Приједлог Закона о задужбинама и фондацијама

BOSNA I HERCEGOVINA
MINISTARSTVO PRAVDE
PREDNACRT:
ZAKON O ZADUŽBINAMA I FONDACIJAMA
Sarajevo, februar 2012. godine
Na osnovu člana IV. 4. a) Ustava Bosne i Hercegovine, Parlamentarna skupština Bosne i
Hercegovine, na __ sjednici Predstavničkog doma održanoj ______________ i na __ sjednici
Doma naroda, održanoj____________, usvojila je
ZAKON
O ZADUŽBINAMA I FONDACIJAMA
DIO PRVI - OSNOVNE ODREDBE
Član 1.
(Predmet zakona)
(1) Ovim zakonom uređuje se osnivanje i pravni položaj zadužbina i fondacija, registracija,
prestanak postojanja i brisanje iz registra zadužbina i fondacija, statusne promjene, druga
pitanja od značaja za rad zadužbina i fondacija, koje izaberu da se registruju u skladu sa ovim
zakonom na nivou Bosne i Hercegovine.
(2) Ovim zakonom uređuje se i djelovanje stranih zadužbina i fondacija u Bosni i
Hercegovini, koja izaberu da registruju predstavništvo, u skladu sa ovim zakonom, na nivou
Bosne i Hercegovine.
Član 2.
(Pojam zadužbine i fondacije)
(1) Zadužbina, u smislu ovog zakona, je dobrovoljna, nevladina i neprofitna organizacija, bez
članova, kojom osnivač namjenjuje određenu imovinu u dobrotvorni i opštekorisni cilj ili
privatni interes, odnosno cilju koji nije zabranjen Ustavom ili zakonom.
(2) Fondacija, u smislu ovog zakona, je dobrovoljna, nevladina i neprofitna organizacija koja
nema članstvo, a čiji je cilj upravljanje određenom imovinom u opštekorisnom i
dobrotvornom cilju, koji nije zabranjen Ustavom ili zakonom.
Član 3.
(Opštekorisni cilj zadužbine i fondacije)
(1) Opštekorisni cilj, u smislu ovog zakona, smatra se aktivnost usmjerena na promovisanje i
zaštitu ljudskih, građanskih i manjinskih prava, promovisanje demokratskih vrijednosti,
evropskih integracija i međunarodnog razumjevanja, održivi razvoj, regionalni razvoj,
ravopravnost polova, unapređenje socijalne i zdravstvene zaštite, promovisanje i unapređenje
kulture i javnog informisanja, promovisanje i popularizaciju nauke, obrazovanja, umjetnosti,
vjerskih sloboda i amaterskog sporta, unapređivanje položaja osoba sa invaliditetom, brigu o
djeci i mladima, pomoć starima, zaštitu životne sredine, zaštitu životinja, humanitarne i druge
aktivnosti kojima zadužbine i fondacije ostvaruju dobrotvorne i opštekorisne ciljeve.
(2) Zadužbina i fondacija ostvaruje dobrotvoran i opštekoristan cilj iz stava (1) ovog člana i
kada je njihova aktivnost usmjerena na određeni krug lica koja pripadaju određenoj profesiji,
nacionalnoj, jezičkoj, kulturnoj i vjerskoj grupi, polu ili rodu, odnosno na lica koja žive na
određenom području.
(3) Ostvarivanjem privatnog interesa, u smislu ovog zakona, smatraju se aktivnosti usmjerene
na ostvarivanje pojedinačnih interesa osnivača zadužbine, njegove porodice ili trećih lica
(porodične zadužbine koje se osnivaju u cilju školovanja članova porodice i u neke druge
pravno dozvoljene svrhe).
Član 4.
(Dobrovoljnost, samostalnost osnivanja i status zadužbine i fondacije)
(1) Zadužbine i fondacije osnivaju se dobrovoljno i samostalne su u određivanju svojih
ciljeva.
(2) Zadužbine i fondacije iz stava (1) ovog člana stiču svojstvo pravnog lica upisom u
Registar.
(3) Zadužbine i fondacije ne mogu otpočeti sa djelovanjem prije upisa u Registar.
Član 5.
(Nedopušteni ciljevi zadužbine i fondacije)
(1) Ciljevi i djelovanje zadužbine i fondacije ne smiju biti u suprotnosti sa pravnim poretkom,
a naročito ne smiju biti usmjereni na nasilno rušenje ustavnog poretka i narušavanje
teritorijalne cjelovitosti Bosne i Hercegovine, kršenje zajemčenih ljudskih ili manjinskih
prava ili izazivanje i podsticanje neravnopravnosti, mržnje i netrpeljivosti zasnovanih na
rasnoj, nacionalnoj, vjerskoj ili drugoj pripadnosti ili opredjeljenju, kao i polu, rodu, fizičkim,
psihičkim ili drugim karakteristikama i sposobnostima.
(2) Ciljevi i djelovanje registrovanog udruženja ne mogu uključivati angažovanje u
predizbornoj kampanji, prikupljanje sredstava za kandidate ili finansiranje kandidata, odnosno
političkih stranaka.
(3) Ciljevi i djelovanje zadužbine osnovane zavještanjem ne mogu biti usmjereni na
ostvarivanje privatnih interesa koji su u suprotnosti sa odrebama zakona kojima se uređuje
ništavost zavještanja.
Član 6.
(Poreska oslobađanja)
(1) Imovina zadužbine i fondacije koje su osnovane radi ostvarivanja opštekorisnog cilja
može uživati posebne poreske olakšice.
(2) Posebnim zakonima uređuju se pitanja o vrsti i visini poreskih olakšica i povlastica za
osnivače i darovaoce imovine zadužbine i fondacije.
Član 7.
(Javnost rada)
Zadužbine i fondacije obavezne su da godišnji izveštaj o radu učine dostupnim javnosti,
objavljivanjem putem interneta, publikacije ili na drugi pogodan način.
Član 8.
(Vrijeme za koje se osnivaju zadužbina i fondacija)
(1) Zadužbine i fondacije osnivaju se na neodređeno ili određeno vrijeme.
(2) Zadužbina i fondacija osniva se na neodređeno vrijeme, ako u osnivačkom aktu i statutu
nije određeno da traje do određenog vremena, nastupanja određenog događaja ili postizanja
određenog cilja.
(3) U slučaju da osnivačkim aktom i statutu nije određeno na koje vrijeme se osniva, smatra
se da su zadužbina i fondacija osnovane na neodređeno vrijeme.
DIO DRUGI - OSNIVANJE ZADUŽBINE I FONDACIJE
Član 9.
(Osnivač i osnivački akt)
(1) Zadužbinu i fondaciju mogu osnovati jedno ili više poslovno sposobnih domaćih ili
stranih fizičkih ili pravnih lica.
(2) Zadužbina i fondacija osnivaju se aktom o osnivanju ili ugovorom (u daljem tekstu:
osnivački akt), sastavljenim u pismenoj formi.
(3) Osnivački akt donosi osnivač.
(4) Potpis osnivača na osnivačkom aktu ovjerava se u skladu sa zakonom.
(5) Zadužbina se osniva i testamentom, a ako ostavilac nije odredio izvršioca testamenta, sud
nadležan za vođenje ostavinskog postupka određuje izvršioca testamenta.
(6) Na izvršioca testamenta iz stava (5) ovog člana, koji je zadužen za upis u Registar
zadužbina i fondacija, primjenjuju se propisi koji uređuju naslijeđivanje.
(7) Osnovanoj zadužbini i fondaciji mogu pristupiti druga fizička i pravna lica u svojstvu
suosnivača, ako osnivačkim aktom nije drugačije određeno, na način utvrđen statutom
zadužbine i fondacije.
Član 10.
(Sadržina osnivačkog akta)
(1) Osnivački akt zadužbine i fondacije sadrži:
a) lično ime, odnosno naziv i adresu odnosno sjedište osnivača;
b) naziv i skraćeni naziv zadužbine i fondacije, ako postoji, na tri službena jezika koji su u
upotrebi u Bosni i Hercegovini i dva pisma;
c) sjedište zadužbine i fondacije;
d) ciljeve osnivanja;
e) lično ime i adresu lica ovlaštenog za zastupanje zadužbine i fondacije;
f) trajanje i suosnivače zadužbine i fondacije;
g) potpis osnivača i njegov jedinstveni matični broj, odnosno broj pasoša i zemlju izdavanja
pasoša za osnivače koji su strani državljani,
g) matični broj, pečat i potpis zastupnika pravnog lica ako su osnivači pravna lica;
i) datum donošenja osnivačkog akta i
j) ovjerene potpis osnivača u skladu sa zakonom.
(2) Osnivački akt zadužbine sadrži i podatke o osnovnoj imovini zadužbine, uključujući i
podatke o procijenjenoj vrijednosti osnovne imovine od strane ovlaštenog sudskog vještaka
ako se osnovna imovina sastoji od stvari ili prava.
(3) Osnivački akt može da sadrži i druge odredbe od značaja za osnivanje i djelovanje
zadužbine i fondacije.
Član 11.
(Osnovna imovina zadužbine i fondacije)
(1) Osnovna imovina zadužbine može biti u stvarima, pravima i novcu.
(2) Najmanja vrijednost osnovne imovine neophodne za osnivanje zadužbine iznosi 50.000
KM.
(3) Početna sredstva za osnivanje fondacije koje osigurava osnivač iznose najmanje 2.000
KM:
Član 12.
