ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
15ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ
ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
26-28 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2014
ΠΑΤΡΑ
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
Πρόεδρος
E. Σταυρινός
Αντιπρόεδρος
Ι. Μάσσας
Γραμματέας
Π. Παρασκευόπουλος
Ταμίας
Π. Μπαρούχας
Μέλη
Σ. Λαμπρόπουλος
Ν. Μαλάμος
Δ. Γασπαράτος
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ
1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΥΔΑΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ ΔΕΙΚΤΗ ΥΔΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗΣ
ΦΥΤΟΥ ΔΥΟ ΥΒΡΙΔΙΩΝ ΣΟΓΙΑΣ ΥΠΟ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΑΙ
ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΑΡΔΕΥΣΗΣ
Χ. Βαμβακούλας1, Ι. Αργυροκαστρίτης1, Γ. Παπαθεοχάρη2 και Σ. Αλεξανδρής1
1
Εργαστήριο Γεωργικής Υδραυλικής, Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων &
Γεωργικής Μηχανικής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ιερά Οδός 75,
118 55 Αθήνα
2
Εργαστήριο Γεωργίας, Τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής, Γεωπονικό
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ιερά Οδός 75, 118 55 Αθήνα
Στον πειραματικό αγρό του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών στο κωπαϊδικό πεδίο
στην περιοχή της Αλιάρτου έγινε κατά την καλλιεργητική περίοδο 2014, πειραματική
καλλιέργεια δύο υβριδίων σόγιας (Glycine max L.), PR91M10 και PR92B63
αντίστοιχα, με σκοπό να αποτυπωθούν οι κρίσιμες για τον υπολογισμό του δείκτη
υδατικής καταπόνησης φυτού (Crop Water Stress Index), άνω και κάτω οριογραμμές
και η μεταβολή του δείκτη, κάτω από συνθήκες πλήρους και ελλειμματικής άρδευσης.
Εφαρμόστηκε πειραματικό σχέδιο υποδιαιρεμένων τεμαχίων (split plot) με 4
επαναλήψεις, 5 κύριες επεμβάσεις (100%: πλήρους άρδευσης και 4 μεταχειρίσεις
ελλειμματικής άρδευσης (75%, 50%, 25%, 0%) και 2 υπο-επεμβάσεις (PR91M10 και
PR92B63). Για τους σκοπούς του πειράματος κατά τη διάρκεια του βιολογικού κύκλου
των φυτών, έγιναν μετρήσεις που ήταν ενδεικτικές της υδατικής καταπόνησής τους σε
συνθήκες ελλειμματικής άρδευσης, όπως π.χ. η θερμοκρασία των φύλλων τους. Η
άρδευση των φυτών γινόταν με σύστημα επιφανειακής στάγδην άρδευσης, ενώ
συγχρόνως λαμβάνονταν και οι απαραίτητες μικρομετεωρολογικές παρατηρήσεις για
τον προσδιορισμό του δείκτη υδατικής καταπόνησης φυτού (CWSI). Από τα
αποτελέσματα του πειράματος, εξάγονται συμπεράσματα για την καταπόνηση των
φυτών σόγιας υπό συνθήκες ελλειμματικής άρδευσης, που βοηθούν στην αξιολόγηση
των συγκεκριμένων υβριδίων. Συγχρόνως εκτιμάται η συμβολή του εμπειρικού δείκτη
υδατικής καταπόνησης φυτού (CWSI) στην ελλειμματική άρδευση στην περιοχή του
κωπαϊδικού πεδίου υπό συνθήκες αγρού.
Λέξεις-κλειδιά: ελλειμματική άρδευση, σόγια, δείκτης υδατικής καταπόνησης φυτού.
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΜΥΖΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΔΑΦΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ
ΤΡΟΠΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΤΑΣΗ ΠΡΟΣΥΜΠΙΕΣΗΣ ΚΑΙ ΣΤΗ
ΣΥΜΠΙΕΣΤΟΤΗΤΑ ΕΝΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΤΗΣ Β. ΕΛΛΑΔΑΣ
Κ. Παπατόλιος, Κ.Π. Παναγιωτόπουλος και Ν. Μπαρμπαγιάννης
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, Α Π Θ,
541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η μελέτη της επίδρασης της μύζησης του εδαφικού
νερού, στην τάση προσυμπίεσης και στην συμπιεστότητα, σε δύο βάθη (0-5 & 25-30
cm) ενός εδάφους της Β. Ελλάδας στο οποίο εφαρμόζονταν δύο διαφορετικά
συστήματα διαχείρισης: 1) καλλιεργημένο (καλλιέργεια κερασιάς) και 2) ακαλλιέργητο
(φυσική βλάστηση). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι, γενικά και ανεξάρτητα από το
σύστημα διαχείρισης και το βάθος, η αύξηση της μύζησης του εδαφικού νερού οδηγεί
σε αύξηση της τάσης προσυμπίεσης και μείωση της συμπιεστότητας. Το
υποεπιφανειακό (25-30cm) εδαφικό στρώμα του καλλιεργημένου εδάφους, παρουσίασε
μεγαλύτερη τάση προσυμπίεσης σε σύγκριση με το επιφανειακό (0-5cm). Αντίθετα, το
επιφανειακό (0-5 cm) εδαφικό στρώμα εμφάνισε μεγαλύτερη συμπιεστότητα, σε σχέση
με το υποεπιφανειακό (25-30 cm) και στα δύο συστήματα διαχείρισης. Τέλος, το
ακαλλιέργητο έδαφος (φυσική βλάστηση), παρουσίασε μεγαλύτερη συμπιεστότητα σε
σχέση με το καλλιεργημένο (κερασιές) και στα δύο βάθη (0-5 & 25-30 cm).
Λέξεις-κλειδιά: τάση προσυμπίεσης, συμπιεστότητα, μύζηση εδαφικού νερού,
σύστημα διαχείρισης,
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΥΔΑΤΟΪΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΜΕΣΩ
ΠΕΔΟΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΑ ΕΔΑΦΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
Ε. Ευαγγέλου, Α. Τσιτούρας και Χ. Τσαντήλας
Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Χαρτογράφησης και
Ταξινόμησης Εδαφών, Θεοφράστου 1, 413 35 Λάρισα
e-mail: [email protected]
Σε 130 επιφανειακά εδαφικά δείγματα από αντιπροσωπευτικά εδάφη της Θεσσαλίας
υπολογίστηκαν εργαστηριακά ιδιότητες που σχετίζονται με την ικανότητα συγκράτησης
νερού από το έδαφος, όπως η υδατοϊκανότητα με ογκομετρική μέθοδο (WHC), η
κοκκομετρική σύσταση και η περιεκτικότητα σε οργανική ουσία καθώς και οι βασικές
ιδιότητες του εδάφους pH, ισοδύναμο ανθρακικό ασβέστιο και ηλεκτρική αγωγιμότητα.
Βρέθηκαν οι μεταξύ τους συσχετίσεις τους και δημιουργήθηκε πεδοσυνάρτηση με
εφαρμογή ανάλυσης πολλαπλής παλινδρόμησης, μέσω της οποίας μπορεί να εκτιμηθεί
έμμεσα η υδατοϊκανότητα του εδάφους από βασικές εδαφικές ιδιότητες. Τα
αποτελέσματα της πολλαπλής παλινδρόμησης ανέδειξαν την περιεκτικότητα του
εδάφους σε άργιλο και οργανική ουσία, ως τις σημαντικότερες ιδιότητες που
επηρεάζουν την υδατοϊκανότητα του. Η συνάρτηση που προέκυψε (WHC = 29.874 +
0.617× Clay + 5.444 × Soil org. mat, R2=0.642***) ελέγχθηκε ως προς την αξιοπιστία
της στα εξετασθέντα εδαφικά δείγματα μεταξύ υπολογιζόμενων από την
πεδοσυνάρτηση και πραγματικών τιμών και βρέθηκε ισχυρή συσχέτιση (R2=0.695). Στη
συνέχεια η πεδοσυνάρτηση εφαρμόστηκε στα εδάφη της Θεσσαλίας, όπως
απεικονίζονται στο εδαφολογικό χάρτη και δημιουργήθηκε ο χάρτης υδατοϊκανότητας
των επιφανειακών εδαφών της Θεσσαλίας. Από την εργασία αυτή συμπεραίνεται ότι οι
εδαφικές ιδιότητες της περιεκτικότητα του εδάφους σε άργιλο και οργανική ουσία θα
μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση της υδατοϊκανότητας σε περιπτώσεις
όπου ο εργαστηριακός της προσδιορισμός είναι δύσκολος ή αδύνατος, από τους
εδαφολογικούς χάρτες με ικανοποιητική επιτυχία.
Λέξεις-κλειδιά: υδατοικανότητα εδάφους, άργιλος, οργανική ουσία, πεδοσυναρτήσεις.
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ
ΕΞΑΤΜΙΣΟΔΙΑΠΝΟΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΕ ΕΝΑ ΔΙΑΚΕΝΟ ΔΑΣΟΥΣ
ΑΕΙΦΥΛΛΩΝ-ΠΛΑΤΥΦΥΛΛΩΝ
Α. Μπουρλέτσικας1, Ι. Αργυροκαστρίτης2 και Ν. Προύτσος1
1
ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων &
Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων, Τομέας Δασικής Υδρολογίας και Οικολογίας,Τέρμα
Αλκμάνος, 115 28 Αθήνα
e-mail: [email protected]
2
Εργαστήριο Γεωργικής Υδραυλικής, Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων &
Γεωργικής Μηχανικής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών,
Ιερά Οδός 75, 118 55 Αθήνα
Η εξατμισοδιαπνοή αναφοράς ΕΤο αποτελεί ένα από τα κύρια συστατικά του
υδρολογικού ισοζυγίου. Η χρήση της είναι απαραίτητη τόσο για τα υδρολογικά μοντέλα
εκτίμησης βροχής-απορροής, όσο και για τον προσδιορισμό των υδατικών αναγκών των
καλλιεργειών στη γεωργία και τον υδατοαπαιτήσεων στα δασικά οικοσυστήματα.
Πολλές εμπειρικές εξισώσεις και μέθοδοι έχουν προταθεί προκειμένου να
προσδιορίσουν με ακρίβεια την ΕΤο, με τη συντριπτική τους πλειοψηφία να έχει
εφαρμογή στον αγροτικό χώρο. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση της
συμπεριφοράς 6 μεθόδων εκτίμησης της ΕΤο (Hargreaves-Samani, Makkink, Penman,
Copais, Valiantzas, WMO) σε σύγκριση με την κατά τεκμήριο ακριβέστερη και πιο
αποδεκτή επιστημονικά μέθοδο Penman-Monteith (FAO-56). Η απόδοσή τους
αξιολογήθηκε σε ημερήσια βάση για χρονική περίοδο 17 ετών, με τη χρήση 9
στατιστικών παραμέτρων προσδιορισμού καλής προσαρμογής. Τα αποτελέσματα,
έδειξαν ότι, όταν η χρήση της εξίσωσης Penman-Monteith δεν είναι δυνατή λόγω της
μη διαθεσιμότητας των δεδομένων, κάποιες εμπειρικές μεθόδους που μπορούν να
χρησιμεύσουν ως κατάλληλες εναλλακτικές λύσεις. Πιο συγκεκριμένα, οι HargreavesSamani, Copais και Valiantzas, παρουσιάζουν πολύ καλούς συντελεστές
προσδιορισμού (0,945, 0,934 και 0,957 αντίστοιχα) και συμφωνίας (0,982, 0,984 και
0,981 αντίστοιχα). Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι ενώ σε ημερήσια βάση οι διαφορές
για όλες τις μεθόδους έχουν ένα εύρος από -190% έως +98% σε σχέση με την τιμή της
ΕΤο της Penman-Monteith, παρατηρείται σε υπερετήσια βάση (17 χρόνια) υποεκτίμηση
της ΕΤο που κυμαίνεται από 7,9% έως 26,9%, με την Copais να παρουσιάζει
αξιοσημείωτη προσέγγιση (0,77%).
Λέξεις-κλειδιά: ΕΤο, Penman – Monteich, διάκενο δάσος, αείφυλλα – πλατύφυλλα.
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΥΔΑΤΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΤΗΣ
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Ε. Ευαγγέλου, Α. Τσιτούρας, Α. Κυρίτσης και Χ. Τσαντήλας
Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Χαρτογράφησης και
Ταξινόμησης Εδαφών, Θεοφράστου 1, 413 35 Λάρισα
e-mail: [email protected]
Το υδατικό αποτύπωμα είναι ένας σύνθετος δείκτης που περιγράφει την κατανάλωση
του επιφανειακού και υπόγειου νερού, περιλαμβάνει ποσοτικά ποιοτικά γεωγραφικά και
χρονικά στοιχεία και αποτελεί ένα νέο εργαλείο για την αειφορική διαχείριση των
υδατικών πόρων. Το συνολικό υδατικό αποτύπωμα ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας
αποτελείται από το άθροισμα επιμέρους αποτυπωμάτων γνωστά ως μπλέ, πράσινο και
γκρι υδατικά αποτυπώματα. Το υδατικό αποτύπωμα υπολογίστηκε για την καλλιέργεια
της βιομηχανικής τομάτας στη Θεσσαλία. Δεκαπέντε
αγροί στις βασικές
αγροκλιματικές ζώνες καλλιέργειας της βιομηχανικής τομάτας επιλέχθηκαν με βασικό
κριτήριο τη κοκκομετρική σύσταση των εδαφών τους. Το υδατικό αποτύπωμα της
καλλιέργειας εκτιμήθηκε με βάση τη συνολική κατανάλωση αρδευτικού νερού, την
απόδοση σε καρπό και τα εδαφο-κλιματικά δεδομένα κάθε αγρού. Το συνολικό υδατικό
αποτύπωμα για την καλλιέργεια της βιομηχανικής τομάτας στους πειραματικούς
αγρούς ποικίλει σημαντικά και κυμαίνεται από 23,40 m3 έως 73,45 m3 νερού για κάθε
τόνο παραγόμενης τομάτας, με το πράσινο αποτύπωμα να κυμαίνεται από 1,84 m 3 /ton
έως 29,95 m3 /ton και το μπλε αποτύπωμα να κυμαίνεται από 19,21 m3 /ton έως 43,50
m3 /ton. Ελέχθησαν οι συσχετίσεις του υδατικού αποτυπώματος με τις βασικές
εδαφολογικές ιδιότητες κάθε αγρού, και αναγνωρίστηκε σημαντική σχέση με την
περιεκτικότητα του εδάφους σε άργιλο. Η σημαντική παραλλακτικότητα των τιμών του
υδατικού αποτυπώματος στη Θεσσαλία αποδίδεται στη τοπικές αγροκλιματικές και
εδαφολογικές συνθήκες, και υποδεικνύει τη σημασία της εξέτασης της διαχείρισης του
αρδευτικού νερού σε τοπικό επίπεδο.
Λέξεις-κλειδιά: υδατικό αποτύπωμα, βιομηχανική τομάτα, Θεσσαλία.
2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΔΑΤΙΚΩΝ
ΚΑΙ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ MyWater ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ
ΕΔΑΦΟΫΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ: Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΗ ΣΤΗ ΛΕΚΑΝΗ
ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ
E.A. Σταυρινός 1, Θ. Αλεξανδρίδης2, S.J. van Andel3, Γ. Μπίλας4, Ν. Συλλαίος2 και
Ν. Μισοπολινός4
1
Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Δ/νση Σχεδιασμού Εγγειοβελτιωτικών
Έργων & Εδαφικών – Υδατικών Πόρων,
e-mail: [email protected]
2
Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης & GIS, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ,
e-mail: [email protected]
3
UNESCO-IHE Institute for Water Education, Integrated Water Systems and
Governance Department, Delft, The Netherland,
e-mail: [email protected]
4
Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ,
e-mail: [email protected]
Ο στόχος του έργου MyWater (http://mywater-fp7.eu/) είναι να παρέχει αξιόπιστες
πληροφορίες σχετικά με την ποσότητα και την ποιότητα του νερού για την
ολοκληρωμένη διαχείριση του. Αυτό επιτεύχθηκε με το συνδυασμό τριών
επιστημονικών μεθόδων α) της δορυφορικής παρατήρησης της γης, β) της
μοντελοποίησης της λεκάνης απορροής και γ) της μετεωρολογίας. Τα δεδομένα από
αυτές τις διαφορετικές πηγές πληροφόρησης εντάχθηκαν μέσω μιας πλατφόρμας επιφάνειας διεπαφής, παροχής υπηρεσιών στο χρήστη - διαχειριστή του νερού, για τις
αρδευτικές ανάγκες στην πεδιάδα του ποταμού Νέστου. Η πλατφόρμα περιελάμβανε
εργαλεία απεικόνισης και παρουσίασης βραχυπρόθεσμων προβλέψεων των
μετεωρολογικών και υδρολογικών συνθηκών σε χάρτες και διαγράμματα. Οι χρήστες
του MyWater συμβάλλουν στις αποφάσεις προκειμένου να θέσουν τις απαιτήσεις και
να αξιολογήσουν την ποιότητα και χρηστικότητα των αποτελεσμάτων. Η εργασία αυτή
παρουσιάζει την εφαρμογή του προγράμματος MyWater στη λεκάνη απορροής του π.
Νέστου, δίνοντας έμφαση στη διαχείριση του νερού άρδευσης, μέσα από τη σκοπιά του
τοπικού χρήστη.
Λέξεις-κλειδιά: MyWater, διαχείριση εδαφοϋδατικών πόρων, Νέστος.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΙΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ
ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ
ΖΩΝΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Γ. Μπίλας1, Σ. Στράτη2, I. Cherif2, Π. Βασιλείου3, Μ. Καραμεσούτη3,
Γ. Οβάκογλου2, Μ. Παζαρλόγλου1, Ε. Κλαδάς1, Ν. Διονυσίου1, Ν. Καραπέτσας2,
Ν. Συλλαίος2, Κ. Κοσμάς3 και Ν. Μισοπολινός1
1
Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ,
541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
2
Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης και ΓΠΣ, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ,
541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
3
Εργαστήριο Εδαφολογίας και Γεωργικής Χημείας, Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών
Πόρων & Γεωργικής Μηχανικής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών,
Ιερά Οδός 75, 118 55 Αθήνα
e-mail: [email protected]
Το έργο αποτελεί υποέργο στα πλαίσια της πράξης «Υψηλής Προστιθέμενης Αξίας
Αγροτικές Ψηφιακές Υπηρεσίες (e-Υπ.Α.Α.Τ.)» με αναθέτουσα αρχή τον
(Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε.). Αφορά στη δημιουργία ενός γεωπληροφοριακού συστήματος το
οποίο θα περιέχει τα εδαφολογικά δεδομένα για το σύνολο της χώρας καθώς και το
σχέδιο Διαχείρισης Αγροτικής Γης συναρτήσει της διαφύλαξης, προστασίας και
ορθολογικής αξιοποίησης των φυσικών πόρων. Η έκταση χαρτογράφησης ήταν
μεγαλύτερη από 38.500.000 στρ όπου προέκυψαν περισσότερες από 9.000
Χαρτογραφικές Εδαφολογικές Μονάδες με βάση την φυσιογραφική ανάλυση και την
επί τόπου οριοθέτηση των πολυγώνων με φρεάτια παρατήρησης. Επίσης το έργο
περιελάμβανε περιγραφή και δειγματοληψία εδάφους από 2.000 εδαφοτομές και
δειγματοληψία εδάφους από 8.000 φρεάτια σε δύο βάθη (0-30και 30-60 cm).
Προέκυψαν περισσότερα από 22.000 δείγματα στα οποία έγινε ανάλυση των
κυριωτέρων εδαφικών χαρακτηριστικών απαραίτητων για την ταξινόμηση των εδαφών.
Το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη και οι επόμενες εργασίες αφορούν την εισαγωγή των
δεδομένων σε Ενιαία Γεωβάση Εδαφολογικών Δεδομένων, την τελική οριοθέτηση των
εδαφικών μονάδων της χαρτογράφησης και την κατάρτιση Σχεδίου Διαχείρισης
Αγροτικής Γης. Τελικά θα γίνει ο έλεγχος και η αποσφαλμάτωση (πιλοτική λειτουργία)
του συστήματος και εκπαίδευση των χρηστών. Το ενιαίο σύστημα γεωπληροφοριακών
εδαφολογικών δεδομένων και χωροταξίας αγροτικών ζωνών με τη λειτουργία του θα
προσφέρει σημαντικές ηλεκτρονικές υπηρεσίες και οφέλη σε καλλιεργητές, στις
επιχειρήσεις και στο κράτος (δημόσιους φορείς).
Λέξεις-κλειδιά: εδαφολογικά δεδομένα, γεωβάση, ΓΣΠ.
ΜΟΝΤΕΛΟ ΦΩΣΦΟΡΙΚΗΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΣΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟY
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΙΣ ΠΕΔΙΝΕΣ
ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ
Κ. Λέκκας, Ι. Ασημακόπουλος και Δ. Καλύβας
Ερευνητική Μονάδα ΓΠΣ, Τομέας Εδαφολογίας, Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών
Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών,
Ιερά Οδός 75, 118 55 Αθήνα
e-mail: [email protected]
Η ορθολογική λίπανση των καλλιεργειών είναι σημαντικός παράγοντας για την
ανάπτυξη των καλλιεργειών και την προστασία του περιβάλλοντος. Ειδικότερα η
φωσφορική λίπανση που πραγματοποιείται στην εγκατάσταση των καλλιεργειών
μπορεί να προστεθεί εφάπαξ στο έδαφος, γιατί ο δείκτης αλάτωσης είναι πολύ χαμηλός
και επομένως, δεν υπάρχει κίνδυνος για τα φυτά. Ο υπολογισμός της απαιτούμενης
φωσφορικής λίπανσης για καλλιέργειες οι οποίες αναπτύσσονται σε εδάφη της
περιοχής μελέτης (νομοί Άρτας και Πρέβεζας) πραγματοποιήθηκε σε περιβάλλον GIS.
Για την επεξεργασία των δεδομένων, τα οποία προήλθαν από εργαστηριακές αναλύσεις
εδαφικών δειγμάτων της περιοχής, χρησιμοποιήθηκε η εξίσωση της μακράς
εξισορρόπησης της φωσφορούχου λίπανσης, με παραμέτρους την περιεκτικότητα των
προς εξέταση εδαφών σε άργιλο και σε φώσφορο. Ο φώσφορος στο έδαφος
προσδιορίστηκε με τη μέθοδο Olsen η οποία συσχετίζεται με το φώσφορο που
προσλαμβάνουν τα φυτά. Η συσχέτιση αυτή υπάρχει και όταν ακόμη στο έδαφος
υπάρχει αρκετή ποσότητα ανθρακικού ασβεστίου. Δημιουργήθηκαν τρείς πλεγματικοί
χάρτες φωσφόρου, αργίλου και pH, χρησιμοποιώντας την τοπική μέθοδο χωρικής
παρεμβολής, της αντίστροφης απόστασης (Inverse distance weighting – I.D.W.). Στη
συνέχεια χρησιμοποιώντας αυτούς τους πλεγματικούς χάρτες υπολογίστηκαν τα
απαιτούμενα ποσά πεντοξειδίου του φωσφόρου (σε kg P2Ο5/στρέμμα), σε σχέση με τα
περιεχόμενα ποσά φωσφόρου και αργίλου στα εδάφη των περιοχών μελέτης, καθώς και
των επιθυμητών επιπέδων φωσφόρου στα εδάφη αυτά που ορίστηκαν σε 15, 20, 25, και
30 ppm. Επίσης, ανάλογα με τα παραπάνω και με τις απαιτήσεις των καλλιεργειών των
περιοχών μελέτης σε φώσφορο, καθορίστηκαν γενικές κατευθύνσεις φωσφορούχου
λίπανσης ανά καλλιέργεια. Τέλος χρησιμοποιώντας δεδομένα χρήσεων γης
υπολογίσθηκαν οι ανάγκες φωσφορικής λίπανσης ανά γεωργική εκμετάλλευση,
αποτελέσματα που εμφάνισαν χωρική παραλλακτικότητα ακόμη και εντός ενός
αγροκτήματος.
Λέξεις-κλειδιά: μακρά εξισορρόπηση, χωρική παρεμβολή, φώσφορος, άργιλος,
παραλλακτικότητα φωσφορικής λίπανσης.
Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΓΠΣ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΔΑΦΩΝ: Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ
ΗΛΙΑΝΘΟΥ ΚΑΙ Η ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ
ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ
Σ. Αλεξανδρή, Π. Δήμου και Δ. Καλύβας
Ερευνητική Μονάδα ΓΠΣ, Τομέας Εδαφολογίας, Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων
και Γεωργικής Μηχανικής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών,
Ιερά Οδός 75, 118 55, Αθήνα
e-mail: [email protected]
Η αξιολόγηση των εδαφών είναι η σωστή επιστημονικά μεθοδολογία για την επιλογή
της εγκατάστασης μιας συγκεκριμένης καλλιέργειας, όπως είναι ο ηλίανθος. Το
ενεργειακό αυτό φυτό επιλέχθηκε διότι δίνει μεταξύ άλλων τη δυνατότητα της πλήρους
χρησιμοποίησης όλων των μερών του και κατά συνέπεια μηδενική ύπαρξη αποβλήτων.
Η αξιολόγηση των εδαφών στηρίχθηκε στη μηχανική σύσταση, στο ανθρακικό
ασβέστιο και στην υδρομορφία, λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις του ηλίανθου.
Αναπτύχθηκε Γεωγραφικό Πληροφοριακό Σύστημα (GIS) και για την συνολική τελική
αξιολόγηση χρησιμοποιήθηκαν δύο μέθοδοι, η Storie και η Square. Εν συνεχεία,
ακολουθώντας τα κριτήρια που ισχύουν από την σχετική νομοθεσία, όπως η ελάχιστη
απόσταση που θα πρέπει να τηρείται από τις προστατευόμενες περιοχές Natura, καθώς
και πως οι μονάδες επεξεργασίας της βιομάζας του ηλίανθου, θα πρέπει να βρίσκονται
πλησιέστερα στις πλέον κατάλληλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις παραγωγής της πρώτης
ύλης, επιλέχθηκαν οι κατάλληλες προς χωροθέτηση περιοχές. Τέλος, προτάθηκε και η
δημιουργία μιας καθετοποιημένης παραγωγικής μονάδας, η οποία συνοδεύεται από μία
σειρά οφελών, όπως η εκμετάλλευση των οικονομιών κλίμακας. Τελικά, η
προσδιορισθείσα βέλτιστη θέση μίας τέτοιας επιχείρησης έδειξε πως χρησιμοποιώντας
θεωρίες αξιολόγησης εδαφών καθώς και επεξεργασίες βέλτιστης χωροθέτησης μέσα σε
περιβάλλον GIS, μία επιχείρηση μπορεί να λάβει αποφάσεις βάσει αξιόπιστων
αποτελεσμάτων, να γίνει συνεπώς πιο ανταγωνιστική στη νέα αυτή και πολλά
υποσχόμενη, για τα ελληνικά δεδομένα, αγορά της βιοενέργειας.
Λέξεις–κλειδιά: GIS, αξιολόγηση εδαφών, μέθοδος Storie, μέθοδος Square,
χωροθέτηση.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΣΤΟΥΣ
ΕΔΑΦΟΫΔΑΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΔΑΣΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΚΟΠΕΛΟΥ
ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Γ. Ζαλίδης1,3, Ι. Γήτας2, Ν. Διονυσίου1, Ε. Ντόνου1 και Γ. Τίγκας2
1
Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ,
541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
2
Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης, Τμήμα Δασολογίας και
Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
3
Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος, 572 00 Λαγκαδάς
e-mail: [email protected]
Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στην ανάπτυξη ενός στρατηγικού σχεδίου για τη
διεύρυνση του τουριστικού δυναμικού του νησιού, την οικονομική και κοινωνική
ανάπτυξη, την αύξηση της παραγωγικότητας, ιδίως στον γεωργικό τομέα,
συμβάλλοντας στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών του νησιού. Η παρούσα
μελέτη επικεντρώνεται στην αειφόρο ανάπτυξη των εδαφικών, υδατικών και δασικών
πόρων της Σκοπέλου, στην τοπική πρωτογενή παραγωγή και τέλος στις δραστηριότητες
του εναλλακτικού τουρισμού. Κατά την πρώτη φάση του έργου, συλλέχθηκαν δεδομένα
της περιοχής μελέτης και με τη χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών
και της Τηλεπισκόπησης, αναπτύχθηκαν χαρτογραφικά υπόβαθρα, τα οποία
αποσκοπούν στην καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του νησιού και
παρουσιάζονται ως θεματικοί χάρτες. Στη δεύτερη φάση του έργου έγινε η αξιολόγηση
των πλεονεκτημάτων, αδυναμιών, ευκαιριών, απειλών και των δυνατοτήτων ανάπτυξης
του νησιού σχετικά κυρίως με τους εδαφικούς, υδατικούς και δασικούς πόρους.
Προτάθηκαν στρατηγικά μέτρα δίνοντας έμφαση στην αειφορική διαχείριση των
εδαφοϋδατικών πόρων του νησιού, την αειφόρο διαχείριση των δασικών πόρων, την
προώθηση των τοπικών γεωργικών προϊόντων και την ανάπτυξη του νησιού όσον
αφορά στον αγροτουρισμό και άλλες μορφές εναλλακτικού τουρισμού.
Λέξεις-κλειδιά: γεωπληροφορική, αειφορική διαχείριση εδαφοϋδατικών και δασικών
πόρων, στρατηγικός σχεδιασμός ανάπτυξης.
ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΣΤΑ ΦΥΛΛΑ ΚΑΙ ΑΡΧΟΜΕΝΟΥ
STRESS ΣΕ ΔΕΝΔΡΑ ΕΛΙΑΣ ΑΠΟ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΒΕΡΤΙΣΙΛΛΙΟΥ,
ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Μ. Ιατρού1, Ζ. Δ. Ζαρταλούδης2, Γ. Σαββίδης1, Κ. Σαββίδης1, Δ. Γλάβενας1,
Σ. Θεοδωρίδου1, Κ. Καλογερόπουλος1 και Σ. Κυπαρίσση1
1
Γεωανάλυση Α.Ε., Γ. Γεννηματά 54, 551 34, Θεσσαλονίκη
Αγροοικοσύστημα Ε.Ε., Ν. Μουδανιά, 632 00, Χαλκιδική
e-mail: [email protected]
2
Η εντατικοποίηση της καλλιέργειας της ελιάς σε σχεδόν όλες τις ελαιοπαραγωγικές
χώρες, η οποία οφείλεται στην αναγνώριση από τους καταναλωτές των ευεργετικών
ιδιοτήτων αυτού του καρπού, έχει οδηγήσει στην εξάπλωση της πιο σημαντικής
μυκητολογικής ασθένειας της ελιάς, δηλαδή της βερτισιλλίωσης. Η βερτισιλλίωση της
ελιάς είναι αδρομύκωση και προκαλεί σταδιακή δυσλειτουργία και τελικά πλήρη
απόφραξη των αγγείων του δέντρου, εν μέρει ή εξ’ ολοκλήρου, διακόπτοντας την
κίνηση του νερού από τις ρίζες στα φύλλα, με αποτέλεσμα την έλλειψη της
τροφοδοσίας στο προσβεβλημένο τμήμα της κόμης. Παράλληλα όμως η μείωση της
κίνησης του νερού στους αγωγούς του ξυλώματος εξαιτίας της προσβολής οδηγεί και
σε μείωση της μεταφοράς θρεπτικών στοιχείων από την ρίζα προς τα φύλλα. Τα
αποτελέσματα της παρούσης εργασίας δείχνουν ότι η συγκέντρωση του ασβεστίου στα
φύλλα των δέντρων, σε σύγκριση με τα υπόλοιπα μακροστοιχεία και ιχνοστοιχεία,
μειώθηκε στους προσβεβλημένους ιστούς, στα δέντρα που παρουσίασαν σημάδια
πρώιμου στρες (δηλαδή πριν εμφανιστούν εμφανή συμπτώματα όπως π.χ. ξηράνσεις
κλάδων και βλαστών του δέντρου). Επομένως η φυλλοδιαγνωστική ανάλυση ως προς
το ασβέστιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ταυτοποίηση του αρχικού stress των
δέντρων ελιάς από βερτισιλλίωση. Επίσης, η θερμική και υπερφασματική
τηλεπισκόπηση έδειξαν υψηλές συσχετίσεις με τα επίπεδα της προσβολής, σύμφωνα με
μια νέα εντεκάβαθμη κλίμακα βαθμονόμησης της βερτισιλλίωσης της ελιάς, και άρα η
τηλεπισκόπηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανίχνευση των επιπέδων της
προσβολής.
Λέξεις–κλειδιά: τηλεπισκόπηση, Verticillium dahliae, ασβέστιο, φυλλοδιαγνωστική,
μη επανδρωμένα πτητικά μέσα.
3η Ενότητα: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗΣ ΦΩΣΦΟΡΟΥ ΣΕ 13 ΕΔΑΦΗ ΣΕ
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΡΕΜΜΥΔΙΟΥ
Ρ. Κολινιάτη, Β. Αντωνιάδης, Ε. Γκόλια και Σ. Πετρόπουλος
Τμήμα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος,
Οδός Φυτόκου, 384 46, Βόλος
e-mail: [email protected]
Η διαθεσιμότητα Ρ εξαρτάται από πολλές εδαφικές ιδιότητες, όπως και από τον βαθμό
αποσάθρωσης των εδαφών. Σκοπός της εργασίας ήταν να μελετηθεί η δυναμική του Ρ
σε κρεμμύδι σε εδάφη που διαφέρουν ως προς τις χημικές και τις πεδογενετικές τους
ιδιότητες. Σε 13 εδάφη (4 Entisols, 4 Alfisols και 5 Inceptisols) έγινε πείραμα
ανάπτυξης με κρεμμύδι σε δύο επίπεδα χορήγησης Ρ (Ρ0, χωρίς Ρ, και Ρ1 με χορήγηση
440 mg P kg-1) και μετρήθηκε ο εκχυλίσιμος Ρ, o P στο φυτό και διάφορα φυτοκομικά
χαρακτηριστικά. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν συσχετίσεις μεταξύ των παραμέτρων για
να εκτιμηθεί η συνάφεια που τις χαρακτηρίζει. Βρέθηκε ότι, ενώ καμία άλλη εδαφική
ιδιότητα δεν διέφερε μεταξύ των 3 ταξινομικών ομάδων (με εξαίρεση την άργιλο), τα
οξείδια Fe, Mn και Al ήταν σημαντικά υψηλότερα στα Alfisols, όπως ήταν
αναμενόμενο, λόγω πεδογενετικών διεργασιών. Ο Ρ κατά Olsen αυξήθηκε σημαντικά
σε 12 από τα 13 εδάφη, η συνολική ξηρή βιομάζα αυξήθηκε σημαντικά σε 9 από 13
εδάφη, ενώ σημαντικά αυξήθηκε σε όλα τα εδάφη και η συγκέντρωση Ρ στο φυτό. Οι
συσχετίσεις έδειξαν ότι ο υδατοδιαλυτός Ρ επηρεάστηκε σημαντικά και αρνητικά από
τα οξείδια, ενώ τα φυτοκομικά χαρακτηριστικά του κρεμμυδιού (διάμετρος κονδύλου,
μήκος υπέργειου στελέχους και νωπό βάρος) επηρεάστηκαν σημαντικά από το pH. Η
σύγκριση μεταξύ φυτοκομικών χαρακτηριστικών και εκχυλίσεων Ρ έδειξε πολύ
σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ όλων των πιθανών συνδυασμών συσχετίσεων, κάτι που
δείχνει ότι η ανάπτυξη του κρεμμυδιού επηρεάστηκε κυρίως από την προσθήκη του Ρ.
Λέξεις - κλειδιά: φώσφορος, εδαφικές ιδιότητες, φυτοκομικά χαρακτηριστικά.
Η ΥΓΡΗ ΚΟΠΡΟΣ ΒΟΟΕΙΔΩΝ ΩΣ ΛΙΠΑΣΜΑ ΓΙΑ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ
ΣΕ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΛΙΠΑΝΣΗ
(ΣΥΝΗΘΗ ή ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ)
Ε. Σαμαρά και Θ. Ματσή
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected], [email protected]
Μελετήθηκε η επίδραση της υγρής κόπρου βοοειδών (Bos Taurus L.) στην απόδοση και
σύσταση του καλαμποκιού (Zea mays L.) και στη γονιμότητα του εδάφους, σε
σύγκριση με τη συνήθη και την ορθολογική ανόργανη λίπανση. Την άνοιξη του 2011,
συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν επιφανειακά δείγματα εδάφους από τα πειραματικά
τεμάχια ενός αγρού του Αγροκτήματος του ΑΠΘ. Μετά, εγκαταστάθηκε στον αγρό
πείραμα με καλαμπόκι, δείγματα του οποίου συλλέχθηκαν στο στάδιο της ενσίρωσης
και αναλύθηκαν. Οι μεταχειρίσεις ήταν εφαρμογή: 1) 8 kg υγρής κόπρου βοοειδών ανά
στρέμμα (κόπρος), 2) 26 kg N και 5,7 kg P ανά στρέμμα (συνήθης ανόργανη λίπανση),
3) 24 kg N και 15 kg K ανά στρέμμα με βάση την ανάλυση του εδάφους (ορθολογική
ανόργανη λίπανση), 4) καμίας λίπανσης (μάρτυρας). Οι μεταχειρίσεις εφαρμοζόταν στα
ίδια πειραματικά τεμάχια και τα 2 προηγούμενα έτη, με τη διαφορά ότι η ορθολογική
λίπανση ήταν 24 kg N και 18,2 kg K ανά στρέμμα το 2009 και 24 kg N, 2,1 kg Ρ και
18,3 kg K ανά στρέμμα το 2010. Βρέθηκε ότι το διαθέσιμο ΝΟ3-Ν αυξήθηκε
σημαντικά με την προσθήκη κόπρου σε σύγκριση με το μάρτυρα, σε επίπεδα παρόμοια
με αυτά της ανόργανης λίπανσης (συνήθους ή ορθολογικής). Τα διαθέσιμα ποσά Ρ, Κ,
Zn και B ήταν σημαντικά υψηλότερα στα πειραματικά τεμάχια με την κόπρο σε σχέση
με όλα τα υπόλοιπα τεμάχια, αν και το Κ στα τεμάχια με τη ορθολογική ανόργανη
