
povrede sprečavaju
utiču na povrede na
nove povrede
radu
- Opisuje osobine
- Određuje osobine
ličnosti ( uticaj na
objektivnih faktora
povrede na radu)
na radnu sredinu
- Objašnjava umor
- Obrazlaže motivaciju - Razlikuje objektivne
faktore
- Obrazlaže
- Uočava da sigurnost
monotoniju
radnika zavisi od
- Objašnjava uticaj
uslova u kojima se
nedovoljne
rad obavlja
profesionalne
osposobljenosti
- Obrazlaže uticaj
nagrađivanja za rad
- Obrazlaže uticaj
bolesti
- Obrazlaže uticaj
objektivnih faktora
na čovjeka
- Nabraja faktore
radne sredine
- Objašnjava uticaj
osvjetljenja radnih
prostorija
184
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
- Objašnjava uticaj
mikro klimatskih
uslova
- Objašnjava uticaj
buke,potresa i
vibracija
- Objašnjava uticaj
industrijske prašine
- Obrazlaže uticaj
otrovnih materijala
- Obrazlaže uticaj
štetnih zračenja
Higijensko tehnička oprema
- Određuje uticaj
- Shvata značaj
- Higijensko tehnička
- Obrazlaže uticaj
primjene higijenske i potrebe zaštite na
oprema
higijenske opreme u
stepenu zaštite i
tehničke pri radu na
radu
radne sposobnosti
čovječji organizam - Razvija odgovornost
- Objašnjava uticaj
- Razlikuje higijensku - Razvija pravilan stav
opasnih zona na
opremu
prema zdravlju
čovjeka
- Razlikuje tehničku
- Nabraja higijensku
opremu
opremu
- Analizira efekte
- Opisuje higijensku
upotrebe higijensko
opremu
tehničke opreme na
- Obrazlaže sanitetski
povrede na radu
materijal i pribor za
spasavanje
- Obrazlaže uticaj
tehničke opreme u
zaštiti na radu
- Nabraja tehničku
opremu
Sigurnosne mjere pri manipulaciji sa opasnim materijama
- Uočava opasnosti u - Navikava se na
- Demonstracija
- Upoznaje sa
manipulaciji opasnim pridržavanje propisa sigurnosnih mjera
planiranim mjerama
u cilju zaštite života materijama
- Stiče samopouzdanje
i rada ljudi
- Razlikuje
i sigurnost
- Obrazlaže podjelu
manipulacije
- Razvija moć
opasnih materija
opasnim materijama zapažanja
- Upoznaje sa
- Određuje primjenu - Shvata značaj
mjerama
potrebe zaštite na
sigurnosnih mjera u
obezbjeđenja pri
radu
manipulacijama
manipulaciji opasnim opasnim materijama
materijama
- Analizira uzroke i
- Objašnjava zavisnost posljedice pri
primijenjenih
manipulaciji opasnim
sredstava zaštite i
materijama
vrste opasne
materije pri
185
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
manipulaciji
- Navodi higijensko
tehničku opremu
potrebnu za
manipulaciju opasnih
materija
- Obrazlaže propisane
uslove za transport
opasnih materija
- Obrazlaže način
obilježavanja kola
tovarenih opasnim
materijama
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
186
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Opšte o električnoj vuči
- Prati razvoj
- Objašnjava razvoj
elektrovučnih vozila
elektrovučnih vozila
- Razlikuje
- Opisuje tipove
elektrovučna vozila
elektrovučnih vozila
- Objašnjava
elektrovučno vozilo
monofazne struje
Podjela postrojenja u električnom pogledu
- Objašnjava podjelu - Uočava podjelu
električnih
postrojenja u
električnom pogledu postrojenja
- Obrazlaže dijelove - Određuje osobine
električnih
kontaktne mreže
postrojenja
- Obrazlaže
uzemljenje dijelova - Uočava konstrukciju
i dijelove kontaktne
kontaktne mreže
mreže
- Opisuje uzemljenje
metalne konstrukcije
- Opisuje neutralne
neuzemljene
dijelove kontaktne
mreže
Mjere zaštite na elektrificiranim prugama
- Upoređuje opasnosti
- Navodi da su
kad je kontaktna
dijelovi kontaktne
mreža uključena i
mreže redovno pod
isključena
naponom
- Opisuje da je dodir - Koristi zaštitna
elemenata kontaktne sredstva pri radu na
elektrificiranim
mreže opasan po
prugama
život
- Razlikuje zaštitne
- Objašnjava da se
radovi na kontaktnoj mjere pri isključenoj
kontaktnoj mreži
mreži izvode sa
zaštitnom opremom - Analizira mjere
zaštite na
- Opisuje mjere
elektrificiranim
zaštite pri radu sa
prugama
vučnim vozilima i
vozovima pri radu
- Objašnjava mjere
zaštite u stanicama
pri uključenju
napona kontaktne
mreže
- Objašnjava mjere
zaštite u stanicama
pri isključenju
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija
intetresovanje za
nova saznanja
- Razvija sposobnost
opažanja
- Posjeta
elektrotehničkoj
djelatnosti
- Shvata značaj
potrebe zaštite na
radu
- Posjeta
elektrificiranim
prugama
- Navikava se na
pridržavanje propisa
- Razvija pravilan
odnos prema
zanimanju
187
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
napona kontaktne
mreže
Izvori opasnosti od električne struje na kontaktnoj mreži monofaznog sistema
25 kV,50Hz
- Preuzima
- Navodi da primarna - Uočava izvore
odgovornost za
opasnosti u
opasnost potiče od
sopstveno zdravlje
električnim
napona
postrojenjima
- Obrazlaže izvore
- Razlikuje izvore
opasnosti u
opasnosti
kontaktnoj mreži
- Određuje izvore
- Opisuje izazivanje
opasnosti električnih
opasnog napona na
postrojenja
određenoj
udaljenosti
- Obrazlaže gdje se
može pojaviti opasan
napon
- Objašnjava da u
blizini
elektrificiranih pruga
može doći do
električnog udara
Sredstva zaštite od napona pri radu na elektrificiranim prugama
- Posjeta
- Razvija pozitivan
- Objašnjava upotrebu - Određuje osobine
osobine sredstava
elektrificiranim
odnos prema
sredstava za zaštitu
zaštite na
prugama
zdravlju
čovjeka od opasnog
elektrificiranim
- Razvija sposobnost
djejstva od
prugama
opažanja
električne energije
- Razlikuje sredstva
- Shvata značaj
- Nabraja vrste
zaštite
povezivanja uzroka i
zaštitnih sredstava
- Određuje primjenu
posljedica
od djelovanja
ličnih sredstava
električne energije
- Objašnjava namjenu zaštite pri radu na
elektrificiranim
ličnih sredstava
prugama
- Nabraja lična
- Preporučuje
sredstva
upotrebu zaštitnih
- Obrazlaže upotrebu
sredstava pri radu na
zaštitnih sredstava
pri radu
elektrificiranim
- Nabraja zaštitu
prugama
sredstava pri radu
- Objašnjava da sva
zaštitna sredstva
imaju rok trajanja i
da su predviđeni
rokovi za ispitivanje
Motka za uzemljenje KM 25kV,50Hz
- Navodi da sa motkom - Određuje postupak - Razvija odgovornost - Posjeta
elektrificiranim
mogu da rukuju
za provjeru napona u
188
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
kontaktnoj mreži
samo radnici koji
imaju dozvolu za
- Određuje mjesto
njeno rukovanje
postavljanja motke
- Objašnjava
za uzemljenje
ispravnost motke za - Određuje osobine
uzemljenje
motke za uzemljenje
- Nabraja potrebnu
- Određuje zaštitna
zaštitnu opremu pri
sredstva pri
korišćenju motke za
uzemljenju
uzemljenje
kontaktne mreže
- Objašnjava postupak - Analizira potrebu
provjere napona u
uzemljenja
kontaktnoj mreži
kontaktne mreže
- Objašnjava postupak
uzemljenja
kontaktne mreže
- Objašnjava postupak
skidanja motke za
uzemljenje
kontaktne mreže
- Objašnjava postupak
rastavljanja i
čuvanja motke za
uzemljenje
Posebne odredbe o mjerama bezbjednosti od električne struje na
mreže
- Uočava nedostatke - Navikava se na
- Nabraja slučajeve
pri vizuelnom
pridržavanje propisa
kad je potrebno
pregledu kontaktne - Shvata značaj
isključiti napon u
mreže
voznom vodu
potrebe zaštite na
- Objašnjava postupak - Razlikuje opasnosti
radu
- Obrazlaže primjenu
pregleda voznog
sigurnosnih mjera pri
voda pružnim
vozilom
radu na kontaktnoj
- Objašnjava
mreži
postupak izvođenja
radova na kontaktnoj
mreži
- Nabraja radnje za
obezbjeđenje
izvođenja radova na
kontaktnoj mreži
Posebne mjere bezbjednosti od električne struje prilikom radova
pružnih postrojenja
- Objašnjava postupak - Uočava opasnost pri - Razvija odgovornost
održavanju pruge i - Shvata značaj
opravki
elektrificiranih pruga pružnih postrojenja
povezivanja uzoraka
na elektrificiranim
i posljedica
- Nabraja mjere
zaštite pri izvođenju prugama
189
Preporuke za
izvođenje nastave
prugama
- Motka za uzemljenje
održavanju kontaktne
- Posjeta
elektrotehničkoj
djelatnosti
na održavanju pruge i
- Posjeta građevinskoj
djelatnosti na pruzi
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
- Razlikuje opasnosti
radova
pri održavanju pruge
- Nabraja mjere
i pružnih postrojenja
zaštite gradilišta
- Određuje potrebu
- Opisuje izradu
izrade uputstva za
detaljnog uputstva
predviđene radove
za predviđene
radove
Posebne mjere bezbjednosti od električne struje prilikom radova na održavanju signalno
sigurnosnih uređaja
- Posjeta
- Razvija moć
- Objašnjava potrebu - Određuje posebne
elektrotehničkoj
zapažanja
mjera bezbjednosti
trajne zaštite
djelatnosti
- Shvata značaj
pri održavanju
signalno sigurnosnih
potrebe zaštite na
signalno sigurnosnih
uređaja
radu
uređaja
- Objašnjava
- Razlikuje opasnosti
obilježavanje
sgnalnih uređaja
Posebne mjere bezbjednosti pri opravci željezničkih vozila
- Objašnjava postupak - Uočava opasnosti pri - Razvija odgovornost - Posjeta jedinici vuče
zaštite kada se vrši
opravci željezničkih
opravka kola na
vozila
elektrificiranim
- Razlikuje opasnosti
prugama
- Nabraja mjere
bezbjednosti
- Opisuje mjere
bezbjednosti
Pružanje prve pomoći unesrećenom od električne struje
- Podređuje postupke - Razvija pravilan stav
- Opisuje obaveze
radnika i drugih lica pri pružanju pomoći
prema zdravlju
unesrećenom
pri pružanju pomoći
- Shvata značaj
- Uočava posljedice
povrijeđenom
povezivanja uzroka i
ako se ne postupi po posljedica
- Opisuje odvajanje
propisima
unesrećenog od
dijelova pod
naponom
- Opisuje postupak
daljeg pružanja
pomoći unesrećenom
- Opisuje postupak
vraćanja
unesrećenog iz
besvjesnog stanja do
dolaska ljekara
Pravilnici u vezi zaštite od električne struje na elektrificiranim prugama 25kV,50Hz
- Poznaje pravilnike
- Razlikuje pravilnike
koji regulišu zaštitu
za zaštitu na
od električne struje
elektrificiranim
- Razvija sviest o
potrebi zaštite na
radu
190
- Pravilnici
- Zakonski akti
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
prugama
- Shvata potrebu
na elektrificiranim
prugama 25kv,50Hz - Upoređuje propise za povezivanja teorije
i prakse
- Objašnjava postupak zaštitu na
zaštite od električne elektrificiranim
struje na
prugama
elektrificiranim
prugama 25kv,50 Hz
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- S. Kostadinović,Ž. Jovanović,D. Stojanović,Zaštita na radu u železničkom
saobraćaju,Zavod za novinsko – izdavačku i propagandnu delatnost JŽ
Beograd,Nemanjina 6, Beograd, 1989.
- V. S. Matić, Električna kontaktna mreža i dalekovodi,Beograd ,1983.
- Uputstvo o merama bezbednosti od električne struje na elektrificiranim prugama
JŽ,Preduzeće za železničko – novinsku delatnost DOO Beograd, 1995 .
- Uputstvo za obavljanje poslova na prugama JŽ,Elektrificiranom monofaznom
sistemu 25kv,50 Hz,Zavod za novinsko izdavačku delatnost JŽ Beograd,1989.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom računarom sa multimedijskim
paketom i projektorom.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani mašinski inženjer
- Diplomirani inženjer zaštite na radu
- Diplomirani inženjer elektrotehnike
- Diplomirani inženjer saobraćaja
191
10. Povezanost predmeta
Znanja
-
Jednosmjerna struja
Naizmjenična struja
Električne instalacije
Električna postrojenja
Pruge i pružna postrojenja
Pantograf
Glavni prekidač
Sistem uzemljenje
električnih vozila
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Osnovi elektrotehnike
- Elektrotehnika
- Stabilna postrojenja
- Kontaktna mreža
- Električni uređaji vučnih
vozila
- Vučna vozila
192
1.3.7. DIZEL VUČA
1. Naziv predmeta: DIZEL VUČA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
72
72
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa razvojem dizel vozila.
- Upoznavanje sa dizel vozilima.
- Sticanje znanja o dijelovima,sklopovima,uređajima i njihovim osnovnim
karakteristikama.
- Osposobljavanje za pravilno upravljanje dizel vozila.
- Upoznaje se sa uvođenjem dizel vuče na prugama u Crnoj Gori.