(Opoziv osnivačkog akta)
Osnivač može opozvati osnivački akt zadužbine i fondacije prije upisa zadužbine i fondacije u
Registar zadužbina i fondacija.
Član 13.
(Pobijanje osnivačkog akta)
Svaki od suosnivača zadužbine i fondacije može, pred nedležnim sudom, pobijati osnivački
akt iz razloga koji su zakonom kojim se uređuju obligacioni odnosi propisani kao razlozi
ništavosti.
DIO TREĆI - NAZIV, SJEDIŠTE I ZNAK ZADUŽBINE I FONDACIJE
Član 14.
(Naziv zadužbine i fondacije)
(1) Naziv zadužbine i fondacije određuje se osnivačkim aktom i statutom.
(2) Naziv zadužbine i fondacije mora biti na tri jezika i dva pisma koji su u službenoj upotrebi
u Bosni i Hercegovini i može sadržavati i ime određenog fizičkog ili pravnog lica, domaće ili
strane organizacije, međunarodne organizacije, pod uslovima propisanim zakonom.
(3) Za upotrebu imena, odnosno naziva iz stava (2) ovog člana, potrebna je saglasnost
fizičkog lica, pravnog lica, nadležnog organa ili organizacije čije je to ime, odnosno naziv.
(4) Nakon smrti fizičkog lica iz stava (2) ovog člana, saglasnost za upotrebu njegovog imena
daju nasljednici prvog nasljednog reda.
(5) Naziv zadužbine, odnosno fondacije, ako je to predviđeno statutom, može se upisati u
Registar zadužbina i fondacija i u prijevodu na jedan ili više stranih jezika, s tim što se taj upis
vrši posijle upisa naziva zadužbine, odnosno fondacije na jeziku i pismu koji su u službenoj
upotrebi u Bosni i Hercegovini, odnosno jeziku i pismu nacionalne manjine ako je statutom
predviđen upis na jeziku i pismu nacionalne manjine.
(6) Naziv zadužbine i fondacije može sadržati pojedine strane riječi ispisane u izvornom
obliku ako one čine naziv međunarodne organizacije uz predhodnu saglasnost te organizacije
i ako su te riječi uobičajene na jednom od službenih jezika u upotrebi u Bosni i Hercegovini,
ako za njih nema nodgovarajuće riječi ili ako se radi o riječima na mrtvom jeziku.
Član 15.
(Skraćeni naziv)
(1) Zadužbina i fondacija mogu imati i skraćeni naziv koji se određuje osnivačkim aktom i
statutom zadužbine i fondacije, a koji mora sadržavati osnovne karakteristike punog naziva
zadužbine i fondacije.
(2) Skraćeni naziv mora biti na tri jezika i dva pisma koji su u službenoj upotrebi u Bosni i
Hercegovini upisuje se u Registar zadužbina i fondacija.
Član 16.
(Razlikovanje naziva, odnosno skraćenog naziva)
Naziv, odnosno skraćeni naziv zadužbine i fondacije ne može biti identičan nazivu, odnosno
skraćenom nazivu drugih zadužbina i fondacija koje su upisane ili ranije uredno prijavljene za
upis u Registar zadužbina i fondacija.
Član 17.
(Obaveznost upotrebe naziva)
Naziv i skraćeni naziv zadužbine i fondacije upotrebljavaju se u pravnom saobraćaju u obliku
u kome su upisani u Registar zadužbina i fondacija.
Član 18.
(Sjedište zadužbine i fondacije)
(1) Sjedište zadužbine, odnosno fondacije jeste mesto iz kojeg se upravlja aktivnostima
zadužbine i fondacije određeno osnivačkim aktom i statutom zadužbine, odnosno fondacije.
(2) Sjedište zadužbine, odnosno fondacije mora biti na teritoriji Bosne i Hercegovine.
(3) Sjedište i adresa zadužbine, odnosno fondacije upisuju se u Registar zadužbina i fondacija.
Član 19.
(Simboli vizuelnog identiteta)
(1) Zadužbina i fondacija mogu imati svoj znak, logotip i druge simbole, u skladu sa statutom.
(2) Simboli vizuelnog identiteta zadužbina i fondacija ne mogu biti identični simbolima
drugih zadužbina i fondacija koje su upisane ili uredno prijavljene za upis u Registar kao i u
odnosu na znak, logotip i druge simbole drugih pravnih lica, niti izazivati zabunu o zadužbini
i fondaciji, njenim ciljevima ili u pogledu toga o kakvoj se vrsti pravnog lica radi.
DIO ČETVRTI - REGISTAR ZADUŽBINA I FONDACIJA
Član 20.
(Organ nadležan za poslove upisa i vođenje Registra)
(1) Upis u Registar zadužbina i fondacija (u daljem tekstu: Registar) vrši Ministarstvo pravde
Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: Ministarstvo).
(2) Sadržaj, način upisa i vođenja Registra iz stava (1) ovog člana bliže uređuje Pravilnikom o
načinu vođenja registra zadužbina i fondacija (u daljem tekstu: Pravilnik), koji donosi
ministar Ministarstva pravde Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: ministar).
Član 21.
(Upis u Registar)
(1) Upis u Registar vrši se na osnovu zahtjeva za upis.
(2) Zahtjev za upis podnosi ovlašteni zastupnik zadužbine i fondacije.
(3) Uz zahtjev se podnosi:
a) ovjerena fotokopija lične karte ili pasoša ili izvod iz registra u kojem je registrovano pravno
lice ako je osnivač zadužbine i fondacije pravno lice;
b) osnivački akt zadužbine, odnosno fondacije, sa ovjerenim potpisima osnivača, odnosno
pravnosnažno rješenje o nasljeđivanju, ako se zadužbina osniva testamentom;
c) rješenje o određivanju izvršioca testamenta, ako je zadužbina osnovana testamentom;
d) akt o imenovanju organa upravljanja zadužbine i fondacije;
e) statut zadužbine i fondacije;
f) dokaz o uplaćenim novčanim sredstvima neophodnim za osnivanje zadužbine, odnosno
procjena sudskog veštaka o vrijednosti osnovne imovine u stvarima i pravima koja je
namjenjena za osnivanje zadužbine;
g) druge isprave utvrđene zakonom i
h) dokaz o uplati naknade.
Član 22.
(Odbacivanje zahtjeva za upis)
(1) Zahtjev za upis se odbacuje rješenjem ako:
a) je naziv zadužbine i fondacije identičan nazivu druge zadužbine i fondacije koja je upisana
ili uredno prijavljena za upis u Registar;
b) naziv zadužbine i fondacije izaziva zabunu u odnosu na naziv druge zadužbine i fondacije
kao i u odnosu na nazive drugih pravnih lica, u pogledu toga o kakvoj se vrsti pravnog lica
radi;
c) je zahtjev podnijet od neovlaštenog lica;
d) zahtjev za registraciju nije potpun o čemu se upozorava podnosilac zahtjeva obavještenjem,
u kom se navode razlozi zbog kojih registracija nije izvršena;
e) podnosilac zahtjeva u roku od 30 dana od dana prijema obavještenja iz tačke d) ovog člana
ne izmjeni i dopuni zahtjev.
(2) Rješenje iz stava (1) ovog člana je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor.
Član 23.
(Rješenje o upisu u Registar)
(1) Upis u Registar vrši se u roku od 30 dana od dana podnošenja urednog zahtjeva za upis.
(2) Ministarstvo donosi rješenje o upisu u Registar.
(3) Uz rješenje o upisu u Registar se dostavlja primjerak statuta koji se ovjerava pečatom
Ministarstva i potpisom ovlaštenog službenog lica, čime se potvrđuje njegova istovjetnost sa
primerkom statuta koji se čuva u Ministarstvu.
(4) Rješenje o upisu u Registar sadrži:
a) broj i datum rješenja o upisu u Registar;
b) registarski broj pod kojim se vrši upis u Registar;
c) naziv, skraćeni naziv na tri službena jezika i dva pisma koji su u upotrebi u Bosni i
Hercegovine i naziv na jeziku nacionalne manjine, odnosno stranom jeziku ako postoji;
d) adresu zadužbine i fondacije;
e) znak, logotip i druge simbole zadužbine i fondacije ako ih ima;
f) ciljeve zadužbine i fondacije;
g) imena i adrese zastupnika zadužbine i fondacije i
h) svojstvo pravnog lica.
(5) Rješenje o upisu u Registar se objavljuje u ''Službenom glasniku BiH''.
Član 24.
(Sadržaj Registra)
U Registar se upisuju: redni broj; registarski broj zadužbine i fondacije; naziv i skraćeni naziv
zadužbine i fondacije; datum upisa i broj rješenja o upisu; sjedište i adresa zadužbine i
fondacije; sjedište i adresa ureda ili predstavništva fondacije ukoliko ga ima; ciljevi zadužbine
i fondacije i broj osnivačkog akta i statuta zadužbine i fondacije; lica ovlaštena za zastupanje,
broj i datum odluke o imenovanju ovlaštenog lica; vrijeme za koje se osniva zadužbina i
fondacija; podatke o osnovnoj imovini zadužbine; promjena zastupnika zadužbine i fondacije;
promjene adrese sjedišta zadužbine i fondacije; promjene statuta zadužbine i fondacije; organi
zadužbine i fondacije; prestanak zadužbine i fondacije, broj i datum akta o prestanku i
napomena u koju se upisuju podaci o pokretanju postupka za stečaj i prestanku rada
zadužbine i fondacije.
