pdf - primarycare.gr

Πρόλογος
Αγαπητοί Συνάδελφοι,
Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΕΕΕΠ έχω την τιμή και τη χαρά να
σας καλωσορίσω στην κορυφαία εκδήλωση της Εταιρείας μας, το 7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας που πραγματοποιείται στο ξενοδοχείο AKS Hinitsa Bay στη Χινίτσα, από 1 έως 4 Ιουνίου 2012.
Το Πολυθεματικό Σεμινάριο ΠΦΥ έχει καθιερωθεί να πραγματοποιείται το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος, ώστε να αποτελεί ένα σταθερό ραντεβού για τους
ιατρούς της ΠΦΥ. Συνεχίζει με βασική αρχή «Από την ιατρική βασισμένη σε αποδείξεις, στις κατευθυντήριες οδηγίες και στην κλινική πράξη» να περιλαμβάνει ένα
επίκαιρο, σύγχρονο και πλούσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, ώστε να καλυφθούν
τα σημαντικότερα και συχνότερα νοσήματα που συναντά καθημερινά ο γιατρός
της ΠΦΥ.
Kλείνοντας οκτώ χρόνια από την έναρξη του συνεχιζόμενου εκπαιδευτικού
προγράμματος της ΕΕΕΕΠ, η παρουσία σας και η ενεργός συμμετοχή σας αυτά
τα χρόνια αποδεικνύει ότι δεν υπάρχουν μονοπώλια και στεγανά στη Συνεχιζόμενη Ιατρική Εκπαίδευση της ΠΦΥ. Οι προσπάθειες που στηρίζονται στις ανάγκες
των ιατρών, γιατί προσδιορίζονται βάσει των δικών τους προτάσεων και που
σέβονται τις ιδιαιτερότητες της ΠΦΥ, αργά ή γρήγορα θα χαρακτηριστούν επιτυχημένες.
Για δεύτερη χρονιά συνεχίζεται κατόπιν δικού σας αιτήματος το ερευνητικό βήμα που θα δώσει την ευκαιρία στους Ιατρούς της ΠΦΥ να παρουσιάσουν τις δικές
τους ερευνητικές προσπάθειες.
Σας περιμένουμε για ανταλλαγή απόψεων.
Δρ. Ε.Α. Σκληρός
Πρόεδρος Οργανωτικής Επιτροπής
1
Διοικητικό Συμβούλιο
Επίτιμος Πρόεδρος:
Πρόεδρος:
Γεν. Γραμματέας:
Ταμίας:
Μέλη:
Χ. Τούντας
Ε.Α. Σκληρός
Σ. Στεργιόπουλος
Α. Σωτηρόπουλος
Π. Μερκούρης
Χ. Ξυπνητός
Οργανωτική Επιτροπή
Πρόεδρος: Ε.Α. Σκληρός
Μέλη
Γ. Αθανασόπουλος
Α. Βασιμπόσης
Ι. Βιταλιώτης
Π. Γιαννουλέας
Α. Γκίκας
Ι. Ελευθερούδης
Ε. Ζαρμπαλά
Κ. Καλαϊτζάκη
Θ. Κοντομήτρος
Α. Μαγειράκος
Ι. Μποστάνη
Φ. Ναλμπάντη
Βάρδα
Βλαχιώτης
Αλμυρός
Αθήνα
Καλύβια
Παλαιοχώρι
Αμφιλοχία
Θήβα
Μύκονος
Αθήνα
Σέρρες
Θεσσαλονίκη
Π. Νάστας
Χ. Ξυπνητός
Β. Παπαγεωργίου
Ι. Παπαπαναγιώτου
Σ. Παπασταυρόπουλος
Χ. Παπαφράγκος
Ε. Ροβίθης
Σ. Σκούρτης
Α. Σωτηρόπουλος
Χ. Τούντας
Ν. Τσακουντάκης
Ι. Χρονόπουλος
Τοπική Οργανωτική Επιτροπή
Φ. Γεωργοπούλου
Π. Θεοδωροπούλου
Μ. Καλογερέα
Ι. Κριτσέλης
2
Ι. Κυριαζής
Θ. Λυγερός
Π. Μερκούρης
Α. Ράπτη
Θεσπρωτικό
Αθήνα
Κασσάνδρα
Αθήνα
Λαύριο
Τρόπαια
Καστέλλι
Αντίπαρος
Αθήνα
Αθήνα
Μάλλια
Αθήνα
7ο ΠΟΛΥΘΕΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΥΓΕΙΑΣ
Παρασκευή 1 Ιουνίου 2012
18.00-19.00 Εγγραφές
19.00-19.30 Χαιρετισμοί
19.30-20.30 Διαλέξεις
Προεδρείο: Ε.Α. Σκληρός, Α. Σωτηρόπουλος
Λεμφοίδημα. Τι πρέπει να γνωρίζει ο ιατρός της ΠΦΥ;
Χ. Λαμπρόπουλος
Διαχείριση ασθενούς με διαβητική νεφροπάθεια
Α. Παπαζαφειροπούλου
Σάββατο 2 Ιουνίου 2012
09.00-11.00 Ελεύθερες ανακοινώσεις (1-14)
Προεδρείο: Γ. Μαρίνος, Α. Παπαζαφειροπούλου
11.00-11.30 Διάλεξη
Προεδρείο: Α. Σωτηρόπουλος
Κατευθυντήριες Οδηγίες για το Σακχαρώδη Διαβήτη. Ο ρόλος
της σιταγλιπτίνης
Ε.Α. Σκληρός
11.30-12.00 Διάλειμμα
12.00-13.30 Διαλέξεις
Προεδρείο: Π. Μερκούρης, Σ. Τσοτουλίδης
Διαλογή τραυματιών με προτεραιότητα αντιμετώπισης και
διαθέσιμα μέσα. «Μαζικές καταστροφές»
Γ. Μαρίνος
Αντιμετώπιση ασθενούς με οξεία κοιλία
Σ. Στεργιόπουλος
13.30-17.45 Μεσημβρινή Διακοπή
3
Σάββατο 2 Ιουνίου 2012
17.45-18.30 ΔΙΑΛΕΞΗ
Προεδρείο: Φ. Ναλμπάντη
Προαθλητικός Έλεγχος
Ο. Αποστόλου
18.30-19.00 ΔΙΑΛΕΞΗ
Προεδρείο: Χ. Παπαφράγκος
Νέα δεδομένα στη διαχείριση της αρτηριακής υπέρτασης.
Ο ρόλος της μανιδιπίνης
Δ. Παπαδόπουλος
19.00-19.30 ΔΙΑΛΕΞΗ
Προεδρείο: Ι. Κριτσέλης
Προσεγγίζοντας πολλαπλούς θεραπευτικούς στόχους στο
Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2
Α. Σωτηρόπουλος
19.30-20.00 ΔΙΑΛΕΞΗ
Προεδρείο: Α. Σωτηρόπουλος
Ρύθμιση του ασθενούς με διαβήτη τύπου 2: Σουλφονυλουρίες ή
αναστολείς της DPP-4
Α. Ράπτης
20.00-21.00 ΚΛΙΝΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ
Σύγχρονη αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών παθήσεων.
Ο ρόλος των ω3 λιπαρών οξέων.
Συντονιστές: Ε.Α. Σκληρός, Ο. Αποστόλου
Εισηγητής: Χ. Γράσσος
4
Κυριακή 3 Ιουνίου 2012
09.00-11.00 ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ (15-24)
Προεδρείο: Π. Γιαννουλέας, Ε. Λίβα
11.00-11.30ΔΙΑΛΕΞΗ
Προεδρείο: Χ. Τούντας, Π. Μερκούρης
Διάγνωση της κεφαλαλγίας στην ΠΦΥ
Μ. Βικελής
11.30-12.00 Διάλειμμα
12.00-12.45 ΔΙΑΛΕΞΗ
Προεδρείο: Ε. Κοντοβαζαινίτης
Αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας
Φ. Ναλμπάντη
12.45-14.30 ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ
14.30-17.30 Μεσημβρινή Διακοπή
17.30-18.00 ΔΙΑΛΕΞΗ
Προεδρείο: Χ. Καλιώρα
Αντιμετώπιση ασθενούς με αρθρίτιδα
Χ. Παπαφράγκος
18.00-19.15 ΚΛΙΝΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ
Διαχείριση ασθενών με υπέρταση
Ε.Α. Σκληρός, Α. Σωτηρόπουλος
19.15-20.15 ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ
Προεδρείο: Ε.Α. Σκληρός, Α. Σωτηρόπουλος
Εστιάζοντας στα οφέλη της μοντελουκάστης και της
μομεταζόνης. Τι μπορούν να προσφέρουν στη θεραπεία του
βρογχικού άσθματος
Α. Χριστόπουλος
Συνδυασμός εξενατίδης με βασική ινσουλίνη: Νέα θεραπευτική
προσέγγιση στο Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2
Σ. Παππάς
20.15-21.00 ΔΙΑΛΕΞΗ ΛΗΞΗΣ
Η απειλή των χρόνιων παθήσεων πρόκληση για τα συστήματα
Υγείας
Κ. Σουλιώτης
21.00-21.30 Λήξη - Ανακοίνωση Επαίνων
5
Ομιλητές - Πρόεδροι - Συντονιστές
Αποστόλου Ο.
Επιμελήτρια Β΄, Γ΄ Παθολογική Κλινική, ΓΝ Νίκαιας Πειραιά «Άγιος Παντελεήμων»
Βικελής Μ.
Νευρολόγος, MSc
Γιαννουλέας Π.
Γενικός Ιατρός
Γράσσος Χ.
Καρδιολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ, Υπεύθυνος Αντιυπερτασικού Ιατρείου, ΓΝ Δυτικής Αττικής
Καλιώρα Χ.
Γεν. Ιατρός, Επιμελήτρια Β΄, ΚΥ Πύλης Τρικάλων
Κοντοβαζαινίτης Ε.
Γενικός Ιατρός
Κριτσέλης Γ.
Γενικός Ιατρός, Επιμελητής Α΄, ΠΙ Μύλων, ΚΥ Λυγουριού
Λαμπρόπουλος Χ.
Παθολόγος, Επιμελητής Β΄, ΓΝ Ναυπλίου
Λίβα Ε.
Γενικός Ιατρός, Επιμελήτρια Α΄, ΚΥ Νεμέας
Μαρίνος Γ.
Γενικός Ιατρός, Επιμελητής Β΄, ΓΝΑ «Λαϊκό»
Μερκούρης Π.
Επιμελητής Β΄ ΕΣΥ, ΚΥ Κιάτου
Ναλμπάντη Φ.
Γενικός Ιατρός & Ιατρός Δημόσιας Υγείας
Παπαδόπουλος Δ.
Καρδιολόγος, Επιμελητής Α΄ ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής,
Υπεύθυνος Ιατρείου Υπέρτασης, ΓΝΑ «Λαϊκό»
Παπαζαφειροπούλου Α. Παθολόγος, PhD, Επικουρική Επιμελήτρια, Γ΄ Παθολογική
Κλινική-Διαβητολογικό Κέντρο, ΓΝ Νίκαιας Πειραιά «Άγιος
Παντελεήμων»
Παπαφράγκος Χ.
Γενικός Ιατρός, Συντονιστής Διευθυντής ΚΥ Τροπαίων
Παππάς Σ.
Παθολόγος - Διαβητολόγος, Διευθυντής Γ΄, Παθολογικού
Τμήματος & Διαβητολογικού Κέντρου, ΓΝ Νίκαιας «Αγ.
Παντελεήμων»
6
Ομιλητές - Πρόεδροι - Συντονιστές
Ράπτης Α.
Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας, Β΄ Προπαιδευτική
Παθολογική Κλινική, Μονάδα Έρευνας και Διαβητολογικό
Κέντρο, ΠΓΝ «Αττικόν»
Σκληρός Ε.Α.
Δρ. Γενικής Ιατρικής, Διευθυντής ΚΥ Νεμέας
Σουλιώτης Κ.
Λέκτορας, Δρ Πολιτικής και Οικονομικών της Υγείας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Πρόεδρος ΟΠΑΔ, Αντιπρόεδρος ΕΟΠΥΥ
Στεργιόπουλος Σ.
Χειρουργός, Επίκουρος Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Σωτηρόπουλος Α.
Διευθυντής ΕΣΥ, Γ΄ Παθολογικό Τμήμα, ΓΝ Νίκαιας Πειραιά «Άγιος Παντελεήμων»
Τούντας Χ.
Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστημίου
Αθηνών
Τσοτουλίδης Σ.
Παθολόγος, Επιμελητής Α΄, ΚΥ Κασσανδρείας Χαλκιδικής
Χριστόπουλος Α.
Ειδικός Πνευμονολόγος
7
ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΤΟΠΟΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
Το «7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας
Υγείας», θα πραγματοποιηθεί στο ξενοδοχείο AKS - Hinitsa Bay στη Χινίτσα από
1 έως 4 Ιουνίου 2012.
Επιστημονικό Πρόγραμμα
Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται:
Διαλέξεις
 Στρογγυλά Τραπέζια
Συμπόσια
 Κλινικά Φροντιστήρια
 Debates
με θέματα:
Δυσλιπιδαιμίες - Υπέρταση
Οστεοαρθρίτιδα - Οστεοπόρωση
Λοιμώξεις
Επείγουσα Ιατρική
Νευροψυχιατρικά νοσήματα
Εμβόλια
Οικονομικά Υγείας
Πρόληψη καρδιαγγειακού κινδύνου
Σακχαρώδης Διαβήτης - Παχυσαρκία και επιπλοκές
 Ηπατίτιδες
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ
Η εγγραφή στο Σεμινάριο έχει ορισθεί ως ακολούθως:
Μέλη Ε.Ε.Ε.Ε.Π.Φ.Υ.
