ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
1
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ........................................................................................................ 2
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ............................................................................................................... 3
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ............................................................................................................... 5
1.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ............................................................................................... 6
1.1
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ............................. 6
1.1.1
ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ .............................................................. 6
1.1.2
ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ................................................................... 10
1.1.3
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ.................................................................... 17
1.1.4
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΥΓΕΙΑ, ΠΑΙΔΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ......... 47
1.1.5
ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ............................................................ 65
1.1.6
ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ........................................................... 91
1.1.7
ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΠΡΟΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ................................................... 105
1.1.8
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ............................................ 107
1.1.9
ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΟΡΑΜΑ .................................................................................. 114
1.1.10
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ........................................................................... 114
1.1.11
ΑΞΟΝΕΣ, ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ.................................... 115
2
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ
Πίνακας 1: Έντυπο ΕΠ_ΜΔ_ 1: Περιγραφή και αξιολόγηση της περιοχής του
Δήμου (Μικροί Δήμοι) ....................................................................................................... 6
Πίνακας 2: Ανάλυση Δημογραφικών Χαρακτηριστικών............................................................... 10
Πίνακας 3: Ηλικιακή σύνθεση πληθυσμού Δημοτικών Ενοτήτων Ικαρίας 2001 ................ 11
Πίνακας 4: Σύνθεση κατά φύλο πληθυσμού Δήμου Ικαρίας 2001............................................ 13
Πίνακας 5: Πληθυσμιακή μεταβολή Δήμου Ικαρίας 2001 ............................................................ 15
Πίνακας 6: Ετήσιες υδάτινες απορροές νήσου Ικαρίας ................................................................. 24
Πίνακας 7: Σχεδιαζόμενα φράγματα νήσου Ικαρίας ...................................................................... 25
Πίνακας 8: Κατάταξη οικισμών ΔΕ Αγίου Κηρύκου βάσει πληθυσμού 2001 ....................... 31
Πίνακας 9: Κατάταξη οικισμών ΔΕ Ραχών βάσει πληθυσμού 2001 ......................................... 32
Πίνακας 10: Κατάταξη οικισμών ΔΕ Ευδήλου βάσει πληθυσμού 2001 .................................. 33
Πίνακας 11: Ακτοπλοϊκές συνδέσεις νήσου Ικαρίας....................................................................... 34
Πίνακας 12: Εγκεκριμένα Έργα ΕΕΛ και δικτύων αποχέτευσης ............................................... 40
Πίνακας 13: SWOT Ανάλυση εξωτερικού περιβάλλοντος – Θεματικός Τομέας:
Περιβάλλον και Ποιότητα Ζωής.................................................................................. 42
Πίνακας 14: Υπηρεσίες Υγείας - Πρόνοιας & Εκπαίδευσης Νήσου Ικαρίας, 2005.............. 47
Πίνακας 15: SWOT Ανάλυση εξωτερικού περιβάλλοντος– Θεματικός Τομέας:
Κοινωνική Πολιτική, Παιδεία, Πολιτισμός & Αθλητισμός................................. 61
Πίνακας 16: Κατανομή εκπαίδευσης δείγματος ............................................................................... 65
Πίνακας 17: Στοιχεία Απασχόλησης – Ανεργίας 2001 ................................................................... 67
Πίνακας 18: Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός 2001 ....................................................................... 67
Πίνακας 19: Κατανομή έκτασης κατά βασική χρήση γης στη Νήσο Ικαρία (σε
χιλιάδες στρ.)...................................................................................................................... 70
Πίνακας 20: Υφιστάμενη κατανομή καλλιεργειών Νήσου Ικαρίας (στρ.) ............................. 70
Πίνακας 21: Αγροτική Παραγωγή - καλάθι προϊόντων ................................................................. 72
Πίνακας 22: Κατανομή βοσκοτόπων με βάση το ιδιοκτησιακό καθεστώς ........................... 73
Πίνακας 23: Ενοικιαζόμενα Δωμάτια/Δυναμικότητα κλινών .................................................... 80
Πίνακας 24: Επιλεγμένες κατηγορίες επιχειρήσεων που σχετίζονται με την
τουριστική δραστηριότητα της Ικαρίας .................................................................. 80
Πίνακας 25: Αποβιβασθέντες Επιβάτες - Λιμένας Ευδήλου Ικαρίας ....................................... 82
Πίνακας 26: Αποβιβασθέντες Επιβάτες -Λιμένας Αγίου Κηρύκου Ικαρίας ........................... 83
Πίνακας 27: Συγκεντρωτικός πίνακας αποβιβασθέντων επιβατών Λιμένων
Ικαρίας .................................................................................................................................. 84
3
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 28: Αφίξεις επιβατών εσωτερικού Αεροδρομίου Ικαρίας 7ετίας (ανά
μήνα)...................................................................................................................................... 85
Πίνακας 29: Συγκριτική θεώρηση Διαμερισμάτων 2001 – 2005 Πληθυσμιακών
μεγεθών Δήμου Ικαρίας ................................................................................................. 86
Πίνακας 30: SWOT Ανάλυση εξωτερικού περιβάλλοντος– Θεματικός Τομέας:
Τοπική Οικονομία & Απασχόληση ............................................................................. 87
Πίνακας 31: Έντυπο ΕΠ_ΜΔ_02: Περιγραφή και αξιολόγηση της περιοχής του
Δήμου..................................................................................................................................... 91
Πίνακας 32: Έντυπο ΕΠ_03: Εσωτερικό Περιβάλλον του Δήμου .............................................. 94
Πίνακας 33: SWOT Ανάλυση εξωτερικού περιβάλλοντος– Θεματικός Τομέας:
Τοπική Αυτοδιοίκηση .................................................................................................. 102
Πίνακας 34: Ισολογισμός Έναρξης 1ης Ιανουαρίου 2011........................................................... 108
Πίνακας 35: Έσοδα 2011 ........................................................................................................................ 109
Πίνακας 36: Δαπάνες 2011 .................................................................................................................... 111
4
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ
Εικόνα 1: Νήσος Ικαρία στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου .......................................................... 7
Εικόνα 2: Χάρτης της Ικαρίας .................................................................................................................... 8
Εικόνα 3: Ποσοστιαία ηλικιακή σύνθεση πληθυσμού Ικαρίας 2001 ....................................... 11
Εικόνα 4: Ηλικιακή σύνθεση πληθυσμού Δ.Ε. Ικαρίας 2001 ....................................................... 12
Εικόνα 5: Δείκτες γήρανσης και εξάρτησης Δ.Ε. Ικαρίας 2001................................................... 13
Εικόνα 6: Ποσοστιαία Πληθυσμιακή σύνθεση κατά φύλο Δήμου Ικαρίας 2001................. 14
Εικόνα 7: Ποσοστιαία Πληθυσμιακή σύνθεση Δ.Κ. και Τ.Κ. Ικαρίας 2001............................. 16
Εικόνα 8: Ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο ειδικών ζωνών «Natura 2000» ............................. 18
Εικόνα 9: Επίπεδο Εκπαίδευσης Δείγματος Ερωτηθέντων ......................................................... 66
Εικόνα 10: Ποσοστό ανεργίας 2001...................................................................................................... 68
Εικόνα 11: Επαγγελματικές κατηγορίες οικονομικά ενεργού πληθυσμού 2001 ................ 68
Εικόνα 12: Τομεακή διάρθρωση απασχόλησης ανά Δήμο 2001 ................................................ 69
5
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
1. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
1.1
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
1.1.1
ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
Πίνακας 1: Έντυπο ΕΠ_ΜΔ_ 1: Περιγραφή και αξιολόγηση της περιοχής του
Δήμου (Μικροί Δήμοι)
ΕΝΤΥΠΟ ΕΠ
Μ∆_01: ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ∆ΗΜΟΥ
∆ΗΜΟΣ
ΙΚΑΡΙΑΣ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΣΑΜΟΥ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ
ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
Ε∆ΡΑ
ΑΓΙΟΣ ΚΗΡΥΚΟΣ
6
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Εικόνα 1: Νήσος Ικαρία στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου
Η Ικαρία είναι το δεύτερο σε μέγεθος και πληθυσμό νησί της Περιφερειακής
Ενότητας Σάμου. Βρίσκεται στο κέντρο της θαλάσσιας περιοχής μεταξύ Σάμου,
Φούρνων και Πάτμου.
Η Ικαρία απέχει από τον Πειραιά 143 ν.μ. Βορειοανατολικά της Ικαρίας και σε
απόσταση 10 ναυτικών μιλίων βρίσκεται η Σάμος, στα νοτιοανατολικά και σε
απόσταση 18 ν.μ. διακρίνεται η Πάτμος και 15 ν.μ. δυτικά της η Μύκονος. Στα
βόρεια, σε απόσταση 35 ν.μ. βρίσκεται η Χίος, ενώ ανατολικά και σε απόσταση
8 ν.μ. από τον Άγιο Κήρυκο είναι στο σύμπλεγμα των νησιών Φούρνοι-Κορσεοί
Το νησί έχει σχήμα επίμηκες με 255 τετραγωνικά χιλιόμετρα έκταση και με 160
χιλιόμετρα ακτογραμμή.
Ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 8.423 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του
2011 (στην απογραφή του 2001 ανερχόταν ο πληθυσμός σε 8.312 κατοίκους)
και χωρίζεται σε τρεις δημοτικές ενότητες του Αγίου Κηρύκου του Ευδήλου και
των Ραχών, με πληθυσμό 3.511 κατοίκους, 2.749 κατοίκους και 2.163 κατοίκους
αντίστοιχα.
7
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Εικόνα 2: Χάρτης της Ικαρίας
Η οροσειρά του Αθέρα η οποία διασχίζει το νησί από ανατολικά προς δυτικά
χωρίζοντας το σε δύο τμήματα - το νότιο τμήμα με μικρό εύρος και εξαιρετικά
έντονο ανάγλυφο και το βόρειο τμήμα με ηπιότερο ανάγλυφο. Γεωμορφολογικά
η Ικαρία χαρακτηρίζεται ως ορεινή με έντονο φυσικό ανάγλυφο, βαθιές
χαράδρες τις οποίες διασχίζουν ποταμοί με συνεχή ροή και χείμαρροι, οροπέδια
και λεκανοπέδια. Η τοπογραφία της παρουσιάζει αντιθέσεις, καθώς εμφανίζει
καταπράσινες πλαγιές και γυμνούς απότομους βράχους. Το νησί είναι ορεινό
στο μεγαλύτερο μέρος του. Διασχίζεται από την οροσειρά του Αθέρα (Πράμνος),
του οποίου η υψηλότερη κορυφή είναι 1.041 μέτρα. Στην Ικαρία έχουν
επισημανθεί τρεις ζώνες το όρος Αθέρας, η ρεματιά του Χάλαρη και το Ν-Α άκρο
του νησιού (Φανάρι). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το δασικό οικοσύστημα
του Ράντη που εκτείνεται κεντρικά στην οροσειρά του Αθέρα. με κύριο πυρήνα
το δάσος Αριάς (Quercus ilex)
Η ακτογραμμή παρουσιάζει μικρό οριζόντιο διαμελισμό με ελάχιστες
εγκολπώσεις, ενώ δεν προσφέρει αξιόλογους όρμους και φυσικά λιμάνια, η
απουσία των οποίων είχε σημαντική επίδραση στην εξέλιξη του νησιού.
Αξιοσημείωτοι είναι ο ανοιχτός όρμος Αγριομέλισσα και ο όρμος του Αγίου
Νικολάου στα νότια με το ακρωτήριο Πάπας.
Η πλειονότητα των οικισμών είναι ορεινοί κάτι που οφείλεται στην ανάγκη
προστασίας των κατοίκων από τις πειρατικές επιδρομές στο Μεσαίωνα.
Το κλίμα της Ικαρίας λόγω γεωγραφικής θέσης αλλά και της επίδρασης της
θάλασσας χαρακτηρίζεται ως μεσογειακό, θαλάσσιου χαρακτήρα, με ήπιο
χειμώνα και παρατεταμένο, ξηροθερμικό καλοκαίρι διάρκειας 5μήνου. Η
καλοκαιρινή περίοδος χαρακτηρίζεται από ελάχιστες βροχοπτώσεις, μικρή
υγρασία, υψηλές θερμοκρασίες και υψηλής εντάσεως ανέμους.
Με βάση στοιχεία του μετεωρολογικού σταθμού Ικαρίας, η μέση ετήσια
θερμοκρασία ανέρχεται σε 19,8 C ενώ το μέσο ετήσιο ύψος βροχής ανέρχεται σε
631,80 χιλιοστά. Οι ημέρες βροχής κυμαίνονται από 65 - 80 το χρόνο, με πιο
βροχερό μήνα τον Δεκέμβριο και λιγότερο βροχερό τον Ιούλιο. Πτώση χιονιού
8
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
δεν παρατηρείται συχνά. Συνήθως εμφανίζεται μόνο Δεκέμβριο και Φεβρουάριο.
Παγετός δεν παρατηρείται. Σπάνια παρατηρείται πτώση χαλαζιού και μόνον
κατά τους μήνες Δεκέμβριο έως Απρίλιο. Η μέση ετήσια υγρασία φτάνει το 50%
- 75% με μέγιστη κατά το μήνα Δεκέμβριο και ελάχιστη τον Ιούλιο και
Αύγουστο. Η νέφωση εμφανίζεται συχνότερα από Νοέμβριο έως και Απρίλιο.
Αντίθετα, η ηλιοφάνεια μεγιστοποιείται κατά την περίοδο Μαΐου - Σεπτεμβρίου.
Από πλευράς ανέμων, η Ικαρία βρίσκεται στην περιοχή με το υψηλότερο
δυναμικό της Ελλάδας και θεωρείται εκ των καλυτέρων της Ευρώπης. Οι άνεμοι
που πνέουν στο νησί είναι κυρίως βόρειοι (με συχνότητα εμφάνισης 30,5%) και
βορειοανατολικοί (με ποσοστό εμφάνισης 15,5%) που πνέουν ιδιαίτερα κατά το
καλοκαίρι. Οι νότιοι (ποσοστό 14,8%) και οι νοτιοδυτικοί παρατηρούνται
περισσότερο το χειμώνα. Λιγότερο συχνοί είναι οι Ανατολικοί (με συχνότητα
μόλις 1,9%) και οι νοτιοανατολικοί.
Το υδάτινο δυναμικό του νησιού είναι γενικά πλούσιο και επαρκές. Η Ικαρία
δέχεται σημαντικές βροχοπτώσεις, οι οποίες κατεισδύουν και συγκρατούνται
από μη-διαπερατούς σχηματισμούς. Οι υδροφόροι ορίζοντες είναι σε ποικίλα
βάθη. Παρά το ότι οι ποσότητες του συγκρατούμενου νερού είναι αρκετές,
παρατηρείται έλλειψη νερού σε περιόδους αιχμής, λόγω ελλείψεων των βασικών
υποδομών διαχείρισης υδάτινου δυναμικού.
Η Ικαρία μπορεί να χαρακτηρισθεί ως το νησί των ιαματικών πηγών, οι οποίες
ήταν γνωστές από την αρχαιότητα και θεωρούνται μοναδικές σε παγκόσμιο
επίπεδο, καθώς ποικίλλει ο βαθμός ραδονίου και η θερμοκρασία τους.
Το νησί είναι σε μεγάλο κομμάτι του καλυμμένο από βλάστηση, κουμαριές,
πρίνους και πευκοδάση. Διάσπαρτα στο νησί συναντώνται πυκνά πευκοδάση
αλλά και χαμηλή βλάστηση. Στα δυτικά υπάρχει το δάσος του Ράντη, ένα από τα
σπανιότερα χαρακτηριστικά μεσογειακά προϊστορικά δάση. Μέρος του νότιου
τμήματος έχει καταστραφεί από πυρκαγιά το 1993. Η Ικαρία καθώς και τα
νησιά Φούρνοι έχουν ενταχθεί στο ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο ειδικών
ζωνών, επονομαζόμενο «Natura 2000» με τον κωδικό GR 4120004, έκτασης
12.908,99 εκταρίων και GR4120005 SPA έκτασης 7.405 εκταρίων.
Υπάρχουν σπάνια και μοναδικά είδη ζώων στο νησί, όπως η σαύρα
"κορκόφυλας". Εκτός από συνηθισμένα ζώα, χαρακτηριστικά είναι τα ημιάγρια
κατσίκια ελευθέρας βοσκής (τα λεγόμενα "ρασκά" = ορεσκά, ορεσίβια), τα οποία
συναντώνται παντού, διαταράσσοντας την χλωρίδα του νησιού με την
υπερβόσκηση.
9
1.1.2
ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Πίνακας 2: Ανάλυση Δημογραφικών Χαρακτηριστικών
255
Έκταση (τ.χμ.):
Πραγματικός Πληθυσμός:
1991
7.546
2001
8.312
2011
8.423
1991
29,59
2001
32,59
2011
33,03
Πυκνότητα Πληθυσμού:
Ηλικιακή κατανομή πραγματικού πληθυσμού (2001):
Σύνολο
0-5
6-14
1.121
15-24
25-39
40-54
55-64
>65
955
1.584
1.580
1.001
2.113
Δημογραφικοί δείκτες (2001) :
Δείκτης Γήρανσης
188,49
Δείκτης Εξάρτησης
63,81
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Ο πληθυσμός της ανέρχεται 8.423 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του
2011. Αναλυτικά στοιχεία δεν είναι ακόμη διαθέσιμα από την ΕΛΣΤΑΤ. Η
διερεύνηση των δημογραφικών χαρακτηριστικών δυσχεραίνεται από την
έλλειψη επίσημων πρόσφατων διαθέσιμων στοιχείων. Για το λόγο αυτό η
αναφορά περιορίζεται στην περιγραφή της υπάρχουσας κατάστασης σύμφωνα
με την πρόσφατη Απογραφή Πληθυσμού (ΕΣΥΕ, 2001).
Ως προς την πληθυσμιακή σύνθεση κατά φύλο, το 2001 στο σύνολο του νησιού
οι άντρες υπερέχουν του γυναικείου πληθυσμού (άρρενες 51,2%, θήλεις 48,8%),
παρουσιάζοντας αντίστροφη αναλογία από αυτή του εθνικού επιπέδου
(49,5%:50,5%). Η μοναδική δημοτική κοινότητα στο νησί στην οποία υπερέχουν
έστω και ελάχιστα οι γυναίκες είναι αυτή του Αγίου Κηρύκου (49,3%:50,7%).
Ο δείκτης γήρανσης υπολογίζεται σε 188,49. Από τους 8.312 μόνιμους κατοίκους
του νησιού οι 2.113 (26%) ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα άνω των 65 ετών.
Το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά μεγαλύτερο από το αντίστοιχο ποσοστό σε
εθνικό επίπεδο. Αυτό κατατάσσει την Ικαρία σαν μια από τις περιοχές με
σημαντικά γερασμένο πληθυσμό.
Ο δείκτης εξάρτησης εκφράζει την αναλογία των ατόμων που λόγω ηλικίας είναι
εξαρτώμενα από τη δραστηριότητα άλλων. Με άλλα λόγια ο δείκτης εξάρτησης
δείχνει πόσα παιδιά και ηλικιωμένοι (συντηρούμενος πληθυσμός) αντιστοιχούν
σε 100 άτομα ενεργού πληθυσμού.
10
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Όσο υψηλότερος είναι ο δείκτης τόσο μεγαλύτερο είναι το βάρος που έχει να
αντιμετωπίσει ο ενεργός πληθυσμός για τη συντήρηση του εξαρτώμενου
πληθυσμού, γεγονός που περιορίζει τις δυνατότητες αποταμίευσης και
επένδυσης. Κατά συνέπεια ο υψηλός δείκτης εξάρτησης θεωρείται ένδειξη μη
ικανοποιητικής προοπτικής οικονομικής ανάπτυξης μιας περιοχής.
Όπως προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία του έτους 2001 ο δείκτης
εξάρτησης υπολογίστηκε σε 63,81 υψηλότερος του μέσου εθνικού (46,85).
Πίνακας 3: Ηλικιακή σύνθεση πληθυσμού Δημοτικών Ενοτήτων Ικαρίας 2001
2001
Ηλικιακά
κλιμάκια
Δ.Ε Αγ. Κηρύκου
Δ.Ε. Ευδήλου
Δ.Ε. Ραχών
Σύνολο
0-14
510
346
265
1121
15-24
405
293
257
955
25-39
676
494
414
1584
40-54
639
551
390
1580
55-64
368
378
255
1001
>65
803
749
561
2113
Σύνολο
3.401
2.811
2.142
8.354
(Πηγή: ΕΣΥΕ 2001 – Επεξεργασία Παπαγιαννάκης)
Εικόνα 3: Ποσοστιαία ηλικιακή σύνθεση πληθυσμού Ικαρίας 2001
0-14
13%
>65
26%
15-24
11%
55-64
12%
25-39
19%
40-54
19%
(Πηγή: ΕΣΥΕ 2001 – Επεξεργασία Παπαγιαννάκη)
11
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Εικόνα 4: Ηλικιακή σύνθεση πληθυσμού Δ.Ε. Ικαρίας 2001
9000
8000
7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
∆..Ε. Αγ. Κηρύκου
∆.Ε Ευδήλου
∆.Ε. Ραχών
Σύνολο
2001
0-14
15-24
25-39
40-54
55-64
>65
(Πηγή: ΕΣΥΕ 2001 – Επεξεργασία Παπαγιαννάκη)
Ο νεανικός πληθυσμός (0-14 ετών) αποτελεί το 13% του συνολικού πληθυσμού.
Η συμμετοχή του παραγωγικού πληθυσμού (15-64 ετών) ισοδυναμεί με 61%.
Σημειώνεται ότι η συμμετοχή της ηλικιακής ομάδας 55-64 ετών (12%)
εμφανίζεται περιορισμένη γεγονός που σχετίζεται με το μεγάλο μεταναστευτικό
ρεύμα τόσο ως προς το εξωτερικό όσο και προς τα αστικά κέντρα της χώρας. Ο
γεροντικός πληθυσμός (άνω των 65 ετών) αποτελεί το 26% του συνολικού
πληθυσμού, ποσοστό ιδιαίτερα υψηλό για την δημογραφική εικόνα του νησιού.
Από τους κυριότερους δείκτες του πληθυσμιακού δυναμικού κάθε χωρικής
ενότητας1 θεωρούνται ο δείκτης γήρανσης Ιγηρ2 και ο δείκτης εξάρτησης
Ιεξαρτ3, μέσω των οποίων προβάλλεται και το δυναμικό των παραγωγικών
ηλικιών της κάθε χωρικής ενότητας. Η Ικαρία, μαζί με τη Σαρδηνία και την
Οκινάβα της Ιαπωνίας, συμπεριλαμβάνεται στις ‘μπλε περιοχές’ (blue zones),
δηλαδή στις περιοχές του κόσμου με τα υψηλότερα ποσοστά υπερήλικων
έχοντας προκαλέσει το έντονο ενδιαφέρον της Επιστημονικής κοινότητας
καθώς και των διεθνών & Ελληνικών ΜΜΕ όπως τα CNN, BBC, National
Geographic, Guardian. Financial Times, MEGA, EΡT . Επίσης, τον Απρίλιο του
2009 η επιστημονική ομάδα των ‘μπλε περιοχών’ κατέταξε την Ικαρία στην
πρώτη θέση σε ολόκληρο τον πλανήτη σε ποσοστό υπερήλικων άνω των 90
ετών.
1
Τζιαφέτας Γ., «Πληθυσµιακή Ανάλυση», ΕΛΚΕΠΑ, Αθήνα, 1990.
2
Ιγηρ = Ρ65+ / Ρ0-14 x 100, όπου Ρ: ο πληθυσµός ηλικίας.
Ιεξαρτ = [(Ρ0-14 + Ρ65+) / Ρ15-64] x 100.
3
12
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Εικόνα 5: Δείκτες γήρανσης και εξάρτησης Δ.Ε. Ικαρίας 2001
200,00
188,49
180,00
160,00
140,00
120,00
110,01
Ιγηρ
100,00
Ιεξαρτ
80,00
63,16
60,00
46,85
40,00
20,00
0,00
ΙΚΑΡΙΑ
ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ
(Πηγή: ΕΣΥΕ 2001 – Επεξεργασία Παπαγιαννάκη)
Η Ικαρία σημειώνει κατά πολύ μεγαλύτερη τιμή του δείκτη γήρανσης (188,49)
σε σύγκριση με την αντίστοιχη εθνική τιμή. Αντίστοιχα ο δείκτης εξάρτησης
υπολογίζεται σε 63,81 υψηλότερος του μέσου εθνικού (46,85). Και οι δύο
δείκτες σημειώνουν πολύ μεγαλύτερες τιμές συγκριτικά με τις αντίστοιχες
εθνικές.
Πίνακας 4: Σύνθεση κατά φύλο πληθυσμού Δήμου Ικαρίας 2001
ΣΥΝΟΛΟ
ΑΡΡΕΝΕΣ
ΘΗΛΕΙΣ
ΑΡΡΕΝΕΣ%
ΘΗΛΕΙΣ %
ΣΥΝΟΛΟ
ΕΛΛΑΔΟΣ
10,934,097
5,413,426
5,520,671
49.5
50.5
ΝΗΣΟΣ ΙΚΑΡΙΑ
8,354
4,280
4,074
51.2
48.8
Δ.Ε. ΑΓΙΟΥ
ΚΗΡΥΚΟΥ
3,401
1,691
1,710
49.7
50.3
Δ.Ε.ΕΥΔΗΛΟΥ
2,811
1,452
1,359
51.7
48.3
Δ.Ε. ΡΑΧΩΝ
2,142
1,137
1,005
53.1
46.9
(Πηγή: ΕΣΥΕ 2001 – Επεξεργασία Παπαγιαννάκη)
13
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Εικόνα 6: Ποσοστιαία Πληθυσμιακή σύνθεση κατά φύλο Δήμου Ικαρίας 2001
60,0
50.5%
49.5%
51.2%
48.8%
50,0
50.3%
49.7%
51.7%
48.3%
53.1%
46.9%
40,0
ΑΡΡΕΝΕΣ
30,0
ΘΗΛΕΙΣ
20,0
10,0
0,0
ΣΥΝΟΛΟ
ΕΛΛΑ∆ΟΣ
ΝΗΣΟΣ ΙΚΑΡΙΑ
∆.Ε. ΑΓΙΟΥ
ΚΗΡΥΚΟΥ
∆.Ε. ΕΥ∆ΗΛΟΥ
∆.Ε. ΡΑΧΩΝ
(Πηγή: ΕΣΥΕ 2001 – Επεξεργασία Παπαγιαννάκη)
Ως προς την πληθυσμιακή σύνθεση κατά φύλο, το 2001 στο σύνολο του νησιού
οι άντρες υπερέχουν του γυναικείου πληθυσμού (51,2% : 48,8%)
παρουσιάζοντας αντίστροφη αναλογία από αυτή του εθνικού επιπέδου (49,5% :
50,5% ). Η μοναδική Δημοτική Κοινότητα (Δ.Κ.) στο νησί στην οποία υπερέχουν
έστω και ελάχιστα οι γυναίκες είναι αυτή του Αγ. Κηρύκου (49,3% : 50,7%).
Μόνο η Δ.Κ. του Αγ. Κηρύκου έχει πληθυσμό μεταξύ 2.001-5.000 κατοίκους
(2545 κάτοικοι το 2001), μια Δ.Κ. μεταξύ 1.001-2.000 (Ραχών) ενώ σε μια
Τοπική Κοινότητα (Τ.Κ.) ο πληθυσμός δεν υπερβαίνει τα 200 άτομα
(Αρεθούσης). Πέντε (5) Τ.Κ. (Ευδήλου, Φραντάτου, Αγ. Πολυκάρπου,
Καραβοστάμου και Δάφνης) έχουν πληθυσμό μεταξύ 501-1.000 και οι
υπόλοιπες τέσσερεις (Περδικιού, Καρκιναγρίου, Χρυσοστόμου, Μαγγανίτου)
μεταξύ 201-500 άτομα. Στο Διάγραμμα 3.2.1-3 απεικονίζεται η συμμετοχή κάθε
Δημοτικής και Τοπικής Κοινότητας στο συνολικό πληθυσμιακό μέγεθος της
Νήσου Ικαρίας (ΕΣΥΕ, 2001).
14
Πίνακας 5: Πληθυσμιακή μεταβολή Δήμου Ικαρίας 2001
Πληθυσμιακή Μεταβολή %
Δημοτικές Ενότητες,
Δημοτικές και Τοπικές
Κοινότητες
1971
1981
1991
2001
Δ.Ε. ΑΓΙΟΥ ΚΗΡΥΚΟΥ
3.298
3.191
3.093
Δ.Κ. Αγίου Κηρύκου
Τ.Κ. Περδικίου
Τ.Κ. Χρυσοστόμου
2.447
486
365
2.386
478
327
Δ.Ε. ΕΥΔΗΛΟΥ
2.667
Τ.Κ. Ευδήλου
Τ.Κ. Αρεθούσης
Τ.Κ. Δάφνης
Τ.Κ. Καραβοστάμου
Τ.Κ. Μαγγανίτου
Τ.Κ. Φραντάτου
Δ.Ε. ΡΑΧΩΝ
Δ.Κ. Ραχών
Τ.Κ. Αγίου Πολυκάρπου
Τ.Κ. Καρκιναγρίου
Πληθυσμός
1971-1981
1981-1991
1991-2001
1971-2001
3.243
-3,24
-3,07
4,85
-1,67
2.387
411
295
2.545
366
332
-2,49
-1,65
-10,41
0,04
-14,02
-9,79
6,62
-10,95
12,54
4,00
-24,69
-9,04
2.612
2.398
2.831
-2,06
-8,19
18,06
6,15
601
191
666
454
232
523
656
216
600
465
162
513
612
194
474
485
151
482
726
187
520
524
216
658
9,15
13,09
-9,91
2,42
-30,17
-1,91
-6,71
-10,19
-21,00
4,30
-6,79
-6,04
18,63
-3,61
9,70
8,04
43,05
36,51
20,80
-2,09
-21,92
15,42
-6,90
25,81
1.737
1.756
2.055
2.238
1,09
17,03
8,91
28,84
836
536
365
865
599
292
1.158
599
298
1.238
649
351
3,47
11,75
-20,00
33,87
0,00
2,05
6,91
8,35
17,79
48,09
21,08
-3,84
(Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφές Πληθυσμού και Κατοικιών 1971, 1981, 1991, 2001 - Επεξεργασία Ομάδα Μελέτης ΣΧΟΟΑΠ)
15
Εικόνα 7: Ποσοστιαία Πληθυσμιακή σύνθεση Δ.Κ. και Τ.Κ. Ικαρίας 2001
(Πηγή: ΕΣΥΕ - Επεξεργασία Ομάδας μελέτης ΣΧΟΟΑΠ)
Από την παρακολούθηση της διαχρονικής εξέλιξης των πληθυσμιακών
κατανομών στις Δημοτικές και Τοπικές Κοινότητες κατά τη διάρκεια της
τελευταίας τριακονταετίας (1971-2001), διαπιστώνονται τα ακόλουθα:
•
Τη μεγαλύτερη θετική μεταβολή παρουσιάζει η Δημοτική Ενότητα Ραχών
(28,8%) και η Δημοτική Ενότητα Ευδήλου με πολύ μικρότερη μεταβολή
(6,15%),
•
Η Δ.Ε. Ραχών σημειώνει σταθερά αύξηση σε όλη τη δεκαετία, με σημαντική
αύξηση κατά τη δεκαετία 1981-Ό1 (17,03%),
•
Συνολικά η Δ.Ε. Αγ. Κηρύκου (-1,67%) παρουσιάζει αρνητική μεταβολή πλην
της ομώνυμου Δημοτικής Κοινότητας (4%),
•
Η δεκαετία 1971-’81 φαίνεται να είναι η πιο δύσκολη αφού στις Δ.Ε. Αγ.
Κηρύκου και Ευδήλου σημειώθηκε πληθυσμιακή συρρίκνωση ενώ στη Δ.Ε.
Ραχών ελάχιστα θετική, η πιο δυσμενής εικόνα συγκριτικά με τις άλλες δύο
δεκαετίες,
•
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας (1991-2001) παρουσιάζεται πιο
θετική εικόνα, αφού οι Δημοτικές και Τοπικές Κοινότητες που σημείωναν
συρρίκνωση στις προηγούμενες δεκαετίες, τώρα παρουσιάζουν σημαντική
αύξηση,
•
Πέντε Τ.Κ. (Περδίκι, Αρεθούσης, Δάφνης, Μαγγανίτου και Καρκιναγρίου)
παρουσιάζουν συνολικά μείωση κατά τη διάρκεια της τριακονταετίας.
•
Οι Τ.Δ. Αγ. Πολυκάρπου (με εξαίρεση την απόλυτη στασιμότητα μεταξύ
1981-’91), Καραβοστάμου και η Δ.Κ. Ραχών εμφανίζουν συνεχή θετική
πληθυσμιακή μεταβολή, ενώ μια Τ.Κ. (Περδίκι) παρουσιάζει συνεχή μείωση
του μόνιμου πληθυσμού καθ’ όλη τη διάρκεια της τριακονταετίας. Τη
μεγαλύτερη αύξηση παρουσίασαν, με σειρά φθίνουσα η Δ.Κ. Ραχών, και οι
Τ.Κ. Φραντάτου, Ευδήλου, Αγ. Πολυκάρπου και Καραβοστάμου, ενώ τη
μεγαλύτερη μείωση οι Τ.Κ. Περδικιού και Δάφνης.
16
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
•
Στον Πίνακα 5 δίνονται αναλυτικά στοιχεία για τη διαχρονική μεταβολή των
πληθυσμιακών μεγεθών των επιμέρους χωρικών ενοτήτων της περιοχής
μελέτης.
1.1.3
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Γεωμορφολογία
Από γεωλογική άποψη η Ικαρία συνίσταται αποκλειστικά από
κρυσταλλοσχιστώδη μεταμορφωμένα πετρώματα (δηλ. γνεύσιους με
μαρμαρυγιακούς σχιστόλιθους, μάρμαρα και σιπολίνες). Θεωρείται ότι τα
πετρώματα αυτά έχουν προδεβόνιο ηλικία και ότι το νησί ανήκει στον πυρήνα
της Λυδικο - καριακής κρυσταλλοπαγούς μάζας, συνδέοντας πιθανόν μαζί με τη
Σάμο την κρυσταλλοπαγή αυτή μάζα με τις Κυκλάδες (ή το Νότιο Αιγαίο). Στο
νησί γενικά και ειδικότερα στην περιοχή του Αγίου Κηρύκου έχουν εντοπιστεί
κοιτάσματα μεταλλευμάτων σιδήρου, τα οποία παλιότερα βρίσκονταν υπό
εκμετάλλευση.
ΧΛΩΡΙΔΑ – ΠΑΝΙΔΑ
Χερσαία χλωρίδα και πανίδα
Η χλωρίδα και η πανίδα της Ικαρίας, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς
παρά τον έντονα ορεινό χαρακτήρα της, έχει πρωτότυπες και άγριες φυσικές
ομορφιές, ενώ καλύπτεται με πλούσια βλάστηση και δάση από πεύκα και ελιές.
Έχει αφθονία τρεχόντων υδάτων με πηγές από τις οποίες ρέει διαυγές νερό καθ’
όλη τη διάρκεια του έτους.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα, στην Ικαρία εντοπίζονται 13
ελληνικά και 29 αιγαιακά ενδημικά είδη χλωρίδας, εκ των οποίων τα 15 είναι
ενδημικά. Στο νησί απαντούν 2 φυτά, 1 αμφίβιο και 5 θηλαστικά του
παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ (“Ζώα και φυτικά είδη κοινοτικού
ενδιαφέροντος των οποίων η διατήρηση επιβάλλει τον καθορισμό Ειδικών
Ζωνών Διατήρησης”) καθώς και 1 αμφίβιο και 5 ερπετά του παραρτήματος IV
της ίδιας Οδηγίας (“Ζώα και φυτικά είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος που
απαιτούν αυστηρή προστασία”), αλλά και 12 φυτικά είδη που προστατεύονται
από το Π.Δ. 67/81, το οποίο απαγορεύει την εκρίζωση και την με κάθε τρόπο
καταστροφή των αναφερόμενων βλαστικών ειδών.
Στους ασβεστολιθικούς βράχους του νότιου τμήματος του νησιού βρίσκονται
πολλά από τα ενδημικά φυτά με χαρακτηριστικά είδη την «Παιώνια» (Paeonia
mascula icarica) τη «Δακτυλίτιδα» ( Digitalis cariensis ή Poripa icarica) και το
«Σύμφυτο» (Symphytum icaricum)
Η Ικαρία καλύπτεται σε μικρό ποσοστό από δάσος και σε μεγαλύτερο από
μερικώς δασοσκεπείς εκτάσεις. Τα δάση είναι κατά πλειονότητα αυτοφυή και
αποτελούνται από αμιγείς συστάδες τραχείας πεύκης (Rinus brutia), ενώ στα
μεγάλα υψόμετρα και ιδίως επί εδαφών στερούμενων ασβεστολιθικών
πετρωμάτων, φύονται καστανιές. Στην Ικαρία, η κουμαριά (arbutus unedo)
17
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
κατέχει από τα υψηλότερα ποσοστά εμφάνισης της στην Ελλάδα. Φύονται
ακόμη: γλιστροκουμαριά, ρείκι, ασπάλαθος, αστοιβή και ακισαριά.
Στις βραχώδεις εκτάσεις η ξηροφυτική βλάστηση αποτελείται από θάμνους και
πόες. Το κυπαρίσσι εμφανίζεται σποραδικά, είναι αυτοφυές και συναντάται σε
μικρές συδενδρίες ή μεμονωμένο στα δάση πεύκης και στις γεωργικές εκτάσεις.
Υπάρχει επίσης συμπαγής μάζα δάσους αριάς (Quercus ilex) μεγάλης ηλικίας
στην περιοχή Ράντη Υπάρχουν συστάδες αριάς σε μείξη με τραχεία πεύκη σε
άλλες περιοχές (Μηλιώντας, Αρνοπέζα)
Σε υποβαθμισμένες κυρίως εκτάσεις συναντώνται συστάδες από πουρνάρι
(Quercus coccifera) ενώ και η δρυς (Quercus pubescens) φύεται μεμονωμένα σε
οικισμούς ή κατά ομάδες στα δάση κωνοφόρων.
Στις όχθες πολλών χειμάρρων και ρυακιών συναντάται πλούσια παραποτάμια
βλάστηση με κυριότερο τον Πλάτανο (Platanus orientalis) την Πικροδάφνη
(Nerium oleander) και τη Μυρτιά (Mirtus communis).
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το δασικό οικοσύστημα του Ράντη που
εκτείνεται κεντρικά στην οροσειρά του Αθέρα. Η έκτασή του φτάνει συνολικά
τα 25.000 στρέμματα και αναπτύσσεται σε υψόμετρο 550 - 650 m, με κύριο
πυρήνα το δάσος Αριάς (Quercus ilex) που καλύπτει έκταση 8.000 στρεμμάτων.
Ανατολικά οριοθετείται από το Χριστοβούνι και συνορεύει με την περιοχή του
Αθέρα που έχει ενταχθεί στο δίκτυο NATURA 2000, ενώ δυτικά από το
Μεγάλοφο και το Κλιμάτιο. Η νότια πλευρά του οριοθετείται από τους γκρεμούς
του ορεινού όγκου.
Εικόνα 8: Ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο ειδικών ζωνών «Natura 2000»
18
Ιστορικά το δάσος του Ράντη αποτελούσε σημαντικό οικονομικό και κοινωνικό
παράγοντα για τους όμορους οικισμούς έως τη δεκαετία του ’50. Απέφερε
σημαντική πηγή εσόδων από την εκμετάλλευση της ξυλείας, τροφή για τα ζώα
και μια σειρά άλλων δραστηριοτήτων, όπως κυνήγι, συλλογή μανιταριών κ.α.
Ακόμη και σήμερα αποτελεί πηγή, με εξαίρεση την ξυλεία.
Σήμερα το δάσος του Ράντη αποτελεί βοσκότοπο, όπως και σχεδόν όλες οι
εκτάσεις που δεν καλλιεργούνται στην Ικαρία. Το είδος αυτής της κτηνοτροφίας,
έχει οδηγήσει στη διατήρηση μεγάλων πληθυσμών ζώων για παραγωγή
κρέατος.
Το δάσος του Ράντη αποτελεί έναν αντιπροσωπευτικό φυτοκοινωνικό
σχηματισμό των ακτών και της ενδοχώρας του Αιγαίου. Πρόκειται για έναν
σχηματισμό Andrachno - Quercetum ilicis, που βρίσκεται στα τελευταία στάδια
διαδοχής, ως εναπομείναν Δρυοδάσος Αριάς στο Αιγαίο και ολόκληρη την
ανατολική Μεσόγειο. Μέσα στα 16.000 στρέμματα φιλοξενείται μεγάλος
αριθμός σπάνιων ενδημικών προστατευόμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας,
ενώ τα δέντρα βελανιδιάς είναι υπεραιωνόβια. Για το δάσος του Ράντη γίνονται
ενέργειες προκειμένου να κηρυχθεί καταφύγιο άγριας ζωής και να ενταχθεί σε
καθεστώς προστασίας. Το κυρίαρχο είδος του δάσους είναι η αριά (Quercus
ilex), με σημαντική παρουσία κουμαριάς (Arbutus unedo) και
γλυστροκουμαριάς (Arbutus andrachne) αλλά και φιλλύρεα (Phillyrea latifolia).
Στην μεγαλύτερη έκταση του δάσους ο υποόροφος είναι ανύπαρκτος, ενώ εκεί
που υπάρχει απαρτίζεται από πουρνάρι (Quercus coccifera), αστοιβή
(Sarcopoterium spinosum), αφάνα (Genista acanthoclados), ρείκια (Erica
arborea) και ακισαριά (Cistus monspeliensis).
Τα είδη των πουλιών που παρατηρήθηκαν στο δάσος είναι περιορισμένα σε
αριθμό και χαρακτηρίζονται ως κοινά. Καταγράφηκαν σπίνοι (Fringila coelebs),
καρδερίνες (Carduelis carduelis), τρυποφράκτες (Troglodytes troglodytes),
γαλαζοπαπαδίτσες (Parus caeruleus), κίσσες (Garrulus glandarius), βαλκανικός
δρυοκολάπτης (Dendrocopus syriacus) και κοράκια (Corvus corax).
Τα ερπετά στο δάσος είναι κυρίως σαύρες των ειδών Hemidactylus turcicus
(Σαμιαμίδι), Ablepharus kitaibelli (Αβλέφαρος), Lacerta oertzeni (Τούρκικη
σαύρα) και Ophisops elegans (Οφίσωψ) καθώς και το φίδι Coluber caspius
(Έφιος). Περιμετρικά του δάσους παρατηρήθηκαν τα είδη Agama stellio
(κροκοδειλάκι) και Cyrtodactylus kotschyi (Κυρτοδάκτυλος).
Στις περιοχές της Ικαρίας που δεν καλύπτονται από τα δάση και ιδιαίτερα σε
υποβαθμισμένες περιοχές, εξαιτίας πυρκαγιών και υπερβόσκησης, επικρατεί η
λεγόμενη «μακία βλάστηση» με σχίνους, ρείκια, φιλίκι, κουμαριές, πουρνάρια,
χαρουπιές, ελιές, ασπάλαθο, μυρτιά και φτέρες.
Σε περιοχές με μεγάλες κλίσεις και επιφανειακά πετρώματα που δεν
συγκρατούν το νερό της βροχής, συναντώνται φρύγανα. Συνήθως
μετατρέπονται σε φρυγανότοπους οι εκτάσεις που έχουν καεί και δεν
αναδασώθηκαν.
Υπάρχουν και άλλοι σημαντικοί οικότοποι, όπως το Φανάρι ή η περιοχή κατά
μήκος του ποταμού Χάλαρη, που έχει μόνιμη ροή με βόρεια κατεύθυνση.
Συναντώνται κάποια ενδημικά (μοναδικά στον κόσμο) είδη και υποείδη, όπως: η
παιώνια της Ικαρίας (Paeonia mascula cariensis) και ιδίως το μοναδικό είδος
19
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Iberis runemarkiiπου φύεται σε περιορισμένο πληθυσμό στην Πλαγιά.
Υπάρχουν και άλλοι σημαντικοί οικότοποι, όπως το Φανάρι ή η περιοχή κατά
μήκος του ποταμού Χάλαρη, που έχει μόνιμη ροή με βόρεια κατεύθυνση. Η
ερπετοπανίδα έχει γενικά μικρασιατική καταγωγή. Μαζί με το σαμιαμίδι
εντοπίζονται και ο οφίσωψ και το κροκοδειλάκι (Laudakia stellio) κ.ά., ενώ η
λεγόμενη «σαύρα της Ικαρίας» (Lacerta oerizeni) απαντάται μόνο εδώ. Τα πλέον
συνηθισμένα φίδια είναι ο έφιος και ο σαπίτης, ενώ δεν υπάρχουν δηλητηριώδη
είδη. Στις ακτές φωλιάζουν πολλά είδη πουλιών ανάμεσα στα οποία και κάποια
σπάνια όπως ο αιγαιόγλαρος, ο θαλασσοκόρακας, ή τα αρπαχτικά σπιζαετός,
πετρίτης, χρυσογέρακο κ.ά. Υπάρχουν και τρία προστατευόμενα είδη
νυχτερίδας: ο ρινόλοφος, η μικρομυωτίδα και η πυρρομυωτίδα.
Φαράγγια – Χαράδρες - Καταρράκτες
Η Ικαρία χαρακτηρίζεται από άγρια ομορφιά με πυκνή βλάστηση, ψηλά βουνά,
ποτάμια, χαράδρες, μικρούς καταρράκτες και φαράγγια.
Το πλέον γνωστό είναι το φαράγγι του Χάλαρη στη Β. Ικαρία. Πρόκειται για έναν
τόπο ιδιαίτερης σημασίας από την αρχαιότητα, που διατήρησε τη ξεχωριστή του
σημασία ως εθνικός δρυμός παρά την κακή ανθρωπογενή επέμβαση των
τελευταίων δεκαετιών. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος» που προέβη
σε επιστημονική καταγραφή της βιοποικιλότητας της χλωρίδας και της πανίδας
στην περιοχή του Χάλαρη, αποτελεί ένα μοναδικό και ιδιαίτερα πλούσιο
οικοσύστημα εσωτερικών υδάτων καθώς και έναν από τους σημαντικότερους
φυσικούς δρυμούς που έχουν απομείνει στο Αιγαίο. Ανήκει στο δίκτυο
προστατευόμενων περιοχών Natura 2000.