Član 25.
(Promjena podataka koji se upisuju u Registar)
(1) Zadužbine i fondacije su dužne da Ministarstvu prijave svaku promjenu podataka koji se
upisuju u Registar, u roku od 30 dana od dana nastale promjene.
(2) Na upis promjena podataka u Registar shodno se primjenjuju odredbe ovog zakona o
upisu u Registar.
(3) U rješenju o upisu promjena navode se sve promjene koja se upisuje u Registar, i isto se
objavljuje u ''Službenom glasniku BiH''.
Član 26.
(Javnost Registra)
Podaci upisani u Registar su javni, u skladu sa zakonom.
DIO PETI - UNUTRAŠNJA ORGANIZACIJA ZADUŽBINE I FONDACIJE
Član 27.
(Statut zadužbine i fondacije)
(1) Statut je najviši opšti akt zadužbine i fondacije.
(2) Drugi opšti akti zadužbine i fondacije moraju biti u saglasnosti sa statutom.
(3) Odredbe drugog opšteg akta koje su u suprotnosti sa statutom, ništave su.
(4) Upravni odbor donosi statut zadužbine i fondacije.
Član 28.
(Sadržina statuta)
(1) Statutom zadužbine i fondacije uređuju se:
a) naziv i skraćeni naziv zadužbine i fondacije, ako ga ima, na tri službena jezika koji su u
upotrebi u Bosni i Hercegovini i dva pisma;
b) sjedište zadužbine i fondacije;
c) ciljevi zadužbine i fondacije;
d) unutrašnja organizacija, organi, njihova ovlaštenja, sastav, način izbora i opoziva, trajanje
mandata i način odlučivanja;
e) način imenovanja upravnog odbora zadužbine i fondacije nakon isteka mandata članova
upravnog odbora u prvom sazivu;
d) način opoziva članova upravnog odbora;
f) način imenovanja i opoziva direktora i drgih organa zadužbine i fondacije;
g) trajanje mandata i način odlučivanja organa zadužbine i fondacije;
h) zastupanje zadužbine i fondacije;
i) osnovna imovina zadužbine i fondacije;
j) druga imovina zadužbine i fondacije ako fondacija ima imovinu;
k) način sticanja sredstava za ostvarivanje ciljeva i raspolaganje sredstvima;
l) pravila korištenja sredstava zadužbine i fondacije;
m) postupanje sa imovinom zadužbine i fondacije u slučaju prestanka zadužbine i fondacije;
n) postupak usvajanja finansijskih i drugih izvještaja;
o) krug korisnika zadužbine i fondacije;
p) postupak za izmene i dopune statuta i postupak donošenja izmena drugih opštih akata
zadužbine i fondacije, ako ih donosi;
r) ostvarivanje javnosti rada;
s) način odlučivanja o statusnim promjenama i prestanku rada;
t) izgled i sadržina pečata;
u) opis i sadražj znaka, logotipa i drugih simbola zadužbine i fondacije i
v) druga pitanja utvrđena zakonom.
(2) Statutom se mogu urediti i druga pitanja od značaja za djelatnost i ostvarivanje ciljeva
zadužbine i fondacije.
Član 29.
(Organi zadužbine i fondacije)
(1) Obavezni organi zadužbine i fondacije su upravni odbor i direktor.
(2) Statutom se mogu predvidjeti i drugi organi zadužbine i fondacije.
(3) Zadužbine i fondacije mogu koristiti i druge nazive za organe iz stava (1) ovog člana, a
koji vrše funkciju u skladu sa ovim zakonom.
Član 30.
(Članstvo u upravnom odboru)
(1) Zadužbinom i fondacijom upravlja upravni odbor, koji ima najmanje tri člana.
(2) Osnivač može biti član upravnog odbora ili drugih organa zadužbine i fondacije
predviđenih statutom.
(3) Predsjednika i članove upravnog odbora zadužbine i fondacije imenuje osnivač ili
izvršilac testamenta.
(4) Član upravnog odbora zadužbine i fondacije osnovane radi ostvarivanja opštekorisnog
cilja ne može biti maloljetno lice ili lice lišeno poslovne sposobnosti, lice zaposleno u
zadužbini i fondaciji, lice koje je član drugog organa upravljanja zadužbine i fondacije ili
nadzora te zadužbine i fondacije i lice koje vrši nadzor nad radom zadužbine i fondacije.
(5) Član upravnog odbora zadužbine osnovane radi ostvarivanja privatnog interesa ne može
biti maloljetno lice ili lice lišeno poslovne sposobnosti, lice koje je član drugog organa
upravljanja ili nadzora zadužbine i lice koje vrši nadzor nad radom zadužbine.
Član 31.
(Nadležnosti upravnog odbora)
(1) Upravni odbor:
a) imenuje i razrješava direktora;
b) donosi statut;
c) donosi finansijski plan i završni račun;
d) odlučuje o načinu korištenja imovine zadužbine i fondacije;
e) donosi poslovnik o svom radu;
f) obavlja druge poslove u skladu sa zakonom i statutom.
(2) Upravni odbor odlučuje i o promjeni ciljeva, statusnoj promjeni zadužbine i fondacije
prestanku zadužbine i fondacije i raspodjeli preostale imovine.
Član 32.
(Mandat i način rada upravnog odbora)
(1) Ako statutom nije drugačije određeno, mandat članova upravnog odbora traje četiri
godine, sa mogućnošću reizbora.
(2) Predsjednik upravnog odbora saziva, utvrđuje dnevni red i predsjedava sjednicama
upravnog odbora.
(3) U slučaju spriječenosti predsjednika, član upravnog odbora kojeg odredi upravni odbor
saziva sjednice upravnog odbora i obavlja druga ovlaštenja predsjednika upravnog odbora.
(4) Upravni odbor donosi punovažne odluke većinom glasova od ukupnog broja članova
upravnog odbora.
Član 33.
(Prestanak članstva u upravnom odboru)
Članstvo u upravnom odboru prestaje istekom mandata, opozivom, ostavkom, gubitkom
poslovne sposobnosti, u slučaju smrti i drugim slučajevima utvrđenim statutom.
Član 34.
(Direktor)
(1) Direktor zadužbine i fondacije: zastupa zadužbinu i fondaciju, odgovora za zakonitost rada
zadužbine i fondacije, vodi poslove zadužbine i fondacije saglasno odlukama upravnog
odbora, podnosi upravnom odboru prijedlog finansijskog plana i završnog računa i obavlja
druge poslove u skladu sa zakonom i statutom. Za svoj rad odgovara upravnom odboru.
(2) Direktora zadužbine i fondacije imenuje i razrešava upravni odbor.
(3) Za direktora zadužbine i fondacije može biti imenovano samo poslovno sposobno fizičko
lice koje ima prebivalište ili boravište na teritoriji Bosne i Hercegovine. Direktor zadužbine i
fondacije ne može biti osnivač i član organa zadužbine i fondacije.
Član 35.
(Obaveze članova upravnog odbora i direktora)
(1) U obavljanju svojih dužnosti članovi upravnog odbora i direktor postupaju sa pažnjom
dobrog domaćina.
(2) Prilikom donošenja odluka o korišćenju osnovne imovine zadužbine, kao i odluka koje se
odnose na privredne djelatnosti koje obavlja zadužbina, odnosno fondacija, članovi upravnog
odbora i direktor postupaju sa pažnjom dobrog privrednika.
Član 36.
(Odgovornost za štetu)
Članovi upravnog odbora i direktor odgovaraju solidarno cjelokupnom svojom imovinom za
štetu koju svojom odlukom prouzrokuju zadužbini i fondaciji, ako je ta odluka donijeta
grubom nepažnjom ili sa namerom da se prouzrokuje šteta, osim ako su u postupku donošenja
odluke izdvojili svoje mišljenje u zapisnik, ili nisu učestvovali u donošenju odluke.
DIO ŠESTI - IMOVINA ZADUŽBINE I FONDACIJE
Član 37.
(Imovina i način sticanja imovine)
(1) Imovinu zadužbine i fondacije čini osnovna i druga imovina iz člana 11. ovog zakona.
(2) Zadužbina i fondacija mogu sticati imovinu od dobrovoljnih priloga, poklona, donacija,
finansijskih subvencija, zaostavština, kamata na uloge, zakupnine, autorskih prava, dividendi i
drugih prihoda ostvarenih na zakonom dozvoljen način.
Član 38.
(Obavljanje privredne djelatnosti)
(1) Zadužbina i fondacija može da vrši one aktivnosti kojima se ostvaruju ciljevi utvrđeni
njihovim statutom.
(2) Zadužbina i fondacija može obavljati neposrednu privrednu djelatnost samo preko
posebno osnovanog pravnog lica, kojom se stiče dobit u skladu sa zakonom kojim se uređuje
klasifikacija djelatnosti, pod uslovima: da je djelatnost u vezi sa njihovim statutarnim
ciljevima, da je djelatnost predviđena statutom, da je djelatnost manjeg obima, odnosno da se
djelatnost obavlja u obimu potrebnom za ostavrivanje ciljeva zadužbine i fondacije.
(3) Djelatnost iz stava (2) ovog člana upisuje se u Registar privrednih subjekata i obavlja se u
skladu sa propisima kojima je uređena oblast u koju spadaju aktivnosti koje se obavljaju.
