ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Αθήνα Νοέμβριος 2014 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα 2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ …………………………………………………………………………………………………………………. σελ. 4 1. ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ & ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ …………………………………………………………………… σελ. 5 1.1 Νομικό πλαίσιο 1.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης 1.3 Υποδομές & Θέσεις Εργασίας 1.4 Στατιστικά στοιχεία 2. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΛΑΙΩΝ …………………………………………………………………………………………………… σελ. 15 2.1 Νομικό πλαίσιο 2.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης 2.3 Υποδομές & Θέσεις Εργασίας 2.4 Στατιστικά στοιχεία 3. ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ ΕΛΑΣΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ………………………………………………………………… σελ. 20 3.1 Νομικό πλαίσιο 3.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης 3.3 Υποδομές & Θέσεις Εργασίας 3.4 Στατιστικά στοιχεία 4. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΤΗΛΩΝ & ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ …………………………………………..…….. σελ. 25 4.1 Νομικό πλαίσιο 4.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης 4.3 Υποδομές & Θέσεις Εργασίςα 4.4 Στατιστικά στοιχεία 5. ΟΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ………………………………………………...…….……….. σελ. 30 5.1 Νομικό πλαίσιο 5.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης 5.3. Υποδομές & Θέσεις Εργασίας 5.4 Στατιστικά στοιχεία 6. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ …………………..….……………….. σελ. 36 6.1 Νομικό πλαίσιο 6.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα 3 6.3 Υποδομές & Θέσεις Εργασίας 6.4 Στατιστικά στοιχεία 7. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΚΣΚΑΦΩΝ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ & ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ ……………...……………………….. σελ. 42 7.1 Νομικό πλαίσιο 7.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης 7.3 Υποδομές & Θέσεις Εργασίας 7.4 Στατιστικά στοιχεία 8. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΣΤΟΧΩΝ ………………………………………………….…………………………… σελ. 46 9. ΟΦΕΛΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ …………………………………………………………..………………………………. σελ. 47 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 4 Μια βιώσιμη πολιτική για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας αλλά και τη διατήρηση των φυσικών πόρων απαιτεί την πρόληψη και εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων όπως προβλέπεται και από την ιεράρχηση των δράσεων και των εργασιών της διαχείρισης των αποβλήτων που καθορίζεται στον νόμο 4042/2012. Ο πρωταρχικός στόχος του ΕΟΑΝ είναι η προώθηση της ανακύκλωσης και ανάκτησης σε διάφορα ρεύματα αποβλήτων που επιτυγχάνονται με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων μερών στην αλυσίδα διαχείρισης των αποβλήτων, από τους «παραγωγούς» των προϊόντων έως τους τελικούς χρήστες και καταναλωτές. Η συμμετοχή δε των τελευταίων κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντική γιατί η ανακύκλωση και η ανάκτηση υλικών απαιτεί το διαχωρισμό των αποβλήτων στην πηγή για την πλήρη αξιοποίηση των ανακτώμενων υλικών. Το θεσμικό πλαίσιο της εναλλακτικής διαχείρισης στηρίζεται στο νόμο 2939/2001 (ΦΕΚ 179 Α) «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων - ίδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (ΕΟΑΝ)», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με το ν.3854/2010 (ΦΕΚ 94 Α). Σκοπός του Νόμου είναι η κατά προτεραιότητα πρόληψη δημιουργίας στερεών αποβλήτων (για όσα ρεύματα αποβλήτων υπάγονται σε αυτόν), η επαναχρησιμοποίηση τους, η ανακύκλωσή τους, η ανάκτηση της ενέργειας καθώς η χωρίς προβλήματα τελική διάθεση τους. Η Ελλάδα συμπεριέλαβε στο θεσμικό πλαίσιο της εναλλακτικής διαχείρισης και μια σειρά ρευμάτων αποβλήτων, για τα οποία υπάρχουν σαφείς ποσοτικοί στόχοι ανακύκλωσης και αξιοποίησης στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Εκτός από τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασίας (Ν. 2939/2001), έχουν εκδοθεί Προεδρικά Διατάγματα (ΠΔ) και Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις (ΚΥΑ) σχετικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις της εναλλακτικής διαχείρισής για τα εξής επιμέρους ρεύματα: απόβλητα λιπαντικών ελαίων, μεταχειρισμένα ελαστικά οχημάτων, απόβλητα ηλεκτρικών στηλών & συσσωρευτών, οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους, απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, καθώς και απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων. Με την παρούσα έκθεση παρουσιάζονται συνοπτικά ανά ρεύμα αποβλήτου που έχει ενταχθεί στην εναλλακτική διαχείριση, το νομικό πλαίσιο, τα εγκεκριμένα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, οι υφιστάμενες υποδομές και θέσεις εργασίας, καθώς και τα στατιστικά στοιχεία για την επίδοση σε σχέση με τους στόχους της εναλλακτικής διαχείρισης από την πρώτο έτος εφαρμογής έως και το 2013. 1. ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ & ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ Σελίδα 5 1.1 Νομικό Πλαίσιο Η Ε.Ε. πρώτη φορά εισήγαγε μέτρα για τη διαχείριση αποβλήτων συσκευασίας στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Η Οδηγία 85/339/ΕΟΚ έθετε κανόνες για την παραγωγή, εμπορία, χρήση, ανακύκλωση και επαναπλήρωση των συσκευασιών υγρών τροφίμων καθώς και για τη διάθεση των χρησιμοποιημένων συσκευασιών. Για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών πτυχών των συσκευασιών και των αποβλήτων συσκευασίας, ορισμένα κράτη μέλη άρχισαν να θεσπίζουν τα δικά τους μέτρα στον τομέα αυτό. Κατά συνέπεια, εμφανίστηκαν αποκλίνουσες εθνικές πολιτικές, γεγονός που δημιούργησε την ανάγκη εναρμόνισης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για την εναρμόνιση των εθνικών μέτρων σχετικά με τη διαχείριση των συσκευασιών και των αποβλήτων συσκευασίας και για την πρόληψη ή τη μείωση των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον εκδόθηκε η οδηγία 94/62/ΕΚ. Η οδηγία αποσκοπεί στην εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος και στη διασφάλιση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, αποφεύγοντας τα εμπόδια στο εμπόριο καθώς και στρεβλώσεις και περιορισμούς του ανταγωνισμού. Η ενσωμάτωσή της στο ελληνικό δίκαιο έγινε με το νόμο 2939/2001, ο οποίος καθορίζει τις γενικές αρχές της εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων συσκευασίας, τις υποχρεώσεις των διαχειριστών συσκευασίας, τους όρους και τις προϋποθέσεις για την εναλλακτική διαχείριση της συσκευασίας και των αποβλήτων συσκευασίας, τους όρους έγκρισης και λειτουργίας των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών καθώς τους αρχικούς στόχους ανάκτησης και ανακύκλωσης των αποβλήτων συσκευασίας σε εθνικό επίπεδο. Με την ΚΥΑ 9268/469/2007, προς συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 2004/12/ΕΚ, παρέχονται κριτήρια για την αποσαφήνιση του όρου «συσκευασία» αλλά και κατάλογος παραδειγμάτων για το τι είναι ή τι δεν πρέπει να θεωρηθεί ως συσκευασία και τίθενται νέοι υψηλότεροι ποσοτικοί στόχοι για την ανάκτηση / ανακύκλωση των αποβλήτων συσκευασίας, οι οποίοι ισχύουν από το τέλος του 2011 και εντεύθεν ως ακολούθως: Το ποσοστό των αποβλήτων συσκευασίας που θα ανακτάται (ανακύκλωση, άλλη ανάκτηση υλικών, ανάκτηση ενέργειας) θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 60% κατά βάρος. Το ποσοστό των αποβλήτων συσκευασίας που θα ανακυκλώνεται θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 55% και το πολύ 80% κατά βάρος. Οι ελάχιστοι στόχοι ανακύκλωσης ανά υλικό κατά βάρος είναι οι ακόλουθοι: Γυαλί 60% Χαρτί και χαρτόνι 60% Μέταλλα 50% Πλαστικά 22,5% 1. ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ & ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ Σελίδα 6 Με την ΚΥΑ 54461/1779/Ε.103/2013, προς συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 2013/2/ΕΕ, αναθεωρήθηκε ο κατάλογος παραδειγμάτων της προηγούμενης ΚΥΑ, με την προσθήκη περισσότερων παραδειγμάτων, με στόχο ακόμη μεγαλύτερη σαφήνεια. Σε επίπεδο Ε.Ε. βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία έκδοσης οδηγιών για τη μείωση της χρήσης των λεπτών πλαστικών σακουλών αλλά και για τη θέσπιση νέων υψηλότερων στόχων ανάκτησης / ανακύκλωσης αποβλήτων συσκευασίας, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2015. 1. ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ & ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ Σελίδα 7 1.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης Στο τέλος του 2013 λειτουργούσαν τέσσερα (4) συνολικά εγκεκριμένα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (Σ.Ε.Δ.) Συσκευασιών, τρία (3) συλλογικά και ένα (1) ατομικό, όλα πανελλαδικής εμβέλειας. Αυτά κατά σειρά ημερομηνίας αρχικής έγκρισής τους είναι τα ακόλουθα: Σ.Σ.Ε.Δ. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ της ΕΕΑΑ Α.