Στο φαράγγι Χάλαρη υπάρχει και ο καταρράκτης «Ράτσο» (Άνω Χάλαρη). Το
φαράγγι στηρίζει μια ξεχωριστή βιοποικιλότητα καθώς και πληθυσμούς από
πολλά προστατευόμενα είδη ενώ λειτουργεί ως σταθμός για δεκάδες
προστατευόμενα είδη πουλιών. Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν είδη όπως ο
«Γάλανθος» (φυτό που συναντάται μόνο στην Ικαρία), η τουρκική σαύρα
(σπάνιο προστατευόμενο είδος), το ευρωπαϊκό χέλι (είδος που μεταναστεύει
από την Αμερική διασχίζοντας επί 3 χρόνια τον Ατλαντικό ωκεανό για να
καταλήξει στους ποταμούς της Ικαρίας, η βίδρα ένα σπάνιο είδος καβουριού του
γλυκού νερού (προστατευόμενο είδος), καθώς και ένα βενθικό είδος ψαριού του
γένους Salaria (καταγεγραμμένο το 2008 κατά τη διεξαγωγή έρευνας από το
ΕΛΚΕΘΕ και το Αρχιπέλαγος) ιδιαίτερα σημαντικό για τη ζωογεωγραφική
εξέλιξη της ιχθυοπανίδας εσωτερικών υδάτων της Ικαρίας. Το φαράγγι έχει
επίσης ξεχωριστή σημασία για δεκάδες προστατευόμενα είδη μόνιμων αλλά και
μεταναστευτικών πτηνών όπως ο μαυροπετρίτης, ο λευκοτσικνιάς και ο
μικροτσικνιάς, τα οποία διασχίζουν εκατοντάδες χιλιόμετρα αναζητώντας
ανάπαυση και τροφή στο περιβάλλον του υδροβιότοπου.
Ωστόσο, τον Οκτώβρη του 2010, ακραίες καιρικές συνθήκες και ισχυρή
βροχόπτωση (ισοδύναμη με το 1/4 της συνολικής ετήσιας βροχόπτωσης)
επέδρασαν αρνητικά στο φυσικό περιβάλλον του φαραγγίου και ειδικότερα στις
εκβολές του ποταμού στην περιοχή ΝΑ Ικαρίας. Υπεραιωνόβια πλατάνια και
διάφορα άλλα δέντρα εκριζώθηκαν και παρασύρθηκαν στη θάλασσα. Κάτω από
τα απόκρημνα βράχια της παραλίας του ΝΑ βρίσκονται τα ερείπια του αρχαίου
ναού της Ταυροπόλου Αρτέμιδος, έργο του 6ου αιώνα π.Χ.
20
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Ο ανθρώπινος παράγοντας οφείλει να σταθεί αρωγός της φύσης για την
αποκατάσταση του οικοσυστήματος στο Φαράγγι του Χάλαρη, που αποτελεί
σημαντικό φυσικό πόρο της Ικαρίας.
Λόγω του γεωφυσικού ανάγλυφου του νησιού, στην Ικαρία υπάρχουν αρκετά
φαράγγια. Εκτός του φαραγγίου του Χάλαρη, εκείνα που θεωρούνται πιθανώς
αξιοποιήσιμα, είναι:
•
Το φαράγγι Αυγολιμή, με τα πελώρια πλατάνια και πυκνό δάσος (κοντά στο
Περδίκι) με το ονομαστό «δρακόσπηλιο».
•
Το «Διπλόρυακο» του Καταφυγίου, μια περιοχή με έντονα σημάδια
κατολισθήσεων, αλλά και πολλές καμάρες που προσέφεραν καταφύγιο σε
δύσκολες εποχές. Ωστόσο, δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που εύρισκαν
καταφύγιο στη περιοχή, αλλά και σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας, όπως οι
σπάνιοι πρίνοι. Στις βραχώδεις κορυφές των λόφων και στο «Φαράγγι του
Στενού» φωλιάζουν σπάνια πτηνά, όπως ο μαυροπετρίτης και ο σπιζαετός
ενώ στις βαθιές χαράδρες του Καταφυγίου, που φτάνουν μέχρι τις ακτές,
φύονται σπάνιες ορχιδέες και αιωνόβια πλατάνια.
•
Το φαράγγι του Ρυάκα που εκβάλει στην παραλία, στην οποία σύμφωνα με
το θρύλο, κατέπεσε ο Ίκαρος. Βρίσκεται ανατολικότερα της περιοχής
Πλαγιά.
ΣΠΗΛΑΙΑ
Στην Ικαρία λόγω των γεωφυσικών της χαρακτηριστικών υπάρχει μεγάλος
αριθμός σπηλαίων. Τα σημαντικότερα είναι:
ΣΠΗΛΑΙΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟΥ
Στο μικρό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου στον οικισμό Καταφύγι, βρίσκεται
υπόγεια σπηλαιοκαταβόθρα κρυμμένη κάτω από μια καταπακτή στο δάπεδο
του ναού. Σύμφωνα με τη παράδοση, το υπόγειο σπήλαιο καταλήγει στον όρμο
Νύμφη.
ΣΠΗΛΑΙΟ ΧΑΛΑΡΗ
Το σπήλαιο Χάλαρη με τον πλούσιο διάκοσμο, βρίσκεται στον οικισμό
Χρυσόστομο. Σημαντικά νεολιθικά ευρήματα έχουν ανακαλυφθεί στο εσωτερικό
του (πήλινα αντικείμενα, απολιθώματα ζώων).
ΣΠΗΛΑΙΟ «ΦΩΛΙΑ ΤΗΣ ΦΩΚΙΑΣ»
Το σπήλαιο βρίσκεται στην περιοχή Βελανιδιές κοντά στον περίφημο βράχο του
Ικάρου. Η ονομασία του οφείλεται στις φώκιες που φώλιαζαν στους υπόγειους
δαιδαλώδεις διαδρόμους του. Στο εσωτερικό του σχηματίζονται μικρές λίμνες
θαλασσινού νερού.
ΣΠΗΛΑΙΟ ΙΕΡΟ
Το σπήλαιο Ιερό βρίσκεται στον ομώνυμο όρμο, κοντά στο Δράκανο. Σύμφωνα
με τη παράδοση, αποτελεί τον τόπο γέννησης του θεού Διόνυσου.
21
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΣΠΗΛΑΙΟ ΜΑΤΙΑ (ΔΙΣΤΟΜΟ)
Το σπήλαιο Μάτια ή αλλιώς Δίστομο βρίσκεται στην περιοχή Έξω Πλαγιά, κοντά
στον οικισμό Πλαγιά και έχει εκπληκτική θέα στη θάλασσα. Η ονομασία του
οφείλεται στις δύο εισόδους του.
ΔΡΑΚΟΣΠΗΛΑΙΟ
Το Δρακόσπηλιο βρίσκεται στην καταπράσινη τοποθεσία Αυγολιμή, κοντά στον
οικισμό Περδίκι. Σύμφωνα με την παράδοση το σπήλαιο οδηγούσε στον Άγιο
Φωκά. Στο εσωτερικό του έχουν ανακαλυφθεί ευρήματα από λατρευτικές
τελετές. Η είσοδος στο σπήλαιο έχει καταρρεύσει, ωστόσο διατηρείται το στόμιό
του.
ΣΠΗΛΑΙΟ «ΤΟΥ ΧΟΥΤΡΑ Ο ΡΑΟΣ»
Το σπήλαιο « Ράος» με τον όμορφο σταλαγμιτικό διάκοσμο, βρίσκεται στη
Μεσσαριά, κοντά στον οικισμό Πετροπούλι. Σύμφωνα με τοπικές θρυλούμενες
ιστορίες το σπήλαιο αποτελούσε κρυψώνα φυγάδων.
ΣΠΗΛΑΙΟ ΑΛΑΜΑ
Το σπήλαιο Αλάμα βρίσκεται στον οικισμό Ακαμάτρα. Στο εσωτερικό υπάρχει
μια πανέμορφη φυσική λιμνούλα.
Θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα
Στην υπάρχουσα βιβλιογραφία σχετικά με τα θαλάσσια οικοσυστήματα της
Ικαρίας αναφέρεται η παρουσία ειδών φαιοφυκών που συναντώνται σε βάθη
έως 30 μέτρων και ανήκουν στο γένος Cystoseira. Ο τύπος αυτός της βλάστησης
ανήκει στη βιοκοινωνία των φωτόφυλων φυκών. Σε μικρά βάθη εμφανίζεται
επίσης ένας αραιός τύπος βλάστησης που αποτελείται από το αγγειόσπερμο
Halophila stipulacea και το χλωροφύκος Caulepra, που αποτελούν
χαρακτηριστικά είδη. Περιορισμένες συστάδες ενός πολύ γνωστού μεσογειακού
τύπου αγγειόσπερμου, του είδους Posidonia oceanica, βρίσκονται κατά μήκος
των παραλίων της Ικαρίας.
Από το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» μέσω ερευνών που
πραγματοποίησε στην περιοχή, έχουν καταγραφεί 5 είδη κητωδών, φώκιες και
θαλάσσιες χελώνες. Αναλυτικότερα, καταγράφηκαν:
Το ζωνοδέλφινο. Αποτελεί το πιο συνηθισμένο είδος δελφινιού στις ελληνικές
θάλασσες και ζει στο ανοιχτό πέλαγος. Στην θαλάσσια περιοχή της Ικαρίας,
συναντάται σε ομάδες που συχνά ξεπερνούν τα 100 άτομα.
Το Ρινοδέλφινο, είναι το μόνο είδος δελφινιού που προσεγγίζει τις παράκτιες
περιοχές σε αναζήτηση της τροφής του. Στην Ικαρία, οι πληθυσμοί των
ρινοδέλφινων παρουσιάζουν δραματική μείωση τα τελευταία χρόνια, πράγμα
που οφείλεται σε ανθρωπογενείς παράγοντες.
Το Σταχτοδέλφινο είναι ένα μεγαλόσωμο είδος δελφινιού που φτάνει τα 3,8
μέτρα σε μήκος και δεν έχει ρύγχος. Ζει στο ανοιχτό πέλαγος και αποτελεί
σχετικά σπάνιο είδος δελφινιού στις ελληνικές θάλασσες. Ωστόσο, στην περιοχή
της Ικαρίας συναντάται σε σχετικά μεγάλους πληθυσμούς.
Ο Ζιφιός είναι ένα κητώδες με μήκος 5-8 μέτρα. Εντοπίζεται δύσκολα επειδή δεν
πραγματοποιεί έντονη συμπεριφορά στην επιφάνεια. Στην περιοχή της Ικαρίας,
22
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
οι πληθυσμοί των ζιφιών είναι σχετικά μικροί και συναντώνται σε ολιγάριθμες
ομάδες.
Ο Φυσητήρας. Η περιοχή της Ικαρίας αποτελεί σημείο μεταναστευτικών διόδων
των φυσητήρων που μετακινούνται στο Αιγαίο Πέλαγος.
Ακόμη, στη θαλάσσια περιοχή της Ικαρίας έχουν καταγραφεί και άλλα σπάνια
και προστατευόμενα είδη όπως η μεσογειακή φώκια (Monachus monachus) και
η θαλάσσια χελώνα (Caretta-caretta). Οι φυσικοί τους βιότοποι βρίσκονται στις
παράκτιες περιοχές της Ικαρίας, όμως οι φώκιες ειδικότερα, εξαφανίζονται όταν
αντιληφθούν ανθρώπινη παρουσία.
Στην Ικαρία υπάρχουν και ορισμένες αμμουδιές ωοτοκίας για τις θαλάσσιες
χελώνες.
Τα σημαντικότερα είδη ιχθυοπανίδας της περιοχής ανήκουν στις κατηγορίες
των χονδριχθύων (σκυλόψαρα, σκυλάκια, σαλάχια), των οστειχθύων (γόπες,
συναγρίδες, τσιπούρες, σαρδέλες, γάβροι, σαφρίδια, ξιφίες, φαγγριά, λιθρίνια,
σκόρπαινες, κολιοί, χάνοι, σκαθάρια, λαυράκια, κέφαλοι), των καρκινοειδών
(γαρίδες, καβούρια, αστακοί) και των κεφαλόποδων (χταπόδια, σουπιές,
καλαμάρια, γαστερόποδα).
Παραλίες
Την Ικαρία την χαρακτηρίζει η άγρια ομορφιά. Πυκνή βλάστηση, ψηλά βουνά,
ποτάμια, χαράδρες, μα πάνω απ' όλα οι πανέμορφες παραλίες της. που
προκαλούν δέος και σαγηνεύουν. Εκτός από τις αμμουδιές, πάρα πολλές είναι οι
παραλίες με βότσαλο, και υπάρχουν και πολλές ερημικές παραλίες χωρίς
πρόσβαση από αυτοκίνητο. Στον νότο, στην πλευρά του Αγίου Κηρύκου
συναντάμε προσβάσιμες παραλίες στο Πριόνι, τη Λευκάδα, το Ξυλοσύρτη, το
Φάρο, το Δράκανο, το Κεραμέ, τα Γιάλια, το Λιβάδι, τα Νεάλια, τη Σκέψη τον
Σκουρδουλιάρη, τις Σεϋχέλες και στα Θέρμα. Στον βορρά, μεταξύ Περδικιού και
Μονοκαμπιού στο χωριό Κιόνιο (Νέγια) συναντάμε τρεις ωραίες και ήσυχες
παραλίες το Κιόνι, το Αυγολυμί και την Λειβάδα. Και στην περιοχή του Ευδήλου,
το Φύτεμα, το Φλες, το Κεραμέ, το Κυπαρίσσι, Κάμπος-Οινόη, Καραβόσταμο,
Άρη Ποταμού ενώ στην περιοχή των Ραχών το Γιαλισκάρι, τη Μεσαχτή, το
Λιβάδι, ο Νας.
Ο Δήμος Ικαρίας έχει υποβάλλει υποψηφιότητα για συμμετοχή στο
Πρόγραμμα "Τυπικοί Οικολογικοί Οικισμοί" Αντικείμενο του σχεδίου είναι η
εξεύρεση μακροπρόθεσμων τρόπων καταπολέμησης της παράκτιας και
θαλάσσιας μόλυνσης, διαφύλαξης της βιοποικιλότητας και προώθησης
υπεύθυνων πρακτικών διαχείρισης των παράκτιων περιοχών
23
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Υδάτινο Δυναμικό
Το νησί της Ικαρίας, επειδή αποτελείται στην μεγαλύτερη έκτασή του από
στεγανά πετρώματα, παρουσιάζει μεγάλη επιφανειακή απορροή.
Πίνακας 6: Ετήσιες υδάτινες απορροές νήσου Ικαρίας
Όγκος Βροχής (βροχομετρικό ύψος 600 χιλιοστά)
153,24 εκ.κ.μ.
Επιφανειακή απορροή
153,24 εκ.κ.μ.
Κατείσδυση
20,66 εκ.κ.μ
Σύνολο ετήσιας Επιφανειακής Απορροής
69,7 εκατομμύρια κ.μ
Ποσοστό εκμετάλλευσης
Ταμιευτήρες
2,3%
Υπάρχοντες και
σχεδιαζόμενοι 1.562.850 κ.μ.
Σύνολο υδατικών αναγκών
2.538.029 κ.μ
Διατιθέμενες ποσότητες νερού (γεωτρήσεις - πηγές)
>2.958.572 κ.μ
Μέχρι σήμερα, στο νησί της Ικαρίας, έχουν κατασκευαστεί οι εξής ταμιευτήρες:
1) Φράγμα Πεζίου Ραχών Ικαρίας: Χωμάτινο φράγμα με αργιλικό πυρήνα,
ωφέλιμου όγκου 785.000 κ.μ., ύψος αναχώματος 29 μ., επιφάνεια ταμιευτήρα
100.000 τ.μ., πηγή τροφοδοσίας του ο Χείμαρρος Χάλαρη. Έτος περάτωσης
1995. Δαπάνη κατασκευής 4.223.000 ευρώ.
Στεγανοποίηση ταμιευτήρα : φυσική στεγανότητα (γρανίτες)
Το έργο περιλαμβάνει:
•
Δίκτυο μεταφοράς 200.000 κ.μ. νερού ετησίως για ύδρευση, συνολικού
μήκους σωλήνων περί τα 9.000 μ., την κατασκευή δύο δεξαμενών,
χωρητικότητας 400 κ.μ. η καθεμία και την κατασκευή Μονάδας
Επεξεργασίας Νερού (ταχυδιυλιστήριο).
•
Δίκτυο μεταφοράς 585.000 κ.μ. νερού ετησίως για άρδευση, συνολικού
μήκους σωλήνων περί τα 11.500 μ. Αρδευόμενη έκταση 1.600 στρ. στις
περιοχές Αγ. Δημήτριος, Αγ. Πολύκαρπος, Προφ. Ηλίας και Τραγοστάσι.
2) Λιμνοδεξαμενή Χριστού Αγ. Κηρύκου Ικαρίας: Εξωποτάμια λιμν/νή με
ακάλυπτη μεμβράνη, ωφέλιμου όγκου 80.000 κ.μ.. Τροφοδοσία του έργου από 2
υδροληψίες σε ρέματα της πλαγιάς Χριστού. Έτος περάτωσης 2001. Δαπάνη
κατασκευής : 1.146.900 ευρώ
Δεν έχουν κατασκευαστεί τα δίκτυα ύδρευσης - άρδευσης
3) Φράγμα στα Αρνοπέζια, ωφέλιμης χωρητικότητας 290.000 κ.μ.
Μέχρι σήμερα τα έργα που εκτελέστηκαν έγιναν χωρίς κατάλληλες μελέτες
χωροθέτησης με αποτέλεσμα οι λιμνοδεξαμενές να μη συγκρατούν τα νερά.
24
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Τα εξής μικρά φράγματα που σχεδιάζονται στην Ικαρία, συνολικής
χωρητικότητας 133.850 έως 192.850 κ.μ., αναμένεται να καλύψουν αρδευτικές
ανάγκες των περιοχών τους:
Πίνακας 7: Σχεδιαζόμενα φράγματα νήσου Ικαρίας
ΥΨΟΣ
ΜΗΚΟΣ
ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ
ΣΤΕΨΗΣ (m)
(m)
ΘΕΣΗ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ
ΤΥΠΟΣ
ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ
ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
(m3)
ΛΥΔΙ - ΕΥΔΗΛΟΥ
ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ
12,6
95
14.930
ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ ΕΥΔΗΛΟΥ
ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ
12,10
52
13700
ΠΛΑΤΑΝΩΠΗ ΕΥΔΗΛΟΥ
ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ
13,60
45
12.220
ΜΗΛΙΟΝΤΑΣ
ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ
6
35
10.000
ΟΤΕΣ
ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ
10-16
77-90
80 -139.000
ΛΑΨΑΧΑΔΕΣ
ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ
8
33
3.000
Για την περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Αγίου Κηρύκου Ικαρίας, προτείνεται η
κατασκευή δύο φραγμάτων, στις περιοχές «Περδίκι» και «Θέρμα».
Συνολικά, κατασκευάζονται ή σχεδιάζονται να κατασκευαστούν στην Ικαρία,
ταμιευτήρες συνολικής χωρητικότητας 423.850 έως 482.850 κ.μ.
Τα προβλήματα νερού στην Ικαρία δεν οφείλονται στην έλλειψη του φυσικού
πόρου αλλά είναι προβλήματα διαχείρισής του. Επιβάλλεται λοιπόν η
κατασκευή ταμιευτήρων για την συγκέντρωση του νερού και διαχείρισή του
κατά την ξηρή εποχή, όταν οι ανάγκες είναι αυξημένες.
Το έλλειμμα νερού που εμφανίζεται κατά τους θερινούς μήνες, σχετίζεται με την
ανισοκατανομή της ζήτησης νερού για ύδρευση και άρδευση (καλοκαίρι
μεγαλύτερες ανάγκες και αύξηση πληθυσμού λόγω τουρισμού).
Ιαματικά Λουτρά
Η ιστορία των λουτρών είναι συνδεδεμένη με την ιστορία του τόπου. Οι αρχαίοι
Έλληνες ήταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν τα λουτρά, όπως επίσης
αρχαίοι Έλληνες γιατροί, φυσικοί, ιστορικοί, και γεωγράφοι ήταν οι πρώτοι που
ασχολήθηκαν με τις πηγές και τα μεταλλικά ύδατα. Στα Ασκληπιεία από τον
13ον π.Χ. αιώνα χρησιμοποιούσαν τα λουτρά για θεραπευτικούς λόγους.
Πρώτος παρατηρητής των ιαματικών υδάτων υπήρξε ο ιστορικός Ηρόδοτος,
προηγήθηκε του Ιπποκράτη, περιγράφοντας μάλιστα αρκετές ιαματικές πηγές.
Οι πηγές της Ικαρίας θεωρούνται μεταξύ των πλέον ραδιενεργών πηγών του
κόσμου. Ανάμεσα στις δεκαεπτά (17) κυριότερες ιαματικές πηγές της Χώρας
μας, είναι γνωστή η Ικαρία για τις δικές της, που βρίσκονται στην περιοχή της
Δημοτικής Ενότητας Αγίου Κηρύκου. Ανήκουν στην κατηγορία των θερμών
ραδιενεργών αλιπηγών διαφέροντας μεταξύ τους ως προς την ένταση της
ραδιενέργειας και την θερμοκρασία. Η ραδιενέργειά τους οφείλεται στο ραδόνιο
25
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
και κυμαίνεται από 19,2 μονάδες Mache (πηγή της Λευκάδας) έως 521,4 μονάδες
Mache (πηγή Απόλλωνα). Οι θερμομεταλλικές πηγές της Ικαρίας είναι
ανερχόμενες από τη θάλασσα και φτάνουν στην επιφάνεια μέσω επιφανειακών
διαχωρισμών των πετρωμάτων, ρηγμάτων και ρωγμών, μεταλλικών φλεβών και
πτυχώσεων. Ανήκουν στην κατηγορία των υπέρθερμων ραδιενεργών αλιπηγών,
διαφέροντας μεταξύ τους ως προς την περιεκτικότητα του ραδονίου και της
θερμοκρασίας. Η θερμοκρασία τους κυμαίνεται από 31,0οC έως 58,0οC και
υπόκεινται σε μικρές μεταβολές.
Από αυτές οι πηγές Θερμό και Χλιό - Θερμό βρίσκονται δυτικά του Αγίου
Κηρύκου και σε απόσταση 2.500 μ. και 1.800 μ. αντίστοιχα στην περιοχή
Λευκάδας.
Η πηγή Ασκληπιού βρίσκεται στην πόλη του Αγ. Κηρύκου. Πέντε πηγές του
Σπηλαίου, του Παμφίλη, του Κράτσα, της Αρτέμιδος και του Απόλλωνος
βρίσκονται στην περιοχή των Θερμών. Υπάρχουν οι μη αξιοποιημένες πηγές
στην Λευκάδα, όπου η πρόσβαση είναι εξαιρετικά προβληματική, αλλά και στα
χαλασμένα Θέρμα, που βρίσκονται στην φύση δίπλα στην θάλασσα. Στη
βορειοανατολική ακτή του νησιού βρίσκεται η πηγή της Αγίας Κυριακής. Στην
περιοχή του Ξυλοσύρτη αναβλύζει μια άλλη πηγή 10 μ. από τη θάλασσα με την
ονομασία "Αθάνατο νερό". Το νερό της πηγής αυτής, διουρητικό, βοηθάει στην
αποβολή λίθων και άμμου από τα νεφρά και την κύστη. Μεγάλη η αναγκαιότητα
βελτίωσης, εκσυγχρονισμού και αξιοποίησης των ιαματικών πηγών της Ικαρίας.
Την υψηλή ραδιενέργεια των πηγών της Ικαρίας διαπίστωσε πρώτος ο Μ.
Περτέσης τα έτη 1936 και 1938. Η πρώτη μελέτη της αξιοποίησης των
θερμομεταλλικών πηγών της Ικαρίας έγινε το 1962 από το Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης.
Σύμφωνα με τον Γεώργιο Δ. Βορρεάδη (Ελληνική Γεωλογική Εταιρεία) οι πηγές
της Ικαρίας διακρίνονται σε:
•
Ασθενείς ραδιενεργές, όπως αυτές του Σπηλαίου και της Θερμού Λευκάδας μέτριες ραδιενεργές, όπως οι πηγές Χλιό-Θερμό, Αγίας Κυριακής και
Παμφίλη.
•
Ισχυρές ραδιενεργές, όπως η πηγή Μουσταφά, Κράτσα, Απόλλωνος,
Αρτέμιδος.
Τα νερά των παραπάνω πηγών διέρχονται μέσω αλουβιακών προσχώσεων,
γεγονός που μπορεί να μεταβάλλει τη σύνθεση και τη θερμοκρασία τους. Αυτό
συμβαίνει και με τη ραδιενέργεια, αφού η πρόσμιξη του μεταλλικού νερού με
θαλάσσιο κατά την έξοδό του, έχει ως αποτέλεσμα τη μείωσή της. Έτσι,
χαρακτηριστικό των θερμομεταλλικών πηγών της Ικαρίας είναι η διακύμανση
των τιμών ραδονίου.
Σύμφωνα με την μελέτη του Υπουργείου Συντονισμού (1980), παρατηρούνται
αλλαγές στην συγκέντρωση του ραδονίου και στην χημική σύσταση των πηγών.
Επίσης θα πρέπει να γίνουν μελέτες για την αξιοποίηση του αξιόλογου
γεωθερμικού δυναμικού για διάφορες χρήσεις.
26
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Ενέργεια
Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στηρίζεται κυρίως στη χρήση συμβατικών
καυσίμων (κυρίως μαζούτ και δευτερευόντως ντίζελ) από αυτόνομο σταθμό
παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ο σταθμός τροφοδοτείται με καύσιμα από
την ενδοχώρα διαμέσου της ακτοπλοΐας, επιβαρύνοντας το κόστος παραγωγής
ηλεκτρισμού και δημιουργώντας κινδύνους μόλυνσης του θαλασσίου
περιβάλλοντος. Ταυτόχρονα, σε εξέλιξη βρίσκεται ένα καινοτόμο έργο στον
τομέα των ΑΠΕ από την ΔΕΗ Ανανεώσιμες που αφορά στην κατασκευή
Υβριδικού Ενεργειακού Έργου Ικαρίας για την παραγωγή πράσινης ενέργειας.
Το συγκεκριμένο έργο συνδυάζει δύο διαφορετικές μορφές ΑΠΕ, την αιολική και
την υδροηλεκτρική ενέργεια. Κατασκευάζεται στις περιοχές Πέζι, Προεσπέρα και
Κάτω Προεσπέρα της Δημοτικής Ενότητας Ραχών. Αποτελείται από δύο
υδροηλεκτρικούς σταθμούς, ισχύος 4,15MW, που μέσω δύο δεξαμενών
εκμεταλλεύονται το νερό του Φράγματος στο Πέζι και ένα αιολικό πάρκο, ισχύος
2,7MW, που τροφοδοτεί τα αντλητικά συγκροτήματα. Ο τρόπος αυτός
αποθήκευσης ενέργειας (άντληση-ταμίευση) δίνει τη δυνατότητα αύξησης της
διείσδυσης των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα του νησιού καλύπτοντας μεγάλο
ποσοστό των ενεργειακών αναγκών της Ικαρίας με χρήση ΑΠΕ.
Το σημαντικό αιολικό δυναμικό που καταγράφεται καθιστά την αιολική
ενέργεια την κύρια ανανεώσιμη πηγή για την παραγωγή ηλεκτρισμού στην
περιοχή.
Αξιόλογο είναι και το ηλιακό δυναμικό της περιοχής καθώς η ένταση της ηλιακής
ακτινοβολίας κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα. Επίσης, η περιοχή εκτιμάται ότι
διαθέτει αξιόλογο γεωθερμικό δυναμικό, το οποίο όμως δεν έχει μέχρι σήμερα
ερευνηθεί συστηματικά. Συγκεκριμένα υπάρχουν βεβαιωμένα και πιθανά
γεωθερμικά πεδία χαμηλής θερμοκρασίας, τα οποία εξακολουθούν να
παραμένουν ανεκμετάλλευτα.
Ατμόσφαιρα
Γενικά, η κατάσταση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος στην περιοχή μελέτης
είναι πολύ καλή, μιας και εκλείπουν σημαντικά ρυπογόνες δραστηριότητες (πχ
βιομηχανικές μονάδες, ή δρόμοι με μεγάλο κυκλοφοριακό φόρτο), ρύπανση.
ΤΟ ΔΟΜΗΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Ως προς το οικιστικό περιβάλλον και τη λαϊκή αρχιτεκτονική η Ικαρία
παρουσιάζει ιδιαιτερότητα σε ολόκληρο τον αιγαιακό χώρο. Οι οικισμοί στο νησί
είναι διάσπαρτοι, αραιοδομημένοι και δυσανάλογα ως προς τον πληθυσμό τους
εκτεταμένοι. Συνήθως στα νησιά και στα ορεινά οι οικισμοί έχουν πυκνή δόμηση
και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις βρίσκονται κατά κανόνα έξω από αυτούς. Στην
Ικαρία συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Οι οικίες ή τα «σπιτοκαθίσματα», όπως
τα αποκαλούν, βρίσκονται μέσα στην καλλιεργήσιμη έκταση, και έτσι τα χωριά
είναι σαν ένα σύμπλεγμα από αγροκτήματα. Στο νησί εξάλλου δεν υπάρχει
κάποιο αστικό κέντρο ή «χώρα» με τη συνηθισμένη νησιωτική μορφή.
Η ιδιομορφία αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι η άμυνα του νησιού βασιζόταν όχι
στη συσπείρωση και την οχύρωση αλλά στην παραλλαγή και την απόκρυψη –
τις δύο συνιστώσες στη δόμηση των οικιών και την ανάπτυξη των οικισμών.
27
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Παρακολουθώντας την εξέλιξη της τυπολογίας του ικαριώτικου σπιτιού
ουσιαστικά παρακολουθούμε και τον ιστορικό βίο των κατοίκων ιδίως από τα
Μεταβυζαντινά χρόνια ως τις αρχές του 20ού αιώνα.
Ως προς τη μορφή των κατοικιών και τη συγκρότηση των οικισμών
διακρίνονται τρεις μεγάλες κατηγορίες που αντιπροσωπεύουν αντίστοιχα την
περι‹οδο της «αφα‹ νειας», το 19ο αιω‹να και το α΄μισο‹ του 20ου‹ αιω‹να.
Το πρώτο και τελείως πρωτότυπο είδος σπιτιού είναι οι «καμάρες» που
κατασκευάζονται σε βράχους ή με «λούρους» (τεράστιους γρανιτένιους
βράχους). Λόγω γεωμορφολογικών συνθηκών αναπτύχθηκαν στο δυτικό τμήμα
με αντιπροσωπευτικότερο τον οικισμό στην τοποθεσία των Ελληνικών
(Μαύρη), στην περιοχή του Καρκιναγρίου, των Βρακάδων κ.ά. Σχεδόν όλος ο
οικισμός αποτελείται από τέτοιες «καμάρες». Οι ντόπιοι ονομάζουν τα οικήματα
αυτά «θεόκτιστα» ή «κατοικητήρια». Καμάρες και λούροι συναντιούνται και στο
Μαγγανίτη και το Πέζι. Ορισμένες καμάρες διατηρούν την ονομασία
«γεροντοκάμαρα», που προκύπτει από την παράδοση κατά τους δύσκολους
καιρούς της αφάνειας να αποτραβιούνται στα μέρη αυτά οι γέροντες,
προκειμένου να αφήσουν πολύτιμο ελεύθερο χώρο στους νέους.
Το «χυτό», ένα είδος μονόχωρου σπιτιού με μικρές διαστάσεις, ήταν ο
βασικότερος τύπος κατοικίας μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα και βρισκόταν σε
χρήση σε μικρότερη κλίμακα και με μικρές παραλλαγές μέχρι τον 20ό αιώνα.
Πρόκειται για τα λεγόμενα «αντιπειρατικά σπίτια» που αποτελούσαν τον
πυρήνα της άμυνας. Με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκε αποκτώντας
διάφορες προσθήκες. Τα αντιπειρατικά σπίτια κατά κανόνα είχαν ένα χτιστό
τοίχο, σαν πεζούλι, μπροστά από την είσοδο ή κάποιον θάλαμο που καθιστούσε
την είσοδο αθέατη. Πάντοτε υπήρχε κρυφή έξοδος που οδηγούσε σε
«χωστοκέλι» (ημιυπόγειος χώρος κυρίως στην ανατολική Ικαρία) ή
«κρυφοκέλια» (μακριά από το σπίτι και κάτω από αυλότοιχους, κυρίως στα
δυτικά μέρη). Χαρακτηριστικά είναι τα σπίτια στις Ράχες, στο Φείδο, στην
Κάμπα, στον Κουμαρό, νότια από το Πέζι.
Με την πάροδο του χρόνου και την εξαφάνιση των κινδύνων οι κρυψώνες
απέκτησαν λειτουργία βοηθητικών χώρων.
Στις αρχές του 19ου αιώνα δεν υπήρχε πλέον ο κίνδυνος των πειρατών. Η
αλλαγή σηματοδοτείται από την εμφάνιση νέων τύπων σύνθετων κατοικιών και
παράλληλα την πύκνωση των οικισμών και τη νέα χωροταξική διάταξη. Η
κοινωνία της Ικαρίας άρχισε να παρουσιάζει τα πρώτα ανοίγματα. Εμφανίστηκε
ένα νέο είδος κατοικίας – το δίχωρο διώροφο σπίτι με το όνομα «πύργος» ή
«πυργάρι», με δεύτερο όροφο ως ξενώνα. Σύμφωνα με την παράδοση, γύρω στα
τέλη του 18ου αιώνα στην Ικαρία μετοίκησαν Μανιάτες και, καθώς τόσο οι
«πύργοι» όσο και οι νέοι οικισμοί έχουν κοινά στοιχεία με παρόμοια δείγματα
από τη Μάνη, θεωρείται ότι οι νέοι κάτοικοι εισήγαγαν αυτή την αρχιτεκτονική.
Ακολούθως ο «πύργος» συνδυάστηκε με το «χυτό» δημιουργώντας διάφορους
τύπους μεικτών διώροφων ή σύνθετων κατοικιών. Τα ανώγια (το δώμα)
ωστόσο προορίζονταν για τους επισκέπτες, ενώ η ικαριώτικη οικογένεια
συνέχιζε να κατοικεί από κοινού στον πυρήνα του σπιτιού, το παλιό «χυτό».
Μέχρι το 1830 οι Ικαριώτες απέφευγαν να κατοικούν στους παραλιακούς
οικισμούς συνεχίζοντας τον πατροπαράδοτο τρόπο κατοίκησης στα ορεινά
28
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
μέρη. Η αλλαγή επήλθε μόλις στα μέσα του 19ου αιώνα λόγω του εμπορίου και
της ανάπτυξης ντόπιας ναυτιλίας. Οι νέοι οικισμοί κατά κανόνα εμφανίζονται σε
παλιές εμπορικές «σκάλες» και τα «συρτικά» των ψαράδων. Η παλιά
πρωτεύουσα Μάραθος έδωσε τη θέση στη νέα, τον Άγιο Κήρυκο που το 1841
αριθμούσε μόλις 20 σπίτια.
Προς τα τέλη του 19ου αιώνα το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων σημειώνει
αξιόλογη άνοδο. Σε ορισμένες περιοχές (Άγιος Κήρυκος, Εύδηλος, Χριστός Ραχών
κ.ά.) εμφανίζονται πλέον νέα σπίτια σύνθετης πολύχωρης κάτοψης και μορφής,
κυρίως διώροφα, ικανά να φιλοξενήσουν τους επισκέπτες και προσφέροντας τις
απαιτούμενες ανέσεις να συμβάλουν στην κοινωνική προβολή των κατοίκων.
Εισάγονται αρχιτεκτονικά πρότυπα από άλλα νησιά του Αιγαίου πελάγους και
τη Μικρά Ασία (μπαλκόνια, γεισώματα, μαρκίζες κ.ά.) Διαδίδεται επίσης και η
τετράρριχτη στέγη.
Μετά τη δεκαετία του 1960, η ευρεία χρήση των σύγχρονων μέσων και υλικών
δόμησης (τσιμέντο, αλουμίνιο) άρχισε να αλλοιώνει το δομημένο περιβάλλον
του νησιού. Επίσης διαταράχθηκε στο νησί η αρμονική ισορροπία που υπήρχε
επί αιώνες μεταξύ ανθρώπου και φύσης από τις ανελαστικές και σε λάθος
κατεύθυνση πολιτικές του κράτους που δημιούργησαν σύγχυση μεταξύ
οικιστικής και δασικής χρήσης. Ευτυχώς μέχρι και σήμερα διατηρείται
σημαντικό μέρος του παραδοσιακού κτιριακού πλούτου και της φυσιογνωμίας
των οικισμών παρότι συνεχίζεται η αδυναμία της Πολιτείας να αντιληφθεί την
ιδιαιτερότητα των οικισμών της Ικαρίας και να δώσει λύσεις. Όσο αναφορά το
καθεστώς δόμησης και οργάνωσης των οικισμών διαπιστώνονται σοβαρά
προβλήματα στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού (μη οροθετημένοι οικισμοί,
προβληματικό καθεστώς στάσιμων οικισμών στους περισσότερους ορεινούς
οικισμούς, λογική του νομοθετικού πλαισίου της συμπαγούς πόλης που έρχεται
σε αντίθεση με τις παραδοσιακές πρακτικές της οικιστικής οργάνωσης του
νησιού). Σημαντικός είναι επίσης και ο αριθμός κηρυγμένων και μη ορεινών
παραδοσιακών οικισμών που κατοικούνται αλλά και εγκαταλελειμμένων. Το
Μάιο του 2013 εγκρίθηκε ΣΧΟΟΑΠ για το Δήμο Ικαρίας
Στην Ικαρία, ανέκαθεν, διακρίνονταν τρεις ανθρωπογεωγραφικές ενότητες, οι
οποίες αντιστοιχούν στις σημερινές δημοτικές ενότητες του νησιού. Η οροσειρά
του Αθέρα δημιουργεί την ανοικτή νότια-νοτιοανατολική περιφέρεια με τη
σημαντική γεωμορφολογική ενότητα του Αγ. Κηρύκου και τη βόρεια βορειοδυτική περιφέρεια με τις σημαντικές γεωμορφολογικές ενότητες των
Ραχών και της Μεσαριάς. Και στις δύο περιφέρειες υπάρχουν διάσπαρτοι
οικισμοί εκτός των τριών κυρίων ενοτήτων. Ανεξαρτήτως των επιμέρους
ιδιομορφιών διακριτών ενοτήτων, διαπιστώνεται ως κοινό χαρακτηριστικό η
επιρροή και εξάρτηση από έναν κεντρικό οικισμό καθώς και η παραγωγική
εξειδίκευση.
Η ενότητα του Αγ. Κηρύκου περιλαμβάνει δύο οικιστικές υποενότητες, του
Χρυσοστόμου στην οποία εντάσσονται οι αναπτύξεις από Βαώνη μέχρι
Ξυλοσύρτη και του Αγ. Κηρύκου στην οποία εντάσσονται οι οικισμοί από
Ξυλοσύρτη μέχρι Θέρμα και οι αντίστοιχοι των νοτιοανατολικών απολήξεων του
Αθέρα. Είναι η λιγότερο ευνοημένη από άποψη εδαφικών πόρων, από τις
δραστηριότητες του πρωτογενή τομέα επικρατεί η ελαιοκαλλιέργεια, ενώ
συγκεντρώνει το σύνολο των θερμομεταλλικών πηγών του νησιού. Η παρουσία
29
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
του Αγίου Κηρύκου, σε συνδυασμό με τους διαθέσιμους πόρους, έχουν
προσδιορίσει τις εξειδικεύσεις της ενότητας, που αφορούν: α) τις επαρχιακές,
δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες διοίκησης, β) τις υπηρεσίες εισόδου και
εξόδου στο νησί, γ) τις υπηρεσίες ιαματικού τουρισμού.
Η ενότητα της Μεσαριάς οριοθετείται από μια κλειστή γεωμορφολογική λεκάνη
στο βόρειο μέσο της Ικαρίας, με αξιόλογους εδαφικούς πόρους και ισόρροπη
κατανομή πληθυσμού. Χωρίζεται από το σχηματισμό του όρους Κεφάλα σε δύο
υποενότητες, της Δάφνης - Φραντάτου - Ευδήλου και της Ακαμάτρας Αρέθουσας - Καραβόσταμου. Σε σχέση με τον πολύπτυχο, απότομο και
εκτεθειμένο στο Ικάριο πέλαγος χώρο της ενότητας Αγ. Κηρύκου, η Μεσαριά
παρουσιάζει εσωστρεφή, περίκλειστη και πιο ισορροπημένη διαμόρφωση, σαν
φυσικός υποδοχέας. Στην ενότητα αναπτύσσονται οι πιο αξιόλογες για το νησί
γεωργικές δραστηριότητες, ενώ το θαλάσσιο μέτωπο Ευδήλου - Καραβόσταμου
διαθέτει αξιόλογους τουριστικούς πόρους.
Η ενότητα Ραχών, με τους οικισμούς των κοινοτήτων Αγ. Πολυκάρπου και
Ραχών, εκτεταμένη και σε επάλληλες υψομετρικές ζώνες, καλύπτει το
βορειοδυτικό άκρο του νησιού και διακρίνεται σε τρεις υποενότητες: το
οροπέδιο Πέζι, τους λοφοειδείς σχηματισμούς των Ραχών και την
παραθαλάσσια ζώνη Αρμενιστής - Γιαλισκάρι - Αυλάκι. Διαφέρει από τις δύο
προηγούμενες ως προς το ηπιότερο ανάγλυφο, το μέγεθος και το βάθος χώρου,
την παρουσία εκτεταμένων δασών και εξαιρετικών περιβαλλοντικών πόρων,
την επικράτηση της κτηνοτροφίας και τις δυνατότητες που προσφέρει το
θαλάσσιο μέτωπο από Αρμενιστή μέχρι Γιαλισκάρι. Επομένως, διαθέτει
διαφορετικούς και συμπληρωματικούς πόρους σε σχέση με τις άλλες δύο
ενότητες του νησιού και ταυτόχρονα είναι η περιοχή η οποία έχει τις
δυνατότητες να στηρίξει ένα πρόγραμμα αποφόρτισης της περιοχής του Αγ.
Κηρύκου συμβάλλοντας κατά το δυνατόν στην άμβλυνση των ανισορροπιών
που δημιουργούν οι σημερινές και οι προβλεπόμενες υπηρεσίες του ιαματικού
τουρισμού από τον Αγ. Κήρυκο.
Σε ό,τι αφορά τα τρία κύρια οικιστικά κέντρα - έδρες των Δήμων του νησιού, ο
Αγ. Κήρυκος αποτελεί την κύρια πύλη εισόδου στην Ικαρία και βασικό κόμβο
του γραμμικού οδικού συμπλέγματος που συνδέει τη βόρεια παράκτια ζώνη με
τη νότια - βορειοανατολική. Υπερτοπικό κέντρο σε επίπεδο επαρχίας (η
κυριαρχία του σηματοδοτήθηκε με την εγκατάσταση των επαρχιακών
υπηρεσιών του Ελληνικού κράτους το 1912), συγκεντρώνει το σύνολο σχεδόν
των διοικητικών λειτουργιών του δημόσιου τομέα και αυτών που εντάσσονται
στον ιδιωτικό τομέα. Ο Εύδηλος, προσωρινή πρωτεύουσα κατά τη 2η
Τουρκοκρατία (1834-1912), αποτελεί τη δεύτερη θαλάσσια πύλη του νησιού και
το κέντρο της βόρειας, κεντρικής και δυτικής Ικαρίας. Ο Χριστός, κεφαλοχώρι
της περιοχής των Ραχών, εμφανίζει τάσεις πληθυσμιακής ανάκαμψης.
Σύμφωνα με την προτεινόμενη, στο Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού
και Αειφόρου Ανάπτυξης, διάρθρωση του οικιστικού δικτύου η Ικαρία δεν
περιλαμβάνει οικιστικά κέντρα 1ου και 2ου επιπέδου. Ως 3ου επιπέδου
οικιστικό κέντρο ιεραρχείται ο Αγ. Κήρυκος, ενώ ο Εύδηλος και ο Χριστός
(Ραχών) συγκαταλέγονται στα οικιστικά κέντρα 4ου επιπέδου. Οι οικισμοί που
αποτελούσαν έδρες ΟΤΑ ’91 ανήκουν στα οικιστικά κέντρα 6ου επιπέδου.
30
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Δημοτική Ενότητα Αγίου Κηρύκου
Η Δ.Κ. Αγ. Κηρύκου περιλαμβάνει το μεγαλύτερο αριθμό οικισμών από τα τις
Δημοτικές και Τοπικές Κοινότητες της περιοχής μελέτης καθώς συγκεντρώνει
συνολικά 13 οικισμούς. Ο μεγαλύτερος οικισμός είναι ο Αγ. Κήρυκος που αριθμεί
1.879 κάτοικους και συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ποσοστό (74%) του
πληθυσμιακού δυναμικού της Δ.Κ. και πάνω από το μισό (58%) της Δημοτικής
Ενότητας. Ακολουθούν οι οικισμοί Ξυλοσύρτης (237 κάτ.) και Θέρμα (127 κάτ.),
ενώ οι λοιποί οικισμοί έχουν πληθυσμιακό μέγεθος μικρότερο των 100
κατοίκων.
Ο πληθυσμός της Τ.Κ. Περδικιού κατανέμεται σε έξι οικισμούς. Κύριο οικιστικό
κέντρο αποτελεί ο ομώνυμος οικισμός (172 κάτ.), ακολουθούμενος από το
Μονοκάμπιον (85 κάτ.), ενώ οι άλλοι τέσσερις οικισμοί αριθμούν από 2-50
κατοίκους. Στη Τ.Κ. Χρυσοστόμου περιλαμβάνονται πέντε οικισμοί, εκ των
οποίων ο ομώνυμος οικισμός (156 κάτ.) είναι της τάξης των 151-250 κατοίκων,
μόνο ένας της τάξης των 101-150 (Πλαγιά, 121 κάτ.), ενώ οι άλλοι τρεις έχουν
πληθυσμό μεταξύ 10-25 κατοίκων.
Οι 24 οικισμοί της περιοχής μελέτης ταξινομούνται με κριτήριο το πληθυσμιακό
τους μέγεθος, σύμφωνα με την Απογραφή Πληθυσμού (ΕΣΥΕ, 2001) ως εξής:
Πίνακας 8: Κατάταξη οικισμών ΔΕ Αγίου Κηρύκου βάσει πληθυσμού 2001
Πληθυσμιακό μέγεθος (2001)
Αριθμός οικισμών
0-50
51-100
101-200
201-300
301-500
501-1000
1001-2000
14
4
4
1
1
(Πηγή: ΕΣΥΕ - Επεξεργασία Ομάδας Μελέτης ΣΧΟΟΑΠ)
Το εύρος φάσματος του πληθυσμιακού μεγέθους των οικισμών της Δημοτικής
Ενότητας Αγ. Κηρύκου είναι αρκετά μεγάλο, χαρακτηριζόμενο από εξαιρετική
ανομοιογένεια ως προς την κατανομή των πληθυσμιακών μεγεθών. Πιο
συγκεκριμένα, μονάχα στο κύριο οικιστικό κέντρο διαμένουν από 1.000 άτομα.