(4) Zadužbina i fondacija može otpočeti sa obavljanjem neposredne privredne djelatnosti iz
stava (2) ovog člana tek nakon upisa djelatnosti u Registar privrednih subjekata iz stava (3)
ovog člana.
(5) Zadužbina i fondacija nema pravo da ostaverenu dobit od privredne djelatnosti
raspoređuje svojim osnivačima, članovima, članovima organa udruženja, zaposlenima i sa
nijima povezanim licima.
(6) Pod povezanim licima u smislu ovog zakona smatraju se lica koja su kao takva utvrđena
zakonom kojim se uređuju privredna društva.
Član 39.
(Sredstva za realizovanje programa od javnog interesa)
(1) Sredstva za podsticanje programa ili nedostajućeg dijela sredstava za finansiranje
programa (u daljem tekstu: program) koje realizuju zadužbine osnovane radi ostvarivanja
opštekorisnog cilja i fondacije, obezbjeđuju se u budžetu institucija Bosne i Hercegovine.
(2) Vijeće ministara Bosne i Hercegovine, odnosno nadležna ministarstva, u skladu sa
Zakonom o budžetu institucija Bosne i Hercegovine i međunarodnih obaveza Bosne i
Hercegovine, dodjeljuje sredstva iz stava (1) ovog člana na osnovu sprovedenog javnog
konkursa i zaključuje ugovore o realizovanju odobrenih programa.
(3) Pod programom od javnog interesa iz stava (1) ovog člana naročito se smatraju programi u
oblasti: socijalne zaštite, boračko-invalidske zaštite, zaštite lica sa invaliditetom, društvene
brige o deci, podsticanje nataliteta, pomoći starima, zdravstvene zaštite, zaštite i promovisanja
ljudskih i manjinskih prava, obrazovanja, nauke, kulture, informisanja, zaštite životne sredine,
održivog razvoja, zaštite životinja, zaštite potrošača, borbe protiv korupcije, kao i humanitarni
programi i drugi programi u kojima udruženje isključivo i neposredno slijedi javne potrebe.
(4) Zadužbine i fondacije koje su iz budžeta institucija Bosne i Hercegovine, dobile sredstva
za realizovanje programa od javnog interesa najmanje jedanput godišnje čine dostupnim
javnosti izveštaj o svom radu i o obimu i načinu sticanja i korišćenja sredstava na način
propisan statutom udruženja i taj izveštaj obavezno dostavljaju davaocu sredstava.
(5) Zadužbine i fondacije su obavezne da sredstva iz stava (1) ovog člana koriste isključivo za
realizovanje odobrenih programa.
Član 40.
(Korištenje imovine zadužbine i fondacije)
(1) Imovina zadužbine, odnosno fondacije može se isključivo koristiti za ostvarivanje ciljeva
utvrđenih aktom o osnivanju i statutom.
(2) Imovina zadužbine, odnosno fondacije ne može se dijeliti osnivačima, članovima organa
upravljanja, zaposlenima ili sa njima povezanim licima.
(3) Povezano lice je lice koje je osnivaču, članu organa upravljanja i zaposlenom bračni ili
vanbračni drug, srodnik po krvi u pravoj liniji, a u pobočnoj do trećeg stepena, srodnik po
tazbini do drugog stepena, bez obzira da li je brak prestao ili nije.
(4) Ograničenje iz stava (2) ovog člana se ne odnosi na naknade za rad zaposlenih ili
nadoknade troškova tim licima u vezi sa ostvarivanjem zakonitih ciljeva i aktivnosti utvrđenih
statutom zadužbine i fondacije.
Član 41.
(Odgovornost za obaveze zadužbine i fondacije)
Za obaveze preuzete u pravnom prometu zadužbina i fondacija odgovaraju cjelokupnom
svojom imovinom.
Član 42.
(Probijanje pravnog subjektiviteta)
(1) Izuzetno od odredaba člana 41. ovog zakona, za obaveze koje je zadužbina, odnosno
fondacija preuzela u pravnom prometu odgovara i osnivač, direktor i član upravnog odbora
zadužbine i fondacije, ako je sa imovinom zadužbine i fondacije raspolagao kao sa svojom
ličnom imovinom, ili je zloupotrijebio zadužbinu i fondaciju u nezakonite ili prevarne svrhe.
(2) Lica iz stava (1) ovog člana za obaveze zadužbine i fondacije odgovaraju solidarno i
neograničeno.
Član 43.
(Poslovne knjige i finansijski izveštaji)
Zadužbina i fondacija vode poslovne knjige, sastavljaju i podnose finansijske izveštaje u
skladu sa propisima o računovodstvu i reviziji.
DIO SEDMI - PRESTANAK ZADUŽBINE I FONDACIJE
Član 44.
(Uslovi i način brisanja iz Registra zadužbine i fondacije)
(1) Brisanjem iz Registra zadužbina i fondacija gube svojstvo pravnog lica.
(2) Brisanje iz Registra vrši se:
a) ako je nadležni organ zadužbine i fondacije, ili osnivač, ako je tako predviđeno statutom,
donio odluku o prestanku rada zadužbine i fondacije;
b) ako je izvršena statusna promjena u skladu sa ovim zakonom koja ima za posljedicu
prestanak rada zadužbine i fondacije;
c) ako je nad zadužbinom i fondacijom okončan stečajni postupak;
d) ako je pravnosnažnim aktom utvrđena ništavost rješenja o upisu zadužbine i fondacije u
Registar;
e) ako se osnovna imovina zadužbine smanji ispod vrijednosti osnovne imovine iz člana 11.
stav (2) ovog zakona i
f) u drugim slučajevima određenim statutom zadužbine i fondacije.
(4) O sprovođenju stečajnog postupka unosi se zabilješka u Registar.
(5) Rješenje o brisanju iz Registra koje donosi Ministarstvo konačno je i protiv njega se može
pokrenuti upravni spor,a isto se objavljuje u Službenom glasniku BiH.
Član 45.
(Stečaj)
(1) Nad zadužbinom i fondacijom koje su trajnije nesposobne za plaćanje obaveza sprovodi se
postupak stečaja shodno odredbama zakona kojim se reguliše stečaj i poreskih zakona kojima
se uređuje tretman obveznika u stečaju, o čemu se u registar upisuje zabilješka.
(2) Ministarstvo briše zadužbinu i fondaciju iz Registra na osnovu pravosnažne odluke
nadležnog suda na čijem se području nalazi sjedište zadužbine i fondacije o zaključenju
stečajnog postupka.
(3) Na upis u Registar podataka koji se odnose na stečaj zadužbine i fondacije shodno se
primjenjuju odredbe zakona kojim se reguliše stečaj o upisu u nadležni registar odluka iz
stečajnog postupka.
(4) Zahtjev za upis podataka iz stava (2) i (3) ovog člana Ministarstvu dostavlja stečajni
upravnik.
Član 46.
(Statusne promjene)
(1) Zadužbina osnovana radi ostvarivanja opštekorisnog cilja može se podijeliti na dvije ili
više zadužbina osnovanih radi ostvarivanja opštekorisnog cilja.
(2) Zadužbina osnovana radi ostvarivanja opštekorisnog cilja može se pripojiti ili spojiti sa
drugom zadužbinom, radi ostvarivanja opštekorisnog cilja ili sa fondacijom.
(3) Fondacija se može podjeliti na dvije ili više fondacija.
(4) Fondacija se može pripojiti ili spojiti sa drugom fondacijom ili zadužbinom, radi
ostvarivanja opštekorisnog cilja.
(5) Zadužbina osnovana radi ostvarivanja privatnog interesa samo se može pripojiti fondaciji
ili zadužbini osnovanoj radi ostvarivanja opštekorisnog cilja. Upisom pripajanja u Registar
prestaje sa radom pripojena zadužbina, a zadužbina pripojilac, odnosno fondacija pripojilac
nastavlja sa radom.
(6) Zadužbina osnovana radi ostvarivanja privatnog interesa može se spojiti sa drugom
zadužbinom osnovanom radi ostvarivanja privatnog interesa. Spajanjem prestaju da postoje
zadužbine koje su se spojile, a novonastala zadužbina može djelovati samo radi ostvarivanja
privatnog interesa.
(7) Na statusne promjene zadužbine i fondacije shodno se primjenjuju odredbe zakona kojim
se uređuje položaj privrednih društava.
Član 47.
(Raspodjela preostale imovine)
(1) Preostala imovina zadužbine i fondacije raspodjeljuje se na način određen statutom.
(2) Imovina zadužbine i fondacije osnovane radi ostvarivanja opštekorisnog cilja može se
dodjeliti samo drugoj zadužbini ili fondaciji, osnovanim radi ostvarivanja istih ili sličnih
opštekorisnih ciljeva.
(3) Odluku o raspodjeli preostale imovine zadužbine i fondacije donosi upravni odbor.
(4) Ako upravni odbor ne donese odluku o raspodjeli preostale imovine, odluku o raspodjeli
preostale imovine donosi nadležni organ jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji
nalazi sjedište zadužbine, odnosno fondacije.
DIO OSMI - UPIS PREDSTAVNIŠTVA STRANE ZADUŽBINE I FONDACIJE U
REGISTAR PREDSTAVNIŠTAVA STRANIH ZADUŽBINA I FONDACIJA
Član 48.