193
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod u predmet
- Objašnjava istorijski - Uočava istorijski
razvoj dizel vučnih
razvoj dizel vučnih
vozila
vozila
Razvoj dizel vuče
- Razvija moć
- Opisuje početak
- Prati razvoj dizel
zapažanja
razvoja dizel vozila
vučnih vozila
- Objašnjava razvoj
- Prepoznaje vrste
dizel vozila
dizel vozila
- Opisuje tipove dizel
vozila i njihove
eksploatacione
karakteristike
- Objašnjava stanje
dizel vozila na
željeznici Crne Gore
Namjena dizel vučnih vozila
- Objašnjava namjenu - Određuje namjenu - Razvija pozitivan
odnos prema
dizel vučnih vozila
dizel vozila
zanimanju
- Objašnjava podjelu - Identifikuje
- Razvija odgovornost
parametre koji
dizel vozila prema
potrebama izvršenja određuju namjenu
dizel vozila
rada u saobraćajno
- Nabraja dizel vučna
transportnoj
vozila
djelatnosti
- Definiše za izbor
manevarskih i vučnih
vozila
- Nabraja serije dizel
vozila za vuču
vozova
- Nabraja serije dizel
vučnih vozila
Dizel vučna vozila
- Nabraja dizel vučna - Razlikuje vrste dizel - Navikava se na
tačnost
vučnih vozila
vozila
- Stiče samopuzdanje i
- Upoređuje
- Opisuje dizel
eksploatacione
električna vozila
sigurnost
karakteristike dizel
- Definiše osnovne
vozila i dizel
karakteristike dizel
motornih vozila
električnih vozila
- Opisuje dizel
hidrauličnu
lokomotivu
- Opisuje osnovne
karakteristike dizel
hidrauličnih
194
Preporuke za
izvođenje nastave
- Tehnička
dokumentacija
- Časopisi
- Tehnička
dokumentacija
- Izvođenje stručne
ekskurzije
- Upoznavanje dizel
vozila na stručnoj
ekskurziji
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
lokomotiva
- Opisuje dizel
motorne vozove
- Definiše osnovne
karakteristike dizel
motornih vozila
Sastavni dijelovi dizel
- Nabraja dijelove
dizel vozila
- Nabraja sastavne
dijelove, sklopove i
uređaje
- Opisuje dizel motor
- Opisuje električne
uređaje
- Opisuje prenosnike
snage
- Opisuje pomoćne
pogone
- Opisuje lokomotivski
sanduk
- Opisuje obrtno
postolje
- Opisuje kontrolu
budnosti
- Opisuje električnu
otporničku kočnicu
- Opisuje regulisanje
snage dizel motora
- Opisuje uređaje za
grijanje voza
- Opisuje pneumatsku
instalaciju i
vazdušnu kočnicu
- Objašnjava
rukovanje dizel
električnim vozilom
- Opisuje sastavne
dijelove dizel
hidrauličnih
lokomotiva
- Nabraja sastavne
dijelove sklopove i
uređaje
- Opisuje dizel motor
- Opisuje električne
uređaje
- Opisuje prenosnike
snage
- Opisuje pomoćne
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
vučnih vozila
- Razlikuje sastavne
dijelove dizel
električnog vozila
- Analizira sastavne
dijelove
- Upoređuje sastavne
dijelove dizel vozila
- Predviđa pouzdanost
sastavnih dijelova
dizel vozila
- Crta sastavne
dijelove dizel vozila
- Prognozira vrijeme
rada
- Procjenjuje šta će se
dogoditi sa dizel
vozilom ako dođe do
otkaza ( kvara )
- Određuje osobine
dijelova sklopova
- Bira odgovarajuće
postupke za provjeru
rada uređaja i
instalacija
- Procjenjuje kvalitet
dijelova i sklopova
- Klasifikuje dijelove i
sklopove
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta depou
- Razvija
samopouzdanje
- Crta dijelove i
- Razvija ekološku
sklopove
svijest
- Razvija sposobnost
opažanja
- Navikava se na
tačnost
- Navikava se na red i
urednost
- Razvija logično
zaključivanje
195
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
pogone
- Opisuje lokomotivski
sanduk
- Opisuje obrtno
postolje
- Opisuje kontrolu
budnosti
- Opisuje uređaj za
grijanje vozova
- Opisuje pneumatsku
instalaciju i
vazdušnu kočnicu
- Objašnjava
rukovanje dizel
hidrauličnom
lokomotivom
- Nabraja sastavne
dijelove, sklopove i
uređaje
- Opisuje dizel motor
- Opisuje električne
uređaje
- Opisuje prenosnike
snage
- Opisuje pomoćne
pogone
- Opisuje regulator
snage dizel motora
- Opisuje sastav dizel
motornog voza
- Opisuje kolski
sanduk
- Opisuje obrtna
postolja
- Opisuje kontrolu
budnosti
- Opisuje autostop
uređaj
- Opisuje električnu
otporničku kočnicu
kod dizel motornih
vozila sa električnim
prenosom snage
- Opisuje uređaj za
grijanje
- Opisuje pneumatsku
instalaciju i
vazdušnu kočnicu
- Objašnjava
rukovanje dizel
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
196
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
motornim vozilom
- Objašnjava
održavanje dizel
vučnih vozila
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Obilježavanje dizel vučnih i dizel motornih vozila
- Katalozi dizel vučnih
- Objašnjava sistem - Interpretira sistem - Razvija logično
zaključivanje
vozila i dizel
obilježavanja dizel
obilježavanja dizel
motornih vzila
vozila
vučnih vozila
- Objašnjava oznake - Analizira
obilježavanje dizel
kojima se
vozila
označavaju dizel
vučna vozila
Uvođenje dizel vuče na prugama u Crnoj Gori
- Posjetom željeznici
- Razvija
- Analizira uvođenje
- Objašnjava
interesovanje prema Crne Gore upoznaje
dizel vuče na
uvođenje dizel vuče
vremenske periode
novim saznanjima
prugama Crne Gore
na prugama Crne
uvođenja dizel vuče
- Razvija pozitivan
- Proučava značaj
Gore
stav prema
uvođenja dizel vuče
- Nabraja dizel vozila
zanimanju
na prugama Crne
koja su u sastavu
Gore
voznih parkova
- Vrednuje ekonomske
željezničkih
elemente uređaja
preduzeća na
dizel vozila
teritoriji Crne Gore
- Obrazlaže značaj
uvođenja dizel vuče
na prugama Crne
Gore
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- Z. Milićević,Vuča vozova,Preduzeće ze železničku izdavačku djelatnost JŽ
Beograd,2001.
- Đ. Bosić ,Vozna sredstva i vuča vozova,Zavod za železničku izdavačko– novinsku
delatnost JŽ Beograd,1975.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom, modelom
dizel vozila,skicama i šemama.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
197
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani mašinski inženjer
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Dizel vozila
- Sastavni dijelovi,sklopovi i
uređaji dizel vozila
-
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Dizel vozila
Mehanički uređaji
Električni uređaji vučnih
vozila
Kočnice i kočenje vozova
Praktična nastava
- Upoznavanje dijelova,
sklopova i uređaja dizel
vozila
198
1.3.8. OSNOVI AUTOMATIKE
1. Naziv predmeta: OSNOVI AUTOMATIKE
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
66
138
Ukupno
72
66
138
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje i razumijevanje automatizacije.
- Upoznavanje osnovnih pojmova sistema automatizacije.
- Usvajanje znanja upravljanja mehaničkim sistemima.
- Raspoznavanje sistema automatizacije.
- Upoznaje se sa radom automatskih sistema na željeznici.
- Razvijanje osjećanja odgovornosti i preciznosti u radu,ovladavanje stručnom
terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci.
- Razvijanje osjećanja poštovanja i brige za očuvanje životne sredine.
199
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod u automatizaciju i robotiku
- Razvija logično
- Uočava značaj
- Uvod u predmet
razmišljanje
automatizacije i
- Opisuje razvoj
robotike u
automatizacije i
proizvodnji
robotike
Fleksibilna automatizacija
- Razvija analičko
- Objašnjava osnovne - Ocjenjuje ulogu
fleksibilne
mišljenje
pojmove u
automatizacije u
fleksibilnoj
proizvodnom sistemu
automatizaciji
- Opisuje fleksibilne
- Proučava ulogu
proizvodne ćelije
fleksibilne ćelije
- Objašnjava
proizvodne
proizvodnu liniju
linije,prizvodnog
- Definiše fleksibilni
sistema i računske
proizvodni sistem
podrške u
- Objašnjava
proizvodnom lancu
računarski
integrisanu
proizvodnju
- Opisuje kontrolu
proizvodnje
Automatizacija mehaničkih sistema
- Razvija preciznost
- Prepoznaje
- Definiše elemente
mehaničke sisteme
teorije mehanizama
- Određuje ulogu
- Objašnjava
funkcionalnog
funkcionalno
kretanja
kretanje
kinematičkog lanca
Pogonski sistemi
- Razumije značaj
- Prepoznaje vrste
- Objašnjava
pogonskih sistema
pogonskih sistema u
pokretanje
pokretanju
mehaničkih sistema
mehaničkih sistema
djelovanjem
pogonskih motora
- Nabraja pogonske
sisteme
- Opisuje
elektromotore
jednosmjerne struje
- Opisuje motore
naizmjenične struje
- Objašnjava
hidraulični pogon
200
Preporuke za
izvođenje nastave
- Skice i šeme
- Skice i šeme
- Simulacija rada
pogonskih sistema
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Prenos pogonskih momenata
- Proučava elemente i - Razvija smisao za
- Obrazlaže prenos
produktivnost
sklopove koji
pogonskog momenta
učestvuju u prenosu
i konstrukciju ose
pogonskog momenta
pomjeranja
sa odgovarajućim
- Opisuje način
kinematičkim
postavljanja
parovima
elektromotora
- Nabraja sisteme za
prenos snage
- Obrazlaže elemente
sistema za prenos
snage
- Definiše ulogu
reduktora u
regulaciji brzine i
momenta
- Navodi praktična
razmatranja o
sistemu za prenos
snage
- Opisuje način
postavljanja
hidrauličkih
komponenti
- Opisuje statičko
uravnoteženje
robota
- Opisuje uležištenje
za konstrukciju ose
pomjeranja
Senzori i senzorski sistemi
- Prepoznaje princip - Razvija preciznost i
- Definiše osnovne
automatskog
principe primjene
urednost
upravljanja
senzora i senzornih
električnim
sistema
sistemima za
- Opisuje senzore
položaja i brzine ose mjerenje izlaznih
veličina
pomjeranja
- Razlikuje mjerne
- Obrazlaže senzore
uređaje koji se
dodira i sile
nazivaju senzorima
- Definiše senzore
blizine i rastojanja
Vizuelni sistemi
- Opšta razmatranja i - Prepoznaje vizuelni
sistem za dobijanje
primjena vizuelnih
informacija za
sistema
analizu dobijenih
- Demonstrira
podataka
dobijanje slike
201
Preporuke za
izvođenje nastave
- Video zapis rada
senzora
- Video nadzor
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
- Ilustruje obradu i
analizu slike
Upravljanje mehaničkim sistemima
- Proučava
- Razvija odgovornost - Simulacija
- Osnovna
upravljačku jedinicu
razmatranaja i
upravljanja
( određeni
hijerarhija
mehaničkim
elektronski blok) koji
upravljanja
sistemima
- Opisuje upravljanje
prima informacije na
pomoću
osnovu koje se
programiranog
formira upravljanje
automata
- Razlikuje sisteme
- Opisuje upravljanje
upravljanja
pomoću
servosistema(princip
povratne sprege)
- Objašnjava servo
motor jednosmjerne
struje,analogni
pristup upravljanju
- Objašnjava servo
motor jednosmjerne
struje,digitalni
pristup upravljanju
- Objašnjava
hidraulični servo
pogon
202
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Mehanizacija i automatizacija osnovnih procesa u stanicama
- Razvija pozitivan
- Razvija logičko
- Izvođenje stručne
- Objašnjava
odnos prema
ekskurzije
primjenu savremenih mišljenje
kvalitetu rada i
- Određuje ulogu
sredstava i
ispunjavanju radne
unapređenja
mehanizacije
obaveze
tehnologije ranžirne
procesa stanice
- Razvija preciznost
stanice pri
- Upoznaje se sa
formiranju i
radom ranžirne
- Prilagođava se
rasformiravanju
stanice u
različitim uslovima
vozova
rasformiravanju i
rada
- Analizira
formiranju vozova
organizaciju rada
- Opisuje
ranžirne stanice
organizacionu šemu
- Određuje parametre
ranžirne stanice
kola potrebne za rad
- Nabraja postojanje
kolosiječne kočnice
mehanizacije i
- Rukuje sa
automatizacije
kolosiječnom
- Opisuje tehnologiju
kočnicom
rada u ranžirnoj
- Analizira parametre
stanici
prolaza kola preko
- Opisuje
kolosiječne kočnice
centralizovano
do otpreme kola na
formiranje puteva
određeni kolosijek
vožnje na osnovu
plana formiranja i
rasformiravanja
vozova
- Određuje uređaje za
utvrđivanje mase i
otpora kola
- Obrazlaže uređaje za
određivanje brzine
kola
- Opisuje elektronske
računske mašine za
određivanje izlazne
brzine kao stepena
kočenja kolosiječne
kočnice
- Definiše uređaje za
proračun elemenata
pri kretanju kola
kroz kolosiječnu
kočnicu
Automatski pružni blok za regulisanje kretanja uzastopnih vozova
- Shvata značaj
- Izvođenje stručne
- Objašnjava namjenu - Uočava ulogu
ekskurzije
automatskog pružnog signalno- sigurnosnih bezbjednosti
uređaja na očuvanju saobraćaja
bloka
bezbjednosti
- Razvija sposobnost
- Opisuje prostorni
203
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
saobraćaja
odsjek koji je
za saradnju
- Analizira rad
podijeljen sa
- Razvija odgovornost
signalno- sigurnosnih u radu
signalima
automatskog pružnog uređaja u povećanju
propusne moći pruge
bloka
- Objašnjava signalne
pojmove
automatskog pružnog
bloka koji se koriste
za signalizaciju
kretanja voza
- Opisuje princip rada
automatskog pružnog
bloka
Telekomanda za daljinsko upravljanje saobraćajem
- Objašnjava namjenu - Analizira rad
- Razumije značaj
signalno- sigurnosnih bezbjednosti
telekomande za
daljinsko upravljanje uređaja u povećanju saobraćaja
propusne moći pruge
saobraćaja
- Nabraja postrojenja
za rad telekomande
- Opisuje princip rada
telekomande
Automatski uređaji za osiguranje pružnih prelaza
- Objašnjava namjenu - Uočava ulogu
- Razumije značaj
automatskih uređaja signalno- sigurnosnih bezbjednosti
uređaja na putnom
za osiguranje putnih
saobraćaja
prelazu
prelaza
- Razvija sposobnost
- Nabraja postrojenja - Prepoznaje signalno
za saradnju
automatskih uređaja sigurnosni uređaj u - Razvija odgovornost
očuvanju ljudskih i
za osiguranje putnih
u radu
materijalnih dobara i
prelaza
- Opisuje princip rada
bezbjednosti
automatskog
saobraćaja
osiguranja putnih
prijelaza
Autostop uređaj
- Razvija pozitivnu
- Objašnjava namjenu - Uočava ulogu
orijentaciju prema
čovjeka u
autostop uređaja u
zanimanju
zaustavljanju vozova bezbjednosti
saobraćaja
- Nabraja dijelove i
- Analizira ulogu
sklopove autostop
autostop uređaja u
uređaja
očuvanju
- Opisuje princip rada
bezbjednosti
autostop uređaja u
zaustavljanju vozova saobraćaja
Uređaji za automatsko regulisanje rada vučnih vozila
- Objašnjava namjenu - Prepoznaje uređaje - Razvija pozitivnu
204
Preporuke za
izvođenje nastave
- Izvođenje stručne
ekskurzije
-
- Posjeta zaštićenom
putnom prelazu
- Električno vozilo
- Posjeta jedinici vuče
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
određenih uređaja za
regulisanje rada
vučnih vozila
- Nabraja uređaje za automatsko
regulisanje rada
vučnog vozila
- Opisuje regulaciju
rada kompresora u
procesu proizvodnje
sabijenog vazduha
na vučnim vozilima
- Objašnjava namjenu
regulatora snage i
regulatora za
regulisanje pobude
glavnog generatora
na dizel
lokomotivama
- Opisuje regulator
snage dizel motora
- Opisuje regulator
opterećenja za
regulisanje pobude
glavnog generatora
- Objašnjava namjenu
sistema
podmazivanja obruča
točkova osovinskog
sklopa
- Opisuje princip rada
sistema za
podmazivanje obruča
točkova osovinskog
sklopa
Formativni ciljevi
učenik
za automatsko
regulisanje rada
vučnih vozila
Skicira uređaje za
automatsko
regulisanje
Uočava princip rada
automatskih uređaja
za regulisanje rada
vučnih vozila
Ocjenjuje rad vučnih
vozila u povećanju
pouzdanosti i
smanjuje troškove
održavanja vučnih
vozila
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
orijentaciju prema
zanimanju
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- V. Potkonjak, Elementi automatizacije i robotike za treći razred,Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva,Beograd ,1993.