Ε. Σύστημα πανελλαδικής εμβέλειας για τα μη επικίνδυνα απόβλητα συσκευασίας, το οποίο εγκρίθηκε με την υπ’ αριθμ. Υπουργική Απόφαση (ΥΑ) 106453/2003 (ΦΕΚ 391 Β), και η έγκρισή του ανανεώθηκε με την υπ’ αριθμ. ΥΑ 118019/2009 (ΦΕΚ 634 Β) για την περίοδο 2009-2015. Η κύρια δράση του Συστήματος είναι η ανάπτυξη και λειτουργία δικτύου «μπλε κάδων», σε συνεργασία με τους Δήμους. Βασική αρχή της δράσης είναι ότι τα απόβλητα συσκευασίας, ανεξαρτήτως υλικού, απορρίπτονται από τους κατόχους τους στους μπλε κάδους, εν συνεχεία μεταφέρονται σε Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), όπου γίνεται η διαλογή των αποβλήτων σε επιμέρους υλικά, ώστε τα υλικά αυτά να πωληθούν, με σκοπό να ανακυκλωθούν. Επιπλέον, το Σύστημα εφαρμόζει ειδικές δράσεις για τα απόβλητα συσκευασίας από γυαλί, που παράγονται σε χώρους υγειονομικού ενδιαφέροντος (καταστήματα εστίασης και διασκέδασης, ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, μεγάλα εμπορικά κέντρα, εταιρείες τροφοδοσίας, οργανωμένες ακτές, κλπ), λόγω των αυξημένων ποσοτήτων αποβλήτων γυάλινης συσκευασίας που παράγονται στα σημεία αυτά. Παράλληλα, το σύστημα καταγράφει και ελέγχει, με την συνδρομή εξωτερικών συνεργατών του, βιομηχανικά & εμπορικά απόβλητα συσκευασίας (ΒΕΑΣ), που συλλέγονται από ιδιωτικές επιχειρήσεις, καθώς η συλλογή του ρεύματος των ΒΕΑΣ αποτελεί αντικείμενο επιχειρηματικής δραστηριότητας. Το ρεύμα των ΒΕΑΣ αποτελείται κυρίως από δευτερογενείς συσκευασίες και συσκευασίες μεταφοράς, χρησιμοποιούμενες στο εμπόριο και τη βιομηχανία, και είναι διακριτό από αυτό που συλλέγεται στους «μπλε κάδους». Κέντρο Εναλλακτικής Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Α.Ε. (ΚΕΠΕΔ ΑΕ) Σύστημα πανελλαδικής εμβέλειας για τις χρησιμοποιημένες συσκευασίες λιπαντικών ελαίων, το οποίο εγκρίθηκε με την υπ’ αριθμ. 105857/2003 Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 391 Β). Η κύρια δράση του είναι η συγκέντρωση των αποβλήτων συσκευασίας λιπαντικών ελαίων στους βασικούς χώρους παραγωγής τους, η εν συνεχεία συλλογή και μεταφορά τους από συνεργαζόμενους με το Σύστημα συλλογείς – μεταφορείς και, τελικά, η παράδοσή τους σε μονάδες ανακύκλωσης ανά την Ελλάδα. 1. ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ & ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ Σελίδα 8 ΑΒ Βασιλόπουλος Α.Ε. Είναι το μοναδικό εγκεκριμένο ατομικό σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και εισαγωγής ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ. Εγκρίθηκε με την υπ’ αριθμ. ΥΑ 106156/2004 (ΦΕΚ 1108 Β). Η κύρια δράση του είναι η ανάπτυξη και λειτουργία δικτύου Κέντρων Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης (ΚΑΑ), τα οποία εγκαθίστανται στα Καταστήματα της ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ. ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Α.Ε. Σύστημα πανελλαδικής εμβέλειας για τα μη επικίνδυνα απόβλητα συσκευασίας, το οποίο εγκρίθηκε με υπ’ αριθμ. ΥΑ 193471/2008 (ΦΕΚ 2711 Β). Η βασική δράση του Συστήματος είναι η ανάπτυξη και λειτουργία δικτύου Κέντρων Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης (ΚΑΑ), που εγκαθίστανται σε χώρους εύκολα προσβάσιμους στο ευρύ κοινό. Πρόκειται για εξοπλισμό για τη «διαλογή στην πηγή» των κενών συσκευασιών (πλαστικών, μεταλλικών, γυάλινων συσκευασιών και συσκευασιών από χαρτί-χαρτόνι), ο οποίος παρέχει παράλληλα οικονομικά κίνητρα σε όσους τον χρησιμοποιούν. Αντίστοιχα με το ΣΣΕΔ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ, και το Σύστημα αυτό καταγράφει και ελέγχει τα βιομηχανικά & εμπορικά απόβλητα συσκευασίας (ΒΕΑΣ) που συλλέγονται από ιδιώτες 1. ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ & ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ Σελίδα 9 1.3 Υποδομές & Θέσεις Εργασίας Το 2013 λειτούργησαν στην Ελλάδα τριάντα (30) Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) συνολικά, στο τέλος όμως του ίδιου έτους ο αριθμός αυτός μειώθηκε σε είκοσι εννιά (29), καθώς το καλοκαίρι του 2013 το ΚΔΑΥ Φυλής καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά. Τα ΚΔΑΥ Μυτιλήνης και Δράμας πρωτολειτούργησαν στα τέλη του 2013. ΚΔΑΥ ανά περιφέρεια που λειτούργησαν το 2013 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 1 ΚΔΑΥ ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΥ 1 17 ΚΔΑΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 2 ΚΔΑΥ ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΥ 2 18 ΚΔΑΥ ΛΑΡΙΣΑΣ 3 ΚΔΑΥ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ 19 ΚΔΑΥ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 4 ΚΔΑΥ ΦΥΛΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 5 ΚΔΑΥ ΚΟΡΩΠΙΟΥ 20 ΚΔΑΥ ΛΑΜΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 21 ΚΔΑΥ ΣΧΗΜΑΤΑΡΙΟΥ 6 ΚΔΑΥ ΘΕΡΜΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤ. ΕΛΛΑΔΑΣ 7 ΚΔΑΥ ΙΩΝΙΑΣ 22 8 ΚΔΑΥ ΝΕΟΧΩΡΟΥΔΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ 9 ΚΔΑΥ ΣΙΝΔΟΥ 23 ΚΔΑΥ ΚΕΡΚΥΡΑΣ 10 ΕΡΓΟ ΣΟΤΑΝΘ 24 ΚΔΑΥ ΖΑΚΥΝΘΟΥ 11 ΚΔΑΥ ΣΕΡΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 12 ΚΔΑΥ ΠΙΕΡΙΑΣ 25 ΚΔΑΥ ΚΟΡΙΝΘΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ/ΘΡΑΚΗΣ 26 ΚΔΑΥ ΤΡΙΠΟΛΗΣ 13 ΚΔΑΥ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ 27 ΚΔΑΥ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 14 ΚΔΑΥ ΔΡΑΜΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ΚΔΑΥ ΠΑΤΡΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 28 ΚΔΑΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 15 29 ΚΔΑΥ ΧΑΝΙΩΝ ΕΡΓΟ ΔΙΑΔΥΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 16 30 ΚΔΑΥ ΗΠΕΙΡΟΥ ΚΔΑΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ Σε ότι αφορά στη δημιουργία θέσεων εργασίας από την εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων συσκευασιών αυτή προκύπτει από στοιχεία που ζητήθηκαν από τα Σ.Ε.Δ. Συσκευασιών και παρουσιάζεται συγκεντρωτικά στον πίνακα που ακολουθεί: 1. ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ & ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ Σελίδα 10 ΚΔΑΥ για τη διαλογή του μπλε κάδου 650 Συλλογή ΒΕΑΣ 300 Ειδικές δράσεις ΕΕΑΑ 45 Κέντρα Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης 60 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης 46 Σύνολο θέσεων εργασίας 1.101 Εργασίες συλλογής μπλε κάδου (εργαζόμενοι στους Δήμους) 1.200 Όπως φαίνεται από τον ανωτέρω πίνακα, στον τομέα της ανακύκλωσης συσκευασιών οι περισσότερες θέσεις εργασίας προέρχονται από τα έργα του μπλε κάδου όπως αυτά έχουν οργανωθεί και λειτουργούν στη χώρα μας, ενώ αρκετές θέσεις εργασίας προέρχονται από τη συλλογή και μεταφορά των Βιομηχανικών και Εμπορικών Αποβλήτων Συσκευασίας (ΒΕΑΣ). Επιπλέον οι ειδικές δράσεις της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ), οι εργασίες του ΚΕΠΕΔ και η λειτουργία των Κέντρων Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης απασχολούν πρόσθετο εργατικό δυναμικό. Ειδικότερα, οι θέσεις από τα έργα του μπλε κάδου δημιουργούνται στα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) όπου γίνεται η διαλογή και η ανάκτηση των υλικών που περιέχονται στον μπλε κάδο. Στα ΚΔΑΥ που λειτουργούν σε όλη τη χώρα εκτιμάται ότι απασχολούνται περίπου 650 άτομα. Όσον αφορά τις εργασίες συλλογής του περιεχόμενου του μπλε κάδου υπολογίζεται ότι απασχολούνται περίπου 1.200 άτομα, που αποτελούν προσωπικό των Δήμων. Στη συλλογή και μεταφορά των ΒΕΑΣ εκτιμάται ότι απασχολούνται περίπου 300 άτομα ενώ οι ειδικές δράσεις που αναπτύσσει η ΕΕΑΑ, κυρίως για τη συλλογή του γυαλιού συνεισφέρουν επιπλέον 45 θέσεις εργασίας. Όσον αφορά τα Κέντρα Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης, η συλλογή και μεταφορά των αποβλήτων καθώς και η λειτουργία, διαχείριση, συντήρηση και ο προγραμματισμός των κέντρων αυτών απασχολούν ανθρώπινο δυναμικό που αντιστοιχεί σε 60 θέσεις εργασίας. Τέλος στα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης απασχολούνται 46 άτομα. 1. ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ & ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ Σελίδα 11 1.4 Στατιστικά Στοιχεία Τα στοιχεία για την ανακύκλωση συσκευασιών καλύπτουν την περίοδο 2004 – 2013, αρχής γενομένης του έτους έναρξης λειτουργίας του ΣΣΕΔ-ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ. Τα διαγράμματα που ακολουθούν βασίζονται στις επίσημες εκθέσεις που κατέθεσε η χώρα μας στην Ε.Ε. για τα έτη 2004 -2012, ενώ για το έτος 2013 βασίζονται στα στοιχεία που περιλαμβάνονται στις απολογιστικές εκθέσεις των Σ.Ε.Δ. για το εν λόγω έτος. Στο πρώτο διάγραμμα αποτυπώνεται η επίδοση της χώρας σε ότι αφορά στο στόχο της συνολικής ανάκτησης αποβλήτων συσκευασίας, ο οποίος από το 2011 και μετά ισούται με το 60% κατά βάρος των αποβλήτων συσκευασίας. Ο στόχος της συνολικής ανάκτησης δεν επιτεύχθηκε για τα δύο τελευταία έτη (2012—2013), βαίνοντας μάλιστα μειούμενος, για λόγους που αποδίδονται κυρίως στην οικονομική κρίση και τις συνέπειες που αυτή επέφερε στην λειτουργία των ΟΤΑ και στη ελλιπή ενημέρωση - ευαισθητοποίηση του κοινού. Ποσότητες και ποσοστά ανάκτησης ΑΣ συνολικά για την περίοδο 2004-2013 1.100 1.000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Παραγωγή (σε χιλ. τόνους) Ανάκτηση (σε χιλ. τόνους) Στόχος Ανάκτησης (%) Επίδοση Ανάκτησης (%) 2013 Στο δεύτερο διάγραμμα αποτυπώνεται η επίδοση της χώρας σε ότι αφορά στο στόχο της συνολικής ανακύκλωσης αποβλήτων συσκευασίας, η οποία αποτελεί υποσύνολο της συνολικής ανάκτησης. Από το 2011 και μετά, ο στόχος αυτός ισούται κατ΄ ελάχιστον με το 55% κατά βάρος των αποβλήτων συσκευασίας. Ο στόχος επιτυγχάνεται τόσο για το 2011 όσο και για το 2012, αλλά και πάλι η επίδοση υπολείπεται κατά τι του στόχου για το έτος 2013, με βασικούς λόγους μη επίτευξής του τους προηγούμενα αναφερόμενους. Η επιστροφή σε επιδόσεις με θετικό πρόσημο θα πρέπει να εστιάσει σε λήψη δέσμης μέτρων για την καταπολέμηση των πραγματικών αιτιών. 1. ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ & ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ Σελίδα 12 Ποσότητες και ποσοστά ανακύκλωσης ΑΣ συνολικά για την περίοδο 2004-2013 1.100 1.000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Παραγωγή (σε χιλ. τόνους) Ανακύκλωση (σε χιλ. τόνους) Στόχος Ανακύκλωσης (%) Επίδοση Ανακύκλωσης (%) Σε ότι αφορά στην επίδοση σε σχέση με τους ποσοτικούς στόχους για επιμέρους υλικά συσκευασίας διαπιστώνουμε τα ακόλουθα: Στο χαρτί-χαρτόνι επιτυγχάνονται σταθερά οι ποσοτικοί στόχοι με το ποσοστό ανακύκλωσης να ξεπερνά κατά πολύ το όριο του 60%. Ένα μεγάλο ποσοστό χαρτιού-χαρτονιού συγκεντρώνεται μέσω των Βιομηχανικών και Εμπορικών Αποβλήτων Συσκευασιών. Στις ποσότητες αυτές δεν προσμετράται το έντυπο χαρτί το οποίο συλλέγεται μέσω των μπλε κάδων . Ποσότητες και ποσοστά ανακύκλωσης ΑΣ από χαρτί για την περίοδο 2004-2013 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Παραγωγή (σε χιλ. τόνους) Ανακύκλωση (σε χιλ. τόνους) Στόχος Ανακύκλωσης (%) Επίδοση Ανακύκλωσης (%) 2013 1. ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ & ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ Σελίδα 13 Στο πλαστικό, από το 2009 και μετά επιτυγχάνεται κάθε έτος ανελλιπώς ο ποσοτικός στόχος για τη χώρα. Ποσότητες και ποσοστά ανακύκλωσης ΑΣ από πλαστικό για την περίοδο 2004-2013 350 35% 300 30% 250 25% 200 20% 150 15% 100 10% 50 5% 0 0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Παραγωγή (σε χιλ. τόνους) Ανακύκλωση (σε χιλ. τόνους) Στόχος Ανακύκλωσης (%) Επίδοση Ανακύκλωσης (%) 2013 Αντιθέτως, ο νέος ποσοτικός στόχος για τα μέταλλα (αλουμίνιο και λευκοσίδηρος) για ανακύκλωσης 50% κατά βάρος, δεν επιτεύχθηκε για κανένα από τα έτη 2011, 2012 και 2013. Σημειώνεται ότι ένα μεγάλο ποσοστό των μεταλλικών συσκευασιών που διακινούνται στη χώρα ανακυκλώνεται χωρίς να καταγράφεται από τα εγκεκριμένα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, επομένως το τελικό ποσοστό ανακύκλωσης ενδέχεται να είναι μεγαλύτερο από ότι καταγράφεται στις εκθέσεις αναφοράς που αποστέλλονται στην Ε.Ε. Ποσότητες και ποσοστά ανακύκλωσης ΑΣ από μέταλλο για την περίοδο 2004-2013 160 60% 140 50% 120 40% 100 80 30% 60 20% 40 10% 20 0 0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Παραγωγή (σε χιλ. τόνους) Ανακύκλωση (σε χιλ. τόνους) Στόχος Ανακύκλωσης (%) Επίδοση Ανακύκλωσης (%) 2013 1. ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ & ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ Σελίδα 14 Ο νέος ποσοτικός στόχος που ορίζει ποσοστό ανακύκλωσης 60% κατά βάρος δεν επιτεύχθηκε ούτε για το γυαλί για κανένα από τα έτη 2011, 2012 και 2013. Ποσότητες και ποσοστά ανακύκλωσης ΑΣ από γυαλί για την περίοδο 2004-2013 250 70% 60% 200 50% 150 40% 100 30% 20% 50 10% 0 0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Παραγωγή (σε χιλ. τόνους) Ανακύκλωση (σε χιλ. τόνους) Στόχος Ανακύκλωσης (%) Επίδοση Ανακύκλωσης (%) 2013 Αντίθετα, επιτυγχάνεται σταθερά ο ποσοτικός στόχος για το ξύλο με το ποσοστό ανακύκλωσης να κυμαίνεται μεταξύ 30-75% μέχρι το 2012. Η μη επίτευξη του στόχου αφορά μόνο το έτος 2013 και οφείλεται στην παύση λειτουργίας του μοναδικού εργοστασίου ανακύκλωσης ξυλείας στην Ελλάδα λόγω της οικονομικής κρίσης. Ποσότητες και ποσοστά ανακύκλωσης ΑΣ από ξύλο για την περίοδο 2004-2013 80 80% 70 70% 60 60% 50 50% 40 40% 30 30% 20 20% 10 10% 0 0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Παραγωγή (σε χιλ. τόνους) Ανακύκλωση (σε χιλ. τόνους) Στόχος Ανακύκλωσης (%) Επίδοση Ανακύκλωσης (%) 2013 2. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΛΑΙΩΝ Σελίδα 15 2.1 Νομικό Πλαίσιο Υπολογίζεται ότι στην Ε.Ε. καταναλώνονται περίπου 6 εκ. τόνοι λιπαντικών ελαίων ανά έτος και επομένως προκύπτουν για διαχείριση περίπου 3 εκ. τόνοι Απόβλητα Ελαίων (ΑΛΕ). Κατά τη διάρκεια της χρήσης τους τα έλαια χάνουν τις ιδιότητές τους, με αποτέλεσμα να απορρίπτονται ως απόβλητα και να αντικαθίστανται με νέα έλαια. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι το 60% των λιπαντικών ελαίων που διατίθενται στην αγορά (οχημάτων, βιομηχανίας, ναυτιλίας) γίνεται απόβλητο. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την εναλλακτική διαχείριση των ΑΛΕ ορίζεται από την Οδηγία Πλαίσιο 2008/98/ΕΕ, για τα απόβλητα, ιδιαίτερα το άρθρο 21. Η Ελληνική νομοθεσία για τα Απόβλητα Λιπαντικών Ελαίων (ΑΛΕ) ορίζεται από το ΠΔ 82/2004 (ΦΕΚ 64/Α), που εναρμονίζει την ελληνική νομοθεσία με την Οδηγία 87/101, η οποία τροποποίησε την Οδηγία 75/439 περί διαθέσεως χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων. Οι εθνικοί στόχοι για την εναλλακτική διαχείριση των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων ορίζονται στο άρθρο 9 του Π.Δ. 82/2004 ως εξής: Από 1η Ιανουαρίου του 2007 πρέπει να συλλέγεται τουλάχιστον το 70% κατά βάρος όλων των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων κα εξ’ αυτών να αναγεννάται τουλάχιστον το 80% κατά βάρος. Τα απόβλητα λιπαντικών ελαίων που δεν αναγεννώνται οδηγούνται προς άλλες εργασίες διάθεσης (συμπεριλαμβανομένης της χρήσης τους ως καύσιμα) σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ. 2. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΛΑΙΩΝ Σελίδα 16 2.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης Η «Εναλλακτική Διαχείριση Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων Α.Ε. (ΕΝΔΙΑΛΕ Α.Ε.), πρώην ΕΛΤΕΠΕ Α.Ε., αποτελεί το μοναδικό Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης των ΑΛΕ. Το σύστημα πήρε έγκριση με την υπ’ αριθμό 105135/2004 (ΦΕΚ 905Β) Υπουργική Απόφαση. Για την υλοποίηση του έργου της, η ΕΝΔΙΑΛΕ Α.Ε. έχει συμβληθεί, με 9 μονάδες αναγέννησης ΑΛΕ, με 40 αδειοδοτημένους συλλέκτες σε όλα τα διαμερίσματα της Ελλάδας ενώ στη βάση δεδομένων της έχουν καταγραφεί 22.000 περίπου σημεία συλλογής ΑΛΕ. Ο επικαιροποιημένος φάκελος που έχει καταθέσει το ΣΕΔ για την ανανέωση της έγκρισής του βρίσκεται σε διαδικασία αξιολόγησης. 2. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΛΑΙΩΝ Σελίδα 17 2.3 Υποδομές & Θέσεις Εργασίας Το 2013 λειτούργησαν επτά (7) κέντρα συλλογής ΑΛΕ για την προσωρινή αποθήκευση των ΑΛΕ από το Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης, ΕΝΔΙΑΛΕ. Επίσης, ήταν ενεργές εννέα (9) μονάδες αναγέννησης αποβλήτων λιπαντικών ελαίων στην Ελλάδα. Οι μονάδες αναγέννησης ΑΛΕ ανά περιφέρεια παρουσιάζονται στον πίνακα. Μονάδες αναγέννησης αποβλήτων λιπαντικών ελαίων ανά περιφέρεια ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 1. CYCLON ΕΛΛΑΣ Α.Β.Ε.Ε.Λ.Π. ATTIKH 2. DENVER SLOPS AEBE ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ 3. ΚΑΛΟΥΠΗ ΑΦΟΙ ΟΕ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ 4. ΣΙΜΙΤΖΟΓΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 5. ΜΠΙΜΠΛΙΤΖΗΣ Χ. &ΣΙΑ ΟΕ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 6. ΛΕΙΒΑΔΑΡΟΣ Δ.-ΛΙΠΑΝΤΙΚΑ ΑΧΑΙΑΣ ΑΕ ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 7. ΣΚΑΜΑΓΚΟΥΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑ 8. ΠΕΤΡΟΛΙΝ ΑΕΒΕ ΘΕΣΣΑΛΙΑ 9. GREEN OIL ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ - ΘΡΑΚΗ Όσον αφορά στις θέσεις εργασίας που έχουν δημιουργηθεί από την εναλλακτική διαχείριση των ΑΛΕ αυτές σχετίζονται με: α) την αναγέννηση των ΑΛΕ στις μονάδες αναγέννησης, β) τη συλλογή, μεταφορά των ΑΛΕ από τους αδειοδοτημένους συλλέκτες και γ) τη λειτουργία του συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης και των κέντρων συλλογής του. Συγκεντρωτικά οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται αποκλειστικά από την εναλλακτική διαχείριση των ΑΛΕ, σύμφωνα με στοιχεία του ΣΣΕΔ για το έτος 2012, είναι οι ακόλουθες: Μονάδες αναγέννησης ΑΛΕ 81 Συλλογή-Μεταφορά ΑΛΕ 99 Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης 11 Σύνολο θέσεων εργασίας 191 2. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΛΑΙΩΝ Σελίδα 18 2.4 Στατιστικά Στοιχεία Τα στοιχεία για την αναγέννηση των Αποβλήτων Ελαίων (ΑΛΕ) καλύπτουν την περίοδο 2004 – 2013, αρχής γενομένης του έτους έναρξης λειτουργίας του ΣΕΔ. Τα παρακάτω στοιχεία προέρχονται από τις ακόλουθες πηγές: Τις ετήσιες εκθέσεις που υποβάλλει το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης όπως προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία όπου περιλαμβάνονται οι ποσότητες ΑΛΕ οι οποίες συλλέχθηκαν και οδηγήθηκαν προς αναγέννηση. Εκτιμήσεις και μελέτες από παράγοντες της αγοράς σχετικά με την ποσότητα των λιπαντικών ελαίων που καταναλώνονται στην ελληνική αγορά. Για την παραγωγή ΑΛΕ συνυπολογίζονται οι δηλώσεις των υπόχρεων διαχειριστών στο σύστημα και οι κλαδικές μελέτες της ICAP για τον κλάδο των λιπαντικών. Ειδικά για τη συλλογή σημειώνεται ότι το σύστημα δεν συλλέγει τα απόβλητα λιπαντικών ελαίων που παράγονται στον κλάδο της ναυτιλίας. Ποσότητες και ποσοστά συλλογής ΑΛΕ συνολικά για την περίοδο 2004-2013 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2004* 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Παραγωγή (σε χιλ. τόνους) Συλλογή (σε χιλ. τόνους) Στόχος Συλλογής (%) Επίδοση Συλλογής (%) Παρατηρούμε ότι διαχρονικά η συλλογή υπολείπεται του στόχου της. Οι βασικότεροι λόγοι για τη δυσκολία στην επίτευξη του στόχου συλλογής ΑΛΕ είναι η αδυναμία ενσωμάτωσης των αποβλήτων λιπαντικών πλοίων στην εναλλακτική διαχείριση των ΑΛΕ, η παράνομη διακίνηση ΑΛΕ λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους (εμπορική αξία, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμο), αλλά και η αδυναμία συστηματικών ελέγχων σε όλα τα στάδια της διαχείρισης. 2. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΛΑΙΩΝ Σελίδα 19 Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι σε μεγάλες βιομηχανίες και οργανισμούς συγκεντρώνονται τα ΑΛΕ από κοινού με πετρελαιοειδή κατάλοιπα (ελαφρά ή βαρέα καύσιμα τα οποία κατά την παραγωγική διαδικασία είναι εκτός προδιαγραφών ή προκύπτουν από καθαρισμούς δεξαμενών καυσίμων), με αποτέλεσμα να υπάρχει απώλεια των ΑΛΕ για εναλλακτική διαχείριση. Ποσότητες και ποσοστά αναγέννησης συλλεχθέντων ΑΛΕ συνολικά για την περίοδο 2004-2013 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2004* 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Συλλογή (σε χιλ. τόνους) Αναγέννηση (σε χιλ. τόνους) Στόχος Αναγέννησης (%) Επίδοση Αναγέννησης (%) 2013 Η επίδοση για την αναγέννηση των ΑΛΕ ήταν 100 % των συλλεχθέντων ΑΛΕ έναντι 80 % του εθνικού στόχου, με άλλα λόγια το σύνολο των ΑΛΕ που συλλέγεται οδηγείται προς αναγέννηση. * Τα στοιχεία για το 2004 αφορούν μόνο το Β’ εξάμηνο του 2004 3. ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ ΕΛΑΣΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΩΝ Σελίδα 20 3.1 Νομικό Πλαίσιο Στην Ε.Ε υπολογίζεται περισσοτέρων των ότι τριών γίνεται (3) ετησίως διαχείριση εκατομμυρίων τόνων μεταχειρισμένων ελαστικών οχημάτων, εκ των οποίων το 1/3 περίπου επαναχρησιμοποιείται ή αναγομώνεται, ενώ το υπόλοιπο δεν μπορεί να αξιοποιηθεί πλέον ως ελαστικό οχήματος και χαρακτηρίζεται ως απόβλητο. Τα ελαστικά των οχημάτων συνίστανται κυρίως από καουτσούκ αλλά περιέχουν και ποσότητες μετάλλου, όπως χάλυβας και σίδηρος, σε ποσοστό που φτάνει και το 15% του βάρους τους. Από τη στιγμή που θα χαρακτηριστούν απόβλητα, τα μεταχειρισμένα ελαστικά οχημάτων μπορούν να ανακτηθούν σε μεγάλο ποσοστό. Ως ανάκτηση θεωρείται το σύνολο της ποσότητας που ανακυκλώθηκε για την παραγωγή προϊόντων μηχανικής επεξεργασίας (συμπεριλαμβάνονται και οι εργασίες πολιτικού μηχανικού πχ κατασκευή ΧΥΤΑ) μαζί με τις ποσότητες των ελαστικών που οδηγήθηκαν προς ανάκτηση ενέργειας είτε αυτά ήταν ολόκληρα είτε τεμαχίστηκαν στις εγκαταστάσεις μηχανικής επεξεργασίας. Παρά τον όγκο των αποβλήτων που παράγονται, μέχρι σήμερα, δεν έχει θεσπιστεί ενιαίο ευρωπαϊκό πλαίσιο για τη διαχείριση των μεταχειρισμένων ελαστικών. Στην Ελλάδα τη διαχείριση των μεταχειρισμένων ελαστικών διέπει το ΠΔ 109/2004. Οι ποσοτικοί στόχοι που έχουν θεσπιστεί ορίζουν ότι μέχρι την 31η Ιουλίου 2006, η ανάκτηση των μεταχειρισμένων αποβλήτων ελαστικών οχημάτων πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον το 65% των αποσυρόμενων ελαστικών. Εντός του ίδιου χρονικού ορίου, η ανακύκλωση πρέπει να φτάνει τουλάχιστον το 10%. 3. ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ ΕΛΑΣΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΩΝ Σελίδα 21 3.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης Η ECO-ELASTIKA Α.Ε. Οικολογική Διαχείριση Ελαστικών ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 2002 από τις πέντε μεγαλύτερες εταιρείες εισαγωγής ελαστικών στην Ελλάδα, με σκοπό τη δημιουργία ενός συλλογικού συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης μεταχειρισμένων ελαστικών. Το 2004 έλαβε την αρχική έγκριση λειτουργίας του από το ΥΠΕΧΩΔΕ με την υπ’ αριθ. 106157/2004 (ΦΕΚ 1145Β) Υπουργική Απόφαση, ενώ το 2011 η έγκρισή του ανανεώθηκε με την υπ' αρ. πρωτ. 804/22-12-2011 απόφαση του ΔΣ του ΕΟΑΝ για την περίοδο 2011-2017. Αποτελεί μέχρι σήμερα το μοναδικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης μεταχειρισμένων ελαστικών, με πανελλαδική εμβέλεια και πεδίο εφαρμογής όλα τα μεταχειρισμένα ελαστικά αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών εξαιρουμένων αυτών με εξωτερική διάμετρο μεγαλύτερη των 1400mm. 3. ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ ΕΛΑΣΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΩΝ Σελίδα 22 3.3 Υποδομές & Θέσεις Εργασίας Το 2013 λειτουργούσαν στην Ελλάδα επτά (7) μονάδες μηχανικής επεξεργασίας μεταχειρισμένων ελαστικών, οι οποίες επεξεργάζονται μεταχειρισμένα ελαστικά με στόχο την περαιτέρω προώθησή μέρους των επεξεργασμένων υλικών προς ανακύκλωση και μέρους των προς ανάκτηση ενέργειας. Οι μονάδες επεξεργασίας μεταχειρισμένων ελαστικών ανά περιφέρεια παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί: Μονάδες επεξεργασίας μεταχειρισμένων ελαστικών ανά περιφέρεια ΜΟΝΑΔΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 1. 2. 3. 4. 5. 6. ΚΑΡΑΜΠΑΣ ΑΕΒΕ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΕΛΒΑΝ ΑΒΕΕ ΑΤΤΙΚΗ ΠΕΡΜΕ HELLAS A.E. ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ HELESI Α.Ε. ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ - ΘΡΑΚΗ TYRES HERCO Α.Ε. ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΑΞΕΛ ΕΠΕ ΑΤΤΙΚΗ ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ - ΘΡΑΚΗ 7. RETIRE ΑΒΕΕ Πλέον των ανωτέρω, στην Ελλάδα λειτουργεί μονάδα αδειοδοτημένη να χρησιμοποιεί μεταχειρισμένα ελαστικά με σκοπό την ανάκτηση ενέργειας (εργοστάσιο της ΤΙΤΑΝ Α.Ε. στο Καμάρι). Όσον αφορά στις θέσεις εργασίας που έχουν δημιουργηθεί από την εναλλακτική διαχείριση μεταχειρισμένων ελαστικών οχημάτων, αυτές αφορούν: α) στην επεξεργασία των μεταχειρισμένων ελαστικών στις μονάδες αξιοποίησης, β) στη συλλογή, μεταφορά και αποθήκευση των μεταχειρισμένων ελαστικών και γ) στη λειτουργία του συλλογικού συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης. Συγκεντρωτικά οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται αποκλειστικά από την εναλλακτική διαχείριση των μεταχειρισμένων ελαστικών, σύμφωνα με στοιχεία του ΣΣΕδ για το έτος 2012, είναι οι ακόλουθες: Μονάδες αξιοποίησης μεταχειρισμένων ελαστικών 57 Συλλογή-Μεταφορά μεταχειρισμένων ελαστικών 96 Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης 6 Σύνολο θέσεων εργασίας 159 3. ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ ΕΛΑΣΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΩΝ Σελίδα 23 3.4 Στατιστικά Στοιχεία Τα στοιχεία για την ανακύκλωση των μεταχειρισμένων ελαστικών οχημάτων (ΜΕΟ) καλύπτουν την περίοδο 2004 - 2013 και προέρχονται από τις ετήσιες εκθέσεις πεπραγμένων του ΣΣΕΔ ECO ELASTIKA. Χιλιάδες τόνοι Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι ετήσιες αποσυρόμενες ποσότητες ΜΕΟ, οι συλλεχθείσες ποσότητες και αυτές που ανακτήθηκαν, ενώ στον ίδιο πίνακα υπάρχουν οι στόχοι που θέτει η ελληνική νομοθεσία σχετικά με τα ποσοστά ανάκτησης και ανακύκλωσης και η επίδοση σε σχέση με τους στόχους. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μέχρι και το έτος 2010 ως ανακτώμενες ποσότητες λαμβάνονταν υπόψη και αυτές που αποθηκεύονταν προσωρινά με σκοπό την ανάκτησή τους τα επόμενα έτη. Από το 2011 και μετά άλλαξε ο τρόπος παρακολούθησης που εφάρμοζε το ΣΣΕΔ στους συνεργάτες του (το ΣΣΕΔ εγκατέστησε σύστημα παρακολούθησης των εισερχομένων υλικών στις μονάδες επεξεργασίας όσο και σύστημα καταγραφής τελικών προϊόντων και τους παραλήπτες αυτών), με αποτέλεσμα οι ποσότητες που δηλώνονται ως ανακτώμενες από το 2011 και μετά να είναι αυτές που πραγματικά υπέστησαν επεξεργασία ή οδηγήθηκαν προς ανάκτηση ενέργειας το τρέχον έτος. 60 120% 50 100% 40 80% 30 60% 20 40% 10 20% 0 0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Αποσυρόμενες ποσότητες (εκτίμηση) Συλλεγόμενες ποσότητες (tn) Ανακτώμενες ποσότητες (tn) Ποσοστό ανάκτησης Στόχος ανάκτησης ΠΔ 109/2004 Στόχος ανακύκλωσης ΠΔ 109/2004 2012 2013 3. ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ ΕΛΑΣΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΩΝ Σελίδα 24 Από τον προηγούμενο πίνακα γίνεται εμφανές ότι επιτυγχάνεται ο στόχος της ανάκτησης που έχει τεθεί νομοθετικά (65% κ.β.) και μάλιστα οι επιδόσεις είναι κατά πολύ υψηλότερες, ενώ και ο στόχος της ανακύκλωσης (10% κ.β.) επιτυγχάνεται ανελλιπώς, καθώς περίπου οι μισές από τις ανακτώμενες ποσότητες οδηγούνται προς ανακύκλωση (τρίμμα ελαστικού, μέταλλα). 4. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΤΗΛΩΝ & ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ Σελίδα 25 4.1 Νομικό Πλαίσιο Οι ηλεκτρικές στήλες και οι συσσωρευτές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση της ορθής λειτουργίας πολλών προϊόντων, συσκευών και υπηρεσιών που χρησιμοποιούνται απαραίτητη πηγή καθημερινά, ενέργειας. συνιστώντας Οι φορητές μία βασική ηλεκτρικές και στήλες διακρίνονται ανάλογα με τη χρήση τους σε πρωτογενείς (απλές) και δευτερογενείς (επαναφορτιζόμενες) και ανάλογα με τον τύπο τους σε αλκαλικές μπαταρίες (58%), μπαταρίες Zn/C (24%) και λοιποί τύποι μπαταριών (κομβιόσχημες, NiCd, NiMH, LiIon, PbO). Οι συσσωρευτές οχημάτων και βιομηχανίας διακρίνονται κυρίως σε συσσωρευτές μόλυβδου-οξέος και νικελίου-καδμίου. Κάθε χρόνο διακινούνται στην αγορά της Ε.