Για τη Δημοτική Ενότητα Ραχών:
Καταγράφονται 1 Δημοτική και 2 Τοπικές Κοινότητες οι οποίες περιλαμβάνουν
συνολικά 27 οικισμούς. Ο μεγαλύτερος οικισμός της Δ.Κ. Ραχών είναι ο Χριστός
που αριθμεί 361 κατοίκους. Ακολουθούν ο Προφήτης Ηλίας, ο Αγ. Δημήτριος, οι
Βρακάδες και ο Αρμενιστής, ο πληθυσμός των οποίων κυμαίνεται από 100 έως
200 κατοίκους. Οι άλλοι οκτώ οικισμοί έχουν πληθυσμιακό μέγεθος μικρότερο
των 100 κατοίκων. Ο πληθυσμός του Αγ. Πολυκάρπου κατανέμεται σε οκτώ
οικισμούς, εκ των οποίων ο ομώνυμος είναι ο πολυπληθέστερος (207 κάτ.).
Ακολουθούν δύο οικισμοί σχεδόν ίσου πληθυσμιακού μεγέθους, οι Καστανιές και
το Γιαλισκάρι (123 και 118 κάτοικοι αντίστοιχα) ενώ οι λοιποί πέντε οικισμοί
αριθμούν από 20- 90 κατοίκους, με εξαίρεση τη Μονή Μουντέ που δεν αριθμεί
κατοίκους. Τέλος η Τ.Κ. Καρκιναγρίου διαρθρώνεται σε έξι οικισμούς, ο
31
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
πληθυσμός των οποίων κυμαίνεται από 10 έως 81 κατοίκους, εκτός του κύριου
οικιστικού κέντρου που αριθμεί 204 κατοίκους.
Οι 27 οικισμοί ταξινομούνται με κριτήριο το πληθυσμιακό τους μέγεθος (ΕΣΥΕ,
2001), ως εξής:
Πίνακας 9: Κατάταξη οικισμών ΔΕ Ραχών βάσει πληθυσμού 2001
Πληθυσμιακό μέγεθος
0-50
51-100
101-200
201-300
301-500
501-1000
1001-2000
Αριθμός οικισμών
14
4
6
2
1
-
(Πηγή: ΕΣΥΕ - Επεξεργασία Ομάδας Μελέτης ΣΧΟΟΑΠ)
Η εικόνα της Δημοτικής Ενότητας Ραχών ως προς την πληθυσμιακή κατανομή
των οικισμών είναι σαφώς καλύτερη από τις άλλες δύο Δημοτικές Ενότητες,
διότι παρουσιάζει την καλύτερη ομοιογένεια ως προς την κατανομή. Σχεδόν οι
μισοί οικισμοί αριθμούν έως 50 κάτοικους και οι λοιποί μεταξύ 51 και 500
κάτοικων. Ο μεγαλύτερος οικισμός είναι ο Χριστός (361 κάτ.).
Για τη Δημοτικής Ενότητα Ευδήλου:
Η Δ.Ε. Ευδήλου αριθμεί τις περισσότερες Τ.Κ., συνολικά έξι. Αναλυτικότερα, η
Τ.Κ. Καραβοστάμου περιλαμβάνει έναν ομώνυμο οικισμό, η Τ.Κ. Μαγγανίτου δύο
οικισμούς εκ των οποίων ο ομώνυμος αποτελεί το οικιστικό κέντρο.
Εντός των ορίων της Τ.Κ. Ευδήλου περιλαμβάνεται το οικιστικό κέντρο του
Ευδήλου (461 κάτ.), ακολουθούμενος από δύο σχεδόν ίσου πληθυσμιακού
δυναμικού, το Κεραμέ και την Αγ. Κυριακή (85 και 74 κάτοικοι αντίστοιχα), ενώ
οι τέσσερις λοιποί οικισμοί έχουν πληθυσμιακό μέγεθος μέχρι 50 κατοίκων, με
εξαίρεση τον οικισμό Δεκάκια που έχει μηδενικό πληθυσμιακό δυναμικό.
Στις Τ.Κ. Δάφνης και Φραντάτου οι ομώνυμοι οικισμοί δεν αποτελούν και τα
κύρια οικιστικά κέντρα. Η Τ.Κ. Δάφνης αποτελείται από έξι οικισμούς με
μεγαλύτερο την Ακαμάτρα (191 κάτ.), ενώ η Τ.Κ. Φραντάτου αποτελείται από 8
οικισμούς με μεγαλύτερο τον Κάμπο (216 κάτ.). Ακολουθούν το Φραντάτο και
το Αυλάκι (136 και 106 κάτοικοι αντίστοιχα), ενώ οι άλλοι πέντε οικισμοί
αριθμούν από 1-100 κατοίκους.
Τέλος η Τ.Κ. Αρεθούσης διαρθρώνεται σε τέσσερις οικισμούς, ο πληθυσμός των
οποίων κυμαίνεται από 10-50 κατοίκους, με εξαίρεση τον ομώνυμο οικισμό που
αριθμεί 116 κατοίκους. Γενικότερα, με κριτήριο το πληθυσμιακό τους μέγεθος
(ΕΣΥΕ, 2001), οι 29 οικισμοί του Δήμου Ευδήλου ταξινομούνται ως εξής:
32
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 10: Κατάταξη οικισμών ΔΕ Ευδήλου βάσει πληθυσμού 2001
Πληθυσμιακό μέγεθος
0-50
51-100
101-200
201-300
301-500
501-1000
1001-2000
Αριθμός οικισμών
13
7
6
1
1
1
-
(Πηγή: ΕΣΥΕ - Επεξεργασία Ομάδας Μελέτης)
Η εικόνα που παρουσιάζει η κατανομή των οικισμών της Δημοτικής Ενότητας
Ευδήλου βάσει του πληθυσμιακού μεγέθους τους, είναι σαφώς καλύτερη από
αυτήν του Αγίου Κηρύκου.
Παραδοσιακοί Οικισμοί
Χαρακτηρισμένοι είναι οι ακόλουθοι οικισμοί, για τους οποίους υπάρχουν και
περιορισμοί στους όρους δόμησης:
•
Λαγκάδα Δ.Ε. Ραχών ΦΕΚ510/Δ/80 και ΦΕΚ961/12-9-2003
•
Πέζι Δ.Ε. Ραχών ΦΕΚ510/Δ/80 και ΦΕΚ961/12-9-2003
•
Ακαμάτρα Δ.Ε. Ευδήλου ΦΕΚ961/12-9-2003
ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ – ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ
Υποδομές μεταφορών – Προσπελασιμότητα
Σε μια νησιωτική περιοχή όπως η Ικαρία, οι υποδομές μεταφορών έχουν
ιδιαίτερα μεγάλη σημασία, καθώς επηρεάζουν άμεσα την προσπελασιμότητα
της περιοχής. Ο νησιωτικός χαρακτήρας όμως της περιοχής επιβάλλει την
πρόσβαση αποκλειστικά με δημόσια μέσα μεταφοράς. Κατά συνέπεια η
συχνότητα
των
συνδέσεων
αποτελεί
καθοριστικό
στοιχείο
της
προσπελασιμότητας.
Ακτοπλοΐα
Η Ικαρία έχει δύο λιμάνια τον Εύδηλο βορειοδυτικά και τον Αγ. Κήρυκο
νοτιοανατολικά και η απόσταση μεταξύ τους με το πλοίο είναι περίπου μία ώρα.
Σύνδεση επίσης υπάρχει με τα νησιά Σύρο, Τήνο, Πάρο, Νάξο, Μύκονο, Φούρνοι,
Σάμο, αναλόγως τα δρομολόγια των πλοίων. Δεν υπάρχει σύνδεση με ΠάτμοΔωδεκάνησα.
Ένα και μερικές φορές δύο δρομολόγια εκτελούνται την εβδομάδα με ενδιάμεσα
λιμάνια από Καβάλα (Λήμνο – Λέσβο – Χίο - Σάμο) το καλοκαίρι αλλά μόλις ένα
το χειμώνα.
Επίσης υπάρχει ένα μόνο μικρό σκάφος που συνδέει τα νησιά του νομού όταν το
επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες.
33
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 11: Ακτοπλοϊκές συνδέσεις νήσου Ικαρίας
Προορισμός
Διάρκεια Ταξιδιού (Ώρες)
Εύδηλος - Άγιος Κήρυκος
1:00
Σάμος
2:30
Πειραιάς
5:30-10:00
Η ακτοπλοϊκή σύνδεση της Ικαρίας είναι διαχρονικά προβληματική, όσον αφορά
τις λιμενικές υποδομές, τη συχνότητα μετακίνησης, τα μέσα μεταφοράς και τις
γραμμές και δυνατότητες διασύνδεσης.
Βασικός τρόπος σύνδεσης του νησιού με την κεντρική χώρα είναι μέσω
ακτοπλοϊκών γραμμών με το λιμάνι του Πειραιά για το λιμάνι του Ευδήλου και
για το λιμάνι του Αγίου Κήρυκου και με την βόρεια Ελλάδα με το λιμάνι της
Καβάλας από φέρι - μποτ της άγονης γραμμής. Τα δρομολόγια ωστόσο ιδιαίτερα
τους χειμερινούς και μερικές φορές τους καλοκαιρινούς μήνες δεν ικανοποιούν
τις ανάγκες των κατοίκων και των επισκεπτών.
Στα τρία - κατά μέσο όρο - ακτοπλοϊκά δρομολόγια εβδομαδιαίως,
εξυπηρετούνται αποκλειστικά από πλοία συμβατικής τεχνολογίας. Η
προσπελασιμότητα των νησιών διαφοροποιείται αισθητά. Κατά τη περίοδο
Νοεμβρίου - Μαρτίου οι συχνότητες των δρομολογίων βρίσκονται στο
χαμηλότερο επίπεδο, ενώ αυξάνονται οριακά κατά το τρίμηνο 20 Ιουνίου - 20
Σεπτεμβρίου.
Ένα εξαιρετικά σοβαρό πρόβλημα στις υποδομές μεταφορών αποτελεί η
καθυστέρηση οριστικοποίησης των δρομολογίων και η ανάρτησή τους σε
ετήσια βάση στο διαδίκτυο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά
δύσκολη η έγκαιρη οργάνωση των ταξιδιών τόσο από τους τουριστικούς
πράκτορες όσο και από μεμονωμένους ιδιώτες που προέρχονται από χώρες του
εξωτερικού.
Σημεία ακτοπλοϊκής επαφής με Σάμο(λιμάνι Καρλοβάσου), Φούρνους Κορσεών
και Σύρο είναι τα ακόλουθα:
Σάμος
•
Λιμάνι Καρλόβασι μέσω του πλοίου της γραμμής από και προς Πειραιά
συνήθως 3 φορές την εβδομάδα το χειμώνα και 6 το καλοκαίρι. Επίσης 5
φορές την εβδομάδα μέσω του μικρού πλοιαρίου που συνδέει τους
Φούρνους με τη Σάμο.
•
Λιμάνι Βαθύ μέσω του πλοίου της γραμμής από Πειραιά.
•
Φούρνους 5 φορές την εβδομάδα με μικρό πλοιάριο κατά τις πρωινές ώρες.
•
Καρλόβασι- Χίος- Μυτιλήνη- Λήμνος- Καβάλα.
•
Τοπική συγκοινωνία Καρκινάγρι – Μαγγανίτης – Άγιος Κήρυκος 3 φορές την
εβδομάδα για την εξυπηρέτηση των δημοτών και των τουριστών.
Κάθε Πέμπτη τα τελευταία χρόνια μέσω της NEL LINES η Ικαρία συνδέεται με τα
παραπάνω λιμάνια. Η γραμμή είναι επιδοτούμενη. Το ταξίδι όμως διαρκεί πάρα
πολλές ώρες με αποτέλεσμα να μην υπάρχει μεγάλη κίνηση.
34
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Σύρος (ή Πάρο-Νάξο)
Η Ερμούπολη (Σύρος) απέχει από την Ικαρία λιγότερο από 4 ώρες με το πλοίο
της γραμμής από και προς Πειραιά. Ενίοτε αναλόγως του προγραμματισμού των
ακτοπλοϊκών δρομολογίων το πλοίο προσεγγίζει Πάρο ή Νάξο.
Η κατάσταση των ανωτέρω συνδέσεων βαίνει επιδεινούμενη, την τελευταία
τριετία και λόγω της οικονομικής κρίσης, οι ακτοπλοϊκές εταιρείες ισχυρίζονται
ότι αδυνατούν, πλέον, να εξασφαλίσουν πίστωση από τράπεζες για καύσιμα και
λειτουργικά έξοδα, καθώς το υπουργείο Ανάπτυξης Ανταγωνιστικότητας και
Ναυτιλίας έχει οικονομικές οφειλές, για την κάλυψη δρομολογίων άγονων
γραμμών.
Οι ακτοπλοϊκές συνδέσεις και η αναβάθμιση των λιμενικών υποδομών
αποτελούν ζωτικής σημασίας ζήτημα για το νησί. Ο προβληματικός χαρακτήρας
αυτών των συνδέσεων αποτελεί πλήγμα για την οικονομική ανάπτυξη και τον
τουρισμό ενώ υπονομεύει το επίπεδο ζωής των νησιωτών.
Σημαντικά έργα εκτελούνται στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ για την αναβάθμιση του
Λιμένα του Ευδήλου, με προϋπολογισμό έργου 11.650.000 ευρώ που
χρηματοδοτείται από το ΠΕΠ Βορείου Αιγαίου, ενώ υπολείπεται η μελέτη της
ανάπλασης της χερσαίας ζώνης.
Συγκεκριμένα για τη βελτίωση των υποδομών στο λιμάνι του Αγ. Κηρύκου,
προτείνεται η ολοκλήρωση της κατασκευής της επέκτασης του προσήνεμου
μόλου κατά 300μ σε ΒΑ κατεύθυνση (γωνία 152 βαθμών με τον υπάρχοντα),
ώστε η χάραξή της να ακολουθήσει τη βυθομετρική καμπύλη –15 μ. που είναι
γενικά παράλληλη με την ακτή. Με αυτή την κατασκευή προστατεύεται το
λιμάνι και από τους ΝΑ κυματισμούς και απομακρύνεται το κέντρο περίθλασης
των κυματισμών, ώστε να μην ενοχλείται από αυτούς η περιοχή χαμηλής
προκυμαίας και των εσωτερικών έργων. Θα πρέπει να βρεθεί χρηματοδότηση
για τη μελέτη και στη συνέχεια για την κατασκευή του έργου.
Αναγκαία θεωρείται η ολοκλήρωση όλων των μελετών και των έργων
κατασκευής των νέων λιμενικών εγκαταστάσεων, σε συνδυασμό με τη
διαμόρφωση υποδομής ελλιμενισμού σκαφών αναψυχής στη θέση του
υπήνεμου μόλου, δηλαδή σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση του έργου με τίτλο:
’‘Καταφύγιο τουριστικών σκαφών στον Άγιο Κήρυκο Ικαρίας’’.
Ώριμο έργο προς χρηματοδότηση είναι και το λιμενικό έργο Αυλακίου για το
οποίο έχει εκπονηθεί οριστική μελέτη και περιβαλλοντικοί όροι.
Αεροπορικώς:
Η Ικαρία έχει ένα αεροδρόμιο στο Φάρο Αγ. Κηρύκου με αφίξεις από και προς
Αθήνα καθημερινά. Συγκεκριμένα:
•
Ικαρία - Αθήνα, 5 πτήσεις την εβδομάδα το χειμώνα και 9 πτήσεις το
καλοκαίρι
•
Ικαρία - Λήμνος-Θεσσαλονίκη, επιδοτούμενη γραμμή σύνδεση με 5 πτήσεις
εβδομαδιαία το χειμώνα και 6 το καλοκαίρι
•
Ικαρία - Ηράκλειο, 2 πτήσεις την εβδομάδα με άφιξη Ικαρία και 2 πτήσεις
(διαφορετικών ημερών) με αναχώρηση για το Ηράκλειο της Κρήτης.
35
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
•
Ικαρία - Σάμος, σύμφωνα με το παραπάνω δρομολόγιο σύνδεσης με
Ηράκλειο Κρήτης
Οι επισκέπτες από την Ευρώπη μπορούν επίσης να επιλέξουν να έρθουν στο
κοντινό νησί της Σάμου που έχει απευθείας πτήσεις charter από διάφορες
τοποθεσίες στην Ευρώπη συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, το Ηνωμένο
Βασίλειο και την Ολλανδία, και στη συνέχεια το πλοίο της γραμμής για Ικαρία.
(2,5 ώρες)
Επιπρόσθετα προτείνεται η κατασκευή των απαραίτητων έργων σχετικά με τη
βελτίωση της υποδομής του αερολιμένα με σκοπό την υποδοχή και άλλων
τύπων αεροπλάνων, όπως π.χ. charters. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής έργα:
•
Επέκταση του δαπέδου στάθμευσης αεροσκαφών του αερολιμένα
•
Βελτίωση της οδού πρόσβασης στον αερολιμένα
ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ
Το κύριο επαρχιακό οδικό δίκτυο της Ικαρίας είναι ασφαλτοστρωμένο, ενώ η
σήμανση και ασφάλισή του είναι ελλιπής.
Η βασική οδός διασύνδεσης Εύδηλος - Άγιος Κήρυκος γίνεται μέσω του όρους
Πράμνου και ακολουθεί την ευρύτερη τραχύτητα του τοπίου, με διαδρομές μέσα
από χαράδρες ή γκρεμούς, απότομες στροφές και τυφλές φουρκέτες, πολύ
στενά σημεία, περιοχές που η πρόσβαση γίνεται μόνο με ειδικό όχημα, σημεία
στις κορυφές των βουνών που ο αέρας δημιουργεί αίσθημα ανασφάλειας σημεία
που γίνονται κατολισθήσεις, και σημαντικές ελλείψεις σήμανσης. Οι
βροχοπτώσεις και τα έντονα καιρικά φαινόμενα κυρίως το χειμώνα,
επιδεινώνουν σημαντικά τις συνθήκες ασφάλειας στην οδήγηση και
δημιουργούν κατολισθήσεις. Η παράκαμψη της Πλαγιάς που ολοκληρώθηκε
διευκόλυνε σημαντικά την οδική διασύνδεση Αγιος Κήρυκος-Εύδηλος.
Το νησί είναι ορεινό με ανεπαρκές δημοτικό και αγροτικό οδικό δίκτυο, το οποίο
σε μεγάλο βαθμό είτε δεν είναι ασφαλτοστρωμένο είτε έχει υποστεί ζημιές από
τη θεομηνία από τον Οκτώβριο του έτους 2010, οπότε και είχε κηρυχθεί το νησί
σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης χωρίς μέχρι και σήμερα να έχει γίνει
αποκατάσταση των ζημιών.
Σε γενικές γραμμές, για το πρωτεύον και το δευτερεύον επαρχιακό οδικό δίκτυο,
προτείνεται σε πρώτο στάδιο η εκπόνηση μελετών με σκοπό τον εντοπισμό των
επικίνδυνων σημείων. Σε δεύτερο στάδιο προτείνεται η εκπόνηση των
απαραίτητων μελετών βελτίωσης και αναβάθμισης του εν λόγω οδικού δικτύου,
στις οποίες πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στα γεωμετρικά χαρακτηριστικά
των οδών (π.χ. ακτίνα καμπυλότητας, εύρος διατομής, κ.α.), στη σήμανση
(οριζόντια και κατακόρυφη), στην ασφάλιση (π.χ. στηθαία ασφαλείας κλπ),
στον οδοφωτισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα επικίνδυνων σημείων που
χρήζουν μέριμνας για οδοφωτισμό αποτελεί το οδικό τμήμα Άγιος Κήρυκος –
Περδίκι, σε ορισμένα σημεία του οποίου παρατηρείται μειωμένη ορατότητα
λόγω συχνών φαινομένων ομίχλης.
Η νότια σύνδεση της Μεσαριάς με τον Άγιο Κήρυκο πραγματοποιείται μέσω του
οικισμού Πλαγιά.
36
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Σημαντικό θέμα προκάλεσαν τον Οκτώβριο του 2010 κατολισθήσεις και τα έργα
είναι σε εξέλιξη για την αποκατάσταση των ζημιών από τη θεομηνία. Σημαντικά
προβλήματα δημιουργήθηκαν στο οδικό δίκτυο Κάλαμος - Νας.
Σε εξέλιξη είναι μελέτες βελτιώσεων χαρακτηριστικών του Περιφερειακού
Ευδήλου για την αποχέτευση ομβρίων και τη σήμανση.
Εσωτερικό Οδικό Δίκτυο των Οικισμών
Προτείνεται η εκπόνηση των απαραίτητων μελετών και η εκτέλεση έργων με
σκοπό τη βελτίωση και την αναβάθμιση της λειτουργίας του οδικού δικτύου στο
εσωτερικό των οικισμών. Με την πρόταση αυτή αναβαθμίζεται η οδική υποδομή
που εξυπηρετεί, τόσο την κυκλοφορία των κατοίκων των οικισμών, όσο και τη
διερχόμενη κυκλοφορία, ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο όπου η κίνηση
αυξάνεται ιδιαίτερα. Συγκεκριμένα, στις προτεινόμενες μελέτες πρέπει να
ληφθεί μέριμνα και να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση σχετικά με:
•
Τη βελτίωση της οδικής υποδομής
•
Την ανακατασκευή των οδικών τμημάτων για τα οποία κρίνεται απαραίτητη
•
Τη σήμανση (οριζόντια και κατακόρυφη)
•
Την ασφάλιση (π.χ. στηθαία ασφαλείας κλπ)
•
Τη συντήρηση των οδικών τμημάτων
•
Τη απαιτούμενη διάνοιξη οδικών τμημάτων, στις περιοχές οι οποίες δεν
εξυπηρετούνται από το υφιστάμενο οδικό δίκτυο
•
Την εύρεση, κατασκευή και λειτουργία χώρων στάθμευσης εκτός οδού. Με
την αποφυγή της παρόδιας στάθμευσης θα διευκολύνεται η κυκλοφορία των
διερχομένων οχημάτων, των κατοίκων και των πεζών, ιδιαίτερα κατά τη
θερινή περίοδο, όπου η κίνηση παρουσιάζεται ιδιαίτερα αυξημένη.
•
Τη διευκόλυνση της μετακίνησης των πεζών. Πρέπει να γίνει μελέτη και
κατασκευή πεζοδρομίων, τα οποία είναι σχεδόν ανύπαρκτα.
Χερσαία συγκοινωνία
Η Ικαρία είναι από τις λίγες περιοχές της χώρας όπου δεν υπήρχε ποτέ μέχρι
σήμερα δίκτυο συγκοινωνιών ούτε από κρατικό φορέα ούτε από ΚΤΕΛ. Η
χερσαία συγκοινωνία στο νησί της Ικαρίας εξυπηρετείται από λεωφορεία
ιδιωτών, που λειτουργούν με ειδική άδεια που δεν καλύπτουν όμως
ικανοποιητικά τις ανάγκες των κατοίκων του νησιού.
Προτείνεται, να ενταθεί η προσπάθεια εύρεσης πόρων με σκοπό το σχεδιασμό,
την οργάνωση και τη λειτουργία μιας δημοτικής συγκοινωνίας, η οποία θα
εξυπηρετεί επαρκώς (π.χ επαρκής συχνότητα δρομολογίων σύμφωνα με τις
ανάγκες κάθε οικισμού σε όλη τη διάρκεια του έτους) το σύνολο των οικισμών και των τριών δημοτικών ενοτήτων - του νησιού. Έτσι θα εξυπηρετούνται οι
κάτοικοι όλων των οικισμών και οι επισκέπτες του νησιού.
Στον σχεδιασμό των μεταφορικών μέσων πρέπει να ληφθεί υπόψη η
συμπληρωματικότητα των μεταφορικών μέσων και των αντίστοιχων
τερματικών σταθμών. Καθώς οι τερματικοί σταθμοί της Ικαρίας, δηλαδή το
λιμάνι του Αγ. Κηρύκου, το λιμάνι του Ευδήλου και το αεροδρόμιο, αποτελούν
37
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
τις πύλες επικοινωνίας του νησιού με την ευρύτερη περιφέρεια, πρέπει να δοθεί
ιδιαίτερη έμφαση στο σχεδιασμό μιας χερσαίας συγκοινωνίας, που θα
εξυπηρετεί ικανοποιητικά, με ποιότητα και ασφάλεια, τις μετακινήσεις προς/
από τους εν λόγω σταθμούς. Προτείνεται λοιπόν να συμπεριληφθεί στην
προσπάθεια εύρεσης πόρων και ο σχεδιασμός λεωφορειακών γραμμών που θα
συνδέουν το αεροδρόμιο με τους βασικούς τουλάχιστον οικισμούς. Ο
σχεδιασμός πρέπει να συμπεριλαμβάνει και τη διαμόρφωση λεωφορειακών
γραμμών, που θα συνδέουν τα λιμάνια με άλλους οικισμούς, με τρόπο τέτοιο,
ώστε να εξυπηρετούν επαρκώς και ικανοποιητικά τους επιβάτες των πλοίων.
Παράλληλα, οι κάτοικοι ή / και οι επισκέπτες, που δεν διαθέτουν ιδιόκτητο μέσο
μεταφοράς, απαλλάσσονται από το αναγκαστικό έξοδο του ακριβού κομίστρου
των ταξί.
ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ
Ύδρευση
Υπάρχει επάρκεια νερού ύδρευσης, όμως τίθενται σημαντικά θέματα
διαχείρισης των υδάτινων πόρων για ύδρευση και άρδευση. Το δίκτυο ύδρευσης
σε πολλές περιπτώσεις είναι παλαιό και απαιτούνται σημαντικές
αντικαταστάσεις και έργα επεκτάσεων των δικτύων ύδρευσης και άρδευσης.
Για την ολοκλήρωση της υποδομής στον τομέα της ύδρευσης της Δημοτικής
Ενότητας Αγίου Κηρύκου, με σκοπό την τροφοδοσία όλων των οικισμών του
δήμου και την επάρκεια αυτής και κατά την θερινή περίοδο αιχμής της ζήτησης,
προτείνεται η ολοκλήρωση των έργων κατασκευής σύμφωνα με την Β φάση του
ΣΧΟΟΑΠ:
•
αξιοποίηση ανεκμετάλλευτης γεώτρησης στο Χρυσόστομο,
•
αξιοποίηση - εκμετάλλευση της λεκάνης συλλογής νερού που υπάρχει στο
Καταφύγι για την κάλυψη των αναγκών σε άρδευση του Καταφυγίου και
του Ξύλινου.
Επίσης προτείνεται η επίσπευση της διαδικασίας δημοπράτησης και η
κατασκευή των έργων:
•
Αντικατάστασης δικτύου ύδρευσης στον οικισμό Αγ. Παντελεήμονα.
•
Προμήθειας συστήματος αφαλάτωσης γεώτρησης Φάρου
Το δίκτυο ύδρευσης σε πολλές περιπτώσεις είναι παλαιό και απαιτούνται
σημαντικές αντικαταστάσεις και έργα επεκτάσεων των δικτύων ύδρευσης.
Ενταγμένο στο ΠΕΠ και σε εξέλιξη είναι η κατασκευή των δικτύων ύδρευσης
των οικισμών Δάφνης και Καραβοστάμου της Δ.Ε. Ευδήλου με ποσό 500.000
ευρώ. Θα πρέπει να εξευρεθεί χρηματοδότηση για το δίκτυο ύδρευσης του Αγίου
Κηρύκου.
Διαχείριση Απορριμμάτων
Σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων απαιτείται ιδιαίτερη μέριμνα, αφού
η μη αποδεκτή περιβαλλοντικά διάθεση αυτών και η έλλειψη σχεδιασμού έχουν
καταστροφικές συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον, στη δημόσια υγεία και στην
τοπική ανάπτυξη (περιορισμός γεωργικής παραγωγής και δασικής οικονομίας,
υποβάθμιση φυσικών πόρων). Επίσης, είναι εξαιρετικά υψηλά τα κόστη
38
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
μεταφοράς των απορριμμάτων. Επομένως προτείνεται η ολοκλήρωση των
διαδικασιών για τη λειτουργία και την κατασκευή των προτεινόμενων έργων:
•
Κατασκευή ενός (1) Χ.Υ.Τ.Υ. που έχει ενταχθεί στο ΠΕΠ Βορείου Αιγαίου
αλλά πιθανόν να μην ολοκληρωθεί εντός της παρούσας χρονικής περιόδου
και να απαιτείται να ενταχθεί και στην επόμενη Προγραμματική Περίοδο.
•
Αποκατάσταση των υφιστάμενων δυο (2) Χ.Α.Δ.Α. Ευδήλου και Ραχών.
Προϋπόθεση για την ενέργεια αυτή, είναι η δημιουργία σταθμού
δεματοποίησης των αστικών αποβλήτων ώστε να είναι δυνατή η μεταφορά
τους, μέχρι την λειτουργία του ΧΥΤΥ Ικαρίας. Η δεματοποίηση με τη σειρά
της απαιτεί την μείωση του όγκου των ΑΣΑ. Δηλαδή επέκταση και
εντατικοποίηση της ανακύκλωσης που σήμερα γίνεται στο νησί, με
ταυτόχρονη βελτίωση της απόδοσης της.
•
Σύμφωνα με τον περιφερειακό σχεδιασμό διαχείρισης αποβλήτων της
Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, και μέχρι την τελική ολοκλήρωση και
λειτουργία του ΧΥΤΥ Ικαρίας, ο οποίος θα λύσει κυρίως το πρόβλημα εκείνου
του τμήματος των ΑΣΑ, τα οποία δεν μπορούν να ανακυκλωθούν, η να
οδηγηθούν σε κομποστοποίηση, προβλέπεται η δημιουργία ενός χώρου,
όπου να υλικά τα οποία δεν μπαίνουν στην διαδικασία ανακύκλωσης, θα
δεματοποιούνται από ανάλογο μηχάνημα (δεματοποιητής), θα
αποθηκεύονται προσωρινά.
•
Εφαρμογή Προγράμματος Διαλογής στην Πηγή.
•
Προμήθεια Εξοπλισμού Συμπίεσης - Δεματοποίησης - Μεταφοράς για τα
συλλεχθέντα υλικά στόχους.
•
Εφαρμογή Προγράμματος
βιοαποδομήσιμων υλικών.
•
Κατασκευή και Λειτουργία Μονάδας Κομποστοποίησης.
•
Κατασκευή ενός Χ.Υ.Τ. Αδρανών που θα εξυπηρετεί τον πληθυσμό του
νησιού.
•
Τα επικίνδυνα απόβλητα (καταλύτες, ορυκτέλαια κ.ά) μπορούν να
αποθηκεύονται προσωρινά σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους μέχρι να
διαμορφωθεί η λύση που προβλέπεται από τον Εθνικό Σχεδιασμό.
Διαλογής
στην
Πηγή
με
συλλογή
των
Διαχείριση Λυμάτων
Με σκοπό την αύξηση της λειτουργικότητας και ελκυστικότητας των οικισμών
της Ικαρίας προτείνεται η λήψη μέριμνας σχετικά με την αποκατάσταση των
ελλείψεων που παρουσιάζει το σύστημα αποχέτευσης του νησιού.
Είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός και η κατασκευή έργων υποδομής στον τομέα της
αποχέτευσης.
Σημαντικότατες ανάγκες υπάρχουν τόσο για την κατασκευή δικτύων
αποχέτευσης, όσο και για την κατασκευή σταθμών Επεξεργασίας Λυμάτων
(Βιολογικοί Καθαρισμοί). Στο πλαίσιο των ΟΣΑΠΥ έχουν καταρχήν εγκριθεί τα
ακόλουθα έργα:
39
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 12: Εγκεκριμένα Έργα ΕΕΛ και δικτύων αποχέτευσης
Α/Α
1
2
3
4
ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ
Εγκατάσταση μονάδας επεξεργασίας λυμάτων οικισμού
Φάρου
Δίκτυο αποχέτευσης λυμάτων οικισμού Φάρου –κεντρικός
αγωγός συλλογής, Α/Σ λυμάτων και καταθλιπτικός αγωγός
Εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων Τ.Κ. Καραβοστάμου
Αντλιοστάσια και καταθλιπτικός αγωγός προσαγωγής
λυμάτων στον βιολογικό καθαρισμό Καραβοστάμου
ΕΝΕΙΚΤΙΚΟΣ
ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
415.713,87
506.179,52
1.141.806,71
812.820,51
Σε φάση ωρίμανσης βρίσκονται έργα για δίκτυο αποχέτευσης και κατασκευή
Ε.Ε.Λ. στο νησί της Ικαρίας ως ακολούθως:
Εγκατάσταση μονάδας επεξεργασίας λυμάτων οικισμού Φάρου
Υπάρχει η μελέτη και έχει γίνει η χωροθέτηση. Το έργο είναι ενταγμένο και
αναμένεται οι αδειοδοτησεις.
Εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων Αγίου Κηρύκου
Υπάρχει η μελέτη και έχει γίνει χωροθέτηση. Απαιτείται ωρίμανση και ένταξη
στο ΕΠΕΡΑΑ άμεσα
Βιολογικός καθαρισμός παραλιακών οικισμών Ευδήλου
Εκκρεμούν η Γεωτεχνική και η Γεωλογική μελέτη και ο ορισμός του αποδέκτη
λυμάτων. Κόστος έργου περίπου 6.500.000 €.
Βιολογικός καθαρισμός Καραβοστάμου
Εκπονείται η Γεωλογική μελέτη και έχει ολοκληρωθεί η στατική μελέτη της
οριστικής μελέτης. Κόστος έργου περίπου 1.485.000 €. Έχει υποβληθεί στο ΠΕΠ
Β. Αιγαίου 2007-2013. Οι προαναφερόμενες μελέτες ήταν στις παρατηρήσεις (το
έργο είναι σε εκκρεμότητα)
Εγκατάσταση μονάδας επεξεργασίας λυμάτων στον Άγιο Πολύκαρπο
προϋπολογισμού 186.760,00 €
Το έργο αφορά την τοποθέτηση του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού στις
υφιστάμενες κτηριακές εγκαταστάσεις στον οικισμό του Αγίου Πολυκάρπου. Το
έργο δημοπρατήθηκε από την Δημοτική Ενότητα Ραχών και υπάρχει ανάδοχος
εργολάβος. Λόγω όμως της έλλειψης χρηματοδότησης (δραματική μείωση της
ΣΑΤΑ) ο Δήμος Ικαρίας δεν προχώρησε στην σύναψη νομικής δέσμευσης.
Σας επισημαίνουμε ότι έχει ήδη κατασκευαστεί το δίκτυο αποχέτευσης του
οικισμού και ότι η εν λόγω μονάδα έχει σχεδιαστεί για τριτοβάθμια επεξεργασία
των αστικών λυμάτων.
Μελέτες δικτύων αποχέτευσης & επεξεργασίας λυμάτων
Εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων Γιαλισκαρίου
1) Δίκτυο αποχέτευσης, προϋπολογισμού: 1.977.000,00 €
2) Εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων: 2.430.000,00 €
40
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Έχει υποβληθεί στο πρόγραμμα ΕΠΠΕΡΑΑ (Αριθμός Πρωτ. 167292/1-4-2001)
Εκκρεμεί η ολοκλήρωση της διαδικασίας έγκρισης της μελέτης περιβαλλοντικών
όρων για το συγκεκριμένο έργο.
41
Πίνακας 13: SWOT Ανάλυση εξωτερικού περιβάλλοντος – Θεματικός Τομέας: Περιβάλλον και Ποιότητα Ζωής
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ
Ενότητες: Φυσικό Περιβάλλον, Οικιστικό Περιβάλλον, Τεχνικές Υποδοµές (Υποδοµές Μεταφορών, Περιβαλλοντικές
Υποδοµές, Υποδοµές ∆ιαχείριση Υδάτινων Πόρων, Υποδοµές Ενέργειας, Τηλεπικοινωνιακές Υποδοµές)
∆υνατότητες και Ευκαιρίες
Προβλήµατα και Περιορισµοί
∆υνατότητες
Προβλήµατα
Φυσικό περιβάλλον υψηλής αξίας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σηµαντική υστέρηση του νησιού σε βασικά έργα υποδοµών
Αξιόλογης και υψηλής αξίας υδάτινο δυναµικό
Εκτεταµένες ζώνες προστασίας (Natura)
Έλλειψη σαφούς πλαισίου προστασίας και ορθολογικής διαχείρισης δασικού
πλούτου - Ανάγκη για αναδασώσεις και συστηµατική προστασία από δασικές
πυρκαγιές
Υψηλό επίπεδο διατήρησης του φυσικού χώρου.
Ύπαρξη µελετών βοσκοϊκανότητας. Θα πρέπει να τεθούν σε ισχύ οι περιορισµοί για τη
βόσκηση
Απερήµωση και µείωση των δασικών εκτάσεων λόγω πυρκαγιών και της
υπερβόσκησης / παράνοµης βόσκησης και λαθρουλοτοµίες - Κατάργηση της
Αγροφυλακής
Εφαρµογή αποτελεσµατικών µηχανισµών ελέγχου για την ανεξέλεγκτη βόσκηση /
υπερβόσκηση, για την αποτελεσµατική προστασία των δασών, τη δόµηση εκτός ορίου
οικισµών και εκτός σχεδίου, τις επεκτάσεις οικισµών σε δασικές, καλλιεργούµενες
εκτάσεις και περιοχές ειδικού ενδιαφέροντος και για τις λατοµικές δραστηριότητες
Έλεγχος και αντιµετώπιση
προβληµάτων κατολισθήσεων
Καθυστέρηση ολοκλήρωσης ή «απαξίωση» χρονιζουσών χωροταξικών και
πολεοδοµικών ρυθµίσεων. ∆ιατάραξη / αλλοίωση του ιστορικού / παραδοσιακού
µοντέλου συνύπαρξης οικιστικού περιβάλλοντος, δασών και καλλιεργειών
Σηµαντικές οικιστικές πιέσεις ιδίως στις τουριστικές περιοχές - αισθητική και
λειτουργική υποβάθµιση των οικισµών λόγω της ανεξέλεγκτης οικοδοµικής
δραστηριότητας
Παράνοµη λατόµευση
Εγκατάλειψη και κατάρρευση παραδοσιακών κατασκευών
Ανάγκη σηµαντικών έργων χάραξης / κατασκευής του οδικού δικτύου.
Αρχιτεκτονικά ενδιαφέρον οικιστικό απόθεµα
οικισµούς.
σε κηρυγµένους η µη παραδοσιακούς
Ολοκλήρωση ΣΧΟΑΑΠ
Ικανοποιητικό καθεστώς προστασίας παραδοσιακών οικισµών.
Σχετικά ικανοποιητικές υποδοµές αεροδροµίου
Συνεχής βελτίωση λιµενικών εγκαταστάσεων - ∆ιαµόρφωση χερσαίας ζώνης Ευδήλου
φαινοµένων
λαθρολατόµευσης,
αντιµετώπιση
42
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ
Ενότητες: Φυσικό Περιβάλλον, Οικιστικό Περιβάλλον, Τεχνικές Υποδοµές (Υποδοµές Μεταφορών, Περιβαλλοντικές
Υποδοµές, Υποδοµές ∆ιαχείριση Υδάτινων Πόρων, Υποδοµές Ενέργειας, Τηλεπικοινωνιακές Υποδοµές)
∆υνατότητες και Ευκαιρίες
Προβλήµατα και Περιορισµοί
∆υνατότητες
Προβλήµατα
Σε εξέλιξη έργα για την αποκατάσταση του επαρχιακού οδικού δικτύου στα τµήµατα Άγιος
Κήρυκος - Εύδηλος, Εύδηλος - Ράχες, Άγιος Κήρυκος - Εύδηλος µέσω Πλαγιάς, Κάλαµος Νας, περιφερειακής οδού Ευδήλου, δρόµος Στέλι – Φραντάτο - Ράχες
Σε εξέλιξη έργα τουριστικών και αλιευτικών καταφυγίων (σε εξέλιξη ο εκσυγχρονισµός
αλιευτικού καταφυγίου Γιαλισκαρίου και Καρκιναγρίου)
Ολοκλήρωση έργων βιολογικών καθαρισµών (ΕΕΛ Αγίου Κηρύκου - Θερµών,
Καραβοστάµου, Φάρου)
Ωρίµανση έργων διαχείρισης λυµάτων στις περιοχές που δεν έχουν ενταχθεί Μελέτες
αποχέτευσης (ΕΕΛ Αγίου Κηρύκου, Φάρου, Ευδήλου, Καραβοστάµου, Γιαλισκαρίου –
Αρµενιστή, Αγίου Πολυκάρπου, Καρκιναγρίου)
Σηµαντική η ανάγκη για άµεσες βελτιώσεις γεωµετρικών χαρακτηριστικών
σήµανσης και ασφάλειας.
∆ιαµπερής κυκλοφορία µέσα από οικισµούς. Έλλειψη έργων παράκαµψης (Πλαγιά,
Άγιος Κήρυκος προς αεροδρόµιο κά)
Ελλιπές και κακής βατότητας δίκτυο οδοποιίας µε σηµαντικές ανάγκες ετήσιας
συντήρησης λόγω κατολισθήσεων
Ανεπάρκεια δηµόσιων οργανωµένων χώρων στάθµευσης και κυκλοφοριακών
ρυθµίσεων
Σηµαντικές ανάγκες δεν έχουν καλυφθεί για τα δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης και
βιολογικών καθαρισµών
Υψηλό κόστος µεταφοράς απορριµµάτων. Έλλειψη οριοθέτησης χώρων
εναπόθεσης αδρανών και χώρου δεµατοποίησης υλικών ανακύκλωσης
Έλλειψη ικανοποιητικών ενδοδηµοτικών συνδέσεων. Απουσία συγκοινωνιακής
σύνδεσης µε το αεροδρόµιο ή το λιµάνι.
Κατασκευή και λειτουργία σύγχρονου ΧΥΤΥ στο ΠΕΠ ΒΑ 2007 - 2013
Συστηµατικές προσπάθειες στον τοµέα της ανακύκλωσης κυρίως των συσκευασιών και
των αδρανών υλικών.
Βελτίωση συστήµατος διαχείρισης ανακυκλώσιµων υλικών
Σταδιακή αποκατάσταση των υφιστάµενων χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριµµάτων.
Ανάγκη για οριστικό κλείσιµο των δύο ΧΑ∆Α
Περιορισµένη συχνότητα υπεραστικών δροµολογίων και ελλιπής σύνδεση µεταξύ
οικισµών.
Σχετική επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας-Υπό κατασκευή υβριδικό έργο της ∆ΕΗ
Ανανεώσιµες.
Έλλειψη φυσικών λιµένων και αυξηµένο κόστος λιµενικών υποδοµών
Αξιοποιήσιµο δυναµικό ΑΠΕ (Αιολική, ηλιακή ενέργεια)
Αδυναµία κάλυψης της επιβατικής κίνησης κατά τους καλοκαιρινούς µήνες, λόγω
µικρής πυκνότητας των αεροπορικών και ακτοπλοϊκών δροµολογίων.
∆ιαθέσιµο προς αξιοποίηση επιφανειακό υδάτινο δυναµικό.
Ανεπαρκείς εγκαταστάσεις και υπηρεσίες υποδοχής σκαφών αναψυχής.
43
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ
Ενότητες: Φυσικό Περιβάλλον, Οικιστικό Περιβάλλον, Τεχνικές Υποδοµές (Υποδοµές Μεταφορών, Περιβαλλοντικές
Υποδοµές, Υποδοµές ∆ιαχείριση Υδάτινων Πόρων, Υποδοµές Ενέργειας, Τηλεπικοινωνιακές Υποδοµές)
∆υνατότητες και Ευκαιρίες
Προβλήµατα και Περιορισµοί
∆υνατότητες
Προβλήµατα
Πρόβληµα επάρκειας
και ποιότητας υδρεύσεως, ιδιαίτερα το καλοκαίρι.
Πεπαλαιωµένα δίκτυα ύδρευσης.
Περιορισµένη δυνατότητα και ασφάλεια υφιστάµενου δικτύου διανοµής .ηλεκτρικής
ενέργειας.
Κατακερµατισµένη διαχείριση υδάτινου δυναµικού (πολλά ανεξάρτητα συστήµατα).
Αυξηµένο κόστος χωρίς ενιαία τιµολογιακή πολιτική.
Ανάγκη βελτίωσης και ενίσχυσης εξοπλισµού καθαριότητας.
Ανάγκη για εξεύρεση βιώσιµης λύσης στη διάθεση των στερεών αποβλήτων.
Ευκαιρίες
Προστασία, διαχείριση και ανάδειξη του αρχαίου δάσους του Ράντη
Προστασία, διαχείριση και ανάπτυξη του ποταµού και φαραγγιού του Χάλαρη
Αξιοποίηση προγραµµάτων για την αναβάθµιση και ανάπλαση κοινοχρήστων χώρων,
χώρων αστικού πρασίνου και ακτών.
Εκπόνηση σχεδίου δασοπροστασίας- Στήριξη των εθελοντών δασοπυροσβεστών
Καθορισµός ζωνών εξόρυξης αδρανών υλικών και προϊόντων εκσκαφής
Επιτάχυνση χωροταξικού σχεδιασµού και διαδικασιών πολεοδόµησης.
Αυξανόµενη ευαισθητοποίηση πολιτών και φορέων σε θέµατα περιβάλλοντος και
κλιµατικής αλλαγής.
Περιορισµοί
Μη έγκαιρη εφαρµογή Κοινοτικής περιβαλλοντικής νοµοθεσίας στους τοµείς
γεωργίας και κτηνοτροφίας, διαχείρισης υδατικών πόρων, διαχείρισης υγρών και
στερεών αποβλήτων, διαχείρισης προστατευόµενων περιοχών. Καθυστερήσεις σε
θέµατα εφαρµογής ορθών γεωργικών πρακτικών.
Ασαφές και ανεπαρκές καθεστώς προστασίας του αγροτικού και δασικού τοπίου,
αλλά και των φυσικών πόρων του νησιού.
Ενδεχόµενη υστέρηση στην προσπάθεια απορρόφησης πόρων ΕΣΠΑ 2007-2013.
λόγω αδυναµιών τοπικών φορέων στον σχεδιασµό και την ωρίµανση δράσεων.
Υψηλό µεταφορικό κόστος για ανθρώπους και προϊόντα. Εξωγενείς περιορισµοί
στις προσπάθειες των τοπικών φορέων για την βελτίωση των ακτοπλοϊκών και
αεροπορικών συνδέσεων της Ικαρίας µε την Αττική και τη Θεσσαλονίκη.
44
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Έµφαση του ΕΣΠΑ στη δηµιουργία και ενίσχυση περιβαλλοντικών υποδοµών.
Ολοκλήρωση των νέων ενεργειακών δικτύων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Εγκεκριµένο ΣΧΟΟΑΠ.
Μελέτες βιολογικών καθαρισµών µε εκκίνηση από τους παραλιακούς οικισµούς του
νησιού
Ολοκλήρωση του υβριδικού έργου στις Ράχες και αξιοποίηση αιολικού δυναµικού
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ
Ενότητες: Φυσικό Περιβάλλον, Οικιστικό Περιβάλλον, Τεχνικές Υποδοµές (Υποδοµές Μεταφορών, Περιβαλλοντικές
Υποδοµές, Υποδοµές ∆ιαχείριση Υδάτινων Πόρων, Υποδοµές Ενέργειας, Τηλεπικοινωνιακές Υποδοµές)
∆υνατότητες και Ευκαιρίες
Προβλήµατα και Περιορισµοί
Ευκαιρίες
Περιορισµοί
Αξιοποίηση πόρων (εθνικών και Ε.Ε.) για δηµιουργία και εκσυγχρονισµό περιβαλλοντικών
υποδοµών, καθώς και εφαρµογή συστηµάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης από τις
επιχειρήσεις.