Μη μέλη Ε.Ε.Ε.Ε.Π.Φ.Υ.
100 €
100 €
Ειδικευόμενοι
Νοσηλευτές-φοιτητές
100 €
Δωρεάν
και περιλαμβάνει:
 Παρακολούθηση του επιστημονικού προγράμματος
 Παραλαβή του χαρτοφύλακα με το πρόγραμμα του Συνεδρίου και τα υπόλοιπα έντυπα
 Μοριοδοτημένο πιστοποιητικό παρακολούθησης από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο
Επαινοι
Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΕΕΕΠ θα απονείμει την Κυριακή 3 Ιουνίου και ώρα
21.00 επαίνους για τις τρεις καλύτερες Ελεύθερες Ανακοινώσεις.
8
Η Οργανωτική Επιτροπή επιθυμεί
να ευχαριστήσει τις παρακάτω Φαρμακευτικές
Εταιρείες για την προσφορά τους στο
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο
People and ideas for innovation in healthcare
9
Ελευθερεσ Ανακοινωσεισ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
1
ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΑΕΡΑ ΕΝΔΟΚΟΙΛΙΑΚΑ ΚΑΙ Η
ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΙΑΤΡΟΥ
Γ. Μισιρλή1, Ε. Τζαλαβάρα1, Σ. Χατζοπούλου1, Β. Ψύχα1, Ε. Φελεσάκη2,
Γ. Γκενεράλης2, Σ. Μαρίνος1, Χ. Παπαναγιώτου2, Ι. Κατσακούλας1, Γ. Μαρίνος1
1Τμήμα
Γενικής Ιατρικής ΓΝΑ «Λαϊκό», 2Ακτινολογικό Τμήμα ΓΝΑ «Λαϊκό»
ΣΚΟΠΟΣ: Η ανάδειξη ελεύθερου αέρα στην κοιλιά και περιγραφή των ευρημάτων
αυτού σε ασθενείς του Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών του ΓΝΑ «Λαϊκό» με τη
χρήση υπερηχοτομογραφήματος.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Από σύνολο 1824 ασθενών, οι οποίοι προσήλθαν στα επείγοντα
περιστατικά του νοσοκομείου με οξύ διάχυτο κοιλιακό άλγος κατά τη διάρκεια των γενικών εφημεριών του τελευταίου έτους 2010-2011, και οι οποίοι αρχικά προσκομίσθηκαν
στο Τμήμα Υπερηχοτομογραφίας για την απλή υπερηχοτομογραφική εξέταση άνω και
κάτω κοιλιάς, αναδείχθηκε σε 12 από αυτούς ελεύθερος αέρας ενδοκοιλιακά, ο οποίος επιβεβαιώθηκε είτε με απλή ακτινογραφία κοιλιάς σε όρθια θέση είτε χειρουργικά.
Αναλυτικά 4 ασθενείς με ρήξη εκκολπώματος, 2 ασθενείς με ενδοκοιλιακό απόστημα
και 6 ασθενείς με διάτρηση έλκους δωδεκαδακτύλου.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Σ’ όλους τους ασθενείς που εξετάστηκαν στο ΤΕΠ η κλινική εικόνα ήταν οδηγό σημείο για την περαιτέρω εξέταση της κοιλιάς πέρα του ελέγχου των
συμπαγών οργάνων. Τα ευρήματα της ύπαρξης ελεύθερου αέρα στην κοιλιά ήταν είτε
στικτά ηχογενή στοιχεία μεταξύ εντερικών ελίκων, που κατά την εξέταση μετακινούνταν
προς τα άνω, δηλαδή προς τον ηχοβολέα είτε στικτά υπερηχογενή στοιχεία που αναδεικνύονταν με ηχοβολέα υψηλής συχνότητας μόνο όταν ο ασθενής γύριζε στο αριστερό
πλάγιο. Μετά την ανάδειξη αυτών των ευρημάτων ζητήθηκε απλή ακτινογραφία προς
επιβεβαίωση της υπερηχογραφικής διάγνωσης.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Το απλό υπερηχογράφημα, έστω και αν δεν αποτελεί εξέταση εκλογής προς την απεικόνιση φυσαλλίδων αέρα, στα χέρια του Γενικού Ιατρού μπορεί να
αναδείξει ευρήματα ελεύθερου αέρα στην κοιλιά και να οδηγήσει τη διαγνωστική
προσπέλαση του Γενικού Ιατρού γρήγορα και έγκυρα είτε σε περαιτέρω έλεγχο είτε
στην άμεση θεραπευτική προσέγγιση.
1-4 Ιουνίου 2012, Πόρτο Χέλι
13
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
2
ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΟΣΧΕΟΥ ΣΕ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΒΑΣΗ
ΣΤΟ ΤΕΠ ΤΟΥ ΓΝΑ «Λαϊκό»
Σ. Χατζοπούλου1, Ε. Τζαλαβάρα1, Γ. Μισιρλή1, Β. Ψύχα1, Ε. Φελεσάκη2,
Γ. Γκενεράλης2, Σ. Μαρίνος1, Χ. Παπαναγιώτου2, Ι. Κατσακούλας1, Γ. Μαρίνος1
1Τμήμα
Γενικής Ιατρικής ΓΝΑ «Λαϊκό», 2Ακτινολογικό Τμήμα ΓΝΑ «Λαϊκό»
ΣΚΟΠΟΣ: Η αξιολόγηση της χρησιμότητας του υπερηχογραφήματος στη διαγνωστική
προσέγγιση της παθολογίας στην περιοχή του οσχέου στο ΤΕΠ από τον Γενικό Ιατρό.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Αναδρομική μελέτη (2009-2010) 164 ασθενών ηλικίας 15-77
ετών, οι οποίοι προσήλθαν στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών και εξετάσθηκαν από
τον Γενικό Ιατρό με την κλινική εικόνα με πόνο, οίδημα, τραύμα ή ψηλαφητή μάζα στην
περιοχή του οσχέου και υποβλήθηκαν σε US οσχέου με B-mode και με τη χρήση του
έγχρωμου και παλμικού Doppler.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Από το σύνολο των ασθενών, οι 127/164 διαγνώσθηκαν με μία
από τις 4 κύριες επείγουσες παθολογικές οντότητες. Συγκεκριμένα: I. (29) ασθενείς
εμφάνισαν ορχική θλάση ή αιμορραγία οσχέου μετά από τραυματισμό. ΙΙ. (69) ασθενείς διαγνώσθηκαν με επιδιδυμίτιδα ή/και ορχίτιδα. ΙΙΙ. (12) ασθενείς εμφάνισαν στο
έγχρωμο και το παλμικό Doppler μειωμένη αιματική ροή ή και απουσία ροής, ευρήματα
ενδεικτικά συστροφής. IV. (17) ασθενείς διαγνώσθηκαν με συμπαγείς ή πολλαπλές
χωροκατακτητικές εξεργασίες στην περιοχή του οσχέου.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η U/S εξέταση του οσχέου μπορεί να θεωρηθεί ως το πρώτο
διαγνωστικό εργαλείο για τον Γενικό Ιατρό στην αξιολόγηση της παθολογίας στην
περιοχή του οσχέου σε επείγουσα βάση. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η άριστη
γνώση της ανατομίας, της παθοφυσιολογίας και της τεχνικής της περιοχής του οσχέου, καθώς επίσης και της διαφοροδιάγνωσης μεταξύ των συνηθέστερων επείγουσων
παθολογικών καταστάσεων στην περιοχή.
14
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο ΠΦΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
3
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΕΝΙΚΟ ΙΑΤΡΟ ΤΟΥ ΔΙΟΓΚΩΜΕΝΟΥ ΝΕΦΡΟΥ ΑΜΦΟΤΕΡΟΠΛΕΥΡΑ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑΤΟΣ
Ε. Τζαλαβάρα1, Σ. Χατζοπούλου1, Γ. Μισιρλή1, Β. Ψύχα1, Ε. Φελεσάκη2,
Γ. Γκενεράλης2, Σ. Μαρίνος1, Ε. Παπαγεωργίου1, Ι. Κατσακούλας1, Γ. Μαρίνος1
1Τμήμα
Γενικής Ιατρικής ΓΝΑ «Λαϊκό», 2Ακτινολογικό Τμήμα ΓΝΑ «Λαϊκό»
ΣΚΟΠΟΣ: Το φυσιολογικό μέγεθος των νεφρών στους ενήλικους είναι σχετικά σταθερό μεταξύ 9-13 εκ., με τις γυναίκες να εμφανίζουν συνήθως μικρότερους νεφρούς
από ό,τι οι άνδρες. Στόχος της μελέτης μας είναι να αξιολογήσουμε τη χρησιμότητα
της υπερηχογραφίας στη διαγνωστική προσέγγιση των παθήσεων που προκαλούν
αμφοτερόπλευρη διόγκωση νεφρού.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Αναδρομική μελέτη (2010-2011) συνολικά 34 ασθενών, εξετάσθηκαν στα ΤΕΠ του ΓΝΑ «Λαϊκό» με υπερηχογραφικά ευρήματα αμφοτερόπλευρα
διογκωμένων νεφρών με παθολογικά αυξημένες διαστάσεις.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Από το σύνολο των ασθενών, οι 5 διαγνώσθηκαν με οξεία σπειραματονεφρίτιδα και οι 6 με οξύ νεφρωσικό σύνδρομο. Σε 11 ασθενείς εμφάνισαν
υπερηχογραφική εικόνα αντικατάστασης του νεφρικού παρεγχύματος από πολλαπλές
μη επικοινωνούσες κύστεις διαφόρου μεγέθους με ταυτόχρονη διόγκωση των νεφρών.
Αμφοτερόπλευρη διόγκωση νεφρών εμφάνισαν επίσης και σε 1 ασθενή με αμυλοείδωση καθώς και 2 ασθενείς με διαταραχές του συνδετικού ιστού (ΣΕΛ, οζώδης πολυαρτηρίτιδα). Σε 2 ασθενείς η αμφοτερόπλευρη διόγκωση των νεφρών οφειλόταν σε
διήθηση του νεφρικού παρεγχύματος από λευχαιμία ή λέμφωμα. Τέλος, αύξηση της
επιμήκους διαμέτρου των νεφρών παρατηρήθηκε και σε 6 ασθενείς με αμφοτερόπλευρη
υδρονέφρωση, ενώ σε 1 ασθενή ήταν αποτέλεσμα αμφοτερόπλευρης θρόμβωσης της
νεφρικής φλέβας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η αμφοτερόπλευρη διόγκωση των νεφρών αποτελεί το αποτέλεσμα οξείας προσβολής που επηρεάζει ταυτόχρονα και τους δύο νεφρούς. Παρά τους
περιορισμούς και τη χαμηλή ευαισθησία της μεθόδου, το υπερηχογράφημα είναι μια
εύκολα επαναλαμβανόμενη και χωρίς ακτινοβολία εξέταση, που μπορεί να θεωρηθεί
ως το πρώτο διαγνωστικό εργαλείο του Γενικού Ιατρού για την αξιολόγηση των παθήσεων που προκαλούν αμφοτερόπλευρη διόγκωση των νεφρών και την παραπομπή σε
εξειδικευμένο τμήμα του νοσοκομείου.
1-4 Ιουνίου 2012, Πόρτο Χέλι
15
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
4
ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΟΥΡΟΚΑΘΕΤΗΡΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΙΑΤΡΟΥ
Ε. Τζαλαβάρα, Σ. Χατζοπούλου, Γ. Μισιρλή, Β. Ψύχα, Σ. Μαρίνος, Ε. Παπαγεωργίου,
Ι. Κατσακούλας, Ε. Δρίτσας, Ε. Περράκης, Γ. Μαρίνος
Τμήμα Γενικής Ιατρικής ΓΝΑ «Λαϊκό»
ΣΚΟΠΟΣ της μελέτης είναι η καταγραφή και η αντιμετώπιση των ουρολοιμώξεων
σε ασθενή με ουροκαθετήρα στα ΤΕΠ του «Λαϊκού» Νοσοκομείου και ο ρόλος του
Γενικού Ιατρού.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Πoσοστό μεγαλύτερο από το 25% των ασθενών που εισάγονται
στα νοσοκομεία υποβάλλονται σε καθετηριασμό της ουροδόχου κύστης διαμέσου της
ουρήθρας. Μελετήθηκαν οι παράγοντες κινδύνου που συμβάλλουν στην ανάπτυξη
βακτηριουρίας και ο τρόπος πρόληψης της ουρολοίμωξης.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Έγινε καταγραφή 305 περιστατικών με ουρολοίμωξη που είχαν
ουροκαθετήρα στο ΤΕΠ του «Λαϊκού» Νοσοκομείου κατά το χρονικό διάστημα 20102011. Το 71% ήταν άνδρες 33-81 ετών και το 29% ήταν γυναίκες 36-84 ετών. Η
διάρκεια του καθετηριασμού της ουροδόχου κύστης συσχετίζεται άμεσα με την ανάπτυξη της βακτηριουρίας σε ποσοστό 84% και παρατηρήθηκε ότι η κύρια κατηγορία
νοσοκομειακών λοιμώξεων είναι οι ουρολοιμώξεις σε 75%. Παράγοντες κινδύνου
που συμβάλλουν στην ανάπτυξη βακτηριουρίας είναι: 1. Το γυναικείο φύλο σε 45%.
