Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 30 Απριλίου 2014 ΖΑΝΝΙΚΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ ΚΑΤΩΠΟΔΗΣ ΑΛΕΞΙΟΣ ΖΗΣΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΙΜΠΟΥΝΟΥΜΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΤΣΟΥΔΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο αντικαπνιστίκος νόμος στην Ελλάδα επικεντρώνεται στην απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους και σε χώρους εργασιας, καθώς και στην απαγόρευσητης διαφήμισηςπροϊόντων καπνού σε εξωτερικούς και υπαίθριους χώρους εκτός από τους χώρους πώλησης καπνού. Ο στόχος αυτού του νόμου είναι ο αριθμός των εξαρτημένων πολιτών από το τσιγάρο με την πάροδο του χρόνου να αρχήσει να μειώνεται. Στην χώρα μας οι πρώτες κινητοποιήσεις άρχησαν να γίνονται από το 1945 μεχρι πριν από λίγα χρόνια, το 2010, την χρονία που καθιερώθηκε η απογόρευση του καπνίσματος δημόσιους χώρους. Οι επιπτώσεις του καπνίσματος στην ελληνκή κοινωνία είναι σημαντικές. Αρχικά λόγω των θανάτω μειώνεται η παραγωγικότητα της χώρας. Στην συνέχεια το κάπνισμα προκαλεί αρκετά προβλήματα υγείας με αποτέλεσμα τα ιατρικά έξοδα σε αρκετές περιπτώσεις να είναι δισβάσταχτα. Ακόμη τα χρήματα που δαπανόυνται σε καπνικά είδη θα μπορούσαν να δωθούν σε κάποιες άλλες περιπτώσεις – ανάγκες. Στην Ευρωπαϊκή ένωση σχεδόω σε όλες τις χώρες έχει παρατηρηθέι μια παρόμοια κίνηση από τις κυβερνήσεις για την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους καποιές από αυτές ειναι: Αυστρία, Βέγιο, Βουλγαρία κ.α. Ακόμα και σε κάποιες χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής ένωσης έχει παρατηρηθεί ένα παρόμοιο φαινόμενο όπως σε αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ, στον Καναδά, στην Ιαπωνία, κ.α. Η εφαρμογή του νόμου στους χώρους μαζικής εστίασης και ψυχαγωγίας συνάντησε αρκετά προβλήματα δίοτι και οι δυο πλέυερές (καπνιστες- μη καπνιστές) διεκδικούσαντο δίκιο τους δίχως να βρίσκεται κάποια ουσιώδες λύση, με αποτέλεσμα το θέμα να παραμένει μέχρι και σήμερα άλυτο. Οι επιπτώσεις του καπνίσματος είναι τεράστιες στον άνθρωπο είτε είναι παθητικός είτε ενεργητικός καπνιστής. Εξίσου και οι δύο πλευρές έχουν αρκετά ιατρικά προβλήματα στο αναπνευστικο τους σύστημα αλλά και σε όλα τα υπόλλοιπα όργανα του σώματός τους. Η εφαρμογή του νόμου στα σχολέια έχει αρκετά προβλήματα αφού παρατηρείται μη σωστή τήρηση του σε αρκετές περιπτώσεις. Όσον αφορα τα νοσοκομεία παρατηρείται και εκεί μη σωστή τήρηση του νόμου και όλα αυτά συμβαίνουν σίοτι δεν πραγματοποιείται σωστός έλεγχος. Τέλος, υπεύθυνοι για την τήρηση του νόμου είναι οι ίδιοι οι καπνιστές και οι ιδιοκτήτες – διαχειριστές των δημόσιων χώρων. Ακόμα υπάρχουν και κάποιες ομάδες ελεγχτών. Ο έλεγχος των ελεγχτών πραγματοποιείται από την Γενικη διεύθυνση δημόσιας υγείας και παραθυράκια αφήνει ο πολυσυζητημένος νόμος για την απαγόρευση του καπνίσματος. Λέξεις κλειδιά:αντικαπνιστικός νόμος, επιπτώσεις, τήρηση του νόμου, υπεύθυνοι, ελεγκτές. 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛΛΙΔΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ……………………………………………………………………………2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ…………………………………………………………………………… 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο………………………………………………………………………..5 - 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο……………………………………………………………………….8 - 10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο……………………………………………………………………....11 - 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο……………………………………………………………………....14- 18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο.............................................................................................................19 - 20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο………………………………………………………………………..20 - 21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο………………………………………………………………………...22 - 23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8ο …………..…………………………………………………………....23–28 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ……………………………………………………………………..29 ΕΠΙΛΟΓΟΣ……………………………………………………………………………...30 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ………………………………………………………………………...31 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η συγκεκριμένη εργασία πρόκειται για μια ερευνητική εργασία με θέμα τον αντικαπνιστικό νόμο στην Ελλάδα και την εφαρμογή του. Αφορμή για αυτή την εργασία στάθηκε το μάθημα του project στο σχολείο μας, 1ο Γενικό Λύκειο Πετρούπολης και ο καθηγητής μας Κος Αντωνίου. Ο σκοπός αυτής της εργασίας είναι να ενημερωθούμε σαν μαθητές για τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος και πως μπορουμε να προστατευτούμε ως παθητικοί καπνιστές με την εφαρμογή αυτου του νόμου. Στο σχολείο μας είχαμε την ευκαιρία να επιλέξουμε μέσα από μια γκάμα θεμάτων και επιλέξαμε το συγκεκριμένο θέμα διότι πιστεύουμε πως έχουμε και εμείς δικαίωμα να διασκεδάσουμε χωρις όμως την κάπνα των άλλων. Χωρις αυτό όμως να σημαίνει ότι επικρίνουμε κανέναν για την προσωπική του επιλογή να καπίζει. Για αύτο τον λόγο αποφασίσαμε να ερευνήσουμε το όλο θεμα και να δραστηριοποιηθούμε ώστε να βοηθήσουμε και τους συμμαθητές μας να αποφύγουν την έναρξη του καπνίσματος ή την διακοπή. 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο 1.1 ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ Ο νόμος είναι γραπτός κανόνας Δικαίου που ισχύει σε ορισμένη χώρα ή περιοχή καιρυθμίζει τις σχέσεις των πολιτών μεταξύ τους και με την πολιτεία. 1.2 Ορισμός : Η έννοια του αντικαπνιστικου νόμου επικεντρώνεται στην απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρουςκαι σε χώρους εργασίας,καθώς και στην απαγόρευσητης διαφήμισηςπροϊόντων καπνού σε εξωτερικούς και υπαίθριους χώρους εκτός από τους χώρους πώλησης καπνού. 1.3 Τι είναι αντικαπνιστικός νόμος: Η απαγόρευση του καπνίσματος στην ελλάδα εντός των κτιρίωνπου είναι χώροι εργασίας ισχύει δια νόμου,από το 1856. Ο νόμος αυτός όπως γνωρίζουμε όμως ατόνισε. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1991, διαπιστώθηκε μια ευθεία αντίθεση προς την χρήση και την ελεύρη διακίνιση του καπνού. Ο αντικαπνιστικός νόμος του 2002 απαγόρευσε φαινομενικά το κάπνισμα, αλλά παρέμεινε από σχεδιασμού στο μεγαλύτερο μέρος ανεφάρμοστος. Το 2008 ψηφίστηκε ο αυστηρότερος νόμος, που άρχισε να εφαρμόζεται από την 1η Ιουλίου του 2009. 