∆υνατότητες ορθολογικής οργάνωσης της αξιοποίησης και προστασίας υδάτινου
δυναµικού.Ορθολογική διαχείριση πόσιµου νερού, ποιοτικός και βιοχηµικός έλεγχος
ύδρευσης, αξιοποίηση µαστεύσεων, σωστή λειτουργία των συστηµάτων αγωγών
µεταφοράς και διανοµής ύδατος, κατασκευή φραγµάτων στο Αρνοπέζι, κατασκευή µικ΄ρων
φραγµάτων ανάσχεσης για εµπλουτισµό του υπόγειου υδροφόρυ ορίζοντα, ανασχετικά
έργα που τροφοδοτούν µε νερό το φράγµα στο Πέζι
Επικέντρωση των προσπαθειών σε θέµατα πέραν των βασικών υποδοµών και ιδίως σε
θέµατα ποιότητας ζωής.
Αξιοποίηση των διεθνών τάσεων για αναζήτηση φιλικών περιβαλλοντικά τουριστικών
προορισµών.
∆υνατότητα ολοκλήρωσης χωρικών και πολεοδοµικών ρυθµίσεων και δηµιουργία
αναπτυξιακών προϋποθέσεων µε σεβασµό στο φυσικό και οικιστικό περιβάλλον.
Αξιοποίηση δυνατοτήτων Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών.
Χρονίζουσες διαδικασίες θεσµικών χωρικών ρυθµίσεων (ΣΧΟΟΑΠ κλπ) και υψηλό
κόστος εφαρµογής των πολεοδοµικών ρυθµίσεων
Περιορισµένες δυνατότητες ελέγχου και ανάσχεσης των περιβαλλοντικών πιέσεων
από την υπερβόσκηση. Έλλειψη αγροφυλακής.
Περιορισµένες δυνατότητες διασφάλισης πόρων για την κατασκευή σηµαντικών
έργων µεταφορών και περιβάλλοντος.
Έλλειψη ολοκληρωµένου σχεδιασµού κάλυψης για την εγκατάσταση και λειτουργία
µεγάλων έργων ΑΠΕ που αδειοδοτούνται χωρίς ενηµέρωση και συµµετοχή των
τοπικών φορέων.
45
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Κρίσιµα Ζητήµατα / Ανάγκες
Συστηµατική παρακολούθηση, τεκµηρίωση και διεκδίκηση λύσεων βελτίωσης των ακτοπλοϊκών και αεροπορικών συνδέσεων.Για τις θαλάσσιες συγκοινωνίες συντονισµός των
προσπαθειων µε τους άλλους νησιωτικούς δήµους (ιδιαίτερα της Σάµου και των Φούρνων) για αναβάθµιση της σύνδεσης των νησιών µε το κένρτο, µε τα άλλα νησιά καθώς και τη
Θεσσαλονίκη και την Κρήτη. Πύκνωση των αεροπορικών δροµολογίων µε Αθήνα, Κρήτη, Θεσσαλονίκη την τουριστική περίοδο.
Ανάληψη πρωτοβουλιών ολοκλήρωσης χωρικών και πολεοδοµικών ρυθµίσεων σε επίπεδο Ικαρίας (ΣΧΟΟΑΠ, Φορέας ∆ιαχείρισης Προστατευόµενων Περιοχών , εφαρµογής
πολεοδοµικών ρυθµίσεων για την επέκταση του Αγίου Κηρύκου, το Σχέδιο Πόλης της Λουτρόπολης Θερµών κα ιτου οικισµού Φαναρίου)
Εφαρµογή περιορισµών στη βόσκηση. ∆ηµιουργία µηχανισµών ελέγχου.
Προστασία και ανάδειξη των παραδοσιακών στοιχείων και αρχιτεκτονικών συνόλων των οικισµών.
Προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και ανάδειξη περιοχών ιδιαίτερης περιβαλλοντικής και αισθητικής αξίας. Συστηµατική αξιοποίηση και ανάδειξη των ιαµατικών πηγών
Σχεδιασµός και υλοποίηση φιλικών περιβαλλοντικά παρεµβάσεων στην τεχνική υποδοµή και δηµιουργία προϋποθέσεων βελτίωσης της ποιότητας ζωής.
Βελτίωση του οδικού δικτύου (νέοι οδοί, παρακάµψεις οικισµών, τεχνικά έργα, σήµανση, ασφάλεια), αποκατάσταση και βελτίωση βατότητας βασικών επαρχιακών δικτύων µε
προτεραιότητα στο Στελί-Φραντάτο -Ράχες, περιφερειακών Ευδήλου και Αρµενιστή, Ολοκλήρωση του δρόµου Κάλαµος-Νας και Μονοκάµπι-Περδίκι-Αεροδρόµιο.
Αντιµετώπιση του κυκλοφοριακού προβλήµατος και βελτίωση των συνθηκών κυκλοφορίας. ∆ιασφάλιση χώρων στάθµευσης και κυκλοφοριακές ρυθµίσεις
Βελτίωση της συγκοινωνιακής εξυπηρέτησης. Μόνιµη συγκοινωνία που θα συνδέει τις έδρες των δηµοτικών ενοτήτων µεταξύ τους µε συγκεκριµένα δροµολόγια σε κάθε εποχή
ανάλογα µε τις ανάγκες-Συγκοινωνιακή ανταπόκριση λιµανιών αεροδροµίου
Ολοκλήρωση των υποδοµών αποχέτευσης και Βελτίωση των υποδοµών και της ποιότητας ύδρευσης.
Ορθολογική εκµετάλλευση και αξιοποίηση φυσικών πόρων και ιδιαίτερα των υδατικών.
Εφαρµογή προγραµµάτων ανακύκλωσης. Εφαρµογές προγραµµάτων προστασίας εδαφο-υδατικών πόρων.
Μέτρα ολοκληρωµένου σχεδιασµού πολιτικής προστασίας (φυσικές καταστροφές, περιβαλλοντικοί κίνδυνοι, προστασία θαλασσών από ρύπανση),
∆ηµιουργία υποδοµών και προϋποθέσεων αξιοποίησης νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ευρυζωνικότητα και δικτυακές εφαρµογές).
46
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
1.1.4
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΥΓΕΙΑ, ΠΑΙΔΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ &
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Πίνακας 14: Υπηρεσίες Υγείας - Πρόνοιας & Εκπαίδευσης Νήσου Ικαρίας, 2005
Νήσος
Ικαρία
Αγ.
Κήρυκος
Νοσοκομείο – Κέντρο Υγείας
1
1
Κέντρο Υγείας
1
Αγροτικό Ιατρείο
3
1
1
Δομές ΙΚΑ
2
1
1
Γηροκομείο
1
Βοήθεια στο σπίτι
2
Νηπιαγωγείο
6
Δημοτικό
Κοινωνικός Εξοπλισμός
Υγεία και
Πρόνοια:
Αριθμός
μονάδων
Εκπαίδευση:
Αριθμός
Σχολείων
Εύδηλος
Ράχες
1
1
1
1
2
2
2
9
3
3
3
Γυμνάσιο
3
1
1
1
Γενικό Λύκειο
3
1
1
1
Τεχνική Επαγγελματική
Σχολή (ΤΕΣ)
1
1
ΕΠΑΛ
1
1
ΙΕΚ
(Πηγή: Επιτόπια έρευνα από την Ομάδα Μελέτης ΣΧΟΟΑΠ ΔΗΜΩΝ ΙΚΑΡΙΑΣ
ENVIPLAN – Γ. Θ. Τσεκούρας & Συνεργάτες, 2005)
Σε εξέλιξη είναι η κατασκευή βρεφονηπιακού σταθμού στις Ράχες με 860.000
ευρώ καθώς και η επισκευή του δημοτικού σχολείου Χριστού Ραχών με 65.000
ευρώ με χρηματοδότηση ΠΒΑ.
Σημαντικές ελλείψεις παρουσιάζονται στους τομείς της υγείας και της
εκπαίδευσης.
Το νοσοκομείο της Ικαρίας είναι υποστελεχωμένο και απαιτούνται προσλήψεις
σε ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό, ενώ ελλείψεις προσωπικού υπάρχουν
και στο κέντρο υγείας.
Η πρόθεση του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης
για
συγχώνευση του νοσοκομείου με το Νοσοκομείο Σάμου συναντά τη σθεναρή
αντίθεση του Δήμου και των κατοίκων του νησιού.
Ελλείψεις υπάρχουν και σε υποδομές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης με
σημαντικότερες αυτές για ανέγερση νηπιαγωγείου και δημοτικού στον Άγιο
Κήρυκο, που καταρχήν οφείλονται στην έλλειψη οικοπέδου, οπότε θα πρέπει να
υποδειχθεί κατάλληλος χώρος και να απαλλοτριωθεί.
Σημαντικό πρόβλημα στο νησί είναι και οι μεταφορές των μαθητών, λόγω του
μεγάλου αριθμού μικρών οικισμών, της κακής ποιότητας του οδικού δικτύου και
47
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
του καθεστώτος ανάθεσης του μεταφορικού έργου που με βάσει το κόμιστρο
που προβλέπεται καθιστά τους διαγωνισμούς άγονους εφόσον δεν επαρκεί για
να καλύψει ούτε τα λειτουργικά κόστη των οχημάτων, ενώ υπάρχει παράλληλα
μεγάλη ανασφάλεια ως προς τις καθυστερήσεις πληρωμών, καθώς παραμένουν
απλήρωτες οι συμβάσεις από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου από το έτος 2010.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Μνηµεία
Νας:
Βρίσκεται δυτικά του Αρμενιστή. Αρχαία πόλη όπου κατά την μυθολογία
κατοικούσαν οι Ναϊάδες. Στην αρχαιότητα υπήρχε ένα από τα πιο φημισμένα
Ιερά, αφιερωμένο στην Ταυροπόλο Αρτέμιδα. Υπήρχε πανάρχαιο δΰπετές ξόανο
της Θεάς, με μεγάλη θρησκευτική αξία. Σήμερα, από τον περίφημο εκείνο ναό της
αρχαιότητας δε διασώζεται παρά μόνο ένα τμήμα από το πάτωμα και τα θεμέλιά
του, ενώ από το αρχαίο λιμάνι που υπήρχε εκεί, διασώζεται τμήμα της
προκυμαίας με τις σιδερένιες δέστρες για τα πλοία. Ο ναός καταστράφηκε γύρω
στις αρχές του ΙΘ' αιώνα και τα υλικά κατασκευής του χρησιμοποιήθηκαν ως
πρώτη ύλη για χριστιανικούς ναούς. Αυτό μαρτυρούν και τα υπολείμματα της
παλιάς ασβεστοκαμίνου.
Οινόη
Η αρχαία πρωτεύουσα του νησιού. Ονομαζόταν και Διονυσιάδα. Γύρω στο 750
π.χ. ήρθαν να εγκατασταθούν στο νησί άποικοι από τη Μ. Ασία και
συγκεκριμένα από τη ιωνική πόλη της Μιλήτου. Σε μια επιγραφή που
ανακαλύφθηκε από τον Έλληνα αρχαιολόγο Δ. Ευαγγελίδη στον Κάμπο,
διαβάζουμε τις λέξεις ‘τοίς οικούσιν Οινήν’. Αλλά και δύο χάλκινα νομίσματα της
πόλης, το ένα με τη κεφαλή του Βάκχου και το άλλο με την Αρτέμιδα, φέρουν
την επιγραφή: ΟΙΝΑΙΟΝ. Είτε Οινή είτε Οινόη η πόλη ήταν η αρχαιότερη και η
μεγαλύτερη της Ικαρίας. Τον πέμπτο αιώνα π.Χ. η Οινόη ήταν μέλος της
Αθηναϊκής συμμαχίας. Στους λίθινους φορολογικούς πίνακες, διαβάζουμε:
ΟΙΝΑΙΟΙ ΕΧΣ ΙΚΑΡΟΥ (εξ Ικάρου). Επίσης η Οινόη είχε κόψει και δικό της
νόμισμα.
Αργότερο, κοτά τους βυζαντινούς χρόνους, η Ικαρία οποικήθηκε από
εκτοπισμένους ευγενείς του Βυζαντίου, μιας και το νησί οποτελούσε τόπο
εξορίας για τους ονεπιθύμητους αξιωματούχους της ουτοκρατορικής Αυλής
στην Κωνσταντινούπολη.
Η Οινόη γνώρισε νέα ακμή, όχι όμως πλέον ως Οινόη αλλά ως Δολίχη. Αυτό
αποδεικνύεται από τα ερείπια της βυζαντινής πόλης στη δυτική πλευρά του
Κάμπου. Το 1191 ο αυτοκράτορας Ισαάκιος Άγγελος ποραχώρησε την Ικορίο
στους Βενετούς Βεγιοσιάνους και το 1367 ο Ιωάννης Πολαιολόγος εκχώρησε τη
νομή της Ικαρίας στην οικογένεια των Αρογκίων ης Γένοβας που διατήρησον
την Δολίχη (Οινόη) ως πρωτεύουσα.
Σώζονται σήμερα ίχνη από το τείχος που περιέκλειε την πόλη, καθώς και το
ερειπωμένο οίκημα της Βυζαντινής περιόδου.
48
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Δράκανο
Αρχαία πόλη που θεωρείται και πατρίδα του Διόνυσου. Βρίσκεται στην περιοχή
Φανάρι στο ανατολικότερο σημείο του νησιού. Σήμερα σώζονται εναπομείναντα
υπολείμματα της τοίχωσης από την αρχαία Ακρόπολη, η ανέγερση της οποίας
τοποθετείται γύρω στον 4ο π.Χ. αιώνα. Διασώζεται επίσης ο πύργος του
Δράκανου, κυκλικό οικοδόμημα Αλεξανδρινής εποχής. Είναι περί τα 10 μ. ψηλός,
χτισμένος ή επισκευασμένος, όπως πιστεύεται, στα χρόνια του Δημητρίου του
Πολιορκητού. Ήταν ένας από τους εφτά πύργους - παρατηρητήρια του νησιού
όπου και λειτουργούσε σύστημα φρυκτωριών. Αποτελεί κηρυγμένο μνημείο και
έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα του Υπουργείου Αιγαίου για την αποτύπωση,
στερέωση και αναστήλωσή του (1997). Μαζί με τους πύργους του Αγίου Πέτρου
Άνδρου και του Χειμάρρου στη Νάξο είναι από τους υψηλότερους πύργους στο
Αιγαίο.
Θερμά
Λίγο ανατολικότερα από το σημείο που είναι χτισμένη η σημερινή πόλη των
Θερμών, η αρχαία πόλη ήταν ξακουστή κατά την αρχαιότητα για την εξαιρετικά
ιαματική ιδιότητα των ραδιούχων ιαματικών πηγών της. Άνθρωποι κάθε ηλικίας
προσέρχονταν από τα διάφορα σημεία της Ελλάδας αλλά και τα Ασιατικά
παράλια, για να γιατρευτούν.
Το πόσο σημαντικές ήταν οι αρχαίες Θέρμες στην αρχαιότητα μαρτυρά
επιγραφή που βρέθηκε στο ιερό Αρτέμιδος στην πόλη "Μαγνησία επί
Μαιάνδρω" όπου και αναγράφεται η πόλη των Θερμών με καινούργια ονομασία,
ως "Ασκληπιείς". Αυτή την ονομασία έξυπνα έσπευσαν να πάρουν οι κάτοικοι
των αρχαίων Θερμών, βάζοντας την πόλη τους κάτω από την προστασία του
Ασκληπιού, κάτι που προσέδωσε πανελλήνιο χαρακτήρα και αναγνώριση ως
«θεραπευτών»
Οι αρχαίες Θέρμες καταστράφηκαν από σεισμό και καθίζηση του εδάφους κατά
τη Ρωμαϊκή περίοδο. Έχουν διασωθεί λιγοστά αρχαιολογικά ευρήματα.
Κάστρο του Κοσκινά
Φρούριο Βυζαντινής εποχής, του 10ου αιώνα, πάνω από τα χωριά της Μεσαριάς
(Ακαμάτρα-Δάφνη -Στελί-Κοσσίκια). Διαδραμάτισε σημαντικό αμυντικό ρόλο
στο νησί και την Βυζαντινή περίοδο, κάτι που συνεχίστηκε και επί
Φραγκοκρατίας. Ήταν το σημαντικότερο από τα υπόλοιπα φρούρια του νησιού
και για αυτό πήρε και το όνομα Κάστρο της Νικαριάς. Όπως λέει η παράδοση, το
φρούριο κατακτήθηκε μονάχα μια φορά, από προδοσία. Για το περιστατικό
αυτό υπάρχει σχετικό κείμενο δημοτικής ποίησης, η «Ρήμα της Αλώσεως».
Μάλλον συνέβηκε τον καιρό της πολιορκίας του από Γενουήνσιους πειρατές,
μεταξύ των ετών 1346 και 1566.
Η φυσική του θέση, που επιβλέπει όλη τη γύρω περιοχή μέχρι τη θάλασσα, και η
κατασκευή του, το κράτησαν απόρθητο για αιώνες. Μέσα στο φρούριο
βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Δοργανά.
Το φρούριο διασώζεται σήμερα σε καλή κατάσταση.
49
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Αρχαιολογικά ευρήματα - σημεία
ΡΩΜΑΙΚΟ ΩΔΕΙΟ
Στη βορειοανατολική πλευρά του λόφου της Αγ. Ειρήνης σώζονται τα ερείπια
του ρωμαϊκού ωδείου. Η περιοχή καλύπτεται από ερείπια λουτρών, δεξαμενών,
αγωγών ύδρευσης και αποχέτευσης. Τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής
είναι αξιόλογα (αγάλματα, επιτύμβια ανάγλυφα, επιγραφές, νομίσματα, αγγεία,
εργαλεία κ.α.) και εκτίθενται μερικώς στο αρχαιολογικό μουσείο του Κάμπου
αλλά και του Αγ. Κηρύκου.
ΑΡΧΑΙΟ ΜΕΤΑΛΛΕΙΟ ΙΚΑΡΙΑΣ
Το αρχαίο αυτό μεταλλευτικό καμίνι βρίσκεται στην περιοχή Κιόνι-Νέγια και
στη θέση Σιδεροκαψό. Η εξαιρετικά μεγάλων διαστάσεων μεταλλουργική
κάμινος σιδηρομεταλλεύματος έχει διάμετρο 3.6 μ. και ύψος πάνω από 3.4 μ.
Είναι κτισμένη με σχιστόλιθο και πηγματίτη. Εσωτερικά είναι επιχρισμένη με
κεραμικό το οποίο λόγω υψηλής θερμοκρασίας (δηλ. άνω των 800°C) έχει
υαλοποιηθεί.
ΝΕΟΛΙΘΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ
Στο χωριό Γλαρέδο, στη θέση «Παλιοπερίβολο» εντοπίσθηκε οικισμός της
νεολιθικής εποχής. Διασώζονται ερείπια οικιών, κυκλικού σχήματος στην
κάτοψη, με λίθινη κρηπίδα. Διατηρείται το λιθόστρωτο δάπεδο σε μερικές οικίες
και πλήθος οστράκων, κεραμικών αγγείων και θραύσματα οψιανού.
ΕΡΥΘΡΟΜΟΡΦΑ ΑΓΓΕΙΑ
Σε μικρό εκθετικό χώρο στο χωριό Καταφύγι εκθέτονται ερυθρόμορφα αγγεία,
αντίγραφο επιτύμβιας στήλης καθώς και άλλα ευρήματα.
ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΙ ΤΑΦΟΙ
Βόρεια της ακρόπολης έχουν ανασκαφεί τάφοι από τη γεωμετρική εποχή και
ύστερα. Οι τάφοι είναι κιβωτιόσχημοι και οι πλευρές τους είναι επενδεδυμένες
με σχιστόλιθο. Στους τάφους βρέθηκαν αγγεία και πόρπες της γεωμετρικής
εποχής, κορινθιακοί κρύβαλλοι, μελανόμορφα και ερυθρόμορφα αγγεία,
κάτοπτρα, στεγίδες και γεωργικά εργαλεία από χαλκό ή σίδηρο. Επίσης, στο
χωριό Αρέθουσα ανασκάφηκαν τάφοι του 5ου π.Χ. αιώνα.
Μουσεία
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ -ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΚΗΡΥΚΟΥ
Το Μουσείο του Άγιου Κηρύκου είναι εγκατεστημένο σε ένα νεοκλασικό κτίριο
στο κέντρο του οικισμού. Στεγάζει την Αρχαιολογική συλλογή με ευρήματα της
αρχαϊκής και κλασικής περιόδου καθώς και τη λαογραφική με εκθέματα που
συλλέχτηκαν από τον αρχαιολόγο και ιστορικό Θεμιστοκλή Κατσαρό.
Στην Αρχαιολογική περιλαμβάνεται πλήθος αρχαίων αμφορέων, λίθινα και
χάλκινα εργαλεία, στήλες, κεραμικά σκεύη, όπλα, ειδώλια, νομίσματα και μικρά
αντικείμενα που βρέθηκαν στην γύρω περιοχή καθώς και σε ναυάγια. Ένα από
τα σημαντικότερα εκθέματα του μουσείου είναι το περίφημο «Ανάγλυφο του
Καταφυγίου», αρχαϊκή επιτύμβια στήλη με ανάγλυφες απεικονίσεις,
δημιούργημα Παριανού. Στο Λαογραφικό Μουσείο φυλάσσονται πάνω από
50
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
1.500 αξιόλογα εκθέματα της λαϊκής παράδοσης. Αυθεντικές τοπικές φορεσιές,
υφαντά, αργαλειοί, παλιά οικιακά σκεύη καθώς και εργαλεία που
χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι στις αγροτικές ασχολίες τους (χειρόμυλοι,
κυψέλες, ελαιοτριβείο κ.α.).
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΜΠΟΥ
Το Αρχαιολογικό Μουσείου Κάμπου είναι εγκατεστημένο στον λόφο όπου και
ευρίσκεται και ο αρχαιολογικός χώρος του Κάμπου. Περιλαμβάνει αξιόλογα
ευρήματα που έχουν ανασκαφεί στην αρχαία πρωτεύουσα του νησιού, την
Οινόη, καθώς και σε άλλες περιοχές της Ικαρίας. Εκτίθενται πήλινα αγαλματίδια,
επιτύμβιες στήλες, νεολιθικά εργαλεία, αγγεία, κεραμικά σκεύη, νομίσματα και
κτερίσματα τάφων. Ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του μουσείου είναι
αρχαία μαρμάρινη σαρκοφάγος με ανάγλυφες απεικονίσεις.
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΡΔΙΚΙΟΥ
Το Λαογραφικό Μουσείο Περδικιού βρίσκεται στον ομώνυμο οικισμό. Ιδρύθηκε
από τον λαογράφο Κώστα Ζουλά το 1986 και περιλαμβάνει μια πλούσια
συλλογή από αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν οι Ικαριώτες από τις αρχές του
17ου αιώνα μέχρι και σήμερα.
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΡΑΚΑΔΩΝ
Το Λαογραφικό Μουσείο Βρακάδων βρίσκεται στον ομώνυμο οικισμό περιοχής
Ραχών, στην βορειοδυτική πλευρά της Ικαρίας. Οικοδομήθηκε με τη συμβολή
Ικαρίων επιστημόνων της Αθήνας και περιλαμβάνει σημαντικά εκθέματα της
ιστορίας και της λαϊκής παράδοσης του νησιού. Παλιές εφημερίδες, βιβλία
καθώς και αρχεία και έγγραφα από την επανάσταση του νησιού. Σημαντικά
εκκλησιαστικά εκθέματα από τον ναό του Προφήτη Ηλία στους Βρακάδες και τη
Μονή Ευαγγελισμού Μαυριανού φυλάσσονται στο μουσείο. Ιδιαίτερο
ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα παραδοσιακά οικιακά σκεύη, τα παλιά γεωργικά
και
μελισσοκομικά
εργαλεία
καθώς
και
μικροαντικείμενα
που
χρησιμοποιούνταν από τους κατοίκους τους προηγούμενους αιώνες.
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ
Το Λαογραφικό Μουσείο Αγίου Πολυκάρπου βρίσκεται στον ομώνυμο οικισμό
της περιοχής Ραχών και περιλαμβάνει μια μικρή συλλογή με σημαντικά
λαογραφικά εκθέματα.
Εκκλησίες - Μοναστήρια
Στην Ικαρία, υπάρχει σημαντικός αριθμός ναών και εξωκκλησιών, τα οποία είναι
διάσπαρτα στους κυριότερους οικισμούς αλλά και απομονωμένες περιοχές.
Από τα αρχαιότερα ερείπια Χριστιανικού ναού στο νησί, φέρεται πως είναι αυτά
της αρχαίας Εκκλησίας των Αρχαγγέλων στο χωριό Μηλιωπός. Υπάρχουν
βέβαια και άλλοι ναοί των βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων, μερικοί από
αυτούς είναι: η Αγία Ειρήνη, ο Άγιος Γεώργιος Κοσκινάς, ο Άγιος Παύλος μεταξύ
Κάμπου και Μεσσαριάς, ο Άγιος Ζαχαρίας Μεσσαριάς, οι Άγιοι Απόστολοι
Ακαμάτρας, ο Ζωοδότης Χριστός στο Στελί με τοιχογραφίες του ΙΕ' αιώνα, ο
Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος στα Κοσσίκια (κτίσμα μάλλον του ΙΣΤ' αιώνα) και ο
Χριστός Σωτήρ ανάμεσα στη Δάφνη και τον Εύδηλο.
51
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Υπάρχουν πάρα πολλά μοναστήρια στο νησί, από τα οποία ξεχωρίζουν έξι: του
Ευαγγελισμού Λευκάδας (17ου αιώνα), του Ευαγγελισμού Μαυριανού (Νότια
από το Νά, στις δυτικές ακτές του νησιού), του Ευαγγελισμού Μουντέ
(Μοναστήρι του 13ου αιώνα με τοιχογραφίες και παλιές εικόνες, κοντά στο
Χριστό Ραχών σε μαγευτική τοποθεσία), της Ζωοδόχου Πηγής στο Χριστό Αγ.
Κηρύκου, της Όσιας Θεοκτίστης στην Πηγή (αγιογραφημένη με τεχνική φρεσκό
ακολουθώντας Αγιορείτικη διάταξη) και του Αγίου Ονούφριου Μαυράτου.
Μερικές από τις μονές και τις εκκλησίες αξίζουν ιδιαίτερης μνείας καθώς
θεωρούνται ιδιαίτερα αξιοποιήσιμες για θρησκευτικό τουρισμό:
ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΑΓΙΟΥ ΚΗΡΥΚΟΥ
Η Μητρόπολη είναι ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της πρωτεύσας της
Ικαρίας. Η εκκλησία ήταν πολύ σημαντική κατά τα χρόνια των πειρατικών
επιθέσεων, γιατί οι νησιώτες διέφευγαν από την κρυφή πόρτα της Μητρόπολης
για να βρουν καταφύγιο στις πολλές σπηλιές του νησιού.
ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΕΙΡΗΝΗΣ
Ο ναός της Αγίας Ειρήνης, ο οποίος βρίσκεται στον Κάμπο, αποτελούσε την
μητρόπολη της παλιάς πρωτεύουσας της Ικαρίας, τη περίφημη Δολίχη.
Πιθανολογείται ότι οικοδομήθηκε τον 6ο με 7ο αιώνα μ.Χ. με υλικά από τα
ερείπια του αρχαίου ναού του Διόνυσου. Θεωρείται ως η παλαιότερη εκκλησία
της Ικαρίας και κατά την τοπική παράδοση χτίσθηκε στην θέση Βασιλικής του
4ου αιώνα, με απομεινάρια από κολόνες. Έχει επίσης τοιχογραφίες μεγάλης
καλλιτεχνικής αξίας.
ΜΟΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Η Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Λευκάδος κτίστηκε το 1775 στην
νοτιοανατολική πλευρά του νησιού, δίπλα στον οικισμό Ξυλοσύρτης, από το
Χιώτη μοναχό Νήφωνα και τον επίσκοπο Κορίνθου Άγιο Μακάριο Νοταρά. Το
κελί όπου ασκήτεψε ο Άγιος Μακάριος είναι στην ανατολική πλευρά του
μοναστηριού. Στο εσωτερικό του μεγαλόπρεπου ναού, ο οποίος είναι
αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου υπάρχει ένα περίτεχνο
ξυλόγλυπτο τέμπλο με απεικονίσεις από την Αγία Γραφή καθώς και αξιόλογες
εικόνες του 18ου - 19ου αιώνα.
Λίγο πιο έξω από τη μονή υπάρχουν τα απομεινάρια του εξομολογητηρίου στο
οποίο πήγαιναν οι γυναίκες, καθώς δεν επιτρεπόταν η είσοδος τους στο
μοναστήρι. Ερειπωμένοι υδρόμυλοι, ελαιοτριβείο και άλλες εγκαταστάσεις που
χρησιμοποιούσαν οι μοναχοί σώζονται μέχρι και σήμερα στην μονή. Υπάρχει
επίσης το μικρό παρεκκλήσι του Αγίου Μακαρίου με περίτεχνα ψηφιδωτά και το
παλιό οστεοφυλάκιο.
ΜΟΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΜΟΥΝΤΕ
Η Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Μουντέ είναι εγκατεστημένη σε μια
καταπράσινη τοποθεσία, ανάμεσα στους οικισμούς Φραντάτο και Χριστός
Ραχών. Χτίστηκε το 1460 και ανακαινίσθηκε το 1893. Το μοναστήρι
χρησιμοποιήθηκε ως θεραπευτήριο για τους φυματικούς στα μέσα του 20ου
αιώνα.
52
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Στο εσωτερικό του ναού υπάρχει περίτεχνος ξυλόγλυπτος επιτάφιος που
κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα στην Σμύρνη της Μ. Ασίας. Επίσης,
δύο αξιόλογες εικόνες του 20ου αιώνα (δημιουργίες του αγιογράφου Ζωσιμά)
ένα ξυλόγλυπτο τέμπλο και παλιές εικόνες.
ΜΟΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΜΑΥΡΙΑΝΟΥ
Η Μονή Ευαγγελισμού Μαυριανού έχει χτιστεί στα τέλη του 18ου αιώνα και
βρίσκεται σε παραθαλάσσια περιοχή κοντά στον οικισμό Αμάλου. Από
μαρμάρινα και πήλινα ευρήματα που βρέθηκαν στην μονή, καθώς και μια βάση
μαρμάρινης κολώνας, πιθανολογείται ότι κάτω από το μοναστήρι υπήρχαν
ερείπια αρχαίου ναού ή αρχαίου οικισμού.
Στο μικρό ναό, υπάρχει ξυλόγλυπτο τέμπλο και αξιόλογη εικόνα της Παναγίας,
έργα του 1820 - 1821.
ΜΟΝΗ ΟΣΙΑΣ ΘΕΟΚΤΙΣΤΗΣ
Η Μονή Οσίας Θεοκτίστης είναι χτισμένη σε μια καταπράσινη τοποθεσία γεμάτη
ψηλά πεύκα, στο βόρειο τμήμα του νησιού, κοντά στον οικισμό Πηγή. Η
οικοδόμησή της ανάγεται στις αρχές του 16ου αιώνα, ωστόσο, μια παλιά
επιγραφή μας πληροφορεί ότι χτίστηκε τον Οκτώβριο του 1688. Η πρώτη
εκκλησία κάτω από το βράχο λένε ότι οικοδομήθηκε τον 14ο αιώνα. Τα ιερά
λείψανα της Οσίας Θεοκτίστης φυλάσσονται στη μονή και προσελκύουν μεγάλο
αριθμό πιστών κάθε χρόνο.
ΕΞΩΚΚΛΗΣΙ «ΣΚΕΠΑΣΤΗΣ»
Κοντά στο μοναστήρι βρίσκεται μια σπηλιά μέσα στην οποία είναι χτισμένο το
παρεκκλήσι τη μονής, η περίφημη «Θεοσκέπαστη». Πρόκειται για μια πολύ
εντυπωσιακή μικρή εκκλησία η οποία βρίσκεται κάτω από έναν πελώριο βράχο
από γρανίτη. Την κοσμεί ένα περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο που
κατασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Επίσης, φυλάσσονται κάρες
μοναχών.
ΜΟΝΗ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ
Η Μονή Ζωοδόχου Πηγής είναι εγκατεστημένη κοντά στον οικισμό Χριστός του
Αγ. Κηρύκου. Χτίστηκε το 1890. Στη μονή φυλάσσεται ένα Ιερό Ευαγγέλιο του
1872 και μια Λειτουργική φυλλάδα που ανάγεται στα μέσα του 19ου αιώνα.
Σημεία Ιστορικού και Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος
ΜΟΝΟΛΙΘΟΙ
Χαρακτηριστικά μεγαλιθικά μνημεία (menhir) εντοπίστηκα στη θέση
«Προπεζουλωτή» βόρεια του Δρακάνου και λίγα χιλιόμετρα από τον όρμο «Ιερό»
και το ομώνυμο σπήλαιο. Βρίσκονται σε απόμερο πλάτωμα, κοντά στον οικισμό
«Βεντουρόσπιτα». Πρόκειται για στήλες από ασβεστολιθικό πέτρωμα ύψους 1,5
μ, που είτε βρίσκονται στημένες στην αρχική τους θέση, είτε έχουν καταπέσει
στο έδαφος. Όλες είναι οξυκόρυφες ή σχεδόν οξυκόρυφες, στημένες σε ομάδες,
συνήθως σε ευθεία σειρά.
Η διασπορά τους στην περιοχή, το σχεδόν ομοιόμορφο σχήμα τους, η
τοποθέτησή τους στο έδαφος αλλά και η άμεση οπτική επαφή με τον όρμο του
Ιερού και με το ιερό Κορυφής του Δράκανου, οδηγούν στο πιθανό συμπέρασμα,
53
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ότι πρόκειται για λατρευτικά σύμβολα των προϊστορικών ανθρώπων που
κατοίκησαν στην περιοχή.
Στα «Ικαριακά σύμμεικτα» του Θεμιστοκλή Κατσαρού και για περιοχή όπου
βρίσκονται οι μονόλιθοι, την οποία αναφέρει ως «Προπεζουλωπή», επισημαίνει:
« ... ίσως πρόκειται για τον αρχαιότερο ιερό χώρο της Ικαρίας, συγκείμενο από
ακατέργαστους μονόλιθους (Menhir) εν είδη οβελίσκων, οι οποίοι λατρεύονταν
όπως οι βαίτυλοι που αναφέρονται από τις πηγές κατά τα ιστορικά χρόνια.
Παρόμοια (Menhir) συναντάμε και σε άλλες χώρες της Μεσογείου και δεν
ξεπερνούν σε ύψος τα 2 έως 2,50 μέτρα.
ΚΑΒΟ ΠΑΠΑΣ
Το Ακρωτήρι Πάπας ή «Κάβο Πάπας» στο οποίο βρίσκεται ο παλιός φάρος, στο
νοτιοδυτικότερο άκρο της Ικαρίας, λεγόταν κάποτε Κάβο Μαύρο. Σύμφωνα με
την παράδοση, το όνομα Πάπας οφείλεται σε ένα ναυάγιο που έγινε εκεί πριν
από 700 χρόνια περίπου. Ο φάρος κατασκευάστηκε και άναψε για πρώτη φορά
στα τέλη του 19ου αιώνα. Βρίσκεται σε ύψος 64 μέτρων από την επιφάνεια της
θάλασσας και είναι χτισμένος κυλινδρικά, για καλύτερη προστασία από τους
ακραίους περιμετρικούς ανέμους της περιοχής. Κατά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο
μετατράπηκε σε φυλάκιο. Αρκετές ανακατασκευές και αντικαταστάσεις, σε
μηχανικά και δομικά μέρη του φάρου έχουν γίνει στο Φάρο ο οποίος λειτουργεί
ως σήμερα. Η πρόσβαση μέσω μονοπατιού είναι δύσκολη, ενώ η διά θαλάσσης
ευκολότερη.
ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ-ΑΝΕΜΟΜΥΛΟΙ
Η δημιουργία μύλων σε όλες τις αγροτικές κοινωνίες είναι απαραίτητη
προϋπόθεση για την επεξεργασία των αγροτικών προϊόντων. Στην Ικαρία, οι
νερόμυλοι είναι πολύ περισσότεροι από τους ανεμόμυλους, σε αντίθεση με το
υπόλοιπο Αιγαίο, καθώς υπάρχουν πολλές πηγές στο νησί. Συχνά στις ρεματιές
βρίσκονται παλαιά πέτρινα κτίσματα μύλων, τροφοδοτούμενα από τα πλούσια
νερά των ορεινών περιοχών.
Οι νερόμυλοι της Ικαρίας είναι κτίσματα κυρίως του 18ου και 19ου αιώνα.
Κατάλοιπα τέτοιων κτιρίων βρίσκονται ακόμη σε καλή κατάσταση σε περιοχές
όπως το Καραβόσταμο, το Φραντάτο, στον οικισμό Λαρδάδων, στην Ιερά Μονή
Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στο χωριό Λευκάδα και αλλού.
Ανεμόμυλοι κτίστηκαν σε περιοχές της Ικαρίας όπου ήταν πιο εύκολο να
εκμεταλλευτούν τη δύναμη του αέρα, κυρίως σε υψώματα, στο βόρειο τμήμα
του νησιού οι περισσότεροι. Είναι αριθμητικά λιγότεροι από τους νερόμυλους
και λόγω της εξειδικευμένης τεχνολογίας τους και του μεγαλύτερου κόστους
κατασκευής, καθώς ήταν πέτρινα διώροφα κυλινδρικά κτίρια. Κατάλοιπα
τέτοιων κτιρίων βρίσκονται στον Μάραθο, το Περδίκι, τις Ράχες, το Φραντάτο,
τον Άγιο Κήρυκο, τον Εύδηλο κλπ.
ΤΑΦΟΣ και ΒΩΜΟΣ ΙΚΑΡΟΥ
Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο (180 π.Χ), μαθητή του στωϊκού Διογένη, ο μύθος
του Ίκαρου περιγράφεται στο έργο του «Επιτομή».
Το μεγάλο φαράγγι του Ρυάκα, εκβάλει στην παραλία όπου κατά τους τοπικούς
θρύλους κατέπεσε ο μυθολογικός Ίκαρος. Βαθιά σπήλαια εισχωρούν μέσα στους
54
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
βράχους, μερικά με τρεχούμενο νερό, σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Η
βραχονησίδα «Ίκαρης» βρίσκεται στη νότια ακτή του νησιού, στην περιοχή
«Βαώνη» που σύμφωνα με τους τοπικούς θρύλους φέρεται ως «ο τάφος του
Ικάρου».
Υπάρχουν σημαντικές ανάγκες για την συντήρηση και ανάδειξη των μνημείων
του Πολιτισμού οι οποίες σύμφωνα με τη μελέτη του ΣΧΟΟΑΠ Ικαρίας είναι οι
ακόλουθες:
1. Αναστυλωτικές εργασίες και σωστικές επεμβάσεις του Μεσαιωνικού
Κάστρου Κοσκινά
Πρόκειται για το σημαντικότερο μεσαιωνικό κτίσμα του νησιού. Η μελέτη του
Κάστρου Κοσκινά έχει ενταχθεί στον ΚΑΣΤΡΩΝ ΠΕΡΙΠΛΟΥ. Από τη Μελέτη αυτή
θα προκύψουν οι απαιτούμενες αναστυλωτικές και άλλες σωστικές εργασίες για
την προστασία του μνημείου.
2. Ανάδειξη Αρχαιολογικού Χώρου και του περιβάλλοντος χώρου του
Κάμπου
Πρόκειται για την Αρχαία Οινόη της Κλασσικής Ελλάδας, με σημαντική
οικονομική δύναμη και ιστορική παρουσία. Υπάρχει αρχαίος ναός και
αρχαιολογικό μουσείο. Επίσης υπάρχουν βυζαντινά κτίσματα και Θέατρο.
Χρειάζεται μ συνολική ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου.
3. Ανάδειξη Αρχαιολογικού Χώρου Οσίας Θεοκτίστης της Λεσβίας
Πρόκειται για σημαντικό θρησκευτικό μνημειακό σύνολο του μεσαίωνα που
περιλαμβάνει το ησυχαστήριο της Οσίας Θεοκτίστης, 2 ναούς, κελλιά
μοναστηριού, αίθουσα συνεστιάσεων, αποθηκευτικούς χώρους.
Ο Χώρος είναι σήμερα εγκαταλειμένος και έχουν γίνει άναρχες επεμβάσεις που
δεν συνάδουν με την ιερότητα του χώρου (καταστροφή αγιογραφιών για
ηλεκτροφωτισμό, κατασκευή υδατοδεξαμενής σε ακατάλληλο χώρο κλπ)
4. Ανάδειξη του συγκροτήματος υδρομύλων του Καραβοστάμου (Άρης
Ποταμός, Μηλιώντας)
Πρόκειται για 5 υδρόμυλους που λειτουργούσαν παράλληλα με το αρδευτικό
σύστημα των αναβαθμών των δύο κοιλάδων. Απαιτείται αποκατάσταση του
συστήματος μονοπατιών από το χωριό Καραβόσταμο προς τους υδρόμυλους,
και ανάδειξη των υδρομύλων.
5. Ανάδειξη παραδοσιακού οικισμού του Φραντάτου
Πρόκειται για ένα ορεινό χωριό σχετικά καλά διατηρημένο, που χρειάζεται
ανάδειξη των οικιστικών του χαρακτηριστικών και των χαρακτηριστικών της
παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Ικαρίας.
6. Ανάδειξη του οικιστικού συνόλου Γιαλός του Καραβοστάμου
Πρόκειται για ένα μικρό πολεοδομικό σύνολο (Καβουριάρη έως Μαντουβάλα) με
καλοδιατηρημένα τα αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά χαρακτηριστικά.
Χρειάζεται πλακόστρωση και κατάλληλο φωτισμό για ανάδειξη της
πολεοδομικής φυσιογνωμίας. Το πολεοδομικό αυτό σύνολο είναι σπάνιο και
αποτελεί δείγμα της πολεοδομικής αντίληψης κατά την μετάβαση από την αραιή
(ορεινή) κατοίκηση στην παράκτια Ικαρία.
55
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
7. Ανάδειξη του ιστορικού μονοπατιού Φραντάτο - Κάμπος
Πρόκειται για ένα καλοδιατηρημένο μεσαιωνικό μονοπάτι μέσα στο ικαριακό
δάσος. Σήμερα το μονοπάτι είναι βατό αλλά χρειάζεται ορισμένες επεμβάσεις
καθαρισμού και συντήρησης
8. Ανάδειξη του Οικιστικού-παραγωγικού συστήματος Δρούτσουλας Πηγή Αλάμας
Πρόκειται για το μεσαιωνικό οικισμό Δρούτσουλα (ανάντι) και τις πηγές της
Αλάμας (κατάντι) με ένα οικοσύστημα με πεταλούδες παρόμοιες με της Ρόδου
και με κήπους σε αναβαθμούς. Χρειάζεται ανάδειξη του οικιστικούπαραγωγικού συστήματος, διαμόρφωση χώρων ανάπαυσης-αναψυχής,
αποκατάσταση του παλιού μονοπατιού και του συγκροτήματος των νερόμυλων
9. Ανάδειξη των δύο μοναδικών οικιών της Ικαρίας με ζωγραφιστά
ταβάνια και μετατροπή τους σε επισκέψιμους χώρους
Πρόκειται για δύο ανεξάρτητα κτίσματα που φέρουν ταβάνια με ζωγραφιές από
την εποχή της τουρκοκρατίας. Τα δείγματα αυτά ζωγραφικής είναι μοναδικά
στην Ικαρία. Τα σπίτια αυτά διατίθενται από τους ιδιοκτήτες τους για
μετατροπή σε επισκέψιμους χώρους και ξενώνες.
10. Αποκατάσταση του "Φραγμού" του όρους Αθέρα
Πρόκειται για έναν μεσαιωνικό ή και αρχαιότερο μαντρότοιχο κατά μήκος της
οροσειράς (μήκους άνω των 15 χιλιομέτρων) που χώριζε τον ορεινό βοσκότοπο
της Ικαρίας σε βόρειο και νότιο. Ο Φραγμός έχει καταρρεύσει σε ορισμένα
σημεία (περίπου 15 - 17 σημεία) και χρειάζεται αποκατάσταση. Συνήθως
συνοδεύεται με παράλληλο μονοπάτι. Από τον βασικό αυτό Φραγμό ξεκινούσαν
δευτερεύοντες Φραγμοί που όριζαν τους βοσκότοπους του κτηνοτροφικού
συστήματος της "αμολατής" ή ελεύθερης βοσκής (ξαπολησώνας) των κατσικιών
της τοπικής ράτσας "ρασκό".
Σε φάση ωρίμανσης βρίσκονται τα ακόλουθα έργα πολιτιστικών υποδομών:
Κατασκευή υπαίθριου Θεάτρου Ευδήλου
Απαιτείται επικαιροποίηση της μελέτης. Κόστος έργου περίπου 1.500.000 €.
Κατασκευή πολιτιστικού κέντρου Ευδήλου (κτίριο) και αρχιτεκτονική μελέτη
Διαμόρφωση περιβάλλοντα χώρου και προστασία πηγής σπηλιάς στα Θερμά
νήσου Ικαρίας
Ζωοδόχος
Αναστήλωση και συντήρηση αγιογραφιών Καρκιναγρίου
Έργο του ΕΟΤ. Ώριμο. Απαιτείται Χρηματοδότηση
ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ - ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Στο Δήμο Ικαρίας υπάρχουν και λειτουργούν 3 αθλητικοί σύλλογοι σε 3 περιοχές
χωριά: Ο «Ίκαρος» στον Άγιο Κήρυκο, ο «Αθλητικός Όμιλος Μεσσαριάς» στην
περιοχή του Ευδήλου, και ο «Διαγόρας» στην περιοχή των Ραχών. Όλοι τα
τμήματα συμμετέχουν σε τοπικά πρωταθλήματα στα πλαίσια του Νομού.
56
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Στην πρωτεύουσα του νησιού λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια και με μεγάλη
επιτυχία σκακιστικός όμιλος που μάλιστα διοργανώνει κάθε χρόνο στον Άγιο
Κήρυκο το σημαντικό διεθνές τουρνουά «Ίκαρος».
Οι αθλητικές υποδομές στην Ικαρία δεν είναι πολλές. Στον Άγιο Κήρυκο
βρίσκονται το γήπεδο στίβου - ποδοσφαίρου και το κλειστό γυμναστήριο.
Υπάρχουν ακόμα δύο ανοιχτά γήπεδα μπάσκετ (ένα στον Άγιο Κήρυκο και ένα
στις Ράχες) και δύο γήπεδα ποδοσφαίρου.
Αθλητικά γεγονότα
Πανικάριοι αγώνες
Την τελευταία Κυριακή του Αυγούστου κάθε χρόνου και στα πλαίσια του
πανηγυριού του Ευδήλου, πραγματοποιούνται οι Πανικάριοι αγώνες κλασικού
αθλητισμού, κολύμβησης και λεμβοδρομιών. Οι αγώνες στίβου γίνονται στο
γήπεδο του οικισμού Φύτεμα. Στους αγώνες μετέχουν τρεις ομάδες, του Αγίου
Κηρύκου, Ευδήλου και Ραχών.