2. Ύπαρξη σοβαρής υποκείμενης νόσου σε 36%. 3. Η ηλικία >50 ετών σε 52%. 4. H
μη χορήγηση αντιβιοτικών σε 18%. Ο τρόπος πρόληψης της ουρολοίμωξης είναι η
τηρήση όλων των κανόνων αντισηψίας κατά την τοποθέτηση ουροκαθετήρα, η μείωση
της χρονικής διάρκειας του καθετηριασμού που αποτελεί το κλειδί στην πρόληψη της
ουρολοίμωξης σε ποσοστό 80%, εάν ο καθετήρας αφαιρείται σε 4 ημέρες μετά την
τοποθέτησή του. Αν ο καθετηριασμός αναμένεται να διαρκέσει <5 ημέρες η χρησιμοποίηση καθετήρα τύπου latex μειώνει την ουρολοίμωξη σε 54%. Η χημειοπροφύλαξη κατά
την εισαγωγή του καθετήρα εξακολουθεί να αποτελεί πεδίο αντιπαράθεσης. Δόθηκε
χημειοπροφύλαξη στο 14% των περιστατικών με ουροκαθετήρα και διαπιστώθηκε στο
58% αυτών ότι ανταποκρίθηκε.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Ο καλύτερος τρόπος πρόληψης από τον Γενικό Ιατρό για τις ουρολοιμώξεις από ουροκαθετήρα είναι η αποφυγή άσκοπης χρήσης των ουροκαθετήρων,
η τήρηση των κανόνων αντισηψίας, η αφαίρεσή τους το συντομότερο δυνατό χρονικό
διάστημα και τέλος, η χορήγηση αντιβιοτικών, η οποία όμως δεν συνιστάται ως τακτική
για την πρόληψη της ουρολοίμωξης.
16
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο ΠΦΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
5
ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ - ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΕΝΙΚΟ ΙΑΤΡΟ
Ε. Τζαλαβάρα, Σ. Χατζοπούλου, Γ. Μισιρλή, Β. Ψύχα, Σ. Μαρίνος, Ε. Παπαγεωργίου,
Ι. Κατσακούλας, Ε. Δρίτσας, Ε. Περράκης, Γ. Μαρίνος
Τμήμα Γενικής Ιατρικής ΓΝΑ «Λαϊκό»
ΣΚΟΠΟΣ της εργασίας ήταν η καταγραφή των ατόμων με νεφρολιθίαση που προσήλθαν
κατά τη διάρκεια ενός έτους στo ΤΕΠ του «Λαϊκού» Νοσοκομείου.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Η διάγνωση και η προσπέλαση από τον Γενικό Ιατρό θα στηριχθεί στην κλινική εξέταση και το ιστορικό του ασθενούς, γιατί πρόκειται για πάθηση
αρκετά επίπονη, με έντονα συμπτώματα και υποτροπές. Συνολικά εξετάσθηκαν 1245
περιστατικά. Το 61% ήταν άνδρες ηλικίας 16-83 ετών και 39% γυναίκες 16-85 ετών.
Το 28% είχε στο παρελθόν νεφρολιθίαση.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Από τους ασθενείς που εξετάσθηκαν στo ΤΕΠ με κλινική εικόνα
οξέος επεισοδίου «κωλικού νεφρού», το κύριο σύμπτωμα ήταν άλγος στη νεφρική χώρα
σε ποσοστό 98%. Το άλγος συνοδευόταν με αιματουρία, μακροσκοπική ή μικροσκοπική
σε 41%, ναυτία 10%, εμέτους 14%, δυσουρικά ενοχλήματα 52% και επείγον αίσθημα
έπειξης προς ούρηση 72%. Η διαγνωστική μελέτη των περιστατικών έγινε με τη λήψη
πλήρους ιατρικού ιστορικού, τη φυσική εξέταση με θετική τη δοκιμασία ευαισθησίας στην
πλευροσπονδυλική ζώνη (Θετικό σημείο Giordano) 87%, ευαισθησία στην κατώτερη
κοιλιακή χώρα σε 26%. Επίσης έγινε γενική ούρων που σε ποσοστό 91% και καλλιέργεια ούρων που έγινε σε 71% (ήταν θετική στο13%) των περιστατικών, ακτινογραφία
νεφρών, ουρητήρων, κύστεως έγινε στο 52% και υπερηχογράφηση νεφρών έγινε στο
99% των περιστατικών. Σε ποσοστό 8% έγινε εισαγωγή στο νοσοκομείο.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Το ιστορικό αποτελεί σημαντικό στοιχείο στη διαγνωστική προσπέλαση της νεφρολιθίασης του οξέος επεισοδίου όσο και της χρόνιας νόσου. Ο Γενικός
Ιατρός με την κλινική εξέταση, τη λήψη του ιστορικού και τον εργαστηριακό έλεγχο
μπορεί να αντιμετωπίσει τα περιστατικά με νεφρολιθίαση.
1-4 Ιουνίου 2012, Πόρτο Χέλι
17
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
6
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΝΟΣΟ
ALZHEIMER ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ EXELON PATCH ΛΟΓΩ ΜΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗΣ ΣΕ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ: ΑΝΟΙΚΤΗ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ
Ν. Βλάχου1, Γ. Εμμανουήλ2, Τ. Ντόσκας3, Α. Κωδούνης4, Ζ. Γκαραγκάνη5, Γ. Βλάχος5,
Δ. Γεωργιόπουλος5, Μ. Βικελής5
1Ιατρικό Παλαιού Φαλήρου, Νευρολογική Κλινική, 2Ιατρικό Αθηνών, Νευρολογική Κλινική,
3Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, Νευρολογική Κλινική, 4251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορί-
ας, Νευρολογική Κλνική, 5Ιατρικό Τμήμα Novartis Hellas
ΣΚΟΠΟΣ: Η αξιολόγηση της ποιότητας ζωής των φροντιστών ασθενών με νόσο
Alzheimer, που λαμβάνουν θεραπεία με Exelon Patch λόγω μη ικανοποιητικής ανταπόκρισης σε προηγούμενη φαρμακευτική αγωγή (οριζόμενη ως έλλειψη αποτελεσματικότητας ή ως παρουσία ανεπιθυμήτων ενεργειών που οδήγησαν σε αδυναμία λήψης
ή ως έλλειψη συμμόρφωσης).
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Η αξιολόγηση της ποιότητας ζωής των φροντιστών έγινε προοπτικά, για διάστημα 16 εβδομάδων, με χρήση του ερωτηματολογίου Caregiver Quality
Of Life Questionnaire (CQOLQ) σε φροντιστές 1239 ασθενών με ήπια ως μέτρια νόσο
Alzheimer και μέση ηλικία 76,1±6,9 έτη, υπό θεραπεία με Exelon Patch για μέσο χρονικό
διάστημα 4 μηνών και τρέχουσα δόση 9,5 mg/24 h, λόγω μη ανταπόκρισης σε προηγούμενη θεραπευτική αγωγή. Οι προηγούμενες θεραπείες περιελάμβαναν Γαλανταμίνη (27,9%),
Δονεπεζίλη (52%), Μεμαντίνη (13,7%) και άλλες θεραπείες καθώς και συνδυασμούς.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι κυριότερες αιτίες μη ικανοποιητικής ανταπόκρισης στην προ
του Exelon αγωγή ήταν η έλλειψη αποτελεσματικότητας (62%) και οι ανεπιθύμητες
ενέργειες (28,1%). Η αξιολόγηση της ποιότητας ζωής των φροντιστών σύμφωνα με
το CQOLQ ανέδειξε μεταξύ πρώτης και δεύτερης επίσκεψης μείωση σε στατιστικά
σημαντικό βαθμό του χρόνου που ο φροντιστής δαπανά για παροχή βοήθειας στην
καθημερινότητα του ασθενούς (προσωπική υγιεινή, λήψη φαρμακευτικής αγωγής,
προετοιμασία γευμάτων, ντύσιμο, οικοκυρικές εργασίες, διαχείριση χρημάτων, ψώνια,
δραστηριότητες αναψυχής) (p <0,001 σε όλες τις περιπτώσεις). Επίσης, παρομοίως
μειώθηκε η ανάγκη για υποστήριξη του φροντιστή στον ασθενή όσον αφορά διάφορες
διαταραχές συμπεριφοράς (νυκτερινή ανησυχία, επιθετική συμπεριφορά, ανάρμοστη
σεξουαλική συμπεριφορά, κοινωνικά ανάρμοστη συμπεριφορά κ.ά.) (p <0,001 σε όλες
τις περιπτώσεις). Τα ποσοστά των φροντιστών που δήλωσαν ικανοποίηση όσον αφορά
την παροχή υποστήριξης στον ασθενή, τόσο στην καθημερινή δραστηριότητα, όσο και
στις διαταραχές συμπεριφοράς, αυξήθηκαν σε όλες τις περιπτώσεις (p <0,001), όπως
βελτιώθηκε και η αυτοεκτίμηση της ψυχικής διάθεσης των φροντιστών (p <0,001).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Κατά τη θεραπεία με Exelon σε ασθενείς με νόσο Alzheimer και μη
ικανοποιητική ανταπόκριση σε προηγούμενη φαρμακευτική αγωγή, η ποιότητα ζωής των
φροντιστών παρουσίασε σημαντική βελτίωση, τόσο όσον αφορά την ανάγκη υποστήριξης
στις καθημερινές δραστηριότητες και τη συμπεριφορά των ασθενών, αλλά και όσον
αφορά την αυτοεκτίμηση της αίσθησης των φροντιστών για την παροχή υποστήριξης,
αλλά και της ψυχικής τους διάθεσης εν γένει.
18
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο ΠΦΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
7
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΝΟΣΟ PARKINSON
ΚΑΙ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΠΡΩΙΜΗΣ ΕΞΑΣΘΕΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Γ. Τάγαρης1, Σ. Μποσταντζοπούλου2, T. Ντόσκας3, Β. Κοντογιάννη4, Ζ. Γκαραγκάνη5,
Γ. Βλάχος5, Μ. Βικελής5
Κλινική, ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς», 2Γ΄ Πανεπιστημιακή Νευρολογική Κλινική,
Νοσοκομείο «Παπανικολάου», 3Νευρολογική Κλινική, Ναυτικό Νοσοκομείο Αθήνας, 4Νευρολόγος, Μαρκόπουλο Αττικής, 5Ιατρικό Τμήμα Novartis (Hellas) ΑΕΒΕ
1Νευρολογική
ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της ύπαρξης του φαινομένου πρώιμης εξασθένησης της δόσης καθώς και της ποιότητας ζωής σε Έλληνες
ασθενείς με νόσο Parkinson.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Πρόκειται για μια πολυκεντρική μελέτη παρατήρησης σε 150
εξωτερικούς ασθενείς με ιδιοπαθή νόσο Parkinson, οι οποίοι λάμβαναν οποιαδήποτε
θεραπεία Stalevo κατά τη συνήθη κλινική πρακτική και σύμφωνα με την κρίση του
θεράποντα ιατρού τους και παρακολουθήθηκαν προοπτικά για διάστημα 5 μηνών,
εντός του οποίου έγιναν 3 επισκέψεις (0 - 2 μήνες - 5 μήνες). Η εκτίμηση του φαινομένου πρώιμης εξασθένησης της δόσης έγινε με χρήση της κλίμακας UPDRS (Unified
Parkinson’s Disease Rating Scale), ενώ της ποιότητας ζωής με χρήση του ερωτηματολογίου Parkinson’s Disease Questionnaire-8 (PDQ-8).
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η μέση ηλικία των ασθενών ήταν τα 65,6 έτη (SD=8,5, εύρος 30
ως 84) και το 54,6% ήταν άνδρες. Στο 28,2% των ασθενών η διάγνωση υπήρχε για
χρονικό διάστημα μικρότερο του ενός έτους, ενώ στο 71,8% για διάστημα από 1 ως 5
έτη. Συνολικά, το 94,7% των συμμετεχόντων ολοκλήρωσε τη μελέτη. Μεταβολές από
τους θεράποντες ιατρούς στη θεραπεία έγινε στο 60,6% των ασθενών στην πρώτη
επίσκεψη, στο 58,5% των ασθενών στη δεύτερη επίσκεψη και στο 37,3% των ασθενών στην τρίτη επίσκεψη. Το ποσοστό των ασθενών στους οποίους δεν ανιχνεύτηκε
ύπαρξη φαινομένου πρώιμης εξασθένησης της δόσης ήταν 22,4% στην επίσκεψη 1 και
32,3% στην επίσκεψη 3. Επίσης, το ποσοστό των ασθενών με ύπαρξη απρόβλεπτου
φαινομένου πρώιμης εξασθένησης της δόσης μειώθηκε σημαντικά, από 22,4% στην
επίσκεψη 1 σε 18,5% στην επίσκεψη 2 και 16,9% στην επίσκεψη 3 (p <0,001 για όλες
τις συγκρίσεις). Στην κινητική υποκλίμακα της UPDRS (τμήμα ΙΙΙ) η μέση βαθμολογία
ήταν 25,81 (SD=10,98) στην επίσκεψη 1, 22,51 (SD=10,28) στην επίσκεψη 2 και 19,65
(SD=10,52) στην επίσκεψη 3 (p <0,001 για όλες τι συγκρίσεις). Όσον αφορά την ποιότητα ζωής, η μέση βαθμολογία στην κλίμακα PDQ-8 total ήταν 24,24 στην επίσκεψη
1 και 15,54 στην επίσκεψη 3 (p <0,001).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Εμφάνιση φαινομένου εξασθένησης και απρόβλεπτου φαινομένου εξασθένησης της δόσης παρατηρείται σε σημαντικό ποσοστό ασθενών με νόσο
Parkinson, το οποίο όμως βαίνει μειούμενο κατά την προοπτική παρακολούθηση και
ρύθμιση της θεραπείας των ασθενών.