λίπανση ακολουθούσε αυτό των τεμαχίων με την κόπρο. Η απόδοση σε υπέργεια
βιομάζα και καρπό και η πρόσληψη όλων των θρεπτικών στοιχείων από τα φυτά
καλαμποκιού αυξήθηκαν σημαντικά με την προσθήκη κόπρου σε σχέση με το μάρτυρα,
σε επίπεδα παρόμοια με αυτά της ανόργανης λίπανσης (συνήθους ή ορθολογικής).
Λέξεις-κλειδιά: ορθολογική ανόργανη λίπανση, καλαμπόκι, υγρή κόπρος βοοειδών.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΡΟΔΑΚΙΝΩΝ ΒΕΡΟΙΑΣ, ΝΑΟΥΣΑΣ ΚΑΙ ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ ΣΤΟ
ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΒΙΟΤΥΠΟ
Γ. Μπίλας1, Θ. Αλεξανδρίδης2, I. Cherif2, Ν. Διονυσίου1, Ν. Συλλαίος2,
Α. Μολασιώτης3, Μ. Βασιλακάκης3 και Ν. Μισοπολινός2
1
Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ,
541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
2
Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης και ΓΣΠ, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ,
541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
3
Εργαστήριο Δενδροκομίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ,
541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
Στην παρούσα εργασία σχολιάζονται τα τελικά εδαφολογικά αποτελέσματα του
ερευνητικού προγράμματος «Ταυτοποίηση ποιοτικών χαρακτηριστικών δύο ποικιλιών
ροδακινιάς (Prunus persica L.) με τη χρήση εδαφικών δεικτών, μοριακής ανάλυσης και
γεωπληροφορικής - ΒΙΟΤΥΠΟ». Ο γενικός στόχος του έργου είναι η ταυτοποίηση των
ποιοτικών χαρακτηριστικών δύο ποικιλιών ροδάκινων (June Gold και Fayette) σε
σχέση με τη γεωγραφική τους προέλευση (πεδινή περιοχή Βέροιας, ημιορεινή
Νάουσας, ορεινή Βελβεντού) και τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά των εδαφών στα
οποία καλλιεργούνται. Μέχρι στιγμής έχουν ολοκληρωθεί οι δειγματοληψίες και οι
αντίστοιχες χημικές αναλύσεις (εδαφών, καρπών, φύλλων), η πρωτεϊνική ανάλυση των
καρπών και η στατιστική ανάλυση των εδαφικών παραμέτρων, η οποία και
παρουσιάζεται στην παρούσα εργασία. Χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματα των
παραπάνω αναλύσεων, ως δεδομένα εισόδου, σχεδιάστηκε βάση δεδομένων με χωρική
αναφορά η οποία έχει τη δυνατότητα να τα συναξιολογεί με βάση τη γεωγραφική τους
προέλευση και να δώσει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την επίδραση των
εδαφικών και κλιματολογικών παραμέτρων στην ποιότητα των καρπών. Σχετικά με τις
εδαφικές παραμέτρους, σε τρία βάθη, παρουσιάστηκαν στατιστικά σημαντικές
διαφορές ανάμεσα στις τρεις περιοχές, όσον αφορά στην ηλεκτρική αγωγιμότητα, το
pH, τη μηχανική σύσταση, την οργανική ουσία, το CaCΟ3, τον διαθέσιμο P, το ολικό
N, και τα χημικά στοιχεία Cu, Fe, K, Mg, Mn και Zn. Τα αποτελέσματα θα
ολοκληρωθούν με τη συσχέτιση των εδαφικών παραμέτρων με τις παραμέτρους που
εκτιμήθηκαν στα φύλλα, και στους καρπούς.
Λέξεις-κλειδιά: ποιότητα εδαφών, ταυτοποίηση ροδάκινων, γεωπληροφορική.
ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΣ
ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ ΤΟΥ
ΑΓΡΟΚΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΠΘ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΝΤΑΧΘΕΙ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ
Θ. Χατζηστάθης1 Α. Παπαϊωάννου2 και Ν. Μπαρμπαγιάννης1
1
Εργαστήριο Δενδροκομίας, Τμήμα Γεωπονίας, Σχολή Γεωπονίας, Δασολογίας και
Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
2
Εργαστήριο Δασικής Εδαφολογίας, Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος,
Σχολή Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ,
541 24 Θεσσαλονίκη
1
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, Σχολή Γεωπονίας, Δασολογίας και
Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
Σε πειραματικό ελαιώνα του ΑΠΘ, που έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα βιολογικής
γεωργίας, ελήφθησαν δείγματα εδάφους (ανά στρώση, 0-10, 10-20, 20-40 και 40-60cm)
και φύλλων, με σκοπό να προσδιοριστούν οι χημικές ιδιότητες του εδάφους και η
θρεπτική κατάσταση των ελαιοδένδρων. Από τις εδαφολογικές αναλύσεις προέκυψε ότι
η περιεκτικότητα σε οργανική ουσία (ιδιαίτερα των επιφανειακών στρωμάτων) βρέθηκε
σε ιδιαίτερα υψηλά για γεωργικό έδαφος επίπεδα και αυτό οφείλεται στην ανακύκλωση
των φυτικών υπολειμμάτων που υιοθετείται ως γεωργική πρακτική στη διαχείριση του
συγκεκριμένου ελαιώνα. Κατά τα άλλα, τα επίπεδα όλων των θρεπτικών στοιχείων στο
έδαφος κρίνονται από επαρκή έως υπερεπαρκή, με εξαίρεση ένα μικρό μέρος των
συγκεντρώσεων του Zn (στη βαθύτερη εδαφική στρώση των 40-60cm) που ήταν <0,5
mg/kg (η οποία θεωρείται η κρίσιμη συγκέντρωση έλλειψης Zn στο έδαφος), και ένα
μέρος, ως προς τις κατώτερες τιμές, των συγκεντρώσεων του Fe, οι οποίες ήταν σε
οριακά-αλλά όχι ελλιπή- επίπεδα. Οι συγκεντρώσεις των ιχνοστοιχείων Mn, Fe, Zn και
B στα φύλλα του ελαιώνα ήταν 41, 148, 25 και 21 p.p.m., αντίστοιχα, ενώ αυτές των
μακροστοιχείων Ca, Mg, K, N και P ήταν 1,98, 0,18, 0,94, 1,55 και 0,16%, αντίστοιχα.
Με βάση αυτά τα αποτελέσματα, και στηριζόμενοι στο εύρος επιθυμητής θρεπτικής
κατάστασης ανά στοιχείο που παρέχεται στη βιβλιογραφία, μπορούμε να πούμε ότι οι
συγκεντρώσεις των περισσότερων θρεπτικών στοιχείων ήταν επαρκείς έως
υπερεπαρκείς για τα δένδρα του ελαιώνα, με εξαίρεση τη συγκέντρωση του Ν που ήταν
ελαφρώς ελλιπής, και αυτές των ιχνοστοιχείων Mn και B που ήταν οριακές.
Συμπερασματικά, η ένταξη αυτού του ελαιώνα σε πρόγραμμα βιολογικής γεωργίας και
η γενικότερη διαχείρισή του κρίνονται ιδιαιτέρως επιτυχείς, αφού καμία σοβαρή
έλλειψη θρεπτικού στοιχείου δεν βρέθηκε. Τα ελαφρώς ελλιπή επίπεδα του Ν στα
φύλλα μπορούν ενδεχομένως να ενισχυθούν με 1-2 επιπλέον οργανικές λιπάνσεις.
Λέξεις-κλειδιά: βιολογικός ελαιώνας, οργανική λίπανση, μακροστοιχεία, ιχνοστοιχεία,
ελιά (Olea europaea).
ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΡΙΖΟΒΙΩΝ ΦΑΣΟΛΙΟΥ
(Phaseolus vulgaris L.), ΛΕΥΚΟΥ ΛΟΥΠΙΝΟΥ (Lupinus albus L.) ΚΑΙ
ΑΡΑΧΙΔΑΣ (Arachis hypogeaa L.) ΩΣ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΜΒΟΛΙΩΝ ΣΕ ΦΑΣΟΛΙ
ΚΑΙ ΣΟΓΙΑ (Glycine max ( L.) Merr.)
Γ. Κόπανος1, Μ. Τζεμαλή1, Ι. Υψηλάντης2 και Ι.Θ. Τσιάλτας1
1
2
Εργαστήριο Γεωργίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
e-mail: [email protected]
Η συμβιωτική δέσμευση του αζώτου στο φασόλι συνήθως δεν καλύπτει τις ανάγκες του
και η σόγια, ως ξενικό είδος, στα ελληνικά εδάφη δεν αποικίζεται από ριζόβια χωρίς
εμβολιασμό. Μελετήθηκαν σε πειράματα φυτοδοχείων έξι καλλιέργειες ριζοβίων,
απομονωμένες από φυμάτια φασολιών της περιοχής των Πρεσπών, και ο συνδυασμός
τους ως προς την αποτελεσματικότητά τους στην ανάπτυξη και αζωτούχο θρέψη του
φασολιού σε σχέση με μη εμβολιασμένο (μάρτυρα), λιπασμένο με Ν (10 kg/στρ) ή μη.
Μελετήθηκαν, επίσης σε πειράματα φυτοδοχείων, τέσσερεις καλλιέργειες ριζοβίων,
δύο απομονωμένες από φυμάτια λούπινων από το Κιλκίς και δύο από φυμάτια αραχίδας
από τις Σέρρες, ως προς τη συμβατότητα και αποτελεσματικότητά τους με σόγια. Η
σύγκριση τους έγινε με δύο εμπορικά εμβόλια ριζοβίων και μη εμβολιασμένο
(μάρτυρα), λιπασμένο με Ν (10 kg/στρ) ή μη. Μετρήθηκαν η βιομάζα των βλαστών και
φύλλων, η βιομάζα της ρίζας, ο λόγος βιομάζας ρίζας/βλαστών, ο αριθμός και το νωπό
βάρος φυματίων ανά φυτό, το μέσο νωπό βάρος ανά φυμάτιο και η συγκέντρωση
ολικού Ν στην υπέργεια βιομάζα. Στο φασόλι, δύο από τα εμβόλια και το μίγμα όλων
των εμβολίων είχαν την υψηλότερη συγκέντρωση Ν σε σχέση με τον μάρτυρα και ίση
με τον μάρτυρα με προσθήκη αζωτούχου λίπανσης. Τα εμβόλια που προέρχονταν από
τα λούπινα δεν ήταν συμβατά με τη σόγια, ενώ ένα από τα εμβόλια που προέρχονταν
από την αραχίδα εμβολίασε τη σόγια αυξάνοντας τη βιομάζα των ριζών σε σχέση με τα
υπόλοιπα εμβόλια και τον λιπασμένο με Ν μάρτυρα. Η σόγια που δέχθηκε το εμβόλιο
αυτό είχε την υψηλότερη βιομάζα βλαστών, χωρίς όμως σημαντική διαφορά σε σχέση
με τον λιπασμένο μάρτυρα και το εμπορικό εμβόλιο.
Λέξεις-κλειδιά: φασόλι, σόγια, λούπινα, ριζόβια, αζωτοδέσμευση.
ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ ΜΥΚΟΡΡΙΖΩΝ, ΥΠΑΡΞΗ ΦΥΜΑΤΙΩΝ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΗ
ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΡΙΖΟΒΙΩΝ ΣΕ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΦΑΣΟΛΙΟΥ
(Phaseolus vulgaris L. ΚΑΙ P. coccineus L.) ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΡΕΣΠΩΝ
Ι. Υψηλάντης1 και Ι.Θ. Τσιάλτας2
1
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
2
Εργαστήριο Γεωργίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
e-mail: [email protected]
Η περιοχή των Πρεσπών παράγει τις μεγαλύτερες ποσότητες ξηρών φασολιών στην
Ελλάδα και φημίζεται για την παραγωγή φασολιών τύπου πλακέ (Phaseolus vulgaris
L.) και γίγαντες (P. coccineus L.). Το ξηρό φασόλι είναι σχεδόν η αποκλειστική
καλλιέργεια στην περιοχή και δέχεται την εφαρμογή αζωτούχων λιπασμάτων που
περιορίζουν την αζωτοδέσμευση. Λήφθηκαν δείγματα ριζών από εννέα τοποθεσίες των
Πρεσπών όπου καλλιεργούνταν φασόλια πλακέ (11 αγροί), λευκοί γίγαντες (5 αγροί)
και μαύροι γίγαντες (3 αγροί). Μετρήθηκαν ο αριθμός και τύπος μυκορριζικών σπορίων
ανά 50 g εδάφους και το ποσοστό αποικισμού των ριζών από μυκορριζικούς μύκητες, ο
αριθμός φυματίων ανά m ρίζας, και εκτιμήθηκε ο δείκτης σχηματισμού φυματίων. Από
τα φυμάτια απομονώθηκαν ριζόβια και οι καλλιέργειες τους χρωματίστηκαν κατά Gram
και εμβολιάστηκαν σε δοχεία όγκου 250 ml με φασόλια πλακέ ή γίγαντες και
αποστειρωμένο υπόστρωμα άμμου:βερμικουλίτη 1:1 ως βιοδοκιμές για επιβεβαίωση
επιτυχούς απομόνωσης ριζοβίων. Η γενετική παραλλακτικότητα των 73 επιτυχημένων
απομονώσεων εκτιμήθηκε μετά από απομόνωση DNA και PCR με τους εκκινητές
FGPL132 και FGPS 1490, χρήση του περιοριστικού ενζύμου HaeIII και
ηλεκτροφόρηση σε πηκτή αγαρόζης. Η παρουσία των φυματίων ήταν άνισα
κατανεμημένη εντός του αγρού, παρουσίασε μεγάλη διακύμανση από αγρό σε αγρό και
εκτιμήθηκε ως ικανοποιητική σε πέντε αγρούς. Η ανάλυση γενετικής
παραλλακτικότητας έδωσε 37 διαφορετικά αποτυπώματα. Το ποσοστό αποικισμού των
ριζών από μυκορριζικούς μύκητες κυμάνθηκε από πολύ χαμηλό έως πολύ υψηλό (0-86
%), ανάλογα με τον αγρό και την ηλικία των φυτών. Ο αριθμός των σπορίων ήταν
γενικά χαμηλός (0-25 σπόρια ανά 50 g εδάφους), με μικρό αριθμό μορφοτύπων (1-4)
ανά αγρό αλλά και συνολικά (<10).
Λέξεις-κλειδιά:
φασόλι,
παραλλακτικότητα
ριζόβια,
αζωτοδέσμευση,
Πρέσπες,
γενετική
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΙΛΥΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΑΜΒΑΚΟΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΕΔΑΦΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Ε. Ευαγγέλου, Μ. Τζιουβαλέκας, Π. Ράπτης και Χ. Τσαντήλας
Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Χαρτογράφησης και
Ταξινόμησης Εδαφών, Θεοφράστου 1, 413 35 Λάρισα
e-mail: [email protected]
Σε δυο πιλοτικές εφαρμογές και ένα οργανωμένο πείραμα διερευνήθηκαν τα
αποτελέσματα εφαρμογής της ιλύος της μονάδας βιολογικού καθαρισμού της πόλης της
Λαμίας στην καλλιέργεια βάμβακος για τη καλλιεργητική περίοδο 2013. Η πιλοτική
εφαρμογή πραγματοποιήθηκε σε δύο αγρούς με παθογενή εδάφη (αλατούχα) στην
περιοχή Ανθήλης και η πειραματική στον αγρό που βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του
Σταθμού Ερεύνης Βαρδατών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ σε γόνιμο υψηλής
παραγωγικότητας έδαφος. Η εφαρμογή της ιλύος στα παθογενή αλατούχα εδάφη
αύξησε σημαντικά την απόδοση του βαμβακιού 14 – 58% σε σύγκριση με το μάρτυρα
και αύξησε σημαντικά την οργανική ουσία (από 1.8% σε 2.4% και από 1.6% σε 2.0%
στους δύο αγρούς αντίστοιχα), τον φωσφόρο (αυξήθηκε από 16 σε 58 mgP/kg), ενώ η
συγκέντρωση ολικού Ν, και οι διαθέσιμες μορφές των ιχνοστοιχείων Cu, Zn και Β
αυξήθηκαν ελαφρά. Η συγκέντρωση των εν δυνάμει τοξικών βαρέων μετάλλων
(μόλυβδος, κάδμιο, νικέλιο, ψευδάργυρος, υδράργυρος) δεν επηρεάσθηκαν καθόλου.
Στον πειραματικό αγρό η απόδοση της καλλιέργειας δεν επηρεάσθηκε από την
εφαρμογή της ιλύος σε σύγκριση με το μάρτυρα λόγω της αυξημένης υπολειμματικής
γονιμότητας του εδάφους από της προηγούμενες καλλιέργειες, βελτιώθηκε η
γονιμότητα του εδάφους (συγκέντρωση νιτρικού Ν, διαθέσιμου Ρ και διαθέσιμου Mg),
ενώ δεν επηρεάσθηκε αρνητικά η συγκέντρωση των τοξικών βαρέων μετάλλων Pb, Cu,
Cr, Ni, Zn, Cd, Hg. Συμπερασματικά φαίνεται ότι η ιλύς της μονάδας βιολογικού
καθαρισμού της ΔΕΥΑ Λαμίας πληροί της προϋποθέσεις της νομοθεσίας και μπορεί να
εφαρμοσθεί στη γεωργία με θετικά αποτελέσματα στην απόδοση της καλλιέργειας του
βαμβακιού και στην ποιότητα του εδάφους.
Λέξεις-κλειδιά: ιλύς βιολογικού καθαρισμού, καλλιέργεια βάμβακος, εδαφικές
ιδιότητες.
ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΥΛΙΚΟΥ ΜΙΓΜΑΤΟΣ, ΠΑΡΑΠΡΟΪΟΝΤΩΝ
ΠΥΡΟΛΟΥΣΙΤΗ-ΕΔΑΦΟΥΣ-ΡΙΖΟΦΛΟΙΟΥ
Μ.Γ. Αληφραγκή, Α.Κ. Παυλάτου-Βε
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected], [email protected]
Στην παρούσα εργασία εξετάζεται η βιολογική δραστηριότητα μίγματος που περιέχει
παραπροϊόντα ηλεκτρολυτικής επεξεργασίας του πυρολουσίτη (MnΟ2). Το πείραμα
έγινε με αφορμή την διερεύνηση της δυνατότητας αξιοποίησης αυτών των
παραπροϊόντων ως υλικό μίγματος για τη δημιουργία υποστρώματος κάλυψης
λατομικού χώρου ασβεστόλιθου και εγκατάστασης βλάστησης. Για την δημιουργία του
υλικού μίγματος του υποστρώματος, χρησιμοποιήθηκαν τα παραπροϊόντα της
ηλεκτρολυτικής επεξεργασίας του πυρολουσίτη (MnO2), υλικά που είναι πλούσια σε
οξείδια Μn και Fe, σε ποσοστό 70%. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε ριζοφλοιός, σε ποσοστό
10%, ώστε να αυξηθεί η βιολογική δραστηριότητα του μίγματος, έδαφος σε ποσοστό
10% και 10% σκελετικό υλικό. Για την μελέτη της συμπεριφοράς του ριζοφλοιού
πραγματοποιήθηκε εργαστηριακό πείραμα διάσπασης αυτού, τόσο σε παραπροϊόντα
ηλεκτρολυτικής επεξεργασίας του MnΟ2 και εδάφους ξεχωριστά, όσο και σε μίγμα
αυτών. Το συνολικό CO2 που εκλύθηκε κατά τη διάσπαση του ριζοφλοιού ήταν 4,029
mgCO2/g μίγματος, όταν αυτός αναμίχθηκε μόνο με έδαφος, ενώ όταν η διάσπαση του
ριζοφλοιού έγινε σε μίγμα εδάφους και παραπροϊόντων ηλεκτρολυτικής επεξεργασίας
του MnΟ2 (αναλογία 1:7), η ποσότητα του CO2 που εκλύθηκε ήταν σχεδόν η μισή
(1,955 mg). Το ποσοστό του οργανικού C μετά το πέρας του πειράματος διάσπασης του
ριζοφλοιού ήταν 1,35% C στον χειρισμό έδαφος-ριζοφλοιός και 0,56% C στον χειρισμό
έδαφος - παραπροϊόντα ηλεκτρολυτικής επεξεργασίας MnΟ2 - ριζοφλοιός. Μετά το
πείραμα διάσπασης, μικροβιακή βιομάζα βρέθηκε μόνο στους χειρισμούς του εδάφους.
Η μικροβιακή βιομάζα του μίγματος κάλυψης του λατομικού χώρου, ένα χρόνο μετά