Τουρνουά beach volley
Ο Σύλλογος Νεολαίας Ικαρίας διοργανώνει τουρνουά beach volley στην παραλία
της Μεσαχτής το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου. Ο ίδιος σύλλογος
διοργανώνει αγώνες μπάσκετ στον Άγιο Κήρυκο στο κλειστό γυμναστήριο.
Ανάλογο τουρνουά beach volley γίνεται στην Παραλία Θέρμα στο Φάρο στην
περιοχή Αγ. Κηρύκου, το οποίο διοργανώνει συνήθως ο Σύλλογος Νέων Αγίου
Κηρύκου.
Διεθνές σκακιστικό τουρνουά «Ίκαρος»
Από τις πλέον σημαντικές εκδηλώσεις του Δήμου Ικαρίας είναι το διεθνές
σκακιστικό τουρνουά «Ίκαρος», το οποίο διεξάγεται τα τελευταία 20 χρόνια με
τη συμμετοχή 100 και πλέον σκακιστών(μεταξύ των οποίων πρωταθλητές
Ελλάδος και διεθνείς grand maitre). Το τουρνουά διεξάγεται τον μήνα Ιούλιο
από το Σκακιστικό Ομιλο Ικαρίας "Ιωάννης Τσελέπης"και συγκεντρώνει το
ενδιαφέρον τόσο της τοπικής κοινωνίας, όσο και των φίλων του αθλήματος
παγκοσμίως.
Τουρνουά ποδοσφαίρου
Αγώνες ποδοσφαίρου διοργανώνονται από τους Αθλητικούς Συλλόγους ΠΑΣ
ΙΚΑΡΟΣ, ΔΙΑΓΟΡΑΣ ΡΑΧΩΝ και ΜΕΣΑΡΕΙΑ με επιτυχείς συμμετοχές στα τοπικά
και Νομαρχιακά Πρωταθλήματα Β.Αιγαίου
Αγώνες στίβου
Ο Σύλλογος Νέων Αγίου Κηρύκου , ο τοπικός Σύλλογος Ευδήλου και ο ΠΑΣ
ΙΚΑΡΟΣέχουν να επιδείξουν διακρίσεις Ικάριων αθλητριών και αθλητών σε
διασυλλογικά, Αιγιοπελαγήτικα και Πανελλήνια Πρωταθλήματα
Σχολικοί Αγώνες
Τα γυμνάσια και λύκεια του νησιού συμμετέχουν σε σχολικούς αγώνες και
πρωταθλήματα ποδοσφαίρου και μπάσκετ. Οι αγώνες διεξάγονται στο νομό ή
στην Αθήνα.
Αγώνες μηχανοκίνητου αθλητισμού
57
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Με πρωτοβουλία του Αθλητικού Συλλόγου Ραχών "Διαγόρας" διοργανώνονται
με επιτυχία ετήσιοι αγώνες μηχανών ΕΝΤΟΥΡΟ στην περιοχή των Ραχών
Επίσης διοργανώνονται αγώνες ΜΟΤΟΚΡΟΣΣ από το σύλλογο Μηχ. Αθλητισμού
Καραβοστάμου
Επίσης διοργανώνονται αγώνες καλαθοσφαίρισης,
ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Γνωρίσματα των Κατοίκων
Η Ικαρία, όπως και κάθε τόπος, έχει τα δικά της χαρακτηριστικά γνωρίσματα
που συναντώνται σε πολλούς κατοίκους. Είναι ένα νησί αρκετά απόμακρο από
τη χερσαία Ελλάδα και η απομόνωση τον μεσαίωνα συντέλεσε στο να
διατηρηθούν πολλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως η αρχαΐζουσα γλώσσα και
άλλα έθιμα. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη ναυτιλία, ή με τοπικά
επαγγέλματα
Από τους κατοίκους χρησιμοποιείται η έκφραση "το καριώτικο ραχάτι"
(ραχατιλίκι) που σηματοδοτεί τους αργούς ρυθμούς με τους οποίους κυλά η
ζωή. Αυτό το γνώρισμα συναντιέται σε πολλές περιοχές της Ικαρίας, από τα
καφενεία του Αγίου Κηρύκου μέχρι τα ορεινά χωριά των Ραχών όπου ανοίγουν
τα μαγαζιά λίγο μετά τη δύση του ηλίου. Το συνήθειο του νυχτερινού ωραρίου
στα εμπορικά μαγαζιά οφείλεται στο ότι παλαιότερα, όλη την ημέρα οι
άνθρωποι δούλευαν στις αγροτικές εργασίες τους: εξειδικευμένα επαγγέλματα
δεν υπήρχαν, εκτός λίγων εξαιρέσεων (όπως ο σιδεράς), έτσι ο καθένας έπρεπε
να φροντίσει για όλες τις ανάγκες της οικογένειας (γεωργία, κτηνοτροφία,
στέγαση κλπ) μόνος του. Χαρακτηριστική ήταν η ανταλλακτική εργασία: όταν
κάποιος πχ. έχτιζε, άλλοι τον βοηθούσαν, με αντάλλαγμα την βοήθεια του
αργότερα στις δικές τους ανάγκες ("μεταχεριά", ή "αλλαξιά"). Οι Καριώτες είναι
πολύ κοινωνικοί, φιλικοί και φιλόξενοι. Είναι επίσης χαρακτηριστικό το γεγονός
της οικειοθελούς συμβολής των κατοίκων για την ανάπλαση της περιοχής, όπως
για παράδειγμα η κατασκευή σκαλοπατιών σε μία πολυσύχναστη παραλία ή
παρεμφερή τεχνικά έργα.
Εκδηλώσεις λαογραφικού ενδιαφέροντος
Τα τελευταία χρόνια τα πανηγύρια έχουν "ξαναγεννηθεί" με την συμμετοχή της
νεολαίας αλλά και των επισκεπτών του νησιού τα καλοκαίρια, καθώς είναι ένα
από τα στοιχεία της ιδιοτυπίας των Ικαρίων. Στα Καριώτικα πανηγύρια, οι
διοργανωτές είναι όλοι εθελοντές του χωριού που μαγειρεύουν (βραστό και
ψητό κατσίκι, πατάτες, σαλάτες, κλπ.), σερβίρουν, ενώ η ορχήστρα με κυρίαρχο
το βιολί δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στον Καριώτικο χορό. Τα έσοδα
χρησιμοποιούνται στην συνέχεια για έργα της κοινότητας του χωριού. Το
δυνατό κόκκινο Καριώτικο κρασί συμβάλλει έτσι ώστε πολλά πανηγύρια να
έχουν πολύ κέφι και να διαρκούν όλη τη νύχτα. Όλα αυτά συνιστούν
πρωτοτυπίες στον Ελλαδικό χώρο κάνοντας τα πανηγύρια της Ικαρίας
μοναδικά. Σημαντική είναι η συμβολή των τοπικών συλλόγων οι οποίοι
διαχειρίζονται τα έσοδα του πανηγυριού, με βάση ψήφισμα των κατοίκων
Ιδιαίτερα γνωστός στο πανελλήνιο είναι ο ικαριώτικος χορός που χορεύεται στα
τοπικά πανηγύρια, από τα οποίο ευρέως γνωστό είναι της Αγίας Μαρίνας,
ημέρας της απελευθέρωσης του νησιού και του 15 Αύγουστου.
58
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
05 Μαΐου - Κάμπος
21 Μαΐου - Αυλάκι
Ιούνιος - Αγ. Πάντων Δρούτσουλας,
29 Ιουνίου - Πλατάνι
01 Ιουλίου - Καραβόσταμο
17 Ιουλίου - Αρέθουσα
20 Ιουλίου - Πηγή
26 Ιουλίου - Πετροπούλι και Καραβόσταμο
27 Ιουλίου - Φείδως (Αυλάκι)
Αύγουστος - Εύδηλος, Μαγγανίτης
06 Αυγούστου - Φραντάτο και Δάφνη
10 Αυγούστου - Στελί
15 Αυγούστου – Ακαμάτρα, Κοσσοίκια , Καραβόσταμο
27 Αυγούστου - Μάραθο
Το Δεκέμβρη του 2008 (6/12/2008) αναβίωσε έπειτα από πολλά χρόνια το
πανηγύρι του Αγίου Νικολάου στον Μαγγανίτη
Πανηγύρια Δημοτικής Ενότητας Ραχών
• 10 Φεβρουαρίου - Κάλαμος
• 23 Φεβρουαρίου - Αγ. Πολύκαρπος
• 25 Μαρτίου – Μαυριανού
• 23 Απριλίου - Αμάλου
• 14 Μαΐου - Αγ. Ισίδωρος
• Μάιος - Αρμενιστής
• Μάιος - Καστανιές (Τραγοστάσι)
• Ιούνιος - Αγ. Πάντων Τραπάλου
• 24 Ιουνίου - Αγ. Ιωάννης (Χριστός Ραχών)
• 30 Ιουνίου - Πέζι
• 01 Ιουλίου - Μανδριά
• 20 Ιουλίου - Καρές, Προφήτης Ηλίας, Βρακάδες
• 26 Ιουλίου - Καρκινάγρι
• 27 Ιουλίου - Αγ. Παντελεήμονας
• 06 Αυγούστου - Κάλαμος, Χριστός Ραχών
• 15 Αυγούστου - Γιαλισκάρι, Κουνιάδοι, Λαγκάδα
• 27 Αυγούστου - Μανδριά
• Αύγουστος - Βρακάδες
• Αύγουστος - Αγ. Δημήτριος
• 29 Αυγούστου - Προεσπέρα
• 26 Οκτωβρίου - Αγ. Δημήτριος
• 07 Ιανουαρίου – Προεσπέρα
Πανηγύρια Δημοτικής Ενότητας Αγίου Κηρύκου
• 01 Ιουλίου - Αγ. Αναργύρων, Θέρμα
• 07 Ιουλίου - Αγ. Κυριακής, Φάρος
• 15 Ιουλίου - Αγ. Κήρυκου, Αγ. Κήρυκος
• 17 Ιουλίου - Αγ. Μαρίνας, Αγ. Κήρυκος
• 20 Ιουλίου - Προφήτη Ηλία, Γλαρέδο και Μηλιοπό
• 26 Ιουλίου - Αγ. Παρασκευής, Ξυλοσύρτης και Περδίκι
• 27 Ιουλίου - Αγ. Παντελεήμονα, Αγ. Παντελεήμονας
• 06 Αυγούστου - Μεταμόρφωση του Σωτήρος, πανηγύρι Οξέ
59
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
•
•
•
•
•
15 Αυγούστου - Κοίμηση της Θεοτόκου, Χρυσόστομος, Παναγιά, Περδίκι και
Μονοκάμπι
27 Αυγούστου - Αγ. Φανουρίου, Αγ. Παντελεήμονας
29 Αυγούστου - Αγ. Ιωάννου του Προδρόμου, Μαυράτο
08 Σεπτεμβρίου - Γέννηση της Θεοτόκου, Πλαγιά
17 Σεπτεμβρίου - Αγ. Σοφίας, Μονοκάμπι
Σύλλογος Ικάριων επιστημόνων
Με ισχυρή κοινωνική και πολιτιστική δράση ο σύλλογος Ικαρίων Επιστημόνων
προσφέρει τις υπηρεσίες του όπου κι αν χρειαστεί γνωμοδοτική ή άλλη
εισήγηση, ενώ λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος μεταξύ της Ικαριακής τοπικής
κοινωνίας και των καταξιωμένων Επιστημόνων μελών του.
Ικαριακή παροικία στις ΗΠΑ
Μεγάλο ρεύμα μετανάστευσης από την Ικαρία στις Ηνωμένες Πολιτείες
Αμερικής κατά τη διάρκεια του 19ου και 20ου αιώνα, και εν συνεχεία των
αντίστοιχων Αδελφοτήτων Καναδά και Αυστραλίας δημιούργησε μια εξαιρετικά
εύρωστη Ικαριακή Παροικία, που συμμετέχει ενεργά στην με οποιαδήποτε
τρόπο προβολή του τόπου, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη διεθνή
αναγνωρισιμότητα της Ικαρίας. Η παροικία των Ικαρίων στις Η.Π.Α. παραμένει
σήμερα ιδιαίτερα δυναμική, εξακολουθεί δε να έχει ιδιαίτερους δεσμούς με τον
γενέθλιο τόπο και να στηρίζει κοινωνικές και άλλες δράσεις, όπως την ίδρυση
του Πανικάριου Νοσοκομείου στον Άγιο Κήρυκο, το Γυμνάσιο του Αγίου
Κηρύκου και πλήθος σχολείων σε όλη την Ικαρία.
Αλλοι Σύλλογοι με σημαντική δραστηριότητα είναι
Η ΠΑΝΙΚΑΡΙΑΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΑΘΗΝΩΝ,ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΙΚΑΡΙΑΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ,
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΙΚΑΡΙΑΣ, ΣΝΑΛ, ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΛΑΣ, ΒΡΑΚΑΔΩΝ κλπ
60
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 15: SWOT Ανάλυση εξωτερικού περιβάλλοντος– Θεματικός Τομέας: Κοινωνική Πολιτική, Παιδεία, Πολιτισμός & Αθλητισμός
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΠΑΙ∆ΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Ενότητες: ∆ηµογραφικά Χαρακτηριστικά, Κοινωνικές Υποδοµές (∆οµές Υγείας-Πρόνοιας, Υποδοµές Εκπαίδευσης,
Πολιτιστικές Υποδοµές, Αθλητικές Υποδοµές)
∆υνατότητες και Ευκαιρίες
Προβλήµατα και Περιορισµοί
∆υνατότητες
Προβλήµατα
Θετική µεταβολή του πληθυσµού του ∆ήµου Ικαρίας για την περίοδο 2001-2011. και
µεγάλο προσδόκιµο ζωής (blue zones).
Αυξηµένες απαιτήσεις σε κοινωνικές υποδοµές και υποδοµές εκπαίδευσης λόγω της
σηµαντικής διασποράς των οικισµών.
Τάσεις πληθυσµιακής σταθεροποίησης ή και αύξησης στο σύνολο του νησιού µετά
από πολλές δεκαετίες δηµογραφικής αποψίλωσης.
Ικανοποιητική νοσοκοµειακή υποδοµή και σχετικά ικανοποιητική κάλυψη αναγκών
κοινωνικής πρόνοιας. Ικανοποιητική λειτουργία προγραµµάτων «Βοήθεια στο Σπίτι».
Ελλειµµατική παροχή υπηρεσιών πρωτοβάθµιας υγειονοµικής περίθαλψης.
Υποστελέχωση Νοσοκοµείου και Κέντρων Υγείας. Εξαγγελίες για συγχώνευση του
Νοσοκοµείου µε τη Σάµο.
Έλλειψη προγραµµάτων - δοµών κάλυψης των αναγκών ευπαθών και ειδικών οµάδων
πληθυσµού. Έλλειψη δοµών υποστήριξης της οικογένειας, των γυναικών και των
παιδιών (βρεφονηπιακοί, νηπιαγωγείο).
Ανάγκη κατασκευής νέων και εκσυγχρονισµού - βελτιώσεων των συγκροτηµάτων της
πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ιδίως στον οικισµό του Αγίου
Κηρύκου.
Σηµαντικό θέµα η κάλυψη των αναγκών για µεταφορά των µαθητών λόγω του χαµηλού
κοµίστρου και προηγούµενων χρεών.
Ανεπαρκής ανάδειξη και περιορισµένη επισκεψιµότητα σηµαντικών αρχαιολογικών
χώρων.
Ελλιπής τεκµηρίωση ανάδειξη και προστασία πολιτιστικών στοιχείων και µνηµείων
Υποτυπώδης προσπάθεια ανάπτυξης άλλων µορφών αθλητισµού, λόγω µη ύπαρξης
σχετικής υποδοµής (χάραξη µονοπατιών).
Ύπαρξη σηµαντικών και ενεργών µηχανισµών κοινωνικής αλληλεγγύης και αξιόλογη
ικαριακή οµογένεια
Ικανοποιητικές υποδοµές πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης στο
υπόλοιπο νησί εκτός της αστικής περιοχής του Αγίου Κηρύκου και Ραχών.
Σχετική επάρκεια εκπαιδευτικού προσωπικού.
Εξαιρετικά σηµαντικό πολιτιστικό απόθεµα (προϊστορικές και κλασικές αρχαιότητες,
βυζαντινά και µεταβυζαντινά µνηµεία).
Ενδιαφέροντα στοιχεία στο αγροτικό τοπίο (µονοπάτια, νερόµυλοι, χώροι µυθολογικού
ενδιαφέροντος
Σηµαντικές υποδοµές πολιτισµού (αρχαιολογικό, λαογραφικό µουσείο)
Αθλητικές υποδοµές Κλειστό γυµναστήριο Ραχών και αναβάθµιση γηπέδων Αγίου
Κηρύκου, Ευδήλου
Ενδιαφέροντα στοιχεία πολιτισµού προς ανάδειξη (τοπική διάλεκτος, πανηγύρια,
χώρος, σκακιστικό τουρνουά Ικαρίας)
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΠΑΙ∆ΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Ενότητες: ∆ηµογραφικά Χαρακτηριστικά, Κοινωνικές Υποδοµές (∆οµές Υγείας-Πρόνοιας, Υποδοµές Εκπαίδευσης,
Πολιτιστικές Υποδοµές, Αθλητικές Υποδοµές)
∆υνατότητες και Ευκαιρίες
Προβλήµατα και Περιορισµοί
Ευκαιρίες
Περιορισµοί
Προγράµµατα ενηµέρωσης για την υγιεινή διατροφή και διαβίωση, πρόληψη
νοσηµάτων, πρόληψη λοιµώξεων -διενέργεια εµβολιασµών, επιδηµιολογικές µελέτες
∆υνατότητες βελτίωσης των υπηρεσιών πρωτοβάθµιας περίθαλψης µέσω της
ενίσχυσης της λειτουργίας των υποδοµών.Αµεση αεροµεταφορά για βαριές
περιπτώσεις
Περιορισµένη δυνατότητα σχεδιασµού και εφαρµογής ολοκληρωµένων παρεµβάσεων
σε επίπεδο νησιού λόγω αδυναµιών οργάνωσης και έλλειψης εξειδικευµένου
ανθρώπινου δυναµικού.
Κάλυψη των οργανικών θέσεων στο νοσοκοµείο(χειρουργοί, νεφρολόγος, ψυχίατρος,
ψυχολόγοι) Πλήρωση θέσεων στο κέντρο Υγείας Ευδήλου και των Αγροτικών Ιατρείων
σε Καρκινάγρι και Μαγγανίτη
∆ηµοσιονοµικές δυσχέρειες µε συνέπεια τον ενδεχόµενο µεσοπρόθεσµο περιορισµό
των χρηµατοδοτήσεων παρεµβάσεων στους τοµείς του πολιτισµού και του
αθλητισµού.
Ανεπαρκείς διαδικασίες συντονισµού πολιτικών και µέτρων απασχόλησης-κοινωνικής
πολιτικής σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Λειτουργία Υγειονοµικού Σταθµού στον Αρµενιστή το Καλοκαίρι
Περιορισµένοι πόροι και µέσα για την υποστήριξη υπερτοπικών πρωτοβουλιών.
∆υνατότητες σχεδιασµού και υλοποίησης ολοκληρωµένων παρεµβάσεων στον τοµέα
της πρόνοιας. Συνέχιση και ενδυνάµωση προγραµµάτων «Βοήθειας στο σπίτι».Προγράµµατα ένταξης για ΑµεΑ.
Περιορισµένη δυνατότητα συνέχισης και βελτίωσης των προγραµµάτων κοινωνικής
παρέµβασης χωρίς κρατική και κοινοτική χρηµατοδότηση.
Βελτίωση των συνθηκών λειτουργίας του Γηροκοµείου και στήριξη των υπερηλίκων
Περιορισµένη χρηµατοδότηση των µεταφερόµενων στην Τ.Α. αρµοδιοτήτων στους
τοµείς πρόνοιας εκπαίδευσης και απασχόλησης.
Στήριξη των µονογονεικών οικογενειών
Εργασίες συντήρησης σχολικών κτιρίων, διαµορφώσεις περιβάλλοντος χώρου
σχολείων, µελέτες σχολικών κτιρίων, (∆ηµοτικό Νηπιαγωγείο Ραχών, ∆ηµοτικό Αγίου
Κηρύκου), στέγαση παιδικού σταθµού Αγίου Κηρύκου.
Έλλειψη ειδικευµένου ανθρώπινου δυναµικού σε θέµατα διοίκησης, οργάνωσης και
διαχείρισης πολιτιστικών υποδοµών και δραστηριοτήτων.
Σηµαντικές περικοπές του κρατικού προϋπολογισµού στους τοµείς υγείας και παιδείας
Έλλειψη µελετών και τεχνικών δυνατοτήτων προετοιµασίας και εφαρµογής
σηµαντικών έργων ανάπλασης και προστασίας των πολιτιστικών πόρων
Στήριξη των προγραµµάτων ελληνικής γλωσσοµάθειας-Προγράµµατα ένταξης,
επιµόρφωσης µεταναστών
και
Ενίσχυση της λειτουργίας και εµπλουτισµός των θεµατικών του ΙΕΚ. -Ιδρυση και
λειτουργία σχολής τουριστικών επαγγελµάτων
62
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Ενίσχυση των αρµοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και δυνατότητα ανάληψης
πρωτοβουλιών σε θέµατα απασχόλησης, καταπολέµησης κοινωνικού αποκλεισµού,
ενίσχυσης δοµών συµβουλευτικής και υποστήριξης των νέων και των γυναικών.
Έµφαση του ΕΣΠΑ 2014-20 σε ζητήµατα απασχόλησης και κοινωνικής ενσωµάτωσης.
Συνεργασία και στήριξη των πολιτιστικών -εξωραϊστικών συλλόγων του νησιού και
θεατρικών οµάδων
Συνέχιση και εµπλουτισµός του Φεστιβάλ Ικαρίας
Καταγραφή, ανάδειξη συντήρηση µε το Πανεπιστήµιο Αιγαίου και την αρχαιολογική
υπηρεσία των αρχαιολογικών χώρων
Στήριξη των αθλητικών συλλόγων και του σκακιστικού συλλόγου Ικαρίας
Κατασκευή του κλειστού γυµναστηρίου Ραχών και Ευδήλου
Αξιοποίηση της ικαριακής οµογένειας
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΠΑΙ∆ΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Ενότητες: ∆ηµογραφικά Χαρακτηριστικά, Κοινωνικές Υποδοµές (∆οµές Υγείας-Πρόνοιας, Υποδοµές Εκπαίδευσης,
Πολιτιστικές Υποδοµές, Αθλητικές Υποδοµές)
Κρίσιµα Ζητήµατα / Ανάγκες
Στελέχωση των µονάδων υγείας µε ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό.Κάλυψη των οργανικών θέσεων
Ενίσχυση των υποδοµών και δοµών πρόνοιας και των κοινωνικών υπηρεσιών.
Προγράµµατα ανάδειξης και διερεύνησης της µακροβιότητας των Ικαριωτών
Ενίσχυση των εκπαιδευτικών υποδοµών της πρωτοβάθµιας – δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, κυρίως στον Άγιο Κήρυκο και στις Ράχες
Εύρεση λύσης στα θέµατα της µεταφοράς µαθητών
63
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΠΑΙ∆ΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Ενότητες: ∆ηµογραφικά Χαρακτηριστικά, Κοινωνικές Υποδοµές (∆οµές Υγείας-Πρόνοιας, Υποδοµές Εκπαίδευσης,
Πολιτιστικές Υποδοµές, Αθλητικές Υποδοµές)
Κρίσιµα Ζητήµατα / Ανάγκες
Ολοκληρωµένο σχέδιο ανάδειξης πολιτιστικών πόρων και αποκαταστάσεις αρχαιολογικών χώρων και µνηµείων
Ανάδειξη και προβολή της ιδιαίτερης πολιτιστικής φυσιογνωµίας της Ικαρίας
Σχεδιασµός και υλοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Βελτίωση των υποδοµών αθλητισµού και προώθηση αθλητικών δραστηριοτήτων και µαζικού αθλητισµού, σύµφωνα µε το προφίλ της Ικαρίας (περιπατητικός τουρισµός,
αεραθλητισµός κλπ)
64
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
1.1.5
ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Επίπεδο εκπαίδευσης
Λόγω έλλειψης επίκαιρων στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, τα στοιχεία που παρατίθενται
έχουν κυρίως ιστορική αξία καθώς βασικές παράμετροι έχουν ουσιωδώς
μεταβληθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της αλλαγής των κοινωνικών συνθηκών
και φυσικά των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης.
Η ακόλουθη ανάλυση βασίστηκε στα ευρήματα της Μελέτης του πιλοτικού
Τοπικού Αναπτυξιακού Προγράμματος (Τ.Α.Π., 2001) της Επαρχίας Ικαρίας. Στα
πλαίσια της εν λόγω μελέτης, διεξήχθη έρευνα των νοικοκυριών της Ικαρίας με
τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 237
νοικοκυριών της Ικαρίας, συνεπώς στα αποτελέσματα συμπεριλαμβάνεται και ο
Δήμος Φούρνων (δηλαδή το 1,7% των ερωτηθέντων).
Πίνακας 16: Κατανομή εκπαίδευσης δείγματος
ΣΥΝΟΛΟ
ΒΑΘΜΙΔΑ
ΑΝΔΡΕΣ
ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Αριθμός
ατόμων
Ποσοστό
Αριθμός
ατόμων
Ποσοστό
Αριθμός
ατόμων
Ποσοστό
Δημοτικό
171
29%
82
27%
89
32%
Γυμνάσιο
118
20%
67
22%
51
18%
Λύκειο
103
18%
46
15%
57
20%
ΣΕΚ (Σχολή
Επαγγελματικής
Κατάρτισης)
135
23%
81
27%
54
19%
ΤΕΙ
21
4%
11
4%
10
4%
ΑΕΙ
36
6%
15
5%
21
7%
584
100%
302
100%
282
100%
Σύνολο
(Πηγή: Τ.Α.Π. (2001) - Μελέτη πιλοτικού Τοπικού Αναπτυξιακού Προγράμματος
της Επαρχίας Ικαρίας, Αναπτυξιακή Εταιρεία της Επαρχίας Ικαρίας)
Το 30% περίπου του δείγματος έχει γραμματικές γνώσεις Δημοτικού. Ο μέσος
όρος ηλικίας των αποφοίτων Δημοτικού για τους άνδρες είναι 54, και για τις
γυναίκες 53. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι από τα 584 άτομα τουλάχιστον τα
149 (ποσοστό 24%) έχουν μόνο γραμματικές γνώσεις δημοτικού και είναι
16 ετών και πάνω. Αντίστοιχα, υπάρχουν 86 άτομα στο δείγμα ηλικίας άνω
των 18 με γραμματικές γνώσεις γυμνασίου (ποσοστό 15%).
Από τα παραπάνω στοιχεία φαίνεται ότι αν και το μορφωτικό επίπεδο των
μεγάλων ηλικιών είναι σχετικά χαμηλό, στις μικρές ηλικίες αυτό αντιστρέφεται
όπως συμβαίνει και σε επίπεδο χώρας(υποχρεωτική εκπαίδευση). Φυσικά η
αύξηση του μορφωτικού επιπέδου των κατοίκων είναι θετικό γεγονός, αλλά το
65
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
βασικό θέμα είναι πάντα η συγκράτηση του μορφωμένου ανθρώπινου
δυναμικού στο νησί.
Εικόνα 9: Επίπεδο Εκπαίδευσης Δείγματος Ερωτηθέντων
180
160
140
89
120
54
100
51
80
57
60
40
82
81
67
46
20
10
11
21
15
0
∆ηµοτικό
Γυµνάσιο
Λύκειο
ΣΕΚ
Άνδρες
Γυναίκες
ΤΕΙ
ΑΕΙ
(Πηγή: Τ.Α.Π. (2001) - Μελέτη πιλοτικού Τοπικού Αναπτυξιακού Προγράμματος
της Επαρχίας Ικαρίας, Αναπτυξιακή Εταιρεία της Επαρχίας Ικαρίας)
Απασχόληση - Ανεργία
Η Δ.Ε. Αγίου Κηρύκου εμφανίζει αύξηση του εργατικού δυναμικού του την
δεκαετία 1991-2001 που επηρεάζεται από την αύξηση του πληθυσμού του, ενώ
εμφανίζει σημαντική αύξηση (περίπου τη διπλάσια) και στην ανεργία.
Το ίδιο φαινόμενο εμφανίζεται και στη δημοτική ενότητα Ευδήλου.
Αντίθετα στη δημοτική ενότητα Ραχών παρουσιάζεται μία μικρή μείωση του
εργατικού δυναμικού, που έρχεται σε αντίθεση με την αύξηση που
παρουσιάζεται στον πληθυσμό, ενώ μικρή παρουσιάζεται η αύξηση των
ανέργων, της τάξης 1,5%.
Το βασικό πρόβλημα είναι η μη ύπαρξη πρόσφατων στοιχείων σε σχέση με την
απασχόληση και ανεργία σε επίπεδο νησιού και οικισμών. Η παρέλευση πέραν
της δεκαετίας και δεδομένης της τριετούς οικονομικής ύφεσης θα πρέπει να
επισημάνουμε ότι ελάχιστη έως καθόλου αξία δεν έχει η ανάλυση που
ακολουθεί.
66
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 17: Στοιχεία Απασχόλησης – Ανεργίας 2001
Εργατικό
Δυναμικό
Απασχολο
ύμενοι
Άνεργοι
Ποσοστό
Εργατικό
Δυναμικό
Απασχολούμε
νοι
Άνεργοι
Ποσοστό
Δ.Ε.
Αγίου
Κήρυκου
939
875
64
6.8%
1.231
1071
160
12.99%
Δ.Ε.
Ευδήλου
801
749
52
6.5%
1.015
888
127
12.51%
Δ.Ε.
Ραχών
738
698
40
5.4%
7.20
640
50
6.94%
Πίνακας 18: Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός 2001
Σύνολο
Απασχολούμενοι
Σύνολο
Άνεργοι
(νέοι)
Οικονομικά μη
Ενεργοί
Δ.Ε. Αγίου
Κήρυκου
1.231
1.071
160
71
1.860
Άγιος Κήρυκος
1.000
864
136
55
1.427
Περδίκι
109
101
8
7
261
Χρυσόστομος
122
106
16
9
172
Δ.Ε. Ευδήλου
1.015
888
127
78
1.574
Εύδηλος
279
258
21
17
384
Αρεθούσα
75
61
14
7
106
Δάφνη
208
187
21
7
286
Καραβόσταμο
152
125
27
15
322
Μαγγανίτης
56
53
3
3
124
Φραντάτο
245
204
41
29
362
Δ.Ε Ραχών
720
640
80
38
1.255
Ράχες
426
376
50
23
653
Άγιος
Πολύκαρπος
175
146
29
14
396
Καρκινάγρι
119
118
1
1
206
Η ανεργία στο νησί της Ικαρίας κυμαίνεται σε υψηλότερα επίπεδα συγκριτικά με
τον εθνικό μέσο όρο για το 2001. Υπερβαίνει το 12%, ποσοστό υψηλότερο και
από το αντίστοιχο για τον νομό Σάμου (10%).
67
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Εικόνα 10: Ποσοστό ανεργίας 2001
14,00
12,00
%
10,00
13,00
12,51
11,12
8,00
12,37
11,11
10,07
6,00
4,00
2,00
0,00
ΣΥΝΟΛΟ
ΕΛΛΑ∆ΟΣ
ΝΟΜΟΣ
ΣΑΜΟΥ
∆ΗΜΟΣ
ΑΓΙΟΥ
ΚΗΡΥΚΟΥ
∆ΗΜΟΣ
ΕΥ∆ΗΛΟΥ
∆ΗΜΟΣ
ΡΑΧΩΝ
Νήσος Ικαρία
(Πηγή: ΕΣΥΕ 2001 – Επεξεργασία Παπαγιαννάκη)
Εικόνα 11: Επαγγελματικές κατηγορίες οικονομικά ενεργού πληθυσμού 2001
ΝΗΣΟΣ ΙΚΑΡΙΑ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ & ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ
4%4%
1%
11%
∆ΙΕΥΘΥΝΤΙΚΑ / ΑΝΩΤΕΡΑ ΣΤΕΛΕΧΗ
1%
6%
ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΓΡΑΦΕΙΟΥ
6%
27%
7%
ΕΜΠΟΡΟΙ ΚΛΠ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
ΓΕΩΡΓΙΑ / ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΛΠ
ΤΕΧΝΙΤΕΣ / ΕΡΓΑΤΕΣ / ΧΕΙΡΙΣΤΕΣ
∆ΕΝ ∆ΗΛΩΣΑΝ ΣΑΦΕΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ
33%
ΝΕΟΙ / ΑΝΕΡΓΟΙ
∆ΕΝ ∆ΗΛΩΣΑΝ
(Πηγή: Τ.Α.Π. (2001) - Μελέτη πιλοτικού Τοπικού Αναπτυξιακού Προγράμματος
της Επαρχίας Ικαρίας , Αναπτυξιακή Εταιρεία της Επαρχίας Ικαρίας)
Η ανάλυση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού κατά ομάδα ατομικών
επαγγελμάτων ολοκληρώνει την σαφή εικόνα που δίνεται στην απασχόληση
και την εξειδίκευσή της στην γεωργία και στα επαγγέλματα εργατών και
τεχνιτών. Παράλληλα διαμορφώνει το πλαίσιο εργασίας και το μέγεθος των
επιχειρήσεων, όπου επικρατούν βασικά τα ατομικά επαγγέλματα. Από τα
δεδομένα της απασχόλησης σε ατομικά επαγγέλματα δίνεται το ενδιαφέρον
στον πρωτογενή τομέα, στα επαγγέλματα εργατών και τεχνιτών αλλά και στις
υπηρεσίες.
Τομεακή διάρθρωση της απασχόλησης
Βάσει των διαθέσιμων στοιχείων (ΕΣΥΕ 2001) η διάρθρωση της απασχόλησης
στο νησί της Ικαρίας χαρακτηρίζεται από την διατήρηση της σημαντικής
συμμετοχής του πρωτογενή τομέα. Κυρίαρχος είναι ο τριτογενής τομέας.
68
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Εικόνα 12: Τομεακή διάρθρωση απασχόλησης ανά Δήμο 2001
100%
53
38
42
330
244
173
115
347
239
∆ΗΜΟΣ ΕΥ∆ΗΛΟΥ
∆ΗΜΟΣ ΡΑΧΩΝ
90%
80%
70%
612
60%
50%
40%
30%
217
20%
10%
189
0%
∆ΗΜΟΣ ΑΓΙΟΥ ΚΗΡΥΚΟΥ
Πρωτογενής Τοµέας
∆ευτερογενής Τοµέας
Τριτογενής Τοµέας
∆ε δήλωσαν κλάδο
(Πηγή: ΕΣΥΕ 2001 – Επεξεργασία Παπαγιαννάκη)
Γεωργία
Η γεωργική γη στην Ικαρία αποτελεί το 12,7% της συνολικής έκτασης του
νησιού. Αντίθετα οι βοσκότοποι καταλαμβάνουν το 61,6% και τα δάση
καταλαμβάνουν το 23,2%.
Η γεωργία είναι η κύρια παραγωγική δραστηριότητα του νησιού. Σύμφωνα με
τα στοιχεία της Γεωργικής Απογραφής 2005 ο αριθμός των γεωργικών
ιδιοκτησιών στην Ικαρία ήταν 1560. Το μέσο μέγεθος της ιδιοκτησίας
υπολογίζεται σε 20 στρ. και κυμαίνεται από 2 έως 60 στρ.
•
Το 40% των ιδιοκτησιών έχει μέσο μέγεθος 5,2 στρ.
•
Το 35% των ιδιοκτησιών έχει μέσο μέγεθος 22 στρ.
•
Το 25% των ιδιοκτησιών έχει μέσο μέγεθος 41 στρ.
Η κατάτμηση είναι πολύ μεγάλη. Στις μικρές ιδιοκτησίες (40%) ο μέσος αριθμός
αγροτεμαχίων είναι 3 αγρ. / ιδιοκτησία, στις μέσες (35%) σε 8 αγρ. / ιδιοκτησία
και στις μεγάλες (25%) σε 12 αγρ. / ιδιοκτησία.
Το μέγεθος των εκμεταλλεύσεων και ο κατατεμαχισμός τους δυσχεραίνει στην
εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων καλλιέργειας. Οι έντονες κλίσεις του εδάφους
και η απουσία υποδομής (αγροτικοί δρόμοι, αρδευτικό δίκτυο κ.λπ.), κάνουν
αδύνατο τον εκμηχανισμό των καλλιεργειών. Οι περισσότερες αγροτικές
ιδιοκτησίες προέρχονται από κληρονομιές και λιγότερες από αγοραπωλησίες.
69
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 19: Κατανομή έκτασης κατά βασική χρήση γης στη Νήσο Ικαρία (σε
χιλιάδες στρ.)
Καλλιεργούμενες
Εκτάσεις /
Βοσκότοποι
Αγραναπαύσεις
Νήσος
Σύνολο
Εκτάσεων
Ικαρία
255,5
32
%
100,0%
12,5%
Δάση
Άλλες
Εκτάσεις
160,9
56,2
6,4
62,9%
22%
2,6%
(Πηγή: ΕΣΥΕ - Επεξεργασία Ομάδας Μελέτης ΣΧΟΟΑΠ)
Πίνακας 20: Υφιστάμενη κατανομή καλλιεργειών Νήσου Ικαρίας (στρ.)
Εκτάσεις καλλιεργειών
Ξηρικές
Αρδευόμενες
Σύνολο
Αριθμός
διάσπαρτων
δένδρων
161
-
161
-
Κριθάρι
1.013
-
1.013
-
Φασόλια
-
125
125
-
Λοιπά όσπρια
487
-
487
-
Κτηνοτροφικά
φυτά
4.264
-
4.264
-
864
-
864
-
Μποστανικά
-
197
197
-
Πατάτες
-
1,16
1,16
-
Κηπευτικά
υπαίθρου
-
1.574
1.574
-
Κηπευτικά
θερμοκηπίου
-
8
8
-
Μηδική
-
740
740
-
Εσπεριδοειδή
-
145
145
8.940
Μηλοειδή
-
33
33
15.870
Οπωροφόρα
-
72
72
28.850
10
-
10
22.880
Αμυγδαλιές
1.020
-
1.020
42.810
Ελιές
12.885
-
12.885
145.960
Αμπέλια
οινοποιήσιμα
2.060
-
2.060
-
Καλλιέργειες
Σιτάρι
Γρασίδια
Συκιές
70
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Εκτάσεις καλλιεργειών
Ξηρικές
Αρδευόμενες
Σύνολο
Αριθμός
διάσπαρτων
δένδρων
152
-
152
-
5.954
-
5.954
-
28.870
4.010
32.880
-
Καλλιέργειες
Αμπέλια
επιτραπέζια
Αγρανάπαυση
Σύνολο
(Πηγή: ΕΣΥΕ - Υπουργείο Γεωργίας 2005)
Στο σύνολο του νησιού το 39% της έκτασης της καλλιεργειών είναι ελαιόδενδρα,
το 13% κτηνοτροφικά φυτά, το 6,7% αμπέλια οινοποιήσιμα, το 5% κηπευτικά
υπαίθρου, το 19% βρίσκεται σε αγρανάπαυση και το υπόλοιπο 17% περίπου
κατανέμεται στις διάφορες άλλες καλλιέργειες. Η έκταση των αρδευόμενων
ανέρχεται σε 4.010 στρέμματα (12,5% των καλλιεργούμενων εκτάσεων)4.
Συνοπτικά διαπιστώνονται τα ακόλουθα:
•
Οι περισσότερες καλλιέργειες είναι εκτατικής μορφής με μικρές
στρεμματικές αποδόσεις. Η αγροτική ιδιοκτησία είναι πολυτεμαχισμένη
και αυτό αποτελεί σοβαρό ανασταλτικό παράγοντα για την
εντατικοποίηση της γεωργίας. Η αγροτική παραγωγή δεν καλύπτει ούτε
τις ανάγκες του νησιού.
•
Η αρδευόμενη έκταση αποτελεί μόλις το 12,2% της συνολικής
καλλιεργούμενης έκτασης. Το μικρό ποσοστό της άρδευσης αποτελεί ένα
από τους βασικότερους παράγοντες των μικρών στρεμματικών
αποδόσεων.
•
Η έκταση της αγρανάπαυσης είναι αρκετά σημαντική (18,2%) και θα
πρέπει να εξετασθεί εναλλακτικά με καλλιέργειες που εμπλουτίζουν το
έδαφος σε άζωτο και βελτιώνουν την ποιότητα του εδάφους (π.χ.
μηδική).
•
Διαβρώσεις εδαφών διαπιστώνονται σε αρκετά τμήματα και κυρίως στα
πλέον επικλινή, στα οποία δεν έχουν κατασκευασθεί πεζούλες. Στις
περισσότερες επικλινείς εκτάσεις υπάρχουν παλιές αναβαθμίδες με
ξηρολιθιές
θα πρέπει να σηµειωθεί ότι µε τα παραπάνω στοιχεία που δίνονται από την Ε.Σ.Υ.Ε., φαίνεται να διαφωνεί
πλήρως η ∆/νση Γεωργίας της Ικαρίας, όπου, σύµφωνα µε τα στοιχεία της, η κατάσταση είναι τελείως
διαφορετική και, σύµφωνα µε την εκτίµηση της µελέτης, τα στοιχεία που δίνει απεικονίζουν καλύτερα την
πραγµατικότητα.
4
Στην Ικαρία, και ιδίως στην περιοχή Ραχών, υπάρχει ανάπτυξη της µελισσοκοµίας. Με βάση διαθέσιµα
στοιχεία της ΕΣΥΕ, το 1989 υπήρχαν περίπου 9.530 κυψέλες, ενώ το 2000 υπήρχαν
12.700.
4
Είναι τρίφυλλα δίκτυα, µε το εσωτερικό φύλλο µε µικρότερα "µάτια" από τα δύο εξωτερικά και
χρησιµοποιούνται σαν δίκτυα βυθού (35-100 µέτρα βάθος).
71
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Η αγροτική παραγωγή είναι βασική δραστηριότητα των κατοίκων παραδοσιακά
στην Ικαρία.
Η γεωργία εμφανίζει σημαντικό βαθμό εγκατάλειψης καθώς δεν μπορεί υπό τις
παρούσες συνθήκες να είναι ανταγωνιστική ακόμη και σε παραδοσιακά
προϊόντα τα οποία εξυπηρετούσαν και τις ανάγκες διατροφής του τοπικού
πληθυσμού.
Τα λιβάδια καλύπτουν μικρό ποσοστό της καλλιεργημένης έκτασης, το οποίο
συνεχώς ελαττώνεται. Αντίστοιχα καθοδική είναι και η παραγωγή σιταριού,
κριθαριού και καλαμποκιού. Καλλιεργούνται σιτάρι, κριθάρι, βρώμη, καλαμπόκι,
κτηνοτροφικά είδη, τριφύλλι, μηδική. Παρατηρείται έντονα το φαινόμενο της
παραδοσιακής μονοκαλλιέργειας, με κυρίαρχα είδη το αμπέλι και την ελιά.
Καλλιεργούνται επίσης κηπευτικά και εσπεριδοειδή.
Η γεωργία στο νησί ασθενεί όλο και περισσότερο. Αντίθετα, παλιότερα υπήρχε
μία μαζικότερη και με μεγαλύτερη ποικιλία παραγωγή προϊόντων (αμύγδαλο,
κρασί, σταφίδα), τα οποία διακινούνταν και στα γύρω νησιά. Γίνονται
προσπάθειες με κάποια προγράμματα από το γεωπονικό πανεπιστήμιο για
καλλιέργεια βοτάνων στο νησί. Ακόμη, εμφανίζεται και παραγωγή λαχανικών
και φρούτων εποχής, που καλύπτουν όμως μόνο τις ανάγκες του νησιού
Τα βασικά αγροτικά προϊόντα του νησιού, που θα μπορούσαν να έχουν
προσανατολισμό εξαγωγικό ή να συμπληρώσουν το τουριστικό προϊόν είναι τα
ακόλουθα:
Πίνακας 21: Αγροτική Παραγωγή - καλάθι προϊόντων
Παραδοσιακά
Εθνικά Προϊόντα
•
•
•
•
•
•
Ελαιόλαδα και Ελιές
Τυροκομικά Προϊόντα από
Αιγοπρόβειο γάλα Καθούρα
Ικαρίας, Τουλουμοτύρι Ικαρίας,
Κοπανιστή Ικαρίας
Κρασιά
Αιγοπρόβειο Κρέας
Παστουρμάς Ικαρίας
Μέλια
Προϊόντα
•
•
•
•
Αρωματικά φυτά
Καρύδια
γλυκά κουταλιού
Καισια
Τοπικά Προϊόντα
• Ζωοτροφές
• Τα Κηπευτικά και
τα Μποστανικά
Ελαιοκαλλιέργεια
Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (Αναπτυξιακό Συνέδριο ΝΑ Σάμου) αναφέρουν
ότι έχουν καταγραφεί 25.000 στρέμματα ελαιοκαλλιέργειας στην Ικαρία.
Η ελαιοπαραγωγή βαίνει μειούμενη, και από 400 τόνους ελαιολάδου που
παρήχθησαν τα έτη 1992-2000 η παραγωγή μειώθηκε σε 250 τόνους τα έτη
2000-2008. Οι καλλιεργούμενοι βιολογικά ελαιώνες είναι μόλις 40 στρέμματα.
Το βασικό πρόβλημα είναι τα γηρασμένα δέντρα, που δεν επιτρέπουν τη
μηχανική συλλογή ελαιόκαρπου, καθιστούν δύσκολη τη συγκομιδή με τον
72
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
παραδοσιακό τρόπο. Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής σε τυποποιημένη μορφή στο
εμπόριο, ωστόσο καλύπτει επαρκώς τις τοπικές ανάγκες.
Κρασιά Ικαρίας και Αμπελοκαλλιέργεια
Υπάρχουν δηλωμένα 2.500 στρέμματα αμπελώνων. Τα τελευταία 15 χρόνια
εμφανίστηκε με ιδιαίτερο δυναμισμό η αμπελουργία οινοποιήσεων ποικιλιών
στην Ικαρία και ταυτόχρονα σχεδόν η λειτουργία τριών οινοποιείων. Τα
παραγόμενα κρασιά ( ξηρά ερυθρά και λευκά) συνεχώς βελτιώνονται ως προς
την ποιότητα, και με τον «πατριωτισμό» των Ικάριων της διασποράς
βελτιώνουν και τη θέση τους στην αγορά. Παράλληλα, υφίσταται και η χωρική
οινοποίηση, η οποία συμβάλλει στην αύξηση του οικογενειακού εισοδήματος.
Εδώ, πρέπει να τονιστεί, υπάρχει ένα πρόβλημα αθέμιτου ανταγωνισμού και
παραοικονομίας. Επιδιώκουμε την ελεγχόμενη αύξηση των εκτάσεων μέσα από
προγράμματα αναμπέλωσης.