- M. Buđan ,M. Milićević ,V. Potkonjak,Automatizacija proizvodnje za četvrti razred
mašinske škole,Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,Beograd, 2001.
- M. Čičak,Organizacija železničkog saobraćaja,Saobraćajni fakultet Univerziteta u
Beogradu ,Beograd, 1990.
- P. Kovačević,Eksploatacija železnica,knjiga I,Zavod za novinsko – izdavačku i
propagandnu delatnost JŽ- Beograd,1988.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom sa računarom i multimedijskim
paketom,softverom za prikaz različitih skica i šema u elektrotehnici i elektronici,
uzorcima različitih elektronskih komponenti.
205
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.
- Pismeno, najmanje jedna pismena vježba u polugodištu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer mašinstva
- diplomirani inženjer elektrotehnike
10. Povezanost predmeta
Znanja
-
Elektrostatika
Jednosmjerna struja
Naiznjenična struja
Provodnici
Poluprovodnici
Pojačavači
Prenos snage
Mehanički sistemi
Signali
Stanična postrojenja
Međustanična rastojanja
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Osnovi elektrotehnike
- Elektro-hidraulika
- Tehnička mehanika
- Kinematika
- Organizacija željezničkog
saobraćaja
- Signalno- sigurnosni
uređaji
206
1.3.9. TEHNOLOGIJA VUČE VOZOVA
1. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA VUČE VOZOVA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
66
138
Ukupno
72
66
138
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa vučnim vozilima.
- Upoznavanje sa modelom voza i relativnim parametrima voza u željezničkoj vuči.
- Stiče znanja o eksploatacionim karakteristikama vučnih vozila.
- Upoznavanje sa regulisanjem puta vožnje voza.
- Osposobljavanje za provjeru ispravnosti voza.
- Upoznavanje bezbjednosti saobraćaja pri vožnji voza.
- Upoznaje se sa upravljanjem vučnim vozilom.
207
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Pojam tehnologije vuče vozova
- Određuje osobine
- Razvija
- Objašnjava pojam
pojmova
interesovanje za
tehnologije vuče
- Kategorizuje
nova saznanja iz
- Upoznaje od kojih
elemente
svoje struke
elemenata i
- Klasificira elemente - Razvija pravilan
karakteristika
složenog tehničko – - Procjenjuje logičnost odnos prema
zanimanju
tehnološkog sistema
postupaka
zavisi tehnologija
- Kritički procjenjuje - Razvija logično
zaključivanje
vuče vozova
vožnju voza
- Nabraja elemente
tehničko tehnološkog
sistema
- Nabraja
karakteristike
prevoznih
saobraćajnih usluga
- Objašnjava ulogu
knjižice reda vožnje
u vuči voza
- Obrazlaže izbor
vučnih i vučenih
vozila
- Upoznaje sa
važnošću
bezbjednosti
saobraćaja pri vuči
voza
Model voza i njegovi relevantni parametri u željezničkom saobraćaju
- Razvija sposobnost - Opisuje model voza - Određuje osobine
koji predstavlja
- Klasifikuje elemente opažanja
- Razvija analitičnost i
specifičan i složen
- Crta model
logično mišljenje
tehnički sistem
- Analizira parametre
- Nabraja elemente
modela voza
- Objašnjava
relevantne
parametre voza u
vuči voza
- Nabraja relevantne
parametre
- Objašnjava
relevantne elemente
Planiranje vuče vozova
- Planira rad
- Navikava se na
- Objašnjava
tačnost
planiranje vuče
- Klasificira elemente
- Uviđa važnost
vozova u
za planiranje rada
208
Preporuke za
izvođenje nastave
Posjeta željezničkoj
stanici
Model voza,
irelevantne
parametre
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
- Vrednuje kapacitete očuvanja kvaliteta
željezničkom
potrebne za
saobraćaju
- Stiče samopouzdanje
izvršenje rada
- Upoznaje da se
i sigurnost
- Prognozira izvršenje
planiranje vuče
planiranog rada
vozova za određeni
vremenski period vrši - Izvodi usklađivanje
kapaciteta
na osnovu reda
- Izvodi
vožnje
sinhronizovanje
- Nabraja elemente iz
radnih
reda vožnje koji
operacija,sredstava i
utiču na planiranje
ljudi
vuče vozova
- Obrazlaže
obezbjeđenje
funkcionalnosti vuče
vozova
Izrada grafičkih turnusa lokomotiva
- Turnus lokomotiva
- Objašnjava grafički - Određuje osobine
grafikona za
turnus lokomotiva
- Razvija logično
- Digitalni simulator
izvršenje rada
koji prikazuje
zaključivanje
kretanja vozova
planiranje i pravilno - Uočava elemente za - Navikava se na
izradu grafikona rada tačnost i urednost
korišćenje
lokomotiva
- Procjenjuje logičnost
- Nabraja elemente za postupaka u izradi
izradu turnusa
grafikona rada
lokomotiva
- Crta grafikon rada
- Opisuje tablicu
- Pokazuje upotrebu
povezivanja voza kao grafikona u izvršenju
rada
osnov za izradu
grafičkog turnusa
lokomotiva
- Nabraja elemente iz
kojih se sastoji
grafički turnus
lokomotiva
- Obrazlaže način
izrade grafičkog
turnusa lokomotiva
- Proračunava potrebe
manevarskog rada u
posjednutim
stanicama
- Ilustruje kako se
koristi i upotrebljava
grafički turnus
lokomotiva u
određivanju vučnih
vozila i osoblja vuče
Izrada normativa rada osoblja vuče i vučnih vozila
209
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Objašnjava namjenu
pokazatelja
eksploatacije vučnih
vozila
- Nabraja elemente
normativa
pokazatelja vučnih
vozila
- Upoznaje način
obračuna normativa
pokazatelja vučnih
vozila za izvršenje
planiranog obima
rada
- Obrazlaže da se na
osnovu normativa
proračunava
potrebno osoblje
vuče za izvršenje
reda vožnje
Formativni ciljevi
-
-
učenik
Analizira potrebe
normativa za
izvršenje rada
Klasifikuje normative
Računa normative
Upotrebljava
normative za izbor
sredstava i ljudskih
kapaciteta za
izvršenje rada
Vrednuje potrebu
normativa
Demonstrira rad na
izradi normativa
-
210
Socijalizacijski
Preporuke za
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
Uočava važnost
- Računar sa
nauke u
odgovarajućim
svakodnevnom životu programom
- Normativi rada
Razvija logično
osoblja vuče i vučnih
zaključivanje
vozila
Razvija preciznost
Razvija moć
zapažanja
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Priprema osoblja vuče i vučnog osoblja za vuču voza u jedinici vuče
- Učava važnost
- Razvija odgovornost - Objašnjava
planiranje i pripreme pripreme za
- Razvija sposobnost
zapažanja
iz djelokruga osoblja obavljanje radnih
obaveza
- Navikava se na
vuče
- Analizira važnost
pridržavanje propisa
- Definiše način
bezbjednosti
javljanja u jedinicu
- Razvija pravilan
željezničkog
vuče
odnos prema
saobraćaja
- Upoznaje se sa
zanimanju
- Predviđa raspored
vožnjom voza kroz
- Razvija smisao za
rada
dokumentaciju
rad i urednost
- Izvodi obaveze koje
- Upoznaje vučno
vozilo predviđeno po proističu iz
turnusu za vuču voza dokumentacije
kroz dokumentaciju - Vrednuje vršenje
pregleda vučnog
- Obezbjeđuje
vozila
potrebnu
- Reaguje kod
dokumentaciju za
provjere pogonskih
vožnju voza
uređaja na vučnom
- Upoznaje se sa
vozilu
saobraćajnom
- Rukuje sa vučnim
situacijom kroz
vozilom
odgovarajuću
- Analizira propisnu
dokumentaciju na
pripremu vučnog
dokazan način
vozila za vuču voza
- Opisuje način
preuzimanja
određenog vučnog
vozila
- Definiše dnevni
pregled vučnog
vozila
- Objašnjava pripremu
za puštanje vučnog
vozila u rad
- Obrazlaže provjeru
funkcionalnosti i
pouzdanosti
pogonskih uređaja
vučnog vozila iz
jedinice vuče u
željezničku stanicu
za vožnju voza
Poslovi na preuzimanju voza u stanici
- Uviđa važnost
- Rukuje vučnim
- Definiše način
očuvanja kvaliteta
zakvačivanja vučnog vozilom na vozu
- Razvija
- Analizira
vozila za određeni
interesovanje prema
dokumentaciju
voz
novim saznanjima
- Izvodi radnje za
- Nabraja
211
Preporuke za
izvođenje nastave
Posjeta jedinici vuče
Posjeta željezničkoj
stanici
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
dokumentaciju koju
treba da preuzme za
vožnju voza
- Upoznaje se sa
podacima o vozu iz
dokumentacije voza - Opisuje provjeru
ispravnosti kočnica
na vozu
- Definiše koje
dokumente potpisuje
po završenoj provjeri
ispravnosti kočnica
na vozu
- Određuje da li su
predviđeni poslovi
izvršeni po propisima
Pokretanje voza
- Pojašnjava pripreme pokretanja voza
- Opisuje pokretanje voza
- Opisuje obavezu
praćenja pogonskih
parametara na
mjernim
instrumentima
Vožnja voza
- Ilustruje vožnju voza - Poznaje način
održavanja redovnog
vremena vožnje
- Poznaje poštovanje
signalnih znaka za
promjenu brzine
- Navodi
prilagođavanje
brzine pružnim
postrojenjima i
uzdužnom profilu
pruge
- Poznaje obaveze pri
vožnji voza
Održavanje brzine voza
- Objašnjava način
praćenja brzine voza
- Objašnjava da se
brzina upisana u red
vožnje za određeni
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
učenik
- Razvija logično
utvrđivanje
zaključivanje
ispravnosti voza
- Navikava se na
Pravi spisak radnji
pridržavanje propisa
kod preuzimanja
voza
- Razvija pozitivan
Vrednuje rezultate
stav prema
provjere ispravnosti
zanimanju
voza
Zaključuje da timski
rad obezbjeđuje
provjeru ispravnosti
voza
Formativni ciljevi
Preporuke za
izvođenje nastave
Analizira pripreme
pokretanja voza
Rukuje vučnim
vozilom
Analizira uređaje za
rad vučnog vozila
Izvodi vožnju voza - Razvija analitičnost i - Upravljanje vučnim
logično razmišljanje
vozilom
Rukuje vučnim
- Stiče samopouzdanje
vozilom
Analizira kako brzina i sigurnost
utiče na
- Navikava se na red i
infrastrukturna
tačnost
postrojenja
Reaguje na
ponašanje vučnog
vozila
Rješava
problematiku pri
vožnji voza
- Knjižica reda vožnje
- Shvata značaj
Analizira funkciju
povezivanja uzroka i
brzine pri vožnji
posljedica
Reaguje na
promjenu uslova pri - Razumije odnos
tehnike i prirode
vožnji voza
212
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
voz prati i upoređuje - Analizira pripremu
- Razvija pozitivnu
sa stanjem na
za promjenu brzine
orijentaciju prema
uređaju za
zanimanju
registrovanje brzine
- Razvija moć
- Objašnjava pripremu
zapažanja
vučnog vozila za
promjenu brzine u
odnosu na tehničke
karakteristike i
uzdužni profil pruge
Zaustavljanje voza u službenim mjestima
- Knjižica reda vožnje
- Objašnjava pripremu - Vrednuje bezbjedno - Uočava važnost
očuvanja kvaliteta
zaustavljanje voza
za zaustavljanje
- Izvodi zaustavljanje - Navikava se na
voza
tačnost
voza
- Obrazlaže
- Razvija smisao za
- Rukuje vučnim
isključenje iz vuče
rad i urednost
vozilom
vučnog vozila na
- Stiče samopouzdanje
- Prognozira
osnovu
posljedice
eksploatacionih
i sigurnost
nepravilnog
podataka voza i
zaustavljanja voza
brzine voza
- Objašnjava da mora - Reaguje na
nepravilno
zavesti prvi stepen
zaustavljanje voza
kočenja, a zatim
postepeno kočenje i
puno kočenje do
potpunog
zaustavljanja voza
- Demonstrira
osiguranje voza od
samopokretanja po
izvršenom
zaustavljanju voza
Preduzimanje mjera za bezbjednost i urednost saobraćaja
- Uočava bezbjednost - Razvija odgovornost - Uređaji bezbjednosti
- Objašnjava
saobraćaja voza
bezbjednost u
saobraćaja
- Razvija logično
- Određuje slučajeve
željezničkom
zaključivanje
koji mogu izazvati
saobraćaju
- Razvija preciznost
zaustavljanje voza i - Stiče samopouzdanje
- Nabraja slučajeve
ugroziti bezbjednost i sigurnost
koji mogu da ugroze
saobraćaja
bezbjednost
- Razlikuje uređaje za
saobraćaja
bezbjednost
- Opisuje mjere koje
saobraćaja
treba preduzeti u
- Crta uređaje za
cilju bezbjednosti
bezbjednost
saobraćaja
saobraćaja
- Nabraja uređaje
- Reaguje ako dođe do
bezbjednosti na
aktiviranja uređaja
vučnom vozilu
213
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
bezbjednosti
- Opisuje rad uređaja
kontrole budnosti
- Opisuje rad
autostop uređaja
- Opisuje rad
brzinomjera
- Opisuje rad
protivklizne zaštite
Socijalni humanitarni i ekonomski značaj pri vuči voza
- Objašnjava socijalne - Procjenjuje logičnost - Razvija pravilan stav
ciljeve pri vožnji
postupka u
prema zdravlju kao
voza
ostvarenju ciljeva
društvenoj
- Objašnjava
- Pronalazi primjenu
vrijednosti
humanitarne ciljeve
za ostvarenje ciljeva
pri vožnji voza
- Analizira efekte
- Objašnjava
ostvarenih ciljeva
ekonomske aspekte u
strukturi saobraćaja
voza
Očuvanje životne sredine pri vuči voza
- Shvata značaj za
- Objašnjava kako
- Određuje osobine
očuvanjem životne
vožnja voza utiče na koje treba ostvariti
sredine
životnu sredinu
pri vožnji voza
- Opisuje uticaj buke - Upoređuje
pri vožnji voza
saobraćajne sisteme
- Opisuje uticaj na
- Čita stručnu
zagađenje vazduha i
literaturu
okoline pri vožnji
- Analizira ostvarene
voza
ciljeve pri vožnji
- Objašnjava uticaj
voza
željezničkog u
odnosu na druge
strukture saobraćaja
Preporuke za
izvođenje nastave
- Glavni projekat
pruge i pružnih
postrojenja
-
- Glavni projekat
pruge i pružnih
postrojenja
-
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- D. Durković,Eksploatacija vučenih vozila Bakar,Bor,1991.
- D. Paunović,R.Žerajić,Železnička vozna sredstva i vuča vozova,Novi dan,Beograd
1976.
- Pravilnik za vuču vozova 243,Zavod za novinsko-izdavačku delatnost,Beograd,
1991.
- Uputstvo o kočenju vozova,Preduzeće za železničko izdavačko-novinsku
delatnost,Beograd, 1998.
- N. Kolarić,Savremene koncepcije u saobraćajnoj politici i upravljanje
saobraćajnim sistemima,Zavod za novinsko-izdavačku propagandu,Beograd, 1987.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u kabinetu opremljenom računarom sa multimedijskim
paketom i projektorom.
214
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.