την εγκατάσταση του πειράματος αποκατάστασης, κυμάνθηκε από 1,025- 3,12 μgN/g
μίγματος κάλυψης, ενώ από την αναπνοή της μικροβιακής βιομάζας (επώαση 15
ημερών) εκλύθηκαν κατά μέσο όρο 1,49 mg CO2/g μίγματος κάλυψης.
Λέξεις–κλειδιά: πυρολουσίτης (MnΟ2), διάσπαση ριζοφλοιού, μικροβιακή αναπνοή,
μικροβιακή βιομάζα.
4η Ενότητα: ΧΗΜΕΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΧΗΛΙΚΟΥ ΣΙΔΗΡΟΥ ΣΤΙΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
ΕΝΟΣ ΑΡΓΙΛΩΔΟΥΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΜΕTA THN ΠΡΟΣΘΗΚΗ
ΑΝΘΡΑΚΙΚΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ
Δ. Γασπαράτος1, Π.Α. Ρούσσος2 και Κ. Δημασής3
1
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
2
Εργαστήριο Δενδροκομίας, Τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής,
Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ιερά Οδός 75, 118 55 Αθήνα
3
Valagro Eλλάς, 151 24 Αθήνα
Στόχος της εργασίας ήταν να διερευνηθεί η επίδραση της χρήσης σκευασμάτων χηλικού
Fe για την αντιμετώπιση τροφοπενίας Fe σε υποκείμενο εσπεριδοειδών, στις ιδιότητες
ενός αργιλώδους εδάφους με υψηλή περιεκτικότητα σε CaCO3. Για το σκοπό αυτό
ομοιόμορφα σε ανάπτυξη σπορόφυτα του υποκειμένου εσπεριδοειδών βολκαμεριάνα
μεταφυτεύτηκαν σε έδαφος στο οποίο είχε προστεθεί ανθρακικό ασβέστιο. Τα φυτά
αναπτύχθηκαν για 6 μήνες και στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν οι επεμβάσεις με
σκευάσματα Fe, όταν εμφανίστηκαν συμπτώματα τροφοπενίας στα νεαρά φύλλα. Όλα
τα σκευάσματα εφαρμόστηκαν στη δόση του 1 g/φυτό, υπό μορφή διαλύματος. Τα
σκευάσματα ήταν εμπορικά προϊόντα διαφόρων μορφών και συγκεντρώσεων χηλικού
Fe (Fe-EDDHSA και Fe-EDDHA) της εταιρείας Valagro (Iταλία). Εδαφικά δείγματα
λήφθηκαν 5, 20 και 83 ημέρες μετά την εφαρμογή (ΜΤΕ) των σκευασμάτων και
αναλύθηκαν ως προς το pH, την οργανική ουσία, και τα διαθέσιμα Fe, Mn, Cu και Zn.
Δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές μεταβολές του pH μετά την εφαρμογή των
σκευασμάτων και στις περισσότερες περιπτώσεις στο τέλος του πειράματος οι τιμές
κυμάνθηκαν στα αρχικά επίπεδα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκάλεσε το γεγονός ότι 20
ημέρες ΜΤΕ των σκευασμάτων, τα επίπεδα της οργανικής ουσίας εμφάνισαν
σημαντική αύξηση σχεδόν σε όλες τις επεμβάσεις σε σχέση με το μάρτυρα. Για κάποια
σκευάσματα τα επίπεδα της οργανικής ουσίας 20 ημέρες ΜΤΕ κυμάνθηκαν μεταξύ 8–
10%, ενώ 83 ημέρες ΜΤΕ μειώθηκαν στο 4%. Οι τιμές του διαθέσιμου Fe στον
μάρτυρα ήταν κάτω από το κρίσιμο όριο λόγω της παρουσίας υψηλών ποσοτήτων
δισανθρακικών ιόντων μετά την προσθήκη του CaCO3. Ήδη από την 5η ΜΤΕ των
σκευασμάτων η αύξηση του διαθέσιμου Fe στο έδαφος ήταν σημαντική, ενώ
μειώνονταν με το χρόνο, παραμένοντας όμως σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με το
μάρτυρα μέχρι και την τελευταία δειγματοληψία (83 ΜΤΕ). Σκευάσματα τα οποία
χρησιμοποιούνται για τη διόρθωση της έλλειψης Fe, περιέχουν και Mn, έτσι ώστε να
εξασφαλίζουν ισορροπία στην αναλογία Fe/Mn. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μετά την
εφαρμογή ορισμένων σκευασμάτων να παρατηρηθεί αύξηση του Mn ακόμα και τρεις
φορές σε σχέση με το μάρτυρα, σε όλες όμως τις περιπτώσεις με τη πάροδο του χρόνου
υπάρχει σταθερή μείωση των τιμών του διαθέσιμου Mn η οποία στο τέλος του
πειράματος αγγίζει ακόμα και τα όρια ανεπάρκειας. Οι τιμές του διαθέσιμου Cu και Zn
εμφανίζουν σταθερή μείωση με την πάροδο του χρόνου. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι
η εφαρμογή χηλικών μορφών Fe σε ασβεστούχα εδάφη εκτός από την αύξηση του
διαθέσιμου Fe συμβάλλει και στη βελτίωση των επιπέδων της οργανικής ουσίας με
συνέπεια την αύξηση της διαθεσιμότητας και των υπολοίπων ιχνοστοιχείων.
Λέξεις-κλειδιά: Fe-EDDHSA, Fe-EDDHA, ιχνοστοιχεία, ασβεστούχο έδαφος.
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΟΥΣΙΑΣ
ΕΔΑΦΩΝ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΚΛΑΣΜΑΤΑ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΥ
ΒΑΡΟΥΣ
Γ. Στρουθόπουλος και Ν. Μπαρμπαγιάννης
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονιας, ΑΠΘ,
541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
Οι καλλιεργητικές πρακτικές έχουν επίδραση στην περιεκτικότητα , στη σύσταση και
στο ρυθμό μετασχηματισμού της οργανικής ουσίας στα διάφορα κλάσματα της. Σκοπός
της παρούσας εργασίας ήταν η διερεύνηση της μακρόχρονης επίδρασης των
καλλιεργητικών πρακτικών στα ποσοστά κλασμάτων μεγέθους, στα ποσοστά και τη
σύσταση της οργανικής ουσίας που σχετίζεται με αυτά, καθώς και στο ρυθμό
διεργασιών της οργανικής ουσίας των κλασμάτων μεγέθους κάτω από συνθήκες
καλλιέργειας και μη, σε ένα Typic Entisol. Από αγρό του Αγροκτήματος του ΑΠΘ στο
οποίο καλλιεργείται σιτάρι για τουλάχιστον 30 έτη καθώς και από γειτονικό
αγροτεμάχιο το οποίο παραμένει ακαλλιέργητο για τουλάχιστον 30 έτη, συλλέχθηκαν
επιφανειακά δείγματα εδάφους (0-10cm) στα οποία μέσω συνεχών υγρών κοσκινίσεων
και καθιζήσεων πραγματοποιήθηκαν κλασματώσεις βάσει μεγέθους και πυκνότητας,
πριν και μετά από τη διασπορά τους, με τη χρήση συσκευής υπερήχων τύπου ακίδας.
Χρησιμοποιήθηκαν, Solid-State 13C πυρηνικός μαγνητικός συντονισμός (NMR) και
αφθονία σταθερού ισοτόπου 13C (Natural abundance), προς καθορισμό της σύστασης
και προέλευσης της οργανικής ουσίας στα κλάσματα μεγέθους 2-10mm, 250-2000μm,
53-250μm, 2-53mμ και <2μm. Στοιχειακός C και στοιχειακό Ν, προσδιορίστηκαν στο
σύνολο των κλασμάτων βάσει πυκνότητας και μεγέθους που παραλήφθηκαν. Στο
ακαλλιέργητο έδαφος τα ποσοστά των κλασμάτων μεγέθους μειώνονται με τη μείωση
του μεγέθους τους. Παρατηρήθηκε αύξηση του ποσοστού του οργανικού άνθρακα, με
μείωση του μεγέθους των κλασμάτων καθώς και μείωση των ποσοστών του ολικού
οργανικού άνθρακα του εδάφους (TOC) που περιέχεται στα κλάσματα μεγέθους, από
τα μεγαλύτερα στα μικρότερα. Τα αποτελέσματα έδειξαν επίσης ότι η οργανική ουσία
που σχετίζεται με κλάσματα μεγέθους μικρότερα των 53μm βρίσκεται σε πιο
προχωρημένο στάδιο αποσύνθεσης σε σχέση με αυτό των κλασμάτων μεγέθους
μεγαλύτερων των 53μm.
Λέξεις-κλειδιά: NMR, 13C, υγρή κοσκίνιση, κλασμάτωση οργανικής ουσίας.
ΤΟ ΤΕΤΡΑΦΕΝΥΛΟΒΟΡΙΚΟ ΝΑΤΡΙΟ (NaBPh4) ΩΣ ΕΔΑΦΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ
ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΥ Κ
Φ. Μπίλιας και Ν. Μπαρμπαγιάννης
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ,
541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
Η συνεισφορά του μη ανταλλάξιμου Κ στη συνολική διαθεσιμότητά του στη θρέψη των
φυτών είναι σημαντική και η προσπάθεια εύρεσης ενός εκχυλιστικού το οποίο να
ανταποκρίνεται καλύτερα και πιο αξιόπιστα στη διαθεσιμότητα του Κ, λαμβάνοντας
υπ’ όψη το εν δυνάμει διαθέσιμο μη ανταλλάξιμο Κ, αποτελεί θέμα με αυξημένο
ερευνητικό ενδιαφέρον. Σκοπός της εργασίας είναι η διερεύνηση της χρήσης του
Τετραφενυλοβορικού Νατρίου (NaBPh4) ως εκχυλιστικού διαθεσιμότητας Κ σε
καλλιέργεια χειμερινού σίτου για εδάφη της Β. Ελλάδας. Σε ένα βιολογικό πείραμα
χρησιμοποιήθηκαν 20 εδάφη με διαφορετικές φυσικοχημικές ιδιότητες, στα οποία
αναπτύχθηκε μαλακό χειμερινό σιτάρι (Triticum aestivum L.) σε γλάστρες.
Προκειμένου να επιτευχθεί η εξάντληση των αρχικών εδαφών, εφαρμόστηκαν 5
διαδοχικοί κύκλοι σποράς και επανασποράς με 2 κοπές της υπέργειας φυτομάζας ανά
28 ημέρες. Στο σύνολο των εδαφών, πραγματοποιήθηκε βαθμολόγηση της μεθόδου
εκχύλισης και εύρεση των κρισίμων ορίων διαθεσιμότητας όπως προτάθηκε από τους
Cate και Nelson, τόσο μέσω στατιστικής επεξεργασίας, όσο και μέσω γραφικής
αποτύπωσης. Παράλληλα, αξιολογήθηκε η συμπεριφορά της συμβατικής μεθόδου
εκχύλισης με οξικό αμμώνιο (NH4OAc) και της εκχύλισης με Τετραφενυλοβορικό
Νάτριο (NaBPh4), τόσο σε περιπτώσεις κάτω, όσο και σε περιπτώσεις πάνω από το
κρίσιμο όριο διαθεσιμότητας, προκειμένου να αποκτηθεί καλύτερη εικόνα για τη
συμμετοχή του μη ανταλλάξιμου Κ σε εξαντλημένα και μη εδάφη. Τα ευρήματα των
εξισώσεων του συνόλου των εδαφών ως προς την εκχύλιση με NaBPh4 έδωσαν
στατιστικά σημαντικούς συντελεστές προσδιορισμού που εξηγούν αξιόλογο ποσοστό
της παραλλακτικότητας, υπερέχοντας της συμβατικής εκχύλισης με NH4OAc, ειδικά
στα εδάφη με χαμηλά επίπεδα ανταλλάξιμου Κ, με υψηλή όμως ικανότητα
απελευθέρωσης από τη δεξαμενή του μη ανταλλάξιμου Κ.
Λέξεις-κλειδιά: τετραφενυλοβορικό Νάτριο (NaBPh4), κρίσιμα όρια, μη ανταλλάξιμο
Κ, χειμερινό σιτάρι.
ΣΤΟΙΧΕΙΑΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΣΥΓΚΡΙΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΘΡΟΜΒΩΝ
Fe–Mn ΑΠΟ ΕΔΑΦΗ ALFISOLS ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ Micro-XRF
Δ. Γασπαράτος1, Β. Κανταρέλου2, Α.Γ. Καρύδας2 και Α. Γκοντελίτσας3
e-mail: [email protected]
1
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
2
Εργαστήριο μη καταστρεπτικών αναλύσεων με φασματομετρία ακτίνων Χ, Ε.Κ.Ε.Φ.Ε
ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ, 153 10, Αθήνα
3
Τομέας Ορυκτολογίας και Πετρολογίας, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος,
ΕΚΠΑ, 157 84 Αθήνα
Τα συγκρίματα και οι θρόμβοι Fe–Mn είναι ευδιάκριτα, σκληρά, εδαφικά
χαρακτηριστικά μεγέθους μερικών χιλιοστών συνήθως σφαιρικού αλλά και
ακανόνιστου σχήματος με ή χωρίς σαφή εξωτερικά όρια, τα οποία σχηματίζονται από
εδαφικά υλικά που συσσωματώνονται κάτω από τη δράση των οξειδίων του Fe και του
Mn. Το εσωτερικό των συγκριμάτων χαρακτηρίζεται από σαφείς δακτυλίους, ενώ οι
θρόμβοι εμφανίζουν ομοιόμορφη εσωτερική δομή. Οι φυσικοχημικές ιδιότητες των
οξειδίων Fe και Mn παίζουν καθοριστικό ρόλο στην προσρόφηση και τη συσσώρευση
ενός μεγάλου αριθμού κατιόντων και ανιόντων στα συγκρίματα και τους θρόμβους Fe–
Mn. Σε αρκετές περιπτώσεις φαίνεται ότι η προσρόφηση των βαρέων μετάλλων στα
συγκρίματα και θρόμβους Fe–Mn είναι ο σημαντικότερος μηχανισμός που επηρεάζει
την κινητικότητα τους στο έδαφος. Στην παρούσα εργασία ένας μεγάλος αριθμός
συγκριμάτων και θρόμβων Fe–Mn από εδάφη της τάξης των Alfisols που εμφανίζουν
ατελή στράγγιση και απαντούν στη Θεσσαλία, απομονώθηκε και μελετήθηκε με
φασματομετρία μικρο-φθορισιμετρίας ακτίνων Χ (micro-XRF). Η μ-XRF είναι
φασματοσκοπική μέθοδος με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπως η μη καταστροφικής
ανάλυσης, η απευθείας ανάλυση στερεών δειγμάτων, η πολυστοιχειακότητα και η
ταυτόχρονη ανάλυση χαμηλών και υψηλών συγκεντρώσεων, η οποία είναι εφαρμόσιμη
σε ένα μεγάλο εύρος υλικών και παρέχει πληροφορίες τόσο για το είδος των στοιχείων
που περιέχονται σε ένα δείγμα όσο και για τη συγκέντρωσή τους. Από τις στοιχειακές
μ-XRF χαρτογραφήσεις επιλεγμένων δειγμάτων, προέκυψε ότι και στους δύο τύπους
οξειδοαναγωγικών συγκεντρώσεων παρατηρείται σημαντική χημική ετερογένεια και ότι
οι πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις που υφίστανται μεταξύ των ενεργών συστατικών τους
(οξείδια Fe, οξείδια Mn, αργιλικά ορυκτά) μπορεί να μεταβάλλουν σημαντικά την
προσροφητική ικανότητα των συγκριμάτων και θρόμβων Fe–Mn σε σχέση με τα
ιχνοστοιχεία και τα βαρέα μέταλλα. Παρόλο αυτά σε αρκετά δείγματα η χωρική
κατανομή των στοιχείων έδειξε ότι υπάρχουν ισχυρές χημικές συγγένειες μεταξύ των
οξειδίων Fe–Mn και κάποιων μετάλλων. Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι υπάρχει
μεγάλη γεωχημική συγγένεια του Ba και Ni για τα οξείδια του Mn και του Pb και As
για τα οξείδια του Fe. Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται από τις ισχυρές θετικές
συσχετίσεις μεταξύ των οξειδίων του Fe και Mn και των συγκεντρώσεων των μετάλλων
όπως προέκυψαν μετά από χημική ανάλυση των συγκριμάτων και θρόμβων και
προσδιορισμό τους με φασματοσκοπία ατομικής απορρόφησης.
Λέξεις-κλειδιά: οξειδοαναγωγικές συγκεντρώσεις, φασματομετρία XRF, οξείδια FeMn, προσρόφηση βαρέων μετάλλων.
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΟΛΙΚΩΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ
ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΑ ΕΔΑΦΗ ΜΕ X- RAY FLUORESCENCE
SPECTROMETRY (XRF) ΚΑΙ ΠΕΨΗ ΜΕ ΥΔΡΟΦΘΟΡΙΟ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΗ
ΤΩΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ ΜΕ ICP-MS
Π. Μιχόπουλος1, Μ.Γ. Κωστάκης2, Θ. Γρηγοράτος3, Ν.Σ. Θωμαΐδης2,
Κ. Σαμαρά3 και Ι.Ν. Πασσιάς2
1
ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ-Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και
Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων, Τέρμα Αλκμάνος 115 28 Αθήνα
e-mail: [email protected]
2
Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας, Τμήμα Χημείας, Εθνικό Καποδιστριακό
Πανεπιστήμιο Αθηνών, 157 71 Αθήνα
3
Εργαστήριο Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος, Τμήμα Χημείας, ΑΠΘ
541 24 Θεσσαλονίκη
Οργανικά και ανόργανα στρώματα εδαφικών δειγμάτων, 72 στο σύνολο, προερχόμενα
από τέσσερις δασικές περιοχές της Ελλάδας αναλύθηκαν για τις ολικές συγκεντρώσεις
των στοιχείων Fe, Mn, Cu, Zn, Co, Cr, Ni, Pb και Cd με δύο μεθόδους. Η πρώτη ήταν
με Φασματοσκοπία Φθορισμού Ακτίνων-Χ (XRF) και η δεύτερη με πέψη σε μίγμα
υδροφθορίου και aqua regia και προσδιορισμό των συγκεντρώσεων με Επαγωγικά
Συζευγμένο Πλάσμα Αργού με Φασματόμετρο Μαζών (ICP-MS). Για τη σύγκριση των
αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκε μη παραμετρική στατιστική. Όλες οι συσχετίσεις των
αποτελεσμάτων μεταξύ τους βρέθηκαν σημαντικές. Μόνο οι συγκεντρώσεις του Fe
βρέθηκε ότι δεν διαφέρουν σημαντικά αλλά οι τιμές του Cu και του Pb ήταν πολύ
κοντά και στις δύο μεθόδους. Επίσης το Co είχε καλή συσχέτιση μεταξύ των δύο
μεθόδων. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν συστηματικές διαφορές μεταξύ των δύο
μεθόδων. Η μέθοδος XRF δεν ήταν αρκετά ευαίσθητη για τον προσδιορισμό των
χαμηλών συγκεντρώσεων Cd στα δείγματα εδάφους.
Λέξεις-κλειδιά: έδαφος, μέταλλα, ανάλυση, XRF, πέψη, υδροφθόριο, ICP-MS.
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΚΡΙΣΙΜΩΝ ΟΡΙΩΝ ΝΙΚΕΛΙΟΥ
ΣΕ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕΝΑ ΕΔΑΦΗ
Θ. Νικολή και Θ. Ματσή
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected], [email protected]
Αν και το Ni είναι απαραίτητο μικροθρεπτικό στοιχείο για την ανάπτυξη των φυτών, οι
προσπάθειες προσδιορισμού των κρίσιμων ορίων του με διάφορους εδαφικούς δείκτες
είναι σπάνιες στη βιβλιογραφία Σκοπός της εργασίας ήταν η διερεύνηση των κρίσιμων
ορίων του Ni σε καλλιεργούμενα (μη εμπλουτισμένα με Ni) εδάφη. Χρησιμοποιήθηκαν
10 εδάφη με διαφορετικές φυσικοχημικές ιδιότητες, τα οποία περιείχαν χαμηλές
συγκεντρώσεις διαθεσίμου Ni. Στα 10 εδάφη προστέθηκε Ni σε συγκεντρώσεις 1, 2, 4