1-4 Ιουνίου 2012, Πόρτο Χέλι
19
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
8
ΜΕΛΕΤΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ STALEVO ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ
ΝΟΣΟ PARKINSON ΚΑΙ ΜΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΕ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Σ. Μποσταντζοπούλου1, Γ. Τάγαρης2, T. Ντόσκας3, Β. Κοντογιάννη4,
Ε. Αρβανιτοπούλου5, Δ. Γεωργιόπουλος5, Μ. Βικελής5
Πανεπιστημιακή Νευρολογική Κλινική, Νοσοκομείο «Παπανικολάου», 2Νευρολογική
Κλινική, ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς», 3Νευρολογική Κλινική, Ναυτικό Νοσοκομείο Αθήνας, 4Νευρολόγος, Μαρκόπουλο Αττικής, 5Ιατρικό Τμήμα Novartis (Hellas) ΑΕΒΕ
1Γ΄
ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας
της θεραπείας με Stalevo σε ασθενείς με μη ικανοποιητική ανταπόκριση σε προηγούμενη θεραπευτική αγωγή.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Πρόκειται για μια πολυκεντρική, μη-παρεμβατική μελέτη παρατήρησης σε 400 εξωτερικούς ασθενείς με ιδιοπαθή νόσο Parkinson, σύμφωνα με τα
κριτήρια της UK Parkinson’s Disease Society Brain Bank, οι οποίοι λάμβαναν θεραπεία
με Stalevo κατά τη συνήθη κλινική πρακτική, καθώς δεν είχαν ικανοποιητική ανταπόκριση σε προηγούμενη θεραπεία με λεβοντόπα και οι οποίοι, στα πλαίσια της μελέτης,
παρακολουθήθηκαν προοπτικά για διάστημα 2 μηνών (3 επισκέψεις) με χρήση της
κλίμακας UPDRS (Unified Parkinson’s Disease Rating Scale).
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η μέση ηλικία των ασθενών ήταν τα 70,3 έτη (SD=8,5, εύρος 51
ως 92) και το 59,2% ήταν άνδρες. Στο 32,8% των ασθενών η διάγνωση υπήρχε για
χρονικό διάστημα μικρότερο του ενός έτους, ενώ στο 35,9% για διάστημα από 1 ως 5
έτη. Παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση σε όλες τις υποκλίμακες της κλίμακας UPDRS
μεταξύ πρώτης και δεύτερης επίσκεψης. Στην κινητική υποκλίμακα της UPDRS (τμήμα
ΙΙΙ) παρουσιάστηκε μέση μείωση στη βαθμολογία (βελτίωση) κατά 27,3% (από 34,8
στην επίσκεψη 1 σε 25,3 στην επίσκεψη 3) (p <0,001), ενώ στην υποκλίμακα επιπλοκών από τη θεραπεία (τμήμα IV) παρουσιάστηκε μείωση κατά 32,3% (από 6,2 σε 4,2)
μεταξύ επίσκεψης 1 και 3 (p <0,001). Η συνολική βαθμολογία στην κλίμακα UPDRS
βελτιώθηκε κατά 28,2% (p <0,001). Η συμμόρφωση στη θεραπεία ήταν πολύ υψηλή
και έφτασε στο 97,7% στην τρίτη επίσκεψη.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η θεραπεία με Stalevo αποδείχθηκε αποτελεσματική, όπως φάνηκε από τη βελτίωση στις βαθμολογίες στη συνολική κλίμακα και τις υποκλίμακες της
UPDRS, με υψηλό ποσοστό συμμόρφωσης.
20
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο ΠΦΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
9
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΝΟΣΟ ALZHEIMER ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ
Ν. Βλάχου1, Δ. Κουτσοδόντη2, Χ. Καμπούρη2, Σ. Σωτηρλή2, Ζ. Γκαραγκάνη3,
Γ. Βλάχος3, Μ. Βικελής3
Παλαιού Φαλήρου, Νευρολογική Κλινική, 2Νευρολόγος, Αθήνα, 3Ιατρικό Τμήμα
Novartis Hellas
1Ιατρικό
ΣΚΟΠΟΣ: Η διερεύνηση της συσχέτισης μεταξύ θεραπευτικών επιλογών σε ασθενείς
με νόσο Alzheimer και της κατάστασης της υγείας τους, όπως αυτή εκφράζεται από
την επιτέλεση των καθημερινών δραστηριοτήτων και την επίπτωση στον φροντιστή.
Επίσης, η καταγραφή του επιπέδου ικανοποίησης των φροντιστών από τη λαμβανόμενη
θεραπεία.
ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ: 939 ασθενείς με ήπια ως μέτρια νόσο Alzheimer και μέση
ηλικία 75,3±6,9 έτη (εύρος 54 ως 95 έτη, 48% άρρενες) από όλη την Ελλάδα συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Στην πλειονότητα των περιπτώσεων (43,3%) το χρονικό διάστημα
από τη διάγνωση της νόσου Alzheimer ήταν 1 ως 5 έτη, ενώ στο 29,3% το χρονικό
διάστημα ήταν 6 ως 12 μήνες και στο 17,4% λιγότερο από 6 μήνες. Η μέση βαθμολογία στην κλίμακα Instrumental Activities of Daily Living (IADL) ήταν 3,7 (SD=2) και
η διάμεση 4. Όσον αφορά στην ποιότητα ζωής των φροντιστών, η μέση βαθμολογία
στην κλίμακα QOL-AD ήταν 15,5 (SD=6,3) και η διάμεση 16. Στο 44,2% του συνόλου
οι φροντιστές ανέφεραν ικανοποίηση από την πορεία του ασθενούς, ενώ στο 55,8%
όχι. Σε σχέση με τη θεραπευτική αγωγή, σημαντική διαφορά υπήρξε στην ικανοποίηση
από την πορεία του ασθενούς μεταξύ φροντιστών ο ασθενής των οποίων λάμβανε μόνο
αναστολέα της ChE (72,6% αρνητικές γνώμες) σε σχέση με φροντιστές ο συγγενής
των οποίων λάμβανε διπλό αναστολέα της ChE (28% αρνητικές γνώμες). Συνολικά,
υπήρξε συσχέτιση κακής επίδοσης των ασθενών στην καθημερινή λειτουργικότητα,
όπως αυτή εκφράζεται με χαμηλότερες βαθμολογίες στην κλίμακα IADL, και χειρότερης
ποιότητας ζωής των φροντιστών, όπως αυτή εκφράζεται με χαμηλότερες βαθμολογίες
στην κλίμακα QOL-AD (Spearman’s r=0,61, p <0,001).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: H επίδοση των ασθενών με νόσο Alzheimer στην καθημερινή
λειτουργικότητα σχετίζεται με την ποιότητα ζωής των φροντιστών. Αν και περαιτέρω
έρευνες απαιτούνται για την πλήρη διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν την
ποιότητα ζωής των φροντιστών, στο δικό μας δείγμα η θεραπεία με διπλό αναστολέα
της ChE συσχετίστηκε με υψηλότερα ποσοστά ικανοποίησης των φροντιστών από την
πορεία των ασθενών.
1-4 Ιουνίου 2012, Πόρτο Χέλι
21
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
10
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ: ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΟΛΥΟΡΟΓΟΝΙΤΙΔΑΣ
Χ. Παπανδρέου, Κ. Γεωργίου, Α. Δημητρίου, Α. Αξιώτη, Σ. Βήχος
Γενικό Νοσοκομείο, Κέντρο Υγείας Καρύστου
Γυναίκα ηλικίας 78 ετών, προσέρχεται στα ΤΕΠ του ΓΝ-ΚΥ Καρύστου λόγω αδυναμίας,
κακουχίας και αναφερόμενου λιποθυμικού επεισοδίου προ μισαώρου. Από το ιστορικό
αναφέρεται αίσθημα προκάρδιου βάρους, εμπύρετο έως 38,5° C ξηρός βήχας από 3ημέρου.
Εκ του ατομικού αναμνηστικού προκύπτει αρτηριακή υπέρταση και υπερλιπιδαιμία υπό
αγωγή. Από τον κλινικοεργαστηριακό έλεγχο διαπιστώνεται υπόταση (ΑΠ=75/40 mm Hg),
SpΟ2=90%, θερμοκρασία 38,9° C, κολπική μαρμαρυγή με ταχεία κοιλιακή ανταπόκριση,
λευκοκυττάρωση (WBC=23000, Ν=89%), αυξημένη CRP=22 mg/dl και ΤΚΕ=73, αυξημένος
καρδιοθωρακικός δείκτης και άμβλυνση δεξιάς πλευροδιαφραγματικής γωνίας. Η ασθενής
εισάγεται στο νοσοκομείο για περαιτέρω έλεγχο και τίθεται σε εμπειρική αγωγή για λοίμωξη
αναπνευστικού. Κατά την παραμονή της στο νοσοκομείο παρουσίασε αυτόματη ανάταξη
σε φλεβοκομβικό ρυθμό. Επιπροσθέτως, προκύπτει φυσιολογική θυρεοειδική λειτουργία,
αυξημένη φερριτίνη=1100 ng/ml, ρευματοειδής παράγων αρνητικός και φυσιολογικό
υπερηχογράφημα κοιλίας. Από τον υπερηχοκαρδιογραφικό έλεγχο διαπιστώνεται μικρή
ποσότητα περικαρδιακού υγρού (~150 ml) χωρίς εικόνα επιπωματισμού, ήπια συγκεντρική υπερτροφία αριστεράς κοιλίας καθώς και ήπια διαστολική δυσλειτουργία. Η ασθενής
αρνήθηκε να διακομισθεί σε τριτοβάθμιο νοσοκομείο για περαιτέρω διερεύνηση και αντιμετώπιση και ετέθη σε αγωγή με ασπιρίνη 650 mg×3. Μετά από 7 ημέρες παρουσίασε
σημαντικού βαθμού πλευριτική συλλογή αριστερά, χωρίς αξιοσημείωτη μεταβολή της
δεξιάς υπεζωκοτικής και περικαρδιακής συλλογής. Ως εκ τούτου αποφασίστηκε διακοπή
των αντιφλεγμονωδών και έναρξη μεθυλπρεδνιζολόνης 32 mg×3. Κατόπιν διημέρου
διαπιστώθηκε πλήρης ύφεση του πυρετού, ύφεση συμπτωματολογίας και εξαφάνιση της
περικαρδιακής και δεξιάς πλευριτικής συλλογής. Η ασθενής εξήλθε ασυμπτωματική και
στον επανέλεγχο μετά δεκαημέρου η πλευριτική συλλογή αριστερά είχε αισθητά μειωθεί.
Η ασθενής παραμένει σε αγωγή με κορτικοστεροειδή με σταδιακά μειούμενη δόση.
Σχόλια: Ελλείψει δεδομένων το κλινικό σύνδρομο της ασθενούς απεδόθη σε αντιδραστική πολυορογονίτιδα στα πλαίσια ιογενούς λοίμωξης. Η οξεία περικαρδίτιδα είναι η
οξεία φλεγμονή του περισπλάγχνιου και του περίτονου πετάλου του περικαρδίου.
Αιτιολογία: Λοιμώδεις παράγοντες, συστηματικά νοσήματα (Υποθυρεοειδισμός, Ουραιμία), κολλαγονώσεις, οξύς ρευματικός πυρετός, ακτινοβολία, κακοήθεις όγκοι, καθώς
επίσης μετά από οξύ έμφραγμα ή περικαρδιοτομή. Συχνότερα ιογενής και ιδιοπαθής.
Κλινική Εξέταση: Περικαρδιακή τριβή (τριφασική), βύθιοι καρδιακοί τόνοι, παράδοξος
σφυγμός σε επιπωματισμό.
ΗΚΓ: Χαμηλά επάρματα QRS, φλεβοκομβική ταχυκαρδία, ανάσπαση του ST με το κοίλο
προς τα πάνω, κατάσπαση του PR διαστήματος και ηλεκτρική εναλλαγή όταν το περικαρδιακό υγρό είναι ιδιαίτερα αυξημένο. Το υπερηχοκαρδιογράφημα είναι η εξέταση εκλογής.
Αντιμετώπιση: Απαιτείται συχνή παρακολούθηση για αποκλεισμό καρδιακού επιπωματισμού. ΜΣΑΦ π.χ. ασπιρίνη 650 mg/3-4 φορές ημερησίως. Επί μη ανταπόκρισης
χορηγείται κολχικίνη 500 mg x 2 ή κορτικοστεροειδή. Επί υποτροπής κολχικίνη ή κορτικοστεροειδή για 6-12 μήνες.
22
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο ΠΦΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
11
Δυσλιπιδαιμία και αρτηριακή υπέρταση: Επιδημιολογικά χαρακτηριστικά της διάγνωσης και αντιμετώπισης
Α. Παπαζαφειροπούλου, Α. Σωτηρόπουλος, A. Κοκολάκη, Μ. Καρδαρά,
E. Xανιωτάκης, Π. Μερκούρης, Μ. Καλογερέα, Ε. Σκληρός
Ελληνική Εταιρεία Έρευνας και Eκπαίδευσης στην ΠΦΥ
ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η καταγραφή των κλινικών χαρακτηριστικών των ατόμων που διαγιγνώσκονται με δυσλιπιδαιμία και αρτηριακή υπέρταση
και της στρατηγικής αντιμετώπισής τους.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ: Για το σκοπό της μελέτης συλλέχθηκαν δεδομένα από 1.040
(59,6% άνδρες, μέσης ηλικίας: 57,8 ± 11,4 έτη) ασθενείς που είχαν διαγνωσθεί με αρτηριακή υπέρταση ή/και δυσλιπιδαιμία τους τελευταίους 12 μήνες και βρίσκονται ήδη
σε θεραπεία. Η συλλογή των στοιχείων πραγματοποιήθηκε κατά το χρονικό διάστημα
Σεπτέμβριος 2008 - Νοέμβριος 2008, από 3 κέντρα από όλη την Ελλάδα. Η στατιστική
ανάλυση πραγματοποιήθηκε με το στατιστικό πρόγραμμα SAS, V9.1.3.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Δυσλιπιδαιμία παρουσίαζε το 41,9% (μέση τιμή LDL-χοληστερόλης:
161,1 ± 52,4 mg/dL) και αρτηριακή υπέρταση το 52,2% (μέση τιμή συστολικής αρτηριακής πίεσης: 155,2 ± 18,1 mm Hg & διαστολικής αρτηριακής πίεσης: 90,7 ± 9,8
mm Hg) των ατόμων της μελέτης. Από τα άτομα της μελέτης 61,8% είχε οικογενειακό
ιστορικό δυσλιπιδαιμίας, 70,7% οικογενειακό ιστορικό αρτηριακής υπέρτασης, 29,1%
είχε σακχαρώδη διαβήτη, 40,6% ήταν παχύσαρκα, 19,4% είχε στεφανιαία νόσο και
53,8% κάπνιζε.
Όσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή το 42,6% έλαβε διουρητικό, 36,6% β-αναστολέα,
23,8% ανταγωνιστή ασβεστίου, 28,5% ΑΤΙΙ ανταγωνιστή, 74,8% ΑΜΕΑ. Στατίνες έλαβε
το 89,3% των ασθενών, φιμπράτες το 2,8% και ω-3 λιπαρά οξέα το 9,2% των ασθενών.
Δεν παρατηρήθηκαν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες που να οδηγήσουν σε διακοπή
της αντιυπερτασικής ή υπολιπιδαιμικής θεραπείας. Όσον αφορά τη συμμόρφωση των
ασθενών στις μη φαρμακευτικές συστάσεις: 12,9% διέκοψε τη δίαιτα, 19,6% διέκοψε
την άσκηση και 13,3% ξεκίνησε ξανά το κάπνισμα.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Το οικογενειακό ιστορικό δυσλιπιδαιμίας και υπέρτασης αποτελεί
σημαντικό παράγοντα κινδύνου εμφάνισης δυσλιπιδαιμίας και υπέρτασης. Η συμμόρφωση των ασθενών στη φαρμακευτική καθώς και στη μη-φαρμακευτική αγωγή είναι
πολύ καλή.
1-4 Ιουνίου 2012, Πόρτο Χέλι
23
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
12
Επιδημιολογική Μελέτη για την εκτίμηση της Επίπτωσης του Έρπητα Ζωστήρα στον Ελληνικό Πληθυσμό και των Χαρακτηριστικών
των Ασθενών κατά την Οξεία Φάση της Νόσου
Α. Παπαζαφειροπούλου1, Α. Σωτηρόπουλος1, Σ. Δημοπούλου2, Χ. Παπαφράγκος1,
Μ. Καλογερέα1, Μ. Καρδαρά1, Ι. Παπαγεωργίου1, E. Σκληρός1
Εταιρεία Έρευνας και Eκπαίδευσης στην ΠΦΥ, 2Δερματολογικό Τμήμα 1ου
Νοσοκομείου ΙΚΑ Μελισσίων
1Ελληνική
ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας επιδημιολογικής μελέτης παρατήρησης ήταν να συγκεντρωθούν στοιχεία σχετικά με την επίπτωση του έρπητα ζωστήρα στον ελληνικό
πληθυσμό, αστικό κυρίως, και να καταγραφούν τα κλινικά χαρακτηριστικά κατά την
οξεία φάση της νόσου.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ: Στην παρούσα μελέτη συμμετείχαν 34 ερευνητές-ιατροί οι οποίοι
συγκέντρωσαν δεδομένα για 195 ασθενείς (49,7% άνδρες, μέσης ηλικίας: 59,3±16,3
έτη). Κάθε ασθενής πραγματοποίησε μια επίσκεψη στα πλαίσια της μελέτης κατά τη
διάρκεια του έτους 2010. Το στατιστικό πακέτο που χρησιμοποιήθηκε για τη στατιστική
επεξεργασία των δεδομένων ήταν το SAS έκδοση 9.1.3.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: 79,5% των ασθενών της μελέτης δήλωσε πως είχε ιστορικό ανεμευλογιάς κατά την παιδική ηλικία και μόνο ποσοστό της τάξης του 7,7% είχε εμβολιαστεί έναντι της ανεμευλογιάς. Το πιο συνήθη συμπτώματα ήταν άλγος στην περιοχή
του εξανθήματος (93,8%), υπερευαισθησία (72,8%), άλγος συνολικά (68,2%), πυρετός
(65,1%) και κνησμός (64,1%). Ο πόνος ήταν το σύμπτωμα με το μεγαλύτερο μέσο όρο
έντασης. Η μέση τιμή έντασης του άλγους στην περιοχή του εξανθήματος ήταν 6,0±2,3,
ενώ η μέση ένταση που παρουσίασε η υπερευαισθησία 5,0±2,4 (μετρημένα με βάση
ειδική κλίμακα αξιολόγησης του πόνου). Σχεδόν οι μισοί (49,8%) ασθενείς ανέφεραν
μέτρια ή σοβαρή βαρύτητα της νόσου. Κατά μέσο όρο η διάρκεια από την εμφάνιση
του εξανθήματος μέχρι την επίσκεψη αξιολόγησης ήταν 2 ημέρες. Η θεραπεία είχε ως
αποτέλεσμα την ανάσχεση της δημιουργίας νέων φυσαλλίδων σε ποσοστό της τάξης
του 50% των ασθενών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Προεξάρχον σύμπτωμα του έρπητα ζωστήρα ήταν το άλγος και
ο κνησμός. Η βαρύτητα των δερματικών βλαβών ήταν μέτρια έως σοβαρή. Τα κλινικά
χαρακτηριστικά του έρπητα ζωστήρα σε δείγμα αστικού πληθυσμού δεν διαφέρουν
σημαντικά από την περιγραφή της κλινικής εικόνας της νόσου στη διεθνή βιβλιογραφία.
24
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο ΠΦΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
13
Απώτερη θνητότητα σε ασθενείς μετά από οξύ έμφραγμα του μυο
καρδίου
Α. Παπαζαφειροπούλου, Α. Σωτηρόπουλος, A. Κοκολάκη, Μ. Καρδαρά,
E. Xανιωτάκης, Π. Μερκούρης, Μ. Καλογερέα, Ε. Σκληρός
Ελληνική Εταιρεία Έρευνας και Eκπαίδευσης στην ΠΦΥ
ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η εκτίμηση της απώτερης θνητότητας
σε ασθενείς μετά από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου (ΟΕΜ).
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ: Μελετήθηκαν αναδρομικά οι φάκελοι 234 ασθενών (169 άνδρες /
65 γυναίκες, μέσης ηλικίας: 56,4 ± 5,7 έτη) που υπέστησαν ΟΕΜ και νοσηλεύθηκαν στο
ΓΝ Νίκαιας το έτος 2005 και για τους οποίους βρέθηκαν διαθέσιμα στοιχεία το 2011.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Συνολικά παρατηρήθηκαν 33 θάνατοι (14,1%, 26 άνδρες / 7 γυναίκες), με μέση διάρκεια επιβίωσης μετά από την παρέμβαση τα 3,0 ± 1,7 έτη.
Τα αίτια θανάτου ήταν: 63,6% (n=21) καρδιακή ανακοπή, 18,1% (n=6) νεόπλασμα,
12,1% (n=4) αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και 6,2% (n=2) άλλο αίτιο. Δεν παρατηρήθηκαν διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα ως προς τη διάρκεια επιβίωσης, την παρουσία
αρτηριακής υπέρτασης, δυσλιπιδαιμίας και οικογενειακού ιστορικού καρδιαγγειακής
νόσου. Μόνος παράγοντας κινδύνου θανάτου ήταν το κάπνισμα με υπεροχή των ανδρών
έναντι των γυναικών (29,0 έναντι 10,8%, αντίστοιχα, Ρ=0,001).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα άτομα με ΟΕΜ παρουσιάζουν καλή πενταετή επιβίωση με
κυριότερο παράγοντα κινδύνου το κάπνισμα.
1-4 Ιουνίου 2012, Πόρτο Χέλι
25
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
14
Εκτίμηση της συνήθους κλινικής πρακτικής για την αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης στην Ελλάδα
Α. Παπαζαφειροπούλου1, Α. Σωτηρόπουλος1, Ι. Στυλιάδης2, Α. Κρανίδης3,
Μ. Καρδαρά1, Ι. Παπαγεωργίου1, Α. Κουτσιμπίρη1, E. Σκληρός1
1Ελληνική
ΑΧΕΠΑ,
Εταιρεία Έρευνας και Eκπαίδευσης στην ΠΦΥ, 2Καρδιολογική Κλινική ΠΓΝ
Κλινική ΓΝ Δυτικής Αττικής «Αγ. Βαρβάρα»
3Καρδιολογική
ΣΚΟΠΟΣ: Η αρτηριακή υπέρταση παραμένει ένα από τα σημαντικότερα αίτια εμφάνισης
καρδιαγγειακής νόσου παρά τις σημαντικές προόδους που έχουν γίνει τα τελευταία
χρόνια σε σχέση με τις θεραπευτικές μεθόδους αντιμετώπισής της. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η εκτίμηση της συνήθους κλινικής πρακτικής για την αντιμετώπιση
της αρτηριακής υπέρτασης στην Ελλάδα.
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ: Στη μελέτη συμμετείχαν 561 ασθενείς (57,8% άντρες, μέσης
ηλικίας: 60,5±10,1 έτη) που διαγνώσθηκαν με ιδιοπαθή αρτηριακή υπέρταση κατά το
διάστημα μεταξύ Ιανουαρίου 2010 και Ιανουαρίου 2011, από 2 καρδιολογικές κλινικές
και 53 ιδιωτικά παθολογικά/καρδιολογικά ιατρεία. Η στατιστική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με το στατιστικό πρόγραμμα SAS, V9.2.1.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η αλλαγή του τρόπου ζωής αποτελεί τη συνηθέστερη σύσταση
(87,7%) των ιατρών σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς χωρίς προηγούμενη θεραπεία,
ενώ σε μεγάλο ποσοστό χορηγείται και φαρμακευτική αγωγή, είτε ως συνδυασμός
(59,9%) είτε ως μονοθεραπεία (47,2%). Σε μεγάλο ποσοστό των ασθενών, οι οποίοι,
αν και λαμβάνουν ήδη φαρμακευτική θεραπεία, παραμένουν αρρύθμιστοι χορηγείται
νέος επιπρόσθετος φαρμακευτικός παράγοντας (67,6%), και σε μικρότερο ποσοστό,
γίνεται αλλαγή του θεραπευτικού σχήματος (35,4%) ή αύξηση της δόσης της μονοθεραπείας (30,8%).
Ως προς τη μη φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης, οι ιατροί στη συντριπτική
πλειοψηφία των ασθενών (95%) συστήνουν να ακολουθείται δίαιτα, χαμηλή σε πρόσληψη νατρίου ή σε ενέργεια και ταυτόχρονα αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.
Παράλληλα, σε μεγάλο ποσοστό προτείνουν τη διακοπή του καπνίσματος και τη μείωση/
διακοπή του αλκοόλ (66%).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η αλλαγή του τρόπου ζωής αποτελεί τη συνηθέστερη σύσταση
των ιατρών σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς, ενώ σε μεγάλο ποσοστό χορηγείται και
φαρμακευτική αγωγή, είτε ως συνδυασμός είτε ως μονοθεραπεία. Ως προς τη μη φαρμακευτική αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης οι ιατροί συστήνουν να ακολουθείται
δίαιτα και προτείνουν τη διακοπή του καπνίσματος και του αλκοόλ.
26
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο ΠΦΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
15
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΜΑΘΗΤΩΝ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ
Ι. Συμεώνογλου
Οδοντιατρικό Τμήμα Γενικού Νοσοκομείου Καρπενησίου
ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της έρευνας είναι ο προσδιορισμός του επιπολασμού της τερηδόνας
και των αναγκών περίθαλψης παιδιών ηλικίας 15 χρόνων της Ευρυτανίας που προσέρχονται στο Οδοντιατρείο του Νοσοκομείου σε σύγκριση με το σύνολο των Ελλήνων
μαθητών αυτής της ηλικίας.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Σε 130 μαθητές Γ΄ Γυμνασίου (2009-2010) καταγράφηκαν οι
δείκτες DMF και α) η ύπαρξη ορθοδοντικών προβλημάτων (χωρίς θεραπεία) ή αν ήταν
υπό θεραπεία, β) οι λόγοι επίσκεψης στον οδοντίατρο (ποτέ, λόγω πόνου, αποκατάσταση,
έλεγχος-πρόληψη). Τα ευρήματα αξιολογήθηκαν και συγκρίθηκαν με τα αντίστοιχα της
Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας (ΕΟΟ) που ανακοινώθηκαν το 2005 (ενδεικτικά
για το σύνολο της ελληνικής επικράτειας).
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: 1) Ο δείκτης DMF ήταν 5,11, ο D=3,89, ο Μ=0,046 και ο F=1,17.