(Pojam strane zadužbine i fondacije)
(1) Pod stranom zadužbinom i fondacijom podrazumeva se pravno lice bez članova sa
sjedištem u drugoj državi, organizovano saglasno propisima te države radi ostvarivanja
opštekorisnog cilja, odnosno interesa koji nije zabranjen Ustavom Bosne i Hercegovine i
zakonima.
(2) Odredbe ovog zakona koje se odnose na upis u Registar, promjenu podataka koji se
upisuju u Registar, djelatnost i oduzimanje odobrenja za djelovanje zadužbine i fondacije
shodno se primjenjuju na predstavništva stranih zadužbina i fondacija, ako ovim ili drugim
zakonom ili međunarodnim ugovorom nije drugačije propisano.
Član 49.
(Upis predstavništva strane zadužbine i fondacije)
(1) Predstavništvo strane zadužbine i fondacije može da obavlja svoju djelatnost na teritoriji
Bosne i Hercegovine nakon upisa u Registar predstavništava stranih zadužbina i fondacija,
pod nazivom registrovane zadužbine i fondacije u matičnoj zemlji.
(2) Poslove upisa u Registar predstavništava stranih zadužbina i fondacija vrši Ministarstvo.
(3) Ministarstvo vodi Registar iz stava (1) ovog člana.
(4) Sadržinu i način vođenja Registra iz stava (1) ovog člana pravilnikom iz člana 20. stav (2)
ovog zakona propisuje Ministar.
(5) Uz zahtjev za upis podnosi se:
a) ovjeren prijevod akta o registraciji zadužbine i fondacije u matičnoj državi ili potvrda
ovjerena od strane suda ili notara da zadužbina ili fondacija ima svojstvo pravnog lica i bez
upisa u odgovarajući registar;
b) ovjeren prijevod odluke nadležnog organa zadužbine i fondacije o otvaranju predstavništva
i licu ovlaštenom za zastupanje predstavništva u Bosni i Hercegovini;
c) ovjeren prijevod izvoda iz osnivačkog akta ili statuta iz kojeg su vidljivi ciljevi strane
zadužbine i fondacije i
d) fotokopija lične karte ili pasoša lica ovlaštenog za zastupanje predstavništva u Bosni i
Hercegovini.
(6) Na sadržinu zahtjeva za upis primjenjuju se odredbe člana 21. stav (3) ovog zakona.
Član 50.
(Sadržina Registra predstavništava stranih zadužbina i fondacija)
U Registar predstavništava stranih zadužbina i fondacija upisuje se: redni broj; registarski
broj; naziv i skraćeni naziv predstavništva; država u kojoj je strana zadužbina i fondacija
osnovana i sjedište te zadužbine i fondacije u toj državi; naziv organizacionog oblika strane
zadužbine i fondacije; adresa sjedišta predstavništva strane zadužbine i fondacije u Bosni i
Hercegovini i njegovih ogranaka; vrijeme za koje je predstavništvo osnovano; ime i prezime
lica ovlaštenog za zastupanje strane zadužbine i fondacije u Bosni i Hercegovini, prebivalište
i jedinstveni matični broj građana ako se radi o državljaninu Bosne i Hercegovine, odnosno
boravište u Bosni i Hercegovini i broj putne isprave i državu izdavanja putne isprave ako se
radi o stranom državljaninu; ciljevi strane zadužbine i fondacije; zabilješka o pokretanju
postupka za zabranu rada predstavništva i zabrana rada predstavništva; broj i datum donošenja
rješenja o upisu, promjeni podataka i brisanju iz Registra.
Član 51.
(Primjena propisa na zaposlene u predstavništvu strane zadužbine i fondacije)
(1) Na strane državljane zaposlene u predstavništvu strane zadužbine i fondacije primjenjuju
se propisi kojima se uređuje radni odnos stranih državljana.
(2) Na državljane Bosne i Hercegovine zaposlene u predstavništvu strane zadužbine i
fondacije primjenjuju se propisi Bosne i Hercegovine.
Član 52.
(Brisanje iz Registra predstavništava stranih zadužbina i fondacija)
(1) Predstavništvo strane zadužbine i fondacije briše se iz Registra predstavništava stranih
zadužbina i fondacija:
a) ako je strana zadužbina ili fondacija prestala sa radom;
b) ako je strana zadužbina ili fondacija donijela odluku o prestanku rada predstavništva;
(2) Ministarstvo donosi rješenje o upisu brisanja predstavništva iz Registra.
(3) Ovo rješenje je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor.
DIO DEVETI – NADZOR
Član 53.
(Nadležnost za vršenje nadzora)
(1) Ministarstvo pravde Bosne i Hercegovine provodi inspekcijski nadzor putem upravne
inspekcije radi utvrđivanja da li je povrijeđen ovaj zakon ili podzakonski akt donijet u skladu
sa ovim zakonom.
(2) Nadzor nad finansijskim poslovanjem zadužbine i fondacije vrši Ured za reviziju
institucija Bosne i Hercegovine i druge nadležne institucije.
DIO DESETI - KAZNENE ODREDBE
Član 54.
(Privredni prijestup)
(1) Novčanom kaznom od 500 do 5.000 KM kazniće se za privredni prijestup zadužbina i
fondacija ako neposredno obavljaju privrednu delatnost koja nije u vezi sa osnovnim
ciljevima zadužbine i fondacije ili nije predviđena statutom (član 38.)
(2) Za privredni prijestup iz stava (1) ovog člana novčanom kaznom od 100 do 1.000 KM
kazniće se i odgovorno lice u zadužbini i fondaciji.
Član 55.
(Prekršaji)
(1) Novčanom kaznom od 300 do 3.000 KM kazniće se za prekršaj zadužbina i fondacija ako:
a) počnu da djeluju prije nego što su upisane u Registar (član 4. stav (3));
b) imovinu ne koriste isključivo za ostvarivanje svojih ciljeva (član 39.).
c) ako izvještaj o radu ne učine dostupnim javnosti (član 7.);
d) ako naziv ili skraćeni naziv ne koriste u obliku u kojem su upisane u Registar (čl. 14. i 15):
e) ako u roku od 30 dana ne prijave Ministarstvu promjenu podataka koji se upisuju u
Registar (član 25.).
(2) Za prekršaj iz stava (1) ovog člana novčanom kaznom od 100 do 1.000 KM kazniće se i
odgovorno lice u zadužbini i fondaciji.
DIO JEDANAESTI - PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Član 56.
(Donošenje podzakonskih akata)
Podzakonski propisi za sprovođenje ovog zakona donijeće se u roku od 90 dana od dana
stupanja na snagu ovog zakona.
Član 57.
(Započeti postupci)
Postupci upisa fondacija u registar započeti do dana početka primjene ovog zakona okončaće
se po propisima po kojima su započeti.
Član 58.
(Usklađivanje statusa registrovanih fondacija)
Fondacije osnovane i upisani u registre prema Zakonu o udruženjima i fondacijama Bosne i
Hercegovine („Službeni glasnik BiH”, br. 32/01., 42/03, 63/08 i 76/11) nastavljaju sa radom
kao fondacije s tim što su dužne da u roku od 24 mjeseca od dana početka primjene ovog
zakona usklade svoj statut i druge opšte akte sa odredbama ovog zakona.
Član 59.
(Postupak usklađivanja statusa registrovanih fondacija)
(1) Fondacije iz člana 57. ovog zakona dužne su da Ministarstvu uz zahtjev za upis
usklađivanja podnesu odluku o izboru zastupnika fondacije i ovjerenu fotokopiju lične karte
zastupnika fondacije, kao i dva primjerka novog statuta.
(2) Fondacije koja ne postupe u skladu sa stavom (1) ovog člana, rješenjem Ministarstva brišu
se iz Registra i gube status pravnog lica, a njihova imovina prelazi na lica određena statutom,
odnosno zakonom.
(3) Rješenje Ministarstva doneseno iz stava (2) ovog člana je konačno i protiv istog nije
dopuštena žalba, ali se protiv istog može pokrenuti upravni spor pred Sudom Bosne i
Hercegovine.
Član 60.
(Usklađivanje statusa registrovanih stranih fondacija)
(1) Strane fondacije koje su otpočele sa djelovanjem na teritoriji Bosne i Hercegovine prije
početka primjene ovog zakona dužne su da svoje djelovanje usaglase sa ovim zakonom i da
pribave odobrenje za djelovanje i podnesu prijavu za upis u Registar predstavništava stranih
fondacija, sa potrebnim dokumentima, u roku od 24 mjeseca od dana početka primjene ovog
zakona.
(2) Ako strana fondacija ne postupi u skladu sa odredbom stava (1) ovog člana, Ministarstvo
donosi rješenje o prestanku njenog rada.
(3) Rješenje Ministarstva doneseno iz stava (2) ovog člana je konačno i protiv istog nije
dopuštena žalba, ali se protiv istog može pokrenuti upravni spor pred Sudom Bosne i
Hercegovine.
Član 61.
(Stavljanjem propisa van snage)
Danom početka primjene ovog zakona odredbe Zakona o udruženjima i fondacijama Bosne i
Hercegovine koje se odnose na fondacije i predstavništva stranih fondacija prestaju da važe.
Član 62.
(Stupanje na snagu)
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u ‘’Službenom glasniku BiH’’.
PS BiH broj _____/12
Sarajevo ______2012. godine
Predsjedavajući
Predstavničkog doma
Parlamentarne skupštine BiH
______________________
Predsjedavajući
Doma naroda
Parlamentarne skupštine BiH
__________________
OBRAZLOŽENJE
1. Ustavni osnov
Ustavni osnov za donošenje ovog zakona sadržan je u članu IV stav 4.a Ustava Bosne i
Hercegovine, prema kojem je Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine ovlaštena za
donošenje zakona.