και 8 mg kg-1 ως NiSO4 (μεταχειρίσεις) και μετά το στοιχείο προσδιορίσθηκε με τις
μεθόδους DTPA, AB-DTPA, AAAc-EDTA και Mehlich-3. Πραγματοποιήθηκε
βιολογικό πείραμα σε δοχεία με τα 10 αρχικά εδάφη και τα εδάφη των μεταχειρίσεων
και φυτό δείκτη το ryegrass (Lolium perenne L.), σε 3 επαναλήψεις. Η υπέργεια
βιομάζα συγκομίσθηκε 50 ημέρες μετά τη σπορά και υπολογίσθηκε η απόδοση σε ξηρή
βιομάζα. Τα κρίσιμα όρια του Ni προσδιορίστηκαν για τις 4 μεθόδους εκχύλισης με τη
χρήση της γραφικής τεχνικής των Brown και συν. Με βάση την τεχνική αυτή, τα
κρίσιμα όρια του Ni κυμαίνονταν στα ≈2 mg kg-1 για τις μεθόδους DTPA και ABDTPA και στα 4 και 6 mg kg-1 για τις μεθόδους, AAAc-EDTA και Mehlich-3,
αντίστοιχα. Μεταξύ των 4 μεθόδων, αυτή του DTPA ήταν η αποτελεσματικότερη για το
διαχωρισμό των εδαφών σε αυτά που αντέδρασαν ή όχι στην προσθήκη Ni με ποσοστό
επιτυχούς κατάταξης των εδαφών 77 %, και αμέσως μετά ακολουθούσε η μέθοδος ABDTPA με αντίστοιχο ποσοστό 74 %.
Λέξεις-κλειδιά: κρίσιμα όρια, μικροθρεπτικά στοιχεία, νικέλιο.
ΠΡΟΣΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΙΟΝΤΩΝ Pb2+, Cu2+, Ni+2 ΚΑΙ Zn2+ ΣΕ ΥΔΑΤΙΚΑ
ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΑΠΟ ΠΟΛΥΦΛΟΙΪΚΟΥΣ ΝΑΝΟΣΩΛΗΝΕΣ ΑΝΘΡΑΚΑ
Φ. Γιαννακοπούλου1, Κ. Χαϊντούτη1 και Δ. Γασπαράτος2
1
Εργαστήριο Εδαφολογίας κα Γεωργικής Χημείας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ιερά Οδός 75, 118 55 Αθήνα
e-mail: [email protected]., [email protected]
2
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
Η ικανότητα προσρόφησης των νανοϋλικών για την επίλυση περιβαλλοντικών
προβλημάτων αποτελεί ένα ερευνητικό πεδίο που αναπτύσσεται με έντονους ρυθμούς
από την επιστημονική κοινότητα την τελευταία πενταετία. Οι προσροφητικές ιδιότητες
των νανοσωλήνων άνθρακα αποδίδονται σε ένα πλήθος παραμέτρων που
χαρακτηρίζουν τα συγκεκριμένα υλικά. Στην παρούσα εργασία πραγματοποιήθηκαν
πειράματα προσρόφησης για να μελετηθεί η χρήση των πολυφλοιϊκών νανοσωλήνων
άνθρακα (MWCNTs) για την απομάκρυνση βαρέων μετάλλων (Pb2+, Cu2+, Νi+2 και
Zn2+) από υδατικά διαλύματα. Επίσης μελετήθηκε η επίδραση της αρχικής
συγκέντρωσης του ιόντος στο διάλυμα ισορροπίας στην προσρόφηση των βαρέων
μετάλλων από MWCNTs. Με βάση τα αποτελέσματα παρατηρήθηκε ότι η προσρόφηση
των MWCNTs αυξάνεται σύμφωνα με την ακόλουθη σειρά: Pb2+ > Zn2+> Cu2+> Νi2+.
Ωστόσο η προσροφητική ικανότητα που παρουσίασαν οι νανοσωλήνες άνθρακα ήταν
υψηλή, ανεξάρτητα από το είδος του μετάλλου, ιδιαίτερα στις χαμηλές συγκεντρώσεις
των μετάλλων (98-80%). Τα πειραματικά δεδομένα μπορούν να περιγραφούν από την
ισόθερμο του Langmuir. Οι κύριες ιδιότητες των MWCNTs, όπως η μεγάλη ειδική
επιφάνεια, οι ισχυρές δυνάμεις Van der Waals και οι συγκεκριμένες θέσεις
προσρόφησης που υπάρχουν στη δομή του υλικού, καθιστούν τους MWCNTs ως ένα
προσροφητικό μέσο που δύναται να έχει πολλές εφαρμογές για την απορρύπανση
υδάτων και λυμάτων.
Λέξεις-κλειδιά: πολυφλοιϊκοί νανοσωλήνες άνθρακα (MWCNTs), προσρόφηση, βαρέα
μέταλλα.
ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΜΕ ΤΗ
ΧΡΗΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΥ ΦΟΡΗΤΟΥ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΑΣΒΕΣΤΟΜΕΤΡΟΥ –
FOGII DIGITAL SOIL CALCIMETERTM
Π.Ε. Μπαρούχας1, Σ. Μπαρούχας2, Χ. Αυλωνίτης3 και Π. Παρασκευόπουλος4
1
ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας, Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων, Εργαστήριο Εδαφολογίας,
Οδός Θεοδωροπούλου Τέρμα, 272 00, Αμαλιάδα
e-mail: [email protected]
2
BD IVENTIONS P.C, Γιαννιτσών 31, 546 27 Θεσσαλονίκη
3
Αναπτυξιακή Εταιρία Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, Μανωλοπούλου 31,
271 00 Πύργος
4
Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Αιτωλοακαρνανίας
Οι ανόργανες μορφές άνθρακα που περιέχονται στα γεωργικά εδάφη και γενικότερα σε
γεωλογικής φύσεως ιζήματα αναφέρονται τυπικά ως ανθρακικά άλατα. Στα εδάφη και
τα διάφορα ιζήματα τα ολικά ανθρακικά άλατα αναφέρονται ως ασβεστίτης (CaCO 3),
μαγνησίτης (MgCO3) και δολομίτης [CaMg(CO3)2]. Συνολικά, αυτά τα ανθρακικά
άλατα, αναφέρονται για ευκολία ως «ανθρακικό ασβέστιο». Η συνολική περιεκτικότητα
σε ανθρακικά άλατα του εδάφους αποτελεί σημαντική ένδειξη της γονιμότητάς του.
Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται μια καινοτόμος βελτιωμένη μέθοδος και εφαρμογή
της μέτρησης των ολικών ανθρακικών αλάτων στο έδαφος με τη χρήση ενός πρότυπου
ασβεστομέτρου το οποίο είναι ψηφιακό και φορητό, αναφέρεται με την ονομασία
FOGII Digital Soil CalcimeterΤM και το οποίο αποτελεί εφαρμογή μεταφοράς
Ελληνικής τεχνογνωσίας η οποία απευθύνεται παγκόσμια. Ως βασική αρχή,
εφαρμόζεται η μέτρηση της πίεσης, από την καταστατική εξίσωση των αερίων, όμως με
ταυτόχρονη αντιστάθμιση της θερμοκρασίας με ειδικό πολυαισθητήρα, τεχνική η οποία
έχει γίνει αποδεκτή ως δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας για τη συγκεκριμένη
εφαρμογή. Για το σκοπό αυτό έγιναν δοκιμές, τόσο σε μίγματα ανθρακικού ασβεστίου
και άμμου, όσο και σε εδαφικά διεργαστηριακά δείγματα με εφαρμογή πειραματικού
σχεδίου με 5 μεταχειρίσεις και 5 επαναλήψεις για κάθε μεταχείριση. Τα αποτελέσματα
έδειξαν ότι η τεχνική αυτή μπορεί να αντικαταστήσει τη μέχρι σήμερα κλασσική
τεχνική μέτρησης του ανθρακικού ασβεστίου με τη χρήση ασβεστομέτρου τύπου
Bernard ή Scheibler, δίνοντας στον τελικό χρήστη μεγάλη ακρίβεια και ευκολία στη
μέτρηση.
Λέξεις-κλειδιά: Ανθρακικό ασβέστιο, ψηφιακό φορητό ασβεστόμετρο, ολικά
ανθρακικά άλατα
5η Ενότητα: ΡΥΠΑΝΣΗ – ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΔΑΦΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ, ΓΙΑ ΤΗ ΛΗΨΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ
ΜΕΤΡΩΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ, ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΡΟΚΛΗΣΗ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΖΗΜΙΩΝ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ
ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΟΙΚΟΤΟΠΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Χ. Κουρεντή1, Σ. Πουλή1, Ι. Καλαβρουζιώτης2 και Σ. Βαρνάβας3
1
Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής, Συντονιστικό Γραφείο
Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών Μεσογείων 119, 101 92 Αθήνα
e-mail: [email protected], [email protected]
2
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Σχολή Θετικών Επιστημών & Τεχνολογίας,
Τσαμαδού 13-15 & Αγ. Ανδρέα, 262 22 Πάτρα
e-mail: [email protected]
3
Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Γεωλογίας, 265 04 Πάτρα
e-mail: [email protected]
Η εργασία αποσκοπεί στην αποτελεσματικότερη διαφύλαξη των απειλούμενων
ελληνικών οικοτόπων και της βιοποικιλότητας, μέσα από τη λήψη κατάλληλων μέτρων
πρόληψης/αποκατάστασης/διαχείρισης τα οποία θα τυγχάνουν ευρείας κοινωνικής
αποδοχής. Στο πλαίσιο αυτό, συλλέχθηκαν πληροφορίες και στοιχεία για τρεις
οικότοπους του Ευρωπαϊκού Δικτύου Natura 2000, που έχουν υπαχθεί σε καθεστώς
περιβαλλοντικής ευθύνης βάσει των διατάξεων του Προεδρικού Διατάγματος 148/2009,
λόγω πρόκλησης ή/και άμεσης απειλής περιβαλλοντικών ζημιών από ανεξέλεγκτες
ανθρώπινες παρεμβάσεις. Στη συνέχεια, σχεδιάστηκαν δύο ερωτηματολόγια, για τη
διερεύνηση της κοινής γνώμης και την καταγραφή των τάσεων υποστήριξης (ή μη) των
μέτρων που έχει προτείνει η ελληνική πολιτεία. Στα ερωτηματολόγια προβλέπεται η
καταχώρηση βασικών δημογραφικών, μορφωτικών, επαγγελματικών, κοινωνικών και
οικονομικών δεδομένων που αφορούν στους ερωτώμενους και αναμένεται να
επηρεάσουν τις προτιμήσεις τους. Επιπλέον, περιλαμβάνονται ερωτήσεις που εξετάζουν
την ειδικότερη σχέση των ερωτώμενων με τις περιοχές μελέτης, καθώς και τις γνώσεις
τους αναφορικά με αυτές. Ως περιοχές δειγματοληψίας, επιλέχθηκαν οι οικείες
Περιφέρειες στις οποίες υπάγονται οι περιοχές μελέτης, καθώς και η Περιφέρεια
Αττικής. Στη συνέχεια, διαμορφώθηκαν τρεις κάρτες επιλογής που περιλαμβάνουν
πέντε εναλλακτικά σενάρια η καθεμία, εκ των οποίων το πρώτο αντιστοιχεί στην
υφιστάμενη κατάσταση, το δεύτερο στη βέλτιστη (ιδανική) κατάσταση, ενώ τα τρία
εναπομείναντα σενάρια περιέχουν πιθανούς συνδυασμούς επιθυμητών («ΝΑΙ») και μη
επιθυμητών («ΟΧΙ») μέτρων. Οι ερωτώμενοι καλούνται να επιλέξουν λαμβάνοντας
υπόψη και τις ανάλογες συνέπειες για τα προστατευόμενα είδη, τους φυσικούς
οικότοπους και τα υδατικά συστήματα, οι οποίες κοινοποιούνται στο τέλος κάθε
σεναρίου. Από την επεξεργασία των στατιστικών δεδομένων που συλλέχθηκαν,
αναδεικνύεται η σπουδαιότητα της ενσωμάτωσης τέτοιων διαδικασιών στις πολιτικές
προστασίας των οικοτόπων.
Λέξεις-κλειδιά:
περιβαλλοντική
ζημιά,
μέτρα
πρόληψης/αποκατάστασης,
προστατευόμενα είδη, φυσικοί οικότοποι, Ελληνικό Δίκτυο Natura 2000.
ΠΡΟΣΡΟΦΗΣΗ Pb2+ και Ni2+ ΑΠΟ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΜΕ 0.1 Μ NaOH
ΚΟΜΠΟΣΤ ΚΛΑΔΕΜΑΤΩΝ ΕΛΙΑΣ
Μ. Παναγιώτου, Ι. Αναστόπουλος, Κ. Οιχαλιώτης και Ι. Μάσσας
Εργαστήριο Γεωργικής Χημείας και Εδαφολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών,
Ιερά οδός 75, 118 55 Αθήνα
e-mail: [email protected], [email protected],
[email protected], [email protected]
Στην παρούσα εργασία μελετήθηκε η επίδραση της τροποποίησης κομποστ
κλαδεμάτων ελιάς με 0.1 Μ ΝaOH, στην προσρόφηση ιόντων Pb2+ και Νi2+από υδατικά
διαλύματα. Από τους παράγοντες που επηρεάζουν την προσρόφηση, εξετάστηκαν η
αρχική συγκέντρωση των μετάλλων στο διάλυμα και ο χρόνος εξισσορόπησης. Τα
αποτελέσματα των πειραμάτων κινητικής έδειξαν ότι η διαδικασία της προσρόφησης
και για τα δυο μέταλλα ακολουθεί το μοντέλο κινητικής ψευδο-δεύτερης τάξης Στην
περίπτωση και των δυο μετάλλων τα αποτελέσματα περιγράφονται ικανοποιητικά από
την εξίσωση Langmuir. Τιμές της κατά Gibbs ελεύθερης ενέργειας ΔG0, έδειξαν ότι η
προσρόφηση είναι αυθόρμητη . Η τροποποίηση με 0.1 Μ ΝaOH είχε ως αποέλεσμα την
σημαντική αύξηση τόσο της ειδικής επιφάνειας όσο και της ικανότητας ανταλλαγής
κατιόντων του κομπόστ. Η ειδική επιφάνεια αυξήθηκε από 0.05 σε 2.9 m2/g και η
Ι.Α.Κ. από 87.4 σε 130.7 cmolc/kg, με αποτέλεσμα την σημαντική αύξηση της
προσροφητικής ικανότητας του τροποποιημένου κομποστ έναντι του μη
τροποποιημένου. Η σταθερά qm που προκύπτει από την εξίσωση του Langmuir
αυξήθηκε από 96.15 mg/g και 16.78 mg/g στην περίπτωση του μη τροποποιημένου
κομποστ σε 357.14 mg/g και 172.41 mg/g στην περίπτωση του τροποιημένου κομπόστ
για τον Pb2+ και Ni2+ αντίστοιχα, επιδεικνύοντας την επιτυχία της τροποποίησης στην
απομάκρυνση των δυο μετάλλων από υδατικά διαλύματα.
Λέξεις-κλειδιά: Pb2+ και Νi2+, προσρόφηση, τροποποιημένο κομποστ κλαδεμάτων
ελιάς, Ισόθερμες, κινητική.
EΠΙΔΡΑΣΗ ΕΥ-ΑΠΟΔΟΜΗΣΙΜΟΥ ΟΡΓΑΝΙΚΟΥ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΟΣ
(ΓΛΥΚΟΖΗΣ) ΣΤΗ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΣΕ ΕΝΑ
ΕΔΑΦΟΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ALFISOLS
E. Πόγκα, Ι. Aναστασόπουλος, I. Μάσσας και Κ. Οιχαλιώτης
Εργαστήριο Γεωργικής Χημείας και Εδαφολογίας
Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής
Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ιερά Οδός 75, 118 55 Αθήνα
Σκοπός της εργασίας ήταν να διερευνηθεί η επίδραση της παρουσίας ενός ευαποδομήσιμου υποστρώματος άνθρακα (γλυκόζης) στη διαθεσιμότητα των Pb και Ni σε
ένα ελαφρώς όξινο πηλώδες Alfisol. Η υπόθεση ήταν ότι η αυξημένη μικροβιακή
δραστηριότητα και/ή οι παραγόμενοι μικροβιακοί μεταβολίτες θα διαφοροποιούσαν
στην πορεία του χρόνου την διαθεσιμότητα των μετάλλων. Η επώαση των εδαφών
διήρκεσε ένα χρόνο και η μέθοδος κλασμάτωσης μέσω διαδοχικών εκχυλίσεων που
χρησιμοποιήθηκε ήταν η τροποποιημένη BCR, σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα. Η
μικροβιακή αναπνευστική δραστηριότητα μετρήθηκε με παγίδες αλκάλεως. Όπως
αναμενόταν, οι μεταχειρίσεις με γλυκόζη (MG) παρουσίασαν εξαιρετικά υψηλότερη
μικροβιακή δραστηριότητα, σε σύγκριση με τις μεταχειρίσεις χωρίς γλυκόζη (M).
Eπίσχεση της μικροβιακής δραστηριότητας παρουσία μετάλλων παρατηρήθηκε μόνο
στα εδάφη χωρίς γλυκόζη (Μ) όπου η σειρά έκλυσης CΟ2 ήταν: Μ>Pb>Ni. Το Ni
οδήγησε μία μικρή τάση επίσχεσης της μικροβιακής δραστηριότητας και παρουσία
γλυκόζης. H κατανομή του Pb στα εδαφικά κλάσματα της μεθόδου BCR, δεν φάνηκε
να σχετίζεται με την παρουσία γλυκόζης και την μικροβιακή δραστηριότητα. Και στις
δύο μεταχειρίσεις (Μ και MG), η κυρίαρχη μορφή του Pb παρέμεινε αυτή που είναι
συνδεδεμένη με τα οξείδια του Fe και του Mn (αναγώγιμο κλάσμα). Αντίθετα,
παρουσία γλυκόζης, η συγκέντρωση του Ni στο ανταλλάξιμο κλάσμα (που είναι αρχικά
και το κυρίαρχο για το Ni) μειώνεται δραστικά με το χρόνο και το Νi εμφανίζεται
αντίστοιχα αυξημένο στο οξειδώσιμο κλάσμα του μετάλλου (κυρίως) και το αναγώγιμο
κλάσμα (δευτερευόντως). Συμπερασματικά, η ρύπανση με Ni, το οποίο εμφανίζεται πιο
διαθέσιμο συγκριτικά με τον Pb (συσσωρεύονται στο ανταλλάξιμο κλάσμα και στο
αναγώγιμο κλάσμα αντίστοιχα) προκαλεί μεγαλύτερη επίσχεση μικροβιακής
δραστηριότητας. Όμως η έντονη μικροβιακή δραστηριότητα που αναπτύσσεται
παρουσία οργανικού υποστρώματος επηρεάζει πολύ περισσότερο τις μορφές του Ni στο
έδαφος (συγκριτικά με τον Pb) και οδηγεί στην μετακίνησή του Ni σε λιγότερο
διαθέσιμα εδαφικά κλάσματα.
Λέξεις-κλειδιά: βαρέα μέταλλα, βιοδιαθεσιμότητα, κλασμάτωση εδαφών, ρύπανση
εδαφών, εδαφική μικροβιακή δραστηριότητα.
ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΤΟΥ ΔΕΛΤΑ
ΠΗΝΕΙΟΥ ΠΟΥ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΑΚΤΙΝΙΔΙΑ
Χ. Τσαντήλας, Π. Ράπτης, Α. Τσιτούρας και Μ. Τζιουβαλέκας
Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Χαρτογράφησης και
Ταξινόμησης Εδαφών, Θεοφράστου 1, 413 35 Λάρισα
e-mail: [email protected]
Η ακτινιδιά (Actinidia scinensis) είναι μια σχετικά νέα καλλιέργεια που εισήχθη στην
Ελλάδα περίπου 30 χρόνια πριν και διαδόθηκε σύντομα στη Χώρα και κυρίως στην
Πιερία, τη Λάρισα και την Ήπειρο. Σήμερα σε επίπεδο Χώρας καλλιεργούνται περίπου
60.000 στρ. με αυξανόμενη τάση. Από αυτά τα 3.000 στρ. περίπου καλλιεργούνται στην
περιοχή του Δέλτα Πηνειού του Ν. Λάρισας. Ο σκοπός αυτής της εργασίας ήταν η
διερεύνηση των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών των εδαφών του Δέλτα του Πηνειού,
στα οποία καλλιεργούνται ακτινιδιές και της θρεπτικής κατάστασης των φυτών
ακτινιδιάς με σκοπό την ενδεχόμενη λήψη διορθωτικών μέτρων. Για τους σκοπούς της
εργασίας συλλέχθηκαν 120 περίπου εδαφικά δείγματα και αντίστοιχος αριθμός
δειγμάτων φύλλων σε κατάλληλη περίοδο και αναλύθηκαν για τις βασικές
