Ποικιλότητα των Τοπικών Ποικιλιών Οσπρίων στην Ελλάδα Πηνελόπη Μπεμπέλη, Ροίκος Θανόπουλος Ό Όσπρια στην Ελλάδ Ελλάδα • • • • • • • • Μπιζέλι (Pisum sativum) Φακή (Lens culinaris) Ρεβίθι (Cicer arientinum) Λαθούρια (Lathyrus spp.) - 3 είδη Κούκι (Vicia faba) Λούπινο (Lupinus albus) Μαυρομάτικα φασόλια (Vigna unguiculata) Φασόλι (Phaseolus spp.) - 2 είδη Δημιουργία ημ ργ τοπικών ποικιλιών οσπρίων στην Ελλάδα • Παλαιού κόσμου: - Εξημέρωση (Λαθούρι) - Μετανάστευση-Διάδοση-Προσαρμογή • Νέου κόσμου (φασόλι, Phaseolus) - Εισαγωγή-Διάδοση-Προσαρμογή Εισαγωγή Διάδοση Προσαρμογή Μ ζέλ (Pisum Μπιζέλι (Pi sativum) ti ) • Καταγωγή – εξημέρωση: 8000 π. Χ. Μ ό Μεσόγειος, Α Αιθιοπία, θ ί Ε Εγγύς ύ Α Ανατολή λή • Καλλιεργούνταν ργ στην η Ελλάδα: Νεολιθική ή Εποχή • Πίσος Πί ή το πίσον ί (Θ (Θεόφραστος ό και Αθήναιος) • Επικονίαση: Κυρίως αυτογονιμοποιούμενο Φ ή (Lens Φακή (L culinaris) li i ) • Καταγωγή – εξημέρωση: 8000 π. Χ. Ε ύ Ανατολή Εγγύς Α λή • Καλλιεργούνταν ργ στην η Ελλάδα: Νεολιθική ή Εποχή • Ο Φακός Φ ό των Αρχαίων Α ί (Σόλων, (Σόλ Ηρόδοτος) Η όδ ) • Επικονίαση: η Κυρίως ρ ς αυτογονιμοποιούμενο γ μ μ Ρ βίθ (Cicer Ρεβίθι (Ci arientinum) i ti ) • Καταγωγή-εξημέρωση: 6500 π.Χ. Ιεριχώ • Καλλιεργούνταν στην Ελλάδα: από το 6000 π.Χ. • Ο Ερέβινθος (Όμηρος, Σαπφώ) • Επικονίαση: Κυρίως αυτογονιμοποιούμενο Λ θ ύ Λαθούρια (L th (Lathyrus spp.)) • Lathyrus sativus • Lathyrus ochrus • Lathyrus clymenum Εξημέρωση, ξημ ρ η, εξάπλωση ξ η του λαθουριού Kislev, M.E. (1989) Econ. Bot. (43) 262–270. Λ θ ύ Λαθούρια (Lathyrus (L th spp.)) • Καταγωγή - εξημέρωση : 6000 π.Χ. Βαλκάνια και Ελλάδα Ελλάδ • Καλλιεργούνταν ργ στην η Ελλάδα: Νεολιθική ή Εποχή • Λάθυρος Λάθ και Ώχρος Ώ (Θ ό (Θεόφραστος) ) • Επικονίαση η: – L. sativus, L. clymenum και L. ochrus: κυρίως αυτογονιμοποιούμενα Α Αρακάς ά • Το λαθούρι της Σαντορίνης (Lathyrus clymenum) l ) • Στην η Αίγινα γ είδοςς λαθύρου ρ ((Lathyrus y cicera) • Αρακάς Α ά ονομάζεται άζ και το μπιζέλι ζέλ (Pisum (Pi sativum) Κ ί (Vicia Κουκί (Vi i faba) f b ) • Καταγωγή-εξημέρωση: 5000 π.