- Pismeno,pismene vježbe najmanje jedna u polugodištu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani mašinski inženjer
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Mehanički uređaji
- Elektrouređaji
- Kočni sistemi
-
Sila
Otpori
Profil pruge
Masa voza
Vožnja voza
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Mehanički uređaji vučnih
- Vučna vozila
vozila
- Električni uređaji vučnih
- Vučna vozila
vozila
- Kočnice i kočenje vozova
- Vučna vozila
- Vozna dinamika
- Opterećenje voza
- Organizacija željezničkog
saobraćaja
- Željeznička signalizacija
- Obezbjeđenje puta vožnje
voza
215
1.3.10. ELEKTRO VUČA
1. Naziv predmeta: ELEKTRO VUČA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
66
66
Ukupno
66
66
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa razvojem elektro vučnih vozila.
- Upoznavanje sa elektro vučnim vozilima.
- Upoznavanje dijelova,sklopova,uređaja i njihove osnovne karakteristike.
- Osposobljavanje za pravilno opsluživanje elektro vučnih vozila.
- Osposobljavanje za upravljnje elektro vučnim vozilima.
- Upoznaje se sa mjerama bezbjednosti na prugama.
- Shvatanje neophodnosti timskog rada.
- Sticanje samostalnosti u vršenju radnih zadataka.
216
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod u predmet
- Razvija pozitivan
- Objašnjava istorijski - Uočava istorijski
razvoj elektrovučnih razvoj elektrovučnih stav prema novim
saznanjima
vozila
vozila
Razvoj elektro vuče
- Razvija moć
- Zna razvoj elektro
- Opisuje razvoj
zapažanja
vučnih vozila
električnih vozila
- Prepoznaje vrste
- Opisuje tipove
električnih vozila
električnih vozila i
njihove
eksploatacione
karakteristike
- Opisuje stanje
elektrovučnih vozila
na željeznici Crne
Gore
Sistem elektrifikacije željeznica
- Razvija sposobnost
- Opisuje sisteme
- Nabraja sisteme
opažanja
električnih
električnih
željeznica
željeznica
- Nabraja sisteme
- Objašnjava
električnih
električne sisteme
željeznica
- Objašnjava sisteme
jednosmjerne struje
- Objašnjava sistem
naizmjenične struje
Elektrovučna vozila
- Razlikuje vrste
- Nabraja
- Razvija pozitivan
elektrovučnih vozila
elektrovučna vozila
odnos prema
- Opisuje elektrovučna - Upoređuje
kvalitetu rada i
eksploatacione
ispunjenju radnih
vozila jednosmjerne
karakteristike
obaveza
struje
električnih vučnih
- Razvija odgovornost
- Opisuje osnovne
vozila
- Stiče
karakteristike
elektrovučnih vozila - Upoređuje električna samopouzdanost i
sigurnost
jednosmjerne struje
vozila
- Opisuje električno
vučno vozilo
monofazne struje
- Opisuje osnovne
karakteristike
električnih vučnih
vozila naizmjenične
struje
- Opisuje osnovne
karakteristike
217
Preporuke za
izvođenje nastave
- Tehnička
dokumentacija
- Časopisi
- Posjeta
elektrificiranim
prugama
- Posjeta jedinici vuče
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
električnih
elektromotornih
vozila
Sastavni dijelovi elektrovučnih vozila
- Razlikuje sastavne
- Nabraja električna
dijelove električnih
vozila
vozila
- Sastavni dijelovi
- Analizira sastavne
električnih vučnih
dijelove
vozila monofazne
- Upoznaje sastavne
struje
- Opisuje lokomotivski dijelove
elektrovučnih vozila
sanduk
- Predviđa pouzdanost
- Opisuje obrtna
sastavnih dijelova
postolja
elektrovučnih vozila
- Opisuje hlađenje
- Prognozira vrijeme
električne opreme
rada dijelova dizel
- Opisuje pneumatsku
vozila
instalaciju i
- Procjenjuje šta će se
vazdušnu kočnicu
- Opisuje električnu
dogoditi sa
opremu glavnog
električnim vozilom
strujnog kola visokog ako dođe do otkaza
napona
( kvara)
- Opisuje vučnu
- Određuje osobine
opremu
dijelova i sklopova
- Opisuje pomoćne
- Bira odgovarajuće
pogone
postupke za provjeru
- Opisuje
uređaja i instalacija
niskonaponsku
- Procjenjuje kvalitet
upravljačku grupu
dijelova i sklopova
- Opisuje kontrolu
budnosti
- Opisuje automatske
uređaje
- Objašnjava
rukovanje
elektrovučnim
vozilom monofazne
struje
- Sastavne dijelove
električnih vučnih
vozila jednosmjerne
struje
- Opisuje lokomotivski
sanduk
- Opisuje obrtno
postolje
- Opisuje hlađenje
električne opreme
- Opisuje pantograf
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija
samopouzdanje
- Razvija ekološku
svijest
- Razvija sposobnost
opažanja
- Navikava se na
tačnost
- Razvija preciznost
- Razvija pozitivnu
orijentaciju prema
zanimanju
218
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta depou
- Skice i šeme dijelova
i sklopova
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Opisuje glavni
prekidač
- Opisuje pneumatske
instalacije i
vazdušnu kočnicu
- Opisuje električnu
opremu glavnog
strujnog kola visokog
napona
- Opisuje vučnu
opremu
- Opisuje pomoćne
pogone
- Opisuje nisku
naponsku i
upravljačku grupu
- Opisuje kontrolu
budnosti
- Opisuje autostop
uređaj
- Opisuje rukovanje
električnim vučnim
vozilima
jednosmjerne struje
Sastavni dijelovi elektromotornog voza
- Razlikuje sastavne
- Opisuje
dijelove
elektromotorni voz
elektromotornog
monofazne struje
voza
- Objašnjava sastav
- Analizira sastavne
elektromotornog
dijelove
voza
- Vrši komparaciju
- Opisuje kolski
- Upoređuje sastavne
sanduk
dijelove
- Opisuje obrtna
- Predviđa pouzdanost
postolja
dijelova
- Opisuje pantograf
- Crta dijelove
- Opisuje glavni
- Prognozira vrijeme
prekidač
rada
- Opisuje hlađenje
- Procjenjuje šta će
električne opreme
se dogoditi sa
- Opisuje pneumatsku
elektromotornim
instalaciju i
vozom ako dođe do
vazdušnu kočnicu
otkaza ( kvara)
- Opisuje električnu
opremu glavnog
strujnog kola visokog
napona
- Opisuje vučnu
opremu
- Opisuje pomoćne
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta depou
- Razvija pozitivan
stav prema kvalitetu - Skice i šeme dijelova
rada i ispunjavanju
i sklopova
radnih obaveza
- Razvija sposobnost
opažanja
- Navikava se na
tačnost
- Razvija preciznost
- Razvija smiao za rad
i urednost
- Razvija
interesovanje prema
zanimanju
219
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
pogone
- Opisuje
niskonaponsku i
upravljačku grupu
- Opisuje kontrolu
budnosti
- Opisuje autostop
uređaj
- Objašnjava
rukovanje
elektromotornim
vozom monofazne
struje
Obilježavanje elektrovučnih vozila i elektromotornih vozova
- Objašnjava sistem - Prepoznaje sistem - Razvija logičko
zaključivanje
obilježavanja
označavanja
električnih i
elektrovučnih i
elektromotornih
elektromotornih
vozila
vozila
- Objašnjava oznake - Analizira
obilježavanje
kojim se označavaju
elektrovučnih vozila
elektrovučni i
elektromotorni
vozovi
Uvođenje elektrovuče na prugama Crne Gore
- Proučava uvođenje - Razvija smisao za
- Upoznaje kad je
ekonomičnost
izgrađena pruga Bar- električne vuče na
prugama Crne Gore - Razvija ekološku
Bijelo Polje –
svijest
- Razlikuje
Beograd
elektrovučna vozila - Razvija pozitivan
- Definiše dužinu
stav prema novim
elektrificirane pruge na prugama Crne
saznanjima
Gore
Bar –Bijelo Polje
- Vrednuje ekonomske
- Nabraja
efekte uvođenja
elektrovučna vozila
elektro vuče na
koja saobraćaju na
prugama Crne Gore
pruzi Bar – Bijelo
Polje
- Izvještava da će se
elektrificirana
dužina povećati
- Objašnjava
ekonomske efekte
uvođenjem
električne vuče
Elektrovučna vozila za velike brzine
- Uvodna razmatranja - Uočava ulogu vozova - Definiše osnovne
velikih brzina u
karakteristike pruga
razvoju saobraćajnih
za velike brzine
sistema
-
220
Razvija pozitivan
stav prema novim
saznanjima
Razvija analitičko i
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta jedinici vuče
- Posjeta Željeznici
Crne Gore
- Stručna literatura
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Objašnjava osnovne - Analizira
karakteristike vozova karakteristike vučnih
vozila za velike
za velike brzine
brzine
- Obrazlaže izbor
elektrovučnih vozila - Predviđa uslove za
uvođenje vozova
za velike brzine
velikih brzina
- Nabraja razvoj
vozova za velike
brzine
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
logičko razmišljanje
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- Z. Miličević,D.Aranđelović,V. Marojević,Električna lokomotiva JŽ 461,Zavod za
novinsko izdavačku i propagandnu delatnost JŽ Beograd,1990.
- Z. Milićević,Elektromotorni voz JŽ 412/416,Zavod za novinsko izdavačku i
propagandnu delatnost JŽ Beograd,1990.
- R. Vukadinović,Eksploatacione karakteristike pruge i vozova za velike brzine u
železničkom saobraćaju,Zavod za železničku izdavačku novinsku delatnost DOO
Beograd,1996.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj računarom i projektorom, uzorcima,
dijelovima i uređajima elektrovučnih vozila.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmeno, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.
- Pismeno,pismene vježbe najmanje jedna u polugodištu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani mašinski inženjer
- Diplomirani inženjer elektrotehnike
10. Povezanost predmeta
Znanja
-
Hidraulika
Pneumatika
Termodinamika
Jednosmjerna struja
Naizmjenična struja
Proizvodnja i prenos
električne energije
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Tehnička mehanika
- Vučna vozila
- Osnovi elektrotehnike
221
- Vučna vozila
1.3.11. PREDUZETNIŠTVO
1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
40
40
Ukupno
66
66
26
26
3. Opšti ciljevi nastave
- Razvijanje preduzetničke sposobnosti.
- Sticanje znanja o razvoju biznis ideje.
- Sticanje znanja o izradi biznis plana.
- Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva.
- Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom.
- Osposobljavanje za rad u timu.
- Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije.
- Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih
tehnologija.
222
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
- Suočavajući
- Razvija smisao za
Biznis ideja i biznis
argumente kritički
plan
kreativnost.
procjenjuje
- Upoznaje pojam
- Razvija sposobnost
kvalitet poslovne
biznis ideja
postizanja
ideje u skladu sa
- Opisuje nastanak
kompromisa.
postulatima
biznis ideje
- Razvija analitičko
tržišnog poslovanja
- Nabraja i
mišljenje.
- Uviđa važnost
opredjeljuje se za
- Razvija odgovornost
izrade biznis plana
poslovnu ideju
u radu.
u kontekstu
- Nabraja moguće
- Razvija stručnost.
obezbjeđivanja
vrste djelatnosti
- Razvija marljivost i
podrške, kako
- Opisuje pojam
preciznost.
unutar samog
biznis plana
privrednog društva
- Upoznaje pojmove:
tako i od strane
vizija, misija,
eksternih partnera
strategija, ciljevi
(investitora,
- Upoznaje postupak
kreditora)
istraživanja tržišta
- Upoznaje pojmove: - Razlikuje pojmove:
vizija, misija,
marketing plan i
strategija
plan prodaje
- Kroz primjere
- Opisuje elemente
obrazlaže ciljeve
finansijskog plana
privrednog društva
privrednog društva
- Kroz primjere
- Objašnjava
obrazlaže postupak
neophodnost
istraživanja tržišta
očuvanja životne
na novom primjeru
sredine
- Rezimira biznis
- Izvodi zaključke o
plan
potencijalnoj
- Prezentuje biznis
konkurenciji
plan
- Izvodi zaključak o
potencijalnim
kupcima /
korisnicima usluga
- Vrši opis proizvoda
/ usluga
- Uviđa značaj
sprovođenja
kontrole kvaliteta
proizvoda/usluga
- Kroz primjere
obrazlaže
elemente
finansijskog plana
privrednog društva
- Sarađuje kod
izrade plana
223
Preporuke za
izvođenje nastave
- Poželjno je
učenicima ukazati
na primjere.
- Organizovati
prisustvo
predstavnika
realnog privrednog
društva.
- Primjena tehnika
za unapređenje
razmišljanja, npr.
eksperiment “šest
šešira“.
- Kao model može da
posluži biznis plan
realnog privrednog
društva.
- Pripremiti
integralnu cjelinu
od elemenata
biznis plana.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
očuvanja životne
sredine za
konkretno
privredno društvo
- Oblikuje dinamiku
realizacije biznis
plana
- Kritički procjenjuje
slabosti sačinjenog
biznis plana
Osnivanje privrednog društva
- Opredjeljuje se za
Ime privrednog
ime privrednog
društva
društva u skladu sa
- Nabraja moguća
propisima i
rješenja za ime
poštujući principe
privrednog društva
jednostavnosti i
jedinstvenosti
- Oblikuje vizuelni
Vizuelni identitet
identitet
privrednog društva
privrednog društva
- Upoznaje elemente
i značaj oblikovanja
vizuelnog
identiteta
privrednog društva
- Popunjava
Registracija
formulare za
privrednog društva
registraciju
- Upoznaje postupak
privrednog društva
registracije
privrednog društva - Sprovodi aktivnosti
na pribavljanju
- Opisuje moguće
pečata i štambilja
oblike
organizovanja
privrednog društva
Otvaranje računa
- Popunjava
kod poslovne banke
formulare za
- Opisuje postupak
otvaranje računa
otvaranja računa
kod poslovne banke
kod poslovne banke - Obavlja postupak
otvaranja računa
kod poslovne banke
- Popunjava
Poslovni kodeks
formulare za
preduzeća
otvaranje računa
- Upoznaje pojam
kod poslovne banke
poslovni kodeks
privrednog društva - Obavlja postupak
- Nabraja elemente
otvaranja računa
poslovnog kodeksa
kod poslovne banke
Organizaciona
- Pronalazi sličnosti i
struktura
razlike između
- Razvija logičko
mišljenje i
sposobnost za
pravilno
rasuđivanje i
zaključivanje
Preporuke za
izvođenje nastave
- Rad u grupama
Učenici predlažu
moguća rješenja, a
nakon toga, kroz
diskusiju, donose
odluku
- Stiče radne navike
224
- Rad na računaru:
Učenici koriste
programe za obradu
teksta i slika
- Izrada organograma
privrednog društva
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
privrednog društva
- Upoznaje tipove
organizacione
strukture
privrednog društva
Rad u sektorima i
poslovanje
privrednog društva
- Upoznaje različite
nivoe upravljanja
privrednim
društvom
- Upoznaje postupak
zasnivanja radnog
odnosa u
privrednom društvu
- Upoznaje postupak
izrade godišnjeg
izvještaja o radu
Služba opštih
poslova
- Nabraja i opisuje
aktivnosti u okviru
službe opštih
poslova
Sektor marketing
- Upoznaje pojam
marketinga
- Opisuje postupak
istraživanja tržišta
- Upoznaje pojam i
elemente
marketing miksa:
proizvod, cijena,
promocija i
distribucija
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Pronalazi sličnosti i
razlike u nivoima
upravljanja
privrednim
društvom
- Popunjava prijavu
o slobodnom
radnom mjestu
- Učestvuje u izradi
jednostavnog
godišnjeg
izvještaja o radu
- Razvija sposobnost
snalaženja u
hijerarhiji
socijalnih odnosa
- Kao model može da
posluži Konkurs za
prijem u radni
odnos objavljen u
dnevnoj štampi
- Obavlja usmenu i
pisanu
komunikaciju
unutar privrednog
društva i sa
eksternim
partnerima
- Tehnički održava
Internet sajt
privrednog društva
- Salje i prima poštu
i druge službene
materijale
- Kroz primjere
obrazlaže strukturu
asortimana
proizvoda/usluga
- Sprovodi postupak
formiranja cijene
proizvoda/usluga
- Kroz primjere
obrazlaže važnost i
načine promocije
- Upoređuje moguća
rješenja za
reklamni slogan i
reklamnu poruku
privrednog društva
- Upoređuje moguće
forme i sadržaje
reklamnog
materijala
- Razvija spremnost i
sposobnost za
saradnju
- Razvija
odgovornost u radu
- Rad u grupama od
tri do pet učenika
- Upotrebljava
kancelarijsku
opremu (telefon,
faks, fotokopir
aparat, skener,
štampač)
- Razvija
komunikativnost,
efikasnost u radu,
marljivost i
preciznost
- Rad na računaru:
Učenici koriste
programe za
obradu teksta i
slika, kao i
programe za
elektronsku
komunikaciju
- Izrada reklamnog
materijala
Formativni ciljevi
učenik
različitih tipova
organizacionih
struktura
privrednog društva
225
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Sektor komercijala
- Upoznaje vrste i
elemente
dokumentacije
koja prati poslove
nabavke i prodaje
Sektor finansija i
računovodstvo
- Opisuje postupak
obračuna zarada
- Opisuje način
obračuna poreza i
doprinosa
- Upoznaje
blagajničke poslove
- Upoznaje postupak
plaćanja dospjelih
obaveza i naplate
dospjelih
potraživanja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Planira način
reklamiranja
privrednog društva,
odnosno
proizvoda/usluge
- Kroz primjere
obrazlaže moguće
načine distribucije
- Izrađuje ponudu,
porudžbenicu,
predračun, upit,
račun i ostala
dokumenta iz
oblasti poslova
nabavke i prodaje
- Kroz primjere
obrazlaže način
obračuna zarada,
poreza i doprinosa
- Obavlja
blagajničke poslove
- Obavlja poslove
plaćanja dospjelih
obaveza i naplate
dospjelih
potraživanja
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija analitičko
mišljenje
- Podstiče razvoj
tačnosti,
preciznosti i
urednosti
- Formira stav o
preuzimanju
odgovornosti
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- V. Vukotić ,Preduzetništvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996.