φυσικοχημικές ιδιότητες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της ακτινιδιάς (pH, ηλεκτρική
αγωγιμότητα, οργανική ουσία, ισοδύναμο ανθρακικό ασβέστιο, διαθέσιμο φωσφόρο και
διαθέσιμο βόριο) καθώς και η συγκέντρωση στα φύλλα των θρεπτικών στοιχείων Ν, Ρ,
Κ και Β. Επί πλέον από τις βασικές εδαφικές ιδιότητες του εδαφολογικού χάρτη της
περιοχής δημιουργήθηκαν θεματικοί χάρτες και συσχετίσθηκαν με τη θρεπτική
κατάσταση της καλλιέργειας. Η μεγαλύτερη έκταση που καλλιεργείται με ακτινιδιά
καλύπτεται από εδάφη με καλή στράγγιση, ενώ υπάρχουν και μικρότερες εκτάσεις με
κακή στράγγιση. Σε όλες τις εκτάσεις υπάρχει ελεύθερο ανθρακικό ασβέστιο σε
μεγάλες συγκεντρώσεις, μέτρια ηλεκτρική αγωγιμότητα, μικρότερη από την επιθυμητή
συγκέντρωση διαθέσιμου Κ και Ρ και μεγαλύτερες από την κρίσιμη συγκεντρώσεις Β.
Γενικά τα εδάφη δεν είναι ιδανικά για την καλλιέργεια της ακτινιδιάς και απαιτείται η
λήψη διορθωτικών μέτρων, όπως βελτίωση της στράγγισης, προσθήκη θείου για
μείωση του εδαφικού pH, προσθήκη Ρ και Κ.
Λέξεις-κλειδιά: ιδιότητες αλλουβιακών εδαφών, θρέψη ακτινιδιάς, γονιμότητα
εδαφών.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΔΑΣΩΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΓΑΙΩΝ ΜΕ ΑΚΑΚΙΑ
(Robinia pseudοacacia L.) ΣΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ
ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Α. Παπαϊωάννου1, Σ. Γάκης2, Θ. Χατζηστάθης3, Δ. Σεϊλόπουλος1,
Ε. Παπαϊωάννου1 και Γ. Παπαδόπουλος1
1
Εργαστήριο Δασικής Εδαφολογίας, Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος,
ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
2
Διεύθυνση Δασών Νομού Μαγνησίας, Ξενοφώντος 1, 383 33 Βόλος
3
Εργαστήριο Δενδροκομίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
Η εκχέρσωση δασικών εκτάσεων για να χρησιμοποιηθούν για γεωργικές καλλιέργειες
αποτέλεσε από παλιά ένα μέτρο οικονομικής αποκατάστασης των αγροτικών
οικογενειών σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Οι εκχερσώσεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα τη
σημαντική υποβάθμιση της γονιμότητας του εδάφους, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις
εκείνες που το βάθος του εδάφους ήταν περιορισμένο και επικρατούσαν μεγάλες
κλίσεις. Στις περιπτώσεις αυτές ακολούθησε αύξηση της επιφανειακής απορροής του
νερού και εκτεταμένη διάβρωση του εδάφους. Η συνεχώς μειούμενη στρεμματική
απόδοση σε γεωργικά προϊόντα, οδήγησε γρήγορα στην εγκατάλειψη και στην έξοδο
από τη γεωργική καλλιέργεια. Για την αποκατάσταση τέτοιων εκτάσεων και για τη
στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης εφαρμόσθηκαν διάφοροι κανονισμοί από το
Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (Ε.Γ.Τ.Α.Α.) στα πλαίσια του
άξονα 4 «Δασώσεις γεωργικών γαιών». Με σκοπό τη μελέτη της επίδρασης των
δασώσεων στην γονιμότητα του εδάφους πραγματοποιήθηκε έρευνα στην ευρύτερη
περιοχή του κοινοτικού διαμερίσματος Γοματίου Χαλκιδικής και προσδιορίσθηκαν οι
χημικές ιδιότητες του εδάφους σε γεωργικές εκτάσεις, δασωμένους αγρούς με ακακία
(Robinia pseudoacacia L.) και δασικές εκτάσεις. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι
δασώσεις υποβαθμισμένων γεωργικών εκτάσεων με ακακία, είκοσι χρόνια μετά την
εγκατάστασή τους, παρουσίασαν στο έδαφός τους ποσότητες οργανικής ουσίας σχεδόν
διπλάσιες από τις γεωργικές εκτάσεις ενώ οι ποσότητες του αζώτου στο έδαφος των
φυτειών ακακίας υπερβαίνουν τόσο τις ποσότητες των γεωργικών εκτάσεων όσο και
των δασικών. Αυξήσεις παρατηρήθηκαν και στις ποσότητες του φωσφόρου και του
καλίου στο έδαφος των φυτειών ακακίας σε σχέση με τις γεωργικώς καλλιεργούμενες
εκτάσεις, χωρίς όμως να σημειωθούν στατιστικά σημαντικές διαφορές.
Λέξεις-κλειδιά: ακακία, δάσωση, έδαφος, οργανική ουσία, άζωτο, θρεπτικά στοιχεία.
ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ ΙΣΧΥΡΑ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΗ
ΧΗΜΙΚΗ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
Δ. Αλιφραγκής1, Β. Γαζέα2, Ε. Βουλγαρίδη1, Μ. Βαβελίδης3, Αν. Γαλατσιάνου2
και Αθ. Αγαλή2
1
Εργαστήριο Δασικής Εδαφολογίας, Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος
ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
2
Ηellas Gold SA, 630 82, Στρατώνι Χαλκιδικής
3
Τμήμα Γεωλογίας ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
Το τελευταίο στάδιο της φυτοαποκατάστασης ενός ισχυρά ρυασμένου από τη
μεταλλευτική δραστηριότητα εδάφους θεωρείται η επανεγκατάσταση της φυσικής
βλάστησης. Η φυσική αυτή διαδικασία θεωρείται στην περίπτωση αυτή ως
δευτερογενής αποικισμός. Στην εργασία αυτή μελετήθηκε ο δευτερογενής αποικισμός
με φυτά μιας ισχυρά ρυπασμένης από την απόθεση μεταλλευτικών αποβλήτων περιοχής
μετά από χημική σταθεροποίηση των βαρέων μετάλλων και μεταλλοειδών. Η χημική
σταθεροποίηση έγινε με την χρησιμοποίηση υλικών πλούσιων σε οξείδια του σιδήρου
και του μαγγανίου που είναι παραπροϊόντα της ηλεκτρολυτικής επεξεργασίας του
πυρολουσίτη. Το υλικό αυτό φαίνεται ότι δρα με δύο κυρίως τρόπους ήτοι ως υλικό με
επιλεκτική προσρόφηση ανιόντων και ιδιαίτερα ανιόντων του αρσενικού και ως υλικό
ακινητοποίησης των διαλυτών και βιοδιαθέσιμων μετάλλων. Με την εφαρμογή των
υλικών αυτών φαίνεται ότι μεταβάλλονται οι δυσμενείς για την ανάπτυξη των φυτών
συνθήκες με αποτέλεσμα τα σταθεροποιημένα μεταλλευτικά απόβλητα να αποικίζονται
σταδιακά από τη φυσική βλάστηση. Ένα χρόνο μετά την χημική σταθεροποίηση
αποίκισαν την επιφάνεια 36 φυτικά είδη. Ο αριθμός των ειδών που αποίκιζαν την
επιφάνεια ήταν συνάρτηση του τρόπου εφαρμογής του υλικού. Συνολικά
παρατηρήθηκαν 36 φυτικά είδη. Για τη μελέτη των ειδών αυτών και την αξιολόγησή
τους χρησιμοποιήθηκε ο συντελεστής βιοσυσσώρευσης των μετάλλων στους φυτικούς
ιστούς. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μερικά από τα είδη που αποίκισαν την επιφάνεια
μπορούν να θεωρηθούν ως υπερβιοσυσσωρευτές και να χρησιμοποιηθούν στην
φυτοαποκατάσταση ρυπασμένων με βαριά μέταλλα εδαφών.
Λέξεις - κλειδιά: ρύπανση εδαφών, αποκατάσταση μεταλλείων, χημική σταθεροποίηση
εδαφών, αξιοποίηση βιομηχανικών αποβλήτων.
ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΗ Η ΦΥΤΟΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΙΣΧΥΡΑ
ΔΙΑΤΑΡΑΓΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΣΕ ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΑΣΒΕΣΤΟΛΙΘΟΥ
ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΕΔΑΦΟΥΣ;
Δ. Αλιφραγκής1, Αθ. Παυλάτου–Βε2, Μ. Αληφραγκή2, Μ. Ορφανουδάκης3,
Αν. Γαλατσιάνου4 και Αθ. Αγαλή4
1
Εργαστήριο Δασικής Εδαφολογίας, Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος,
ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
2
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
3
Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων ΔΠΘ,
682 00 Ορεστιάδα
4
Ηellas Gold SA, 630 82 Στρατώνι Χαλκιδικής
Η εύρεση κατάλληλης ποιότητας εδάφους για εδαφοκάλυψη αποτελεί ένα από τα
μεγαλύτερα προβλήματα της αποκατάστασης των ισχυρά διαταραγμένων από τη
λατομική δραστηριότητα εδαφών. Το πρόβλημα γίνεται ιδιαίτερα οξύ στις περιπτώσεις
στις οποίες η δραστηριότητα αυτή ασκείται σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές. Λόγω
του προβλήματος αυτού καταβάλλεται διεθνώς προσπάθεια για τη χρήση άλλων υλικών
ως υποκατάστατο του εδάφους. Η χρήση των υλικών αυτών προβλέπεται τόσο από την
Εθνική Νομοθεσία (Νόμος 4042/12) όσο και από την κοινοτική Νομοθεσία. Στην
παρούσα εργασία μελετάται η φυτοαποκατάσταση ενός ισχυρά διαταραγμένου εδάφους
που βρίσκεται σε λατομικό χώρο ασβεστόλιθου με τη χρήση παραπροϊόντων της
ηλεκτρολυτικής επεξεργασίας πυρολουσίτη, υλικού πλούσιο σε οξείδια του Fe και Mn,
με ισχυρή ικανότητα προσρόφησης φωσφόρου, ενώ λόγω της διαδικασίας
εξουδετέρωσης περιέχει CaCO3. Το μείγμα που χρησιμοποιήθηκε ως υποκατάστατο του
εδάφους αποτελείτο από 80% παραπροϊόν, 10% ριζοφλοιός και 10% άμμο. Η απόθεση
του υλικού αυτού είχε βάθος ένα μέτρο. Για την φυτοαποκατάσταση χρησιμοποιήθηκαν
τα είδη Pinus brutia, Cupressus sempervirens και Spartium jungeum. Ο πειραματικός
σχεδιασμός περιελάμβανε στο πρώτο έτος δυο επίπεδα φωσφορικής λίπανσης. Για την
αξιολόγηση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκαν το ποσοστό επιβίωσης των φυτών
και ο φυσικός αποικισμός της επιφάνειας του εδάφους από τα είδη της περιοχής. Τα
αποτελέσματα έδειξαν ότι είναι δυνατή η χρήση των υλικών αυτών ως υποκατάστατο
του εδάφους και μάλιστα με άριστα αποτελέσματα. Από τον πρώτο χρόνο αρχίζει ο
φυσικός αποικισμός της επιφάνειας από τα είδη της τοπικής χλωρίδας. Ο αποικισμός
και κατά συνέπεια η κάλυψη του εδάφους από την παρεδαφιαία βλάστηση αυξάνεται
σημαντικά τον δεύτερο χρόνο. Το ποσοστό επιτυχίας των φυτεύσεων ήταν για το 98%
για το χρησιμοποιήθηκαν τα είδη Pinus brutia, Cupressus sempervirens και Spartium
Jungeum, 88% για το Cupressus sempervirens και 86% για το Pinus brutia. Ως κύρια
αιτία της ξήρανσης ήταν η αυξημένη συμπίεση του εδάφους λόγω της χρήσης των
μηχανημάτων σε ένα τμήμα της πειραματικής επιφάνειας. Σημαντική είναι η επίδραση
της επιπλέον φωσφορικής λίπανσης στα βιομετρικά χαρακτηριστικά των φυτών.
Λέξεις - κλειδιά: διαταραγμένα εδάφη, αποκατάσταση λατομείων ασβεστόλιθου,
φυτοποκατάσταση εδαφών, εδαφοκάλυψη, αξιοποίηση βιομηχανικών αποβλήτων.
ΑΜΜΟΘΙΝΕΣ: ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΝΖΥΜΙΚΩΝ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΡΙΖΟΣΦΑΙΡΑ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ Ammophila arenaria
Μ. Παναγιώτου1, Δ. Γασπαράτος2, Ι. Υψηλάντης2, Π. Καράς1, Α. Καβαδία1,
Κ. Οιχαλιώτης1, Ι. Μάσσας1 και Ν. Μπαρμπαγιάννης2
1
Εργαστήριο Γεωργικής Χημείας και Εδαφολογίας
Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής
Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ιερά Οδός 75, 118 55 Αθήνα
e-mail: [email protected]
2
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
Φυσικοχημικές και βιοχημικές ιδιότητες της άμμου μιας τυπικής αμμοθινικής έκτασης
στην περιοχή Ρωμανού Πυλίας, συγκρίθηκαν με τις ιδιότητες της άμμου στη
ριζόσφαιρα του φυτού Ammophila arenaria, τυπικού αυστηρά αμμοθινικού είδους στην
περιοχή, αλλά και παγκοσμίως. Η έκταση χωρίστηκε σε τρείς ζώνες κατά μήκος της
ακτογραμμής: «παράκτια» (όπου συναντάται η πρώτη βλάστηση), «μέση», και
«εσωτερική» (στο βάθος της αμμοθίνης). Σε κάθε ζώνη λήφθηκαν δείγματα άμμου από
βάθη 0-30cm και 30-60cm από τρείς μικρο-περιοχές χωρίς βλάστηση. Επίσης
λήφθηκαν δείγματα άμμου από βάθη 0-30cm και 30-60cm από τις ίδιες τρείς μικροπεριοχές κάθε ζώνης αλλά μέσα από τη ριζόσφαιρα φυτών A. arenaria. Συγκρίθηκαν τα
χαρακτηριστικά της άμμου μεταξύ ζωνών και μεταξύ ριζοσφαιρικής και μη
ριζοσφαιρικής άμμου. Η άμμος της αμμοθινικής έκτασης παρουσίασε αλκαλικό pH (8,1
σε 0,1M CaCl2), χαμηλή ηλεκτρική αγωγιμώτητα (23μS/cm) χαμηλή περιεκτικότητα σε
Naexch (26 ppm,) και σε ανθρακικά άλατα (3,3% CaCO3 eq) και εξαιρετικά χαμηλούς
δείκτες γονιμότητας (%C 0,05 Polsen 1,6ppm FeDTPA 1,5ppm MnDTPA 2,9ppm ZnDTPA
0,23ppm CuDTPA 0,13ppm Kexch 37ppm Caexch 3600ppm Mgexch 180pm ΙΑΚ 1,2
cmol(+)/kg όξινες φωσφατάσες 7,8 μg/g αλκαλικές φωσφατάσες 9,0 μg/g και βγλυκοσιδάσες 0,2 μg/g). Αρκετοί από αυτούς τους δείκτες γονιμότητας εμφανίζονται
ελαφρά αυξημένοι στη μεσαία ζώνη της αμμοθινικής έκτασης. Η παρουσία της A.
Arenaria αύξησε σημαντικά τους δείκτες γονιμότητας στην αντίστοιχη ριζοσφαιρική
άμμο και συγκεκριμένα οδήγησε σε αύξηση της ΙΑΚ (1,6 cmol(+)/kg) διπλασιασμό του
άνθρακα (%C 0,11), αύξηση κατά 50% περίπου όλων των διαθέσιμων ιχνοστοιχείων,
διπλασιασμό του ανταλλάξιμου Κ (αλλά και του Νa) και κυρίως υπερδιπλασιασμό των
αλκαλικών και όξινων φωσφατασών και δραματική αύξηση της β-γλυκοσιδάσης (από
ίχνη σε 3,2 μg/g). Τα αποτελέσματα δείχνουν αύξηση γονιμότητας στην ριζόσφαιρα της
A. arenaria που φαίνεται να σχετίζεται με την συσσώρευση και το μεταβολισμό
οργανικών υλικών προερχόμενων είτε από υπέργεια φυτικά υπολείμματα, είτε από
νεκρές ρίζες και ριζικά εκκρίματα της A. arenaria.
Λέξεις-κλειδιά: αμμοθίνες, αμμώδη εδάφη, ριζόσφαιρα.
ΓΙΟΡΤΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ NORMAN BORLAUG: Ο ΠΑΤΕΡΑΣ
ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
1
Α. Σιμώνης1 και Ε. Σετάτου2
Πέτρου Συνδίκα, 60Β, Θεσσαλονίκη 542 48 Θεσσαλονίκη
2
Αναλήψεως 4, Πανόραμα 552 36 Θεσσαλονίκη
Από την ημέρα που γεννήθηκε το 1914, ο Norman Borlaug ήταν ένα αίνιγμα και η ζωή
του είναι από τα εκπληκτικά παράδοξα. Πως ένα φτωχό αγροτόπαιδο από την Αϊόβα
των Η.Π.Α, μεγάλωσε για να σώσει ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους, σε όλο τον κόσμο,
από την πείνα και τον υποσιτισμό, μέσω της καινοτόμου έρευνας του, στη βελτίωση
των ποικιλιών σιταριού και να γίνει ο πατέρας της πράσινης Επανάστασης; Ποια ήταν
τα κληρονομικά χαρακτηριστικά και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που διαμόρφωσαν
την εκπληκτική διαδρομή του και τον οδήγησαν σε εκπληκτικές επιστημονικές και
ανθρωπιστικές επιτυχίες, που μας εντυπωσιάζουν ακόμα; Τι μπορούμε να μάθουμε από
τη ζωή και το έργο του, από τον άνθρωπο που λίγο πριν να τελειώσει ο Β΄ Παγκόσμιος
πόλεμος, άρχισε να ταξιδεύει σε κάθε γωνιά του τρίτου κόσμου, προσπαθώντας να
μάθει στους γεωργούς πως να καλλιεργούν τις βελτιωμένες νέες ποικιλίες σιταριού και
ρυζιού. Ως ερευνητής του ιδρύματος Rockefeller, ο Borlaug ανέπτυξε υψηλής
απόδοσης ποικιλίες σιταριού, που οδήγησαν το Μεξικό από την πείνα στην αυτάρκεια,
μέσα σε λίγα χρόνια. Μια δεκαετία αργότερα, όταν η Ινδία και το Πακιστάν υπέφεραν
από εκτεταμένη πείνα, ακόμη και λιμό, εισήγαγε τους νέους βελτιωμένους σπόρους του
και τις τεχνολογίες παραγωγής τους, και αγωνίστηκε σκληρά, με επιτυχία, στα
υψηλότερα επίπεδα της κυβέρνησης, για να πάρει τις αλλαγές πολιτικής που απέτρεψαν
την πείνα στις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Σε αναγνώριση των επιστημονικών και
ανθρωπιστικών επιτευγμάτων του και το μόχθο μιας ολόκληρης ζωής για να ταΐσει έναν
πεινασμένο κόσμο, η Επιτροπή Νομπέλ, απένειμε στο Δρ. Borlaug το Νομπέλ Ειρήνης
το 1970. Εκτός από το βραβείο αυτό, ο Borlaug είχε τιμηθεί, κατά τη διάρκεια της
καριέρας του, με μια σειρά από σημαντικά βραβεία και τιμητικές διακρίσεις, καθώς και
με πολλά (50+) τιμητικά διδακτορικά, από διάφορα Πανεπιστήμια του κόσμου. Το
1986 δημιούργησε το Παγκόσμιο Βραβείο τροφίμων, σε αναγνώριση των επιστημόνων
που είχαν βελτιώσει την ποιότητα, ποσότητα ή τη διαθεσιμότητα των τροφίμων στον
κόσμο. Επίσης, δημιούργησε το Ινστιτούτο Norman Borlaug για τη διεθνή Γεωργία.
Παρά το γεγονός ότι ήταν ένας επιστήμονας με εξαιρετική συνεισφορά, ίσως το