Ε. περίπου 800.000 τόνοι συσσωρευτών αυτοκινήτων, 190.000 τόνοι μπαταριών και συσσωρευτών βιομηχανίας και 160.000 τόνοι φορητών μπαταριών. Πολλά από τα συστατικά αυτών των μπαταριών και συσσωρευτών θα μπορούσαν να ανακυκλωθούν, αποφεύγοντας την έκλυση επικίνδυνων ουσιών στο περιβάλλον και παρέχοντας επιπλέον πολύτιμα υλικά για την παραγωγή σημαντικών προϊόντων στην Ευρώπη. Το ευρωπαϊκό πλαίσιο νομοθεσίας για ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές (ΗΣ &Σ) ρυθμίζεται από την Οδηγία 2006/66/ΕΚ, ενώ η αντίστοιχη εθνική νομοθεσία είναι η ΚΥΑ 41624.2057.Ε103/2010. Η νομοθεσία αυτή αφορά τόσο τις φορητές ηλεκτρικές στήλες όσο και τα απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών βιομηχανίας και οχημάτων. Οι ποσοτικοί στόχοι, με βάση την ΚΥΑ 41624/2010, είναι οι ακόλουθοι: Για τις φορητές ΗΣ&Σ μέχρι την 26η Σεπτεμβρίου 2012 πρέπει να επιτευχθεί ποσοστό συλλογής τουλάχιστον 25% και μέχρι την 26η Σεπτεμβρίου 2016 ποσοστό συλλογής τουλάχιστον 45%. Η συλλογή του συνόλου των αποβλήτων ΗΣ&Σ οχημάτων και βιομηχανίας πρέπει να επιτευχθεί μέχρι την 26η Σεπτεμβρίου 2012. 4. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΤΗΛΩΝ & ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ Σελίδα 26 4.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης Τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης για τα απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών που δραστηριοποιούνταν στη χώρα μας στο τέλος του 2013 ήταν τα ακόλουθα: ΑΦΗΣ Α.Ε. Η εταιρεία ΑΦΗΣ Α.Ε. ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 2004, με σκοπό την οργάνωση συλλογικού συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών σύμφωνα με τον νόμο 2939/6.8.2001 (ΦΕΚ 179A). Η Α.Φ.Η.Σ. Α.Ε. έλαβε έγκριση με την υπ' αριθμό 106155/2004 (ΦΕΚ 1056 Β) Υπουργική Απόφαση για να οργανώσει και να λειτουργήσει Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Φορητών Ηλεκτρικών Στηλών και Συσσωρευτών για ολόκληρη την Ελληνική Επικράτεια. Η έγκριση του συστήματος ανανεώθηκε με την υπ' αρ. πρωτ. 70/20-01-12 απόφαση του ΔΣ του ΕΟΑΝ για την περίοδο 2011-2017. ΣΥΔΕΣΥΣ Α.Ε. Η εταιρεία Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσσωρευτών Ανώνυμη Εταιρεία, με το διακριτικό τίτλο ΣΥΔΕΣΥΣ Α.Ε, ιδρύθηκε την 14/3/2004 με σκοπό την οργάνωση συστήματος για την εναλλακτική διαχείριση των χρησιμοποιημένων συσσωρευτών μολύβδου - οξέως και νικελίου καδμίου. Το σύστημα αυτό αφορά τους συσσωρευτές οχημάτων και βιομηχανίας και πήρε έγκριση με την υπ' αριθμό 106158/2004 (ΦΕΚ 1124 Β) Υπουργική Απόφαση. ΕΠΕΝΔΙΣΥΣ Re-Battery Α.Ε. Το Νοέμβριο 2011 εγκρίθηκε από τον Ε.Ο.ΑΝ. η ίδρυση και λειτουργία του Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσσωρευτών (Μολύβδου- Οξέως) Οχημάτων και Βιομηχανίας με την επωνυμία «Εταιρεία Πανελλαδικής ΕΝαλλακτικής ΔΙαχείρισης ΣΥΣσωρευτών Re-Battery Α.Ε.» και υπό τον διακριτικό τίτλο « Re-Battery Α.Ε » (αριθμό πρωτ. 803/22-12-2011). ΣΕΔΙΣ-Κ Ε.Π.Ε. Στην Περιφέρεια Κρήτης υπήρχε το συλλογικό σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης συσσωρευτών ΣΕΔΙΣ - Κ. Το σύστημα αυτό ξεκίνησε τη λειτουργία του με την υπ' αριθμό 150237 /2006 (ΦΕΚ 1398 Β) Υπουργική Απόφαση, όμως από το 2011 έπαυσε να λειτουργεί επί τους ουσίας και έως και το τέλος του 2013 βρισκόταν σε διαδικασία εκκαθάρισης 4. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΤΗΛΩΝ & ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ Σελίδα 27 4.3 Υποδομές & Θέσεις Εργασίας Το 2013 λειτουργούσαν επτά (7) μονάδες επεξεργασίας συσσωρευτών μολύβδου-οξέως, όπως αυτές παρουσιάζονται στον Πίνακα. Η μονάδα ΑΦΟΙ ΒΑΦΕΙΑΔΗ ΚΑΙ ΣΙΑ έχει σταματήσει τις εργασίες λόγω κάποιων δικαστικών εξελίξεων που αφορούν την αίτηση για επέκταση της μονάδας. Από το 2014 αναμένεται η λειτουργία ενός ακόμα εργοστασίου με την επωνυμία Sunlight Recycling. Μονάδες επεξεργασίας συσσωρευτών μολύβδου-οξέως ανά περιφέρεια ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 1. EVROS LEAD ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ - ΘΡΑΚΗ 2. Ι. ΜΑΥΡΟΥΛΗΣ-ΠΡΙΟΒΟΛΟΣ ΜΕΤ ΠΛΑΣΤ 3. Ι. ΧΟΥΜΑΣ ΑΕΒΕ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ 4. ΑΜΕΚΩΝ ΑΕ 5. ΒΙΔΑΛΗΣ Ε – ΒΙΔΑΛΗ ΟΕ ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 6. ΚΤΙΣΤΑΚΗΣ Ι. 7. ΑΦΟΙ ΒΑΦΕΙΑΔΗ & ΣΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΑΤΤΙΚΗ ΚΡΗΤΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Σημειώνεται ότι δεν υπάρχει στη χώρα μας μονάδα επεξεργασίας συσσωρευτών Ni-Cd ή άλλων μπαταριών. Σε ότι αφορά στις θέσεις εργασίας που έχουν δημιουργηθεί λόγω της εναλλακτικής διαχείρισης ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, αυτές αφορούν: α) στην επεξεργασία των αποβλήτων συσσωρευτών μολύβδου-οξέως στις μονάδες επεξεργασίας, β) στη συλλογή, μεταφορά των αποβλήτων ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών από τους αδειοδοτημένους συλλέκτες και γ) στη λειτουργία των Συλλογικών Συστημάτων Εναλαλκτικής Διαχείρισης ΗΣ&Σ. Συγκεντρωτικά οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται αποκλειστικά από την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, σύμφωνα με στοιχεία των ΣΣΕΔ για το έτος 2012, είναι αυτές που δίνονται στον πίνακα που ακολουθεί: Μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων συσσωρευτών μολύβδου-οξέως 145 Συλλογή-Μεταφορά αποβλήτων ΗΣ&Σ 82 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης 22 Σύνολο θέσεων εργασίας 249 4. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΤΗΛΩΝ & ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ Σελίδα 28 4.4 Στατιστικά Στοιχεία Τα στοιχεία για την ανακύκλωση των αποβλήτων ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών αφορούν την περίοδο 2005-2013 και προέρχονται από τις παρακάτω πηγές: Τις ετήσιες εκθέσεις που υποβάλλουν τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης όπως προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία όπου περιλαμβάνονται οι ποσότητες αποβλήτων ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών οι οποίες συλλέχθηκαν και οδηγήθηκαν προς ανακύκλωση. Εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς και του ΕΟΑΝ σχετικά με ποσότητες αποβλήτων ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών που παράγονται στην ελληνική αγορά. Πιο συγκεκριμένα όσον αφορά τα στοιχεία για την παραγωγή συσσωρευτών μολύβδου οξέως βασίζονται σε εκτιμήσεις που γίνονται από τα συλλογικά συστήματα, παράγοντες της αγοράς και εκτιμήσεις του ΕΟΑΝ βάσει μεθοδολογίας του Διεθνούς Συμβουλίου Συσσωρευτών (Battery Council International). Φορητές Ηλεκτρικές Στήλες 2004-2013 2500 40,0% 35,0% 2000 30,0% 25,0% 1500 20,0% 1000 15,0% 10,0% 500 5,0% 0 0,0% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Διακινούμενη ποσότητα (tn) Συλλεχθείσα Ποσότητα (tn) Επίδοση Συλλογής (%) Στόχος Συλλογής (%) 2011 2012 2013 Ανακτηθείσα Ποσότητα (tn) Όπως φαίνεται από το ανωτέρω διάγραμμα, επιτυγχάνεται κατά πολύ ο στόχος του 25% συλλογής των φορητών ηλεκτρικών στηλών που έχει τεθεί ως ελάχιστο νομοθετικό όριο. 4. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΤΗΛΩΝ & ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ Σελίδα 29 Συσσωρευτές Μολύβδου - Οξέως 2004 - 2013 60000 120,0% 50000 100,0% 40000 80,0% 30000 60,0% 20000 40,0% 10000 20,0% 0 0,0% 2004-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Διακινούμενη ποσότητα (tn) Συλλεχθείσα Ποσότητα (tn) Επίδοση Συλλογής Στόχος Συλλογής (%) 2013 Όσον αφορά τη συλλογή των αποβλήτων συσσωρευτών μολύβδου-οξέως δεν επιτυγχάνεται ο στόχος της 100% συλλογής τους, όπως γίνεται εμφανές και από το ανωτέρω διάγραμμα. Εκτιμάται όμως ότι ένα μεγάλο μέρος των αποβλήτων αυτών συλλέγεται, διακινείται και ανακυκλώνεται μέσω κυκλωμάτων που λειτουργούν παράνομα, με αποτέλεσμα οι ποσότητες αυτές να μην καταγράφονται από τα εγκεκριμένα συστήματα και να μην δηλώνονται μέσω του επίσημου μηχανισμού. 5. ΟΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ Σελίδα 30 5.1 Νομικό Πλαίσιο Από το 1997 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει το θεσμικό πλαίσιο για την αποσυναρμολόγηση και ανακύκλωση των οχημάτων με περιβαλλοντικά φιλικό τρόπο, που ορίζει σαφείς και ποσοτικοποιημένους στόχους για την επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση υλικών. Επιπλέον, υποχρεώνει τους κατασκευαστές οχημάτων να λαμβάνουν υπόψη, στον σχεδιασμό νέων οχημάτων, τη δυνατότητα ανακύκλωσης τους, όταν φτάσουν στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Στην Ελλάδα, η ανακύκλωση Οχημάτων στο Τέλος Κύκλου Ζωής (ΟΤΚΖ) ξεκίνησε με την έναρξη λειτουργίας του συστήματος της Εναλλακτικής Διαχείρισης Οχημάτων Ελλάδος (ΕΔΟΕ), τον Δεκέμβριο του 2004. Το πλαίσιο ανακύκλωσης των ΟΤΚΖ καθορίζεται με βάση το Προεδρικό Διάταγμα 116/2004 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει και με το οποίο γίνεται η εναρμόνιση με την Οδηγία 2000/53/ΕΚ. Για τα Οχήματα στο Τέλος του Κύκλου Ζωής τους (ΟΤΚΖ), οι ποσοτικοί στόχοι (όπως ορίζονται στο ΠΔ 116/2004) θέτουν ότι η επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση ορίζεται στο 85% κατά μέσο βάρος, ανά όχημα και ανά έτος. Η επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση ορίζεται στο 80% το αργότερο έως την 1η Ιανουαρίου 2006. Οι στόχοι αυτοί προβλέπεται να αυξηθούν μέχρι το 2015 ώστε η επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση να φτάσει το 95% και η επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση το 85%, κατά μέσο βάρος, ανά όχημα και ανά έτος. Τα ποσοστά αυτά θα ισχύουν για όλα τα οχήματα ανεξάρτητα του έτους κατασκευής τους. 5. ΟΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ Σελίδα 31 5.