- J. Manojlović, S. Ignjatović, Poslovna i službena korespondencija za I razred,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- D. Bogdanović, G. Ivanišević, Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2004.
- D. Dragiđić, B. Ilić, B. Medojević, M. Pavlović, Osnovi ekonomije za II razred,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.
- R. Rajović, Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004.
- Publikacija Moj biznis, Montenegro biznis alijansa, Podgorica, 2004.
- H. Potit, Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Učionica sa najmanje pet računara snabdjevenih adekvatnom programskom
opremom( fax, telefon, skener, štampač, fotokopir aparat).
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu.
- Pismeno, najmanje jedna pismena vježba u klasifikacionom periodu.
- Rad na vježbama (najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu).
226
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani ekonomista
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Oblikovanje vizuelnog
identiteta privrednog
društva
- Usmena i pisana
komunikacija
- Održavanje Internet sajta
- Izrada reklamnog
materijala
- Komunikacija sa
strankama
- Poslovna kultura i
poslovni bonton
Povezanost sa drugim predmetima
Predmeti
Znanja
- Informatika
- Informacije u tekstualnom
vidu
- Multimedijalno
predstavljanje informacija
- Internet
- Korišćenje računarskih
progama kao vida
komuniciranja
- Poslovna komunikacija
- Verbalna i neverbalna
komunikacija
227
2. STRUČNI ISPIT
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA
2.1.1. KOČNICE I KOČENJE VOZOVA
1. Naziv ispitnog kataloga: KOČNICE I KOČENJE VOZOVA
2. Cilj ispita
-
Osposobljavanje učenika da povežu praktična i odovarajuća teoretska znanja.
Upoznavanje osnovne tehnike kočenja voza.
Upoznavanje uređaja za kočenje i dijelove opšte namjene.
Upoznavanje snage i proračun koničnica.
Upoznavanje uređaja za proizvodnju sabijenog vazduha na vučnim
vozilima.
- Upoznavanje kočnica automatske produžene kočnice ,direktne kočnice i
rukovanje kočnicama.
- Upoznavanje osnovnih propisa iz eksplatacija željeznice.
3. Standardi zananja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu
Pitanje treba definisati objasniti,ilustovati ili demonstrirati
1. Podjela kočnica i njhove karakteristike
2. Kočnice sa trenjem
3. Dinamičke kočnice
4. Podjela kočnica prema načinu djejstva
5. Podjela kočnica prema načinu kočenja i otkočivanja
6. Direktne – neautomske kočnice
7. Indirektne – automatske kočnice
8. Kočnice brzog djejstva
9. Kočnice sporog djejstva
10. Jednostepene kočnice
11. Višestepene kočnice
12. Kočnice sa papučama
13. Disk – kočnice
14. Elektrovazdušne kočnice
15. Probojno vrijeme i probojna brzina pri procesu kočenja
16. Sila na kočnim točkovima
17. Kočenost vozila
18. Kočna masa
19. Stvarna kočna masa voza ( SKM)
20. Procenat kočne mase vozila (p)
21. Potrebna kočna masa (PKM)
22. Prekreta masa
23. Zustavni put
24. Tablica kočenja
25. Kočnice velike efikasnosti
26. Promjena kočne sile u zavisnosti od opterećenja kola
27. Vrsta kočenja željezničkih vozila
28. Elektrovazdušna (elektropneumatska) kočnica
29. Mjenjač vrste kočnice G-P-R-M
30. Mjenjač sile kočenja
31. Oznaka kočnice velike efikasnosti sa procentom kočne mase 150÷170%
228
32. Oznaka kočnice sa diskom
33. Oznaka kočnice sa komponovanim kočnim umecima
34. Oznaka elektrovazdušne kočnice
35. Čeone slavine
36. Kočničke spojnice
37. Isključene slavine
38. Rezervoari za vazduh
39. Manometri
40. Kočni cilindri
41. Sklop kočne papuče
42. Kočnice u slučaju opasnosti
43. Provjera ispravnosti kočnica – probe kočnica
44. Definicija potpune probe kočnica i slučajevi probe kočnice A
45. Definicija probe prolaznosti glavnog voda i slučaj probe D
46. Definicija pojedinačne probe i slučaj probe B
47. Definicija piključene probe i slučajevi probe B
48. Vrijeme potrebno za vršenje probe kočnica
49. Dužnosti mašinovođe – priprema pri izlasku vučnog vozila iz jedicice vuče
50. Rukovanje kočnicama za vrijeme vožnje
51. Kočenje na padovima
52. Kočenje pri niskim temperaturama
53. Rukovanje kočnicama pri vožnji sa zaprežnom lokomotivom
54. Rukovanje sa kočnicama pri vožnji sa potiskivalicom
55. Kočenje radi zaustavljanja u slučaju opasnosti
56. Smetnja i kvarovi na kočnicama za vrijeme vožnje
57. Kočenje pri manevrisanju
58. Hod klipa kočnog cilindra lokomotive
59. Provjera kočnica pri prijemu DEL serije 642 u jedinici vuče
60. Indirektni kočnik Erlikon FV4a
61. Direktni kočnik na DEL serije 642
62. Indirektni kočnik Vestinhaus 26C
63. Lokomotivski rasporednik Erlikon LST 100
64. Lokomotivski rasporednik Erlikon Esf3f
65. Nabrojati vrste kočnica na EMV serije 412/416
66. Objasniti uzajamno djejstvo električne i elektropneumatske kočnice na
EMV serije 412/416
67. Objasniti ispuštanje kondezata iz sistema sabijenog vazduha na EMV serije
412/416
68. Indirektni kočnik Knor FD2
69. Kočnik – blok cilinder BCR 6“ na EMV serije 412/416
70. Elektropneumatski kočnik Erlikon FVE – 4
71. Obezbjeđenje EVM serije 412/416 od samopokretanja
72. Nabrojati i objasniti slučajeve potpune probe kočnice A
73. Objasniti autostop uređaj na električnoj lokomotivi serije 461
74. Objasniti izračunavanje potrebne kočne mase ( PKM) i njen odnos prema
stvaroj masi (SKM)
75. Nabrojati i objasiti mjenjačke uređaje automatske kočnice
76. Objasniti raspored kočnica u putničkom vozu
77. Uređaj za proizvodnju sabijenog vazduha u sistemu kočnica
78. Ručna kočnica
79. Osiguraje voza od samopokretanja
80. Mjenjač vrste kočnica kod lokomotivske serije 461
81. Mjenjač vrste kočnica kod lokomotivske serije 661
229
82. Elektrodiamička kočnica za regulisanje brzine voza kod lokomotivske serije
461
83. Osiguranje elektromotornog voza serije 412/416 od samopokretanja
84. Direktni kočnik dizel električne lokomotive serije 642
85. Božićev indirektni kočnik
86. Uloga rasporednika u sistemu kočnica na vozu
4. Tip ispita
-Usmeno,
- na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
tematskih oblasti, kako bi težina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila
ista.
- Detaljan spisak ispitnih pitanja sastavlja se na osnovu okvirnog spiska pitanja,
datih u Ispitnom katalogu.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta.
- Ispit traje najviše 20 minuta.
5. Dozvoljena pomagala
- Pomagala nijesu predviđena.
6. Literatura i drugi izvori
- Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori dati u Katalogu
znanja i Godišnjem planu rada nastavnika.
230
2.1.2. MEHNIČKI UREĐAJI VUČNIH VOZILA
2. Ciljevi ispita
- Osposobljavanje učenika da povežu praktična i odgovarajuća teoretska
Znanja.
- Upoznavanje osnovih pojmova hidraulike,pneumatske i termodinamike.
- Upoznavanje sa motorima sa unutrašnjim sagorijevanjem.
- Upoznavanje sa prenosiocima snage.
- Upoznavanje sa održanjem vučnih vozila.
- Upoznavanje vučnih vozila i njhovih konstruktivnih elemenata.
- Upoznavanje dijelova i uređaja vučnih vozila i njihove osnovne
karakteristike.
- Osposobljavanje za pravilno upravljaje vučnim vozilima.
3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu
Pitanje treba definisati objasniti,ilustovati ili demonstrirati
1. Dispozicija opreme DEL serije 642
2. Vršenje dnevnog pregleda DEL serije 642
3. Priprema za startovanje dizel motora na DEL serije 642
4. Objasniti startovanje dizel motora na DEL 642
5. Objasniti provjeru pomoćnih uređaja na DEL serije 642
6. Objasniti pokretnje DEL serije 642
7. Objasniti obavljanje manevarskih poslova DEL serije 642
8. Dispozicija opreme na DEL serije 661
9. Objasniti vršenje dnevnog pregleda na DEL serije 661
10. Objasniti pripreme za startovanje DEL serije 661
11. Objasniti startovanje dizel motora na DEL serije 661
12. Objasniti provjeru fukcionalnosti pomoćnih uređaja na DEL serije 661
13. Objasniti vožnju voza sa DEL serije 661
14. Objasniti transportovanje neradne DEL serije 661 u vozu
15. Objasniti dispoziciju opreme električne lokomotive serije 461
16. Objasniti dnevni pregled električne lokomotive serije 661
17. Objasniti stavljanje električne lokomotive serije 461 pod napon
18. Objasniti provjeru fukcionalnosti pomoćnih uređaja električne lokomotive
461
19. Objasni podizanje pantografa na električnoj lokomotivi serije 461
20. Objasni uključivanje glavnog prekidača električne lokomotive serije 461
21. Objasniti kontrolne i mjerne uređaje glavnog kompresora serije 461
22. Objasniti rad kontrole budnosti na električnoj lokomotivi seriji 461
23. Objasni rad elektrodinamičke kočnice na električnoj lokomotivi serije 461
24. Objasniti rad protivklizne zaštite na električnoj lokomotivi serije 461
25. Objasniti položaj prekidača i instrumenta u bloku F2 u upravljačnici
26. Objasniti vožnju voza električnom lokomotivom serije 461
27. Objasniti sastav i dispoziciju opreme na EMV serije 412/416
28. Objasniti dnevni pregled elektromotornog voza serije 412/416
29. Objasniti stavljanje EMV serije 412/416 pod napon
30. Objasniti provjeru funkcionalnosti pomoćnih uređaja na EMV serije 412/416
31. Objasniti spuštanje pantografa EMV serije 412/416
32. Objasniti isključenje glavnog prekidača na EMV 412/416
33. Objasniti prijem službe u jedinici vuče
34. Od čega zavisi uvrštavanje dvije lokomotive za vuču voza
35. Podjela motora prema načinu stvaranja smješe
231
36. Princip rada četvorotaktnog motora
37. Princip rada dvotaktnog dizel motora
38. Motori sa spoljnim načinom stvaranja smješe
39. Motori sa unutrašnjim načinom stvarnja smješe
40. Prečistači vazduha
41. Podjela motora s obzirom na broj, položaja ose i smještaj cilindra
42. Pokretni dijelovi motora
43. Nepokretni dijelovi motora
44. Klipovi motora
45. Cilindri motora
46. Ventili motora
47. Prenosnik snage na dizelelektričnoj lokolmotivi serije 642
48. Prenosnik snage na dizelelektričnoj lokomotivi serije 661
49. Prenosnik snage na elekričnoj lokomotivi serije 461
50. Prinudno hlađenje vučnih motora na dizelelektričnoj lokomotivi serije 661
51. Prinudno hlađenje vučnih motora na električnoj lokomotivi serije 461
52. Hlađenje ulja u lokomotivskom transformatoru na električnoj lokomotivi
serije 461
53. Dizel motor MGO na dizelelektričnoj lokomotivi serije 661
54. Dizel motor GM – 567C na dizelelektričnoj lokomotivi serije 461
55. Obrtno postolje na dizelelektričnoj lokomotivi serije 661
56. Primarno ogibljenje za mirnoću hoda električne lokomotive serije 461
57. Sistem za podmazivanje bandaže na elekričnoj lokomotivi serije 461
58. Princip rada pjeskara na elektromotrnom vozu serije 412/416
59. Vrsta održavanja vučnih i vučenih vozila
60. Šta podrazumjevamo pod stalnim nadzorom vučnih vozila
61. Kontrolni pregledi, rokovi, ciklusi i kriterijumi za dizelelektričnu lokomotivu
serije 661
62. Redovne opravke,rokovi,ciklusi i kriterijumi za električnu lokomotivu serije
461
63. Vandredno održavanje vučnih vozila
64. Prehranjivanje dizel motora
65. Kontrolna tabla na dizelelektričnoj lokomotivi serije 661 – podserija 200 i
300
66. Uređaj za regulisanje rada dizelelektrične lokomotive serije 661
67. Vožnja dizelelektrične lokomotive serije 661 kroz vodu
68. Zaštitni i signalizacioni uređaji na dizelelektričnoj lokomotivi serije 661
69. Pantograf ne elektromotornom vozu serije 412/416
70. Glavni prekidač na električnoj lokomotivi serije 461
71. Agregat glavnog kompresora na električnoj lokomotivi serije 461
72. Pomoćni kompresor elektromotornog voza serije 412/416
73. Konroleri na elektromotornom vozu serije 412/416
74. Upravljanje vratima na elektromotornom vozu serije 412/416
75. Obrtna postolja na elektromotornom vozu serije 412/416
76. Neispravnosti na elektromotornom vozu serije 412/416
77. Tegljači i odbojni uređaji na elektromotornom vozu serije 412/416
78. Upotreba sabijenog vazduha na elektromotornom vozu serije 412/416
79. Centralno ogibljenje na elektromotornom vozu serije 412/416
80. Osovinski sklopovi električne lokomotive serije 461
81. Tehničke karakteristike električne lokomotive serije 461
82. Prenos obrtnog momenta vučnih motora na pogonske osovinske sklopove
83. Puštanje u rad pomoćnih pogona na električnoj lokomotivi serije 461
84. Uređaj za bezbjednost saobraćaja na električnoj lokomotivi serije 461
85. Podizanje pantografa na elektromotornom vozu serije 412/416
232
86. Kontroler na električnoj lokomotivi serije 461
87. Hlađenje elektrodinmičke kočnice na električnoj lokomotivi serije 461
88. Obaveze kojih se mora osoblje vuče pridržavati za vrijeme vožnje voza
89. Dispozicija opreme u upravljačnici električne lokomotive serije 461
4. Tip ispita
- Usmeno,
- na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
tematskih oblasti, kako bi težina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila
ista.