μεγαλύτερο επίτευγμά του ήταν η ατέρμονη πάλη του για την ενσωμάτωση των
διαφόρων ρευμάτων της γεωργικής έρευνας σε βιώσιμες τεχνολογίες. Πάντοτε τόνιζε,
με ιδιαίτερη έμφαση, τη σπουδαιότητα της συναρμολόγησης όλων των παραγόντων
ανάπτυξης – απόδοσης των καλλιεργειών, σε ένα «πακέτο εισροών», που περιλαμβάνει
όχι μόνο, τις ποικιλίες υψηλής απόδοσης, αλλά επίσης και το λίπασμα, τα εντομοκτόνα,
τα παρασιτοκτόνα, την άδρευση κ.τ.λ. Αγωνίστηκε κυρίως, για τους σπόρους, αλλά και
για τα λιπάσματα ονομάζοντας την Πράσινη Επανάσταση, επίσης, Σπόρος – Λίπασμα –
Επανάσταση. «Εάν οι ποικιλίες υψηλής απόδοσης, είναι ο καταλύτης της Πράσινης
Επανάστασης, το λίπασμα είναι το καύσιμο. Αυτό είναι ένα βασικό πρόβλημα, να
ταϊστούν 6,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι. Χωρίς λίπασμα, το παιχνίδι τελείωσε», τόνιζε
ο Borlaug. Χάρη στα επιτεύγματά του να εμποδίσει την πείνα, λιμό και δυστυχία στο
Τρίτο Κόσμο και μέσα από την αφοσίωση και τη δια βίου προσπάθεια του, κέρδισε τον
τίτλο «ο πατέρας της πράσινης επανάστασης». Ο όρος αναφέρεται, συνήθως, σε
αλλαγές στις γεωργικές πρακτικές, που αύξησαν σημαντικά την παραγωγή τροφίμων,
από το 1950 και μετά. Η Πράσινη Επανάσταση επέφερε μεγάλες αλλαγές στην
παγκόσμια γεωργική παραγωγή, ειδικά στο σιτάρι και το ρύζι, που επέτρεψαν την
ανθρωπότητα να βγει νικήτρια στον μαλθουσιανό αγώνα, ανάμεσα στην αύξηση του
πληθυσμού και στα διαθέσιμα τρόφιμα, στο δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα. Έτσι, 100
χρόνια μετά τη γέννηση του, και με τον παγκόσμιο πληθυσμό να συνεχίζει να
αυξάνεται, η κληρονομιά του Borlaug εξακολουθεί να αντηχεί. Συνεχίζει να μας καλεί
σε δράση με τα λόγια που μίλησε το 1970 στη Νομπέλ διάλεξη του: «Δεν μπορώ να
τονίσω, πάρα πολύ έντονα, το γεγονός ότι η περαιτέρω πρόοδος εξαρτάται από την
έξυπνη, ολοκληρωμένη και επίμονη προσπάθεια από τους κυβερνητικούς ηγέτες, τους
πολιτικούς, τους επιστήμονες, τους εκπαιδευτικούς, τους εμπόρους και τις υπηρεσίες
επικοινωνίας μπορούμε και πρέπει να συνεχίσουμε την πρόοδο».
ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΟΡΥΧΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ
ΒΙΟΠΟΙΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΜΗΛΟΥ
Γ. Πετράκης
S&B Βιομηχανικά Ορυκτά A.E. Μήλου, 848 00 Μήλος
e-mail: [email protected]
Η εξορυκτική δραστηριότητα δημιουργεί αλλοιώσεις στο φυσικό περιβάλλον ακόμα
και όταν πρόκειται για μη τοξικά ορυκτά και μεταλλεύματα όπως συμβαίνει με την
περίπτωση της S&B Βιομηχανικά Ορυκτά Α.Ε. (S&B). Η S&B έχει εντάξει την
συστηματική φροντίδα και την μέριμνα για το φυσικό περιβάλλον μέσα στις κύριες
δραστηριότητές της. Στόχος της εταιρείας είναι η μείωση του περιβαλλοντικού
αποτυπώματός της με την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου και επιστημονικά άρτιου
προγράμματος αποκατάστασης των ορυχείων όπου δραστηριοποιείται. Η μακρόχρονη
εμπειρία της Εταιρείας στην αποκατάσταση του τοπίου στα μεταλλεία και τα ορυχεία
της, έχει σαν αποτέλεσμα την συνεχή ανάπτυξη της τεχνογνωσίας της, την συνεχή
βελτίωση των τεχνικών και μεθόδων που εφαρμόζει και στα επιτυχημένα αποτελέσματα
τα οποία επιτυγχάνει. Η ανάπλαση και η διαμόρφωση των αποθέσεων των στείρων και
των μεταλλευτικών εκσκαφών σχεδιάζεται κατά την φάση της μελέτης ώστε να
επιτυγχάνεται στην πράξη το βέλτιστο τεχνοοικονομικό και αισθητικό αποτέλεσμα, το
οποίο να προσαρμόζεται αρμονικά με την ευρύτερη αρχιτεκτονική του τοπίου. Η
εδαφοκάλυψη των αποθέσεων των στείρων γίνεται με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η
καλύτερη δυνατή υποδομή ανάπτυξης των φυτών βελτιώνοντας περαιτέρω και την
σταθερότητα των πρανών. Η εγκατάσταση ποώδους βλάστησης γίνεται αποκλειστικά
με ντόπια είδη. Οι σπόροι συλλέγονται σε επαρκείς ποσότητες από το τμήμα
αποκατάστασης στη Μήλο. Για την εγκατάσταση ποώδους βλάστησης χρησιμοποιείται
η μέθοδος της υδροσποράς με ‘ fiber wood ’. Τέλος, η αποκατάσταση ολοκληρώνεται
με την φύτευση ντόπιων θάμνων και δένδρων που μπορούν να επιβιώσουν στις
συγκεκριμένες κλιματικές και εδαφικές συνθήκες της περιοχής χωρίς πότισμα την ξηρή
περίοδο του θέρους. Η αναπαραγωγή των παραπάνω ειδών γίνεται σε ιδιόκτητο
φυτώριο της εταιρείας στη Μήλο. Έτσι επιτυγχάνεται η επαναδημιουργία του
νησιώτικου οικοσυστήματος που έχει ως αποτέλεσμα να χάνεται το αποτυπώμα της
εξόρυξης. Για την επίτευξη όλων των παραπάνω θετικών αποτελεσμάτων η S&B
αφιέρωσε σημαντικούς οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους για την έρευνα και την
απόκτηση της πολύτιμης εμπειρίας` γι αυτό το λόγο βρίσκεται σε συνεχή συνεργασία
με πλήθος επιστημόνων από διάφορους τομείς όπως Δασολόγοι, Βιολόγοι, Γεωπόνοι
από Ερευνητικά Ινστιτούτα και Πανεπιστήμια εσωτερικού και εξωτερικού. Πάνω από
όλα όμως αυτό που μετράει είναι οι ίδιοι άνθρωποι που εργάζονται με πάθος στον
τομέα των Ορυχείων και της Αποκατάστασης καθώς και η αγάπη τους για το φυσικό
περιβάλλον και τον τόπο τους.
Λέξεις - κλειδιά: αποκατάσταση ορυχείων, υδροσπορά, ντόπια φυτά , βιοποικιλότητα.
ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
ΕΠΙΣΚΟΠΙΣΗ ΤΗΣ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΕΣ ΤΗΣ
ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΧΩΡΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
Σ. Σωτηρόπουλος1, Χ . Πασχαλίδης2, B. Καββαδίας3, Α. Κορίκη2, Γ. Ξηρογιάννης1
και Μ. Σκαβέντζου1
1
ΕΛ.Γ.Α. Τρίπολης, Ναυπλίου και Σούτσου, 231 00 Τρίπολη
e-mail:[email protected], [email protected]
2
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καλαμάτας, Αντικάλαμος, 241 00, Καλαμάτα
e-mail: [email protected], [email protected]
3
ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε., Ινστιτούτο Εδαφολογίας Αθηνών, Σ. Βενιζέλου 1,
141 23 Λυκόβρυση, Αττική
e-mail: [email protected]
Σκοπός της εργασίας είναι η επισκόπιση της γονιμότητας των εδαφών με ελαιώνες,
ποικιλίας «Κορωνέϊκη» και «Μαυρολιά της περιοχής Χώρα Μεσσηνίας. Έγινε επιλογή
τριών αντιπροσωπευτικών ξηρικών ελαιώνων, στους οποίους έγιναν δειγματοληψίες
εδάφους με σκοπό να δοθούν διορθωτικές λιπαντικές οδηγίες.. Η επισκόπιση της
γονιμότητας των εδαφών έδειξε ότι είναι επαρκώς εφοδιασμένα με φωσφόρο και
κάλιο. Τα επίπεδα του ασβεστίου και μαγνησίου κρίνονται επαρκή σε ασβεστούχα
εδάφη, ενώ στα όξινα εδάφη που έχουν ανεπαρκείς συγκεντρώσεις οι λιπάνσεις
διόρθωσης φέρνουν αποτελέσματα. Το βόριο βρίσκεται εν γένει σε επάρκεια, ιδιαίτερα
όταν πραγματοποιούνται λιπάνσεις συντήρησης. Το μαγγάνιο, ο σίδηρος, ο χαλκός ο
ψευδάργυρος, πλην ορισμένων περιπτώσεων, βρέθηκαν να είναι πάνω από το εύρος
επάρκειας, αλλά οι στοχευμένες λιπάνσεις δείχνουν να τα επαναφέρουν σε πιο ανεκτά
επίπεδα. Τα εδάφη είναι φτωχά έως μετρίως εφοδιασμένα σε οργανική ουσία , με
ανεκτή αλατότητα και pH καθώς και ολικό ανθρακικό ασβέστιο. Οι στοχευμένες
λιπάνσεις φέρνουν το pH καθώς και το ανταλλάξιμο ασβέστιο στα επιθυμητά επίπεδα.
Λέξεις-κλειδιά: μακροθρεπτικά, μικροθρεπτικά, ελαιώνες, λίπανση.
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΙΛΥΟΣ ΤΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΑΘΑΡΙΣΜ0Υ ΣΤΑ
ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Σ. Σωτηρόπουλος1, Ι. Καλαβρουζιώτης2, Χ. Πασχαλίδης3, B. Καββαδίας4,
Π. Κουκουλάκης5, Α. Κορίκη3 και Γ. Ξηρογιάννης1
1
ΕΛ.Γ.Α. Τρίπολης, Ναυπλίου και Σούτσου, 231 00 Τρίπολη
e-mail:[email protected]
2
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Σχολή Θετικών Επιστημών & Τεχνολογίας,
Τσαμαδού 13-15 & Άγιου Ανδρέου, 262 22 Πάτρα
[email protected]
3
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καλαμάτας, Αντικάλαμος, 241 00, Καλαμάτα
[email protected]
4
ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε., Ινστιτούτο Εδαφολογίας Αθηνών, Σ. Βενιζέλου 1,
141 23 Λυκόβρυση, Αττικής
[email protected],
5
τ. Αναπληρωτής ερευνητής ΕΘΙΑΓΕ, Ατλαντίδος 8, 544 54 Θεσσαλονίκη
[email protected], [email protected]
Στην παρούσα εργασία, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της επίδρασης της ιλύος
του κέντρου βιολογικού καθαρισμού Καλαμάτας στα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά
των μιγμάτων ιλύος-εδάφους, όπως pH, αλατότητα, οργανική ουσία, ολικό ανθρακικό
ασβέστιο και ολικό άζωτο. Τα αποτελέσματα προέρχονται από πειραματική μελέτη
που έγινε σε φυτά σπανακιού, κατά την περίοδο από 24.12.2010 μέχρι 5.04.2011,
αναπτυσσόμενα σε υποστρώματα που προέκυψαν από ανάμιξη εδάφους και ιλύος σε
διάφορες αναλογίες, σε υπαίθριο προστατευμένο χώρο. Σκοπός αυτής της εργασίας
είναι να αξιολογηθούν οι ιδιότητες που αποκτούν τα υποστρώματα από την προσθήκη
ιλύος στο έδαφος. Διαπιστώθηκε η επίδραση της ιλύος στα παρακάτω φυσικοχημικά
χαρακτηριστικά των μειγμάτων. Στην σημαντική και γενικά μείωση του pH λόγω της
ανοργανοποίησης της οργανικής ουσίας. H μείωση αυτή του pH, δεν προκαλεί
προβλήματα στη γονιμότητα του υπό μελέτη εδάφους λόγω του CaCO3 που περιέχει
και της αυξανόμενης οργανικής ουσίας. Στην σημαντική αύξηση της οργανικής ουσίας
με την αύξηση της αναλογίας ιλύος/εδάφους, και ταυτόχρονη μείωση του ολικού
CaCO3 με την αύξηση της ιλύος. Στην αύξηση γενικά της ειδικής ηλεκτρικής
αγωγιμότητας (ΕC) με την αύξηση της αναλογίας ιλύος/εδάφους. Στην σημαντική
αύξηση του ολικού Ν με την αύξηση της αναλογίας ιλύος/εδάφους.
Λέξεις-κλειδιά: φυσικοχημική παράμετρος, ολικό άζωτο, ιλύς, υπόστρωμα.
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
ΜΑΡΟΥΛΙΟΥ (Lactuca sativa L.) ΜΕ ΝΕΡΟ ΑΡΔΕΥΣΗΣ
ΥΨΗΛΗΣ ΑΛΑΤΟΤΗΤΑΣ
Δ. Γασπαράτος1, Π.Α. Ρούσσος2 και Κ. Δημασής3
1
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
2
Εργαστήριο Δενδροκομίας, Τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής,
ΓΠΑ, 118 55 Αθήνα
3
Valagro Eλλάς, 151 24 Αθήνα
Η αλάτωση και κατ’ επέκταση η αλκαλίωση αποτελούν τις κύριες χημικές διεργασίες
ερημοποίησης της γης καθώς μεγάλες εκτάσεις της ημίξηρης και ξηρής κλιματικής
ζώνης της γης επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις
περίπου το 30% της παγκόσμιας καλλιεργούμενης έκτασης, έχουν ερημοποιηθεί
εξαιτίας αυτής της διεργασίας. Στην Ευρώπη, η αλατότητα του εδάφους υπολογίζεται
ότι πλήττει περίπου ένα εκατομμύριο εκτάρια, κυρίως στις χώρες της Μεσογείου. Η πιο
σημαντική απειλή είναι η δευτερογενής αλάτωση που προκαλείται από το νερό της
άρδευσης το οποίο εξαιτίας της υπεράντλησής του στις περισσότερες περιπτώσεις έχει
αναμιχθεί με θαλασσινό νερό. Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν να διερευνηθεί η
αποτελεσματικότητα ορισμένων σκευασμάτων στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της
αλατότητας σε καλλιέργεια μαρουλιού προκαλούμενης από νερό άρδευσης
αγωγιμότητας 4 ms cm-1. Για το σκοπό αυτό ομοιόμορφα σε ανάπτυξη σπορόφυτα
μαρουλιού (Lactuca sativa L.) μεταφυτεύτηκαν σε αλατούχο έδαφος και ξεκίνησαν να
αρδεύονται με νερό υψηλής αγωγιμότητας στο οποίο πέρα από το NaCl προστέθηκε και
υδατοδιαλυτό λίπασμα (18 – 33 – 18 + ιχνοστοιχεία) σε συγκέντρωση 4 g/l. Τα φυτά
αναπτύχθηκαν σε αυτό το εδαφικό υπόστρωμα για 12 ημέρες και στη συνέχεια
πραγματοποιήθηκαν οι επεμβάσεις με σκευάσματα της εταιρείας Valagro. Όσον αφορά
την ανάπτυξη των φυτών του μαρουλιού, η οποία υπολογίσθηκε με βάση το νωπό
βάρος των φύλλων, η χρήση των δυο από τα συνολικά τρία σκευάσματα οδήγησε σε
αποτελέσματα παρόμοια με εκείνα του μάρτυρα (άρδευση με νερό χαμηλής
αγωγιμότητας χωρίς την προσθήκη NaCl). Αντίθετα το βάρος του ριζικού συστήματος
δεν παρουσίασε στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των επεμβάσεων και του
μάρτυρα. Παρόμοια, δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές όσον αφορά το δείκτη
SPAD, γεγονός που δείχνει ότι η ολική χλωροφύλλη πιθανόν να μην επηρεάζεται από
την άρδευση με νερό υψηλής αλατότητας. Η αγωγιμότητα του εδάφους εκτός από το
μάρτυρα ο οποίος αρδευόταν με νερό χωρίς την προσθήκη NaCl σε όλες τις επεμβάσεις
παρουσίασε σημαντική αύξηση και στο τέλος του πειράματος έφτασε 5.5 mS cm -1.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η εφαρμογή ενός από τα σκευάσματα
σε δόση 20 L/ha οδήγησε σε υψηλότερη αναλογία φύλλων / ρίζα ακόμα και σε σχέση
με το μάρτυρα. Το αποτέλεσμα αυτό δείχνει ότι το συγκεκριμένο σκεύασμα προωθεί
μεγαλύτερη ανάπτυξη του υπέργειου μέρους του φυτού, πιθανόν μέσω της καλύτερης
απορρόφησης θρεπτικών στοιχείων, σε σχέση με το ριζικό σύστημα.
Λέξεις-κλειδιά: αλατότητα, μαρούλι, SPAD, αγωγιμότητα εδάφους.
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΟΜΠΟΣΤ ΑΠΟ ΦΥΛΛΑ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ ΖΕΟΛΙΘΟΥ ΣΤΗΝ
ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ
Β. Καββαδίας1, Α. Καρδιμάκη2, Π. Κάτσαρης2, Ζ. Ιωάννου1, M. Παπαδοπούλου1,
Ε. Βαβουλίδου1 και Σ. Θεοχαρόπουλος1
1
Ινστιτούτο Εδαφολογίας Αθηνών, ΕΛΓΟ 'ΔΗΜΗΤΡΑ' Σ. Βενιζέλου 1,
141 23 Λυκόβρυση Αττικής
e-mail: [email protected]
2
Ινστιτούτο Ελαίας & Οπωροκηπευτικών Καλαµάτας, ΕΛΓΟ 'ΔΗΜΗΤΡΑ',
Λακωνικής 87, 241 00 Καλαµάτα
Στα πλαίσια του ερευνητικού έργου με τίτλο "ARIDWASTE: Development of specific
agricultural practices with the use of recycled wastes suitable for intensively cultivated
Mediterranean areas under degradation risk", αξιολογήθηκε η χρήση φυσικού ζεόλιθουκλινοπτιλόλιθου σε συνδυασμό με χημική ή οργανική λίπανση στην ανάπτυξη
υπαίθριας καλλιέργειας ντομάτας. Συγκεκριμένα, τον Απρίλιο του 2013, στο
αγρόκτημα του Ινστιτούτου Ελαίας και Οπωροκηπευτικών Καλαμάτας εγκαταστάθηκε
υπαίθρια καλλιέργεια ντομάτας. Το πειραματικό σχέδιο περιλάμβανε 12 μεταχειρίσεις
με εφαρμογή κομπόστ από φύλλα ελιάς. Συνδυάστηκαν 2 επίπεδα χημικής λίπανσης
(χωρίς λίπανση και η συνιστώμενη Ν-P-K λίπανση), 2 επίπεδα κομπόστ (0 % και 15 %
κ.ο.) και 3 επίπεδα φυσικού ζεόλιθου-κλινοπτιλόλιθου (0%, 2% και 4% κ.β). Από τα
μέσα Ιουνίου μέχρι στις αρχές Αυγούστου παίρνονταν εβδομαδιαίες μετρήσεις της
παραγωγής. Στο τέλος της συγκομιδής δείγματα εδάφους πάρθηκαν από βάθος 0-30 εκ.
για προσδιορισμό των εδαφικών ιδιοτήτων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στις
μεταχειρίσεις με λίπανση και προσθήκη κομπόστ παρατηρούνται υψηλές αποδόσεις για
μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε σχέση με τις υπόλοιπες μεταχειρίσεις του
πειραματικού μας δίνοντας έτσι ένα πλεονέκτημα στον προγραμματισμό συγκομιδής
της καλλιέργειας και διάθεσης του προϊόντος στην αγορά. Στις μεταχειρίσεις χωρίς
λίπανση, η προσθήκη κομπόστ και ζεόλιθου λίπανση ενίσχυσε θεαματικά την
παραγωγή, ενώ η μεγαλύτερη απόδοση παρατηρήθηκε στην εφαρμογή 2 % ζεόλιθο και