2. Razlozi za donošenje Zakona
Do sada pravni okvir za osnivanje i djelovanje fondacija u BiH je propisan Zakonom o
udruženjima i fondacijama Bosne i Hercegovine.
Prije svega, Zakonom o udruženjima i fondacijama BiH uređen je jedan statusno-pravni oblik
kojim neprofitno, bez članova pravno lice, odnosno fondacija može obavljati svoju djelatnost.
Dakle, naprijed navedenim Zakonom nisu regulisana pitanja značajna za osnivanje i
djelovanje zadužbina, uključujući postupak upisa u registar i vođenje registra, pravna sredstva
koji podnosiocu zahtjeva stoje na raspolaganju na odluku kojom se odbacuje ili odbija zahtjev
za upis u registar, pravila koja se odnose na ime i sjedište zadužbine, unutrašnju organizaciju,
prestanak rada zadužbine, kao i upis u registar predstavništava stranih zadužbina.
Imajući u vidu ulogu koje bez članova, neprofitne organizacije imaju u savremenom
demokratskom društvu, posebno kada je reč o razvoju kulture dobročinog davanja, tradiciju
zadužbinarstva, kao i činjenicu da i u Bosni i Hercegovini u poslednje vrijeme raste broj
fondacija putem kojih se finansira i ostvaruje značajan broj projekata u različitim oblastima
od opšteg društvenog interesa (ljudska prava, ekologija, socijalna zaštita, socijalna kohezija,
održivi razvoj, kultura, itd), navedeni nedostatak u Zakonu o udruženjima ifondacijama BiH
prepoznat je kao ozbiljna prepreka daljem razvoju zadužbinarstva i djelovanju fondacija.
Budući da se radi o nedostacima koji se nisu mogli otkloniti izmjenama i dopunama Zakona o
udruženjima i fondacijama BiH, bilo je nužno donijeti novi zakon u ovoj oblasti, koji bi bio u
skladu sa dobrom uporednom praksom i duhom vremena.
3. Usklađenost propisa s evropskim zakonodavstvom
Na nivou EU postoje zajednički pravni principi i preporuke u ovoj oblasti, od kojih
odredbama Zakona o fondacijama nije odstupljeno.
4. Provedbeni mehanizmi i način osiguranja poštivanja propisa
Provedba ovog zakona, kojim se na opšti način uređuje registarcija zadužbina i fondacija,
osigurava se u okviru Ministarstva pravde Bosne i Hercegovine, te institucija koje
primjenjuju odredbe ovog zakona u okviru svoje nadležnosti.
5. Sredstva za implementaciju
Implementacija Zakona o fondacijama ne zahtijeva posebna sredstva Budžeta institucija
Bosne i Hercegovine i međunarodnih obaveza Bosne i Hercegovine.
6. Javne konsultacije
U skladu s odredbama člana 6. Pravila za konsultacije o izradi pravnih propisa (“Službeni
glasnik BiH”, br. 81/06), Prednacrt Zakona o fondacijama je u smislu konsultacija, a nakon
utvrđivanja teksta Prednacrta, postavljen na web-stranici Ministarstva pravde Bosne i
Hercegovine, radi dostave komentara zainteresovanih strana u roku 21 dana od dana stavljanja
Prednacrta na web-stranicu.
Javne konsultacije u vezi s Prednacrtom Zakona o fondacijama obavljene su u periodu od
_____ godine do _______ godine. ……………
7. Obrazloženje predloženih pravnih rješenja
Osnovne odredbe (od člana 1. do člana 8.)
U osnovnim odredbama zakona uređuju se dva statusno-pravna oblika u kojem djeluju
neprofitna, bez članova pravna lica: zadužbina i fondacija, sa jasno definisanim
karakteristikama. Zakon definiše zadužbinu kao pravno lice bez članova kojoj je osnivač
namjenio određenu imovinu (osnovna imovina) radi dobročinog ostvarivanja javnog
(opštekorisnog) ili privatnog interesa i cilja koji nije zabranjen Ustavom ili zakonom. Pod
fondacijom se podrazumjeva pravno lice bez članova i osnovne imovine koje je osnovano radi
dobročinog ostvarivanja javnog (opštekorisnog) interesa i cilja koji nije zabranjen Ustavom ili
zakonom. Termin: dobročin u definiciji zadužbine i fondacije podrazumjeva da zadužbina i
fondacija ostvaruje svoje statutarne ciljeve i aktivnosti bez nadoknade, odnosno protivčinidbe
od strane korisnika njihovih aktivnosti i usluga. Jedini izuzetak od ovog pravila odnosi se na
slučaj kada zadužbina i fondacija neposredno obavljaju privrednu djelatnost kao sporednu
djelatnost, saglasno odredbama zakona.
Precizno je definisano šta se smatra ostvarivanjem javnog interesa i cilja, a šta se smatra
ostvarivanjem privatnog interesa i cilja. Zadužbina i fondacija obavljaju djelatnost od javnog
interesa i kada je njihova djelatnost usmjerena na određeni krug određenih lica koja pripadaju
određenoj profesiji, nacionalnoj, jezičkoj, kulturnoj i vjerskoj grupi, polu ili rodu, odnosno na
lica koja žive na određenom području.
Pod ostvarivanjem privatnog interesa, u smislu zakona, smatra se ostvarivanje interesa
osnivača, određene porodice ili druge privatne zajednice. Mogućnost osnivanja zadužbina u
opštekorisne i privatne svrhe predstavlja novinu u našem pravnom sistemu. Radi se o rješenju
koje je usvojeno u većem broju zemalja EU (Nemačka, Austrija, Holandija, Belgija,
Bugarska, Danska, itd.), i koje se može argumentovano braniti tumačenjem prava na mirno
uživanje vlasništva, zaštićenog Prvim protokolom (član 1.) Evropske konvencije za zaštitu
ljudskih prava i osnovnih sloboda. Prije svega, zadužbine koje su osnovane za private interese
ne uživa nikakve poreske i budžetske povlastice, niti može neposredno obavljati privrednu
djelatnost. Osim toga, zadužbina koja djeluje u privatnom interesu može se statusno
transformisati samo u zadužbinu koja djeluje u javnom interesu ili fondaciju.
Zakonom se precizira da su zadužbina i fondacija neprofitne nevladine organizacije, koje se
osnivaju dobrovoljno i samostalne su u određivanju svojih ciljeva. Nedopušteni ciljevi
zadužbine i fondacije su prpisani zakonom čime se značajno smanjuju diskreciona ovlaštenja
registarskog organa pri odlučivanju o ovim značajnim pitanjima. Ciljevi i djelovanje
zadužbine i fondacije ne smiju biti u suprotnosti sa pravnim poretkom, a naročito usmjereni
na nasilno rušenje ustavnog poretka i narušavanje teritorijalne cjelovitosti Bosne i
Hercegovine, kršenje zajemčenih ljudskih ili manjinskih prava, ili izazivanje i podsticanje
neravnopravnosti, mržnje i netrpeljivosti zasnovanih na rasnoj, nacionalnoj, vjerskoj ili drugoj
pripadnosti ili opredjeljenju, kao i polu, rodu, fizičkim, psihičkim ili drugim karakteristikama
i sposobnostima. Osim toga, ciljevi i djelovanje zadužbine i fondacije ne smiju biti usmjereni
na ostvarivanje posebnih interesa političkih stranaka. Pod posebnim interesima političkih
stranaka, u smislu zakona, smatra se neposredno učešće u izbornoj kampanji, ili prikupljanje
sredstava za izbornu kampanju, određene političke stranke. Na drugoj strani, političke stranke,
kao pravna lica, mogu biti osnivači zadužbine i fondacije, kojim se ostvaruju zakonom
dopušteni ciljevi i interesi.
Imajući u vidu ulogu koje zadužbine i fondacije imaju u modernim demokratskim društvima,
zakon propisuje da država može obezbediti posebnim zakonom poreske olakšice i druge
pogodnosti za osnivanje, delovanje i razvoj zadužbina koje deluju u javnom interesu i
fondacija. Na drugoj strani, zadužbina koja djeluje u javnom interesu i fondacija imaju
obavezu da godišnji izveštaj o radu i finansijski izveštaj, koji podnose saglasno važećim
računovodstvenim propisima, učine dostupnim javnosti, objavljivanjem putem interneta,
publikacije ili na drugi pogodni način.
Osnivanje zadužbine i fondacije (od člana 9. do člana 13.)
Zadužbinu i fondaciju mogu osnovati jedno ili više poslovno sposobnih fizičkih ili pravnih
lica, nezavisno od državljanstva ili sjedišta. Za osnivanje zadužbine potrebna je osnovna
imovina, čiji je minimalni iznos utvrđen zakonom. Ovakav koncept zadužbine u skladu je sa
njenim tradicionalnim shvatanjem kao zajednice imovine. Minimalni iznos osnovne imovine
pri osnivanju zadužbine iznosi 50.000 KM.
Na drugoj strani, za osnivanje fondacije potrebna su početna sredstva u iznosu od 2.000 KM.
Ovo je u skladu sa dobrom uporednom praksom i modernim razumevanjem da su bez
članova, nevladine organizacije samo jedan od institucionalnih oblika koji treba na
jednostavan i efikasan način da omogući građanima i pravnim licima ostvarivanje legitimnih
interesa i ciljeva.