- Detaljan spisak ispitnih pitanja sastavlja se na osnovu okvirnog spiska pitanja,
datih u Ispitnom katalogu.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta.
- Ispit traje najviše 20 minuta.
5. Dozvoljena pomagala
- Pomagala nijesu predviđena.
6. Literatura i drugi izvori
- Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori dati u Katalogu
znanja i Godišnjem planu rada nastavnika.
233
2.2. STRUČNI RAD
2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA STRUČNI RAD
1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG
ISPITA, STRUČNI RAD
2. Cilj ispita
-
Analitički pristup zadatoj temi.
Sistematičnost pri izradi stručnog rada.
Pravilna upotreba stručne terminologije.
Samostalnost u korišćenju literature i podataka dostupnih sa Interneta.
Stručnost na nivou tehničara vuče.
Pravilan odabir i srazmjerno korišćenje fotografija, skica, šema, tablica i
grafikona pri izradi stručnog rada.
3. Spisak tema/zadataka
1. Zadatak održavanja je da se obezbijedi dizeleleketrična lokomotiva serije
661 u ispravnom stanju za bezbjedan, uredan i ekonomičan rad
2. Zadatak održavanja je da se obezbijedi dizelelektrična lokomotiva serije
642/643 u ispravnom stanju za bezbjedan, uredan i ekonomičan rad
3. Izvršiti izbor i pripremu vučnog vozila za vožnju brzog voza na relaciji Bar Bijelo Polje prema Redu vožnje
4. Teretni voz mase 1000t saobraća na relaciji Bijelo Polje - Bar,elektrovučnim
vozilom serije 461
5. Izvršiti izbor i pripremu vučnog vozila za vožnju brzog voza, masa 680t,
prema Redu vožnje
6. Modernizacija pruge Podgorica - Nikšić mijenjaju se eksploatacioni uslovi
vuče vozova, te je potrebno za teretni voz na relaciji Podgorica - Nikšić
odrediti sljedeće podatke
7. Na elekričnoj lokomotivi serije 461 ugrađen je vijenčani kompresor za
potrebe rada kočnica, kočnih uređaja i pomičnih uređaja
8. Zadatak održavanja je da obezbijedi električnu lokomotivu serije 461 u
ispravnom stanju za bezbjedan,uredan i ekonomičan rad
9. Da bi se obezbijedila ispravnost i bezbjednost kretanja električne
lokomotive serije 461
10. Zadatak organizovanja da obezbijedi elektromotorni voz serije
412/416 u ispravnom stanju
11. Izvršiti izbor vučnog vozila za vožnju voza na relaciji Bar Bijelo Polje lokalnog voza preme Redu vožnje
12. Knjižicom Reda vožnje predviđeno je da saobraća teretni voz na
relaciji Bar- Bijelo Polje, elektrovučnim vozilom
13. Izvršiti pripremu električne lokomotive serije 461 za vožnju
teretnog voza na relaciji Bar - Bijelo Polje
14. Modernizacijom pruge Podgorica - Nikšić ostvariće se novi
uslovi za prevoz robe izmijenjenom vrstom vuče
15. Na vučnoj relaciji Podgorica - Nikšić saobraća tertni voz
prema Redu vožnje . Voz je mase 1000 tona.
16. Na relaciji Podgorica - Nikšić prema Redu vožnje, voz mase
400t
17. Knjižicom Reda vožnje teretni voz saobraća na relaciji
Podgorica - Bijelo Polje . Masa voza 1060 tona.
234
18. Knjižicom Reda vožnje teretni voz mase 1060 tona na relaciji
Bar - Bijelo Polje vuče eleketrična lokomotiva serije 461 .
Potisak voza na relaciji Podgorica - Kolašin vrši električna
lokomotiva serije 461.
19. Na elektrolokomotivi serije 461 objasniti rukovanje kočnicama
20. Na elektromotornom vozu serije 416 objasniti rukovanje
kočnicama
21. Teretni voz saobarća na relaciji Bar - Bijelo Polje . Sastav voza
18 Eas kola serije 595
22. Na dizelelektirčnoj lokomotivi serije 642 potrebno je objasniti
električne uređaje
23. Na dizelelektričnoj lokomotivi serije 642 objasniti rad
električnih uređaja
24. Na dizelelektričnij lokomotivi serije 661 potrebno je odrediti
rad električnih uređaja
25. Na dizelelektričnoj lokomotivi serije 461 potrebno je odrediti
rad električnih uređaja
26. Na električnoj lokomotivi serije 461 potrebno je odrediti rad
električnih uređaja
27. Na električnoj lokomotivi serije 461 potrebno je odrediti rad
električnih uređaja
28. Na električnoj lokomotivi serije 461 potrebno je odrediti rad
električnih uređaja
29. Na električnoj lokomotivi serije 461 potrebno je odrediti rad
električnih uređaja
30. Na elektromotornom vozu serije 412/416 potrebno je odrediti
rad električnih uređaja
31. Na elektromotornom vozu serije 412/416 potrebno je odrediti
rad električnih uređaja
32. Na elektromotornom vozu potrebno je odrediti rad električnih
uređaja
33. Na elektromotornom vozu potrebno je odrediti rad električnih
uređaja
34. Na elektromotornom vozu potrebno je odrediti rad električnih
uređaja
35. Na elektromotornom vozu potrebno je odrediti rad električnih
uređaja
STRUČNA OBLAST : MEHANIČKI UREĐAJI VUČNIH VOZILA
Zadatka br. 1
Zadatak održavanja je da se obezbijedi dizel električna lokomotiva serije 661 u
ispravnom stanju za bezbjedan, uredan i ekonomičan rad, te na osnovu navedene
postavke potrebno je obraditi sljedeće oblasti:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Vrste održavanja
Definicija pojedinih vrsta održavanja
Ciklus kontrolnih pregleda
Kriterijum za kontrolne preglede
Ciklus redovnih opravki
Rokovi i kriterijum za redovne opravke
Izraditi liste za najveći rang kontrolnog pregleda
- mehanički dio
- pneumatski dio
235
- bravarski dio
8. Odrediti vrijeme zadržavanja lokomotive na određenom kontrolnom
pregledu
9. Kontrolu kvaliteta održavanja i opravke
10. Nabrojati potrebna postrojenja, opremu i uređaje za izvršenje kontrolnih
pregleda
11. Zaključak
12. Literatura
STRUČNA OBLAST : MEHANIČKI UREĐAJI VUČNA VOZILA
Zadatka br. 2
Zadatak održavanja je da se obezbijedi dizel električna lokomotiva serije 642/643
u ispravnom stanju za bezbjedan ,uredan i ekonomičan rad, te na osnovu navedene
postavke potrebno je obraditi sljedeće oblasti:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Vrste održavanja
Definicija pojedinih vrsta održavanja
Ciklus kontrolnih pregleda
Kriterijum za kontrolne preglede
Ciklus redovnih opravki
Rokovi i kriterijum za redovne opravke
Izraditi liste za najveći rang kontrolnog pregleda
- mehanički dio
- pneumatski dio
- bravarski dio
8. Odrediti vrijeme zadržavanja lokomotive na određenom kontrolnom
pregledu
9. Kontrolu kvaliteta održavanja i opravke
10. Nabrojati potrebna postrojenja, opremu i uređaje za izvršenje kontrolnih
pregleda
11. Zaključak
12. Literatura
STRUČNA OBLAST - MEHANIČKI UREĐAJI VUČNA VOZILA
Zadatka br. 3
Izvršiti izbor i pripremu vucnog vozila za vožnju brzog voza mase 680t na relaciji
Bar - Bijelo Polje prema Redu vožnje . Da bi obezbijedili ispravnost,bezbjednost i
urednost vožnje voza prema navedenom Redu vožnje potrebno je odrediti:
1. Elemente voza :
• težina voza
• stvarna kočna masa
• potrebna kočna masa
• procenat kočenja
2. Izbor vucnog vozila
3. Potreban broj osoblja vuče
4. Prijem i pregled vučnog vozila
• pregled vučnog vozila
236
• vrijeme prijema
• potrebno vrijeme pregleda vučnog vozila
• lista vršenja predviđenog pregleda vučnog vozila
5. Priprema voza prije pokretanja
6. Potrebna dokumentacija za pokretanje voza
7. Postupak grijanja voza u sezoni grijanja voza
8. Predaja vučnog vozila u obrtnoj stanici Bijelo Polje
9. Zaključak
10. Literatura
STRUČNA OBLAST : MEHANIČKI UREĐAJI VUČNA VOZILA
Zadatka br. 4
Teretni voz mase 1000t saobraća na relaciji Biljelo Polje - Bar, elektrovučnim
vozilom serije 461, potrebno je obraditi sljedeće oblasti:
1. Elemente voza :
• masa voza
• brzina voza
• stvarna kočna masa
• procenat kočenja
• potrebna kočna masa
2. Prijem i pregled vučnog vozila u obrtnoj stanici Bijelo Polje.
3. Priprema elektrovučnog vozila u stanici Biljelo Polje prema tački 8.1 Uputstva o
kočenju vozova,233
4.Vrijeme prijema i pregleda vučnog vozila u stanici Bijelo Polje, potrebno
osoblje vuče za vožnju voza.
5. Postupak vršenja probe kočnica predviđeno poslovnim redom stanice Bijelo Polje
6. Potrebna dokumentacija
7. Postupak pokretanja voza iz stanice Biljelo Polje
8. Predaja vučnog vozila u depou Bar
9. Zaključak
10. Literatura
STRUČNA OBLAST - MEHANIČKI UREĐAJI VUČNA VOZILA
Zadatka br. 5
Izvršiti izbor i pripremu vucnog vozila za vožnju brzog voza, mase 680t na relaciji
Bar - Bijelo Polje prema Redu vožnje . Da bi obezbijedili ispravnost,bezbjednost i
urednost vožnje voza prema navedenom Redu vožnje potrebno je odrediti:
1. Elemente voza :
• težinu voza
• stvarnu kočnu masu
• potrebnu kočnu masu
• procenat kočenja
2. Izbor vucnog vozila
3. Potreban broj osoblja vuče
4. Prijem i pregled vučnog vozila
• pregled vučnog vozila
237
• vrijeme prijema
• potrebno vrijeme pregleda vučnog vozila
• lista vršenja predviđenog pregleda vučnog vozila
5. Priprema voza prije pokretanja
6. Potrebna dokumentacija za pokretanje voza
7. Postupak grijanja voza
8. Predaja vučnog vozila u obrtnoj stanici Bijelo Polje
9. Zaključak
10. Literatura
STRUČNA OBLAST: -MEHANIČKI UREĐAJI VUČNA VOZILA
Zadatka br. 6
Modernizacija je pruge Podgorica – Nikšić,pa se mijenjaju eksploatacioni uslovi
vuče vozova, te je potrebno za teretni voz na relaciji Podgorica - Nikšić odrediti
sljedeće podatke :
1. Podaci o vozu :
• težina voza na čitavoj relaciji vodeći brigu o uzdužnom profilu pruge
• brzina voza ( Podgorica - Danilovgrad) v=80km/h
• brzina voza ( Danilovgrad - Nikšić) v=60km/h
2. Odrediti vrstu vučnog vozila za vuču voza od Podgorice do Danilovgrada i način
vuče od Danilovgrada do Nikšića
3. Izvršiti pripremu vučnog vozila u jedinici vuče i potrebno vrijeme prijema i
pregled vučnog vozila i osoblje vuče
4. Provjera ispravnosti kočnica u polaznoj stanici i Danilovgradu, vrstu probe, broj
izvršioca i vrijeme vršenja probe
5. Potrebno osoblje vuče voza
6. Dokumentacija
7. Zaključak
8. Literatura
STRUČNA OBLAST: MEHANIČKI UREĐAJI - VUČNA VOZILA
Zadatke br: 7
Na električnoj lokomotivi serije 461 ugrađen je vijčani kompresor, za potrebe rada
kočnice, kočnih uređaja i pomoćnih uređaja,pa je potrebno uraditi sljedeće:
1. Tehničke karakeristike
2. Opis
3. Princip rada
4. Kontrolni uređaji
5. Puštanje u rad
6. Smetnje
7. Održavanje kompresora
8. Zaključak
9. Literatura
STRUČNA OBLAST : MEHANIČKI UREĐAJI - VUČNA VOZILA
Zadatka br. 8
238
Zadatak održavanja je da obezbijedi električnu lokomotivu serije 461 u ispravnom
stanju za bezbjedan, uredan i ekonomičan rad,te na osnovu navedene postavke
potrebno je obraditi sljedeće oblasti:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Vrste održavanja
Definicija pojedinih vrsta održavanja
Ciklus kontrolnih pregleda
Kriterijum za kontrolne preglede
Ciklus redovnih opravki
Rokovi i kriterijum za redovne opravke
Izraditi liste za najveći rang kontrolnog pregleda
- mehanički dio
- pneumatski dio
- bravarski dio
8. Odrediti vrijeme zadržavanja lokomotive na određenom kontrolnom
pregledu
9. Kontrolu kvaliteta održavanja i opravke
10. Nabrojati potrebna postrojenja, opremu i uređaje za izvršenje kontrolnih
pregleda
11. Zaključak
12. Literatura
STRUČNA OBLAST :MEHANIČKI UREĐAJI - VUČNA VOZILA
Zadatka br. 9
Da bi se obezbijedila ispravnost i bezbjednost kretanja električne lokomotive
serije 461 potrebno je obezbijediti ispravnost sljedećih sklopova :
1. Pantograf:
• opis pantografa
• odrediti mjerna mjesta da bi se ustanovila ispravnost istog
• izraditi mjernu listu
• mjerna pomagala
2. Galvni kompresor:
• opis glavnog kompresora
• odrediti mjerne veličine da bi se ustanovila ispravnost istog
• mjernu listu
• mjerna pomagala
3. Sistem za podmazivanje bandaža:
• opis
• mjerna veličina
• mjerna lista
• mjerna pomagala
4. Zaključak
5. Literatura
STRUČNA OBLAST : MEHANIČKI UREĐAJI - VUČNA VOZILA
Zadatka br. 10
239
Zadatak održavanja je da obezbijedi elektromotorni voz serije 412/416 u
ispravnom stanju za bezbjedan,uredan i ekonomičan rad u eksploataciji. Na osnovu
postavke zadatka potrebno je obraditi sljedeće oblasti za elektromotorni voz
412/416:
1. Tehničke karkteristike
2. Vrste održavanja
3. Definicija pojedinih vrsta održavanja
4. Ciklus kontrolnih pregleda
5. Kriterijum za kontrolni pregled
6. Ciklus redovnih opravki
7. Rokovi i kriterijumi i za redovne opravke
8. Izrada lista za najveći rang kontrolnih pregleda:
• mehanički dio
• pneumatski dio
• bravarski dio
9. Odredi vrijeme zadržavanja EMV na određenom kontrolnom pregledu
10. Kontrolu kvaliteta kontrolnih pregleda i vanrednih opravki
11. Predvidi potrebno postrojenje, opremu i uređaje za izvršenje kontrolnih
pregleda i vanrednih opravki
12. Zaključak
13. Literatura
STRUČNA OBLAST : MEHANIČKI UREĐAJI- VUČNA VOZILA
Zadatka br. 11
Izvršiti izbor vucnog vozila za vožnju na relaciji Bar - Bijelo Polje lokalnog voza
prema Redu vožnje . Da bi obezbijedili ispravnost,bezbjednost i urednost vožnje
voza prema Redu vožnje potrebno je odrediti:
1. Elemente voza :
• sastav voza
• težina voza
• stvarna kočna masa
• potrebna kočna masa
• procenat kočenja
2. Izbor vucnog vozila
3. Odrediti potreban broj osoblja vuče
4. Prijem i pregled vučnog vozila
• vrijeme prijema
• potrebno vrijeme pregleda vučnog vozila
• lista vršenja predviđenog pregleda vučnog vozila
5. Priprema voza prije pokretanja
6. Potrebna dokumentacija za pokretanje voza
7. Predaja vučnog vozila u stanici Bijelo Polje
8. Zaključak
9. Literatura
STRUČNA OBLAST : MEHANIČKI UREĐAJI- VUČNA VOZILA
Zadatk br: 12
240
Knjižicom Reda vožnje predviđeno da saobraća teretni voz na relaciji Biljelo Polje
- Podgorica, elektrovučnim vozilom serije 461, potrebno je obraditi sljedeće
oblasti:
1. Elemente voza :
• masa voza
• brzina voza
• stvarna kočna masa
• procenat kočenja
• potrebna kočna masa
2. Prijem i pregled vučnog vozila u obrtnoj stanici Bijelo Polje
3. Priprema elektrovučnog vozila u stanici Biljelo Polje prema tački 8.1 Uputstva o
kočenju vozova,233
4.Vrijeme prijema i pregleda vučnog vozila u stanici Bijelo Polje i potrebno
osoblje vuče za vožnju voza
5. Postupak vršenja probe kočnica predviđeno poslovnim redom stanice Bijelo Polje
6. Potrebna dokumentacija
7. Postupak pokretanja voza iz stanice Biljelo Polje
8. Predaja vučnog vozila u depou Podgorica
9. Zaključak
10. Literatura
STRUČA OBLAST : MEHANIČKI UREĐAJI -VUČNA VOZILA
Zadatka br. 13
Izvršiti pripreme električne lokomotive serije 461 za vožnju teretnog voza na
relaciji Bar - Bijelo Polje. Potrebno je obezbijediti ispravnost, bezbjednost i
urednost vožnje voza, te je potrebno obraditi sljedeće segmente:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Izbor lokomotive
Prijem pregleda lokomotive
Stavljanje lokomotive pod napon
Priprema lokomotive za pokretanje
Električno grijanje u sezoni grijanja voza
Dokumentacija
Zaključak
Literatura
STUČNA OBLAST : KOČNICE I KOČENJE VOZOVA
Zadatka br. 14
Modernizacijom pruge Podgorice - Nikšić ostvariće se novi uslovi u prevozu robe
izmjenom vrste vuče.