15 % κομπόστ (10,2 τον./στρέμμα). Στις μεταχειρίσεις με λίπανση την υψηλότερη
απόδοση (11,7 τον./στρέμμα) έδωσε η μεταχείριση 4% ζεόλιθος και 15% κομπόστ. Οι
εδαφικές ιδιότητες που επηρεάστηκαν σημαντικά από τις μεταχειρίσεις ήταν η αύξηση
της οργανικής ουσίας και του ολικού αζώτου στις μεταχειρίσεις με την προσθήκη
κομπόστ.
Λέξεις - κλειδιά: ελιά, ζεόλιθος, τομάτα.
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΟΜΠΟΣΤ ΑΠΟ ΦΥΚΙΑ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΚΑΙ ΖΕΟΛΙΘΟΥ ΣΤΗΝ
ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ
Β. Καββαδίας1, Α. Καρδιμάκη2, Ζ. Ιωάννου1, Π. Κάτσαρης2, M. Παπαδοπούλου1,
Ε. Βαβουλίδου1 και Σ. Θεοχαρόπουλος1
1
Ινστιτούτο Εδαφολογίας Αθηνών, ΕΛΓΟ 'ΔΗΜΗΤΡΑ' Σ. Βενιζέλου 1,
141 23 Λυκόβρυση Αττικής
e-mail: [email protected]
2
Ινστιτούτο Ελαίας & Οπωροκηπευτικών Καλαµάτας, ΕΛΓΟ 'ΔΗΜΗΤΡΑ',
Λακωνικής 87, 241 00 Καλαµάτα
Στα πλαίσια του ερευνητικού έργου με τίτλο "ARIDWASTE: Development of specific
agricultural practices with the use of recycled wastes suitable for intensively cultivated
Mediterranean areas under degradation risk" αξιολογήθηκε η χρήση φυσικού ζεόλιθουκλινοπτιλόλιθου σε συνδυασμό με χημική ή οργανική λίπανση στην ανάπτυξη
υπαίθριας καλλιέργειας ντομάτας. Συγκεκριμένα, τον Απρίλιο του 2013, στο
αγρόκτημα του Ινστιτούτου Ελαίας και Οπωροκηπευτικών Καλαμάτας, εγκαταστάθηκε
υπαίθρια καλλιέργεια ντομάτας. Το πειραματικό σχέδιο περιλάμβανε 12 μεταχειρίσεις
με εφαρμογή κομπόστ από φύκια θάλασσας. Συνδυάστηκαν 2 επίπεδα χημικής
λίπανσης (χωρίς λίπανση και η συνιστόμενη Ν-P-K λίπανση), 2 επίπεδα κομπόστ (0 %
και 15 % κ.ο.) και 3 επίπεδα φυσικού ζεόλιθου-κλινοπτιλόλιθου (0%, 2% και 4% κ.β).
Από τα μέσα Ιουνίου μέχρι στις αρχές Αυγούστου παίρνονταν εβδομαδιαίες μετρήσεις
της παραγωγής. Στο τέλος της συγκομιδής δείγματα εδάφους πάρθηκαν από βάθος 0-30
εκ. για προσδιορισμό των εδαφικών ιδιοτήτων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η
απόδοση της τομάτας κατά τη διάρκεια της συγκομιδής στις μεταχειρίσεις χωρίς
λίπανση και με προσθήκη κομπόστ έδωσαν παραγωγή για μεγαλύτερο χρονικό
διάστημα (τελευταίο 15 ήμερο Ιουλίου) σε σχέση με τις υπόλοιπες (τελευταία εβδομάδα
Ιουλίου) ωστόσο η παραγωγή ήταν σχετικά χαμηλή. Τα στοιχεία αυτά μας βοηθούν στο
προγραμματισμό συγκομιδής και διάθεσης του προϊόντος στην αγορά ανάλογα με τις
καλλιεργητικές πρακτικές που θα ακολουθήσουμε και ειδικότερα όσον αφορά τη χρήση
ζεόλιθου και κομπόστ στην καλλιέργεια τομάτας. Στις μεταχειρίσεις χωρίς λίπανση, η
προσθήκη 4% ζεόλιθου έδωσε την μεγαλύτερη παραγωγή (8,9 τον./στρέμμα) σε
σύγκριση με τις υπόλοιπες μεταχειρίσεις. Υψηλότερες αποδόσεις έδωσαν οι
μεταχειρίσεις χωρίς προσθήκη κομπόστ, ενώ η μεγαλύτερη απόδοση παρατηρήθηκε
στην εφαρμογή της υψηλότερης ποσότητας ζεόλιθου 4 % κ.ο. (9,1 τον./στρέμμα).
Αντίθετα η μικρότερη απόδοση παρατηρήθηκε στη μεταχείριση εφαρμογή 15%
κομπόστ και 4% ζεόλιθου. Τα αποτελέσματα οφείλονται στην αύξηση της ηλεκτρικής
αγωγιμότητας του εδάφους και κυρίως στην παρουσία του Νa. Τόσο το κομπόστ όσο
και ο ζεόλιθος έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε Νa. Συμπερασματικά, η χρήση ζεόλιθου
σε συνδυασμό με την λίπανση μπορεί να ενισχύσει την παραγωγή της τομάτας με την
προϋπόθεση ότι το έδαφος δεν επιβαρύνεται με υψηλές ποσότητες Νa.
Λέξεις - κλειδιά: κόμποστ, φύκη, ζεόλιθος.
ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ
ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΕ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΑΡΟΥΛΙΟΥ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΦΥΤΩΝ ΜΕ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ Ν, P, K, Zn
Χ. Πασχαλίδης1, Β. Καββαδίας2, Α. Κορίκη1, Σ. Σωτηρώπουλος3, Π. Λεντζέρης1
και Δ. Πετρόπουλος1
1
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καλαμάτας, Αντικάλαμος, 241 00, Καλαμάτα
e-mail: [email protected], [email protected]
2
Ινστιτούτο Εδαφολογίας Αθηνών ¨ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ ¨Σ. Βενιζέλου 1,
141 23 Λυκόβρυση, Αττική
e-mail: [email protected]
3
ΕΛ.Γ.Α. Τρίπολης, Ναυπλίου και Σούτσου, 231 00 Τρίπολη
e-mail: [email protected]
Στην παρούσα εργασία μελετήθηκε η υπολειμματική δράση του αζώτου σε συνδυασμό
με τα επίπεδα ψευδαργύρου στην συσσώρευση νωπής φυτομάζας και ξηρού βάρους σε
υπέργειο μέρος και στην ρίζα μαρουλιού καθώς και στην συγκέντρωση θρεπτικών
στοιχείων και Ζn στα φύλλα του μαρουλιού και στο έδαφος. Καλλιεργήθηκε η ποικιλία
μαρουλιού Paris Island cos. Το πρώτο έτος περιλάμβανε 9 μεταχειρίσεις όπου είχε
προστεθεί Ν, Ρ και Κ (0,15 gr/kg εδάφους). Επίσης υπήρχε μεταχείριση χωρίς την
προσθήκη Ν μόνο με την προσθήκη Ρ και Κ (0,15 gr/kg εδάφους) αντίστοιχα. Στις
μεταχειρίσεις αυτές προστέθηκε στο έδαφος ο ψευδάργυρος σε τέσσερα επίπεδα 40,
120, 250, 500 mg kg-1 εδάφους ως ZnSO4. Υπήρχε μάρτυρας χωρίς λιπάσματα. Τη
δεύτερη χρονιά, στα ίδια δοχεία των μεταχειρίσεων πριν τη φύτευση των σπορόφυτων,
το έδαφος του κάθε δοχείου είχε αναμοχλευτεί χωρίς να προστεθούν λιπάσματα, όπου
στη συνέχεια αναπτύχθηκε καλλιέργεια μαρουλιού. Η υπολειμματική επίδραση του
αζώτου στην ανάπτυξη του υπέργειου μέρους του φυτού ήταν σημαντική. Η υψηλότερη
παραγωγή στη βιομάζα σημειώθηκε στις μεταχειρίσεις, όπου είχε προστεθεί άζωτο
0,15g/kg εδάφους σε κάθε δοχείο με φόντο το φώσφορο και κάλιο 0,15g/kg εδάφους
αντίστοιχα. Με την υπολειμματική δράση των υψηλών δόσεων του Zn σημειώθηκε
μείωση του βάρους της υπέργειας βιομάζας του φυτού. Η επίδραση της υπολειμματικής
δράσης του αζώτου στη συγκέντρωσή του στο υπέργειο μέρος του φυτού δεν ήταν
ανάλογη των επίπεδων του ενώ παρατηρήθηκε μείωση του από την δράση του Zn. Ο
διαθέσιμος Ζn στο έδαφος αυξήθηκε σημαντικά από τις δόσεις Zn ωστόσο φυτοξικές
συγκεντρώσεις διαθέσιμου Zn μετρήθηκαν στις μετρήσεις με την υψηλότερη δόση 500
mg kg-1 Zn με η χωρίς την παρουσία αζώτου. H παραγωγή και η θρεπτική κατάσταση
του μαρουλιού επηρεάστηκε σημαντικά από την θρέψη του με Zn.
Λέξεις-κλειδιά: άζωτο, μαρούλι, υπολειμματική δράση, ψευδάργυρος.
ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ
ΕΝΟΣ ΠΗΛΩΔΟΥΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΩΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ
ΤΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΩΡΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΟΜΠΟΣΤΑΣ ΚΑΛΑΜΙΩΝΩΝ
Μ.Κ. Κουϊμτζή1, Σ.Κ. Κωστοπούλου1 , Α.K. Παυλάτου-Βε1,
Α.Ε. Νικολαΐδου2 και Κ.Λ. Καλμπουρτζή2
1
2
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
Εργαστήριο Οικολογίας & Προστασίας Περιβάλλοντος, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ,
541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
Τέσσερες κομπόστες από χλωρό ή ξηρό καλάμι (Phragmites australis sp.) μόνο του ή
σε συνδυασμό με χωνεμένη κοπριά βοοειδών, όπως επίσης και κοπριά μόνη της,
χρησιμοποιήθηκαν ως εδαφοβελτιωτικό σε ένα πηλώδες έδαφος σε αναλογίες 0, 2 και
4% κ.β.. Στις κομπόστες με καλάμι, η τιμή του λόγου C/N ο οποίος εκφράζει τον βαθμό
ωριμότητας, κυμμαίνονταν μεταξύ 16,70 και 54,27 ενώ της κοπριάς ήταν 14,76. Ένα
μήνα μετά την ενσωμάτωση της κομπόστας στο έδαφος εγκαταστάθηκε καλλιέργεια
φασολιών (P. Coccineus). Πριν τη σπορά και μετά τη συγκομιδή προσδιορίσθηκαν
ορισμένες ιδιότητες του εδάφους και μελετήθηκε η επίδραση του βαθμού ωριμότητας
της προστιθέμενης κομπόστας στη μεταβολή τους με τον χρόνο. Μετά την πάροδο μιας
καλλιεργητικής περιόδου βρέθηκε ότι η μικροβιακή δραστηριότητα μειώθηκε και η
μείωση ήταν αντιστρόφως ανάλογη του βαθμού ωριμότητας της κομπόστας. Το
ποσοστό του οργανικού C αυξήθηκε σε όλες τις μεταχειρίσεις με κομπόστα που
περιείχε καλάμι και ιδιαίτερα για την προσθήκη 2%. Η σταθερότητα των
μακροσυσσωματωμάτων μειώθηκε με τον χρόνο για τις προσθήκες κομπόστας υψηλού
βαθμού ωριμότητας ενώ παρέμεινε αμετάβλητη για τις πιο άωρες. Επίσης η προσθήκη
άωρης κομπόστας από καλάμι μόνον, αύξησε με τον χρόνο τον βαθμό συσσωμάτωσης
των <50μ τεμαχιδίων. Ανεξάρτητα από το βαθμό ωριμότητας της κομπόστας, η
πάροδος μίας καλλιεργητικής περιόδου μείωσε τα όποια οφέλη υπήρξαν στην αρχή της
ενσωμάτωσης, στη χωρική κατανομή του πορώδους διαστήματος.
Λέξεις - κλειδιά: κομπόστα, λόγος C/N, οργανικός C, συσσωμάτωση, μακροπορώδες.
Η ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗ ΝΩΠΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΚΑΙ ΑΖΩΤΟΥ ΣΤΟ ΜΑΡΟΥΛΙ ΣΕ
ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΑΖΩΤΟΥΧΟΥ ΛΙΠΑΝΣΗΣ
Α. Κορίκη1, Χ. Πασχαλίδης1, Β. Καββαδίας,2 Σ. Σωτηρόπουλος3 και Ι. Χουλιάρας4
1
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καλαμάτας, Αντικάλαμος, 241 00 Καλαμάτα
e-mail: [email protected], [email protected]
2
Ινστιτούτο Εδαφολογίας Αθηνών ¨ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ¨, Σ. Βενιζέλου 1,
141 23 Λυκόβρυση
e-mail: [email protected]
3
ΕΛ.Γ.Α. Τρίπολης, Ναυπλίου και Σούτσου, 23100 Τρίπολη ΕΛΓΑ, Ναυπλίου 20,
221 00 Τρίπολη
e-mail: [email protected]
4
Τμήμα Γεωπονικής Βιοτεχνολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών,
Ιερά οδός 75, 118 55 Αθήνα
Η παρούσα εργασία αναφέρεται στην επίδραση της αζωτούχου λίπανσης ανάπτυξη,
στην απόδοση και στην περιεκτικότητα του ολικού αζώτου στα φύλλα του μαρουλιού.
Στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Εδαφολογίας Αθηνών εγκαταστάθηκε πείραμα σε
δοχεία ανάπτυξης φυτών χωρητικότητας 6 L. Καλλιεργήθηκε η ποικιλία μαρουλιού
Romana. Το πειραματικό σχέδιο περιλάμβανε 8 μεταχειρίσεις σε 8 επαναλήψεις και
εφαρμόστηκε η διάταξη τυχαιοποιημένων ομάδων. Μελετήθηκαν 7 διαφορετικές
σχέσεις Ν:Ρ (0:1, 0,5:1, 0.75 :1, 1:1, 1,5 :1, 2:1, 3:1) όπου προστέθηκαν διάφορα
επίπεδα αζώτου (0.60-3.60 gr/kg εδάφους). Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκε ως μάρτυρας
η μεταχείριση χωρίς την προσθήκη λιπασμάτων. Διαπιστώθηκε ότι σημαντικό ρόλο
στην αύξηση της απόδοσης του μαρουλιού παίζει όχι μόνο η ποσότητα των
προστιθέμενων λιπασμάτων, αλλά και η αναλογία μεταξύ των θρεπτικών στοιχείων
ΝΡΚ. Με την προσθήκη του αζώτου μέχρι την μεταχείριση Ν:Ρ 1:1 τα φυτά ανέπτυξαν
στατιστικά μεγαλύτερη φυλλική επιφάνεια σε σχέση με τα φυτά της μεταχείρισης, όπου
δεν δόθηκε άζωτο. Μεταξύ των μεταχειρίσεων διάφορων δόσεων Ν και σχέσης Ν:Ρ
0.75:1 και 1:1 δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές στατιστικά διαφορές. Η προσθήκη του
αζώτου μέχρι ένα επίπεδο Ν:Ρ, 1:1 επέδρασε αποτελεσματικά στην συσσώρευση της
φυτικής μάζας του σε σχέση με τον μάρτυρα χωρίς λίπανση. Οι υψηλότερες δόσεις Ν
επιδρούν αρνητικά στην ανάπτυξη της χλωρής φυτικής μάζας. Οι δόσεις αζώτου έχουν
ουσιαστική επίδραση στην περιεκτικότητα του ολικού στα φύλλα του μαρουλιού.
Επιπρόσθετα, παρατηρήθηκε σημαντική συσχέτιση της προσθήκης αυτών με την
αυξημένη συγκέντρωση του ολικού αζώτου στα φύλλα.
Λέξεις-κλειδιά: άζωτο, μαρούλι, λίπανση.
ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΗΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΕ
ΔΥΟ ΕΔΑΦΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕΝΑ ΜΕ ΚΑΠΝΟ
Δ. Γασπαράτος1, Π. Γεωργίου2 και Ν. Μπαρμπαγιάννης1
1
Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
e-mail: [email protected]
2
Εργαστήριο Γενικής και Γεωργικής Υδραυλικής και Βελτιώσεων,
Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 541 24 Θεσσαλονίκη
Πραγματοποιήθηκαν 2 πειράματα αγρού σε καπνοκαλλιέργεια στα οποία μελετήθηκε η
διακύμανση της εδαφικής υγρασίας και των θρεπτικών στοιχείων ΝΟ3-, ΝΗ4+ και Κ+
στο έδαφος κατά την διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου (Μάιος - Οκτώβριος 2014)
σε δύο περιοχές των Σερρών και Κατερίνης, αντίστοιχα. Εδαφικά δείγματα από δύο
διαφορετικά βάθη (0-30 εκ. και 30-60 εκ.) λήφθηκαν 6 συνολικά φορές για την περιοχή
της Κατερίνης και 5 για την αντίστοιχη των Σερρών στα οποία προσδιορίστηκαν η
περιεκτικότητα σε υγρασία (% κ.β.) καθώς και η συγκέντρωση των θρεπτικών
στοιχείων. Επιπλέον πάρθηκαν αδιατάρακτα δείγματα εδάφους από τα συγκεκριμένα
βάθη και προσδιορίστηκε η φαινομενική πυκνότητα. Τέλος σε επιλεγμένες θέσεις έγινε
καταγραφή της κατανομής της υγρασίας με το βάθος με τη βοήθεια του αισθητήρα
Profile Probe PR2. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων υγρασίας, δεν
παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στην διακύμανσή της μεταξύ των δύο περιοχών,
τόσο στην επιφάνεια όσο και στο βάθος, γεγονός που οφείλεται στο ότι οι καιρικές
συνθήκες που επικράτησαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού (συχνές βροχοπτώσεις)
συνετέλεσαν στον περιορισμό των αρδεύσεων κατά την διάρκεια της καλλιεργητικής
περιόδου. Επιπλέον από την ανάλυση των κατατομών υγρασίας που μετρήθηκαν με τη
βοήθεια του οργάνου προέκυψε πως δεν υπήρχε σημαντική μετακίνηση υγρασίας προς
τα βαθύτερα στρώματα. Η υπολειμματική δράση των προηγουμένων λιπάνσεων
κάλυψε τις ανάγκες των φυτών με αποτέλεσμα να παρατηρείται επάρκεια των
θρεπτικών στοιχείων σχεδόν καθόλη τη διάρκεια της καλλιέργειας και για αυτό το λόγο
να μην πραγματοποιηθεί καμία προσθήκη λιπασμάτων. Σε γενικές γραμμές τα επίπεδα
των θρεπτικών στοιχείων κυμάνθηκαν σε υψηλότερες τιμές στην περιοχή των Σερρών
σε σχέση με εκείνα της Κατερίνης. Στην περιοχή του νομού Σερρών παρατηρήθηκε
στατιστικά σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ της εδαφικής υγρασίας και της
συγκέντρωσης του εδάφους σε NO3- γεγονός που αποδεικνύει ότι υπάρχει συσσώρευση
των νιτρικών στο έδαφος κατά την ξηρή περίοδο. Η ίδια αλλά αρκετά πιο ασθενής
συσχέτιση βρέθηκε στην περιοχή της Κατερίνης εξαιτίας της έντονης χωρικής
παραλλακτικότητας που εμφάνιζε ο πειραματικός αγρός τόσο στις εδαφικές ιδιότητες
όσο και στο τοπογραφικό ανάγλυφο. Στην επιφάνεια του εδάφους με εξαίρεση την
τελευταία δειγματοληψία, οι τιμές του K στην περιοχή των Σερρών μειώθηκαν ενώ
στην περιοχή της Κατερίνης παρέμειναν σταθερές κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής
περιόδου.
Λέξεις-κλειδιά: εδαφική υγρασία, θρεπτικά στοιχεία, καπνός.

Final Report - www . ismc . gr

30. μ2. (8).η πολιτική του Michel Foucault.pm

pdf - primarycare.gr

BIOΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ Κωνσταντίνος

ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ 2012 ΙΧΤΕΛ.pdf

Πανηγυρική επαναβεβαίωση πάγιων θέσεων από το

εδώ

Διαφάνεια 1

Programme of the Greek Presidency

Καλλιέργειες

Διερεύνηση της σχετικής αποτελεσματικότητας

Αγορά Ομολόγων

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΧΑΜΗΛΩΝ ΕΙΣΡΟΩΝ ΣΤΟ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ

Ανασκόπηση Κλινικών Ερευνών για Καθετήρες

Η εργασία