1.4 Στόχος του νόμου : Στην πρόληψη και μείωση του καπνίσματος κατά 20% τα επόμενα τρία χρόνια στοχεύει η απαγόρευσητου καπνίσματος, που ξεκίνησεστην ελλάδα. Ο αντικαπνιστικός νόμος συνιστά μια απόλυτα δικαιολογημένη πρακτική η οποίαθα μπορούσενα λειτουργεί ενημερωτικάκαι προληπτικά απέναντιστους νέους, ώστε ο αριθμός των εξαρτημένων από τον καπνό ατόμων να περιορίζεται σταδιακά ή ακόμα να μην προκύπτουν νέοι καπνιστές. Οι δημοσιευμένες μελέτες της ιατρικής κοινότητας, οι οπίεςεπιβεβαιώνουνμε κατηγορηματικό τρόποτις τραγικές για την ανθρώπινη υγεία επιπτώσειςτου καπνού οδήγησανκυβερνητικούς σχηματισμούς να προχωρήσουνστη θέσπιση του αντικαπνιστικού νόμου. Μοιάζει με άθλο σε μια χώρα όπου ο αριθμός των καπνιστώνείναι υπερβολικά μεγάλος, ο αντικαπνιστικός νόμος να φέρει άμεσα αποτελέσματα. Χρειάζεται χρόνος. Η μεταβατική περίοδος δεν θα είναι εύκολη. Πληροφορίες επιβεβαιώνουν ότι υπήρξαν χώρες που στον πρώτο χρόνο εφαρμογής παρόμοιων απογορευσεων, κατάφεραννα μειώσουν το κάπνισμααπό 10% ως 40% . <<Σβήνουμε το τσιγάρο, κερδίζουμε τη ζωή>>. Το μεγαλύτερο σύνθημα και ο μεγαλύτερος στόχοςαυτού του νόμου. 5 1.5 Ανάλυση περιληπτικά του νόμου Από την 1η Σεπτεμβρίου 2010 αρχίζει μια νέα << εποχή>> σε όλα τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος. ¨Ετσι εστιατόρια, καφετέριες, μπαρ, κυλικεία και όλοι οι εν γένει χώροι εστίασης, οι κινηματογράφοι, τα θέατρα, οι χώροι άθλησης, οι αίθουσες αναμονής, οι χώροιεργασίας ιδιωτικοί και δημόσιοι, μπαίνουν σε μία νέα εποχή πιο <<καθαρή>>. Τώρα, πια όλοι οι κλειστοί δημόσιοι χώροι, οι χώροι στους οποίους θα απολαμβάνουμε το φαγητό, το ποτό μας, οι χώροι διασκέδασης, οι χώροι εργασίας θα έχουν ένα <<φρέσκο αέρα>> χωρίς καπνό, χωρίς τη μυρωδία του κιαπνού, χωρίς την υπενθύμιση της συνήθειας του καπνίσματος ακόμα και στους ίδιους τους καπνιστές. Ο νόμος για την καθολική απαγόρευση του καπνίσματος προβλέπει ακριβώς αυτό : την απαγόρευση του καπνίσματος σε ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ. 1.6 Γνωρίζουμε το Νόμο : Το κάπνισμα απαγορεύεται σε ΟΛΟΥΣ τους ΚΛΕΙΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ.ΔΕΝυπάρχουν εξαιρέσεις.Σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους υπάρχει ΠΑΝΤΑ σήμανση που απαγορεύει το κάπνισμα. Αρμόδιες αρχές για την εφαρμογή του μέτρουείναι: Οι ελεγκτές δημόσιας Υγείας, η δημοτική αστυνομία και οι λιμενικές αρχές στην περιοχή ευθύνης τους. Ζητείται η Συνδρομήτης αστυνομίας εάν παραστεί ειδική ανάγκη. Οι υπεύθυνοι για κάθε χώρο λαμβάνουν τα απαραίτητα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα . Ζητούν από εκείνους που θέλουν να καπνίσουν να βγουν σε εξωτερικό χώρο. Ως εσωτερικοί χώροι νοούνται τα αίθρια των καταστημάτων και οι χώροι με αποσπώμενη συρόμενη οροφή. Ως εσωτερικοί χώροι νοούνται και οι εξωτερικοί χώροι των καταστημάτων που έχουν οριοθετηθεί περιμετρικά με τζαμαρία ή μουσαμά ή νάιλον. Προκειμένου να επιτρέπεται το κάπνισμα σε εξωτερικό χώρο καταστήματος, ο χώρος αυτός θα πρέπει να είναι ανοιχτός (χωρίς τζάμια, μουσαμά, νάιλον διαχωριστικό) από δύο τουλάχιστον πλευρές. Απαγορευεται η διαφήμηση προϊόντων καπνού σε όλους τους εξωτερικούς χώρους και στους εξωτερικούς χώρους των καταστημάτων πώλησης καπνού. Ως εξωτερικοί χώροι νοούνται και οι χώροι των προθηκών των περιπτέρων και γενικά ο χώρος που βρίσκεται κάτω από τέντα του περιπτέρου. Τα προστιμα είναι συγκεκριμένα και επιβάλλονται επιτόπου από τις αρμόδιες αρχές. 6 1.7 Προληπτικά μέτρα Προκειμένου να κάνουν σαφές το μήνυμα της εφαρμογής του νέου Νόμου θα ζητηθεί από τους καταστηματάρχες να αναρτήσουν στα καταστήματα τους τόσο τα λογότυπα της νέας αντικαπνιστικής καμπάνιας όσο και τα αντίστοιχα σήματα <<απαγόρευσης του καπνίσματος>>. Με τον τρόπο αυτό δείχνετε στους θαμώνεςτου κάθε καταστήματος ότι συμμετέχετε και στηρίζετε ενεργά την δράση αυτή. Παράλληλα, η ανάρτηση των προειδοποιητικών σημάνσεων αλλά και η απομάκρυνση των σταχτοδοχείων από τα τραπέζια, τους πάγκους, τα μπαρ, το δάπεδο των χώρων υγειονομικού ενδιαφέροντος, συνιστά προσπάθεια του καταστηματάρχη να ενημερώσει τους πελάτες του καταστήματος ότι απαγορεύεται το κάπνισμα στον εσωτερικό χώρο του καταστήματος και προσμετράται υπέρ του σε περίπτωση ελέγχου. 1.8 Αναφορά σε ποινές που επιβάλλονται για τη μη εφαρμογή του Νόμου Αυστηρές ποινές επιβάλλονται σε όσους δεν εφαρμόζουν το νόμο, τόσο σε ιδιοκτήτες καταστημάτων όσο και σε πελάτες καπνιστές. Εκτός από τον καπνιστή τιμωρείται και ο υπευθυνος του χώρου, ο οποίος μπορεί να είναι ιδιοκτήτης εστιατορίου, διευθυντής τραπεζικού υποκαταστήματος, διοικητής νοσοκομείου κ.α. Μάλιστα τα πρόστημα στις περιπτώσεις αυτές θα είναι μεγάλα και θα κυμαίνονται από 500 έως 10.000 ευρώ. Το προστιμο διπλασιάζεται ανά υποτροπή, τόσο όσον αφορά τον καπνιστή όσο και τον υπευθυνο του χώρου, όπου καταγράφεται η παράβαση. Για τον ιδιοκτήτη καφετέριας, την πρώτη φορά το πρόστιμο θα είναι 500 ευρώ, τη δευτερη 1.000, την τρίτη 3.000 ευρώ. Μετά την 4η υποτροπή το κατάστημα θα κλείνει για 10 ημέρες και μετά την 5η οριστικά. ¨Ενας καπνιστής που καπνίζει στο γραφείο του, θα τιμωρείται με πρόστιμο 50 ευρώ, αλλα κάποιος που ανάβει τσιγάρο σε χώρους ευαίσθητους για την δημόσια υγεία π.χ. Σε ένα νοσοκομείο, θα πληρώνει 100 ευρώ. Τα ανώτατα πρόστιμα αφορούν ομάδες επαγγελματιών, όπωςοι οδηγοί, οι οποίοι επιτρέπουν τη χρήση καπνού σε μέσα μεταφοράς, για τα οποία φέρουν ευθύνη. Αν ο καπνιστής δεν συνεργαστεί με τους ελεγκτές, αρνηθεί να σβήσει το τσιγάρο, τους εξυβρίσει ή δεν δεχθεί να παραλάβει την κλήση, ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπος ακόμη και με αυτόφωρο. 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο 2.1 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Στις μέρες το κάπνισμα αποτελεί παγκόσμια επιδημία και έχει επιπτώσεις στην υγεία, την οικονομία και την κοινωνία. Συνδέεται με πολλές ασθένειες και μπορεί να οδηγήσει και στο θάνατο αφού σκοτώνει πάνω από 4.000.000 ανθρώπους κάθε χρόνο, ποσό πολύ μεγάλο το οποίο μέσα τα επόμενα χρόνια να διπλασιαστεί. Συνεπώς οι επιπτώσεις του καπνίσματος είναι πάρα πολύ μεγάλες και για τους ενεργητικούς αλλά και για τους παθητικούς καπνιστές. 