U I fazi elektrificirat će se pruga Podgorica - Danilovgrad i eksploatacioni
pokazatelji će pretrpjeti izmjene.
Podaci o vozu :
• sastav voza
15 Eas kola serije 595
• brzina voza Nikšić - Danilovgrad
60km/h
• brzina voza Danilovgrad - Podgorica
80 km/h
• u stanici Danilovgrad vozu dodati
5 Eas kola
• Danilovgrad - Podgorica
elektrovuča
241
Na osnovu navedenih podataka za voz br. 47660 izračunati :
1. Težinu voza, stvarnu kočnu masu, potrebnu kočnu masu i procenat
kočenja
2. Izvršiti izbor vučnog vozila za vožnju voza br. 47660 na relaciji Nikšić
- Podgorica
3. Priprema vučnog vozila u jedinici vuče
4. Provjera ispravnosti kočnica, vrsta probe i postupak vršenja probe,
broj izvršioca i vrijeme vršenja probe
5. U satnici Danilovgrad dodavanjem kola na voz broj 47660 provjeriti
ispravnost kočnica i vrstu probe kočnica
6. Potrebna dokumentacija za vožnju voza na relaciji Nokšić Podgorica
7. Zaključak
8. Literatura
STRUČNA OBLAST :KOČNICE I KOČENJE VOZOVA I MEHANIČKI UREĐAJI- VUČNA
VOZILA
Zadatak br: 15
Na vučnoj relaciji Podgorica - Nikšić saobraća teretni voz prema Redu vožnje . Voz
je mase 1000 tona, te je potrebno uraditi sljedeće elemente:
1. Za vuču voza potrebno je :
• izvršiti izbor vučnog vozila,na relaciji Podgorica - Danilovgrad
• sagledavanje profila pruge na relaciji Danilovgrad - Nikšić, odrediti težinu
voza i način vuče navedenog voza
2. Na osnovu utvrđivanja vuče na relaciji Podgorica - Nikšić potrebno je :
• odrediti stvarnu kočnu masu
• odrediti potrebnu kočnu masu
• procenat kočenja
Pri izradi navedenih elemenata voditi brigu o promjenama u vuči voza na relaciji
Podgorica - Nikšić.
3. Za vuču voza potrebno je :
• odrediti potreban broj osoblja vuče
• odrediti vrijeme prijema i pregleda vučnog vozila na osnovu elemenata
obrta vučnih vozila EV - 40
4. Izraditi Listu dnevnog pregleda vučnog vozila
• potrebnu dokumentaciju za preuzimanje vučnog vozila
5. Na osnovu poslovnog reda II u stanici Podgorica odrediti:
• vrstu provjere ispravnosti kola i kočnica
• potreban broj izvršioca za vršenje probe kočnice i vrijeme vršenja probe
ispravnosti kočnice
• opisati postupak za vršenje probe kočnica
6. Dokumentacija za opremu voza
7. Zaključak
8. Literatura
STRUČNA OBLAST :KOČNICE I KOČENJE VOZOVA
Zadatak br:16
242
Na relaciji Podgorica - Nikšić saobraća teretni voz prema Redu vožnje,voz je mase
400 tona, te je potrebno uraditi sljedeće elemente:
1. Za vuču voza potrebno je :
• izvršiti izbor vučnog vozila,na relaciji Podgorica - Nikšić
2. Na osnovu određene vuče na relaciji Podgorica - Nikšić potrebno je :
• odrediti stvarnu kočnu masu
• odrediti potrebnu kočnu masu
• procenat kočenja
3. Za vuču voza potrebno je :
• odrediti potreban broj osoblja vuče
• odrediti vrijeme prijema i pregleda vučnog vozila na osnovu elemenata
obrta vučnih vozila EV - 40
4. Izraditi Listu dnevnog pregleda vučnog vozila
• potrebnu dokumentaciju za preuzimanje vučnog vozila
5. Na osnovu poslovnog reda II u stanici Podgorica odrediti:
• vrstu provjere ispravnosti kola i kočnica
• potreban broj izvršioca za vršenje probe kočnice i vrijeme vršenja probe
ispravnosti kočnice
• opisati postupak za vršenje probe kočnica
6. Dokumentacija za opremu voza
7. Zaključak
8. Literatura
STRUČNA OBLAST : KOČNICE I KOČENJE VOZOVA
Zadatak br:17
Knjižicom Reda vožnje teretni voz saobraća na relaciji Podgorica - Bijelo Polje.
Masa voza 1060 tona, potrebno je obraditi sljedeće oblasti:
1. Odrediti potreban broj vučnih vozila serije 461 za vuču voza.
2. Prijem i pregled vučnih vozila na osnovu tačke 8.1 Uputstva o kočenju voza,
233.
3. Provjera ispravnosti kočnica u stanici Podgorica i broj izvršioca za vršenje
probe.
4. Podaci o vozu:
• brzina
• stvarna kočna masa
• potrebna kočna masa
• procenat kočenja
5. Dokumentacija
6. Zaključak
7. Literatura
STRUCNA OBLAST : KOČNICE I KOČENJE VOZOVA
Zadatak br: 18
Knjizicom Reda vožnje teretni voz mase 1060 tona na relaciji Bar – Bijelo Polje
vuče električna lokomotiva serije 461 . Potisak voza na relaciji Podgorica – Kolašin
vrši električna lokomotiva serije 461,potrebno je obraditi sljedeće oblasti:
1. Dnevni pregled locomotive.
243
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Pregled lokomotive na osnovu tacke 8.1 Uputstva o kočenju voza.
Proračun efikasnosti kočnica na vozu.
Provjera ispravnosti kočnica na vozu u stanici Bar.
Provjera ispravnosti kočnica u stanici Podgorica.
Provjera ispravnosti kočnica u stanici Kolašin.
Dokumentacija.
Zaključak.
Literatura.
STRUČNA OBLAST : KOČNICE I KOČENJE VOZOVA
Zadatak br: 19
Na elektrolokomotivi serije 461 objasniti rukovanje kočnicom i opremom iz
sljedećih oblasti:
1. Izvor sabijemog vazduha:
• glavni kompresor
• sušenje i regeneracija vazduha
• kontrolni i zaštitni uređaji
2. Vazdušna kočnica:
• automatska produžna kočnica
• direktna kočnica
3. Pneumatski uređaji.
4. Pregled kočnica i kočnih uređaja.
5. Zaključak.
6. Literatura.
STRUČNA OBLAST : KOČNICE I KOČENJE VOZOVA
Zdatak br: 20
Na elektromotornom vozu serije 412/416 objasniti
elektropneumatskom kočnicom sljedeće oblasti:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
rukovanje kočnicom i
Izvor sabijenog vazduha
Opis pneumatske šeme
Vrste kočnica
Opis djelovanja kočnica
Uzajamno djejstvo kočnica
Rukovanje kočnicom
Kontrolni i zaštitni uređaj
Zaključak
Literatura
STRUČNA OBLAST : KOČNICE I KOČENJE VOZOVA
Zadatak br: 21
Teretni voz saobraća na relaciji Bar - Bijelo Polje. Sastav voza 18 Eas kola
serije 595. Potrebno je obraditi sljedeće oblasti:
1. Odrediti podatke o vozu
• masa voza
244
2.
3.
4.
5.
6.
• stvarnu kočnu masu
• potrebnu kočnu masu
• procenat kočenja
Prijem i pregled vučnih vozila na osnovu tačke 8.1. Uputstva o kočenju
željezničkih vozila,233
Provjera ispravnosti kočnica na cijeloj relaciji
Dokumentacija
Zaključak
Literatura
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJ- VUČNA VOZILA
Zadatak br:22
Na dizelelektričnoj lokomotivi serije 642 potrebno je objasniti rad električnih
uređaja:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Raspored i uloga električnih uređaja
Startovanje dizel motora
Regulisanje brzine i snage dizel motora
Kontrola i sigurnosni uređaji na lokomotivi
Rad kontrole budnosti
Dokumentacija
Zaključak
Litertura
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJI VUČNA VOZILA
Zadatak br:23
Na dizel električnoj lokomotivi serije 642 potrebno objasniti rad električnih
uređaja:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Glavni generator
Promjena smjera vožnje
Gašenje dizel motora
Punjenje baterije akumulatora
Elektromagnetna spojnica kola ventilatora za prinudno hlađenje tečnosti
Dokumentacija
Zaključak
Literatura
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJI VUČNA VOZILA
Zadatak br:24
Na dizel električnoj lokomotivi serije 661 potrebno objasniti rad električnih
uređaja:
1.
2.
3.
4.
5.
Raspored i ulogu električnih uređaja
Startovanje dizel motora
Komadna i kontrolna tabla
Punjenje baterije akumulatora
Promjena broja obrtaja dizel motora
245
6. Zaustavljanje dizel motora
7. Dokumentacija
8. Literatura
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJI, VUČNA VOZILA
Zadatak br:25
Na dizel električnoj lokomotivi serije 661 potrebno objasniti rad električnih
uređaja:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Vučni motori
Glavno strujno kolo
Strujno kolo upravljanja pobudom glavnog generatora
Strujno kolo pumpe za gorivo
Dokumentacija
Zaključak
Literatura
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJI, VUČNA VOZILA
Zadatak br:26
Na elelektričnoj lokomotivi serije 461 odrediti rad električnih uređaja:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Raspored i uloga električnih uređaja
Ispravljač
Strujno kolo za dovod električne enrgije na lokomotivi
Mjerenje napona vučnih motora
Kontrola budnosti
Prelaz preko sekcionara
Dokumentacija
Zaključak
Litertura
246
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJI, VUČNA VOZILA
Zadatak br:27
Na elelektričnoj lokomotivi serije 461potrebno je odrediti rad električnih uređaja:
1. Zaštita pomoćnih pogona
2. Stujno kolo II grupe pomoćnih pogona
3. Kontroler
4. Lokomotivski transformator
5. Priključna kutija i kontaktor za električno gijanje
6. Zatvaranje strujnog kola vučnih motora - uključivanje kontaktora vučnih
motora
7. Dokumentacija
8. Zaključak
9. Literatura
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJI, VUČNA VOZILA
Zadatak br:28
Na elelektričnoj lokomotivi serije 461potrebno je odrediti rad električnih uređaja:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Provjera funkcionalnosti uređaja
Autostop uređaji
Visoko naponska oprema strujnog kola za grijanje voza
Glavna prigušnica
Kontaktori vuče
Dokumentacija
Zaključak
Litertura
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJI, VUČNA VOZILA
Zadatak br:29
Na elelektričnoj lokomotivi serije 461potrebno je odrediti rad električnih uređaja:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Zgrijavanje i hlađenje vučnih motora
Četkice za uzemljenje
Glavni prekidač
Strujno kolo ventilatora električnih kočnica
Dovođenje trofaznog sistema pod napon
Dokumentacija
Zaključak
Litertura
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJI, VUČNA VOZILA
Zadatak br:30
Na elektromotornom vozu serije 412/416 potrebno je odrediti rad električnih
uređaja:
247
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Razmještaj i ulogu električnih uređaja
Lista aparata elektroopreme prikolice
Napajanje strujnog kola naizmjenične struje
Upravljanje vožnjom voza - vučni režim
Smetnje i kvarovi
Dokumentacija
Zaključak
Litertura
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJI, VUČNA VOZILA
Zadatak br:31
Na elektromotornom vozu serije 412/416 potrebno je odrediti rad električnih
uređaja:
1. Pantograf
2. Trofazni asihroni motor
3. Napajanje strujnog kola jednosmjernom strujom i punjenje baterije
akumulatora
4. Upravljanje vratima
5. Karkteristične neispravnosti u električnim strujnim kolima
6. Dokumentacija
7. Zaključak
8. Litertura
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJI, VUČNA VOZILA
Zadatak br:32
Na elektromotornom vozu serije 412/416 potrebno je odrediti rad električnih
uređaja:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Glavni transformator
Kontroleri
Zaštita strujnog kruga
Upravljanje pjeskarenjem
Kontrola i otklanaje neispravnosti
Dokumentacija
Zaključak
Litertura
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJI, VUČNA VOZILA
Zadatak br:33
Na elektromotornom vozu serije 412/416 potrebno je odrediti rad električnih
uređaja:
1. Agregat pomoćnog kompresora
2. Stavljanje voza pod napon
3. Mjerni istrumenti
248
4.