Zakon predviđa osnivanje zadužbina i fondacija aktom o osnivanju ili ugovorom, sastavljenim
u pisanom obliku i testamentom. Iz razloga pravne sigurnosti, propisana je obavezna sadržina
osnivčkog akta. Iz istih razloga, zakonom se uređuje i postupak opoziva i pobijanja
osnivačkog akta, kao i odgovornosti za obaveze preuzete u postupku osnivanja zadužbine i
fondacije. Ako osnivačkim aktom nije drugačije uređeno, već osnovanoj zadužbini i fondaciji
mogu pristupiti druga fizička i pravna lica u svojstvu suosnivača, na način utvrđen statutom
zadužbine i fondacije.
Naziv i sjedište zadužbine i fondacije (od člana 14. do člana 19)
Iz razloga pravne sigurnosti, detaljno se uređuju pitanja od značaja za naziv i sjedište
zadužbine i fondacije. Pod nazivom zadužbine i fondacije podrazumjeva se ime određeno
osnivačkim aktom, pod kojim zadužbina i fondacija istupa u pravnom prometu. Zakon
propisuje uslove pod kojim zadužbina i fondacija može u svom nazivu imati i ime određenog
fizičkog ili pravnog lica, domaće ili strane organizacije, međunarodne organizacije.
Saglasno odredbama Ustava BiH i pozitivnim propisima koji uređuju ovu oblast, naziv
zadužbine i fondacije mora biti na jednom od tri službena jezika i dva pisma koji su u upotrebi
u Bosni i Hercegovini, osim ako se radi o stranim imenima, stranim rečima za koje na jednom
od tri službena jezika i dva pisma koji su u službenoj upotrebi u Bosni i Hercegovini ne
postoje odgovarajuće, stranim rečima koje su uobičajene u upotrebi, rečima mrtvog jezika.
Ako je to predviđeno statutom, naziv zadužbine i fondacije može se upisati u Registar i u
prijevodu na jedan ili više stranih jezika, poslije upisa naziva zadužbine i fondacije na jednom
od tri službena jezika i dva pisma koji su u upotrebi u Bosni i Hercegovini, odnosno jeziku
nacionalnih manjina.
Osim punog naziva, zadužbina i fondacija mogu koristiti i skraćeni naziv koji se utvrđuje
osnivačkim aktom i statutom zadužbine i fondacije, što je česta poslovna praksa. Naziv
odnosno skraćeni naziv zadužbine i fondacije mora se jasno razlikovati od naziva odnosno od
skraćenog naziva drugih zadužbina i fondacija koji su upisani ili uredno prijavljeni za upis u
registar. U ostvarivanju svojih ciljeva, zadužbina i fondacija moraju upotrebljavati svoj naziv
i skraćeni naziv u obliku u kome su upisani u Registar.
Zakonom se sjedište zadužbine i fondacije definiše kao mesto određeno osnivačkim aktom i
statutom zadužbine ili fondacije iz kojeg se upravlja aktivnostima zadužbine i fondacije, i
propisuje da sjedište zadužbine i fondacije mora biti na teritoriji Bosne i Hercegovine.
Zadužbina i fondacija mogu imati svoj znak, logotip i druge simbole, u skladu sa statutom.
Znak, logotip i drugi simboli zadužbine i fondacije moraju se jasno razlikovati od simbola
drugih zadužbina i fondacija koje su upisane ili su uredno prijavljene za upis u Registar.
Registar zadužbina i fondacija (od člana 20. do člana 26.)
Upis u Registar zadužbina i fondacija detaljno je uređen, radi se o izuzetno značajnom
pitanju. Upis ima konstitutivno dejstvo, što znači da upisom u Registar zadužbina i fondacija
stiču svojstvo pravnog lica. Zadužbina i fondacija ne mogu obavljati svoju djelatnost prije
upisa u Registar, pod prijetnjom prekršajne kazne. Poslove upisa u Registar zadužbina i
fondacija vodi Ministarstvo pravde BiH.
Upis u Registar zadužbine i fondacije vrši se na osnovu zahtjeva za upis, čija je sadržina
utvrđena zakonom. Zakonom su taksativno nabrajuju razlozi zbog kojih Ministarstvo može
odbaciti zahtev za upis, čime se značajno smanjuje mogućnost diskrecionog odlučivanja o
ovom pitanju, kao i rok u kojem podnosilac prijave može otkloniti nedostatke u nepotpunom
zahtjevu. Protiv rješenja Ministarstva o odbacivanju zahtjeva može se pokrenuti upravni spor.
U zakonu je utvrđen rok od 30 dana u kojem se mora izvršiti upis u registar po osnovu
urednog zahtjeva. Rešenje o upisu u Registar je konačno i protiv njega se može pokrenuti
upravni spor.
Detaljno se uređuje i sadržina Registra zadužbine i fondacije, kao i postupak prijave promjene
podataka koji se upisuju u Registar. Podaci upisani u Registar su javni.
Unutrašnja organizacijai i imovina zadužbine i fondacije (od člana 27. do člana 43.)
Bliže se reguliše i unutrašnja organizacija i imovina zadužbine i fondacije. Ovakav pristup je
ligitiman, imajući u vidu da zadužbina i fondacija imaju status pravnog lica. Saglasno opštim
pravilima građanskog prava o pravnom licu, statut je najviši opšti akt zadužbine i fondacije, a
kojim drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti. Upravni odbor donosi statut zadužbine i
fondacije.
Kao obavezni organi zadužbine i fondacije predviđeni su upravni odbor i direktor,
Zadužbinom i fondacijom upravlja upravni odbor, koji ima najmanje tri člana. Predsednika i
članove upravnog odbora zadužbine i fondacije u osnivanju imenuje osnivač ili izvršilac
testamenta.
Zakonom su propisane osnovne nadležnosti upravnog odbora, kao i ograničenja u pogledu
toga koja lica ne mogu biti članovi upravnog odbora, kako bi se obezbedio legalan,
samostalan i transparentan rad upravnog odbora. Saglasno tome, član upravnog odbora
zadužbine koja djeluje radi ostvarivanja opštekorisnog cilja i fondacije ne može biti
maloljetno lice ili lice lišeno poslovne sposobnosti, lice zaposleno u zadužbini i fondaciji, lice
koje je član drugog organa upravljanja ili nadzora te zadužbine i fondacije, lice koje vrši
nadzor nad radom zadužbine i fondacije.
Zakonom su propisana i osnovna pravila koje se tiču načina rada upravnog odbora, kao što su
sazivanje sjednica, kvorum i način glasanja. Radi se o pitanjima koja su prevashodno
statutarne naravi.
Osnovni načini prestanka mandata članova upravnog odbora takođe su uređeni zakonom, s
tim što se statutom mogu utvrditi i drugi načini prestanka mandata.
Osnovne nadležnosti direktora zadužbine i fondacije takođe su uređene u zakonu. Za razliku
od članova upravnog odbora, imajući u vidu njegove nadležnosti, za direktora zadužbine i
fondacije može biti imenovano samo poslovno sposobno fizičko lice koje ima prebivalište ili
boravište na teritoriji Bosne i Hercegovine. Direktora zadužbine i fondacije u osnivanju
imenuje upravni odbor.
Novinu predstavljaju zakonske odredbe o standardima pažnje za članove upravnog odbora i
direktora. Time se na odgovarajući način obezbjeđuje transparentan rad zadužbine i fondacije
i zaštita njihove imovine. Osnovno je pravilo da u obavljanju svojih dužnosti članovi
upravnog odbora i direktor postupaju sa pažnjom dobrog domaćina. Pored toga, prilikom
donošenja odluke o korištenju osnovne imovine zadužbine, kao i odluke koje se odnose na
privredne djelatnosti koje obavlja zadužbina i fondacija, članovi upravnog odbora i director
postupaju sa pažnjom dobrog privrednika.
Novinu predstavljaju i zakonske odredbe o odgovornosti za štetu, kojima se takođe štiti
imovina zadužbine i fondacije. Članovi upravnog odbora i direktor odgovaraju solidarno
cjelokupnom svojom imovinom za štetu koju svojom odlukom prouzrokuju zadužbini i
fondaciji, ako je ta odluka doneta grubom nepažnjom ili sa namerom da se prouzrokuje šteta,
osim ako su u postupku donošenja odluke izdvojili svoje mišljenje u zapisnik.
Zakonom se uređuju i osnovni izvori imovine zadužbine i fondacije, uključujući i uslove pod
kojima zadužbina i fondacija mogu sticati prihode neposrednim obavljanjem privredne
delatnosti.
Novinu predstavljaju i zakonske odredbe o budžetskom finansiranju zadužbina koja djeluju u
javnom interesu i fondacija. Da bi se obezbedila transparentnost u dodeli ovih sredstava,
propisana je obaveza da se budžetska sredstva za zadužbine i fondacije dodeljuju na osnovu
raspisanog javnog konkursa.
U skladu sa njihovim neprofitnim karakterom, izričito je propisano da se imovina zadužbine i
fondacije može isključivo koristiti za ostvarivanje njihovih statutarnih ciljeva i ne može se
deliti osnivačima, članovima organa upravljanja, zaposlenima ili sa njima povezanim licima.