Το τοπικό κρασί είναι ο Πράμνειος οίνος. Ποικιλία κρασιού, μαύρο και βαρύ από
άποψη αλκοολικών βαθμών, γνωστό από την εποχή ακόμη του Ομήρου. Είναι
προϊόν μιας πανάρχαιας συνταγής που φυλάχτηκε και διασώθηκε σε πιθάρια
χωμένα στη γη. Ο Πράμνειος Οίνος ήταν κατά τους αρχαίους χρόνους το βασικό
προϊόν και ταυτόχρονα μία από τις κύριες πηγές εσόδων της Οινόης, αλλά και
ολόκληρης της Ικαρίας.
Παραγωγή Μελιού
Σημαντική η παραγωγή μελιού με 15.000 κυψέλες το 2003. Το περιζήτητο μέλι
της Ικαρίας χρωστάει τη φήμη του στα άφθονα αρωματικά φυτά που
ευδοκιμούν στο νησί. Υπάρχουν αρκετοί μελισσοκόμοι οι οποίοι συσκευάζουν
και πωλούν το εξαιρετικής ποιότητας μέλι, το οποίο αποτελεί κύριο συστατικό
της γαστρονομίας. Στο πρωινό, μέσα σε αφεψήματα με αρωματικά φυτά της
περιοχής αλλά και στα ψητά ή τις σαλάτες, το μέλι της περιοχής έχει
πρωτεύοντα ρόλο.
Στην Ικαρία δραστηριοποιούνται οι ακόλουθοι συνεταιρισμοί:
Αγροτικός Συνεταιρισμός Αγίου Κηρύκου
Αγροτικός Συνεταιρισμός Δάφνης
Αγροτικός Συνεταιρισμός Καραβοστάμου
Ποστωτικός και Μελισσοκομικός Συνεταιρισμός Ραχών
Γεωργικός Συνεταιρισμός κοινής καλλιέργειας Πεδιάδας Πεζίου
Κτηνοτροφία
Στον επόμενο πίνακα φαίνεται η κατανομή των βοσκοτόπων του νησιού με
κριτήριο το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Προκύπτει δε, ότι στην Ικαρία το
μεγαλύτερο ποσοστό των βοσκοτόπων είναι ιδιωτικοί.
Πίνακας 22: Κατανομή βοσκοτόπων με βάση το ιδιοκτησιακό καθεστώς
Νήσος
Ικαρία
Συνολική
έκταση
(χιλ. στρ.)
204,4
Ιδιωτικοί
(χιλ. στρ.)
Ιδιωτικοί
(%)
111,2
54,4
Δημόσιοι
Κοινοτικοί
(χιλ. στρ.)
93,2
Δημόσιοι
Κοινοτικοί
(%)
45,6
73
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
(Πηγή: ΕΣΥΕ - Επεξεργασία Ομάδας Μελέτης ΣΧΟΟΑΠ)
Χαρακτηριστικό της κτηνοτροφίας στην Ικαρία είναι η εκτροφή της οικόσιτης
γίδας, φυλής Zaanen, η οποία, με τη βοήθεια των διαφόρων προγραμμάτων του
Υπουργείου Γεωργίας άρχισε να διαδίδεται και να εκτρέφεται σε διάφορα μέρη
της χώρας μας, λόγω των πλεονεκτημάτων στην παραγωγή γάλακτος και της
προσαρμοστικότητας που εμφανίζει.
Η κτηνοτροφική παραγωγή προέρχεται κατά κύριο λόγο από την
αιγοπροβατοτροφία (59%), την ορνιθοτροφία (10%), τη βοοτροφία (9%), τη
μελισσοκομία (8%), τη χοιροτροφία (4%) και την εκτροφή κουνελιών (3%).
Ένα από τα κυριότερα ζητήματα της κτηνοτροφίας στην Ικαρία αποτελεί ο
έλεγχος της υπερβόσκησης. Η μείωση του αριθμού των ζώων στα επίπεδα
φυσικής αντοχής όπως παλιά και η αναδιάρθρωση του κυκλώματος
κτηνοτροφών με την αποφυγή χρήσης βαμβακόπιτας που αλλάζει τη
συμπεριφορά των κατσικιών, είναι επιβεβλημένες. Η υπερβόσκηση που είναι
ιδιαίτερα απειλητική σε ορισμένες περιοχές του νησιού (Άγιος Κήρυκος, Δάφνη,
Ράχες) αποτελεί φαινόμενο της τελευταίας 20ετίας, εμπλέκει τις επιδοτήσεις της
Ευρωπαϊκής Ένωσης, την τοπική αυτοδιοίκηση τη διαθεσιμότητα των
κτηνοτροφών να ελέγχουν τα ζώα τους και τους καλλιεργητές. Ο έλεγχος της
υπερβόσκησης δεν θα σημαίνει απλά ότι η τοπική κοινωνία λειτουργεί. Θα έχει
γίνει αποδεκτή η αναγκαιότητα εφαρμογής ρυθμίσεων για τις χρήσεις γης και η
αποφυγή ερημοποίησης, με άλλα λόγια “κυκλαδοποίησης” του Ικαριακού τοπίου
(από τα φαλακρά τοπία των Κυκλάδων).
Η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας μικρών ζώων, κυρίως λόγω της ορεινής
διαμόρφωσης του εδάφους είναι περιορισμένη, οργανωμένη σε οικογενειακή
κυρίως βάση και καλύπτει αποκλειστικά σχεδόν άμεσες ανάγκες των αγροτικών
νοικοκυριών.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η εκμετάλλευση των κτηνοτροφικών μονάδων
είναι ανορθόδοξη και το εισόδημα των κτηνοτρόφων στηρίζεται στο σύστημα
των επιδοτήσεων.
Η εκτατικοποίηση της κτηνοτροφίας αποτελεί προϋπόθεση για να συνεχίσει να
υπάρχει κτηνοτροφία στην Ικαρία.
Έχουν ενταχθεί 38 κτηνοτρόφοι με 1.667 ζώα που αντιστοιχούν σε 1.216,78
στρέμματα βοσκοτόπων παράλληλες - και σε άλλους τομείς- επιπτώσεις.
Δεν υπάρχει σφαγείο. Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες η εκμετάλλευση των
μονάδων περιορίζεται ουσιαστικά στην παραγωγή κρέατος κυρίως για
ιδιοκατανάλωση. Το κρέας τους θεωρείται ιδιαίτερα νόστιμο καθώς
διατρέφεται μόνο του. «Ρασκά» στην Ικαρία ονομάζονται τα αγριοκάτσικα
λευκού ή μαύρου χρώματος, με νοστιμότατο κρέας ελάχιστου λίπους. Η
κατανάλωση του κρέατος των αγριοκάτσικων χρονολογείται από τις αρχές του
17ου αιώνα, οπότε η πειρατεία οδήγησε τους κατοίκους της Ικαρίας σε
αυτοαπομόνωση. Ακόμη, εκτρέφονται χοίροι για οικιακή κυρίως χρήση.
Τα τυροκομικά προϊόντα και ιδιαίτερα η παραδοσιακή «καθούρα» ή «καθούρι»,
όπως παρασκευάζεται σε μικρά τυροκομεία πλησίον των μαντριών,
διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στην τοπική γαστρονομία και εντάσσονται στις
74
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
βασικές διατροφικές συνήθειες των Ικαριωτών. Τελευταία, κερδίζουν ολοένα
και περισσότερο, και την προτίμηση Ελλήνων και ξένων επισκεπτών.
Η «καθούρα» ειδικότερα, είναι παραδοσιακό τυρί φρέσκο ανάλατο και άλμης
που παράγεται αποκλειστικά από κατσικίσιο γάλα, με τον ίδιο τρόπο από τον
17ο αιώνα ως σήμερα.
Αλιεία
Παραδοσιακά η Ικαρία είχε θαλάσσιο περιβάλλον ιδιαίτερης βιολογικής
ποικιλότητας, με πολύ πλούσια ιχθυοαποθέματα. «Ιχθυόεσσα» την κατονομάζει
ο Όμηρος για τα άφθονα ψάρια στα νερά που την περιβρέχουν.
Στη δυτική Ικαρία υπάρχει ένα φτωχό αλιευτικό πεδίο. Η αλιεία δεν είναι
ιδιαίτερα ανεπτυγμένη, κυρίως λόγω της έλλειψης φυσικών όρμων και
καταφυγίων, σε συνδυασμό με τους ισχυρούς ανέμους που επικρατούν στην
περιοχή. Ο αλιευτικός στόλος της Ικαρίας αυτή τη στιγμή αριθμεί 100 σκάφη.
Στο σύνολό τους, τα σκάφη της περιοχής είναι ελληνικής κατασκευής και
προέρχονται, κυρίως, από μικρά, ειδικευμένα ναυπηγεία από όλη την Ελλάδα
(Σάμος, Πάτμος, Κρήτη, Πέραμα, κ.ο.κ.), ενώ ένας μικρός αριθμός έχει
κατασκευαστεί επί τόπου.
Στο σύνολό τους, τα σκάφη της περιοχής μελέτης χρησιμοποιούν σαν μέσο
πρόωσης, μηχανές εσωτερικής καύσης ντίζελ, συνήθως επαρκούς ιπποδύναμης.
Σαν εργαλεία αλιείας, τα περισσότερα σκάφη διαθέτουν βαρούλκα ανέλκυσης
δικτυών/παραγαδιών, τα μικρότερα απλά ("παθητικά") και τα μεγαλύτερα
μηχανοκίνητα (με άμεση οδήγηση από την μηχανή) ή υδραυλικά. Το επίπεδο
συντήρησης των σκαφών και των συστημάτων τους κρίνεται γενικά καλό.
Το σύνολο των σκαφών της περιοχής χαρακτηρίζονται σαν παράκτια αλιευτικά.
Ο εξοπλισμός τους, ανάλογα με το είδος της αλιείας στο οποίο επιδίδονται,
μπορεί να είναι μανωμένα δίκτυα (TRAMMEL NETS) 4, παραγάδια (LONG
LINES), καθετές μεγάλων βαθών.
Τον τελευταίο καιρό, εκτός από τις παραδοσιακές μεθόδους αλιείας,
δοκιμάζονται στην περιοχή και κάποιες καινούργιες μέθοδοι, όπως οι
αστακοπαγίδες, τα ξιφιοπαράγαδα, τα τοννοπαράγαδα κ.α.
Οι ιδιοκτήτες αλιευτικών σκαφών στο σύνολό τους είναι επαγγελματίες
ψαράδες που κυβερνούν οι ίδιοι τα σκάφη τους και κατευθύνουν τις αλιευτικές
εργασίες. Επίσης, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους, ασχολούνται και οι ίδιοι με
όλες ή μέρος από τις εργασίες συντήρησης των σκαφών και του εξοπλισμού
τους. Μόνο ένα μικρό ποσοστό ιδιοκτητών ζει αποκλειστικά από την αλιεία και
δεν εξασκεί κανένα άλλο επάγγελμα, έστω και περιστασιακά. Συνήθως οι αλιείς
της περιοχής είναι παράλληλα και ναυτικοί διάφορων ειδικοτήτων, γεωργοί σε
ένα μικρότερο ποσοστό, ενώ αρκετοί είναι παράλληλα και ιδιοκτήτες
καταστημάτων τροφίμων ή εστιατορίων, μέσω των οποίων και διακινούν τα
αλιεύματά τους. Το γεγονός αυτό είναι ενδεικτικό της μικρής απόδοσης που έχει
η αλιεία με τον τρόπο που γίνεται στην περιοχή. Σαν χώρος των αλιευτικών
δραστηριοτήτων των σκαφών της περιοχής αναφέρεται το Βόρειο και σε
αρκετές περιπτώσεις και το Νότιο Ικάριο πέλαγος. Σημειώνεται ότι το Ικάριο
πέλαγος και το Ανατολικό Καρπάθιο, θεωρούνται από τα πιο επιβαρυμένα με
κακοκαιρίες πελάγη όλων των ελληνικών θαλασσών.
75
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Τα περισσότερα σκάφη λειτουργούν με πλήρωμα 2 ατόμων, με εξαίρεση τα
μεγαλύτερα που πολλές φορές απασχολούν και 3 άτομα. (Οι αριθμοί αυτοί είναι
συνολικοί, και περιλαμβάνουν και τον ιδιοκτήτη/κυβερνήτη). Όλα τα
πληρώματα είναι ντόπιοι, πολλές φορές συγγενείς με τους ιδιοκτήτες και στο
σύνολό τους σχεδόν εξασκούν και κάποιο άλλο επάγγελμα. Σε απόλυτους
αριθμούς, φαίνεται να υπάρχει επάρκεια αλιεργατών για την επάνδρωση των
σκαφών της περιοχής. Όμως η πολλαπλότητα της απασχόλησής τους,
δημιουργεί προβλήματα στους ιδιοκτήτες των σκαφών, ειδικά όσον αφορά τις
αναγκαστικές συχνές αλλαγές πληρωμάτων.
Η διάθεση των αλιευμάτων γίνεται στις περισσότερες περιπτώσεις άμεσα,
δηλαδή με κατευθείαν διάθεση των ψαριών στην τοπική αγορά. Οι ιδιοκτήτες
που παράλληλα διαθέτουν συναφή καταστήματα (τροφίμων και εστιατόρια),
διαθέτουν τα αλιεύματα τους από εκεί. Ορισμένο ποσοστό κάνει κάποιες άτυπες
και ευκαιριακές συμφωνίες με καταστηματάρχες της περιοχής για την
προμήθεια τους (αποκλειστικά ή μη) με αλιεύματα.
Κατά την διάρκεια υποθαλάσσιας βιολογικής χαρτογράφησης που διενεργήθηκε
στην παράκτια ζώνη της Ικαρίας από το Ινστιτούτο θαλάσσιας προστασίας
«Αρχιπέλαγος»
διαπιστώθηκε
ωστόσο
επιβάρυνση
στα
θαλάσσια
οικοσυστήματα τα οποία έχουν καθοριστική σημασία για την παραγωγικότητα
των ιχθυοαποθεμάτων. Η επιβάρυνση αυτή οφείλεται αποκλειστικά σε
ανθρωπογενείς παράγοντες.
Ωστόσο, το στενό θαλάσσιο πέρασμα μεταξύ Ικαρίας και Φούρνων, γνωστό ως
«Μπουγάζι» λειτουργεί ανατροφοδοτικά για τον αλιευτικό πλούτο της περιοχής.
Ο τομέας αυτός είναι εμφανής κατά κύριο λόγο στο δήμο Ραχών και μετά στον
δήμο Αγίου Κήρυκου. Τα τελευταία χρόνια λαμβάνει χώρα μία έντονη
προσπάθεια κατασκευής αλιευτικών καταφυγίων στο Γιαλισκάρι, στο
Καραβόσταμο και στο Μαγγανίτη καθώς και η αποκατάσταση του αλιευτικού
καταφυγίου στο Καρκινάγρι που είναι απαραίτητα για την προσάραξη πλοίων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι άνθρωποι που ασχολούνται με αυτό είναι διαφόρων
ηλικιών άλλοι επαγγελματίες και άλλοι ερασιτέχνες
Η ετήσια παραγωγή αλιευμάτων ξεπερνά τους 2.500 τόνους, εκ των οποίων
μεγάλο ποσοστό αφορά ψάρια πρώτης διαλογής, όπως: συναγρίδα, φαγκρί,
λυθρίνι, ροφός και φρέσκο θράψαλο. Ονομαστή είναι πάντως η περιοχή του
Γιαλισκαρίου για το φρέσκο ψάρι (υπάρχει και σχετικός στίχος Ικαριώτικου
παραδοσιακού τραγουδιού) ενώ σε όλο το νησί, το φρέσκο ψάρι αποτελεί
κυρίαρχο στοιχείο της τοπικής γαστρονομίας.
Ολοκληρώνοντας, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος της αλιείας στην
περιοχή της μελέτης, μπορούν να συνοψισθούν στα εξής σημεία:
•
Ανεπάρκεια της παρεχόμενης προστασίας στα λιμάνια/αλιευτικά καταφύγια
της περιοχής. Σε αυτήν την κατεύθυνση γίνονται άλλωστε πολλές
προσπάθειες από τοπικούς φορείς, για την ολοκλήρωση και βελτίωση των
υφιστάμενων λιμενικών εγκαταστάσεων. Οι προοπτικές για το άμεσο μέλλον
κρίνονται ευοίωνες. Η βελτίωση της ασφαλούς διαχείμασης των σκαφών
αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση επενδύσεων για την κατασκευή νέων
σκαφών, μεγαλύτερων και καλύτερα εξοπλισμένων από τα σημερινά.
76
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
•
Ανεπάρκεια τεχνικής υποδομής, συντήρησης και επισκευών. Η βελτίωση των
σημερινών συνθηκών σε αυτόν τον χώρο αντιπροσωπεύει στις περισσότερες
περιπτώσεις επενδύσεις μικρού ύψους (εξοπλισμός των παραδοσιακών
συρτικών, μηχανουργείο κ.τ.λ.).
•
Ανυπαρξία οργανωμένου εμπορικού δικτύου. Η αναγκαία υποδομή
απουσιάζει, κυρίως σε ό,τι αφορά τη συγκέντρωση και συντήρηση των
αλιευμάτων, την τυποποίηση, τη συσκευασία και τη διακίνηση, τόσο στην
εσωτερική αγορά (η οποία δεν καλύπτεται επί του παρόντος από την
εγχώρια παραγωγή), όσο και την εξωτερική. Και σε αυτήν την περίπτωση,
αποτελεί πεποίθηση της μεγάλης πλειοψηφίας των ενδιαφερομένων ότι μια
από κοινού αντιμετώπιση του προβλήματος θα είχε σαν αποτέλεσμα μια
ορθολογικότερη συγκρότηση του απαιτούμενου δικτύου.
•
Αδυναμία των παραδοσιακών μεθόδων αλιείας για απόδοση ικανοποιητικού
κέρδους και εξασφάλιση ανθρώπινων συνθηκών εργασίας στους
απασχολούμενους. Οι καινούργιες τάσεις στο χώρο της αλιείας εκφράζονται
από την αναζήτηση και τον πειραματισμό πάνω σε νέου τύπου σκάφη, νέα
συστήματα και βελτιωμένο εξοπλισμό, εκπαίδευση στις καινούργιες
μεθόδους αλιείας και διαρκή ενημέρωση.
•
Ανάγκη μελετών και μακροχρόνιου σχεδιασμού για την αποφυγή της
υπεραλίευσης ορισμένων ειδών και γενικότερων καταστροφών του
περιβάλλοντος.
Ορυκτός Πλούτος
Ο γνευσιοσχιστόλιθος καταλαμβάνει επιφανειακά το μεγαλύτερο μέρος του
ανατολικού τμήματος του νησιού. Το πέτρωμα παρουσιάζει αρκετά μεγάλη
σκληρότητα που θεωρείται επιθυμητή ιδιότητα και να δώσει πρόσθετη αξία στο
υλικό γιατί παρουσιάζει αυξημένη αντοχή. Η εκμετάλλευση της Ικαριακής
πλάκας (εξόρυξη, εμπορία, προώθηση) γίνεται από ιδιώτες, που διαθέτουν μικρά
λατομεία.
Ο γνευσιογρανίτης καταλαμβάνει ολόκληρη την περιοχή Ράχες, το οροπέδιο
Πέζι, τμήμα του Αθέρα, ολόκληρη τη βορειοδυτική ακτή του νησιού μεταξύ
Αρμενιστή και Πάπα και μέρος της βόρειας από Πάπα μέχρι Κατσούνες.
Καταλαμβάνει δηλαδή έκταση κατά προσέγγιση 140 τετρ. χιλιομέτρων, περίπου
το μισό νησί.
Ο γρανίτης εμφανίζεται κυρίως κοντά στο χωριό Ξυλοσύρτης, με μορφή
μεγάλου φλεβοφακοειδούς σώματος βιοτιτικού γρανίτη (γρανοδιορίτη).
Ο γνευσιογρανίτης και ο γρανίτης Ικαρίας έχουν αρκετές δυνατότητες χρήσης.
Οι εργαστηριακές δοκιμές έδειξαν ότι είναι συμβατικά πετρώματα χωρίς
εξαιρετικές ιδιότητες.
Τα Ικαριακά μάρμαρα βρίσκονται αποκλειστικά στην Κεντρική και
Νοτιοανατολική Ικαρία ενώ το πιο καθαρό Ικαριακό μάρμαρο βρίσκεται στην
περιοχή Χρυσοστόμου. Το μάρμαρο αυτό αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από
ανθρακικό ασβέστιο και είναι καλής ποιότητας. Τα μάρμαρα Χρυσοστόμου λόγω
της μεγάλης καθαρότητας και σπανιότητάς τους πρέπει να αξιολογηθούν ως
προς τις οικονομικές δυνατότητές τους.
77
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Αρκετά καθαρά μάρμαρα είναι και αυτά της περιοχής Κάμπου. Τα υπόλοιπα
περιέχουν ξένες προσμίξεις.
Τα Ικαριακά μάρμαρα παρουσιάζουν κακή μακροσκοπική εικόνα. Είναι δηλαδή
πολύ πτυχωμένα, έντονα κατακερματισμένα και παρουσιάζουν πολλές μικρές
και μεγάλες ασυνέχειες (διαρρήξεις), χαρακτηριστικά που περιορίζουν πολύ τις
δυνατότητες χρήσης τους. Γενικά είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για την
παραγωγή θραυστών αδρανών που προορίζονται για την κατασκευή
σκυροδέματος.
Στο νησί σήμερα οι όποιες προσπάθειες αξιοποίησης των πετρωμάτων είναι
μικρές. Υπάρχουν δύο κυρίως λατομεία παραγωγής αδρανών υλικών, ένα στη
Βόρειο πλευρά του νησιού (κοντά στον Εύδηλο) στη θέση Κυπαρίσσι και ένα
στη Νότια πλευρά, στον Άγιο Κήρυκο. Λειτουργούν σε ασβεστολιθικά
πετρώματα.
Όσον αφορά στην εκμετάλλευση μαρμάρου, λειτουργεί στον Κάμπο μονάδα
επεξεργασίας μαρμάρου.
Σχετικά καλύτερη είναι η κατάσταση στην εκμετάλλευση του
γνευσιοσχιστόλιθου. Η Καριώτικη πλάκα έχει χρησιμοποιηθεί ως δομικό υλικό
από τα πολύ παλιά χρόνια (σε στέγες, αυλές των παραδοσιακών Καριώτικων
σπιτιών). Σήμερα λειτουργούν κάποια λατομεία εξόρυξης κυρίως στις περιοχές
της Αρέθουσας, της Πλαγιάς, του Πλωμαρίου, στο Μονοκάμπι, στον Αθέρα κ.α.
Σημειωτέον ότι αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο η αξία της Καριώτικης
πλάκας, τουλάχιστον στην τοπική αγορά.
Τουρισμός
Τουριστικό Προϊόν - Εικόνα
Ως τουριστικό προϊόν ορίζουμε τον συνδυασμό πόρων και χαρακτηριστικών που
προσφέρονται από μια περιοχή στον τελικό καταναλωτή. Μπορεί να είναι απλό,
δηλαδή να αποτελείται από τις βασικές δραστηριότητες (μεταφορά, κατάλυμα,
εστίαση) ή να είναι σύνθετο καλύπτοντας και ειδικά ενδιαφέροντα του
καταναλωτή με δραστηριότητες αγροτουριστικές, πολιτιστικές, αθλητικές,
οικολογικές κ.α ώστε να λαμβάνει ως βασική παράμετρο τις επιθυμίες και τις
ανάγκες των τουριστών καθώς και την προσφορά των ανταγωνιστών. Πρέπει
να λαμβάνει υπόψη τους τοπικούς πόρους και τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες
της περιοχής καθώς και τη δαπάνη που οι καταναλωτές στους οποίους στοχεύει
είναι πρόθυμοι να καταβάλουν για την ικανοποίηση των αναγκών τους.
Επομένως η απλή επέκταση της προσφοράς μέσα από την αύξηση των
διαθέσιμων κλινών δεν μπορεί να θεωρηθεί πλέον επαρκής στρατηγική.
Όπως κάθε τόπος έτσι και η Ικαρία έχει ιδιαίτερα γνωρίσματα, που
χαρακτηρίζουν τους κατοίκους και τη ζωή στο νησί.
Από τη σύνθεση του προϊόντος φαίνονται και οι διαφορετικές παράμετροι που
συμμετέχουν και οι οποίες καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα, τα
συγκριτικά πλεονεκτήματα και εν τέλει τη δημιουργούμενη προστιθέμενη αξία
που μένει στη περιοχή.
Η Ικαρία, παρά την διαδεδομένη ροπή για αξιοποίηση και ανάδειξη τουριστικών
προορισμών, διατήρησε την αυθεντικότητά της και την κοινωνική της δομή,
προσφέροντας ένα τουριστικό προϊόν για μεμονωμένους κυρίως τουρίστες
78
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
αναψυχής που επιθυμούν να έρθουν να ξεκουραστούν και να γνωρίσουν τα
νησιά απολαμβάνοντας ταυτόχρονα το κλίμα, την απλότητα, την ασφαλή
διαμονή, τη γραφικότητα, τον ήλιο και τη θάλασσα. Βασικό πλεονέκτημα και
πόλος έλξης επισκεπτών είναι ο τρόπος ζωής των Καριωτών σε συνδυασμό με
την διασκέδαση(πανηγύρια) και τα ιαματικά λουτρά.
Τα άλλοτε μειονεκτικά χαρακτηριστικά της (απομόνωση, μικρό μέγεθος,
περιφερειακότητα), που την κατέτασσαν στις «λιγότερο ευνοημένες» περιοχές
της επικράτειας, μετατρέπονται πλέον σε συγκριτικά πλεονεκτήματα καθώς
θωράκισαν τη περιοχή από τις επιπτώσεις του μαζικού τουριστικού
επεκτατισμού.
Βέβαια θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι και πολλοί από τους πόρους που
διαθέτει η περιοχή δεν είναι αξιοποιημένοι, ενώ σοβαρότατο πρόβλημα αποτελεί
το ότι δεν έχουν αναπτυχθεί συμπληρωματικές δραστηριότητες από τις
επιχειρήσεις, που να συνθέτουν ένα προϊόν ελκυστικό και για τον τουρίστα καταναλωτή που αναζητά κάτι περισσότερο. Οι τουρίστες με ειδικά
ενδιαφέροντα δημιουργούν οικονομικές άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις τόσο
στις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις και στην περιοχή γενικότερα.
Ιαματικές πηγές
Στη δεκαετία του 1950 κατασκευάστηκαν δύο υδροθεραπευτήρια, ωστόσο η
διαμάχη μεταξύ του Εθνικού Οργανισμού Τουρισμού και του τοπικού δήμου για
την εκμετάλλευση των πηγών λειτούργησε ανασταλτικά στην περαιτέρω
ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού.
Τα τελευταία χρόνια και μετά την εκχώρηση των λουτροπηγών στο Δήμο, έγιναν
στοιχειώδεις βελτιώσεις και παρεμβάσεις στις υποδομές, με στόχο την
αξιοποίησή τους. Κυριότερη αυτή στο Κέντρο Υδροθεραπείας του «Σπηλαίου»
που ανακαινίστηκε ώστε να έχει σύγχρονες εγκαταστάσεις και να εξυπηρετεί
άτομα με ειδικές ανάγκες. Βρίσκεται στην παραλία των Θερμών μέσα σε μια
φυσική σπηλιά. Διαθέτει χαμάμ, πισίνες με υδρομασάζ κ.α.
Το Κέντρο Υδροθεραπείας του Απόλλωνα βρίσκεται στην πλατεία των Θερμών,
και θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί η ανακαίνιση του βάση υπάρχουσας μελέτης.
Διαθέτει σύγχρονους λουτήρες ενώ υπάρχει και δυνατότητα χρήσης υδρομασάζ.
Υπάρχει ακόμη το Υδροθεραπευτήριο Ασκληπιού στον Άγιο Κήρυκο, με
λουτήρες από μάρμαρο.
Προς αξιοποίηση είναι και οι λοιπές πηγές, όπως η πηγή Κράτσα, της Αρτέμιδος
και Παμφίλη που παραμένουν κλειστές. Ακόμη, η πηγή της Αγίας Κυριακής όπου
έχουν βρεθεί ερείπια από αρχαία λουτρά. Σήμερα ανήκει ιδιοκτησιακά στον
Ε.Ο.Τ (ΕΤΑ). Επίσης, στην περιοχή ανατολικά του χωριού «Ξυλοσύρτης» το
«Αθάνατο νερό» αναβλύζει λίγα μέτρα από την θάλασσα.
Οι ιαματικές πηγές Λευκάδος απέχουν 3 χλμ. από τον Άγιο Κήρυκο και
συνορεύουν με το χωριό Γλαρέδες. Την τριακονταετία από 1950 ως 1970
λειτουργούσε εκεί υποτυπώδες λουτροκατάστημα. Κατολίσθηση του εδάφους
είχε ως αποτέλεσμα να γκρεμιστεί το κτήριο και το δρομάκι πρόσβασης. Σήμερα
το ζεστό νερό της πηγής το έχουν περιφράξει με μεγάλες πέτρες μέσα στη
θάλασσα. Η πηγή ανήκει στον ΕΟΤ ο οποίος και δεν έχει προβεί σε βελτιώσεις ή
δημιουργία υποδομών. Έχει προταθεί η εκχώρηση στην Περιφέρεια Β. Αιγαίου
79
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
και στη συνέχεια στο Δήμο, ωστόσο δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό
καθεστώς. Η πηγή Κράτσα λειτουργεί από ιδιώτη.
Μέχρι το 2010 την εκμετάλλευση των ιαματικών πηγών της περιοχής Αγ.
Κηρύκου είχε η Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης Αγίου Κηρύκου (ΑΔΕΑΚ) η
οποία καταργήθηκε λόγω της εφαρμογής της αυτοδιοικητικής μεταρρύθμισης
Καλλικράτη.
Χώροι Συνεδριάσεων - Συναντήσεων
Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων χωρητικότητας στο παλιό Δημαρχείο στον Άγιο
Κήρυκο χωρητικότητας 120 ατόμων.
Ξενοδοχείο CAVOS BAY στον Αρμενιστή χωρητικότητας 150 ατόμων Ξενοδοχείο
Μεσακτή στο Γυαλισκάρι Κεραμέ - Αθέρας στον Εύδηλο Κέντρο «Αέρινο».
Τουριστικά Καταλύματα - Άλλες Τουριστικές Επιχειρήσεις
Τα προσφερόμενα καταλύματα στην Ικαρία είναι κυρίως μικρού μεγέθους. Οι
επιχειρήσεις αυτές είναι πολύ μικρές, οικογενειακού τύπου και με μέσο όρο
δωματίων τα 17.
Επίσης, να αναφέρουμε ότι δεν υπάρχουν οργανωμένα camping.
Θα είχε πολύ ενδιαφέρον για την οικονομική αποτίμηση του τουρισμού να
υπήρχαν περισσότερες πληροφορίες για τα καταλύματα αλλά δυστυχώς μέχρι
τώρα δεν έχει γίνει κάποια εξειδικευμένη μελέτη για το νησί. Στοιχεία για την
παρούσα μελέτη αντλήθηκαν από προηγούμενες μελέτες (2004), το
επιμελητήριο Σάμου και από την Επιτροπή Τουρισμού του Δήμου Ικαρίας.
Πίνακας 23: Ενοικιαζόμενα Δωμάτια/Δυναμικότητα κλινών
Συνολική Πληθυσμός
Έκταση (απογραφή
Km2
2011)
255,3
Αριθμός κλινών στις
επιχειρήσεις των
πάσης φύσεως
ξενοδοχειακών
καταλυμάτων (2011)
Αριθμός κλινών στα
επαγγελματικά
τουριστικά
καταλύματα εκτός
από ξενοδοχεία
Σύνολο
Κλινών
1.000
2.162
3.162
8.410
(Πηγή: Ένωση Ξενοδόχων Σάμου, ΕΣΥΕ, Marketing Plan περιφέρειας Βορ.
Αιγαίου 2006)
Πίνακας 24: Επιλεγμένες κατηγορίες επιχειρήσεων που σχετίζονται με την
τουριστική δραστηριότητα της Ικαρίας
Ενοικίαση
Αυτοκινήτων
Μοτοποδηλάτων
Τουριστικά
γραφεία
Εκμετάλλευση
ΤΑΧΙ
Εκμετάλλευση
Παραλίας
Ομπρελών
Εκμετάλλευση
Σκαφών
Αναψυχής
Εστιατόρια,
Ταβέρνες,
Ουζερί,
Καφετέριες
Είδη Λαϊκής
Τέχνης
Κεραμικά
8
5
35
5
1
285
9
(Πηγή: Επιτροπή Τουριστικής Ανάπτυξης Ικαρίας)
Σημείωση: Οι χώροι εστίασης και ψυχαγωγίας έχουν μικτές χρήσεις και
χαρακτηρίζονται από ισχυρή εποχικότητα (από Μάιο έως Οκτώβριο και κύρια
το 3μηνο 15 Ιουνίου - 15 Σεπτεμβρίου)
Τουριστικές Υποδομές
80
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Στην παράγραφο αυτή, αναφερόμαστε σε υποδομές που θα μπορούσαν να
υποστηρίξουν διάφορες μορφές περαιτέρω τουριστικής ανάπτυξης της Ικαρίας.
Αλιευτικά Καταφύγια - Σημεία Υποδοχής Σκαφών
Στην Ικαρία μπορούν να ελλιμενιστούν αλιευτικά και σκάφη αναψυχής στα 2
λιμάνια του νησιού καθώς και στα αλιευτικά καταφύγια (μικρά λιμανάκια):
Γιαλισκάρι, Αγία Κυριακή(περιοχή Φάρου), Καραβόσταμο.
Καταφύγιο τουριστικών σκαφών στον Άγιο Κηρύκο Ικαρίας
Η μελέτη του έργου εκπονήθηκε από τον ΕΟΤ και το Δήμο, ο οποίος ωρίμασε και
το έργο με επίβλεψη από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Σήμερα, λόγω
κόστους θα πρέπει να απομειωθούν οι διαστάσεις του έργου και απαιτείται
επικαιροποίηση.
Αλιευτικό Καραβοστάμου:
Έχουν σταλεί στο ΥΠΕΧΩ Μυτιλήνης οι παρατηρήσεις για την τροποποίηση της
ΜΠΕ.
Μελέτες Αλιευτικών Καταφυγίων
Κατασκευή λιμενικής υποδομής στη βόρεια – κεντρική παραλιακή ζώνη της Δ.Ε
Ραχών (αλιευτικό καταφύγιο Αρμενιστή Ικαρίας), προϋπολογισμού:
1.428.571,43 € + Φ.Π.Α 16%.
Έχει εκπονηθεί η προμελέτη η οποία δίνει τον ανωτέρω προϋπολογισμό.
Χρειάζεται να γίνουν γεωτεχνική έρευνα και μελέτη θεμελίωσης οι οποίες θα
δώσουν τις οριστικές διαστάσεις της κατασκευής. Πιθανόν να απαιτηθεί και
μελέτη ακτομηχανικής για την επίπτωση του έργου στις γειτονικές παραλίες.
Έχει κατατεθεί η Π.Π.Ε.Α και ολοκληρώνεται η διαδικασία έγκρισής της ώστε να
προχωρήσουμε στο στάδιο τη Μ.Π.Ε. Τέλος πρέπει να συνταθούν τα τεύχη
δημοπράτησης.
Ενταγμένες στο ΕΠ της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου είναι και οι τεχνικές
μελέτες για την επέκταση του αλιευτικού καταφυγίου Καρκιναγρίου με
προϋπολογισμό 150.000 ευρώ.
81
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Επιβατική Κίνηση
Στην επόμενη σελίδα βλέπουμε την μηνιαία επιβατική κίνηση στα λιμάνια της Ικαρίας για τα τελευταία 10 και 7 έτη αντίστοιχα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία παρατηρούμε την έντονη εποχικότητα κατά τους 3 μήνες του καλοκαιριού.
Πίνακας 25: Αποβιβασθέντες Επιβάτες - Λιμένας Ευδήλου Ικαρίας
ΕΤΗ
ΙΑΝ
ΦΕΒΡ
ΜΑΡ
ΑΠΡ
ΜΑΙ
ΙΟΥΝ
ΙΟΥΛ
ΑΥΓ
ΣΕΠΤ
ΟΚΤ
ΝΟΕΜ
ΔΕΚ
ΣΥΝΟΛΟ
2000
1.293
1.634
2.203
6.085
3.163
4.605
10.298
13.395
3.670
103
1.837
1.500
49.786
2001
1.399
1.576
349
2.224
2.650
5.917
11.530
17.382
5.099
2.541
1.824
1.941
54.432
2002
1.576
2.040
2.269
3.523
5.184
4.529
10.612
12.659
4.401
3.967
2.314
2.217
55.291
2003
1.651
1.254
2.251
4.359
3.269
5.211
11.399
13.971
3.968
2.740
2.071
1.806
53.950
2004
1.456
1.750
2.581
4.432
3.699
5.402
10.565
12.317
4.177
2.907
1.910
1.993
53.189
2005
1.705
1.123
2.408
5.045
2.832
4.876
8.800
13.609
3.961
2.848
1.790
2.055
51.052
2006
1.410
1.088
2.247
4.982
2.836
4.975
10.557
13.734
4.085
2.916
2.055
2.051
52.936
2007
1.381
1.673
2.267
3.460
3.015
4.435
10.884
13.157
4.857
2.485
2.851
3.203
53.668
2008
2.876
2.375
4.138
7.501
4.105
7.185
13.556
17.018
5.554
3.888
2.672
2.724
73.592
2009
2.592
2.411
2.772
6.183
4.146
7.400
14.770
16.778
5.822
4.189
2.663
2.905
72.631
2010
2.745
2.714
5.095
4.929
3.499
4.619
10.837
10.403
3.487
2.033
2.563
1.914
54.838
2011
1.566
696
1.779
3.827
2.474
3.666
9.624
10.620
3.539
1.371
1.659
1.515
42.336
(Πηγή: ΥΕΝ/Λιμεναρχείο Σάμου 2012/Λιμενικός Σταθμός Ευδήλου)
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 26: Αποβιβασθέντες Επιβάτες -Λιμένας Αγίου Κηρύκου Ικαρίας
ΕΤΗ
ΙΑΝ
ΦΕΒΡ
ΜΑΡ
ΑΠΡ
ΜΑΙ
ΙΟΥΝ
ΙΟΥΛ
ΑΥΓ
ΣΕΠΤ
ΟΚΤ
ΝΟΕΜ
ΔΕΚ
ΣΥΝΟΛΟ
2000
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
39.952
2001
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
40.182
2002
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
39.051
2003
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
38.070
2004
757
1.252
1.584
2.347
2.993
3.676
5.701
7.367
3.469
1.998
1.321
-
32.465
2005
769
978
1.717
2.498
2.413
3.622
9.355
9.872
3.925
2.050
1.394
1.535
42.133
2006
1.150
1.135
1.722
2.488
2.561
3.619
6.652
10.270
5.026
5.560
1.941
1.718
43.842
2007
1.549
904
1.765
2.864
2.753
4.150
8.518
12.511
4.445
2.204
1.292
1.045
46.007
2008
830
865
564
1.379
1.760
1.760
5.806
8.224
2.724
1.380
1.552
969
27.813
2009
675
866
1.006
1.733
1.392
1.980
4.871
7.275
2.009
1.421
1.196
-
24.424
2010
-
421
883
722
1.659
3.381
7.477
9.778
3.990
2.443
1.898
1.757
34.409
2011
1.513
1.603
1.665
2.576
1.900
2.646
7.539
8.777
3.457
1.456
1.572
1.439
36.143
(Πηγή: ΥΕΝ/Λιμεναρχείο Σάμου 2012/Λιμενικός Σταθμός Αγίου Κηρύκου)
83
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 27: Συγκεντρωτικός πίνακας αποβιβασθέντων επιβατών Λιμένων Ικαρίας
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ
ΜΑΡΤΙΟΣ
ΑΠΡΙΛΙΟΣ
ΜΑΙΟΣ
ΙΟΥΝΙΟΣ
ΙΟΥΛΙΟΣ
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ
Σύνολο
2005
2.474
2.101
4.125
7.543
5.245
8.498
18.155
23.481
7.886
4.898
3.184
3.590
91.180
2006
2.560
2.223
3.969
7.470
5.397
8.594
17.209
24.004
9.111
8.476
3.996
3.769
96.778
2007
2.930
2.577
4.032
6.324
5.768
8.585
19.402
25.668
9.302
4.689
4.143
4.248
97.668
2008
3.706
3.240
4.702
8.880
5.865
8.945
19.362
25.242
8.278
5.268
4.224
3.693
101.405
2009
3.267
3.277
3.778
7.916
5.538
9.380
19.641
24.053
7.831
5.610
3.859
2.905
97.055
2010
2.745
3.135
5.978
5.651
5.158
8.000
18.314
20.181
7.477
4.476
4.461
3.671
89.247
2011
3.079
2.299
3.444
6.403
4.374
6.312
17.163
19.397
6.996
2.827
3.231
2.954
78.479
(Πηγή: ΥΕΝ/Λιμεναρχείο Σάμου/Λιμενικοί Σταθμοί Ευδήλου - Αγ.Κηρύκου 2012 - Επεξεργασία επιχειρησιακού τουρισμού Ικαρίας
Φούρνων 2012)
Παρατηρούμε έντονη εποχικότητα, το 45% της ετήσιας επιβατικής κίνησης το δίμηνο Ιούλιο Αύγουστο. Σημαντική επίσης είναι η
μείωση των επιβατών στα τελευταία 3 χρόνια(σε σχέση με το 2008 το 2011 παρουσιάζει μείωση 22%).
Αεροπορική Σύνδεση
Η Ικαρία διαθέτει αερολιμένα για πτήσεις εσωτερικού. Επισημαίνεται ωστόσο, ότι το νησί γειτνιάζει με τη Σάμο, το αεροδρόμιο της
οποίας δέχεται καθημερινά πτήσεις εσωτερικού κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
84
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Στον παρακάτω πίνακα καταγράφονται οι αφίξεις των επιβατών στο αεροδρόμιο της Ικαρίας στα τελευταία 7 έτη. Παρατηρούμε
σημαντική αύξηση (45%) για το έτος 2011.
Πίνακας 28: Αφίξεις επιβατών εσωτερικού Αεροδρομίου Ικαρίας 7ετίας (ανά μήνα)
ΙΑΝ
ΦΕΒ
ΜΑΡ
ΑΠΡ
ΜΑΙ
ΙΟΥΝ
ΙΟΥΛ
ΑΥΓ
ΣΕΠ
ΟΚΤ
ΝΟΕ
ΔΕΚ
ΣΥΝΟΛΟ
2005
512
546
603
817
1008
953
1114
1109
1091
935
570
649
9907
2006
628
560
704
1021
1085
1287
1326
1335
1538
1050
704
817
12055
2007
685
628
938
1110
1195
1457
1286
1388
1378
1013
656
688
12422
2008
629
590
693
1152
1179
1673
1865
1954
1585
1072
786
614
13792
2009
693
694
740
1292
1344
1592
1975
1971
1532
1064
689
491
14077
2010
552
468
520
774
856
1021
1832
1869
1592
1041
1030
863
12418
2011
677
766
1013
1518
1358
2106
2942
2929
2066
1256
729
935
18295
(Πηγή: ΥΠΑ/ Κρατικός Αερολιμένας Ικαρίας/ επεξεργασία μελετητή Επιχειρησιακού σχεδίου τουρισμού)
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των τοπικών παραγόντων κατά τις συνεντεύξεις αιχμής με την Ομάδα Μελέτης, ο μόνιμος πληθυσμός κατά
τη χειμερινή περίοδο ανέρχεται σε 7.000 κατοίκους και ο πληθυσμός της περιόδου αιχμής κατά τους θερινούς μήνες σε 24.000 άτομα.
85
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 29: Συγκριτική θεώρηση Διαμερισμάτων 2001 – 2005 Πληθυσμιακών
μεγεθών Δήμου Ικαρίας
Περιοχή
ΕΣΥΕ 2001
Δ.Ε. ΑΓΙΟΥ ΚΗΡΥΚΟΥ
Δ.Κ. Αγίου Κηρύκου
Τ.Κ. Περδικιού
Τ.Κ. Χρυσοστόμου
Δ.Ε. ΕΥΔΗΛΟΥ
Τ.Κ. Ευδήλου
Τ.Κ. Αρεθούσης
Τ.Κ. Δάφνης
Τ.Κ. Καραβοστάμου
Τ.Κ. Μαγγανίτου
Τ.Κ. Φραντάτου
Δ.Ε. ΡΑΧΩΝ
Δ.Κ. Ραχών
Τ.Κ. Αγίου Πολυκάρπου
Τ.Κ. Καρκιναγρίου
ΣΥΝΟΛΟ
3.243
2545
366
332
2.831
726
187
520
524
216
658
2.238
1.238
649
351
8.312
Εκτιμήσεις τοπικών φορέων
(2005)
Πραγματικός
Εποχικός
3.166
6.800
2.500
5.000
366
1.100
300
700
2.594
12.390
750
7.500
200
300
470
940
524
2.000
150
650
500
1.000
1.604
5.250
800
3.000
614
1.850
190
400
7.364
24.440
(Πηγή: ΕΣΥΕ - Επεξεργασία στοιχείων συνεντεύξεων τοπικών φορέων από
Ομάδα Μελέτης ΣΧΟΟΑΠ, 2005)
86
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 30: SWOT Ανάλυση εξωτερικού περιβάλλοντος– Θεματικός Τομέας: Τοπική Οικονομία & Απασχόληση
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Ενότητες: Απασχόληση-Ανεργία, Παραγωγικές ∆ραστηριότητες (Πρωτογενής-∆ευτερογενής-Τριτογενής Τοµέας)
∆υνατότητες και Ευκαιρίες
Προβλήµατα και Περιορισµοί
∆υνατότητες
Προβλήµατα
Συνεχής βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης και δεξιοτήτων του ανθρώπινου
δυναµικού. Υψηλό ποσοστό πληθυσµού µε ολοκληρωµένη τουλάχιστον τη
δευτεροβάθµια εκπαίδευση.
Υψηλό και αυξανόµενο ποσοστό απασχολουµένων στον τριτογενή τοµέα παραγωγής.
Επάρκεια και υψηλή ποιότητα πρώτων υλών γεωργικής και κτηνοτροφικής
παραγωγής, που µπορούν να στηρίξουν µονάδες µεταποίησης του
αγροτοδιατροφικού τοµέα.
Ορυκτός πλούτος µε δυνατότητες εξόρυξης και
(σχιστόπλακα, µάρµαρο, γρανίτης).
οικονοµικής αξιοποίησης
Επιτυχηµένα παραδείγµατα τοπικής επιχειρηµατικότητας στηριγµένης στην τοπική
παράδοση και ποιότητα (οινοποιεία, κ.λ.π.).
Ύπαρξη σηµαντικών τοπικών προϊόντων (Μέλι, Τυρί, Κρασί).
Η ποιότητα και η πληθώρα τουριστικών πόρων (εκτεταµένες παραλίες, ενδιαφέρον
τοπίο, ιαµατικές πηγές, θαλάσσιο περιβάλλον, προστατευόµενες περιοχές, οικισµοί,
κ.λ.π.).