2.2 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥΣ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ Το κάπνισμα αποτελεί, σύμφωνα με όλες τις έρευνες της επιστήμης, την πρώτη αιτία θανάτου στην αναπτυγμένη Δύση. Ειδικότερα, για τους ενεργητικούς καπνιστές το κάπνισμα είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης χρονιών νοσημάτων με «επικεφαλή» τον καρκίνο και γενικότερα προκαλεί βλάβες στα κυριότερα μέρη του σώματος που έρχονται σε επαφή με τον καπνό, όπως στο στόμα, στο δέρμα, στα μάτια, στην καρδιά, στο αναπνευστικό σύστημα, στο πεπτικό σύστημα και στο κυκλοφοριακό σύστημα. Αρχικά, όσον αφορά το δέρμα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του στόματος, ο οποίος έχει κάνει αισθητή την παρουσία του τα τελευταία χρόνια και είναι θανατηφόρος περίπου στο 50% των περιπτώσεων, καθώς ακόμα μπορεί να προκαλέσει και καταστροφή στα δόντια και στα ούλα αλλά και δυσάρεστη αναπνοή, γεγονός που έχει συνέπειες στις κοινωνικές συναναστροφές. Επιπρόσθετα, σχετικά με το δέρμα ο ενεργητικός καπνιστής είναι πιθανότερο να αναπτύξει κακοήθη καρκίνο του δέρματος από ένα μη καπνιστή. Εκτός από την περιοχή των χειλιών όπου η καταστροφή του δέρματος είναι εμφανής, όλο το δέρμα του ενεργητικού καπνιστή γερνάει με ταχύτερους ρυθμούς από εκείνους των μην καπνιστών με αποτέλεσμα και την εμφάνιση δερματικών ρυτίδων. Στην περιοχή των ματιών συναντάμε επίσης σημαντικές βλάβες. Πιο συγκεκριμένα, το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει τύφλωση από διάφορες ασθένειες όπως καταρράκτης, εκφύλιση ώχρας κηλίδας και μάλιστα πάνω σ’ αυτό πραγματοποιήθηκε μια έρευνα στην Βρετανία όπου έδειξε ότι 54.000 Βρετανοί είναι καταγεγραμμένοι ως τυφλοί λόγω του καπνίσματος. Οι επιπτώσεις του καπνίσματος είναι εμφανείς και στην καρδιά με την μορφή σοβαρών χρόνιων παθήσεων όπως είναι η 8 στεφανιαία νόσος, το ανεύρυσμα στην καρδιά, καρδιοαγγειακές παθήσεις καθώς και καρδιακές προσβολές, τα ποσοστά των οποίων έχουν αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό λόγω του καπνίσματος. Όσον αφορά το αναπνευστικό μας σύστημα και εκεί οι βλάβες είναι καταστροφικές. Αναλυτικότερα, η σημαντικότερη επίπτωση στο αναπνευστικό σύστημα είναι η εμφάνιση του πιο συχνού καρκίνου παγκοσμίως, του καρκίνου των πνευμόνων όπου η πιθανότητα εμφάνισης του στον ενεργητικό καπνιστή είναι διπλάσια απ’ αυτή του μη-καπνιστή. Άλλες ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος που είναι πιθανόν να εμφανιστούν είναι καρκίνος στο λάρυγγα ή στο φάρυγγα λόγω της άμεσης επαφής με τον καπνό, εμφύσημα, βήχας, δύσπνοια, αλλοίωση και κόπωση της φωνής, άσθμα και χρόνια βρογχίτιδα. Ανάλογες είναι οι βλάβες και στο πεπτικό σύστημα και πιο συγκεκριμένα καρκίνος στον οισοφάγο καθώς και σε άλλα μέρη του πεπτικού συστήματος αλλά και προβλήματα χώνεψης αφού ένα τσιγάρο μετά το φαγητό επιβραδύνει τη διαδικασία της χώνεψης. Ένα σημαντικό πρόβλημα του πεπτικού συστήματος είναι η καταστροφή των θρεπτικών στοιχείων και των βιταμινών με αποτέλεσμα την κακή θρέψη του σώματος. Οι ενεργητικοί καπνιστές συνήθως προσλαμβάνουν μικρότερη ποσότητα φυτικών ινών, βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων ακόμα και όταν η πρόσληψη ενέργειας είναι παρόμοια με εκείνη των μη- καπνιστών. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ανάγκες των καπνιστών σε βιταμίνη C είναι μεγάλες διότι αποικοδομούν τη βιταμίνη C γρηγορότερα και επομένως η πρόσληψη της πρέπει να είναι μεγαλύτερη από την τροφή προκειμένου να διατηρηθούν τα φυσιολογικά επίπεδα της βιταμίνης στον οργανισμό. Στο κυκλοφοριακό σύστημα παρουσιάζονται εξίσου σοβαρά προβλήματα λόγω του καπνίσματος όπως θρομβώσεις και στενώσεις αιμοφόρων αγγείων και αρτηριών καθώς και αποφρακτική αγγειοπάθεια. Τα εγκεφαλικά επεισόδια και εγκεφαλικά ανευρύσματα είναι επίσης σημαντικές ασθένειες του κυκλοφοριακού συστήματος που ενεργοποιούνται μέσω του καπνίσματος και αποτελούν πλέον μια από τις συχνές αιτίες θανάτου. Τέλος, άλλες βλάβες που μπορούν να επέλθουν στο κυκλοφοριακό σύστημα λόγω του ενεργητικού καπνίσματος είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση, η γάγγραινα εξαιτίας της παρακώλυσης της κυκλοφορίας του αίματος στα χέρια και στα πόδια καθώς και η σεξουαλική ανικανότητα. Επίσης θα ήταν καλό να αναφερθούν και μερικές άλλες ασθένειες που κάνουν συχνά την εμφάνιση τους λόγω του καπνίσματος όπως κατάθλιψη, πόνοι στη μέση, τραύματα στους μύες , πληγές που κλείνουν δύσκολα, πρόωρη εμμηνόπαυση, στειρότητα και απώλεια μαλλιών. Σημαντική επίπτωση στην υγεία λόγω καπνίσματος ακόμα είναι η εμφάνιση αθηροσκληρωτικής πλάκας που επιταχύνεται μέσω αυτού, ο καρκίνος της ουρυδόχου κύστης και του νεφρού, η οστεοπόρωση, η νόσος του ALZHEIMER καθώς και υπάρχει και μια πιθανότητα 50% να εμφανισθεί η νόσος του PARKINSON. 9 Γυναίκες οι οποίες καπνίζουν έχουν συνήθως πρόβλημα στην πρόσληψη θρεπτικών συστατικών και κυρίως αντιοξειδωτικών βιταμινών και έτσι τα νεογνά τους γεννιούνται με μειωμένο σωματικό βάρος κατά 250 γραμμάρια καθώς και με ύψος χαμηλότερο κατά 2,5 με 3 εκατοστά και περίμετρο κεφαλιού μικρότερη κατά 1,5 εκατοστό. Το κάπνισμα επίσης περιορίζει την παροχή αίματος στο αναπτυσσόμενο έμβρυο, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η παροχή οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών. Μειώνει επιπλέον τον ρυθμό ανάπτυξης του εμβρύου λόγω των επιπτώσεων που έχει το μονοξείδιο του άνθρακα, η νικοτίνη και άλλες ουσίες στη μεταφορά οξυγόνου στο έμβρυο. Ακόμα μπορεί να προκαλέσει νοητικά προβλήματα στο παιδί. Το νεογέννητο της μητέρας που κάπνιζε κατά την εγκυμοσύνη, διατρέχει αυξημένο κίνδυνο βρεφικού αιφνίδιου θανάτου. Επιπρόσθετα μπορεί να υπάρξει αποβολή του εμβρύου ή ανώμαλη έκτρωση, ενδομήτριος θάνατος του εμβρύου, ανωμαλίες στα παιδιά (π.