Χ. Ιεριχώ • «Κύαμοι μελάχροες» (Όμηρος) • Επικονίαση: Μερικώς αλλόγαμο με ποσοστά σταυρογονιμοποίησης από 4-84% Φάβα Φάβ • Η λέξη δεν εκπροσωπεί γεωργικό είδος αλλά λλά τρόπο ό μαγειρέματος έ • Ηφ φάβα β παρασκευάζεται: ρ ζ – Κουκιά (Έτνος) – (Λέσβος, Μπράλος) – Μπιζέλι Μ ζέλ - (Σχοινούσα, Σ ύ Α Αμοργό ό) – Λαθούρι: • Lathyrus ochrus (Λήμνο, Σκύρο, Εύβοια, Κάρπαθο) • Lathyrus clymenum (Σαντορίνη) • Lathyrus sativus (Φενεό, Κέρκυρα, Ηράκλειο) Βί Βίγνα (Vigna (Vi unguiculata i l t ) • Καταγωγή-εξημέρωση: Δυτική Αφρική • Καλλιεργούνταν στην Ελλάδα: τον 3ο αι. π.Χ. • «η σμίλαξ η κηπαία» (Διοσκουρίδης) • Επικονίαση: κυρίως αυτογονιμοποιούμενο Λ ύ Λούπινο (L i (Lupinus albus) lb ) • Καταγωγή-εξημέρωση: 2000 π.Χ. Α Ανατολική λ ήΜ Μεσόγειος ό • Αναφέρεται φ ρ από τον Θεόφραστο φρ • «Θέρμος» των Αρχαίων • Επικονίαση: κυρίως αυτογονιμοποιούμενο Φασόλι ((Phaseolus vulgaris) g ) (Ph. coccineus) • Καταγωγή-εξημέρωση: 5000 π.Χ. Κεντρική Α Αμερική ή • Εισαγωγή γ γή στην η Ευρώπη ρ η 1500 μ μ. Χ. • Εισαγωγή στην Ελλάδα τέλος 16ου αι. • Επικονίαση: – Ph. vulgaris: g κυρίως ρ ς αυτογονιμοποιούμενο γ μ μ – Ph. coccineus: κυρίως σταυρογονιμοποιούμενο Εξ Εξερευνητικές έ Α Αποστολές λέ • 1926-1927 Nikolay Vavilov • 1941 Β. Ελλάδα Hans Stubbe • 1942 Πελοπόννησος -Κρήτη Stubbe IPK (Stubbe (St bb 1941-42) 1941 42) 160 120 80 40 0 Εξ Εξερευνητικές έ Α Αποστολές λέ • 19261926-1927 Nikolay Vavilov • 1941 Β. Ελλάδα Hans Stubbe • 1942 Πελοπόννησος -Κρήτη Stubbe • 1977-1985 IBPGR, Οργανισμός Γεωργίας και Τροφίμων Τροφίμων-ΟΗΕ ΟΗΕ Εξερευνητικές ξ ρ η ς Αποστολέςς F.A.O. -I.B.P.G.R. • • • • • • • • 1977 - Εύβοια : 57 1977 - Ήπειρος : 83 1978 - Κρήτη ρή η : 82 1979 - Πελοπόννησος : 13 1982 – Κρήτη, Κ ή Ρόδος, Ρόδ Θεσσαλία Θ λί : 206 1982 - Θεσσαλία, Ήπειροςς : 127 1982 - Θεσσαλία, Φθιώτιδα, Πιερία : 56 1983 – Ανατολική Μακεδονία, Μακεδονία Θράκη : 79 Εξερευνητικές ξ ρ η ς Αποστολέςς I.B.P.G.R. • • • • 1983 - Μακεδονία Πελοπόννησος : 125 1983 - Μακεδονία, Ήπειρος, Εύβοια : 50 1983 - Λήμνος, ήμ ς, Λέσβος, β ς, Χίος, ς, Σάμος μ ς: 5 1984 - Δυτική-Κεντρική Μακεδονία και Θράκη : 31 • 1984 - Στερεά Ελλάδα : 96 • 1985 - Στερεά Ελλάδα , Πελ/νησος : 34 51 • 1985 - Στερεά Ελλάδα : Κατανομή μή των Αποστολών (1977( 1985) κατά Γεωγραφική Περιοχή Ιόνια (0) Αιγαίο (2) Κρήτη (2) Θράκη (2) Μακεδονία (5) Πελ/νησος (3) Πελ/νησος (3) Ήπειρος (3) Στερεά Ελλάδα (6) Θεσσαλία (3) Κατανομή μή των Συλλογών γ (1977( 1985) κατά γένος Vi Vigna (20) Pisum (31) Lupinus (3) Lathyrus (47) ( ) Lens (120) Phaseolus (483) Cicer (178) Vicia (214) Γεωγραφική