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης Η Εναλλακτική Διαχείριση Οχημάτων Ελλάδος (ΕΔΟΕ) αποτελεί το μοναδικό εγκεκριμένο Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης ΟΤΚΖ. Πρόκειται για αστική μη κερδοσκοπική εταιρία που συστάθηκε τον Ιανουάριο του 2004 από τους 33 επίσημους αντιπροσώπους αυτοκινήτων στην Ελλάδα, κατ' εφαρμογή του Ν.2939/2001 περί ανακύκλωσης. Το ΣΣΕΔ πήρε έγκριση λειτουργίας με την 105136/2004 (ΦΕΚ 907Β) Υπουργική Απόφαση, η οποία και ανανεώθηκε με την με αριθμό πρωτοκόλλου 638/11-42013 απόφαση του ΔΣ του ΕΟΑΝ. Είναι ΣΣΕΔ πανελλαδικής εμβέλειας, το οποίο διαθέτει συνεργαζόμενες μονάδες στο σύνολο των Νομών της χώρας και καλύπτει το 100% του πληθυσμού. Στο τέλος του 2013, το ΣΣΕΔ συνεργαζόταν με 121 κέντρα επεξεργασίας (διαλυτήρια ΟΤΚΖ) και 23 σημεία συλλογής. Το σύστημα συνεργάζεται με αδειοδοτημένα διαλυτήρια, μονάδες τεμαχισμού και επεξεργασίας υπολειμμάτων άλεσης, ώστε να παρέχονται στοιχεία για ολόκληρο τον κύκλο ζωής των ΟΤΚΖ. 5. ΟΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ Σελίδα 32 5.3 Υποδομές & Θέσεις Εργασίας Το σύστημα ΕΔΟΕ για την ανακύκλωση των ΟΤΚΖ συνάπτει συμβάσεις συνεργασίας με κέντρα επεξεργασίας ΟΤΚΖ σε όλη τη χώρα και μονάδες τεμαχισμού, προκειμένου σταδιακά να δημιουργηθούν και να λειτουργήσουν κατάλληλες υποδομές για την ανακύκλωση των ΟΤΚΖ. Τα σημεία παράδοσης ανά περιφέρεια φαίνονται στον παρακάτω πίνακα Σημεία παράδοσης ΟΤΚΖ ανά περιφέρεια ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΗΜΕΙΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 36 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 5 ΗΠΕΙΡΟΣ 9 ΘΕΣΣΑΛΙΑ 18 ΙΟΝΙΟΙ ΝΗΣΟΙ 2 ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 9 ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ 11 ΑΤΤΙΚΗ 17 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 13 ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ 3 ΝΟΤΙΟ ΑΙΓΑΙΟ 5 ΚΡΗΤΗ 6 ΣΥΝΟΛΟ 143 Το 2013 λειτούργησε στη Θεσσαλονίκη η εγκατάσταση επεξεργασίας ελαφρού κλάσματος της εταιρείας «ΑΕΙΦΟΡΟΣ», η οποία έχει δυναμικότητα 20.000-25.000 τόνων υπολειμμάτων τεμαχισμού ανά έτος, ενώ αναμένεται η πλήρης παραγωγική ένταξή της από το 2014. Συγκεντρωτικά οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται από την εναλλακτική διαχείριση των ΟΤΚΖ, σύμφωνα με στοιχέια του ΣΣΕΔ για το έτος 2012, είναι οι παρακάτω: Κέντρα επεξεργασίας ΟΤΚΖ – Σημεία συλλογής 770 Συλλογή-Μεταφορά-Επεξεργασία σκραπ 100 Συλλογή-Μεταφορά-Επεξεργασία επικίνδυνων αποβλήτων 15 Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης 5 Σύνολο θέσεων εργασίας 900 5. ΟΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ Σελίδα 33 Στα ΟΤΚΖ οι περισσότερες θέσεις εργασίας προέρχονται από τα κέντρα επεξεργασίας των ΟΤΚΖ όπου γίνεται η απορρύπανση και διάλυση των αυτοκινήτων καθώς και στα τεμαχιστήρια (shredder). Σημειώνεται ότι πολλά τεμαχιστήρια λειτουργούν μέσα στις ίδιες τις εγκαταστάσεις των διαλυτηρίων. Επιπλέον, ένας μεγάλος αριθμός εργαζομένων απασχολείται στις εργασίες συλλογής, μεταφοράς και χύτευσης του σκραπ που προκύπτει από τη διάλυση των ΟΤΚΖ. Τέλος, οι εργασίες συλλογής και μεταφοράς των επικίνδυνων αποβλήτων που περιέχονται στα ΟΤΚΖ απασχολούν πρόσθετο εργατικό δυναμικό. Ειδικότερα τα κέντρα επεξεργασίας των ΟΤΚΖ (διαλυτήρια και τεμαχιστήρια) και τα σημεία συλλογής των ΟΤΚΖ εκτιμάται ότι δημιουργούν 770 θέσεις πλήρους απασχόλησης. Στη συλλογή και μεταφορά του σκραπ καθώς και σε χυτήρια σκραπ που προέρχονται από τη διάλυση και τον τεμαχισμό των ΟΤΚΖ εκτιμάται ότι απασχολούνται 100 άτομα. Επιπλέον στις εταιρείες διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων καθώς και στις εργασίες συλλογής και μεταφοράς απασχολείται ανθρώπινο δυναμικό που αντιστοιχεί σε 15 θέσεις εργασίας ενώ το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης απασχολεί 5 άτομα. 5. ΟΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ Σελίδα 34 5.4 Στατιστικά Στοιχεία Τα στοιχεία για την επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση των ΟΤΚΖ καλύπτουν την περίοδο 2006 -2013 και πιο συγκεκριμένα, τα στοιχεία για τα έτη 2006—2011 παρέχονται από τις εθνικές εκθέσεις αναφοράς προς την Ε.Ε., για το 2012 από την προς κατάθεση έκθεσης αναφοράς για το εν λόγω έτος και για το 2013 από την ετήσια έκθεση που υπέβαλλε το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης στον ΕΟΑΝ. Ποσότητες και ποσοστά Επαναχρησιμοποίησης & Ανάκτησης ΟΤΚΖ ετών 2006 - 0213 140000 100,00% 120000 95,00% 100000 90,00% 80000 85,00% 60000 80,00% 40000 75,00% 20000 0 70,00% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ΟΤΚΖ (tn) Επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση (tn) Επίδοση Επαναχρ. & Ανάκτησης (%) Στόχος Επαναχρ. & Ανάκτησης (%) Στο ανωτέρω διάγραμμα παρουσιάζονται οι ποσότητες των ΟΤΚΖ που επαναχρησιμοποιούνται και ανακτώνται καθώς και η επίδοση σε σχέση με τον τιθέμενο στόχο για μία σειρά ετών 2006 έως και 2013. Σημειώνεται ότι οι ποσότητες που ανακτώνται περιλαμβάνουν τόσο τις ποσότητες που ανακυκλώνονται όσο και αυτές που οδηγούνται προς ανάκτηση ενέργειας. Είναι εμφανές ότι από το 2008, επιτυγχάνεται σταθερά ο στόχος της επαναχρησιμοποίησης και ανάκτησης του 85%. Για την επίτευξη όμως του στόχου του 95% από το 2015 και μετά, απαιτείται εκτός της ανακύκλωσης του ελαφρού κλάσματος τεμαχισμού και η θερμική επεξεργασία μέρους του κλάσματος αυτού. 5. ΟΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ Σελίδα 35 Στο επόμενο διάγραμμα παρουσιάζονται οι ποσότητες των ΟΤΚΖ που επαναχρησιμοποιούνται και ανακυκλώνονται καθώς και η επίδοση σε σχέση με τον τιθέμενο στόχο για μία σειρά ετών 2006 έως και 2013. Όπως φαίνεται ο στόχος της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης επιτυγχάνεται ανελλιπώς την περίοδο 2006 έως 2013. 140000 Ποσότητες και ποσοστά επαναχρησιμοποίησης & Ανακύκλωσης ΟΤΚΖ ετών 2006 - 2013 120000 100,00% 95,00% 100000 90,00% 80000 85,00% 60000 80,00% 40000 20000 75,00% 0 70,00% 2006 2007 2008 2009 ΟΤΚΖ (tn) Επίδοση Επαναχρ. & Ανακύκλωσης (%) 2010 2011 2012 2013 Επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση ( tn) Στόχος Επαναχρ. & Ανακύκλωσης (%) 6. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Σελίδα 36 6.1 Νομικό Πλαίσιο Η ανακύκλωση των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) έχει ιδιαίτερη σημασία τόσο για την ανάκτηση των υλικών από τα οποία αποτελούνται οι συσκευές, όσο και για τη διαχείριση επικίνδυνων υλικών που ενδεχομένως εμπεριέχονται σε πολλές από αυτές. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την εναλλακτική διαχείριση των ΑΗΗΕ ορίζεται από την Οδηγία 2012/19/ΕΕ, η οποία διαδέχθηκε την Οδηγία 2002/96/ΕΚ. Η ενσωμάτωση των Οδηγιών για τα ΑΗΗΕ στην Ελληνική νομοθεσία έγινε αρχικά με το ΠΔ 117/2004, το οποίο διαδέχθηκε η ΚΥΑ Η.Π. 23615/651/Ε.103, η οποία αποτελεί το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο που θέτει τους κανόνες, τους όρους και τις προϋποθέσεις για την εναλλακτική διαχείριση των ΑΗΗΕ. Οι στόχοι που τίθενται αναφορικά με τη συλλογή των ΑΗΗΕ διαμορφώνονται ως εξής: α) Περίοδος από το 2006 έως και το 2015: Από το 2006, έπρεπε να επιτευχθεί χωριστή συλλογή τουλάχιστον τεσσάρων (4) κιλών ΑΗΕΕ οικιακής προέλευσης κατά μέσο όρο, ανά κάτοικο και ανά έτος. Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2015 θα εξακολουθήσει να ισχύει ποσοστό χωριστής συλλογής ΑΗΗΕ οικιακής προέλευσης που αντιστοιχεί είτε σε ποσότητα τουλάχιστον τεσσάρων χιλιόγραμμων κατά μέσο όρο ανά κάτοικο ανά έτος, είτε σε ποσότητα ίση με το μέσο ετήσιο βάρος των ΑΗΗΕ που συλλέχθηκαν την προηγούμενη τριετία, ανάλογα με το ποια ποσότητα είναι μεγαλύτερη. β) Περίοδος από το 2016 έως και το 2018: Από το 2016, το ελάχιστο ποσοστό συλλογής που πρέπει να επιτυγχάνεται σε ετήσια βάση ορίζεται σε 45%, και υπολογίζεται βάσει του συνολικού βάρους των ΑΗΗΕ τα οποία συλλέχθηκαν σε ένα δεδομένο έτος. Εκφράζεται ως ποσοστό του μέσου ετήσιου βάρους του ΗΗΕ που διατέθηκε στην αγορά κατά τα προηγούμενα τρία έτη. γ) Από το 2019 και έπειτα: Το ελάχιστο ποσοστό συλλογής που πρέπει να επιτυγχάνεται σε ετήσια βάση ορίζεται σε 65 % του μέσου ετήσιου βάρους του ΗΗΕ που διατέθηκε στην αγορά την προηγούμενη τριετία, ή εναλλακτικά το 85% των ΑΗΗΕ που παράγονται ανά βάρος. Αναφορικά με την ανάκτηση, ανακύκλωση και προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση στόχοι τίθενται για κάθε μία κατηγορία ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, όπου οι κατηγορίες είναι: 1. 2. 3. 4. 5. Μεγάλες οικιακές συσκευές Μικρές οικιακές συσκευές Εξοπλισμός πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών Καταναλωτικά είδη Φωτιστικά είδη / 5α Λαμπτήρες εκκενώσεως αερίου 6. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Σελίδα 37 6. Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά εργαλεία 7. Παιχνίδια, εξοπλισμός ψυχαγωγίας και αθλητισμού 8. Ιατροτεχνολογικές συσκευές 9. Όργανα παρακολούθησης και ελέγχου 10. Συσκευές αυτόματης διανομής Οι στόχοι ανάκτησης, ανακύκλωσης και προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση ανά κατηγορία ΑΗΗΕ ανά χρονική περίοδο διαμορφώνονται ως ακολούθως: Περίοδος επίτευξης στόχου έως 14/8/2015 Κατηγορίες Κατ. 1 & 10 Παρ. Ι Κατ. 3 & 4 Παρ. Ι Κατ. 2, 5, 6, 7, 8&9 Παρ. Ι Λαμπτήρες Εκκένωσης Αερίων Ποσοστό Ανάκτησης 80% 75% 70% - Ποσοστό Ανακύκλωσης 75% 65% 50% 80% Ποσοστό προετ. για επαναχρ. & ανα κύκλ. Περίοδος επίτευξης στόχου 15/8/2015 - 14/8/2018 Κατηγορίες Ποσοστό Ανάκτησης Ποσοστό Ανακύκλωσης Ποσοστό προετ. για επαναχρ. & ανα κύκλωσης - Κατ. 1 & 10 Παρ. Ι Κατ. 3 & 4 Παρ. Ι Κατ. 2, 5, 6, 7, 8&9 Παρ. Ι Λαμπτήρες Εκκένωσης Αερίων 85% 80% 75% - - - - 80% 80% 70% 55% - Περίοδος επίτευξης στόχου 15/8/2018 κι έπειτα Κατηγορίες Ποσοστό Ανάκτησης Ποσοστό Ανακύκλωσης Ποσοστό προετ. για επαναχρ. & ανα κύκλωσης Κατ. 1 & 4 Παρ. ΙΙΙ Κατ. 2 Παρ. ΙΙΙ Κατ. 5 & 6 Παρ. ΙΙΙ Κατ. 3 Παρ. ΙΙΙ 85% 80% 75% - - - - 80% 80% 70% 55% - 6. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Σελίδα 38 6.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης Μέχρι το τέλος 2013 είχαν εγκριθεί δύο (2) συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης για τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, τα οποία είναι τα εξής: ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Α.Ε. Η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Α.Ε. είναι το πρώτο Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης ΑΗΗΕ που λειτούργησε στη χώρα. Η αρχική του έγκριση δόθηκε με την υπ' αριθμό 105134/2004 (ΦΕΚ 905 Β) Υπουργική Απόφαση και ανανεώθηκε με την υπ' αρ. πρωτ. 598/31-10-2011 απόφαση του ΔΣ του ΕΟΑΝ για την περίοδο 2011-2017. Το ΣΣΕΔ είναι εθνικής εμβέλειας και το πεδίο εφαρμογής του καλύπτει όλες τις κατηγορίες ΑΗΗΕ, οικιακής και μη οικιακής προέλευσης, συμπεριλαμβανομένων και των ιστορικών αποβλήτων (παλιότερων συσκευών). ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ Α.Ε. Το δεύτερο, εθνικής εμβέλειας, συλλογικό Σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης ΑΗΗΕ με την επωνυμία ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕ εγκρίθηκε με την υπ’ αριθμό 116764/2009 (ΦΕΚ 317Β) Υπουργική Απόφαση. Αντικείμενο του ήταν αρχικά η διαχείριση αποβλήτων φωτιστικών ειδών και λαμπτήρων. Από το 2012 η δραστηριότητά του επεκτάθηκε και σε μικροσυσκευές διαφόρων κατηγοριών (Απόφαση ΕΟΑΝ αρ. πρωτ. 623/11-06-2012). 6. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Σελίδα 39 6.3 Υποδομές Το 2013 λειτουργούσαν στην Ελλάδα δώδεκα (12) μονάδες επεξεργασίας ΑΗΗΕ, οι οποίες παρουσιάζονται στον πίνακα Β.6 ανά περιφέρεια. Μονάδες επεξεργασίας ΑΗΗΕ και ανακύκλωσης λαμπτήρων ΜΟΝΑΔΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 1. ΕΚΑΝ ΑΒΕΕ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 2. ΒΙΑΝΑΤΤ ΑΒΕΕ ΑΤΤΙΚΗ 3. ΑΦΟΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ ΑΒΒΕ&ΝΕ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (2 ΜΟΝΑΔΕΣ) 4. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΧΥΤΗΡΙΑ ΑΒΕΕ ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ 5. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕ (HER ΘΕΣΣΑΛΙΑ SA) 6. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΨΥΓΕΙΩΝ ΑΒΕΕ (HFR SA) ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 7. ΕΔΙΣΑΚ ΕΠΕ ΚΡΗΤΗ 8. ΟΙΚΟΚΥΚΛΙΟΣ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ 9. ΕΛΒΑΝ Α.Ε. ΑΤΤΙΚΗ 10. ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε. ΑΤΤΙΚΗ 11. ΝΟΥΛΙΑΣ & ΣΙΑ ΟΕ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Στα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού οι θέσεις εργασίας που έχουν δημιουργηθεί αφορούν την επεξεργασία των ΑΗΗΕ στις μονάδες επεξεργασίας, τις θέσεις εργασίας που συνδέονται με τη συλλογή και μεταφορά των παραπάνω αποβλήτων και τέλος το ανθρώπινο δυναμικό που απασχολείται στα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης. Σημειώνεται ότι οι θέσεις εργασίας που αναφέρονται παρακάτω αφορούν το προσωπικό που ασχολείται αποκλειστικά με τις εργασίες εναλλακτικής διαχείρισης των ΑΗΗΕ. Συγκεντρωτικά οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται από την εναλλακτική διαχείριση των ΑΗΗΕ, σύμφωνα με στοιχεία των ΣΣΕΔ για το έτος 2012, είναι οι παρακάτω: Μονάδες ανάκτησης / ανακύκλωσης ΑΗΗΕ 236 Συλλογή-Μεταφορά ΑΗΗΕ 788 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης 37 Σύνολο θέσεων εργασίας 1.061 6. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Σελίδα 40 6.4 Στατιστικά Στοιχεία Τα στοιχεία για την ανακύκλωση ΑΗΗΕ καλύπτουν την περίοδο 2005 - 2013 και προέρχονται από τις εθνικές εκθέσεις αναφοράς προς την Ε.Ε. και από τις ετήσιες εκθέσεις που υποβάλλουν τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης στον ΕΟΑΝ. Συλλογή οικιακών ΑΗΗΕ (τόνοι) 7,00 60000 6,00 5,75 50000 5,00 4,05 40000 30000 4,07 3,69 2,63 4,00 3,33 3,41 3,00 20000 10000 0 2,00 1,00 0,88 0,01 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Έτη Συλλογή οικιακών ΑΗΗΕ 0,00 Συλλογή οικιακών ΑΗΗΕ ανά κάτοικο (κιλά/κατ) Συλλογή ΑΗΗΕ οικιακής προέλευσης 70000 Επίδοση συλλογής (κιλά/κάτοικο) Στόχος συλλογής (κιλά/κάτοικο) Ο στόχος της συλλογής τεσσάρων κιλών ΑΗΕΕ οικιακής προέλευσης ανά κάτοικο και ανά έτος επιτεύχθηκε για τα έτη 2008, 2009, 2010. Στη μη επίτευξη των στόχων από το 2011 και έπειτα (δηλαδή στη μείωση της ποσότητας των συλλεγόμενων ΑΗΗΕ) συντέλεσε καθοριστικά η οικονομική κρίση η οποία οδήγησε στη μείωση της παραγωγής αποβλήτων (μείωση ρυθμού απόρριψης συσκευών λόγω παράτασης του χρόνου ζωής/χρήσης τους, μείωση διάθεσης στην αγορά νέων συσκευών οι οποίες πρόκειται να απορριφθούν σε βάθος χρόνου). Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως η συλλογή ΑΗΗΕ των τεσσάρων κιλών/κάτοικο/έτος -που η Ελλάδα πρέπει να επιτυγχάνει έως και το 2015- αποτελεί έναν στόχο που δεν λαμβάνει υπόψη το βάρος του ετησίως διατιθέμενου στην αγορά ΗΗΕ (πωληθέντα είδη ΗΗΕ) του εκάστοτε κράτους μέλους. Αποτελεί δηλαδή έναν στόχο ανεξάρτητο αφενός των ιδιαίτερων συνθηκών που τυχόν επικρατούν σε κάθε κράτος αφετέρου των ιδιαίτερων συνθηκών που τυχόν επικρατούν τη χρονική περίοδο αναφοράς. Η χωριστή συλλογή αφορά μόνο τα ΑΗΗΕ που συλλέγονται από τον οικιακό τομέα και υπολογίζεται με βάση τα ετήσια στοιχεία απογραφής πληθυσμού που δίνει η Eurostat για την περίοδο 2005-2010 και με βάση τα αποτελέσματα της απογραφής πληθυσμού το 2011 που αφορούν το μόνιμο πληθυσμό για τα έτη 2011, 2012 και 2013. 6. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Σελίδα 41 Η μέχρι σήμερα επίδοση της χώρας ως προς την ανάκτηση—ανακύκλωση παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί. Η επίδοση του έτους 2013 έχει υπολογιστεί προσωρινά βάσει στοιχείων του ΣΣΕΔ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Α.Ε., μέσω του οποίου όμως έγινε διαχείριση του 99,8% της συνολικής επεξεργασθείσας ποσότητας ΑΗΗΕ. Οι αναγραφόμενες ποσότητες και τα αντίστοιχα ποσοστά αναφέρονται στην ανάκτηση υλικών από την επεξεργασία ΑΗΗΕ που καταγράφονται από τις μονάδες επεξεργασίας βάσει των ισοζυγίων μάζας εισροής—εκροής. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Στόχος ανάκτησης / 2005 ανακύκλωσης (%) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 1. Μεγάλες οικιακές 80% / 75% συσκευές 97% 97% 82% 81% 87% 88% 90% 90% 86% 2. Μικρές οικιακές συσκευές 70% / 50% 92% 92% 82% 81% 83% 82% 81% 79% 86% 3. Εξοπλισμός πλη ροφορικής και τηλε 75% / 65% πικοινωνιών 89% 89% 95% 94% 92% 95% 95% 96% 97% 4. Καταναλωτικά είδη 75% / 65% 89% 89% 82% 82% 85% 87% 88% 92% 94% 5. Φωτιστικά είδη 70% / 50% 0% 0% 90% 84% 88% 85% 93% 83% 98% 0% 0% 87% 94% 94% 93% 94% 99% 97% 98% 98% 99% 96% 96% 94% 96% 96% 97% 7. Παιχνίδια, εξοπλι σμός ψυχαγωγίας 70% / 50% και αθλητισμού 94% 94% 53% 43% 61% 63% 60% 85% 75% 8. Ιατροτεχνολογικές 70% / 50% συσκευές 0% 87% 92% 88% 93% 94% 90% 95% 92% 9. Όργανα παρακο λούθησης και ελέγ χου 70% / 50% 0% 0% 98% 92% 86% 92% 93% 99% 99% 10. Συσκευές αυτό ματης διανομής 80% / 75% 99% 99% 98% 93% 93% 91% 95% 96% 92% 5α. Λαμπτήρες εκκε …. / 80% νώσεως αερίου 6. Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά εργα 70% / 50% λεία Όσον αφορά τα ΑΗΗΕ σημειώνεται ότι τα βασικότερα προβλήματα που παρουσιάζονται ως προς τη συλλογή και έχουν σαν αποτέλεσμα τη μείωση της επίδοσης που επιτυγχάνεται από το κράτος μας, σχετίζονται αφενός με μια παράπλευρη «συλλογή» που πραγματοποιείται μέσω κυρίως μη συμβεβλημένων με το Σύστημα εμπόρων μετάλλων αφετέρου με την αδυναμία αποτελεσματικής συλλογής ΑΗΗΕ από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Επίσης παρατηρείται σε ένα ποσοστό των ΑΗΗΕ που συλλέγεται μέσω συστημάτων να έχουν αφαιρεθεί τμήματα των συσκευών που περιέχουν ποσότητα υλικών υψηλής αξίας (πχ χαλκός). 7. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΚΣΚΑΦΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ & ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ Σελίδα 42 7.1 Νομικό Πλαίσιο Τα απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) είναι από τα πιο βαριά και ογκώδη απόβλητα που παράγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντιπροσωπεύουν το 25% -30% περίπου του συνόλου των παραγόμενων αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αποτελούνται από υλικά, όπως σκυρόδεμα, σίδηρο, τούβλα, γύψο, ξύλο, γυαλί, μέταλλα, πλαστικά, αμίαντο και χώμα, υλικά που μπορούν να ανακυκλωθούν. Τα ΑΕΚΚ προκύπτουν από δραστηριότητες όπως η κατασκευή των κτιρίων και των δημοσίων υποδομών, ολική ή μερική κατεδάφιση κτιρίων και υποδομών και η κατασκευή και συντήρηση των οδών. Τα απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) εμπίπτουν στα «άλλα προϊόντα» του Νόμου 2939/01 (ΦΕΚ 179 Α) και σύμφωνα με τον ίδιο νόμο (άρθρα 15 και 17) επιβάλλεται η θέσπιση μέτρων με στόχο την επαναχρησιμοποίηση ή/και αξιοποίηση των υλικών αυτών. Οι ρυθμίσεις της ΚΥΑ 36259/1757/Ε103/2010 για την εναλλακτική διαχείριση των ΑΕΚΚ εφαρμόζονται τόσο στα απόβλητα που δημιουργούνται από τα ιδιωτικά όσο και από τα δημόσια έργα και αποσκοπούν στη μείωση της τελικής διάθεσης των ΑΕΚΚ. Τέλος, η Οδηγία 2008/98 που έχει εναρμονιστεί στο εθνικό δίκαιο με τον Νόμο 4042/12 ορίζει το γενικότερο πλαίσιο για την εναλλακτική διαχείριση των ΑΕΚΚ. 7. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΚΣΚΑΦΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ & ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ Σελίδα 43 7.2 Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης Τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης για τα ΑΕΚΚ που έχουν εγκριθεί έως το τέλος του 2013 είναι επτά (7). Το 2011 εγκρίθηκε το πρώτο σύστημα για την ανακύκλωση Αποβλήτων Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (αριθμό πρωτ. 717/7-12-2011), το ΣΣΕΔ «Ανακύκλωση Αδρανών Βορείου Ελλάδας Α.Ε» με το διακριτικό τίτλο ΑΝ.Α.Β.Ε. Α.Ε., με γεωγραφική εμβέλεια εφαρμογής τους νομούς Θεσσαλονίκης, Πέλλας, Πιερίας, Κιλκίς, Ημαθίας και Χαλκιδικής. Το 2012 ακολούθησε η έγκριση άλλων τεσσάρων Συλλογικών Συστημάτων. Το ΣΣΕΔ «ΣΑΝΚΕ ΕΠΕ» (αριθμό πρωτ. 66/18-01-2012) και (αριθμό πρωτ. 426/26-04-2012) εγκρίθηκε στις αρχές του 2012 με γεωγραφική εμβέλεια εφαρμογής την Εύβοια, τη Βοιωτία και την Αττική. Το ΣΣΕΔ «ΣΕΔΠΕΚΑΤ Α.Ε.» (αριθμό πρωτ. 427/26-04-2012) έχει γεωγραφική εμβέλεια την Αττική. Στην περιοχή της Β. Ελλάδας έχει εγκριθεί επίσης το σύστημα «Ι. ΚΟΥΦΙΔΗΣ & Ι. ΚΤΕΝΙΔΗΣ Ο.Ε. με διακριτικό τίτλο «ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Ο.Ε.» (αριθμό πρωτ. 1050/28-09-2012) με γεωγραφική εμβέλεια τον νομό Χαλκιδικής. Τέλος το ΣΣΕΔ «Ανακύκλωση ΑΕΚΚ Κεντρικής Μακεδονίας Α.Ε.» (αριθμό πρωτ. 1183/19-102012) δραστηριοποιείται στην περιοχή της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και ειδικότερα στους νομούς Ημαθίας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Πέλλας, Πιερίας, Σερρών, Χαλκιδικής. Το 2013 εγκρίθηκαν άλλα δύο ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ: Το ΣΣΕΔ "Ψάρρας - Εναλλακτική Διαχείριση ΑΕΚΚ ΑΜΚΕ" (αριθμό πρωτ. οικ. 2174/09-12- 2013) με γεωγραφική εμβέλεια την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και ειδικότερα τους νομούς Ημαθίας, Θεσσαλονίκης, Κικλίς, Πέλλας, Πιερίας, Σερρών και Χαλκιδικής. Το ΣΣΕΔ "Ανακύκλωση Αδρανών Νότιας Ελλάδας ΑΜΚΕ" με διακριτικό τίτλο "Α.Α.Ν.ΕΛ." (αριθμό πρωτ. 2204/12-12-2013) και γεωγραφική εμβέλεια τους νομούς Λακωνίας και Κυκλάδων 7. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΚΣΚΑΦΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ & ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ Σελίδα 44 7.3 Υποδομές & Θέσεις Εργασίας Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται οι μονάδες επεξεργασίας ΑΕΚΚ που συνεργάζονταν με εγκεκριμένα ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ μέχρι και το τέλος του 2013. Α/Α/ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΜΟΝΑΔΑΣ ΘΕΣΗ ΜΟΝΑΔΑΣ (ΝΟΜΟΣ) ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΣΣΕΔ 1 ΙΝΤΕRBETON ∆ΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ Α.Ε ΑΤΤΙΚΗ ΣΑΝΚΕ, ΣΕΔΠΕΚΑΤ, 2 ΑΦΟΙ ΙΩΑΝΝΗ ΣΤΑΜΕΛΟΥ Ο.Ε. ΑΤΤΙΚΗ ΣΑΝΚΕ 3 ΤΡΙΑΣ ΕΜΠΟΡΟΛΑΤΟΜΙΚΗ Α.Ε. ΑΤΤΙΚΗ ΣΑΝΚΕ 4 ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΑΕΒΕ ΑΤΤΙΚΗ ΣΕΔΠΕΚΑΤ 5 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΔΡΑΝΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Α.Ε. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΑΒΕ 6 ΑΠΟΛΛΩΝ Α.Ε. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΑΒΕ 7 ΝΙΚ. ΚΑΪΣΙΔΗΣ Α.Β.Τ.Ε. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΑΒΕ 8 ΕΛ.ΣΤ.ΑΡ. Α.Ε. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΜΑΚΕΜ 9 ΜΑΡΚΟΥΔΗΣ ΕΠΕ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΑΚΕΜ 10 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΔΡΑΝΩΝ – ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ Ι & ΣΙΑ Ε.Π.Ε. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΑΚΕΜ 11 ΑΔΡΑΝΗ ΥΛΙΚΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Α.Ε. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΑΚΕΜ 12 ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΔΡΑΝΩΝ Α.Ε. ΘΕΣΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΨΑΡΡΑΣ 13 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Β. ΠΕΤΣΑΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ (ΑΝΔΡΟΣ) ΑΑΝΕΛ 14 ΝΙΚΟΛΑΟΣ & ΝΙΚΗΤΑΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΣ Ο.Ε. ΚΥΚΛΑΔΕΣ (ΑΜΟΡΓΟΣ) ΑΑΝΕΛ 15 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΑΡ. ΔΡΟΣΟΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ (ΣΙΚΙΝΟΣ) ΑΑΝΕΛ 16 ΝΙΚΟΛΑΟΣ Γ. ΚΟΥΤΣΟΥΚΑΛΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑ ΑΑΝΕΛ 17 ΓΑΖΕΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΙΕΡΙΑ ΑΝΑΒΕ 18 ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΥΦΙΔΗΣ & ΣΙΑ Ε.Ε. "ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ" ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΚΟΥΦΙΔΗΣ – ΚΤΕΝΙΔΗΣ 7. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΚΣΚΑΦΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ & ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ Σελίδα 45 7.4 Στατιστικά Στοιχεία Τα εγκεκριμένα ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ έως και το τέλος του έτους 2013 καλύπταν γεωγραφικά μόλις δώδεκα (12) νομούς της Ελληνικής Επικράτειας σε πέντε περιφέρειες της Ελληνικής επικράτειας, όπως απεικονίζονται στο χάρτη που ακολουθεί: Εξαιτίας κενών στην νομοθεσία και κατά συνέπεια καθυστερήσεων στην εφαρμογή της, η απόδοση της εναλλακτικής διαχείρισης των ΑΕΚΚ έχει κυμανθεί μέχρι στιγμής σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Σύμφωνα με τις ετήσιες εκθέσεις των ΣΣΕΔ, η ποσότητα των ΑΕΚΚ που οδηγήθηκε προς επεξεργασία και ανάκτηση στις συνεργαζόμενες μονάδες το 2013 ανήλθε σε περίπου 53.000 τόνους. 8. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΣΤΟΧΩΝ Σελίδα 46 Η πορεία επίτευξης των στόχων εναλλακτικής διαχείρισης διαχρονικά και συγκεντρωτικά αποτυπώνονται στον παρακάτω πίνακα για την περίοδο 2004-2013. 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ ΧΑΡΤΙ ΑΗΗΕ ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΛΕ ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΛΕ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΦΟΡΗΤΕΣ ΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΑΣΤΙΚΟ ΜΕΤΑΛΛΑ ΓΥΑΛΙ ΞΥΛΟ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ + ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΟΤΚΖ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ + ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΟΤΚΖ ΕΛΑΣΤΙΚΑ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΕΛΑΣΤΙΚΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Όπου Σημαίνει ότι έχουν επιτευχθεί οι ποσοτικοί στόχοι που έχουν τεθεί από τη σχετική νομοθεσία Σημαίνει ότι ΔΕΝ έχουν επιτευχθεί οι ποσοτικοί στόχοι που έχουν τεθεί από τη σχετική νομοθεσία Σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ποσοτικοί στόχοι για το έτος αναφοράς ή το σύστημα δεν λειτουργούσε ή δεν είχε δώσει στοιχεία 9. ΟΦΕΛΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Σελίδα 47 Η ανακύκλωση και ακόμη περισσότερο η εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων, που αποτελεί υπερσύνολο της ανακύκλωσης, συνιστούν δραστηριότητες με πολλαπλά περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Μεταξύ των περιβαλλοντικών ωφελειών συγκαταλέγονται: Η μείωση της ποσότητας των αποβλήτων που οδηγούνται σε χώρους τελικής διάθεσης άρα και ο περιορισμός της υποβάθμισης της χρήσης γης Η μείωση της κατανάλωση πρωτογενών πρώτων υλών και η εξοικονόμηση ενέργειας άρα και η εξοικονόμηση φυσικών πόρων Η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα άρα θετική συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου Μεταξύ των οικονομικών και κοινωνικών ωφελειών περιλαμβάνονται: Η συμβολή στην κυκλική οικονομία Η αξία των υλικών που ανακτώνται μέσω της ανακύκλωσης Η δυνατότητα ανάπτυξης καινοτόμων επιχειρηματικών δράσεων Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας Το αίσθημα σεβασμού στο περιβάλλον και τον άνθρωπο Ο ΕΟΑΝ, ως δημόσιος φορέας με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, σκοπό έχει να διασφαλίσει την ορθή λειτουργία και την αποτελεσματικότητα της εναλλακτικής διαχείρισης στην Ελλάδα, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην επίτευξη των προαναφερόμενων ωφελειών.
© Copyright 2024 Paperzz