χ. λαγώχειλο, λυκόστομα, δυσμορφία των δακτύλων χεριών και ποδιών), αποκόλληση του πλακούντα, εξωμήτριο εγκυμοσύνη και τέλος μεγαλύτερη συστολική πίεση και μείωση της διαστολικής. Ανάλογες είναι οι επιπτώσεις και στις γυναίκες οι οποίες καπνίζουν κατά την διάρκεια του θηλασμού. Το κάπνισμα μειώνει τον όγκο του γάλακτος και επομένως γυναίκες που καπνίζουν ενδεχομένως δεν παράγουν την ποσότητα γάλακτος που είναι αναγκαία, ώστε το βρέφος να προσλαμβάνει την ενέργεια που χρειάζεται. Οι γυναίκες οι οποίες καπνίζουν έχουν χαμηλά επίπεδα προλακτίνης, η οποία ρυθμίζει την παραγωγή μητρικού γάλακτος, με αποτέλεσμα τη μείωση της διάρκειας του θηλασμού. Επίσης, τα επίπεδα βιταμίνης C στο γάλα τους είναι μικρότερα από αυτά του γάλακτος που προέρχεται από γυναίκες που δεν καπνίζουν. Επιπρόσθετα, άλλες αισθητές επιπτώσεις είναι η μείωση της διάρκειας του ύπνου του βρέφους καθώς και η ανεύρεση κοτινίνης(πάραγωγο της νικοτίνης) στα ούρα των βρεφών. Το κάπνισμα ωστόσο έχει και η οικονομική συνιστώσα, δηλαδή παρουσιάζει προβλήματα και σε οικονομικό επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί στην Ελλάδα ότι ο βαρύς ενεργητικός καπνιστής ξοδεύει το 40% του επιδόματος ανεργίας του ή το 30% του κατώτατου μισθού προκειμένου να εξασφαλίσει τα πακέτα τσιγάρα που επιθυμεί. Επιπλέον, στη σημερινή εποχή της οικονομικής κρίσης τέθηκε θπό συζήτηση και ένα ακόμη οικονομικό θέμα το οποίο σχετίζεται με την υγεία και το κάπνισμα το οποίο αναφέρει την κατάργηση των 25 ευρώ που απαιτούνταν για την είσοδο των ασθενών σε δημόσιο νοσοκομείο και την αντικατάσταση αυτού του μέτρου με την αύξηση της τιμής των τσιγάρων και του καπνού, μέτρο το οποίο αποδεικνύει ότι οι ενεργητικοί καπνιστές σε οποιαδήποτε οικονομική επιβάρυνση του καπνίσματος δεν πρόκειται να εναντιωθούν λόγω του εθισμού τους. Πέρα από τις έμμεσες οικονομικές απώλειες, τα προβλήματα υγείας που προκαλεί ο καπνός δημιουργούν μια τεράστια επιβάρυνση στα συστήματα υγείας. Οι χρόνιοι καπνιστές νοσηλεύονται συχνότερα, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και καταναλώνουν περισσότερους πόρους του συστήματος σε σύγκριση με τους μη καπνιστές και έτσι, το κόστος θεραπείας και νοσηλείας τους είναι ιλιγγιώδες. 10 Μία ακόμα κρίσιμη παράμετρος είναι η κοινωνική διάσταση των επιπτώσεων του καπνίσματος. Στις περισσότερες χώρες, οι άνθρωποι από τα χαμηλότερα κοινωνικό-οικονομικά στρώματα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι καπνιστές, αλλά και να νοσήσουν ή να πεθάνουν από αιτίες που σχετίζονται με το κάπνισμα. Η καθημερινή κατανάλωση προϊόντων καπνού επιβαρύνει οικονομικά τις φτωχότερες οικογένειες και δυσχεραίνει την πρόοδο, ακόμα και την επιβίωσή τους. Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ένας καπνιστής ξοδεύει κατά μέσο όρο περισσότερα από 80.000 ευρώ για αγορά τσιγάρων στη διάρκεια της ζωής του. 2.3 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥΣ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ Εκτός από το ενεργητικό κάπνισμα και τις βλαβερές συνέπειες στον καπνιστή, υπάρχει και το παθητικό κάπνισμα, που ορίζεται ως η έκθεση των μη καπνιστών σε προϊόντα καύσης του καπνού σε κλειστό χώρο, όπως στο χώρο εργασίας, στο σπίτι και σε διάφορους δημόσιους χώρους. Μέχρι την αρχή της δεκαετίας του 1980, το κάπνισμα των άλλων θεωρούνταν πως αποτελούσε περισσότερο ενόχληση παρά κίνδυνο για την υγεία. Την τελευταία δεκαετία έχει αποδειχθεί, πέρα από κάθε αμφιβολία, η βλαβερή επίδραση του παθητικού καπνίσματος σε παιδιά και ενήλικες. Το παθητικό κάπνισμα ευθύνεται για καρκίνο του πνεύμονα (3000 θάνατοι ετησίως στις ΗΠΑ), χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, ισχαιμική καρδιοπάθεια και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Στα παιδιά των καπνιστών γονέων παρατηρείται αυξημένη επίπτωση λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού, ωτίτιδας αλλά και άσθματος. Το κάπνισμα κατά την εγκυμοσύνη έχει συσχετισθεί με επιπλοκές όπως αυτόματες αποβολές, πρόωρους τοκετούς, έκτοπες κυήσεις, πρόδρομο πλακούντα και πρόωρες ρήξεις υμένων. Ακόμη και σε γυναίκες μη καπνίστριες η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα κατά την εγκυμοσύνη σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για πρόωρο τοκετό. Ο καπνός όταν καίγεται παράγει περί τις 4000 ουσίες εκ των οποίων οι 50 περίπου είναι βλαβερές για τον οργανισμό. Κατά το κάπνισμα δημιουργούνται δύο ρεύματα: το κύριο ρεύμα, που εισπνέει ενεργητικά ο καπνιστής και το παράπλευρο ρεύμα, που εκλύεται κατά την καύση του τσιγάρου και διαχέεται στο περιβάλλον. Το δεύτερο αυτό ρεύμα αποδείχθηκε πιο επιβλαβές από το πρώτο. Παθητικό κάπνισμα είναι ο εισπνεόμενος καπνός που προέρχεται από το παράπλευρο ρεύμα (από τον καπνό του άκρου του αναμένου τσιγάρου) και από το κύριο ρεύμα (τον 11 καπνό που εκπνέει ο καπνιστής). Έχει υπολογισθεί ότι μόνο το 25% του καπνού που παράγει κάθε τσιγάρο και πολύ λιγότερο κάθε πούρου ή του καπνού της πίπας, κατακρατείται από τον καπνιστή. Ο υπόλοιπος καπνός αποδίδεται στην ατμόσφαιρα. Έτσι σε ένα κλειστό χώρο ανάλογα μετο πόσοι καπνίζουν και πόσο συχνά καπνίζουν, η ατμόσφαιρα ρυπαίνεται. Οι μετρήσεις από συγκεντρώσεις τοξικών και καρκινογόνων ουσιών από τον καπνό του τσιγάρου σε κλειστούς χώρους, έχουν δείξει ότι οι συγκεντρώσεις αυτές είναι αρκετά υψηλές και επικίνδυνες για την υγεία. Συνεπώς ο παθητικός καπνιστής καπνίζει ποσοτικά λιγότερο, αλλά ποιοτικά περισσότερες επικίνδυνες ουσίες. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 3.1 Ιστορική διαδρομή αντίστοιχων νόμων στην Ελλάδα. 'Ετος Είδος/αριθμός Περιεχόμενο 1945 207 Απαγόρευση στους εμπόρους καπνού να δίνουν δώρα ή κουπόνια/λαχνούς κλπ οποιουδήποτε είδους ή μορφής (άρθρο 2, παράγραφος 5, Νόμος 207/1945 / ΦΕΚ Α, 21.3.1945, φύλλο 66) 1952 ΥΑ 389966 Απαγόρευση καπνίσματος σε όλα τα μεταφορικά μέσα, σύμφωνα με την Υγειονομική Απόφαση 389966/52 (ΦΕΚ Β, 235/12.11.1952) 1979 ΥΑ 1989 Απαγόρευση του καπνίσματος στα νοσηλευτικά ιδρύματα και στις ιδιωτικές κλινικές 1980 ΥΑ 25.5.1980 Απαγόρευση καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους 1989 ΥΑ 1591 Απαγόρευση διαφήμισης σε χώρους υπηρεσιών υγείας, εκπαίδευσης, νεότητας, άθλησης κλπ. 1990 ΥΑ 4508 Απαγόρευση καπνίσματος στις αεροπορικές πτήσεις εσωτερικού 1990 ΚΥΑ 2160 Σήμανση προϊόντων καπνού, σε συμμόρφωση με την Οδηγία 89/622 1991 Ν 1943 Απαγόρευση άμεσης και έμμεσης διαφήμισης προϊόντων καπνού στην κρατική τηλεόραση 1991 ΚΥΑ 5259 Καθορισμός περιεκτικότητας σε πίσσα, σύμφωνα με την Οδηγία 90/239 ΠΔ 236 Απαγόρευση διαφήμισης προϊόντων καπνού στην τηλεόραση και απαγόρευση χορηγίας τηλεοπτικών εκπομπών 1992 12 1992 ΥΑ 2917 Σήμανση προϊόντων καπνού (Τροποποίηση ΚΥΑ 2160) 1993 ΥΑ 4322 Απαγόρευση του καπνίσματος σε χώρους υπηρεσιών υγείας 1993 Υ3/ΟΙΚ.4552 Ίδρυση και λειτουργία Κέντρων Διακοπής Καπνίσματος σε δημόσια νοσοκομεία 1996 ΥΑ 2431 Σήμανση προϊόντων καπνού (Τροποποίηση ΚΥΑ 2160) ΥΑ 76017 Απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, μεταφορικά μέσα και μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας. Υπουργική Απόφαση Αριθ. Πρωτ. Υ1/Γ. Π. /76017 / 1-82002 (ΦΕΚ 1001, τεύχος Β) (Ο νόμος αυτός ορίζει και την υποχρεωτική δημιουργία χώρων μη καπνιστών στα εστιατόρια, cafe, bar κλπ) ΚΥΑ 266 Διατάξεις για την παραγωγή, παρουσίαση και πώληση προϊόντων καπνού σε συμμόρφωση προς την οδηγία 2001/37/ΕΚ 2002 2003 'Ετος 2003 2005 2008 Είδος/αριθμός Περιεχόμενο ΥΑ 82942 Περί απαγόρευσης του καπνίσματος σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, μεταφορικά μέσα και μονάδες παροχής Υπηρεσιών Υγείας. Υπουργική Απόφαση Υ1/Γ.