Saglasno opštim pravilima građanskog prava o pravnom licu, za obaveze preuzete u pravnom
prometu zadužbina i fondacija odgovaraju cjelokupnom svojom imovinom. Međutim, zakon
takođe sadrži i odredbe o probijanju pravnog subjektiviteta, kojim se takođe štiti imovina
zadužbina i fondacije. Za obaveze koje je zadužbina i fondacija preuzela u pravnom prometu
odgovara i osnivač, direktor i član upravnog odbora zadužbine i fondacije, ako je sa
imovinom zadužbine i fondacije raspolagao kao sa svojom ličnom imovinom, ili je
zloupotrijebio zadužbinu i fondaciju u nezakonite ili prevarne svrhe.
Prestanak zadužbine i fondacije (od člana 44. do člana 47.)
Brisanjem iz Registra zadužbina i fondacija gube svojstvo pravnog lica i prestaje sa radom.
Razlozi za brisanje iz Registra izričito su i precizno definisani zakonom i ne ostavljaju prostor
registracionom organu za diskrecionu ocjenu u pogledu njihovog nastupanja. Prva grupa
osnova za brisanje je posljedica volje organa zadužbine i fondacije: odluka nadležnog organa
zadužbine i fondacije o prestanku rada, izvršena statusna promjena koja ima za posljedicu
prestanak zadužbine i fondacije, kao i drugi razlozi za prestanak predviđeni statutom.
Druga grupa razloga je pravna posljedica odluka državnih organa: ništavost upisa u registar
ili odluke nadležnog suda o zaključenju stečajnog postupka.
Odredbama o statusnoj transformaciji sprečava se zloupotreba insituta zadužbine i fondacije,
a posebno zaštita njihove imovine, kao i zaštita povjerilaca. Saglasno tome, zadužbina koje
ostvaruju opštekoristan cilj može se pripojiti, spojiti ili podijeliti na dvije ili više zadužbina,
saglasno odredbama statuta.
Fondacija se može pripojiti, spojiti ili podijeliti na dvije ili više fondacija ili zadužbina koje
ostvaruju opštekoristan cilj. Zadužbina koje djeluje u privatnom interesu može se pripojiti,
spojiti ili podeliti na dvije ili više fondacija ili zadužbina koje ostvaruju opštekoristan cilj. Na
statusne promjene zadužbine i fondacije na odgovarajući način se primjenjuju odredbe propisa
kojim se regulišu statusne promjene privrednih društava.
Na drugoj strani, na pitanja koja se tiču stečaja zadužbine i fondacije shodno se primjenjuju
propisi kojima se uređuju stečaj, imajući u vidu da se radi o pravnim institutima koji se
osnivaju zbog srodnih (neprofitnih) ciljeva, i koji se u tom smislu razlikuju od privrednih
društava. Međutim, da bi se spriječile eventualne pravne praznine i smanjio rizik od pravne
nesigurnosti kada je reč o ovom važnom pitanju, zakon takođe propisuje da se na pitanja koja
se tiču stečaja zadužbine i fondacije koja nisu regulisana propisima kojima se uređuju stečaj
udruženja shodno primjenjuju propisi kojima se uređuje stečaj privrednih društava.
Zakonom se detaljno uređuje i raspodjela preostale imovine zadužbine i fondacije, nakon
njenog prestanka, kako bi se spriječila zloupotreba u korištenju ove imovine. Osnovno je
pravilo da se preostala imovina zadužbine i fondacije raspodjeljuje od strane upravnog
odbora. Ovakvo rješenje uvažava činjenicu da se radi o privatno-pravnim, a ne javno-pravnim
licima. Međutim, zakon takođe propisuje i određena legitimna ograničenja u tom smislu, kada
je riječ o zadužbinama koja djeluju radi ostvarivanja opštekorisnog cilja i fondacijama. Prije
svega, imovina zadužbine koja djeluje radi ostvarivanja opštekorisnog cilja i fondacije može
se dodeliti samo drugoj zadužbini i fondaciji koje obavlja iste ili slične opštekorisne ciljeve.
Osim toga, ako upravni odbor, ne donese odluku o raspodjeli preostale imovine, odluku o
raspodjeli preostale imovine donosi nadležni organ jedinice lokalne samouprave na čijoj se
teritoriji nalazi sjedište zadužbine, odnosno fondacije.
Upis predstavništva stranih zadužbina i fondacija u registar predstavništava stranih
zadužbina i fondacija (od člana 48. do člana 51.)
U Bosni i Hercegovini postoji propis kojim se uređuje upis u registar predstavništava stranih
fondacija. To je Zakon o udruženjima i fondacijama BiH.
Prije svega, Zakonom o udruženjima i fondacijama BiH uređen je jedan statusno-pravni oblik
kojim strana predstavnbištva fondacija može obavljati svoju djelatnost.
Dakle, naprijed navedenim Zakonom nisu regulisana pitanja značajna za osnivanje i
djelovanje predstavništava stranih zadužbina, uključujući postupak upisa u registar i vođenje
registra, pravna sredstva koji podnosiocu zahtjeva stoje na raspolaganju na odluku kojom se
odbacuje ili odbija zahtjev za upis u registar, pravila koja se odnose na ime i sjedište
predstavništava stranih zadužbina, unutrašnju organizaciju, prestanak rada predstavništava
stranih zadužbina, kao i upis u registar predstavništava stranih zadužbina.
Imajući u vidu ulogu koje bez članova, neprofitne organizacije imaju u savremenom
demokratskom društvu, posebno kada je reč o razvoju kulture dobročinog davanja, tradiciju
zadužbinarstva, kao i činjenicu da i u Bosni i Hercegovini u poslednje vrijeme raste broj
fondacija putem kojih se finansira i ostvaruje značajan broj projekata u različitim oblastima
od opšteg društvenog interesa (ljudska prava, ekologija, socijalna zaštita, socijalna kohezija,
održivi razvoj, kultura, itd), navedeni nedostatak u Zakonu o udruženjima ifondacijama BiH
prepoznat je kao ozbiljna prepreka daljem razvoju zadužbinarstva i djelovanju fondacija.
Imajući u vidu da se putem ovih predstavništava realizuje niz programa u različitim oblastima
od značaja za Bosnu i Hercegovinu (humanitarna pomoć, borba protiv siromaštva, održivi
razvoj, ljudska prava, podrška institucionalnom razvoju lokalnih samouprava, itd), u koji su
investirana značajna sredstva bespovratne pomoći Bosni i Hercegovini koju su obezbedili
strani javni i privatni donatori, bilo je neophodno pravno urediti njihov položaj, status,
djelovanje i nadzor nad njihovim radom.
Ovim zakonom se obezbjeđuje pravni osnov kojim se omogućava predstavništvu strane
zadužbine i fondacije da, uz prethodni upis u Registar koji vodi ministarstvo, obavlja
djelatnost na teritoriji Bosne i Hercegovine. Iz razloga efikasnog i ekonomičnijeg obavljanja
poslova vođenja Registra, kao i iz razloga uspostavljanja jedinstvenih principa i prakse u
odnosu na postupak upisa bilo kog predstavništva strane zadužbine i fondacije na teritoriji
BiH, propisano je da Registar predstavništva strane zadužbine i fondacije vodi ministarstvo.
Na dopuštene ciljeve djelovanja predstavništva strane zadužbine i fondacije, kao i uslove i
postupak upisa i brisanja iz Registra, shodno se primjenjuju odredbe ovog zakona.
Nadzor (član 53.)
Prema rješenju sadržanom u zakonu predviđeno je da upravni nadzor nad provođenjem ovog
zakona i propisa donesenih na osnovu ovog zakona vrši Ministartsvo. Ministarstvo vrši i
inspekcijski nadzor preko upravne inspekcije, dok finansijski nadzor na dposlovanjem
zadužbina i fondacija vrši Ured za reviziju institucija BiH i druge nadležne inastitucije.
Kaznene odredbe (član 54. i 55.)
Za slučaj povrede zakona predložene su kaznene odredbe i to privredni prijestup za obavljanje
privredne (profitne) djelatnosti suprotno zakonu, a prekršaji za povrede koje se tiču obaveza
zadužbine i fondacije kao neprofitne organizacije, predviđenih ovim zakonom.
Zaprećeni minimumi i maksimumi prekršajnih kazni primjereni su različitoj težini prekršaja, a
prilikom opredjeljivanja za okvire prekršajnih kazni, pored težine prekršaja, imalo se u vidu
da visina zaprjećene novčane kazne ne ugrožava dalje djelovanje zadužbine i fondacije.
Prelazne i završne odredbe (od člana 56. do člana 62.)
U prelaznim i završnim odredbama se prije svega utvrđuje primjeren rok od 24 mjeseca od
dana početka primjene ovog zakona u kojem su već registrovane fondacije dužni su da
usklade svoj statut i druge opšte akte sa odredbama ovog zakona. Ako fondacija ne usklade
svoje opšte akte u propisanom roku sa odredbama zakona, Ministar donosi rješenje o
prestanku njenog rada i brisanju iz Registra.
Strane fondacije koje su otpočele sa djelovanjem na teritoriji BiH prije početka primjene ovog
zakona dužne su da svoje djelovanje usaglase sa ovim zakonom i da podnesu zahtjev za upis u
Registar predstavništava stranih fondacija, sa potrebnim dokumentima, u roku od 24 mjeseca
od dana početka primjene ovog zakona. Ako strana fondacija ne postupi u skladu sa
odredbama ovog Zakona, Ministar donosi rješenje o prestanku njenog rada.

Download Report