2) Το 26% των εφήβων του Νομού μας παρουσίαζαν ορθοδοντικά προβλήματα (χωρίς
θεραπεία) και το 7,7% υποβάλλονταν σε ορθοδοντική θεραπεία. 3) Για τους λόγους
επίσκεψης στον οδοντίατρο, η εκατοστιαία αναλογία / αιτία ήταν: 7,7% (ποτέ), 15,4%
(λόγω πόνου), 34,6% (για αποκατάσταση) και 42,3% (έλεγχος-πρόληψη). Συγκρίθηκαν
τα αποτελέσματα με τα αντίστοιχα της ΕΟΟ.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα Ευρυτανόπουλα που επισκέπτονται το Οδοντιατρείο του Νοσοκομείου σε σχέση με τους συνομήλικούς τους της υπόλοιπης Ελλάδας εμφανίζουν:
α) 2,7 φορές περισσότερο τερηδονισμένα δόντια και κατά 35% μειωμένο αριθμό
σφραγισμένων δοντιών.
β) Στην αυτή περίπου αναλογία ορθοδοντικά προβλήματα (χωρίς θεραπεία), όμως τα
μισά σχεδόν υποβάλλονται σε θεραπεία.
Η στοματική υγεία συνδέεται με κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες που οδηγούν σε
μεγάλες ανισότητες, ενώ εμφανής είναι η έλλειψη ορθοδοντικού στο Νομό. Επιβεβλημένη η στελέχωση του οργανισμού παροχής Πρωτοβάθμιας Υγείας και με εξειδικευμένους
οδοντίατρους (ορθοδοντικούς, παιδοδοντίατρους).
γ) Λιγότεροι από τους μισούς μαθητές και στις δύο περιπτώσεις προσέρχονται για
έλεγχο-πρόληψη.
Ανάγκη λήψης πρωτοβουλιών που θα αναδεικνύουν την αποτελεσματικότητα της
προληπτικής οδοντιατρικής.
1-4 Ιουνίου 2012, Πόρτο Χέλι
27
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
16
Η ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ. ΜΕΛΕΤΗ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ
ΗΛΙΚΙΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΕΙΑΣ,
ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ
Κ. Γρίβου, Ελ. Κορδή, Π. Παππάς, Σ. Σιδηροπούλου, Τ. Χωριανοπούλου, Γ. Πετρίδης,
Σ. Τσοτουλίδης, Α. Ψαρρά, Μ. Τζοβανάκη, Δ. Καραγιαννίδου
ΚΥ Κασσανδρείας Χαλκιδικής
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί μια σύγχρονη απειλή για τη δημόσια υγεία,
καθώς προδιαθέτει σε αυξημένη επίπτωση καρδιαγγειακών συμβαμάτων, σακχαρώδη
διαβήτη και δυσλιπιδιαιμίας. Η Ελλάδα εμφανίζεται πρώτη σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε
αριθμό παχύσαρκων παιδιών και τρίτη σε παγκόσμια κλίμακα.
ΣΚΟΠΟΣ: Η μελέτη της επίπτωσης της παιδικής παχυσαρκίας στον πληθυσμό σχολικής
ηλικίας στην περιοχή ευθύνης του Κέντρου Υγείας Κασσανδρείας και η συσχέτιση αυτής
με άλλα δημογραφικά στοιχεία του πληθυσμού υπό μελέτη.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Το δείγμα αποτελείται από 583 παιδιά σχολικής ηλικίας στα
οποία έγινε μέτρηση και καταγραφή βάρους, ύψους καθώς και των δημογραφικών
τους στοιχείων, ενώ αντίστοιχα στοιχεία ελήφθησαν και από τους γονείς. Η καταγραφή
των δεδομένων έγινε στο πλαίσιο εφαρμογής εμβολιαστικού προγράμματος με BCG με
πρωτοβουλία του ΚΥ στα πλαίσια προαγωγής της Δημόσιας Υγείας.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Από τα 583 παιδιά ηλικίας από 7-15 ετών που εξετάσθηκαν ποσοστό 47,9% ήταν αγόρια, ενώ το 45,6%, προέρχονταν από χώρες εκτός Ελλάδας.
Στο σύνολο του δείγματος το 61,3% βρέθηκε να έχει φυσιολογικό βάρος, 17,7% ήταν
υπέρβαρα παιδιά και 21% παχύσαρκα. Από τα ελληνόπουλα ένα στα τρία (ποσοστό
28,6%) ήταν παχύσαρκα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στα παιδιά άλλης εθνικότητας ήταν
σχεδόν ένα στα πέντε. Αναφορικά με το φύλο, στα κορίτσια το ποσοστό παχυσαρκίας
έφτανε το 17%, ενώ συγκριτικά στα αγόρια ξεπερνούσε το 25%. Βρέθηκε επίσης ότι
όσο πιο παχύσαρκοι είναι οι γονείς τόσο πιο παχύσαρκα είναι και τα παιδιά (σε υπέρβαρους και παχύσαρκους γονείς αντιστοιχούσαν το 60-70% των παχύσαρκων παιδιών).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Στα αγόρια φαίνεται να είναι μεγαλύτερη η επίπτωση της παχυσαρκίας συγκριτικά με τα κορίτσια. Τα ελληνόπουλα και ιδίως εκείνα με γονείς υπέρβαρους
ή παχύσαρκους, εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας σε σχέση με
άλλης εθνικότητας παιδιά. Κατά συνέπεια φαίνεται να υπάρχει συσχέτιση της παιδικής
παχυσαρκίας με το οικογενειακό περιβάλλον και τον τρόπο διαβίωσης.
Λέξεις κλειδιά: παιδική παχυσαρκία, χρόνια νοσήματα, δείκτης μάζας σώματος
γονέων.
28
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο ΠΦΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
17
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΠΟΛΥΚΑΤΑΤΜΗΤΩΝ ΟΥΔΕΤΕΡΟΦΙΛΩΝ ΠΟΛΥΜΟΡΦΟΠΥΡΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Β12 ΚΑΙ
ΦΥΛΛΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΣΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ (CHECK UP)
Π. Ξαπλαντέρη1,2, Χ. Πότσιος3, Γ. Ζάχαρης4, Ν. Ζάχαρη5
Μικροβιολογικό Εργαστήριο, 2ΑΤΕΙ Πατρών, 3ΓΝ-ΚΥ Καλαβρύτων Αχαΐας, 4ΓΝ
Πατρών «Ο Άγιος Ανδρέας», 5Ιδιωτικό Παθολογικό Ιατρείο
1Ιδιωτικό
ΣΚΟΠΟΣ: Η ανεύρεση πολυκατάτμητων ουδετερόφιλων πολυμορφοπύρηνων στις
εξετάσεις προληπτικού ελέγχου ανεξάρτητα από το MCV και την ηλικία του ασθενούς
στην Πάτρα και στην ευρύτερη περιοχή της Αχαΐας, και η συσχέτισή τους με την έγκαιρη
διάγνωση της έλλειψης βιταμίνης Β12 και φυλλικού οξέος.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Συμπεριελήφθησαν ασθενείς που στον προληπτικό έλεγχο δεν
υπήρχε η μέτρηση βιταμίνης Β12 και φυλλικού οξέος. Σε όλους τους ασθενείς έγινε
αναζήτηση πολυκατάτμητων ουδετερόφιλων πολυμορφοπύρηνων (PMNs) στο επίχρισμα
περιφερικού αίματος μετά από παρατήρηση τουλάχιστον 200 ουδετερόφιλων πολυμορφοπύρηνων. Θετική χαρακτηρίστηκε η ανεύρεση τουλάχιστον ενός πολυκατάτμητου
PMN (≥ έξι λοβούς).
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Ανευρέθησαν συνολικά 24 ασθενείς με πολυκατάτμητα PMNs. Ακολούθησε η μέτρηση των επιπέδων της Β12 και του φυλλικού οξέος. Παρατηρήθηκαν τα
εξής: Έξι από τους ασθενείς είχαν χαμηλά επίπεδα φυλλικού οξέος, 13 ασθενείς χαμηλά
επίπεδα Β12, πέντε ασθενείς χαμηλά επίπεδα και των δύο. Τέσσερις είχαν ταυτόχρονη
έλλειψη σιδήρου, ένας παρουσίαζε χαμηλά αιμοπετάλια, ενώ είναι αξιοσημείωτο ότι
μόνο δύο από τους ασθενείς είχαν MCV >100.
Από το ιστορικό των ασθενών με έλλειψη φυλλικού οξέος: τρεις είχαν ετερόζυγη
β-μεσογειακή αναιμία και δεν ελάμβαναν φυλλικό οξύ per os, δύο ήταν βαρείς καπνιστές και οι υπόλοιποι ακολουθούσαν διατροφή χωρίς φρέσκα λαχανικά. Από τους
ασθενείς με παρατηρούμενη έλλειψη Β12: ένας ήταν αυστηρά χορτοφάγος επί σειρά
ετών, ένας ασθενής 33 ετών με ιστορικό λεμφώματος στο άμεσο οικογενειακό του περιβάλλον, μία ασθενής 52 ετών που ελάμβανε αντικαταθλιπτική αγωγή από ενός έτους
με πλημμελή αιματολογική διερεύνηση, ενώ δύο από τους ασθενείς παρουσίαζαν ήδη
συμπτώματα άνοιας. Σε δύο ασθενείς η γαστροσκόπηση κατέδειξε εντερική μεταπλασία.
Από τους ασθενείς που δεν συμμορφώθηκαν και δεν έλαβαν Β12 δύο παρουσιάζουν
ήδη συμπτώματα άνοιας μετά την πάροδο ενός έτους από τη διαπίστωση της έλλειψης.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Πρέπει να αναζητούνται πολυκατάτμητα PMNs ανεξαρτήτως
ηλικίας, MCV ή Hct στον προληπτικό έλεγχο και ιδιαιτέρως σε:
Ασθενείς με ετερόζυγη-β μεσογειακή αναιμία, με ανθεκτικές σιδηροπενικές αναιμίες,
με ειδικό διαιτολόγιο, καπνιστές, οικογενειακό ιστορικό εντερικής δυσαπορρόφησης.
Θεμελιώδης η καλή συνεργασία Κλινικού-Οικογενειακού Ιατρού και Μικροβιολογικού
Εργαστηρίου, προκειμένου να γίνεται πρώιμη διάγνωση της έλλειψης βιταμίνης Β12
και του φυλλικού οξέος –σημαντικού αιτίου άνοιας– κατά την Πρωτοβάθμια Φροντίδα
Υγείας.
1-4 Ιουνίου 2012, Πόρτο Χέλι
29
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
18
ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΉΠΑΡ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΑΛΚΟΟΛ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΙΑΤΡΟΥ
Β. Ψύχα1, Ε. Τζαλαβάρα1, Σ. Χατζοπούλου1, Γ. Μισιρλή1, Ε. Φελεσάκη2,
Γ. Γκενεράλης2, Σ. Μαρίνος1, Ε. Παπαγεωργίου1, Ι. Κατσακούλας1, Γ. Μαρίνος1
1Τμήμα
Γενικής Ιατρικής ΓΝΑ «Λαϊκό», 2Ακτινολογικό Τμήμα ΓΝΑ «Λαϊκό»
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο υπερηχογραφικός έλεγχος είναι απαραίτητος στην ανάδειξη και παρακολούθηση ασθενών μετά από χρόνια κατάχρηση αλκοόλ στο χώρο της Πρωτοβάθμιας
Φροντίδας Υγείας.
ΣΚΟΠΟΣ: Συσχέτιση των απεικονιστικών ευρημάτων του U/S ελέγχου στο ήπαρ μετά
από χρόνια κατάχρηση αλκοόλ.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Μελετήθηκαν 72 άτομα από τα οποία τα 32 άτομα (Ομάδα I)
ήταν χρόνιοι χρήστες αλκοόλ και 42 άτομα (Ομάδα II) περιστασιακοί χρήστες αλκοόλ.
Όλοι οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε παρακολούθηση με υπερηχογραφικό έλεγχο του
ήπατος κατά τη διάρκεια ενός έτους (2009-2010).
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Στην ομάδα I, σε σύνολο 32 ατόμων, σε 8 άτομα διαπιστώθηκε
κίρρωση του ήπατος εκ των οποίων οι 2 ασθενείς παρουσίασαν επιπλέον και ασκιτική
συλλογή. Σε 8 άτομα εντοπίστηκε ηπατο και σπληνομεγαλία με έκδηλη εικόνα λιπώδους
διήθησης. Σε 14 άτομα απεικονίστηκε αύξηση των διαστάσεων και λιπώδης διήθηση του
ήπατος Στην ομάδα II, σε σύνολο 42 ατόμων, τα 16 άτομα παρουσίασαν μικρή αύξηση
των διαστάσεων του ήπατος και ήπια λιπώδη διήθηση, ενώ στα υπόλοιπα 26 άτομα,
τα αποτελέσματα του υπερηχογραφικόυ ελέγχου δεν ανέδειξαν παθολογικά ευρήματα.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η κίρρωση του ήπατος αποτελεί συχνή επιπλοκή σε ασθενείς μετά
από χρόνια κατάχρηση αλκοόλ, ο Γενικός Ιατρός με τον κλινικό ή εργαστηριακό έλεγχο
και ιδιαίτερα με τον υπερηχογραφικό έλεγχο μπορεί να παρακολουθεί την πορεία των
ασθενών με χρόνια κατάχρηση αλκοόλ στο χώρο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.