Π. οικ. 82942 / 1-9-2003 (ΦΕΚ:1292/12-9-2003). Συμπλήρωση της Υ1/Γ.Π./76017/29.7.02 (ΦΕΚ 1001 τ.Β΄1.8.2002) Υγειονομικής Διάταξης ΚΥΑ 81348 Διαφήμιση και χορηγία προϊόντων καπνού σε συμμόρφωση προς την Οδηγία 2003/33/ΕΚ (EEL 152 / 20.06.2003) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου. (Υπουργική Απόφαση Αρ. Πρωτ. Υ1/Γ. Π. οικ. 81348 / 29-7-05) N 3730 "ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΠΝΟ ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ" / ΦΕΚ 262A/23.12.2008 Το πλήρες κείμενο του νόμου για το κάπνισμα που ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 9/12/08. 2009 YA 88202 Η παρούσα υπουργική απόφαση καταργήθηκε από το νόμο 3868/3-8-2010. "Υπουργική Απόφαση σε εφαρμογή του Aρθ. 3 του Ν.3730/ 2008 για την προστασία ανηλίκων από τον καπνό και το αλκοόλ". 2010 Ν 3868 "Αναβάθμιση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και 13 λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης" 2010 "Καθορισμός των οργάνων, της διαδικασίας ελέγχου πιστοποίησης των παραβάσεων και επιβολής των προβλεπόμενων κυρώσεων, καθώς και των κριτηρίων Κ.Υ.Α. προσδιορισμού του ύψους του προστίμου, της Γ.Π.οικ.104720 διαδικασίας είσπραξης των προστίμων καθώς και κάθε άλλης αναγκαίας λεπτομέρειας για την εφαρμογή του Νόμου 3868/2010 (ΦΕΚ 129Α' /3.8.2010)." 14 3.2 Επιπτώσεις καπνίσματος στην ελληνική οικονομία. Οι μισοί θάνατοι, από αυτούς που οφείλονται στη χρήση καπνού συμβαίνουν κατά τα πλέον παραγωγικά χρόνια της ζωής. Αυτό έχει ως συνέπεια τη μείωση των δεικτών παραγωγικότητας και την απώλεια οικονομικών ευκαιριών για ανάπτυξη. Το γεγονός ότι οι πληθυσμοί που θα πληγούν περισσότερο είναι αυτοί που αποτελούν το βασικό παραγωγικό δυναμικό του πλανήτη καθιστά το πρόβλημα ακόμα σοβαρότερο, ενώ οι απώλειες παραγωγικότητας είναι τεράστιες. Αλλά εκτός από την πρώιμη θνησιμότητα, οι καπνιστές έχουν και μεγαλύτερη νοσηρότητα, γεγονός που συνεπάγεται αυξημένη απουσία από την εργασία, μειωμένη παραγωγικότητα κατά την εργασία και πρόωρη αποχώρηση από την εργασία. Ασφαλώς, πέρα από τις έμμεσες οικονομικές απώλειες, τα προβλήματα υγείας που προκαλεί ο καπνός δημιουργούν μια τεράστια επιβάρυνση στα συστήματα υγείας. Οι χρόνιοι καπνιστές νοσηλεύονται συχνότερα, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και καταναλώνουν περισσότερους πόρους του συστήματος σε σύγκριση με τους μη καπνιστές. Έτσι, το κόστος θεραπείας και νοσηλείας τους είναι ιλιγγιώδες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, το κόστος της φροντίδας υγείας για τα νοσήματα που σχετίζονται με το κάπνισμα ανέρχεται από 0,1 έως και 1,1% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Εξαιτίας του κόστους αυτού, το κάπνισμα θεωρείται ο μεγαλύτερος παράγοντας δαπανών για το ασφαλιστικό σύστημα. Για την Ελλάδα έχει υπολογιστεί ότι το κόστος περίθαλψης νοσημάτων που οφείλονται στο κάπνισμα ξεπερνά τα 2,14 δις. ευρώ ετησίως, ποσό δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με τις δυνατότητες του συστήματος υγείας, ενώ ειδικότερα για το ΕΣΥ, η νοσηλεία ασθενών εξαιτίας του τσιγάρου κοστίζει περισσότερο από 500 εκατ. ευρώ ετησίως. Επιπρόσθετα ,τα 27,7 δισεκατομμύρια τσιγάρα που καπνίστηκαν από τους Έλληνες το 2010 ισοδυναμούν με 4,8 δισεκατομμύρια ευρώ που δαπανήθηκαν για προϊόντα καπνού. Αυτό το συγκλονιστικό χρηματικό ποσό θα μπορούσε να δημιουργήσει ευκαιρίες απασχόλησης για δεκάδες χιλιάδες άτομα Ακόμα, άλλα συνεπαγόμενα κόστη είναι ζημιές από φωτιές που οφείλονται στο κάπνισμα, κόστη που σχετίζονται με το καθάρισμα ρύπων του καπνού και των πεταμένων απορριμμάτων (π.χ. αποτσίγαρα) ή ακόμα και εκτεταμένες ζημιές στο περιβάλλον από αναδάσωση μεγάλης κλίμακας που απαιτείται για την περαιτέρω καλλιέργεια καπνού, μόλυνση από ζιζανιοκτόνα και λιπάσματα από αυτήν την καλλιέργεια κ.τ.λ. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ,ότι ο μέσος Έλληνας αγρότης κερδίζει 3.000 ευρώ το χρόνο καλλιεργώντας καπνό ενώ ο διευθυντής μιας μεγάλης πολυεθνικής καπνοβιομηχανίας στην Ελλάδα έβγαλε 21 εκατομμύρια δολάρια ή περίπου 16 εκατομμύρια ευρώ ως μισθό το 2010 (5,000 φορές μεγαλύτερη από εκείνη του αγρότη). 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο 4.1 Απαγορεύσεις καπνίσματος στο εξωτερικό Η κοινή λογική υπερισχύει όλο και περισσότερο σ΄ ολόκληρο τον κόσμο, προωθώντας την υγεία, ενημερώνοντας την νέα γενία, προφυλάσσοντας τους μη καπνιστές και περιορίζοντας τα δικαιώματα των καπνιστών (που φυσικά είναι εκείνοι οι οποίοι βλάπτουν και ενοχλούν τους συνανθρώπους τουςκαι όχι το αντίθετο). 4.2 Η απαγόρευση του καπνίσματος στα κράτη της ΕΕ. Αυστρία:Το κάπνισμα απαγορευεται σε όλα τα γραφεία, μπαρ, ντίσκο,εστιατόρια κλπ με οπισμένες εξαιρέσεις, δηλαδή αν ΟΛΟΙ οι εργαζόμενοι συμφωνήσουν να συνεχιστεί το κάπνισμα. ΑΠΌ ΤΟΝ ΙΑΝΟΥΆΡΙΟ του 2009 τίθεται σε ισχύ ένας νέος νόμος, που προβλέπει ότι οι ιδιοκτήτες εστιατορίων, μπαρ, ντίσκο, και παμπ, μεγαλυτέρων από 80 τ.μ., υποχρεούνται να δημιουργήσουν χώρους καπνιστών και μη καπνιστών. Βέλγιο: Από 45 κύματα περνούσανοι νόμοι κατά του καπνίσματος. Η πρώτη απόπειρα ξεκινά το 2005 ότανδίδεται εντολή στις εταιρείες να εφαρμόσουν μέτρα κατά της βλαβερής συνήθειας. ΄Εναν χρόνο μετά τον Ιανουάριο του 2006, το κάπνισμα απαγορεύεται στους χώρους εργασίας. Τον Ιανουάριο του 2007 το κάπνισμα απαγορεύεται σε εστιατόρια και μπαρ, με εξαίρεση αυτά που εξυπηρετούν <<ελαφρά γεύματα>> (π.