Η µεγάλη τουριστική χωρητικότητα και ευχέρεια χωροθέτησης και ανάπτυξης
υποδοµών και δραστηριοτήτων.
Η δηµιουργία και λειτουργία για τη διαχείριση των τουριστικών πόρων-ιαµατικές
πηγές.
Σηµαντικό γεωθερµικό δυναµικό προς αξιοποίηση.
Πληθυσµιακή γήρανση και Υπογεννητικότητα.
Υψηλό ποσοστό ανεργίας.
Σηµαντικό ποσοστό υποαπασχολούµενων σε εποχικές εργασίες (τουρισµός και
δευτερευόντως γεωργικές εργασίες).
Οικονοµία µε συγκριτικά µικρά µεγέθη επιχειρήσεων.
Χαµηλό κατά κεφαλή ΑΕΠ σε σχέση µε το µέσο όρο της χώρας.
∆υσµενείς δείκτες ευηµερίας συγκριτικά µε το µέσο όρο της χώρας.
Περιορισµένη καλλιεργήσιµη γη -Ανάγκη για δηµιουργία αρδευτικών έργων.
Χαµηλή επαγγελµατική εξειδίκευση των απασχολούµενων στον πρωτογενή τοµέα και
έλλειψη δεξιοτήτων και γήρανση του πληθυσµού.
Μικρό µέγεθος, και οργανωτικές ελλείψεις στους Αγροτικούς Συνεταιρισµούς της
περιοχής παρέµβασης, συνεπάγονται την αδυναµία άσκησης του ρόλου τους. Έλλειψη
τυποποίησης και συσκευασίας των προϊόντων
Αποίµενη κτηνοτροφία και έλλειψη σφαγείου
Το µικρό µέγεθος, ο πολυτεµαχισµός των εκµεταλλεύσεων και το καθεστώς
ιδιοκτησίας, περιορίζουν τις δυνατότητες παραγωγικών επενδύσεων εκσυγχρονισµού
των εκµεταλλεύσεων.
Άµεση εξάρτηση του γεωργικού εισοδήµατος από τις επιδοτήσεις και ελλείψεις
σχεδιασµού στην αναδιάρθρωση της κτηνοτροφίας από εκτατική σε εντατική.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Ενότητες: Απασχόληση-Ανεργία, Παραγωγικές ∆ραστηριότητες (Πρωτογενής-∆ευτερογενής-Τριτογενής Τοµέας)
∆υνατότητες και Ευκαιρίες
Προβλήµατα και Περιορισµοί
∆υνατότητες
Προβλήµατα
Ύπαρξη προδιαγραφών και πλαισίου για τη µορφολογία και την αισθητική των νέων
κατασκευών σε παραδοσιακά πρότυπα.
Ενεργοποίηση φορέων για την προώθηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της
Ικαρίας σε σχέση µε τουρισµό ειδικών ενδιαφερόντων (ιαµατικός, περιπατητικός,
αεραναυταθλητισµός)
Υψηλό µεταφορικό κόστος.
Μικρή κλίµακα παραγωγής και περιορισµένη εξωστρέφεια Η κυριαρχία της
επιχειρηµατικότητας «ανάγκης» στον τοµέα των υπηρεσιών µε συνέπειες στην
ποιότητα αλλά και στη σύνθεση της προσφοράς .
Έλλειψη επαρκούς προγραµµατισµού και σχεδιασµού των τουριστικών υποδοµών
αλλά και της συνολικής τουριστικής πολιτικής σε επίπεδο νησιού .
Ευκαιρίες
Περιορισµοί
Αξιοποίηση των πόρων της προγραµµατικής περιόδου και του νέου Αναπτυξιακού
Νόµου στη βάση του νέου Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης.
Συνεχιζόµενη οικονοµική κρίση που πλήττει συνολικά τη χώρα και ακόµη περισσότερο
τα νησιά
Ανάπτυξη νέων µορφών ζήτησης στους τοµείς της γεωργίας (π.χ. πιστοποιηµένα
ποιοτικά αγροτικά προϊόντα, παραδοσιακά και βιολογικά τρόφιµα).Να συνδεθεί η
γεωργική παραγωγή µε την τουριστική κατανάλωση αγροτικών προϊόντωνΑξιοποίηση προγραµµάτων αγροτουρισµού
Συνεχιζόµενη εκροή ανθρώπινου δυναµικού υψηλής µόρφωσης και εξειδίκευσης προς
τα µεγάλα αστικά κέντρα της χώρας και το εξωτερικό
Απελευθέρωση των αγορών και των διεθνών ανταλλαγών η οποία δηµιουργεί οξυµένο
ανταγωνισµό σε µικρότερη του κράτους κλίµακα.
Χαµηλή ανταγωνιστικότητα των ΜΜΕ και της τοπικής οικονοµίας
Χαµηλός βαθµός ανάπτυξης ενδοπεριφερειακών και διαπεριφερειακών σχέσεων της
Ικαρίας µε την υπόλοιπη Περιφέρεια και τη χώρα µε συνέπεια τη δυσκολία
δηµιουργίας αναπτυξιακών µηχανισµών.
Παρά το σηµαντικό γεωθερµικό πεδίο και τις πηγές, αυτές δεν έχουν αξιοποιηθεί
επαρκώς στην κατεύθυνση της προσέλκυσης και ανάδειξης του τουριστικού προϊόντος.
Αρνητικές επιπτώσεις στην περιοχή παρέµβασης από την ΚΑΠ σε σχέση µε την
κτηνοτροφία.
∆υνατότητες αξιοποίησης νέου θεσµικού πλαισίου και στοχευόµενων χρηµατοδοτικών
ενισχύσεων για τη δηµιουργία νέων µονάδων µεταποίησης προστιθέµενης αξίας
(φυτώρια αρωµατικών φυτών Αρέθουσας, Εριφής)
Στήριξη του επαγγελµατία κτηνοτρόφου µ εέργα υποδοµής που θα βελτιώσουν την
παραγωγή και θα προστατεύσουν το περιβάλλον -Αµεση κατασκευή σφαγείιου
σύγχρονων προδιαγραφών-Προστασία τοπικών προϊόντων παραγωγήςΕνεργοποίηση προγράµµατος εκτατικοποίησης
∆ηµοτική στήριξη στον Μελισσοκοµικό Συνεταιρισµό και διευκόλυνση δηµιουργίας
χώρων για την µελισσοκοµία
88
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Σχεδιασµός και εφαρµογή συνδιαχειρζόµενων ζωνών αλιείας και δικτύου τεχνητών
υφάλων για την ενίσχυση των ιχθυαποθεµάτων
Κατασκευή αλιευτικών καταφυγίων
Προβλεπόµενη αύξηση της ζήτησης για εναλλακτικές / ειδικές µορφές τουρισµού και
ιδιαίτερα του ιαµατικού τουρισµού. Αναγνώριση Ιαµατικών πηγών, βελτίωση
υπαρχόντων υποδοµών και δηµιουργία νέων.Νέα σύγχρον λουτροκαταστήµατα στον
Απόλλωνα Θερµών και στον Ασκληειό Αγίου Κηρύκου, µελέτη για την αξιοποίηση
ιαµατικών πηγών σε Λευκάδα και Αγία Κυριακή
Ανάπτυξη
θεµατικού
τουρισµού
(συνεδριακός,
περιπατητικός,επιµορφωτικός, επιστηµονικός, αναρρηχητικός)
πολιτιστικός,
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Ενότητες: Απασχόληση-Ανεργία, Παραγωγικές ∆ραστηριότητες (Πρωτογενής-∆ευτερογενής-Τριτογενής Τοµέας)
∆υνατότητες και Ευκαιρίες
Προβλήµατα και Περιορισµοί
Ευκαιρίες
Περιορισµοί
Προβλεπόµενη αύξηση της ζήτησης για εναλλακτικές / ειδικές µορφές τουρισµού (π.χ.
θερµαλιστικός τουρισµός, ίδρυση και λειτουργία, σε συνεργασία µε το Πανεπιστήµιο
και την Αυτοδιοίκηση, Ερευνητικού Κέντρου Ραδιολογίας, αεραθλητικός τουρισµός, µε
δραστηριοποίηση της ∆ιεθνούς Ικάριας Αεραθλητικής Ακαδηµίας, οικοτουρισµός,
αγροτουρισµός, περιπατητικός τουρισµός κ.λ.π),
Ανάδειξη και αξιοποίηση αναρρηχιτικού τουρισµού
Ισχυρή τοπική παράδοση µε ενδιαφέροντα στοιχεία
παραγωγής και του πολιτισµού.
Σύζευξη πρωτογενή - τριτογενή τοµέα σε γεωργικά προϊόντα προστιθέµενης αξίας.
∆ηµιουργία σφαγείου. ∆ηµιουργία κινήτρων για τη συσκευασία και τυποποίηση των
τοπικών προϊόντων του πρωτογενή τοµέα
Κίνητρα για τη δηµιουργία σύγχρονων κτηνοτροφικών εκµεταλλεύσεων
Αύξηση της ζήτησης πιστοποιηµένων, επώνυµων και βιολογικών προϊόντων από τους
σύνδεσης της τοπικής
Η µη τήρηση των κανόνων ορθής γεωργικής πρακτικής και η έλλειψη εδαφολογικού
χάρτη και επαρκών ρυθµίσεων για την υπερβόσκηση.
Έλλειψη σφαγείου.
Απελευθέρωση των αγορών και των διεθνών ανταλλαγών, η οποία δηµιουργεί οξυµένο
ανταγωνισµό σε µικρότερη του κράτους κλίµακα.
∆ιατήρηση παραδοσιακών τρόπων οργάνωσης (οικογενειακές επιχειρήσεις) µε
περιορισµένες δυνατότητες για συσκευασία και τυποποίηση των προϊόντων τοπικής
παραγωγής.
Έλλειψη δικτυώσεων και επιφυλακτικότητα σε συνεργασίες µεταξύ των κλάδων.
Έλλειψη στήριξης σε θέµατα έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης που περιορίζει τις
δυνατότητες αξιοποίησης τοπικών πρώτων υλών.
Αδυναµίες συστήµατος προώθησης προβολής.
89
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
καταναλωτές.
Ανάπτυξη νέων µορφών ζήτησης στους τοµείς της γεωργίας (π.χ. πιστοποιηµένα
ποιοτικά αγροτικά προϊόντα, παραδοσιακά και καινοτοµικά τρόφιµα).
∆υνατότητα αύξησης του εισοδήµατος από την ανάπτυξη ειδικών µορφών τουρισµού.
Περιορισµένη χρονικά τουριστική περίοδος.
Προβλήµατα στελέχωσης των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών µε καταρτισµένο
ανθρώπινο δυναµικό.
Περιορισµένη ενεργοποίηση των υφιστάµενων ∆ικτύων συνεργασίας µεταξύ
επιχειρήσεων.
Έλλειψη επαρκών σταθµών ελλιµενισµού και ανεφοδιασµού των τουριστικών σκαφών.
Άνιση κατανοµή της τουριστικής δραστηριότητας στις παράκτιες περιοχές του νησιού.
Έλλειψη προσανατολισµού του τοπικού πληθυσµού προς την αξιοποίηση των
φυσικών πόρων ως προϋπόθεση ανάπτυξης εναλλακτικών τουριστικών
δραστηριοτήτων (οικοτουρισµός, αγροτουρισµός) και δηµιουργίας πρόσθετου
εισοδήµατος.
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Ενότητες: Απασχόληση-Ανεργία, Παραγωγικές ∆ραστηριότητες (Πρωτογενής-∆ευτερογενής-Τριτογενής Τοµέας)
Κρίσιµα Ζητήµατα / Ανάγκες
∆ιασφάλιση µεταφορικών και συγκοινωνιακών συνδέσεων και επιδίωξη µείωσης χρόνου και κόστους µεταφοράς ανθρώπων και αγαθών.
∆ιατήρηση και στήριξη παραδοσιακών οικονοµικών δραστηριοτήτων
Υποστήριξη δράσεων και κίνητρα για τη συσκευασία και τυποποίηση των τοπικών προϊόντων
∆ηµιουργία προϋποθέσεων αλλαγής του προτύπου ανάπτυξης της κτηνοτροφικής παραγωγής
Αξιοποίηση και ανάδειξη του ιαµατικού τουρισµού
∆ιαφύλαξη και ανάδειξη των στοιχείων της τοπικής φυσιογνωµίας µε απώτερο σκοπό την προσέλκυση δραστηριοτήτων και ειδικών µορφών τουρισµού
Ανάδειξη του πολιτιστικού δυναµικού και της πολιτιστικής κληρονοµιάς
∆ιασφάλιση προϋποθέσεων διαρκούς εξειδίκευσης και επιµόρφωσης του ανθρώπινου δυναµικού και δράσεις σύζευξης της προσφοράς και της ζήτησης εργασίας.
Υποστήριξη της απασχόλησης και της επιχειρηµατικότητας, ιδιαίτερα για τις ευαίσθητες οµάδες πληθυσµού (γυναίκες, νέοι).
Καταγραφή και διερεύνηση δυνατοτήτων αξιοποίησης δηµόσιας και δηµοτικής περιουσίας.
90
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η τοπική οικονομία στηρίζεται κυρίως στον πρωτογενή τομέα (κτηνοτροφία και
γεωργία, αλιεία,) με τον τομέα του τουρισμού και της σίτισης να καταλαμβάνει
ένα μικρό μερίδιο. Υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις αστικών και αγροτικών
υποδομών και ανεπαρκής τεχνική υποστήριξη επιχειρηματικών και
αναπτυξιακών πρωτοβουλιών που οδηγεί σε στασιμότητα ή και μείωση της
ιδιωτικής επένδυσης και της απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα. Οι δυσκολίες
διακίνησης προϊόντων προσδιορίζουν τον βαθμό τυποποίησης και τις συνθήκες
εμπορίας των τοπικών προϊόντων.
Η σταδιακή αλλά εντεινόμενη αύξηση της ζήτησης τουριστικών προορισμών
όπως η Ικαρία δημιουργεί ευκαιρίες ανάπτυξης στο τουριστικό τομέα. Η
εφαρμογή προγραμμάτων ολοκληρωμένης και βιολογικής γεωργίας –
κτηνοτροφίας, η εκκίνηση προγραμμάτων ιαματικού τουρισμού μπορεί να
δώσει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στα προϊόντα του Ικαρίας.
1.1.6
ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
Πίνακας 31: Έντυπο ΕΠ_ΜΔ_02: Περιγραφή και αξιολόγηση της περιοχής του
Δήμου
ΕΝΤΥΠΟ ΕΠ_Μ∆_02: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ∆ΗΜΟΥ
ΥΠΗΡΕΣΙΑ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
1. ∆.Ο.Υ. Αγίου Κηρύκου (υπό κατάργηση)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
2. Τελωνείο
3. Τράπεζες (3) & Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο
1. Αστυνοµικό Τµήµα Αγίου Κηρύκου
2. Αστυνοµικός Σταθµός Ευδήλου
3. Λιµενικός Σταθµός Αγίου Κηρύκου
∆ΗΜΟΣΙΑ ΤΑΞΗ - ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΡΑΤΟΣ
4. Λιµενικός Σταθµός Ευδήλου
5. Στρατιωτική υπηρεσία
6. Πυροσβεστικό Κλιµάκιο Αγίου Κηρύκου
7. Πυροσβεστικό Κλιµάκιο Ραχών
1. Ειρηνοδικείο Αγίου Κηρύκου
∆ΙΚΑΙΟΣΥΝΗ
2. Συµβολαιογραφεία (Άγ.Κήρυκος – Εύδηλος)
1. Γενικό Νοσοκοµείο – Κέντρο Υγείας (Άγιος Κήρυκος)
ΥΓΕΙΑ
2. Κέντρο Υγείας Ευδήλου
3. Αγροτικά Ιατρεία Ραχών, Καρκιναγρίου, Μαγγανίτη
91
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
1. Ι.Κ.Α. (Άγιος Κήρυκος – Εύδηλος)
ΕΡΓΑΣΙΑ - ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
2. Ο.Α.Ε.∆.
1. ∆ασονοµείο
2. Κτηνιατρείο – Γραφείο Γεωργικής Ανάπτυξης
3. Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου – Γραφείο Περιφερειακής
Ενότητας Σάµου
ΑΛΛΕΣ ∆ΗΜΟΣΙΕΣ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ / ∆ΕΚΟ
4. Ταχυδροµείο (Άγ. Κήρυκος – Εύδηλος – Ράχες)
5. Κρατικός Αερολιµένας Ικαρίας
6. ∆.Ε.Η.
7. Ο.Τ.Ε.
1. ∆έκα έξι (16) Σχολεία Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης
(Νηπιαγωγεία - ∆ηµοτικά & ειδικό σχολείο)
ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ
2. Έξι (6) Σχολεία ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης (Γυµνάσια –
Λύκεια – ΕΠΑΛ /ΕΠΑΣ)
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ∆ΟΜΕΣ
∆ΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ
1. Παιδικός Σταθµός Αγίου Κηρύκου
2. Πρόγραµµα Βοήθεια στο Σπίτι – ∆οµές ∆.Ε Ραχών & Ευδήλου
∆ΡΑΣΕΙΣ ΑΛΛΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΉ ΚΑΙ ΕΠΗΡΕΆΖΟΥΝ ΤΟ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ∆ΗΜΟΥ
Α/Α
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
1. Αποκατάσταση επαρχιακού δρόµου Άγιος Κήρυκος- Εύδηλος
1. Περιφέρεια Βορείου
Αιγαίου
2. Περιφέρεια Βορείου
2. Αποκατάσταση επαρχιακού δρόµου Εύδηλος Ράχες
3. Αποκατάσταση επαρχιακού δρόµου Άγιος Κήρυκος Εύδηλος
µέσω Πλαγιάς
Οδικό δίκτυο Ικαρίας, δρόµος Κάλαµος Νας
Αιγαίου
3. Περιφέρεια Βορείου
Αιγαίου
4. ∆ΕΗ Ανανεώσιµες
Εκσυγχρονισµός αλιευτικού καταφυγίου Γιαλισκαρίου Ικάριας
νοµού Σάµου
Υβριδικό ενεργειακό έργο στο νησί Ικαρία
5. Περιφέρεια Βορείου
Αιγαίου
6. Περιφέρεια Βορείου
Επέκταση προσήνεµου µόλου Ευδήλου Γ φάση
Αλιευτικό καταφύγιο Καρκιναγρίου
Αιγαίου
7. Περιφέρεια Βορείου
Αλιευτικό καταφύγιο Αυλακίου
Αιγαίου
8. Περιφέρεια Βορείου
Αλιευτικό καταφύγιο Καραβοστάµου
92
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Αιγαίου
9. Περιφέρεια Βορείου
Περιφερειακή οδός Ευδήλου
Αιγαίου
10. ΥΠΟΜΕ∆Ι
∆ρόµος Στελι – Φραντάτο - Ράχες
11. ΕΤΑΣ
ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ
Προγραµµατική σύµβαση για κατασκευή έργου:
1. Καταφύγιο τουριστικών σκαφών στον Άγιο
Κήρυκο,
1. Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου
2. Μονάδα επεξεργασίας λυµάτων Άγιου
Κηρύκου - Θέρµων ,
3. Μονάδα επεξεργασίας λυµάτων
Καραβοστάµου, Μονάδα επεξεργασίας λυµάτων
Φάρου
Το γενικό επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών στο νησί είναι εξαιρετικά
υποβαθμισμένο, καθώς πέραν των αντικειμενικών δυσκολιών (μικρός
πληθυσμός, περιορισμένη ζήτηση κλπ) λόγω της εθνικής οικονομικής κρίσης,
έχει προκύψει η κατάργηση των οργανικών θέσεων σε όλο το δημόσιο τομέα με
αποτέλεσμα να μην καλύπτονται οι βασικές ανάγκες σε παροχή υπηρεσιών στον
τομέα αυτό.
93
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 32: Έντυπο ΕΠ_03: Εσωτερικό Περιβάλλον του Δήμου
ΕΝΤΥΠΟ ΕΠ_03: ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΗΜΟΥ (Ο.Ε.Υ.)
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΠΑΓΟΜΕΝΕΣ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΣΤΟ ΔΗΜΑΡΧΟ
1. Ιδιαίτερο Γραφείο Δημάρχου
2. Αυτοτελές Γραφείο Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων
3. Νομική Υπηρεσία
4. Αυτοτελές Γραφείο Διαφάνειας
5. Αυτοτελές Γραφείο Διοικητικής Βοήθειας
6. Αυτοτελές Γραφείο Πολιτικής Προστασίας
ΕΠΙΤΕΛΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
1. Αυτοτελές Τμήμα Προγραμματισμού, Οργάνωσης και Πληροφορικής
1α. Γραφείο Προγραμματισμού, Ανάπτυξης και Οργάνωσης
1β. Γραφείο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ)
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
1. Αυτοτελές Τμήμα Τοπικής Οικονομικής Ανάπτυξης
1α. Γραφείο Αγροτικής Παραγωγής, Κτηνοτροφίας, Μελισσοκομίας και Γεωργικής Ανάπτυξης
1β. Γραφείο Αλιείας
1γ. Γραφείο Αδειοδοτήσεων και Ρύθμισης Εμπορικών Δραστηριοτήτων
1δ. Γραφείο Φυσικών Πόρων, Ενέργειας, Ανάπτυξης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) &
Βιομηχανίας
1ε. Γραφείο Τουρισμού
1στ. Γραφείο Υδάτινων Πόρων και Ιαματικών Πηγών
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ
1. Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Πολεοδομίας
1α. Τμήμα Πολεοδομίας
1β. Τμήμα Περιβάλλοντος
1γ. Τμήμα Καθαριότητας και Ανακύκλωσης
1δ. Τμήμα Συντήρησης Πρασίνου
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ , ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ
1. Αυτοτελές Τμήμα Κοινωνικής Προστασίας, Παιδείας, Πολιτισμού & Κοινωνικής Μέριμνας
1α. Γραφείο Κοινωνικής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων
1β. Γραφείο Προστασίας και Προαγωγής της Δημόσιας Υγείας
94
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
1γ. Γραφείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης, Πολιτισμού και Απασχόλησης
1δ. Γραφείο Παιδικών και Βρεφονηπιακών Σταθμών
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ
1. Διεύθυνση Διοικητικών Υπηρεσιών
1α. Τμήμα Υποστήριξης Πολιτικών Οργάνων του Δήμου
1β. Τμήμα Δημοτικής Κατάστασης, Ληξιαρχείου και Αλλοδαπών
1γ. Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού και Διοικητικής Μέριμνας
1δ. Τμήμα Κ.Ε.Π.
2. Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών
2α. Τμήμα Λογιστηρίου, Προϋπολογισμού και Προμηθειών
2β. Τμήμα Ταμείου, Εσόδων και Περιουσίας
3. Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών
3α. Τμήμα Μελετών, Διαχείρισης και Παρακολούθησης Τεχνικών Έργων
3β. Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Έργων και Συγκοινωνιών
3γ. Τμήμα Ύδρευσης – Αποχέτευσης – Άρδευσης
ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΕ ΕΔΡΑ ΤΟΝ ΕΥΔΗΛΟ
ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΕ ΕΔΡΑ ΤΙΣ ΡΑΧΕΣ
95
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ∆ΗΜΟΥ
ΙΚΑΡΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΠΑΓΟΜΕΝΕΣ
ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΣΤΟ
∆ΗΜΑΡΧΟ
ΕΠΙΤΕΛΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
Ι∆ΙΑΙΤΕΡΟ ΓΡΑΦΕΙΟ
∆ΗΜΑΡΧΟΥ
ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΤΜΗΜΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΑΤΙΣΜΟΥ
ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ
∆ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ
ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΟΠΙΚΗΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΤΜΗΜΑ
ΤΟΠΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ
ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ
∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ
ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΑΣ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ, ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ,
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΚΑΙ
ΚΟΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ
ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΤΜΗΜΑ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ, ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ,
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ
ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟ
∆ΙΑΦΑΝΕΙΑΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ
ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟ
∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ
ΝΟΜΙΑΥΤΟΤΕΛΕΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΕ Ε∆ΡΕΣ
ΣΤΟΝ ΕΥ∆ΗΛΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΡΑΧΕΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ
ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ,
ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑΣ,
ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΚΑΙ
ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΛΙΕΙΑΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ
Α∆ΕΙΟ∆ΟΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ
ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ
∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΦΥΣΙΚΩΝ
ΠΟΡΩΝ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ,
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ
ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (Α.Π.Ε) ΚΑΙ
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ
∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ
ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ
ΤΟΥ ∆ΗΜΟΥ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΙΣΟΤΗΤΑΣ
ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ
ΤΜΗΜΑ ∆ΗΜΟΤΙΚΗΣ
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ,
ΛΗΞΙΑΡΧΕΙΟΥ ΚΑΙ
ΑΛΛΟ∆ΑΠΩΝ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ
ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ
∆ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ
∆ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΚΑΙ
∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ, ∆ΙΑ
ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ,
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΚΕΠ
ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΑΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ,
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ΤΜΗΜΑ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ
ΚΑΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ
ΠΡΑΣΙΝΟΥ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΑΙ∆ΙΚΩΝ ΚΑΙ
ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΩΝ
ΣΤΑΘΜΩΝ
∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ,
ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ,
ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΤΑΜΕΙΟΥ ΕΣΟ∆ΩΝ
ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΚΕΠ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ (ΓΙΑ Ο∆ΟΚΑΘΑΡΙΣΜΟ ΚΑΙ
ΑΠΟΚΟΜΙ∆Η ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ)
ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΥΠΟ∆ΟΜΩΝ (ΓΙΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΛΑΒΩΝ
Υ∆ΡΕΥΣΗΣ, ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ, ΗΛΕΚΤΡΟΦΩΤΙΣΜΟΥ Κ.Λ.Π)
ΓΡΑΦΕΙΟ ∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΕΙΣΠΡΑΞΗ
∆ΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΣΟ∆ΩΝ
ΓΡΑΦΕΙΟ Υ∆ΑΤΙΝΩΝ
ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΙΑΜΑΤΙΚΩΝ
ΠΗΓΩΝ
∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ
ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΜΕΛΕΤΩΝ,
∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ
ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ
ΤΜΗΜΑ
ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧ/ΓΙΚΩΝ
ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ
ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ
ΤΜΗΜΑ Υ∆ΡΕΥΣΗΣΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΑΡ∆ΕΥΣΗΣ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ/ΝΠ∆∆
1.
Σχολική Επιτροπή Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Ικαρίας
2.
Σχολική Επιτροπή ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Ικαρίας
3.
∆ηµοτική Επιτροπή Παιδείας
4.
Επιτροπή Κατάρτισης Ετησίου Μητρώου Αρρένων
5.
Τουριστική Επιτροπή
6.
ΝΠ∆∆ του ∆ήµου Ικαρίας µε την επωνυµία ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΝΑΣ
7.
ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ∆ΥΝΑΜΙΚΟ
Πλήθος
Επίπεδο Εκπαίδευσης
(ΠΕ, ΤΕ, ∆Ε, ΥΕ)
Κλάδος &Ειδικότητα
Σχέση Εργασίας( Οργανικές θέσεις µόνιµου
προσωπικού, Προσωποπαγείς θέσεις µόνιµου
προσωπικού, Ειδικές Θέσεις, Ι∆ΑΧ, Ι∆ΟΧ)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
7
3 ΠΕ, 1 ΤΕ, 3 ∆Ε
6 ΜΟΝΙΜΟΙ, 1Ι∆ΑΧ
∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
11
2 ΠΕ, 9 ∆Ε
10 ΜΟΝΙΜΟΙ, 1 Ι∆ΑΧ
ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
3
1 ΠΕ, 2 ΤΕ
3 ΜΟΝΙΜΟΙ
ΚΕΠ
6
4 ΠΕ, 1 ΤΕ, 1∆Ε
5 ΜΟΝΙΜΟΙ, 1 Ι∆ΑΧ
ΥΠΗΡΕΣΙΑ ∆ΟΜΗΣΗΣ
3
1ΠΕ, 1 ΤΕ, 1∆Ε
ΜΟΝΙΜΟΙ
ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
3
3 ΠΕ
ΜΟΝΙΜΟΙ
ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ
12
9 ∆Ε, 3 ΥΕ
8 ΜΟΝΙΜΟΙ, 4 Ι∆ΟΧ
ΥΠΗΡΕΣΙΑ Υ∆ΡΕΥΣΗΣ-ΑΠΟΧ/ΣΗΣ
5
3 ∆Ε, 2 ΥΕ
ΜΟΝΙΜΟΙ
ΠΑΙ∆.ΣΤΑΘΜΟΣ - ΜΑΘΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ
5
1 ΠΕ, 1 ∆Ε, 3 ΥΕ
2 ΜΟΝΙΜΟΙ, 1 Ι∆ΑΧ, 2 Ι∆ΟΧ
ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ ΣΧΟΛΕΙΩΝ
18
18 ΥΕ
5 Ι∆ΑΧ, 13 ΣΜΕ
Υπηρεσία
97
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
75
ΣΥΝΟΛΟ
∆ιαχειριστική Επάρκεια
ΟΧΙ
Κοινό Πλαίσιο Αξιολόγησης
ΟΧΙ
ISO 9001/2008
ΟΧΙ
Επιµορφώσεις - Κατάρτιση
ΟΧΙ
Σύστηµα ∆ιαχείρισης Επιχειρησιακών Πόρων
ΟΧΙ
Σύστηµα ∆ιαχείρισης Γνώσης
ΟΧΙ
Σύστηµα Προγραµµατισµού & Παρακολούθησης
Έργων
ΟΧΙ
Σύστηµα ∆ιαχείρισης Ανθρώπινου ∆υναµικού
ΟΧΙ
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ∆ΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
ΝΑΙ/ΌΧΙ
∆ιαδικτυακή Πύλη
ΝΑΙ
Ηλεκτρονική Εξυπηρέτηση του Πολίτη
Σχόλιο - Παρατηρήσεις
url: http://www.dimosikarias.gr/
Μεσω ΚΕΠ
∆ιαβούλευση
ΟΧΙ
Τοπικό δίκτυο (lan)
ΟΧΙ
Ασύρµατο δίκτυο (w-lan)
ΟΧΙ
Αριθµός web servers
ΟΧΙ
Webservers/ Γραµµή επικοινωνία (εύρος ζώνης)
ΟΧΙ
98
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Στελέχωση υπηρεσιών
Ο Δήμος Ικαρίας προήλθε από την συνένωση 3 Δήμων οι οποίοι δεν είχαν
Οικονομική Υπηρεσία και εξυπηρετούνταν από το Γραφείο Παρακαταθηκών
που έδρευε στην ΔΟΥ Αγίου Κηρύκου, δεν υπήρχε μηχανοργάνωση και δεν
εφαρμοζόταν λογιστικό σχέδιο. Επίσης δεν υπήρχε Τεχνική Υπηρεσία, μόνο
στον ένα Δήμο υπηρετούσε ένας υπάλληλος (1) Πολιτικός Μηχανικός στους
άλλους δύο από ένας υπάλληλος (1) Τ.Ε .
Ο νέος Δήμος Ικαρίας λειτουργεί χωρίς την απαιτούμενη στελέχωση στη
Τεχνική και Οικονομική Υπηρεσία. Η έλλειψη προσωπικού και μάλιστα
εξειδικευμε‹ νου αποτελει‹ το υπ΄αριθμο‹ ν ε‹ να (1) προ‹ βλημα και ει‹ναι η τροχοπε‹ δη
για την έστω στοιχειώδη λειτουργία του Δήμου, αφού σε ένα τόσο μεγάλο και με
διάσπαρτους οικισμούς νησί είναι αδύνατη ακόμη και ή άμεση πρόσβαση από
τις και προς τις υπηρεσίες του Δήμου.
Για να συνεχίσει την λειτουργία του ο Δήμος και να επιτελέσει το έργο της
τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει να στελεχωθεί βάσει των πραγματικών
αναγκών που έχει σε όλες του τις υπηρεσίες (Διοικητική - Οικονομική, Τεχνική,
Καθαριότητας, Ύδρευσης-Αποχέτευσης κ.λ.π.).
Νομικά Πρόσωπα
Ο Δήμος σύστησε δύο νομικά πρόσωπα, που αφορούν τις σχολικές μονάδες της
πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σύμφωνα με το άρθρο 103 του
Ν. 3852/2010 (ΦΕΚ Β 1864/23.8.2011)
Από τη συγχώνευση περισσότερων νομικών προσώπων α) Οργανισμός
Νεολαίας και Αθλητισμού Δήμου Αγίου Κηρύκου», β) Δημοτική Βιβλιοθήκη −
Μουσεία Αγίου Κηρύκου, γ) Φιλαρμονική Ικαρίας, δ) Πολιτιστικός Αθλητικός
Οργανισμός Δήμου Ευδήλου (ΠΑΟΔΕ), ε) Οργανισμός Κοινωνικής Πολιτικής
Δήμου Ευδήλου, στ) Λαογραφικό Μουσείο Αγίου Πολυκάρπου, ζ) Οργανισμός
Κοινωνικής Πολιτικής Δήμου έχει προκύψει το ΝΠΔΔ του Δήμου Ικαρίας με την
επωνυμία ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΝΑΣ και η σύσταση βρίσκεται στο ΦΕΚ 1864/13-82013. Στο ΦΕΚ με Αρ. Φύλλου 3019.
Οι Υπηρεσίες του Νομικού Προσώπου του Δήμου περιλαμβάνουν τα παρακάτω:
ΕΝΟΤΗΤΑ Α: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
(με τομείς προστασία και διαχείριση υδάτινων πόρων, προστασία δασών,
προστασία άγριων ζώων, λειτουργία δημοτικών εργαστηρίων)
ΕΝΟΤΗΤΑ Β: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
(με τομείς το πρόγραμμα Βοήθεια στο Σπίτι, λειτουργία ΚΑΠΗ, Κέντρων
Ημερήσιας Φροντίδας, Βρεφονηπιακών Σταθμών, Γηροκομείου, εκμάθηση
ελληνικής γλώσσας σε μετανάστες)
ΕΝΟΤΗΤΑ Γ: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
(με τομείς καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, κέντρου δημιουργικής απασχόλησης
παιδιών)
99
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΕΝΟΤΗΤΑ Δ: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Μουσικών συνόλων, Αυτοτελές Γραφείο Πολιτισμού (με τομείς βιβλιοθηκών,
αρχείων, μουσείων, πινακοθηκών, κινηματογράφου και θεάτρου, πολιτιστικών
εκδηλώσεων)
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ
(με τομείς λειτουργία αθλητικών εγκαταστάσεων, αθλητικών προγραμμάτων
και εκδηλώσεων)
ΔΙΟΙΚΗΣΗ - ΕΠΟΠΤΕΙΑ - ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ
Το Νομικό Πρόσωπο διοικείται από το Διοικητικό Συμβούλιο που ορίζεται από
το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Ικαρίας, από το οποίο εξαρτάται και εποπτεύεται. Ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου είναι ο Δήμαρχος και σε
αυτό μετέχουν 6 δημοτικοί σύμβουλοι και έξι ιδιώτες και ένας εκπρόσωπος των
εργαζομένων (εφόσον έχει πάνω από 10 εργαζόμενους).
Για το 2011 είχε σύνολο εσόδων 94.337,56 εκ των οποίων τακτικά 65.913,38
και έκτακτα 28.424,18 ενώ έξοδα 21.574,38 και χρηματικό υπόλοιπο στο τέλος
της χρήσης 72.763,27 ευρώ.
Δυσλειτουργίες του Ν.3852/10 σε σχέση με τα νομικά πρόσωπα
Κανένα από τα ανωτέρω τρία νομικά πρόσωπα δεν διαθέτει προσωπικό.
Ο Δήμος Ικαρίας δεν διαθέτει πλέον δημοτική επιχείρηση ούτε ανώνυμη
δημοτική εταιρία κατά τις διατάξεις του Ν. 3463/2006. Υπήρχε η αμιγής
αναπτυξιακή δημοτική επιχείρηση Δήμου Αγίου Κηρύκου (ΑΔΕΑΚ), η οποία είχε
συσταθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ 410/1995 και είχε δημοσιευτεί στο
ΦΕΚ Β 804/14.6.2005. Η συγκεκριμένη δημοτική επιχείρηση, κατόπιν πολιτικής
απόφασης της προηγούμενης δημοτικής αρχής, δεν μετατράπηκε μέχρι τις
31.12.2010 σε ανώνυμη δημοτική εταιρία ή σε ανώνυμη εταιρία Ο.Τ.Α, όπως
όριζε το άρθρο 269 του Ν. 3463/2006 και η παρ. 3 του άρθρου 17 του Ν.
3812/2009 (ΦΕΚ Α 234/28.12.2009). Έτσι με την 319/3.6.2011 απόφαση του
Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου διαπιστώθηκε η
αυτοδίκαιη λύση της ανωτέρω δημοτικής επιχείρησης και η θέση αυτής υπό
εκκαθάριση.
Η λύση στο πρόβλημα θα ήταν η νομοθετική πρόβλεψη περί δυνατότητας
σύστασης δημοτικής ανώνυμης εταιρίας με σκοπό την διαχείριση της δημοτικής
περιουσίας μόνο στους νεοσύστατους Καλλικρατικούς Δήμους, οι οποίοι δεν
διέθεταν ούτε διαθέτουν τέτοιες εταιρίες προκειμένου να αποκατασταθεί το
παράδοξο να στερούνται οι δήμοι της δυνατότητας αξιοποίησης της περιουσίας.
Ως εκ τούτου ευκταίο είναι να χορηγηθεί η δυνατότητα να συσταθεί δημοτική
μονομετοχική ανώνυμη εταιρία για την αξιοποίηση της ακίνητης δημοτικής
περιουσίας του Δήμου Ικαρίας κατά τις διατάξεις του άρθρου 252 του Ν.
3463/2006.
Λιμενικό Ταμείο
Παρότι έχει παρθεί η απόφαση για σύσταση Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου
Ικαρίας δεν μεταβιβάστηκαν οι αρμοδιότητες ακόμα με το Π.Δ με αποτέλεσμα ο
Δήμος να στερείται των εσόδων που εισπράττονται από τα δύο λιμάνια της
100
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Ικαρίας και επιπλέον τα έσοδα αυτά να πηγαίνουν στην αποπληρωμή χρεών του
Κρατικού Λιμενικού Ταμείου Σάμου και στην μισθοδοσία των 7 υπαλλήλων που
υπηρετούν στη Σάμο.
101
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 33: SWOT Ανάλυση εξωτερικού περιβάλλοντος– Θεματικός Τομέας: Τοπική Αυτοδιοίκηση
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ / ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΑΡΜΟ∆ΙΟΤΗΤΕΣ
∆υνατότητες και Ευκαιρίες
Προβλήµατα και Περιορισµοί
∆υνατότητες
Προβλήµατα
Οι νέες θεσµικές δυνατότητες δηµιουργούν ευκαιρίες ενδυνάµωσης της θετικής
τοπικής παράδοσης συνεργασίας των ΟΤΑ σε θέµατα που αφορούν το σύνολο του
νησιού και την εξυπηρέτηση των πολιτών και των επιχειρήσεων.
Οικονοµικά βιώσιµος ∆ήµος.
Συνεχής βελτίωση παρεχόµενων υπηρεσιών µέσω της αξιοποίησης νέων
τεχνολογιών.
Επιτάχυνση ρυθµού εξυπηρέτησης υποθέσεων αστικής κατάστασης δηµοτών µε την
αξιοποίηση ρυθµίσεων απλούστευσης διαδικασιών στις συναλλαγές κράτους –
πολίτη.
Αξιοποίηση έµπειρου ανθρώπινου δυναµικού µέσω της συνεχούς εκπαίδευσης και
της εισαγωγής σύγχρονων υποστηρικτικών εφαρµογών.
Ικανή εµπειρία ανάπτυξης εφαρµογών διαδικτύου για την εξυπηρέτηση των πολιτών.
Λήψη διαχειριστικής επάρκειας
Αναδιάρθρωση των υπηρεσιών του ∆ήµου.
Σύσταση Λιµενικού Ταµείου.
Χαµηλός βαθµός στελέχωσης των υπηρεσιών του ∆ήµου, έλλειψη επιστηµονικού
δυναµικού, αδυναµία εφαρµογής ΟΕΥ, αδυναµία προσλήψεων και µετατάξεων λόγω της
κατάργησης των κενών οργανικών θέσεων και σοβαρές αδυναµίες και ελλείψεις στην
εκπλήρωση του ρόλου του ΟΤΑ για την τοπική κοινωνία και στην ανάληψη
αναπτυξιακών πρωτοβουλιών.
Πρόβληµα η αυτοδίκαιη κατάργηση της δηµοτικής επιχείρησης εκµετάλλευσης των
ιαµατικών πηγών. ∆εν είναι στελεχωµένα τα νοµικά πρόσωπα του ∆ήµου ούτε υπάρχει
δυνατότητα να στελεχωθούν βάσει του υπάρχοντος θεσµικού πλαισίου.
Καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων και του προϋπολογισµού συνολικά.
Καθυστερήσεις στη σύσταση ∆ηµοτικού Λιµενικού Ταµείου.
∆ιασπορά υπηρετούντος προσωπικού σε αποκεντρωµένες υπηρεσίες λόγω
γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων.
Προβλήµατα στην ολοκλήρωση των διαδικασιών µετάβασης στον Καλλικράτη
(ενοποίηση τιµολογίων, απολογισµός).
Μη λήψη διαχειριστικής επάρκειας τύπων Α,Β,Γ.
Περιορισµένη δυνατότητα συνέχισης και βελτίωσης των προγραµµάτων κοινωνικής
παρέµβασης χωρίς κρατική και κοινοτική χρηµατοδότηση.
Καθυστέρηση έναρξης λειτουργίας σηµαντικών υπηρεσιών στους ΟΤΑ
συµπεριλαµβανοµένου του ∆ήµου (∆ιεύθυνση Προγραµµατισµού, Τεχνικής Υπηρεσίας,
∆ηµοτικής Αστυνοµίας κλπ).
Ανεπαρκείς κτιριακές εγκαταστάσεις και εξοπλισµός των ∆ηµοτικών και Υπηρεσιών και
στέγασης των εξωτερικών συνεργείων.
Περιορισµένος βαθµός εισαγωγής Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στις
υπηρεσίες του ∆ήµου. Ανάγκη πλήρους µηχανοργάνωσης.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ / ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΑΡΜΟ∆ΙΟΤΗΤΕΣ
∆υνατότητες και Ευκαιρίες
Προβλήµατα και Περιορισµοί
Ευκαιρίες
Περιορισµοί
Η κατεύθυνση εξορθολογισµού των υφιστάµενων διοικητικών δοµών και
αναδιοργάνωσης των υπηρεσιών του δηµόσιου τοµέα, της περιφερειακής διοίκησης
και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ανελαστικές υπηρεσιακές δοµές.
Έλλειψη τεχνογνωσίας σε σύγχρονες µεθόδους οργάνωσης και διοίκησης.
Υλοποίηση έργων για την δίκαιη µεταχείριση των πολιτών (ενιαίος κανονισµός
δηµοτικών τελών).
Μηχανογράφηση των οικονοµικών υπηρεσιών του ∆ήµου.
Αξιοποίηση των κληροδοτηµάτων και δωρεών προς το ∆ήµο.
Περιορισµένες δυνατότητες συνεχούς εκπαίδευσης και επιµόρφωσης ανθρώπινου
δυναµικού.
Αδυναµίες θεσµικού πλαισίου ηλεκτρονικών συναλλαγών.
Αδυναµία εξασφάλισης των αναγκαίων προϋποθέσεων (θεσµικών, οργανωτικών,
στελέχωσης, κλπ.) για την πλήρη αξιοποίηση των ΤΠΕ για την ανάπτυξη υπηρεσιών
ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Έµφαση µέσω του ΕΣΠΑ 2014-2020 στην υποστήριξη της διοικητικής αλλαγής και
του εκσυγχρονισµού των µεθόδων εξυπηρέτησης πολιτών.
Περιορισµένη δυνατότητα προσέλκυσης εξειδικευµένου ανθρώπινου δυναµικού και
συνακόλουθη µείωση των δυνατοτήτων αξιοποίησης των ευκαιριών.
Ενδεχόµενες χρηµατοδότησης έργων οργάνωσης – πληροφορικής και επικοινωνιών
µέσω των πόρων του ΕΠ Αναβάθµιση ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης.
Σύνθετες και χρονοβόρες διαδικασίες µετάβασης στη νέα αρχιτεκτονική της
αυτοδιοίκησης.
Σηµαντική και επιταχυνόµενη αύξηση των πολιτών που αξιοποιούν τις τεχνολογικές
δυνατότητες ηλεκτρονικών συναλλαγών.
Ο σχεδιασµός και η υλοποίηση του ΕΠ «ΕΛΛΑ∆Α» για την υποστήριξη εφαρµογής
του «Καλλικράτη».
Περιορισµένες δυνατότητες ανάπτυξης προσαρµοσµένης στα τοπικά δεδοµένα
επιχειρησιακής στρατηγικής για την οργανωτική και λειτουργική ενοποίηση και
ανασυγκρότηση της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Εξαίρεση του ∆ήµου από τους περιορισµούς για τις προσλήψεις του Μνηµονίου και
υποχρεωτικές µετατάξεις και αποσπάσεις για τη στελέχωση του ∆ήµου και των
Νοµικών Προσώπων του.
103
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ / ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΑΡΜΟ∆ΙΟΤΗΤΕΣ
Κρίσιµα Ζητήµατα / Ανάγκες
Στελέχωση των υπηρεσιών
Ενσωµάτωση των αλλαγών στην οργάνωση και λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης
Αξιοποίηση των προβλέψεων για την ενίσχυση των νησιωτικών ΟΤΑ ενόψει της διοικητικής µεταρρύθµισης.
Εισαγωγή και λειτουργία θεσµών και διαδικασιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Ενσωµάτωση και αξιοποίηση τεχνολογικών δυνατοτήτων.
Εκπαίδευση – εξειδίκευση προσωπικού.
Ενίσχυση µε εξειδικευµένο προσωπικό κρίσιµων θέσεων για την εξυπηρέτηση των δηµοτών.
Βελτίωση συστήµατος και µεθόδων πληροφόρησης των δηµοτών.
Ίδρυση και Λειτουργία νέων Υπηρεσιών βάσει του ΟΕΥ
Σύσταση Κοινωφελούς Επιχείρησης
104
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Ο Ο.Τ.Α αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες στην προσπάθεια επιτέλεσης του
ρόλου του που πηγάζουν από τα ειδικά χωροταξικά χαρακτηριστικά της
περιοχής, από την εξαιρετικά περιορισμένη δυνατότητα του Δήμου σε
προσωπικό, πόρους, και μέσα, καθώς και από την εξαιρετικά περιορισμένη
παρουσία στην περιοχή σημαντικών συλλογικών φορέων ή υπηρεσιών του
δημόσιου τομέα που θα μπορούσαν να ενδυναμώσουν την συνολική παροχή
κοινωφελών υπηρεσιών.
Η κτιριακή υποδομή μπορεί να χαρακτηρισθεί ως σχετικά επαρκής για τις
σημερινές ανάγκες στέγασης και λειτουργίας των υπηρεσιών, αλλά επιβάλλεται
να αναβαθμισθεί προκειμένου να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες
λειτουργίας.