30
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο ΠΦΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
19
ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΛΙΠΩΔΗΣ ΔΙΗΘΗΣΗ ΗΠΑΤΟΣ: ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΕΝΙΚΟ ΙΑΤΡΟ
Σ. Χατζοπούλου1, Ε. Τζαλαβάρα1, Γ. Μισιρλή1, Β. Ψύχα1, Ε. Φελεσάκη2,
Γ. Γκενεράλης2, Σ. Μαρίνος1, Ε. Παπαγεωργίου1, Ι. Κατσακούλας1, Γ. Μαρίνος1
1Τμήμα
Γενικής Ιατρικής ΓΝΑ «Λαϊκό», 2Ακτινολογικό Τμήμα ΓΝΑ «Λαϊκό»
ΣΚΟΠΟΣ: H μη αλκοολική λιπώδης διήθηση του ήπατος είναι αποτέλεσμα αυξημένης
εναπόθεσης τριγλυκεριδίων στο ήπαρ σε ποσό μεγαλύτερο από το 5% του βάρους του
οργάνου. Οι σπουδαιότερες αιτίες είναι: σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, παχυσαρκία,
φάρμακα (κυρίως κορτιζόνη), τοξίνες.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Αναδρομική μελέτη 500 ασθενών με λιπώδη διήθηση (61%
άνδρες και 39% γυναίκες) ηλικίας από 23-82 ετών τη χρονική περίοδο 2010 έως
2011. Σε όλες τις περιπτώσεις ανεδείχθησαν ο δεξιός νεφρός και το πάγκρεας και
έγινε συγκριτικός έλεγχος της ηχωγένειάς τους με του ήπατος.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Παρατηρήθηκε αύξηση της ηχωγένειας εστιακής η διάχυτης μορφής, με το λιπώδες ήπαρ να ελέγχεται με σημαντικά αυξημένη ηχωγένεια συγκριτικά
με το νεφρικό και παγκρεατικό παρέγχυμα. Σε όλες τις περιπτώσεις αναγνωρίστηκε
αύξηση των διαστάσεων του οργάνου (ΔΕ λοβός > 15 εκ.) και της γωνίας του. Επίσης
σημαντικό γνώρισμα είναι η έλλειψη του φαινομένου μάζας των ηπατικών αγγείων και
η μειωμένη διαπερατότητα της ηχητικής δέσμης σε ποσοστό 20%. Διαφοροδιαγνωστικό
πρόβλημα δημιουργεί η εστιακή μειωμένη λιπώδης διήθηση σε ποσοστό 5%, αλλά οι
νησίδες φυσιολογικού παρεγχύματος μπορούν εύκολα να εντοπισθούν σε ποσοστό
85% λόγω των τυπικών θέσεών τους, έμπροσθεν του δεξιού κλάδου της πυλαίας,
στο διχασμό της, περιχολοκυστικά καθώς και στον κερκοφόρο λοβό. Ανάλογα με την
ποσότητα των λιπιδίων που συσσωρεύεται στα ηπατοκύτταρα, υπερηχογραφικά μπορούμε να διακρίνουμε 3 βαθμούς λιπώδους διήθησης I ήπια, II μέτρια και III εκτεταμένη.
Στους ασθενείς που εξετάσαμε βρέθηκαν 185 με Ι βαθμού λιπώδη διήθηση, 210 με ΙΙ
βαθμού και 105 με ΙΙΙ βαθμού.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Το υπερηχογράφημα είναι μια απλή εξέταση που γίνεται εύκολα,
γρήγορα και μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση και τη σταδιοποίηση της λιπώδους
διήθησης από τον Γενικό Ιατρό. Έχει υψηλή ευαισθησία που φθάνει το 85% για την Ι
βαθμού και το 100% για την ΙΙ και ΙΙΙ βαθμού λιπώδη διήθηση.
1-4 Ιουνίου 2012, Πόρτο Χέλι
31
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
20
ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΠΑΘΟΥΣ ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑΣ ΣΤΟ ΤΕΠ ΤΟΥ
ΓΝΑ «Λαϊκό»
Ε. Τζαλαβάρα, Σ. Χατζοπούλου, Γ. Μισιρλή, Β. Ψύχα, Σ. Μαρίνος, Ε. Παπαγεωργίου,
Ι. Κατσακούλας, Ε. Δρίτσας, Ε. Περράκης, Γ. Μαρίνος
Τμήμα Γενικής Ιατρικής ΓΝΑ «Λαϊκό»
ΣΚΟΠΟΣ της μελέτης ήταν να διατυπωθούν τα αίτια της πρωτοπαθούς κεφαλαλγίας,
που προσήλθαν στο ΤΕΠ και η διαγνωστική προσέγγιση από τον Γενικό Ιατρό.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Κατά τη χρονική περίοδο 2010-2011 συνολικά εξετάσθηκαν
276 περιστατικά, εκ των οποίων το 38% ήταν άνδρες ηλικίας 16-84 ετών και 62%
γυναίκες 16-86 ετών.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Έγινε καταγραφή όλων των περιστατικών που προσήλθαν με πρωτοπαθή κεφαλαλγία. Η ακριβής αιτία των περαστικών πρωτοπαθούς κεφαλαλγίας δεν είναι
ξεκάθαρη, όμως μπορούν να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα στην καθημερινότητα
των ασθενών. Οι κυριότερες πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες που διαπιστώθηκαν κατά τον
κλινικό ή εργαστηριακό έλεγχο ήταν: Ι. Ημικρανία στο 33%, ΙΙ. Κεφαλαλγία τύπου τάσεως
στο 61%. ΙΙΙ. Αθροιστική κεφαλαλγία στο 6%. Κατά τη λήψη του ιστορικού παρατηρήθηκαν ότι πολλοί παράγοντες είναι δυνατόν να αποτελούν τα αίτια όπως: η κατανάλωση
αλκοόλ (κόκκινου κρασιού) 31%, η στέρηση ύπνου 17%, η παράλειψη γεύματος 22%, τα
έντονα οπτικά ερεθίσματα 34%, οι έντονες οσμές 6%, η έμμηνος ρύση 29% και η συχνή
χρήση αναλγητικών φαρμάκων 21%. Οι κρίσεις κεφαλαλγίας ξεκινούν σε ποσοστό 28%
με την καλούμενη «αύρα». Το 52% των ασθενών είχαν ιστορικό επεισοδίου πρωτοπαθούς κεφαλαλγίας και το 31% των ασθενών είχαν οικογενειακό ιστορικό πρωτοπαθούς
κεφαλαλγίας. Εισαγωγή στο νοσοκομείο έγινε στο 4% των περιστατικών. Το 63% των
ασθενών είχαν κάνει χρήση παυσίπονου πριν προσέλθουν στο νοσοκομείο.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η σωστή λήψη ιστορικού και η αντικειμενική εξέταση του αρρώστου οδηγεί τον Γενικό Ιατρό στην κατηγοριοποίηση της πρωτοπαθούς κεφαλαλγίας. Ο
Γενικός Ιατρός στο χώρο της Πρωτοπαθούς Φροντίδας Υγείας μπορεί να αντιμετωπίσει
και να δώσει την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή σε ένα συχνό ιατρικό πρόβλημα του
πληθυσμού.
32
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο ΠΦΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
21
ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΓΧΥΣΕΙΣ ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ
ΠΡΑΞΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΙΑΤΡΟΥ
Γ. Μισιρλή1, Ε. Τζαλαβάρα1, Β. Ψύχα1, Ε. Φελεσάκη2, Γ. Γκενεράλης2, Σ. Μαρίνος1,
Ε. Παπαγεωργίου1, Χ. Παπαναγιώτου2, Σ. Χατζοπούλου1, Γ. Μαρίνος1
1Τμήμα
Γενικής Ιατρικής ΓΝΑ «Λαϊκό», 2Ακτινολογικό Τμήμα ΓΝΑ «Λαϊκό»
ΣΚΟΠΟΣ: Η θεραπευτική αντιμετώπιση μυοσκελετικών προβλημάτων με την τοπική
έγχυση κορτικοστεροειδών (ενδοαρθρικά, περιαρθρικά ή σε διάφορα μαλακά μόρια)
και η συμβολή του Γενικού Ιατρού.
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Μελετήθηκαν τα περιστατικά κατά το χρονικό διάστημα 20092010 στo ΤΕΠ του «Λαϊκού» Νοσοκομείου των οποίων ο διαχωρισμός έγινε ανάλογα με
τη βαρύτητα και τη σοβαρότητα των μυοσκελετικών προβλημάτων για να διαπιστωθούν
οι ενδείξεις και οι αντενδείξεις για την τοπική έγχυση κορτικοστεροειδών και διαχωρίστηκαν με βάση τα αίτια όπως οστεοαρθρίτιδα (γόνατος), κρυσταλλογενής αρθρίτιδα,
εκτινασσόμενο δάκτυλο (trigger finger), επικονδυλίτιδα του αγκώνα, επώδυνος ώμος
(τενοντοπάθεια, συμφυτική αρθροθυλακίτιδα), τενοντοελυτρίτιδα De Quervain, οροακανθοθυλακίτιδα, τενοντίτιδα του αχιλλείου, πελματίωση απονευρωσίτιδα, σύνδρομο
καρπιαίου σωλήνα.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Σε σύνολο 110 ασθενών που προσήλθαν στο ΤΕΠ του «Λαϊκού»
Νοσοκομείου έγινε θεραπεία με τοπική χορήγηση κορτικοστεροειδών. Το 54% ήταν
άνδρες ηλικίας 32-71 ετών και το 46% ήταν γυναίκες ηλικίας 31-74 ετών. Βελτίωση
των συμπτωμάτων είχαμε στο 76% των περιστατικών το πρώτο 48ωρο και σε ποσοστό 26% έγινε και δεύτερη φορά τοπική χορήγηση κορτικοστεροειδών. Σε ποσοστό
12% έγινε πρόσμιξη αναισθητικού στο διάλυμα με κορτικοστεροειδές προς έγχυση.
Ανεπιθύμητες ενέργειες από την τοπική χρήση κορτικοστεροειδών είχαμε στο 7% των
περιστατικών με κυριότερες την ιατρογενή λοίμωξη, ιστική ατροφία, αίμαρθρο, βλάβη
άλλων παρακείμενων ανατομικών δομών, αναφυλακτική αντίδραση και απορρύθμιση
σακχάρου αίματος. Αρχική θεραπευτική αγωγή με αντιφλεγμονώδη χωρίς βελτίωση των
συμπτωμάτων έγινε στο 43%. Επίσης οδηγίες για τοποθέτηση νάρθηκα ή ακινητοποίηση
του σκέλους έγινε στο 43% και οδηγίες για φυσικοθεραπεία στο 56%. Αρχική άρνηση
από τους ασθενείς για την έναρξη της θεραπείας με τοπικές εγχύσεις κορτικοστεροειδών
είχαμε στο 16% των ασθενών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η μέθοδος αυτή, παρά τις όποιες αντικρουόμενες απόψεις είναι
μια ιδιαίτερα διαδεδομένη, συχνά αποτελεσματική και συνήθως ασφαλής πρακτική.
Ο Γενικός Ιατρός με καλή γνώση της ανατομίας, τη λογική χρήση της μεθόδου, χωρίς
υπερβολές, αυστηρή αντισηψία και συνεχή εξάσκηση και βελτίωση της ανατομικής τεχνικής μπορεί να κάνει χρήση της τοπικής έγχυσης κορτικοστεροειδών, η οποία αποτελεί
σημαντική κλινική πράξη για τα μυοσκελετικά προβλήματα των ασθενών.
1-4 Ιουνίου 2012, Πόρτο Χέλι
33
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
22
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΟΥΣ ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑΣ ΑΠΟ ΓΕΝΙΚΟ ΙΑΤΡΟ
Γ. Μισιρλή, Ε. Τζαλαβάρα, Ι. Κατσακούλας, Β. Ψύχα, Σ. Μαρίνος, Ε. Δρίτσας,
Ε. Περράκης, Ε. Παπαγεωργίου, Σ. Χατζοπούλου, Γ. Μαρίνος
Τμήμα Γενικής Ιατρικής ΓΝΑ «Λαϊκό»
ΣΚΟΠΟΣ της μελέτης είναι να διερευνηθούν τα αίτια της δευτεροπαθούς κεφαλαλγίας
από τον Γενικό Ιατρό στο ιατρείο διαλογής των περιστατικών του ΤΕΠ του ΓΝΑ «Λαϊκό».
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Μελετήθηκαν οι ασθενείς που προσήλθαν στο ΤΕΠ σε ημέρα
εφημερίας κατά το χρονικό διάστημα 2009 έως 2011. Οι ασθενείς εξετάστηκαν στο
ιατρείο διαλογής, ώστε να παραπέφτουν για περαιτέρω εξέταση στο κατάλληλο ιατρείο
της ανάλογης ειδικότητας στο νοσοκομείο.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Συνολικά εξετάσθηκαν 852 περιστατικά με δευτεροπαθή κεφαλαλγία. Το 39% ήταν άνδρες ηλικίας 15-87 ετών και το 61% ήταν γυναίκες ηλικίας 15-87
ετών. Αναλυτικά η αιτιολογία της δευτεροπαθούς κεφαλαλγίας μετά από ιστορικό, κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο από τον Γενικό Ιατρό ήταν: αποδιδόμενη σε τραυματισμό
της κεφαλής και/ή του αυχένα 19%, σε διαταραχές των ενδοκρανιακων ή τραχηλικών
αγγείων 5%, σε μη αγγειακή ενδοκρανιακή διαταραχή 6%, σε λήψη κάποιας ουσίας
ή στην αποχή από τη λήψη της ουσίας αυτής 5%, σε λοίμωξη 18%, ψυχιατρική διαταραχή 4%, σε διαταραχή της ομοιόστασης 9% και κεφαλαλγία ή προσωπαλγία που
αποδίδεται σε διαταραχή του κρανίου, του αυχένα, των οφθαλμών, των αυτιών, της
μύτης, των δοντιών, του στόματος ή άλλης δομής του προσώπου ή του κρανίου 34%.