5.
6.
7.
8.
Elektronski sistem za upravljanje vožnjom
Vučni motori
Dokumentacija
Zaključak
Litertura
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJI, VUČNA VOZILA
Zadatak br: 34
Na elektromotornom vozu serije 412/416 potrebno je odrediti rad električnih
uređaja:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Pretvarač faze
Uređaj za upravljanje kočenjem voza
Baterija akumulatora
Signalizacija upravljanja i neispravnosti
Lista aparata elektroopreme prikolice
Dokumentacija
Zaključak
Literatura
STRUĆNA OBLAST : ELEKTRIČNI UREĐAJI, VUČNA VOZILA
Zadatak br: 35
Na elektromotornom vozu serije 412/416 potrebno je odrediti rad električnih
uređaja:
23
1. Glavni ispravljač
2. Priprema voza
3. Zaštita blokiranja i klizanja točkova
4. Agregat glavnog kompresora
5. Elektropneumatski ventili
6. Dokumentacija
7. Zaključak
8. Litertura
4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada
Stručni aktivi/ispitni odbor/nastavnici pripremaju teme odnosno zadatke na
osnovu okvirnog spiska tema, datih u Ispitnom katalogu, koji mogu biti u vidu
(obliku) seminarskog rada, projektnog zadatka ili praktičnog zadatka sa
odgovarajućom tehničko – tehnološkom dokumentacijom, što se definiše na
ispitnom listiću, za svaki zadatak/temu pojedinačno.
Odbrana seminarskog rada ili projektnog zadatka obuhvata prezentaciju, a
praktičnog zadatka demonstraciju i prezentaciju rada. Ukoliko specifičnost teme
odnosno zadatka to zahtijeva, moguća je potpuna ili djelimična izrada praktičnog
zadatka prije ispita, pod nadzorom mentora.
Ispitni zadaci se izvlače pred ispitnom komisijom.
Ocjenu stručnog rada oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača.
249
5. Dozvoljena pomagala
- Pomagala nijesu dozvoljena
6. Literatura i drugi izvori
- Za kandidata je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori objavljena u
Katalogu znanja i Godišnjem planu rada nastavnika.
250
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA
Redni
Naziv predmeta
Obavezni načini provjeravanja znanja
broj
Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću
1. Osnovi saobraćaja
pismenih vježbi
Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću
2. Tehnička mehanika
pismenih vježbi
3.
Informacioni sistemi željeznice
Provjera znanja vrši se usmenim putem
4.
Osnovi elektrotehnike
5.
Tehničko crtanje sa mašinskim
elementima
Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću
pismenih vježbi
Provjera znanja vrši se usmenim putem, crtanim
radovima i grafičkim radovima
6.
Stabilna postrojenja
Provjera znanja vrši se usmenim putem
7.
Električni uređaji vučnih vozila
Provjera znanja vrši se usmenim putem
8.
Služba vuče
Provjera znanja vrši se usmenim putem
9.
Mehanički uređaji vučnih vozila
Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću
pismenih vježbi
10.
Organizacija željezničkog
saobraćaja
Provjera znanja vrši se usmenim putem
11. Kočnice i kočenje vozova
Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću
pismenih vježbi
12. Vučena vozila
Provjera znanja vrši se usmenim putem
13. Vozna dinamika
11. Praktična nastava
Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću
pismenih vježbi
Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću
pismenih vježbi, grafičkih radova, praktičnog rada
na vježbama
Izborna nastava
1.
Strani jezik II
Usmenim i pismenim putem
2.
Željeznički saobraćajni sistemi
Provjera znanja vrši se usmenim putem
3.
Ekologija i zažtita životne sredine Provjera znanja vrši se usmenim putem
4.
Saobraćajna kultura
Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću
pismenih vježbi
5.
Poslovna komunikacija
Provjera znanja vrši se usmenim putem
6.
Zaštita na radu
Provjera znanja vrši se usmenim putem
7.
Dizel vuča
Provjera znanja vrši se usmenim putem
8.
Osnovi automatike
Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću
pismenih vježbi
251
Redni
broj
9.
Naziv predmeta
Tehnologija vuče vozova
10. Elektro vuča
11. Preduzetništvo
Obavezni načini provjeravanja znanja
Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću
pismenih vježbi
Provjera znanja vrši se usmenim putem i pomoću
pismenih vježbi
Provjera znanja vrši se usmenim putem
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA
- U sljedeći razred prelaze učenici koji su na kraju školske godine pozitivno
ocijenjeni iz svih predmeta tog razreda, realizovali slobodne aktivnosti i ako su
obavili profesionalnu praksu, koja je predviđena nastavnim planom obrazovnog
programa Tehničar vuče.
- Za završetak srednjeg stručnog obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju za
obrazovni program Tehničar vuče, potrebno je završiti četvrtu godinu
obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih nastavnih predmeta i položiti stručni
ispit.
- Stručni ispit za obrazovni program Tehničar vuče sastoji se iz:
- pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti,
- pismenog ispita matematike ili stranog jezika,
- usmenog ispita iz stručno teorijskog predmeta: Kočnice i kočenje vozova ili
Mehanički uređaji vučnih vozila,
- stručnog rada sa odbranom.
5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA
- U skladu sa zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama (u roku od
mjesec dana) škola bi izradila individualni program (nacrt) uzimajući u obzir
odluku o usmjerenju.
- Individualni program omogućava prilagođeno izvođenje kako bi učenici dostigli
propisani stručni standard u svim predmetima.
6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH
- Programi stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za
odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagođavanje izvođenja obrazovnih
programa obrazovanju odraslih tako, da:
- iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i slobodne
aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja,
- škola je obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu
dobrovoljno priključiti,
- škola izradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i
zadatke, koje obavlja učesnik obrazovanja,
- za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su određeni u programima nego
uslovi, koje utvrdi škola u nacrtu izvođenja odrazovnog programa za odrasle,
- se provjeravanje znanja izvodi putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini
provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), određeni
obrazovnim programom.
- Odrasli ne polažu međuispit iz uspješnosti praktičnog obrazovanja.
252
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA
Redni
Profil stručne spreme nastavnika i stručnih
Naziv predmeta
broj
saradnika
1.
Osnovi saobraćaja
Diplomirani saobraćajni inženjer
2.
Tehnička mehanika
Diplomirani mašinski inženjer
Diplomirani profesor mehanike
3.
Informacioni sistemi željeznice
Diplomirani inženjer računarstva
4.
Osnovi elektrotehnike
Diplomirani inženjer elektrotehnike
5.
Tehničko crtanje sa mašinskim
elementima
Diplomirani mašinski inženjer
6.
Stabilna postrojenja
Diplomirani saobraćajni inženjer
Diplomirani građevinski inženjer, smjer niskogradnja
7.
Električni uređaji vučnih vozila
Diplomirani inženjer elektrotehnike
Inženjer elektrotehnike
8.
Služba vuče
Diplomirani mašinski inženjer
9.
Mehanički uređaji vučnih vozila
Diplomirani mašinski inženjer
10.
Organizacija željezničkog
saobraćaja
Diplomirani inženjer saobraćaja
11. Kočnice i kočenje vozova
Diplomirani mašinski inženjer
12. Vučena vozila
Diplomirani mašinski inženjer
13. Vozna dinamika
Diplomirani mašinski inženjer
14. Praktična nastava
- U prvoj I drugoj godini, VI stepen iz područja
mašinstva i obrade metala (sa stečenim najmanje
III stepenom stručne spreme: bravar, mašinbravar
ili alatničar), V stepen stručne spreme (bravar,
alatničar, mehaničar za održavanje mašina i
alatki)
III i IV razred,
Diplomirani mašinski inženjer
Inženjer mašinstva
Diplomirani inženjer elektrotehnike
Inženjer elektrotehnike
IZBORNA NASTAVA
1.
Strani jezik II
- Profesor stranog jezika i književnosti
2.
Željeznički saobraćajni sistemi
- Diplomirani saobraćajni inženjer
3.
Ekologija i zažtita životne sredine
4.
Saobraćajna kultura
5.
Poslovna komunikacija
-
Diplomirani biolog
Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture
Diplomirani sociolog
Diplomirani saobraćajni inženjer
Diplomirani psiholog
Diplomirani pedagog
253
Redni
broj
Profil stručne spreme nastavnika i stručnih
saradnika
- Diplomirani sociolog
Naziv predmeta
6.
Zaštita na radu
Diplomirani mašinski inženjer
Diplomirani inženjer elektrotehnike
Diplomirani inženjer saobraćaja
Diplomirani inženjer zaštite na radu
7.
Dizel vuča
Diplomirani mašinski inženjer
8.
Osnovi automatike
Diplomirani mašinski inženjer
Diplomirani inženjer elektrotehnike
9.
Tehnologija vuče vozova
Diplomirani mašinski inženjer
10. Elektro vuča
Diplomirani mašinski inženjer
Diplomirani inženjer elektrotehnike
11. Preduzetništvo
Diplomirani ekonomista
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA
Obrazovni program se organizuje i izvodi u školskom obliku.
8. 1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE
Broj časova kod kojih
Vrsta nastave
se odjeljenje dijeli u
Redni
Ukupno
Naziv predmeta Razred
grupe
broj
časova
T
V
P
T
V
P
1.
OSNOVI SAOBRAĆAJA
I
72
48
24
2.
Tehnička mehanika
I
108
72
36
3.
INFORMACIONI
SISTEMI ŽELJEZNICE
I
72
72
4.
OSNOVI
ELEKTROTEHNIKE
I
72
72
5.
Tehničko crtanje sa
mašinskim
elementima
I
72
48
24
II
72
48
24
6.
Stabilna postrojenja
II
72
72
II
72
72
7.
Električni uređaji
vučnih vozila
III
72
72
8.
SLUŽBA VUČE
II
72
72
III
72
72
II
72
72
9.
MEHANIČKI UREĐAJI
VUČNIH VOZILA
III
IV
72
66
72
66
254
Redni
broj
Naziv predmeta
10.
ORGANIZACIJA
ŽELJEZNIČKOG
SAOBRAĆAJA
11.
KOČNICE I KOČENJE
VOZOVA
12.
13.
11.
VUČENA VOZILA
VOZNA DINAMIKA
PRAKTIČNA NASTAVA
Razred
Ukupno
časova
Vrsta nastave
T
108
72
66
72
66
132
66
II
III
IV
III
IV
IV
IV
I
II
III
IV
108
72
66
72
66
132
66
72
72
180
165
I
72
II
72
III
72
IV
66
I
72
72
II
72
72
III
72
72
I
72
58
V
72
72
180
165
IZBORNA NASTAVA
1.
2.
STRANI JEZIK II
Željeznički
saobraćajni sistemi
3.
EKOLOGIJA I ZAŠTITA
ŽIVOTNE SREDINE
4.
SAOBRAĆAJNA
KULTURA
I
72
72
II
72
72
5.
POSLOVNA
KOMUNIKACIJA
II
72
52
6.
ZAŠTITA NA RADU
II
72
72
III
72
72
7.
DIZEL VUČA
III
72
72
8.
OSNOVI AUTOMATIKE
III
72
72
IV
66
66
9.
TEHNOLOGIJA VUČE
VOZOVA
III
IV
IV
IV
72
66
66
66
72
66
66
66
10. Elektro vuča
11. Preduzetništvo
T– Teorijska nastava.
V– Vježbe.
P– Praktična nastava.
P
255
14
20
Broj časova kod kojih
se odjeljenje dijeli u
grupe
T
V
P
72
72
180
165
9. PROFESIONALNA PRAKSA
- Učenici I, II i III razreda nakon završetka nastavne godine obavljaju profesionalnu
praksu u trajanju od 10 dana u skladu sa nastavnim planom.
- Profesionalna praksa se izvodi u radionicama, koje raspolažu kadrovskim i
materijalnim uslovima, u skladu sa obrazovnim programom.
- Za izradu programa profesionalne prakse i njenu realizaciju zadužena je škola.
- Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom stručno
teorijskih predmeta i praktične nastave.
- O realizaciji programa profesionalne prakse učenik je obavezan da vodi dnevnik
profesionalne prakse.
- U dnevniku po danima upisuje sadržaje rada.
- Dnevnik profesionalne prakse potpisuje lice zaduženo za realizaciju programa.
- Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime, mjesto i vrijeme izvođenja)
evidentiraju se u posebnim rubrikama u odjeljenskim knjigama.
- Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda.
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI
- Slobodne aktivnosti su sastavni dio nastavnog plana i obrazovnog programa.
- Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinesu rasterećenju, a
da pomognu njihovu socijalizaciju, ali i da upotpune, prošire i prodube znanja i
kompetencije.
- Program slobodnih aktivnosti radi škola, polazeći od utvrđenog broja časova u
nastavnom planu (u I, II i III razredu po 36 časova, a u IV33 časa godišnje).
- Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole.
- Uspješnost na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici obavezni da
realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti.
- Okvirni program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole, a
sastoji se iz tri cjeline:
- sadržaji vezani za opšteobrazovno područje: dani sporta, ekološke aktivnosti,
filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe, posjeta istorijskim
spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr.
- Obavezni sadržaji vezani za stručnoteorijsko područje: posjete institucijama i
preduzećima koja su stručno vezana s obrazovnim programom koji se realizuje,
posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije, učešće na
stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti.
- Sadržaji po izboru: učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna,
muzička, likovna, informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, Internet klub i
dr).
- Saradnja sa lokalnom zajednicom.
11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA
- Ž. Pušica, Željeznički prevoz Crne Gore,Podgorica.
- Z. Saveljić, Srednja stručna škola »Ivan Uskoković«, Podgorica.
- S. Kljajić, Srednja stručna škola „Ivan Uskoković“, Podgorica.
- M. Banković,Željeznička infrastruktura Crne Gore,Podgorica.
- M. Vujačić, Željeznički prevoz Crne Gore,Podgorica.
- Ž. Matović, Željeznički prevoz Crne Gore,Podgorica.
- N. Domazetović, Srednja stručna škola „Ivan Uskoković“, Podgorica.
- M.Kaluđerović, Montekargo AD Podgorica.
- Đ. Vućić, Željeznički prevoz Crne Gore,Podgorica.
- V. Todorović, Željeznički prevoz Crne Gore, Podgorica.
- B. Niković,Montekargo AD Podgorica.
- S. Obradović, Centar za stručno obrazovanje, Podgorica.
- V. Koprivica, Centar za stručno obrazovanje, Podgorica.
256

PRIKAZ RADA MOBILNOG STRUČNOG TIMA

Školski udžbenici – OBRAZAC - Centar za socijalnu skrb Sisak

pripreme za robotičku alku junior

Vjeronauk

Druženje mladih informatičara i članova HAZU

KRITERIJI I ELEMENTI OCJENJIVANJA UČENIKA

OŠ SESVETSKA SOPNICA - Gimnazija Velika Gorica

Zadaća - "Ivana Brlić Mažuranić" Rokovci

NOVI PRISTUPI U LEČENJU HIPERTENZIJE

Načini i kriteriji ocjenjivanja u nastavi matematike, 5.