χ. Κρύα γευματα,πίτσα, σάντουιτς) και έχουν λιγότερο από το 30% του τζίρου τους από την πώληση των τρφών. Από την εφαρμογή του νόμου εξαιρούνται και τα μικρά μπαρ. Τον Σεπτέμβριο του 2008 το κάπνισμα δεν επιτρέπεται πλέον στα σχολεία και τον Ιανουάριο 2010 τέθηκε σε ισχύ γενική απαγόρευση του καπνίσματος, συμπεριλαμβανομένων όλων των τύπων μπαρ. Ωστόσο το μέτρο δεν τηείται και καταλήγει να ισχύει μόνον σε καταστάματαπου σερβίρουν φαγητό. Βουλγαρία:Απαγορεύεται σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους, εκτός από μπαρ και εστιατόρια. Γαλλία:Περίπλοκα παραμένουν τα πράγματα σχετικά με το κάπνισμα στην Γαλλία. Την 1η Φεβρουαρίου 2007 απαγορεύεται το κάπνισμα σε όλους τους χώρους (σταθμοί , μουσεία, κλπ) και από την 1η Ιανουαρίου 2008 η απαγέρευση επεκτείνεται και στα μπαρ, τα καφέ, τα εστιατόρια,τους χώρους διασκέδασης. Σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις, στους χώρους εστίασης και διασκέδασης επιτρέπονται οι χώροι καπνίσματος, αλλά υπόκεινται σε πολύ αυστηρούς όρους, μπορούν να καταλαμβάνουν το πολύ 20% του συνολικού εμβαδού του καταστήματος και τα μεγεθός τους δεν πρέπει να είναι περισσότερο από 35 τ.μ. Πρέπει να έχουν ξεχωριστή εγκατάσταση εξαερισμού, που να αντικαθιστά τον πλήρη όγκο του αέρα δέκα φορές ανά ώρα, και ο καθαρισμός του δωματίου να γίνεται από το προσωπικό μία ώρα μετά την τελευταία χρήση του χώρου. 16 Γερμανία: Η Γερμανία είναι χώρα, που κατέχει από τα υψηλότερα ποσοστά καπνιστών στην Ευρώπη. Από το 2007 απαγορεύεται το κάπνισμα σε χώρους διασκέδασης και εστίασης, ενώ προβλέπονται χώροι για καπνιστές. Από τον νόμο εξαιρούνται οι μικροί χώροι. Ωστόσο τα μέτρα εξακολουθούν να αμφισβητούνται και να μην εφαρμόζονται. Τον Φεβρουάριο του 2009, μάλιστα, το περιδικό <<Der Spiegel>> ανέφερε ότι οι έλεγχοι από τις αρχές για την τήρηση της απαγόρευσης στα μπαρ είναι πολύ αδύναμοι και σε πολλές περιοχές η απαγόρευση δεν τηρείται. Δανία:Από τις 15 Αυγούστου 2007 απαγορεύεται το καπνίσμα στα ξεναδοχεία, εστιατόρια. Μπαρ, κλαμπ, δημάσια μέσα μεταφοράς, καθώς και σε όλους τους ιδιωτικούς και δημόσιους χώρους εργασίας. ¨Εξαιρούνται τα μπαρ με εμβαδόν μικρότερο των 40 τ.μ. και γραφείαπου χρημοποιούνται από έναν εργαζόμενο. Ωστόσο, ο νόμος έχει προκαλέσει μεγάλη διαμάχη και από τον Νοέμβριο τπυ 2007 δεν εφαρμόζεται. Εσθονία:Από τις 4 Ιουνίου του 2005 το κάπνισμα απαγορεύεται σε κλειστούς δημόσιους χώρους και σε χώρουςεργασίας. Στις 5 Ιουνίου του 2007 η απαγόρευση επεκτείνεται σε μπαρ, εστιατόρια, καφετέριες και νυχτερινά κέντρα, ενώ επιτρέπεται ή δημιουργία χώρων καπνιστών. Ηνωμένο Βασίλειο:Από 2007 το κάπνισμα απαγορεύεται πλήρως σε όλους τους δημόσιουςχώρους, τους χώρους εργασίας και διασκέδασης. Η νομοθεσία προβλέπει αυστηρά πρόστιμα για τους παραβάτες. Ιρλανδία:Είναι ή πρώτη χώρα που θέσπισε πλήρη απαγόρευση του καπνίσματος σε χώρουςεργασίας στις 29 Μαρτίου 2004. Πριν την ολική απαγόρευση, το κάπνισμα είχε ήδη τεθεί εκτός νόμου σε δημόσια κτίρια, νοσοκομεία, σχολεία,κουζίνες εστιατορίων,αεροσκάφη και τρένα. Ιταλία: ¨Ηταν η τέταρτη χώρα στον κόσμο, που απαγόρευσε το κάπνισμα. Από τις 10 Ιανουαρίου 2005 απαγορευεται το κάπνισμα σε όλους τους δημόσιους εσωτερικούς χώρου, όπως μπαρ,καφέ,εστιατόρια,και ντισκοτέκ. Ωστόσο επιτρέπεται ή δημιουργία χώρων καπνίσματος, με αυστηρές προϋποθέσεις. Ισπανία:Από την 1η Ιανουαρίου 2006 η Ισπανική νομοθεσία απαγορεύει το κάπνισμα σε γραφεία, καταστήματα, σχολεία, νοσοκομεία, πολιτιστικά κέντρα και μαζικής μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένων των σταθμών και των αεροδρομίων. Ο νόμος ορίζει επίσης, ότι τα εστιατόρια και τα μπαρ άνω των 100 τ.μ. μπορούν να ορίζουν έναν χώρο καπνιστών. Οι επιχειρματίες των εγκαταστάσεων που είναι μικρότεροες των 100 τ.μ. μπορούν να επιλέξουν αν θα είναι καπνιστών ή μη καπνιστών. Ωστόσο ο νόμος στην πράξη έχει καταστεί ανενεργός και στα περισσότερα μπαρ επιτρέπεται το κάπνισμα. Για τον λόγο αυτό, ή ισπανική κυβέρνηση έχει ανακοινώσει έναν νέο αυστηρότερο νόμο, ο οποίος απαγορεύει το κάπνισμα σε όλους τους εσωτερικούς δημόσιους χώρους, όπως μπαρ, κλαμπ και εστιατόρια από την 1η Ιανουαρίου 2011. 17 Κάτω Χώρες: Από 2008 υπάρχει πλήρης απαγόρευση καπνίσματος, ενώ στους χώρουςδιασκέδασης επιτρέπεται η δημιουργία χώρων καπνιζόντων. Το κάπνισμα κάναβης (μαριχουάνα και χασίς) επιτρέπεταισε καταστήματα καφέ, υπό την προϋπόθεση ότι δεν αναμειγνύονται με καπνό. Κύπρος: Από την 1η Ιανουαρίου 2010 στην Κύπρο απαγορευεται το κάπνισμασε όλους τους δημόσιους χώρους (μπαρ, εστιατόρια,νυχτερινά κέντρα και τους χώρους εργασίας). Λετονία: Από την 1η Ιανουαρίου του 2010 το κάπνισμα απαγορεύεται πλήρως σε εστιατόρια και μπαρ. Απαγορεύεται επίσης, σε πάρκα και σε απόσταση δέκα μέτρων γύρω από κτίρια, που στεγάζουν δημόσιες υπηρεσίες, σχολεία και στάσεις μέσων μαζικής μεταφοράς. Λιθουανία: Από την 1η Ιανουαρίου 2007 ο αντικαπνιστικός νόμος επιβάλλεται σε εστιατόρια, μπαρ, κλαμπ (εκτός από το ειδικό για κάπνισμα-πούρου) και νυχτερινά κέντρα. Επιπλέον το κάπνισμα απαγορεύεταιστις δημόσιες συγκοινωνίες εκτός από τους συρμούς μεγάλων αποστάσεων, όπου προβλέπονταιχώροι καπνιστών. Λουξεμβούργο: Το κάπνισμα απαγορεύεται σε όλουςτους κλειστούς δημόσιους χώρους, τα νοσοκομεία, τα εμπορικά κέντρα,σχολεία και τα εστιατόρια. Εξαιρούνται τα καφέ και μπαρ που σερβίρουν μόνο σνακ. Επιπλέον απαγορεύεται το κάπνισμα σε καφέ που σερβίρουν φαγητό από τις 12 έωςτις 2 το μεσημέρι και από τις 7 έως τις 9 το απόγευμα. Μάλτα: Τον Απρίλιο 2004 το κάπνισμα απαγορεύθηκε σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρουςσυμπεριλαμβανομένων των δημόσιων μεταφορών, κλαμπ και εστιατόριαάν και επιτρέπονται χώροι καπνίσματος. Ουγγαρία: Το κάπνισμα έχει απογορευτεί εδώ και πολλά χρόνια στις δημόσιες συγκοινωνίες, νοσοκομεία, αεροδρόμια και στα δημόσια κτίρια, συμπεριλαμβανομένου του Κοινοβολίου. Από το 2010 η απογόρευση του καπνίσματος εφαρμόζεται σε παιδικές χαρές και υπόγειες διαβάσεις. Το 2009 υπήρξε πρότασηγια την απογόρευση του καπνίσματος σε όλους τους δημόσιους χώρους συμπεριλαμβανομένων των εστιατορίων, μπαρ, κλπ, αλλά η εφαρμογή της έχει ανασταλεί, λόγω της πίεσηςαπό τις διάφπρες κοινωνικές ομάδες. Πολωνία: Το κάπνισμα απαγορεύεται σε σχολεία, νοσοκομεία ή άλλες ιατρικές εγκαταστάσεις και τα μέσα μαζικής μεταφοράς (συμπεριλαμβανομένων των οχημάτων όπως το τρένο ή το λεωφορείο και στάσεις λεωφορείων, σταθμούς τρένων κλπ). Από τις 15 Νοεμβρίου 2010, θα απαγορεύεται το κάπνισμα σε όλους τους δημόσιους εσωτερικούςχώρους όπωςμπαρ, καφετέριες, ντίσκο και εστιατόρια, εκτός κι αν υπάρχουν κλειστοί χώροι καπνίσματος. Πορτογαλία: Απαγορεύεται το κάπνισμασε όλους τους δημόσιους χώρους, ενώ δίνεται η δυνατότητα δημιουργίας κλειστών χώρων για καπνιστές, εφόσον αυτοί είναι εξοπλησμένοι με τα κατάλληλα συστήματα 18 εξαερισμού. Παράλληλα ο νομοθέτης προβλέπει αυστηρά πρόστιμα για