Ο εργαστηριακός έλεγχος που ακολούθησε κατά τη διερεύνηση των περιστατικών στο
νοσοκομείο ήταν: Αιματολογικός έλεγχος (γενική αίματος, βιοχημικός έλεγχος) 67%,
ακτινολογικός έλεγχος 42%, αξονική εγκεφάλου 12%, μαγνητική εγκεφάλου 6%, ΗΚΓ
32%, έλεγχος εγκεφαλονωτιαίου υγρού 4%, βυθοσκόπηση 7%, ηλεκτροεγκεφαλογράφημα 14%. Ιστορικό δευτεροπαθούς κεφαλαλγίας είχε το 25% των περιστατικών
που μελετήθηκαν. Επανεξέταση έγινε στο 22% των περιστατικών και εισαγωγή στο
νοσοκομείο έγινε στο 14%.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα της μελέτης μαρτυρούν την αναγκαιότητα να
πραγματοποιείται ο απαραίτητος κλινικός ή εργαστηριακός έλεγχος για την άμεση
διερεύνηση και αντιμετώπιση των αιτιολογικών παραγόντων. Ο Γενικός Ιατρός σε συνεργασία με τις άλλες ειδικότητες που συμβάλλουν στη διερεύνηση των περιστατικών
έχει τον κύριο ρόλο στους ασθενείς με δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες.
34
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο ΠΦΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
23
ΤΑ ΕΜΠΟΔΙΑ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΣΥΝΤΟΜΗΣ
ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΔΙΑΚΟΠΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ
ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ
Κ. Κοκκίνη-Πάσχου1, Μ. Παππά2, Ε. Εφραιμίδου3
1Γενικό
Νοσοκομείο Καλαμάτας, 2Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας, 3Κέντρο Υγείας Σαλαμίνας
Σκοπός: Παρουσίαση βιβλιογραφικής ανασκόπησης των εμποδίων των επαγγελματιών
υγείας στην παροχή συμβουλευτικής για διακοπή καπνίσματος σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Οδηγίες, σε ενδοπροσωπικό, διαπροσωπικό και κοινοτικό επίπεδο, ως βασική απαραίτητη
πρακτική στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.
Υλικό - Μέθοδος: Έξι συστηματικές ανασκοπήσεις και δέκα μελέτες από το 1994 έως
και το 2009 ανακτήθηκαν μετά από ηλεκτρονική αναζήτηση στις βάσεις του «pubmed» χρησιμοποιώντας το συνδυασμό των λέξεων κλειδιών: health professionals, counseling, smoking
cessation, health promotion, attitudes, health aspects.
Αποτελέσματα:
ΕΝΔΟΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
Έλλειψη γνώσεων και εξοικείωσης με το θέμα
Η άγνοια ύπαρξης Κατευθυντήριων Οδηγιών ή
μη συμφωνία με αυτές
Έλλειψη εμπιστοσύνης στις γνώσεις τους και
την ικανότητά τους για συμβουλευτική σε αυτόν
τον τομέα
Έλλειψη αυτοαποτελεσματικότητας και χαμηλές
προσδοκίες αποτελέσματος
Έλλειψη κινήτρων για αλλαγή της συμπεριφοράς
τους
Πεποίθηση ότι παραβιάζεται η ιδιωτική ζωή των
ασθενών
Το smoking status των ίδιων
Η στάση τους απέναντι στη συμβουλευτική (Θεωρούν ότι δεν αποτελεί μέρος της δουλειάς τους
ή ότι είναι αναποτελεσματική)
Άγνοια των προσφερόμενων υπηρεσιών ώστε να
κάνουν παραπομπές
ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΟ & ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
Ελλιπής κατάρτιση και εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας στο θέμα του καπνίσματος
Τα χαρακτηριστικά των Κατευθυντήριων Οδηγιών
Έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού και πόρων
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ασθενούς
Έλλειψη χρόνου
Έλλειψη επιβράβευσης- ανταμοιβής για την παρεχόμενη συμβουλευτική
Δυσκολία διατήρησης των προσπαθειών για
συμβουλευτική σε βάθος χρόνου
Απουσία συστήματος υπενθυμίσεων και ανατροφοδότησης
Άγνοια του smoking status των ασθενών - απουσία οργανωμένου συστήματος καταγραφής
Μη αίσθηση της «κοινωνικής πίεσης» για άσκηση
συμβουλευτικής (Από συναδέλφους ή από το
πολιτικό σύστημα)
Συμπεράσματα: Η σύντομη συμβουλευτική για διακοπή καπνίσματος σύμφωνα με τις
Κατευθυντήριες Οδηγίες είναι μια αποτελεσματική, ως προς την απόδοση και το κόστος,
παρέμβαση. Οι αιτίες της μη άσκησης συμβουλευτικής από τους επαγγελματίες υγείας στην
Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας σε ενδοπροσωπικό, διαπροσωπικό και κοινοτικό επίπεδο
εντοπίζονται σε διάφορους τομείς, με την ελλιπή εκπαίδευση και κατάρτιση να θεωρείται το
πιο σημαντικό. Ο έλεγχος της επιδημίας του καπνίσματος επιτάσσει υπέρβαση των εμποδίων
ξεκινώντας με την ένταξη εκπαιδευτικών ενοτήτων για τη διακοπή καπνίσματος στο πρόγραμμα
των σχολών επαγγελμάτων υγείας και πρόνοιας.
1-4 Ιουνίου 2012, Πόρτο Χέλι
35
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
24
Διερεύνηση της εμβολιαστικής κάλυψης για το εμβόλιο BCG (κατά
της φυματίωσης) στους μαθητές της Σαλαμίνας
Μ. Παππά1,2, Ε. Ευφραιμίδου1, Τ. Τζανακάκη2
1Κέντρο
Υγείας Σαλαμίνας, 2Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας
Εισαγωγή: Παγκοσμίως, η φυματίωση είναι μια από τις συχνότερες λοιμώδεις νόσους
και συνεχίζει να αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα Δημόσιας Υγείας. Η πρόληψη της
φυματίωσης επιτυγχάνεται με τον εμβολιασμό με BCG (Bacillus Calmette-Guerin).
Χρησιμοποιείται σε τακτική βάση από το 1960 και έχει χορηγηθεί σε 4 δισεκατομμύρια
ανθρώπους παγκοσμίως. Στην Ελλάδα το εμβόλιο γίνεται στην ηλικία των 6 ετών και
χορηγείται εφ’ άπαξ.
Σκοπός: Η διερεύνηση της εμβολιαστικής κάλυψης του μαθητικού πληθυσμού Ελλήνων και αλλοδαπών, στο δήμο της Σαλαμίνας για τη δερμοαντίδραση Mantoux και
το εμβόλιο BCG στα Δημοτικά Σχολεία και Γυμνάσια της περιοχής για το έτος 2011.
Υλικό & μέθοδος: Εξετάσθηκαν τα Ατομικά Βιβλιάρια Υγείας σε 385 μαθητές
του δήμου της Σαλαμίνας. Οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν ήταν: φύλο, ηλικία, τόπος γέννησης, χορηγούμενα εμβόλια και αριθμός δόσεων, καθώς επίσης και η ηλικία
έναρξης του εμβολιασμού. Για τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε
το στατιστικό πακέτο SPSS 12.0. Το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας ορίστηκε το
p=0,05, ενώ χρησιμοποιήθηκε η στατιστική δοκιμασία Χ2.
Αποτελέσματα: Από τους 385 μαθητές, 193 (50,1%) μαθητές ήταν του δημοτικού (ηλικίας 6-8 ετών) και 192 (49,9%) του γυμνασίου (ηλικίας 12-15 ετών). Από το
σύνολο των μαθητών, 331 (86%) ήταν Έλληνες, 46 (12%) αλβανικής καταγωγής, 2
μαθητές (0,5%) ήταν από τη Ρουμανία, 2 (0,5%) από τη Ρωσία και 4 (1%) μαθητές με
άλλη καταγωγή. Μετά την καταγραφή και την επεξεργασία των στοιχείων βρέθηκε ότι
η Mantoux δεν έχει χορηγηθεί ούτε μια φορά σε ποσοστό 14,8% (n=57 μαθητές). Μη
ικανοποιητική είναι η εμβολιαστική κάλυψη για το εμβόλιο του BCG, διότι έχει χορηγηθεί
μόνο σε ποσοστό 56,1% (n=216). Όπου 83 είναι μαθητές δημοτικού (43%) και 133
γυμνασίου (69,2%). Οι μαθητές που δεν έχουν εμβολιαστεί καθόλου είναι 156 (47,1%)
ελληνικής καταγωγής και 13 μαθητές (28,2%) αλβανικής καταγωγής.
Συμπεράσματα: Η χρήση ή μη του εμβολίου κατά της φυματίωσης αποτελεί αντικείμενο διχογνωμίας παγκοσμίως. Με τη ραγδαία και ανησυχητική αύξηση των κρουσμάτων οι στρατηγικές εμβολιασμού είναι σημαντικές και θα πρέπει να αποσκοπούν
στην επίτευξη και τη διατήρηση υψηλής εμβολιαστικής κάλυψης όλου του πληθυσμού.
36
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο ΠΦΥ
Ευρετηριο Ονοματων
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
Α
Αξιώτη Α. �� 22
Αποστόλου Ο. �� 4
Αρβανιτοπούλου Ε. �� 20
Β
Λ
Λαμπρόπουλος Χ. �� 3
Λίβα Ε. �� 5
Μ
Βήχος Σ. �� 22
Βικελής Μ. �� 5, 18, 19, 20, 21
Βλάχος Γ. �� 18, 19, 21
Βλάχου Ν. �� 18, 21
Μαρίνος Γ. �� 3, 13, 14, 15, 16, 17, 30, 31, 32, 33, 34
Μαρίνος Σ. �� 13, 14, 15, 16, 17, 30, 31, 32, 33, 34
Μερκούρης Π. �� 3, 5, 23, 25
Μισιρλή Γ. �� 13, 14, 15, 16, 17, 30, 31, 32, 33, 34
Μποσταντζοπούλου Σ. �� 19, 20
Γ
Ν
Γεωργιόπουλος Δ. �� 18, 20
Γεωργίου Κ. �� 22
Γιαννουλέας Π. �� 5
Γκαραγκάνη Ζ. �� 18, 19, 21
Γκενεράλης Γ. �� 13, 14, 15, 30, 31, 33
Γράσσος Χ. �� 4
Γρίβου Κ. �� 28
Δ
Δηµητρίου Α. �� 22
Δηµοπούλου Σ. �� 24
Δρίτσας Ε. �� 16, 17, 32, 34
Ε
Εµµανουήλ Γ. �� 18
Ευφραιµίδου Ε. �� 35, 36
Ζ
Ζάχαρη Ν. �� 29
Ζάχαρης Γ. �� 29
Κ
Καµπούρη Χ. �� 21
Καλιώρα Χ. �� 5
Καλογερέα Μ. �� 23, 24, 25
Καραγιαννίδου Δ. �� 28
Καρδαρά Μ. �� 23, 24, 25, 26
Κατσακούλας Ι. �� 13, 14, 15, 16, 17, 30, 31, 32, 34
Κοκκίνη-Πάσχου Κ. �� 35
Κοκολάκη A. �� 23, 25
Κοντοβαζαινίτης Ε. �� 5
Κοντογιάννη Β. �� 19, 20
Κορδή Ελ. �� 28
Κουτσιµπίρη Α. �� 26
Κουτσοδόντη Δ. �� 21
Κρανίδης Α. �� 26
Κριτσέλης Ι. �� 4
Κωδούνης Α. �� 18
1-4 Ιουνίου 2012, Πόρτο Χέλι
Ναλμπάντη Φ. �� 4, 5
Ντόσκας Τ. �� 18, 19, 20
Ξ
Ξαπλαντέρη Π. �� 29
Π
Παπαγεωργίου Ε. �� 15, 16, 17, 30, 31, 32, 33, 34
Παπαγεωργίου Ι. �� 24, 26
Παπαδόπουλος Δ. �� 4
Παπαζαφειροπούλου Α. �� 3, 23, 24, 25, 26
Παπαναγιώτου Χ. �� 13, 14, 33, 22, 4, 5
Παπαφράγκος Χ. �� 24
Παππά Μ. �� 35, 36
Παππάς Π. �� 28
Παππάς Σ. �� 5
Περράκης Ε. �� 16, 17, 32, 34
Πετρίδης Γ. �� 28
Πότσιος Χ. �� 29
Ρ
Ράπτης Α. �� 4
Σ
Σιδηροπούλου Σ. �� 28
Σκληρός Ε.Α. �� 3, 4, 5, 23, 24, 25, 26
Σουλιώτης Κ. �� 5
Στεργιόπουλος Σ. �� 3
Στυλιάδης Ι. �� 26
Συµεώνογλου Ι. �� 27
Σωτηρλή Σ. �� 21
Σωτηρόπουλος Α. �� 3, 4, 5, 23, 24, 25, 26
Τ
Τάγαρης Γ. �� 19, 20
Τζαλαβάρα Ε. �� 13, 14, 15, 16, 17, 30, 31,
32, 33, 34
Τζανακάκη Τ. �� 36
39
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
Τζοβανάκη Μ. �� 28
Τούντας Χ. �� 5
Τσοτουλίδης Σ. �� 3, 28
Φ
Φελεσάκη Ε. �� 13, 14, 15, 30, 31, 33
Χ
Χανιωτάκης E. �� 23, 25
40
Χατζοπούλου Σ. �� 13, 14, 15, 16, 17, 30, 31,
32, 33, 34
Χριστόπουλος Α. �� 5
Χωριανοπούλου Τ. �� 28
Ψ
Ψαρρά Α. �� 28
Ψύχα Β. �� 13, 14, 15, 16, 17, 30, 31, 32, 33, 34
7ο Πολυθεματικό Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο ΠΦΥ

Download Report