γρ φ ή κατανομή μή των 322 ποικιλιών φασολιού (Πάνου 1961) Χωρίς πρόελευση Κρήτη Ιόνια 1% 2% 0% Θράκη Αιγαίο 6% 6% Πελ/σος 15% Στ. Ελλάδα 13% Θεσσαλία 7% Ήπειρος 10% Μακεδονία 40% Εύβ Εύβοια 1977 – Δείγματα Δ ί 57 • • • • • • Phaseolus spp. Vicia faba Cicer arientinum Lathyrus spp. Pisum sativum Lens culinaris 24 14 7 5 4 3 Ή Ήπειρος 1977 – Δείγματα Δ ί 83 • • • • • Phaseolus spp. Lens culinaris Vicia faba Cicer arientinum Pisum spp. 49 15 9 8 2 1983 Ήπειρος, ρ ς, Μακεδονία,, Εύβοια – Δείγματα 50 • Phaseolus coccineus • Phaseolus vulgaris – Ήπειρο – Εύβοια – Μακεδονία Μ δ ί 1 49 15 7 27 Ο Ονομασίες ί Ποικιλιών Π λώ • Ήπειρος 1983 – ‘Βλαχιώτικα’, ‘Μπαρμπούνια’, ‘Γίγαντες’, ‘Κοντοφάσουλα’, ‘Κλωσσάρια’, ‘Χωραφίσια’, ‘Νεοχωρίου’, ‘Καβάλας’ • Εύβοια Εύβ 1983 – ‘Χορόζια’, ‘Κοκκινομάτικο’, ‘Χοντρά κλαρωτά’, ‘ Ψαχνιώτικο χαμοφάσουλο χαμοφάσουλο’ • Θρακικό Σερρών 1983 – ‘Κίτρινα μπαρμπούνια’, ‘Γλυκοφάσουλο’, ‘Καρούλια’, ‘Μπαρμπούνι καθιστό’ , ‘Μπαρμπούνι στη βέργα’, ‘Ζαργάνες’, ‘Καρουλίνα’, ‘Σαραντίτσες’, ‘Καλαμποκοφάσουλο’ Κατανομή μή δειγμάτων γμ από την η Εύβοια 40 30 1985 20 1984 1983 1977 10 0 Οι τοπικέςς ποικιλίεςς οσπρίων ρ στις διαδικτυακές βάσεις 400 300 200 100 0 Τ ά ζ Γ Τράπεζα Γενετικούύ Υλικού Υλ ύ Φακή (22) Ρεβίθι (46) Λούπινο (13) Λαθούρι (45) Μπιζέλι (36) Μαυρ/τικο (108) Φασόλι (541) Κουκί (116) Σ Συμπεράσματα ά – Προτάσεις Π ά • Υπάρχει μεγάλος φυτογενετικός πλούτος τοπικών ώ ποικιλιών λ ώ οσπρίων ί σε ΤΓΥ και ακόμα στην γεωργική πράξη • Γενετική διάβρωση • Ανάγκη Α ά συλλογής λλ ή • Ανάγκη γ η διεπιστημονικής ημ ής μ μελέτης ης • Ανάγκη διατήρησης Δ ή Διατήρηση οσπρίων ί • Στον αγρό (on farm) – Κή Κήπους (φασόλια, ( όλ κουκιά, ά μπιζέλι, ζέλ λούπινα) λ ύ ) – Αγρούς (φακή, ρεβίθι, λαθούρια, μπιζέλι) • Εκτόςς τόπου ((ex situ)) – Τράπεζες γενετικού υλικού Στρατηγικές ρ ηγ ς διατήρησης ήρη ης παραλλακτικότητας οσπρίων εκτός τόπου ΤΓΥ (ex situ) στον αγρό κήποι (on farm) αγροί (μεγάλη καλλιέργεια) εμπορική εκμετάλλευση Σ Συμπεράσματα ά προτάσεις ά (2) • Μικρός αριθμός τοπικών ποικιλιών αξιοποιείται ξ ί εμπορικά ά (10) • Ένα μ μεγάλο γ δυναμικό μ περιμένει ρμ να αξιοποιηθεί • Ενεργοποίηση Ε ί τοπικών ώ κοινωνιών ώ και επιχειρήσεων για την αξιοποίηση τους • Επαναεισαγωγή συλλογών στον αγρό Σας ευχαριστώ!
© Copyright 2024 Paperzz