Κύριο χαρακτηριστικό της σημερινής κατάστασης στον Δήμο Ικαρίας, είναι η
σχετική ανεπάρκεια Διοικητικού και η σημαντικότατη έλλειψη επιστημονικούτεχνικού προσωπικού.
Σημαντική ανάγκη είναι η σωστή διαχείριση των ιαματικών πηγών, τόσο αυτών
που λειτουργού, όσο και αυτών για τις οποίες πρέπει να γίνει κατασκευή
υδροθεραπευτηρίων.
Εκ τω πραγμάτων ο Δήμος δεν είναι σήμερα σε θέση να ασκήσει σημαντικό
μέρος των συντρεχουσών αρμοδιοτήτων της κυρίως στους τομείς της τοπικής
ανάπτυξης, της ωρίμανσης έργων, των κοινωνικών υπηρεσιών, του πολιτισμού
κλπ. Παράλληλα έχει περιορισμένες δυνατότητες για την παροχή ποιοτικών
υπηρεσιών στους δημότες στους βασικούς τομείς των αποκλειστικών
αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
ΚΡΙΣΙΜΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
Η κατάργηση των πραγματικών κενών θέσεων του προηγούμενου ΟΕΥ αφήνει
το Δήμο με ελάχιστους υπαλλήλους και δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τη
λειτουργία του Δήμου σε μια περίοδο που έχουν ενταχθεί για να υλοποιηθούν
σημαντικά συγχρηματοδοτούμενα έργα. Η εξάρτηση του από την Περιφέρεια
γίνεται ισχυρότερη, ενώ και ο ίδιος ο Δήμος Ικαρίας δεν διαθέτει επαρκές
προσωπικό και πόρους για να καλύψει ίδιες ανάγκες. Είναι ζητούμενο για την
εκτέλεση και υλοποίηση των έργων να διατεθούν οι αναγκαίοι πόροι για την
τεχνική υποστήριξη για την προετοιμασία, εκτέλεση και υλοποίηση των έργων
από φορείς ή ιδιώτες που έχουν την απαραίτητη τεχνογνωσία.
1.1.7
ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΠΡΟΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΤΟ ΤΟΜΕΑ
Στον τομέα της Δημοτικής Περιουσίας προς αξιοποίηση δεν υπάρχουν
σημαντικά ακίνητα ή χώροι που χρήζουν παρεμβάσεων πέραν της κάλυψης των
αναγκών για τη στέγαση των εξωτερικών συνεργείων. Θα πρέπει να ληφθεί
μέριμνα για την αξιοποίηση κληροδοτημάτων για τη δημιουργία εσόδων.
Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποτελούν μία κατηγορία οικονομικών
μονάδων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:
105
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
•
Παρέχουν υπηρεσίες και κατασκευάζουν υποδομές που χαρακτηρίζονται ως
τοπικά δημόσια αγαθά, τα οποία δεν είναι δυνατό να παραχθούν σε
ικανοποιητικές ποσότητες ή και με την ανάλογη ποιότητα από την αγορά,
ούτε μπορούν να τιμολογηθούν με τις κλασικές μεθόδους του ιδιωτικού
τομέα.
•
Δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα, όπως οι επιχειρήσεις.
•
Αποτελούν φορείς άσκησης δημόσιας εξουσίας σε τοπικό επίπεδο.
Οι οικονομικοί τους στόχοι επικεντρώνονται κατά συνέπεια σε τρεις
κατευθύνσεις:
•
στην άσκηση των αρμοδιοτήτων τους (παραγωγή τοπικών δημόσιων
αγαθών) με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, με βάση ορισμένα πρότυπα
ποιότητας,
•
στην εξεύρεση σταθερών και μόνιμων εσόδων που επιτρέπουν την
εφαρμογή προγραμματικών διαδικασιών.
•
στην εξασφάλιση πλεονάσματος για
μεσοπρόθεσμων αναπτυξιακών στόχων.
να
επιτευχθεί
η
υλοποίηση
Οι προϋπολογισμοί / απολογισμοί των ΟΤΑ παρέχουν μία συνοπτική και
εύγλωττη παρουσίαση των οικονομικών τους λειτουργιών, διαιρούνται δε σε
δύο μέρη. Το Μέρος I περιλαμβάνει τα έσοδα και το Μέρος II τις δαπάνες, μαζί
με το αποθεματικό.
Οι οικονομικές αυτές καταστάσεις αποτυπώνουν με ακρίβεια τις οικονομικές
δραστηριότητες και συναλλαγές του Δήμου, αφού έχουν ενσωματώσει τις
θεσμικές και νομοθετικές αλλαγές που έχουν μεσολαβήσει τα τελευταία χρόνια
και επιπλέον έχουν υιοθετήσει σύγχρονες λογιστικές προδιαγραφές. Η ανάλυσή
τους παρέχει συγκεκριμένη εικόνα των προτεραιοτήτων και λειτουργιών του.
Η ανάλυση της οικονομικής κατάστασης και των προοπτικών του Δήμου
Ικαρίας βασίστηκε στους απολογισμούς του 2009, του 2010 και του 2011.
Παράλληλα, αξιοποιήθηκαν πληροφορίες και εκτιμήσεις της Οικονομικής
Υπηρεσίας του Δήμου και οι αναλύσεις και προτάσεις των μελών της Ομάδας
Έργου του Αναδόχου που συνεργάζεται με τον Δήμο για την κατάρτιση του
Επιχειρησιακού του Προγράμματος.
Η παρούσα ανάλυση των απολογισμών του Δήμου Ικαρίας περιλαμβάνει την
εξέταση της δομής και εξέλιξης των μεγεθών των εσόδων και εξόδων του
Δήμου, καθώς και τον υπολογισμό ορισμένων βασικών χρηματοοικονομικών
αριθμοδεικτών.
Οι χρηματοοικονομικοί αριθμοδείκτες καταγράφουν, αναλύουν και αξιολογούν
οικονομικά - λογιστικά δεδομένα και πληροφορίες, καθώς και στατιστικά
στοιχεία με αντικείμενο:
•
την κατανόηση της οικονομικής συμπεριφοράς μίας συγκεκριμένης μονάδας,
•
την επισήμανση τάσεων σε κρίσιμα οικονομικά της μεγέθη,
•
την αποτίμηση των επιδράσεων που δέχεται από το οικονομικό περιβάλλον,
μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται και αναπτύσσεται,
106
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
•
τη σύγκριση της με άλλες ομοειδείς μονάδες,
•
την τεκμηρίωση προτάσεων και εναλλακτικών λύσεων, σε σχέση με τις
επιλογές και τις προτεραιότητες της.
1.1.8
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Ισολογισμός Έναρξης 2011
Οι ΟΤΑ σαν οικονομικές μονάδες με βάση το διπλογραφικό σύστημα,
συντάσσουν ισολογισμό στο τέλος του οικονομικού έτους. Συνήθως το
οικονομικό έτος συμπίπτει με το ημερολογιακό, λήγει δηλαδή την 31/12.
Ο ισολογισμός μίας οικονομικής μονάδας δείχνει τη περιουσιακή της διάρθρωση
σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή, σε αντίθεση με τον απολογισμό εσόδων –
δαπανών ο οποίος περιγράφει την οικονομική δραστηριότητα της μονάδας καθ’
όλη τη διάρκεια του έτους.
Ο Δήμος Ικαρίας την 1/1/2011 με βάση την απογραφή των στοιχείων του
ενεργητικού του:
•
των παγίων στοιχείων
•
των αποθεμάτων
•
των απαιτήσεων
•
των διαθεσίμων (ταμείο – καταθέσεις όψεως) και των στοιχειών παθητικού
του
Αντίθετα στο παθητικό δεν υπάρχει καμία βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη
υποχρέωση οπότε ο Δήμος δεν φαίνεται να αντιμετωπίζει βραχυπρόθεσμα ή
μακροπρόθεσμα προβλήματα ρευστότητας.
Το ενεργητικό ισοσκελίζεται αποκλειστικά με ίδια κεφάλαια του δήμου χωρίς
να χρειάζεται να προστρέξει σε δανεισμό ή κάποια άλλη μορφή πίστωσης
δίνοντας μία τελείως ασφαλή χρηματοοικονομική εικόνα της οικονομικής
μονάδας.
Αυτή η διάρθρωση ωστόσο του ισολογισμού και ειδικά το μεγάλο ύψος των
διαθεσίμων φανερώνει χαμηλό βαθμό αξιοποίησης των περιουσιακών
στοιχείων και των πόρων του Δήμου Ικαρίας.
107
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Πίνακας 34: Ισολογισμός Έναρξης 1ης Ιανουαρίου 2011
∆ΗΜΟΣ ΙΚΑΡΙΑΣ
ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΑΡΞΗΣ 1ης ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
Ποσά ισολογισµού έναρξης
Αξία
Αναπόσβεστη
Αποσβέσεις
κτήσεως
αξία
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ
Β. ΕΞΟ∆Α ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ
Ι. Ασώµατες ακινητοποιήσεις
4. Λοιπά έξοδα εγκαταστάσεως
Γ.
ΙΙ.
1.
1α.
1β.
1γ.
2.
3.
3α.
3β.
3γ.
4.
ΠΑΓΙΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ
Ενσώµατες ακινητοποιήσεις
Γήπεδα-Οικόπεδα
Πλατείες-Πάρκα-Παιδότοποι κοινής χρήσεως
Οδοί - Οδοστρώµατα κοινής χρήσεως
Πεζοδρόµια κοινής χρήσεως
Ορυχεία-Μεταλλεία-Λατοµεία-Αγροί-Φυτείες-∆άση
Κτίρια και τεχνικά έργα
Κτιριακές εγκαταστάσεις κοινής χρήσεως
Εγκαταστάσεις ηλεκτροφωτισµού κοινής χρήσεως
Λοιπές µόνιµες εγκαταστάσεις κοινής χρήσεως
Μηχανήµατα-Τεχνικές εγκαταστάσεις
και λοιπός µηχανολογικός εξοπλισµός
5. Μεταφορικά µέσα
6. Επιπλα και λοιπός εξοπλισµός
7. Ακινητοποιήσεις υπό εκτέλεση και προκαταβολές
1.068.179,45
1.068.179,45
840.349,66
840.349,66
1.791.058,09
0,00
466.291,97 136.104,88
8.358.065,18 4.132.176,78
365.997,86 192.943,55
1.787.447,00
0,00
13.334.647,01 3.440.647,75
6.703,20
0,00
609.168,77 273.839,79
1.857.986,80 713.873,89
229.700,02 213.396,09
488.148,16 434.467,76
187.044,80 165.577,37
779.430,82
0,00
30.261.689,68 9.703.027,86
227.829,79
227.829,79
1.791.058,09
330.187,09
4.225.888,40
173.054,31
1.787.447,00
9.893.999,26
6.703,20
335.328,98
1.144.112,91
0,00
16.303,93
53.680,40
21.467,43
779.430,82
20.558.661,82
Ποσά
ισολογισµού
έναρξης
ΠΑΘΗΤΙΚΟ
A. Ι∆ΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ
Ι. Κεφάλαιο
1. Κεφάλαιο
13.406.503,32
13.406.503,32
ΙΙ. ∆ιαφορές αναπροσαρµογής - Επιχορηγήσεις
επενδύσεων - ∆ωρεές παγίων
4. Επιχορηγήσεις επενδύσεων
Σύνολο ίδιων κεφαλαίων (Α)
Γ.
ΙΙ.
5.
8.
8.626.781,40
8.626.781,40
22.033.284,72
ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ
Βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις
Προµηθευτές
Πιστωτές διάφοροι
Σύνολο βραχυπρόθεσµων υποχρεώσεων (ΓΙΙ)
363.276,73
61.325,73
424.602,46
Σύνολο υποχρεώσεων (Γ)
424.602,46
ΙΙΙ. Τίτλοι πάγιας επένδυσης και άλλες µακροπρόθεσµες χρηµατοοικονοµικές απαιτήσεις
1. Τίτλοι πάγιας επένδυσης
92.930,27
92.930,27
Σύνολο πάγιου ενεργητικού (Γ)
20.651.592,09
∆. ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ
Ι. Αποθέµατα
4. Αναλώσιµα υλικά, Ανταλλακτικά και Είδη συσκευασίας
51.202,11
51.202,11
ΙΙ. Απαιτήσεις
1. Απαιτήσεις από πώληση αγαθών και υπηρεσιών
581.128,04
581.128,04
ΙV. ∆ιαθέσιµα
3. Καταθέσεις όψεως και προθεσµίας
Σύνολο κυκλοφορούντος ενεργητικού (∆)
946.135,15
946.135,15
1.578.465,30
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ (B+Γ+∆)
22.457.887,18
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ (Α+Γ)
22.457.887,18
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Έσοδα Δήμου Ικαρίας
Η μηνιαία επιχορήγηση των δήμων Ικαρίας το 2011 ανέρχονταν στα 168 χιλ.
ευρώ, τον Ιούνιο του 2012 μειώθηκαν στα 135 χιλ. ευρώ και τώρα με τις νέες
περικοπές ανέρχονται στα 96 χιλ. ευρώ, με ανοικτό το ενδεχόμενο να φτάσουν
τους επόμενους μήνες τα 72 χιλ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι η ΣΑΤΑ εν σχέσει με το
2009 είναι μειωμένη κατά 55% και οι ΚΑΠ κατά 60%. Επίσης από τις αρχές του
έτους δεν έχουν γίνει πληρωμές ΣΑΤΑ. Η μειωμένη χρηματοδότηση σε
108
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
συνδυασμό με την αύξηση των αρμοδιοτήτων των Δήμων ακυρώνει τις όποιες
προσπάθειες για ουσιαστική δράση .
Τα έσοδα ταξινομούνται σε έξι κύριες ομάδες, με κριτήριο την προέλευσή τους,
οι οποίες υποδιαιρούνται σε κατηγορίες, υποκατηγορίες και είδος εσόδου με
βάση το δεκαδικό σύστημα:
•
Τακτικά έσοδα (ΚΑ 0)
•
Έκτακτα έσοδα (ΚΑ 1)
•
Έσοδα παρελθόντων οικονομικών ετών (Π.Ο.Ε.), που βεβαιώνονται για
πρώτη φορά (ΚΑ 2)
•
Εισπράξεις δανείων και απαιτήσεων από Π.Ο.Ε. (εισπρακτέα υπόλοιπα από
βεβαιωθέντα κατά το παρελθόν τακτικά και έκτακτα έσοδα) (ΚΑ 3)
•
Εισπράξεις υπέρ του Δημοσίου ή τρίτων και επιστροφές χρημάτων (ΚΑ 4)
•
Χρηματικό υπόλοιπο προηγούμενης χρήσης (ΚΑ 5)
Παρακάτω αναλύονται τα επιμέρους κονδύλια των οικονομικών στοιχείων του
έτους 2011 που παρουσιάζονται στον πίνακα 1 σαν απόλυτα μεγέθη και σε
ποσοστιαία κατανομή. Τα ποσοστά αφορούν συμμετοχή στα συνολικά έσοδα
του έτους.
Το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής έχουν τα τακτικά έσοδα (ΚΑ 0), με
ποσοστό 51,93 % για το 2011. Η υποκατηγορία των τακτικών εσόδων με
συντριπτικά υψηλή συμμετοχή σε αυτά, είναι τα έσοδα από επιχορηγήσεις για
λειτουργικές δαπάνες (ΚΑ 06)με ποσοστά συμμετοχής 35,72 % για το έτος
2011. Τα έσοδα από την ακίνητη περιουσία συμμετέχουν με 3,64 % περίπου σε
ετήσια βάση για την υπό εξέταση περίοδο και τα ανταποδοτικά τέλη
κυμαίνονται από 11,25 %.
Τα έκτακτα έσοδα (ΚΑ 1) συμμετέχουν με ποσοστό 31,49 για το έτος 2011
αντίστοιχα με κυρίαρχο κονδύλι τις επιχορηγήσεις για επενδυτικές δαπάνες
(ΚΑ 13) με ποσοστά συμμετοχής 31,21%. Τα πολύ χαμηλά επίπεδα για το 2011,
αυτής της υποκατηγορίας εσόδων, χρήζει ιδιαίτερης προσοχής καθώς
σηματοδοτεί αδυναμία εξασφάλισης επιχορηγήσεων για επενδύσεις. Η
υλοποίηση επενδύσεων και η συνεπαγόμενη βελτίωση των υποδομών είναι
κομβικό σημείο του στρατηγικού σχεδιασμού του επιχειρησιακού
προγράμματος του Δήμου Ικαρίας.
Πίνακας 35: Έσοδα 2011
ΕΝΤΥΠΟ ΕΠ_04: ΑΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 2011
ΕΣΟ∆Α
0
ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΣΟ∆Α
1
ΠΡΟΣΟ∆ΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΙΝΗΤΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ
2
ΠΡΟΣΟ∆ΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΙΝΗΤΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ
3
ΕΣΟ∆Α ΑΠΟ ΑΝΤΑΠΟ∆ΟΤΙΚΑ ΤΕΛΗ ΚΑΙ
€
%
217.978,31
3,64%
1,56
0,00%
673.789,93
11,25%
109
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
4
ΕΣΟ∆Α ΑΠΟ ΛΟΙΠΑ ΤΕΛΗ, ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ
ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
51.547,02
0,86%
5
ΦΟΡΟΙ ΚΑΙ ΕΙΣΦΟΡΕΣ
11.803,27
0,20%
6
ΕΣΟ∆Α ΑΠΟ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ
∆ΑΠΑΝΕΣ
2.138.271,63
35,72%
7
ΛΟΙΠΑ ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΣΟ∆Α
15.705,37
0,26%
3.109.097,09
51,93%
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΕΣΟ∆ΩΝ
1
ΕΚΤΑΚΤΑ ΕΣΟ∆Α
€
%
11
ΕΣΟ∆Α ΑΠΟ ΕΚΠΟΙΗΣΗ ΚΙΝΗΤΗΣ ΚΑΙ ΑΚΙΝΗΤΗΣ
ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ
0
0,00%
12
ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΑΛΥΨΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ
∆ΑΠΑΝΩΝ
8.930,99
0,15%
13
ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΠΕΝ∆ΥΤΙΚΕΣ ∆ΑΠΑΝΕΣ
1.868.228,88
31,21%
14
∆ΩΡΕΕΣ – ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΕΣ – ΚΛΗΡΟ∆ΟΣΙΕΣ
0
0,00%
15
ΠΡΟΣΑΥΞΗΣΕΙΣ – ΠΡΟΣΤΙΜΑ – ΠΑΡΑΒΟΛΑ
8.082,29
0,14%
16
ΛΟΙΠΑ ΕΚΤΑΚΤΑ ΕΣΟ∆Α
0
0,00%
1.885.242,16
31,49%
€
%
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΕΣΟ∆ΩΝ
2
ΕΣΟ∆Α ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΤΩΝ
(ΠΟΕ) ΠΟΥ ΘΑ ΒΕΒΑΙΩΘΟΥΝ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ
21
ΕΣΟ∆Α Π.Ο.Ε. ΤΑΚΤΙΚΑ
11.752,32
0,20%
22
ΕΣΟ∆Α Π.Ο.Ε. ΕΚΤΑΚΤΑ
0
0,00%
11.752,32
0,20%
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟ∆ΩΝ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΩΝ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΤΩΝ (ΠΟΕ)
3
ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΑΠΟ ∆ΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟ
ΠΟΕ
€
%
31
ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΑΠΟ ∆ΑΝΕΙΑ
0
0,00%
32
ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΑΠΟ ΒΕΒΑΙΩΘΕΝΤΑ
ΕΣΟ∆Α ΚΑΤΆ ΤΑ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΑ ΕΤΗ
8.123,43
0,14%
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΝ ΑΠΟ ∆ΑΝΕΙΑ ΚΑΙ
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΠΟΕ
8.123,43
0,20%
4
ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ∆ΗΜΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΤΡΙΤΩΝ
ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΡΟΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΩΝ
€
%
41
ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ∆ΗΜΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΤΡΙΤΩΝ
3.158,76
0,05%
42
ΕΠΙΣΤΡΟΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΩΝ
34.539,78
0,58%
110
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΝ ΥΠΕΡ ΤΟΥ
∆ΗΜΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΤΡΙΤΩΝ
5
ΧΡΗΜΑΤΙΚΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ
37.698,54
0,63%
€
%
511
ΧΡΗΜΑΤΙΚΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΑΠΟ ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΣΟ∆Α
155.242,94
2,59%
512
ΧΡΗΜΑΤΙΚΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΑΠΟ ΕΚΤΑΚΤΑ ΕΣΟ∆Α
779.625,50
19,30%
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 5 ΧΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥ
934.868,44
23,15%
5.986.791,78
100,00%
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟ∆ΩΝ
Δαπάνες Δήμου Ικαρίας
Πίνακας 36: Δαπάνες 2011
∆ΑΠΑΝΕΣ
6
ΕΞΟ∆Α ΧΡΗΣΗΣ
€
%
60
Αµοιβές και έξοδα προσωπικού
1.772.789,84
43,89%
61
Αµοιβές αιρετών και τρίτων
262.941,39
6,51%
62
Παροχές τρίτων
426.749,22
10,57%
63
Φόροι και τέλη
4.697,00
0,12%
64
Λοιπά γενικά έξοδα
87.983,22
2,18%
65
Πληρωµές για την εξυπηρέτηση δηµόσια πίστης
0
0,00%
66
∆απάνες προµήθειας αναλωσίµων
198.720,34
4,92%
67
Πληρωµές για µεταβιβάσεις εισοδηµάτων σε τρίτους
παραχωρήσεις- παροχές - επιχορηγήσεις - επιδοτήσεις δωρεές
234.672,89
5,81%
68
Λοιπά έξοδα
78,02
0,00%
2.988.631,92
74,00%
€
%
ΣΥΝΟΛΟ Κ.Α. 6 ΕΞΟ∆ΩΝ ΧΡΗΣΗΣ
7
ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ
71
Αγορές κτιρίων, τεχνικών έργων και προµήθειες παγίων
43.469,95
1,08%
73
Έργα
624.987,31
15,47%
74
Μελέτες, έρευνες, πειραµατικές εργασίες και ειδικές δαπάνες
106.603,89
2,64%
75
Τίτλοι πάγιας επένδυσης (συµµετοχές σε επιχειρήσεις)
0
0,00%
775.061,15
19,19%
€
%
ΣΥΝΟΛΟ Κ.Α. 7 ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ
8
ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΠΟΕ , ΑΠΟ∆ΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ
111
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
81
Πληρωµές οφειλών παρελθόντων οικονοµικών ετών (ΠΟΕ)
275.027,06
6,81%
82
Λοιπές Αποδόσεις
0
0,00%
85
Προβλέψεις µη είσπραξης εισπρακτέων υπολοίπων βεβαιωθέντων
κατά τα παρελθόντα οικονοµικά έτη
0
0,00%
ΣΥΝΟΛΟ Κ.Α. 8 ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΠΟΕ, ΑΠΟ∆ΟΣΕΙΣ, ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ
275.027,06
6,81%
€
%
9
ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΟ
91
Αποθεµατικό
0,00
ΣΥΝΟΛΟ Κ.Α. 9 ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΟ
0,00
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ∆ΑΠΑΝΩΝ (6-7-8-9)
4.038.720,31
ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η ανάλυση των οικονομικών στοιχείων και των αριθμοδεικτών υποδεικνύει
χαμηλό επίπεδο εσόδων από τις επιχορηγήσεις της κεντρικής διοίκησης, μία
κατάσταση αναμενόμενη για μια παραμεθόρια και απομονωμένη περιοχή με
μεγάλες ανάγκες ανάπτυξης υποδομών και βελτίωσης της ποιότητας ζωής.
Το μεγάλο ύψος χρηματικών υπολοίπων, δημιουργεί ένα αξιόλογο αποθεματικό
το οποίο δεδομένης της οικονομικής κρίσης και της μείωσης των κρατικών
ενισχύσεων αναμένεται να αποδειχθεί σημαντικό για την εύρυθμη λειτουργία
του Δήμου τα επόμενα έτη
Η μείωση των επιχορηγήσεων για επενδυτικές δαπάνες και η διαμόρφωση τους
σε ένα πολύ χαμηλό επίπεδο για το 2011 φανερώνει τη σημαντική οικονομική
κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα.
ΚΡΙΣΙΜΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
•
Αξιοποίηση των πόρων - εσόδων και των χρηματικών υπολοίπων του Δήμου
στην κατεύθυνση του προτεινόμενου στρατηγικού σχεδίου ανάπτυξης.
•
Ενέργειες για την αύξηση των πόρων για επενδύσεις από επιχορηγήσεις
αλλά και από αναπτυξιακές πρωτοβουλίες του Δήμου Ικαρίας.
•
Βελτίωση των δεικτών αυτονομίας της οικονομικής διαχείρισης του Δήμου
μέσα από δράσεις που υποστηρίζουν τη δυναμική τοπική ανάπτυξη και
δημιουργούν νέους τοπικούς πόρους για τους κατοίκους και για το Δήμο.
•
Αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών για αποτελεσματικότερη
διαχείριση και έλεγχο των οικονομικών του Δήμου (μηχανογράφηση,
τηλεματική, ηλεκτρονική διακυβέρνηση, ψηφιακές συναλλαγές)
•
Αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών όπως η τηλεματική για λήψη
υπηρεσιών μόνιμων εξωτερικών συνεργατών και συμβούλων που θα
υποστηρίξουν την αποτελεσματική διαχείριση των πόρων του Δήμου στα
πλαίσια του στρατηγικού σχεδιασμού.
Μέσα από την καταγραφή και αξιολόγηση των ποιοτικών και ποσοτικών
στοιχείων που καθορίζουν την φυσιογνωμία και τα χαρακτηριστικά του νησιού,
και από την κατάθεση και συζήτηση των απόψεων της Δημοτικής αρχής,
112
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
διαμορφώθηκε η συνολική εικόνα για τις προοπτικές και τις δυνατότητες του
Δήμου και του νησιού.
Η διαδικασία αυτή έδωσε την δυνατότητα να επισημανθούν τα συγκριτικά
πλεονεκτήματα της Ικαρίας και να εστιασθεί η προσοχή των φορέων
σχεδιασμού σε τομείς ιδιαίτερα κρίσιμους.
Η αναπτυξιακή υστέρηση του Ικαρίας είναι αναγνωρίσιμη σε κάθε επίπεδο
άσκησης πολιτικής καθώς διαπιστώνεται ότι παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις
σε βασικές υποδομές. Άλλωστε το νησί αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα
ενδοπεριφερειακής απομόνωσης και περιλαμβάνεται μεταξύ των ελληνικών
νησιών τα οποία αντιμετωπίζουν τα σημαντικότερα προβλήματα απομόνωσης
και δυσχερειών πρόσβασης και επικοινωνίας.
Η υπάρχουσα κατάσταση δικαιολογεί απόλυτα την ιδιαίτερη ανησυχία που
εκφράζεται σε τοπικό επίπεδο δεδομένου ότι
•
Τα μέχρι σήμερα μέτρα που λήφθηκαν από την πολιτεία μέσα από την
χρηματοδοτική
ικανότητα
των
αναπτυξιακών
προγραμμάτων
αποδεικνύονται ανεπαρκή, καθώς δεν απέφεραν παρά πενιχρά
αποτελέσματα.
•
Η απόσταση ανάμεσα στα οικονομικά δεδομένα του νησιού και τα
αντίστοιχα της
χώρας και ιδιαίτερα της περιφερειακής ενότητας
παρουσιάζει τάσεις διεύρυνσης.
•
Οι ελλείψεις του νησιού σε υποδομές και κυρίως σε υπηρεσίες δημιουργούν
ένα ιδιαίτερα δυσχερές περιβάλλον για την ανάληψη τοπικών αναπτυξιακών
πρωτοβουλιών
•
Το μικρό μέγεθος του ΟΤΑ, οι περιορισμένοι οικονομικοί πόροι και ή έλλειψη
στελεχιακού δυναμικού, λειτουργούν επίσης ανασταλτικά στην ανάληψη ή
και στην υποστήριξη αναπτυξιακών πρωτοβουλιών.
Τα ανωτέρω ασφαλώς επιβάλλουν την άμεση ενεργοποίηση δημοσίων φορέων
και την ανάληψη πρωτοβουλιών ενίσχυσης της τοπικής αναπτυξιακής
δυναμικής καθώς η τρέχουσα προγραμματική περίοδος μπορεί να αποδειχθεί
καθοριστική για την διασφάλιση ικανοποιητικών συνθηκών ζωής και όρων
άσκησης οικονομικής δραστηριότητας στο νησί.
Η αναγκαστική προσαρμογή των παραγωγικών δραστηριοτήτων του
πρωτογενούς κυρίως τομέα στις κατευθύνσεις της αειφόρας ανάπτυξης και η
ανάδειξη νέων μορφών αξιοποίησης του τοπικού παραγωγικού δυναμικού
(ολοκληρωμένη ή και βιολογική κτηνοτροφία) παρά τις απαιτήσεις σε
τεχνογνωσία αλλά και τα προβλήματα αλλαγής νοοτροπίας και συνηθειών
μπορεί να αποτελέσει προνομιακό πεδίο δραστηριοποίησης.
Η ξεχωριστή και ιδιαίτερη σημασία της κτηνοτροφίας, επιβάλλει την ενίσχυση
των απασχολούμενων σε αυτήν, ώστε, να συνεχίσει να αποτελεί σημαντικό
παραγωγικό πόρο, με βελτίωση όμως των συνθηκών δραστηριοποίησης και
διασφάλιση προϋποθέσεων αλλαγής του προτύπου εκτροφής καθώς και με
λήψη μέτρων προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος με παράλληλη
προστασία του εισοδήματος.
113
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Παράλληλα η σχεδόν ιδανική κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος
δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την υλοποίηση επιλεκτικών και υψηλής
ποιότητας δραστηριοτήτων στον τομέα του Ιαματικού τουρισμού , και την
δυνατότητα διαφοροποίησης και αύξησης των συμπληρωματικών προς τη
γεωργία και την αλιεία, εισοδημάτων.
Ο Δήμος Ικαρίας θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ενιαία ανθρωπογεωγραφική
ενότητα και να επιχειρηθεί ο σχεδιασμός των παρεμβάσεων με ολοκληρωμένο
τρόπο, ώστε να αναβαθμισθεί το γενικό επίπεδο υποδομών και υπηρεσιών σε
κρίσιμους τομείς για την ποιότητα ζωής και την συγκράτηση του πληθυσμού.
1.1.9
ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΟΡΑΜΑ
Το όραμα του Δήμου Ικαρίας συνοψίζεται ως εξής:
Ανάδειξη και αξιοποίηση των χαρακτηριστικών που
συγκροτούν την ιδιαίτερη ταυτότητα της Ικαρίας, με έμφαση
στο περιβάλλον και στην πολιτιστική κληρονομιά.
Κατευθυντήριες Πολιτικές Επιλογές
Οι βασικές κατευθυντήριες αρχές είναι οι εξής:
•
Η οικολογική ευαισθησία για τη διατήρηση του περιβάλλοντος με σειρά από
δράσεις στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου προγράμματος προστασίας του
φυσικού περιβάλλοντος και ορθολογικής ανάπτυξης της κτηνοτροφίας και
γεωργίας.
•
Η επιτάχυνση της υλοποίησης των έργων βασικών υποδομών, σε λιμάνια,
οδικό δίκτυο, διαχείρισης απορριμμάτων , κατασκευή ΧΥΤΥ, βιολογικοί .
•
Η τουριστική ανάπτυξη, η ανάδειξή του Ιαματικού Τουρισμού και άλλων
εναλλακτικών μορφών τουρισμού με προσέλκυση τουριστών ειδικών
ενδιαφερόντων.
•
Η βελτίωση του επιπέδου ζωής των κατοίκων.
1.1.10 Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
Η στρατηγική του Δήμου για την επίτευξη του οράματος αποτελεί ένα συνεκτικό
σύνολο στόχων και πολιτικών και διατυπώνεται μέσω ενός συστήματος Αξόνων,
Μέτρων και Στόχων με αντικείμενο:
•
Την ανάπτυξη της περιοχής σε οικονομικό επίπεδο με έμφαση στην αγροτική
ανάπτυξη και τον τουρισμό με όρους αειφορίας.
•
Προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση φυσικού πλούτου
περιβάλλοντος.
•
Δημιουργία - αναβάθμιση αστικών υποδομών και βελτίωση ποιότητας ζωής
•
Βελτίωση της εσωτερικής οργάνωσης, αναβάθμιση της διοικητικής
ικανότητας των υπηρεσιών
και δομημένου
114
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
•
Την παροχή ικανοποιητικού επιπέδου υπηρεσιών προς τον πολίτη.
Στο πλαίσιο διαμόρφωσης της στρατηγικής λαμβάνονται υπ’ όψη τα κρίσιμα
ζητήματα ανάπτυξης τα οποία ενσωματώνουν τις κατευθυντήριες πολιτικές
επιλογές της Δημοτικής Αρχής.
1.1.11 ΑΞΟΝΕΣ, ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ
Α/Α
ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ
1
Περιβάλλον και ποιότητα ζωής
2
Κοινωνική Πολιτική, Υγεία, Παιδεία, Πολιτισμός και Αθλητισμός
3
Τοπική Οικονομία και Απασχόληση
4
Βελτίωση Διοικητικής Ικανότητας και της Οικονομικής Κατάστασης του
Δήμου
115
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΑΞΟΝΑΣ 1: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ
Μέτρο 1.1: Ανάπτυξη και βελτίωση περιβάλλοντος φυσικού και δοµηµένου περιβάλλοντος
Κωδ.
Στόχος
Αρµόδια Υπηρεσία
1.1.1
Προστασία φυσικού περιβάλλοντος
και διαχείριση υδάτινων πόρων και
δασών
Τεχνική Υπηρεσία- ∆/νση
Περιβάλλοντος – Γραφείο
Αγροτικής Ανάπτυξης
1.1.2
Αναβάθµιση ανάπλαση
κοινοχρήστων χώρων, χώρων
αστικού πρασίνου και ακτών,
προστασία των οικισµών
Τεχνική Υπηρεσία
Μελέτες ανάπλασης οικισµών, πεζοδροµήσεις, ηλεκτροφωτισµοί, έργα
εξωραϊσµού του αστικού χώρου
1.1.3
Επιτάχυνση χωροταξικού
σχεδιασµού και επιτάχυνση
διαδικασιών πολεοδόµησης
Τεχνική Υπηρεσία
Ολοκλήρωση πολεοδόµησης σύµφωνα µε το ΣΧΟΟΑΠ Ικαρίας
1.1.4
Αντιµετώπιση έκτακτων φαινοµένων
1.1.5.
Προστασία των ακτών και του
θαλάσσιου πλούτου
Πολιτική Προστασία, Τεχνική
υπηρεσία
Λιµενικό Ταµείο, Τεχνική
υπηρεσία
Ενδεικτικές Κατηγορίες ∆ράσεων
Υλοποίηση έργων προστασίας και διευθέτησης ρεµάτων, έργων
αντιπυρικής προστασίας, ανόρυξη γεωτρήσεων καλλιέργεια πηγών,
κατασκευή φραγµάτων:
Αντιµετώπιση φυσικών καταστροφών
Καθαρισµός ακτών
Μέτρο 1.2: Βελτίωση µεταφορικής υποδοµής
Κωδ.
Στόχος
Αρµόδια Υπηρεσία
Ενδεικτικές Κατηγορίες ∆ράσεων
1.2.1
Αναβάθµιση επαρχιακού, αγροτικού
οδικού δικτύου
Τεχνική Υπηρεσία
Συντήρηση επισκευή οδικού δικτύου, µελέτες νέων οδών, κατασκευή νέων
οδικών δικτύων, αναβάθµιση υπαρχόντων
1.2.2
Βελτίωση της κυκλοφορίας εντός
των οικισµών, χώροι στάθµευσης
Τεχνική Υπηρεσία
Κυκλοφοριακές ρυθµίσεις ∆ηµιουργία νέων χώρων στάθµευσης και
βελτίωση υφισταµένων
1.2.3
∆ιαδηµοτική συγκοινωνία και
ρυθµίσεις
∆ροµολόγηση µέσων µαζικής µεταφοράς, χώροι στάθµευσης για Μέσα
Μαζικής Μεταφοράς
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
1.1.4
Υποδοµές συγκοινωνιών, λιµάνια
αεροδρόµιο και συγκοινωνίες
Τεχνική υπηρεσία
∆ιαµόρφωση λιµένων και αλιευτικών καταφυγίων
Μέτρο 1.3: Ύδρευση – Αποχέτευση – Υδάτινοι Πόροι ∆ιαχείριση στερεών αποβλήτων – Καθαριότητα
Κωδ.
Στόχος
Αρµόδια Υπηρεσία
Ενδεικτικές Κατηγορίες ∆ράσεων
Βελτίωση υποδοµών αποκοµιδής και διαχείρισης
1.3.1
Τεχνική Υπηρεσία- ∆/νση
Περιβάλλοντος
Καθαριότητα
απορριµµάτων ∆ήµου, προµήθεια εξοπλισµού
καθαριότητας (απορριµµατοφορα, κάδοι κλπ)
1.3.2
1.3.3
Βελτίωση υποδοµών ύδρευσης και
Αποχέτευσης
Εκπόνηση και ολοκλήρωση
µελετών ωρίµανσης έργων
διαχείρισης υγρών αποβλήτων
Τεχνική Υπηρεσία
Αναβάθµιση υφισταµένων και δηµιουργία νέων δικτύων,
Παροχή πόσιµου νερού , παροχή άρδευσης
Μελέτες αποχέτευσης και
Τεχνική Υπηρεσία
ΕΕΛ
Ανακύκλωση, κοµποστοποίηση,ευαισθητοποίηση των πολιτών σε νέες
µεθόδους, κατασκευή ΧΥΤΥ, ΣΜΑ, δεµατοποίηση, µεταφορά ΑΣΑ σε
άλλο ΧΥΤΥ, χώροι εναπόθεσης αδρανών κ.ά
Αποτελεσµατική διαχείριση στερεών
1.3.4
αποβλήτων
ΑΞΟΝΑΣ 2: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΥΓΕΙΑ – ΠΑΙ∆ΕΙΑ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Μέτρο 2.1: Κοινωνική Πρόνοια -Υγεία-Εκπαίδευση
Κωδ.
Στόχος
Αρµόδια Υπηρεσία
2.1.1
∆ηµιουργία – αναβάθµιση
βρεφονηπιακών σταθµών
Τεχνική Υπηρεσία –
υπηρεσία κοινωνικής
προστασίας
2.1.2
∆ηµιουργία, και λειτουργία
κοινωνικών υποδοµών και
υπηρεσιών πρόνοιας
Υπηρεσία κοινωνικής
προστασία
2.1.3
Αναβάθµιση εκπαιδευτικών
Υπηρεσία κοινωνικής
Ενδεικτικές Κατηγορίες ∆ράσεων
117
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
υποδοµών και υπηρεσιών και
υποδοµών υγείας και υπηρεσιών
υγείας
2.1.4
Υποδοµή φροντίδας ευπαθών
οµάδων - ηλικιών
προστασίας
Υπηρεσία κοινωνικής
προστασία
Φροντίδα ηλικιωµένων, φροντίδα κατ’οίκον
Μέτρο 2.2: Βελτίωση – δηµιουργία αθλητικών και πολιτιστικών υποδοµών
Κωδ.
Στόχος
Αρµόδια Υπηρεσία
Ενδεικτικές Κατηγορίες ∆ράσεων
2.2.1
Αναβάθµιση αθλητικών υποδοµών
Τεχνική Υπηρεσία, Υπηρεσία
κοινωνικής προστασίας
Κλειστό Γυµναστήριο Ραχών, Βοηθητικό γήπεδο ποδοσφαίρου Ραχών,
αναβάθµιση γηπέδων Αγίου Κηρύκου, Ευδήλου
2.2.2
Αναβάθµιση πολιτιστικών
υποδοµών
Τεχνική Υπηρεσία, Υπηρεσία
κοινωνικής προστασίας
Θέατρο Εύδηλου, Βιβλιοθήκες, Πολιτιστικά κέντρα, Αξιοποίηση µνηµείων,
υποδοµή νοµικού προσώπου Γιάννης Τσάρνας
2.2.3
Οργάνωση και υλοποίηση
αθλητικών και πολιτιστικών
δραστηριοτήτων
Ν. Πρόσωπο Γιάννης
Τσαρνάς
Οργάνωση πολιτιστικών και αθλητικών γεγονότων, ανάδειξη της
ιδιαίτερης πολιτιστικής ταυτότητας
Μέτρο 2.3: Βελτίωση εκπαιδευτικών υποδοµών
Κωδ.
2.3.1
2.3.2
Στόχος
Βελτίωση των εκπαιδευτικών
υποδοµών
∆ράσεις για την ενίσχυση της
εκπαίδευσης και την εύρυθµη
λειτουργία της
Αρµόδια Υπηρεσία
Τεχνική Υπηρεσία, Υπηρεσία
κοινωνικής προστασίας,
Σχολικές Επιτροπές
Ενδεικτικές Κατηγορίες ∆ράσεων
Εργασίες συντήρησης σχολικών κτιρίων, διαµορφώσεις περιβάλλοντος
χώρου σχολείων, µελέτες σχολικών κτιρίων,
∆ροµολόγηση λεωφορείων, στελέχωση σχολείων και δοµών
118
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΑΞΟΝΑΣ 3 : ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Μέτρο 3.1: Υποδοµές επιχειρηµατικότητας
Κωδ.
Στόχος
Αρµόδια Υπηρεσία
3.1.1
Χωροθέτηση επιχειρηµατικών
δραστηριοτήτων
3.1.2
Αλιευτικά καταφύγια
Τεχνική Υπηρεσία
3.1.3
Τουριστικό Καταφύγιο
Τεχνική Υπηρεσία
3.1.4
Φυτώριο αρωµατικών φυτών
Τεχνική Υπηρεσία
3.1.5
Ανάδειξη φυσικών πόρων
µονοπατιών, σπηλαίων
Ενδεικτικές Κατηγορίες ∆ράσεων
Ιαµατικός τουρισµός, αλιευτικός , καταδυτικός, περιπατητικός,
θρησκευτικός, αναρριχητικός.
Μέτρο 3.2: ∆ράσεις ενίσχυσης της επιχειρηµατικότητας
Κωδ.
Στόχος
Αρµόδια Υπηρεσία
Ενδεικτικές Κατηγορίες ∆ράσεων
3.2.1
Ενίσχυση της αγροτικής παραγωγής
∆ηµιουργία δηµοτικής λαχαναγοράς - ιχθυαγοράς. Προβολή ικαριακών
προϊόντων, παραδόσεων και ιδιαίτερου τρόπου ζωής. ∆ηµιουργία
Σφαγείου, φυτώριο αρωµατικών φυτών
3.2.2
Ενίσχυση του τουρισµού
∆ηµιουργία δηµοτικού κάµπινγκ
Μέτρο 3.3: Αξιοποίηση φυσικών πόρων
Κωδ.
Στόχος
3.3.1
Αξιοποίηση γεωθερµικού δυναµικού
3.3.2
Αξιοποίηση δυναµικού ΑΠΕ
Αρµόδια Υπηρεσία
Ενδεικτικές Κατηγορίες ∆ράσεων
Αναγνώριση Ιαµατικών πηγών, βελτίωση υπαρχόντων υποδοµών και
δηµιουργία νέων, διερεύνηση υδροφόρου ορίζοντα ιαµατικών πηγών,
Ανάδειξη ιαµατικού τουρισµού
119
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
ΑΞΟΝΑΣ 4 : ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ∆ΗΜΟΥ
Μέτρο 4.1: Βελτίωση των κτιριακών εγκαταστάσεων του δήµου και αναβάθµιση του υλικοτεχνικού εξοπλισµού
Κωδ.
Στόχος
Αρµόδια Υπηρεσία
4.1.1
Κτιριακή ανασυγκρότηση, ενίσχυση
και αναβάθµιση του υλικοτεχνικού
εξοπλισµού και εξοπλισµού ΤΠΕ
Τεχνική υπηρεσία
4.1.2
Επέκταση κτιριακών υποδοµών και
ενεργειακή αναβάθµισης κτιρίων
Τεχνική υπηρεσία
4.1.3
Μηχανοργάνωση διοικητικών και
οικονοµικών υπηρεσιών
∆ιοικητική - Οικονοµική
υπηρεσία
Ενδεικτικές Κατηγορίες ∆ράσεων
Πλήρης µηχανογράφηση, στο ∆ήµο, βελτίωση συνθηκών στέγασης
εξωτερικών συνεργείων.
Ενιαίος κανονισµός δηµοτικών τελών, ληξιαρχείο κλπ
Μέτρο 4.2: Αναβάθµιση των υπηρεσιών του ∆ήµου
Κωδ.
Στόχος
Αρµόδια Υπηρεσία
4.2.1
Αξιοποίηση δηµοτικής περιουσίας
Οικονοµική υπηρεσία
4.2.2
Βελτίωση των µηχανισµών
είσπραξης εσόδων
Οικονοµική υπηρεσία
4.2.3
Στελέχωση υπηρεσιών και
αναβάθµιση ανθρώπινου
δυναµικού-
∆ιοικητική υπηρεσία
4.2.4
∆ράσεις προετοιµασίας και
ωρίµανσης για την ανάπτυξη του
δήµου και του νησιού
Οικονοµική υπηρεσία
4.2.5
Αγορά υπηρεσιών τρίτων για τη
διοικητική λειτουργία του δήµου, την
ωρίµανση έργων και συνολικά για
την υποστήριξη των υπηρεσιών του
Ενδεικτικές Κατηγορίες ∆ράσεων
Κληροδοτήµατα, δωρεές
120
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 - 2014
Μέτρο 4.3: Ανάπτυξη συνεργασιών και λειτουργία δηµοτικών επιχειρήσεων
Κωδ.
Στόχος
4.3.1
∆ράσεις ίδρυσης και λειτουργίας
των νοµικών προσώπων
4.3.2
∆ράσεις συνεργασίας µε άλλους
φορείς
4.3.3
∆ηµόσιες σχέσεις - προβολή
προώθηση
Αρµόδια Υπηρεσία
Ενδεικτικές Κατηγορίες ∆ράσεων
121

ΑΦΟΡΑΑΝΕΡΓΟΥΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 45 ΕΤΩΝ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΦΤΩΧΕΙΑΣ

Οι περιλήψεις των εισηγήσεων (αναθεωρημένη έκδοση) σε μορφή .pdf

Η Συμβολή των Τεκτόνων στην Απελευθέρωση της Μακεδονίας

Οδηγίες για την Εφαρμογή Προγραμμάτων Κ.Σ.

Δ` Φάση Υλοποίησης

Μεγάλα αιολικά πάρκα…στα μικρά νησιά του Βορείου Αιγαίου

Βιβλίο Περιλήψεων - Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος

αναλυτικά το έγγραφο (Κλικ εδώ)

εδώ - ikariamag.gr

Πυρκαϊά στο Ε/Γ-Ο/Γ "ΝΗΣΟΣ ΜΥΚΟΝΟΣ" (pdf)

διακηρυξη 04/2013 εσπα

Τεχνική Περιγραφή

σε PDF - Asda.gr