τους παραβάτες (1.000 ευρώ για τους καπνιστές και έως 2.500 ευρώ για τις επιχειρήσεις). Ρουμανία: Το κάπνισμα απαγορεύεται σε όλους τους εσωτερικούς δημόσιους χώρους, μπαρ, εστιατόρια, κλαμπ υποχρεούνται να διαθέτουν ξεχωριστούς χώρουςγια καπνιστές και μη. Σλοβακία: Από 1990 οι εργοδότες οφείλουν να απαγορεύσουν το κάπνισμα σε χώρουςστους οποίοτςεργάζονται μη καπνιστές. Το κάπνισμααπαγορεύεται σε σχολεία, δημόσιες υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής προστασίας. Χώροι για μη καπνιστές είναι υποχρεωτικοίμόνο, όπου σερβίρεται φαγητό. Σλοβενία: Από το 2007 απαγορεύεται το κάπνισμα. Από το νόμο εξαιρούνται οι ανοιχτοί κοινόχρηστοι χώροι, δωμάτια ξενοδοχείων, που έχουν χαρακτηρηστεί ως καπνιστών, ειδικοί χώροι σε κέντρα φροντίδας ηλικιωμένων και φυλακές, καθώς και σε ειδικές αίθουσες σε μπαρ, και άλλα μέρη εργασίας. Οι χώροι καπνίσματος θα πρέπει να πληρούν αυστηρές τεχνικές προδιαγραφές και να μην ξεπερνούν το 20% της συνολικής εγκατάστασης. Σουηδία: Το κάπνισμα έχει απαγορευτεί σε εστιατόρια, καφετέριες, μπαρ και νυχτερινά κέντρα διασκέδασης τον Ιούνιο του 2005. Επιτρέπεται, ωστόσο, η δημιουργία ξεχωριστών χώρων καπνιζόντων, με την προϋπόθεση ότι δεν σερβίρεται φαγητό ή ποτό και δεν καταλαμβάνει περισσότερο από 25% της συνολικής επιφάνειας του καταστήματος. Από τον Ιανουάριο 2008 απαγορεύεται το κάπνισμα και στους εσωτερικούς χώρουςτων φυλακών. Δημοκρατία της Τσεχίας: Επί του παρόντος υπάρχει ένας νόμος σε ισχύ που απαγορεύει το καπνισμα σε όλους τους δημόσιους χώρους, όπως ιδρύματα, νοσοκομία, στάσεις λεωφορείων και άλλων μέσων μεταφοράς, αλλά ο νόμος δεν ισχύει σε εστιατόρια, μπαρ και κλαμπ. Τον Ιούνιο του 2009 το κοινοβούλιο εγκρίνει νομοσχέδιο που ρυθμίζει το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους. Ωστόσο, η μόνη αλλαγή που γίνεται είναι ότι υποχρεώνει τα μπαρ και τα εστιατόρια, όπου επιτρέπεται το κάπνισμα, να έχουν αναρτημένη σχετική πινακίδα. Φιλανδία: Υπάρχει γενική απαγόρευση από την 1η Ιουνίου 2007. Το κάπνισμαστα μπαρ και τα τρένα εξακολουθεί να επιτρέπεται σε κλειστούς θαλάμους, όπου , όμως, απαγορεύεται το σερβίρισμα φαγητού και ποτού. 19 4.3 Η απαγόρευσει του καπνίσματος εκτός Ε.Ε Από χρόνια απαγορεύεται το κάπνισμα στις περισσότερες πολιτείες των Η.Π.Α. Και του Καναδά σε κάθε κλειστό χώρο, συμπεριλαμβανομένων εστιατορίων, παμπ, μπαρ κλπ. Απαγορεύεται ακόμη και σε πλόκληρα οικοδομικά τετράγωνα, καθώς και σε πολλούς δρόμους. Κάτι αντίστοιχο έγινε τα τελευταία χρόνια και στην Αυστρλία. Τα τελευταία χρόνια γενικά η μία χώρα μετά την άλλη ψηφίζουν και εφαρμόζουν αντικαπνιστικούς νόμους: Η Νέα Ζηλανδία: Επεκτείνει παλαιότερη της απαγόρευση σε εστιατόρια, μπαρ, καζίνο και σχολεία. Η Κούβα: Απαγορεύει το κάπνισμα σε μέσα μεταφοράς, γραφεία, θέατρα και στάδια. Η Ουκρανία: Απαγορεύει το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους. Η Ινδονησία: Απαγορεύει το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους της τζακάρτα. Η Ινδία: Απαγορεύει το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους. Το Μπαγλαντές: Επιβάλλει απαγόρευση καπνίσματος. Η Σιγκαπούρη: Επεκτείνει παλαιότερη της απαγόρευση. Το Χονγκ Κονγκ: Επεκτείνει την απαγόρευση σε γραφεία και εστιατόρια. Η Ιαπωνία: Εφαρμόζει απαγόρευση καπνίσματοςσε δημόσιους χώρους. 20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο 5.1 Εφαρμογή του νόμου στους χώρους μαζικής εστίασης και διασκέδασεις. Αντιδράσεις για τον νόμο από συντεχνίες και επαγγελματικές ομάδες Η εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου βρήκε <<μουδιασμένους>> τους πολίτες καπνιστές αλλα και τους επιχειρηματίες εστίασης και ψυχαγωγίας. Διατυπώθηκαν συγκρατημένες αντιδράσεις και από τις δύο πλευρές. Από την μια μερία οι καπνιστές ισχυρίζονται ότι η επιλογή είναι δικαίωμα. Βέβαια πολλοί αντιλαμβάνονται ότι οι μη καπνιστές δεν είναι υποχρεωμένοι να ανέχονται μια κακή συνήθεια καποιων, συνανθρώπων τους. Ωστόσο μπορεί να βρεθεί λύση ώστε και οι δυο ομάδες ανθρώπων να μπορούν να απολαμβάνουν τη διασκέδαση τους με τον τρόπο που επιθυμούν. Το πιο σωστό θα ήταν να υπάρχουν καταστήματα που θα δέχονται μόνον καπνιστές ή μη καπνιστές. Από την άλλη πλευρά πολλοί καπνιστές ισχυρίζονται ότι η αγαπημένη αν και κακία συνήθεια, έτυχε ολικής απαγόρευσης με νόμο, αλλά τσιγάρα και καπνός πωλούνται ελεύθερα παντού και φυσικά το κράτος που εφάρμοσε το νόμο συνεχίζει να λαμβάνει φόρους από τον καπνό και τα τσιγάρα και μάλιστα καθόλου ευκαταφρόνητους. ¨Εντονος προβληματισμός και βαθύς σκεπτικισμός υπάρχει στους κύκλους των επιχειρηματιών εστίασης και ψυχαγωγίας. Οι αρχικές αντιρρήσεις και αντιδράσεις έχουν να κάνουν κυρίως με την πρόβλεψη χαμηλότερης συχνότητας προσέλευσης στα κέντρα διασκέδασης και ψυχαγωγίας πελατών και την επιθυμία τυχόν προβλήματα με τον νόμο να μη φέρουν σε αντίθεση τους καταστηματάρχες με τον πελάτη. Οι επιχειρηματίες σε μια ύστατη προσπάθεια να μην βάλουν λουκέτο στα μαγαζία τους, αγωνίζονται με κάθε τρόπο να κρατήσουν την πελατεία τους αυτές τις δύσκολες οικονομικά μέρες που περνάει η χώρα μας. Θεωρουν ότι θα πληγούν σε επίπεδο μείωσεις πελατών και συνεπώς συρρίκνωσης του τζίρου τους ακόμη περισσότερο αφού ήδη οι πολίτες έχουν περιορίσει τις εξόδους τους και ο κλάδος έχει δεχθεί ένα πρώτο ισχυρό πλήγμα λόγω της οικονομικής κρίσης. Πιστεύουν ότι η χρησή τομή μπορεί να υπάρξει αφού τα καταστάματα δεν έχουν την πολυτέλεια να χάνουν πελατεία αυτές τις μέρες. 21 Η νοοτροπία δεν δύναται να αλλάξει μέσα σε λίγους μήνες ούτε και στο βωμό αυτής της αλλαγής να μαραζώσουν οι αγορές, αλλά και η επιθυμία και επιλογή του μη καπνιστή να είναι σεβαστή όπως κι εκείνη του καπνιστή. Ας δημιουργηθούν χώροι όπου και οι καπνιστές θα μπορούν να απολαύσουν τη διασκέδαση τους, ας δημιουργηθούν σωστά συστήματα εξαερισμού σε όλα τα καταστάματα. Αυτό που προσπαθεί ο αντικαπνιστικός νόμος να κάνει είναι δείγμα πολιτισμού και κοινωνίας. Θα πρέπει να δώσει το δικαίωμα σε όλους τους πολίτες να ζουν ελεύθεροι στις πόλεις τους χωρίς να καταπιέζονται από το φασισμό κάποιων αποφάσεωνπου αποφασίζουν μόνο για μια μερίδα πολιτών. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΕ ΣΧΟΛΕΙΑ ΚΑΙ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ 6.1 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Ο Αντικαπνιστικός Νόμος προσπαθεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους εδώ και χρόνια αλλά δεν παρουσιάζει και ιδιαίτερη επιτυχία. Σύμφωνα με μια έρευνα η οποία διεξήχθη ανά τον κόσμο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας παρουσιάζει αναλυτικά πως συμπεριφέρονται οι διάφορες χώρες σε ο, τι αφορά την προστασία της υγεία των παιδιών. Από την έρευνα αυτή διαπιστώθηκε ότι έκτος από την Ελλάδα, η οποία έχει απαγορεύσει εδώ και χρόνια το κάπνισμα και για μαθητές και για δασκάλους, καθηγητές σε οποιοδήποτε σχολικό κτίριο και γενικότερα τις χώρες της Μεσογείου, της Βόρειας Αφρικής και της Ινδίας όπου ο Αντικαπνιστικός Νόμος εφαρμόζεται, οι υπόλοιπες χώρες (Ασία, Λατινική Αμερική και ΗΠΑ) δεν έχουν λάβει τα ανάλογα μέτρα για την απαγόρευση του καπνίσματος στο χώρο του σχολείου και την διαμόρφωση ενός υγιούς εκπαιδευτικού περιβάλλοντος για τους μαθητές. Ωστόσο, τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι παρότι η Ελλάδα έχει απαγορεύσει το κάπνισμα στο σχολικό χώρο, στην πράξη δεν παρατηρείται κάτι τέτοιο αφού ο νόμος δεν εφαρμόζεται απολύτως και έχουν διαπιστωθεί ότι σε πολλά σχολεία καθηγητές και μαθητές καπνίζουν αγνοώντας το νόμο και τις διατάξεις. 22 6.2 ΞΕΧΩΡΙΣΤΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΚΑΙ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ Σύμφωνα με τον Αντικαπνιστικό Νόμο υπάρχουν ξεχωριστές διατάξεις για το κάπνισμα στα σχολεία και στα νοσοκομεία, οι οποίες θα παρατεθούν παρακάτω. Αναλυτικότερα, όσον αφορά τα σχολεία έχουμε τις εξής διατάξεις:  ΥΙ/Γ.Π./Οικ. 76017/29-07-2002 ΦΕΚ 1001 τ. Β΄ Απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους (…) Απαγορεύεται το κάπνισμα σε όλους τους χώρους που παρέχεται εκπαίδευσης όπως: 1) Σχολεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (Δημόσια ή Ιδιωτικά). 2) Σχολεία Δευτεροβάθμιας και Μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Δημόσια ή Ιδιωτικά). 3) Πανεπιστήμια, Τεχνολογικά Ιδρύματα και γενικά Ιδρύματα Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. 4) Φροντιστήρια 5) Στα νηπιαγωγεία, παιδικούς σταθμούς, βρεφονηπιακούς σταθμούς, παιδότοπους.  Γ.Π.οικ.104720/25-08-2010 Κ.Υ.Α. ΦΕΚ 1315 τ. Β΄ Άρθρο 2 Για κάθε παράβαση που διαπιστώνεται σε χώρο δημόσιας υπηρεσίας όπως αυτό ορίζεται στην παρ. 11 του άρθρου 17 του ν. 3868/2010, προβλέπονται συγκεκριμένα πρόστιμα, τα οποία παρατίθενται στο πίνακα σ’ αυτόν τον σύνδεσμο: http://3lykalexandr.evr.sch.gr/index.php/2011-11-22-21-50-06 Σχετικά με τα νοσοκομεία έχουμε: Με βάση τις νέες διατάξεις απαγορεύεται το κάπνισμα σε όλα τα κτίρια όπου στεγάζονται νοσοκομεία και υπηρεσίες υγείας. Ιδιαίτερα για τις μονάδες υγείας οι ποινές θα είναι ιδιαίτερα αυστηρές, αφού στους παραβάτες ασθενείς θα επιβάλλεται… πειθαρχικό εξιτήριο, στους παραβάτες επισκέπτες και συνοδούς αποβολή από το νοσοκομείο, ενώ στους υπεύθυνους εφαρμογής των μέτρων και στους εργαζόμενους θα επιβάλλονται πειθαρχικές ποινές σύμφωνα με το δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα. Επίσης, με βάση το νόμο, οι παραβάτες μπορεί να τιμωρηθούν ακόμη και με τρίμηνη φυλάκιση ή με χρηματικό πρόστιμο που μπορεί να φθάσει και τα 90 ευρώ. 6.3 ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥΣ Η τήρηση των παραπάνω διατάξεων και ο έλεγχος του δεν επιτυγχάνονται και σε μεγάλο βαθμό. Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά τα νοσοκομεία σύμφωνα με τα ευρήματα πρόσφατης μελέτης, το 46,7% των εργαζομένων σε αυτά καπνίζει. Το ποσοστό αυτό δεν διαφέρει σημαντικά από τα ευρήματα των πανελλαδικών μελετών , που κατέδειξαν ότι το 40% των Ελλήνων είναι καπνιστές. Θα περίμενε βέβαια κάποιος ότι οι επαγγελματίες Υγείας, που γνωρίζουν πολύ καλύτερα τους κινδύνους που διατρέχει η υγεία τους από το κάπνισμα, θα καπνίζουν λιγότερο από τον γενικό πληθυσμό. Ωστόσο και δεν τηρούν τον νόμο ως επαγγελματίες Υγείας και δεν υπάρχει κανένας έλεγχος τήρησης του νόμου. Προφανώς, τελικά, η εξάρτηση αποδεικνύεται για μία ακόμα φορά πιο ισχυρή από τη γνώση. Τέλος, στα σχολεία όπως προαναφέραμε ούτε εκεί ο νόμος εφαρμόζεται και τηρείται πάρα των ξεχωριστών διατάξεων που έχουν ορισθεί για την απαγόρευση καπνίσματος και μάλιστα οι έλεγχοι για την τήρηση του είναι ακόμα πιο «ανύπαρκτοι» από εκείνους των νοσοκομείων. Συνεπώς, γενικά παρατηρείται μια αδιαφορία ως προς το σεβασμό απέναντι στο συνάνθρωπο και τον εαυτό μας. 23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο 7.1 Υπεύθυνοι για την τήρηση του νόμου Υπεύθυνοι για την τήρηση του νόμου είναι, τόσο οι ίδιοι οι καπνιστές, όσο και οι υπεύθυνοι διαχείρισης του χώρου, σε όλους τους χώρους εργασίας (συμπεριλαμβάνονται και οι ιδιωτικοί), σταθμούς μεταφοράς, ταξί και επιβατικά πλοία όπως και σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους (συμπεριλαμβάνονται και οι χώροι για νυχτερινή διασκέδαση, όπως μπαρ, καφετέριες και νυχτερινά κέντρα). Το σχέδιο νόμου επίσης προβλέπει την απαγόρευση αγοράς προϊόντων καπνού από παιδιά καθώς και το να μην επιτρέπεται η είσοδός τους στις εξαιρέσεις χώρων καπνιστών ακόμα και σε ιδιωτικές εκδηλώσεις. 7.2 Ομάδες ελέγχου Αρμόδιες Αρχές, όπως ορίζονται στον Ν 3868/2010, για τον έλεγχο τωνπαραβάσεων του καπνίσματος, τη βεβαίωση των παραβάσεων και την επιβολήκυρώσεων είναι οι Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, η δημοτική αστυνομία και οι λιμενικές αρχές στην περιοχή ευθύνης τους. 7.3 Αποτελεσματικότητα νόμου Ο αντικαπνιστικός νόμος, παρόλο που ορίζει ότι οι πελάτες που καπνίζουν σε κλειστούς χώρους κινδυνεύουν με πρόστιμο 50-500 ευρώ, ενώ οι επιχειρηματίες από 500 έως και 10.000 ευρώ, φαίνεται να παραμένει στα χαρτιά, αφού -τόσο οι μεν –όσο και οι δε δεν δείχνουν πρόθυμοι να τον εφαρμόσουν, με τους δεύτερους να θεωρούν ότι κάτι τέτοιο θα έριχνε κατακόρυφα τα έσοδα τους. 7.4 Έλεγχος των ελεγκτών Την εποπτεία για την εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου ασκεί τοΥΥΚΑ μέσω της αρμόδιας Γενικής Δ/νσης Δημόσιας Υγείας .Επιπλέον,δημιουργείται στουπουργείο Υγείας ηλεκτρονική βάση δεδομένων για τους παραβάτες, η οποία θα επεκταθεί και στις έδρες των ελεγκτικών μηχανισμών (π.χ. γραφεία Δημοτικής Αστυνομίας Αθηνών). Με τον τρόπο αυτόν οι ελεγκτές θα είναι σε θέση να γνωρίζουν σε ποιους παραβάτες έχουν γίνει συστάσεις, ή έχουν επιβληθεί πρόστιμα κατά το παρελθόν. 24 7.5 Παραθυράκια του νόμου προς εξυπηρέτηση πελατιακών σχέσεων και πολιτικών συμφερόντων. Παραθυράκια αφήνει ο πολυσυζητημένος νόμος για την απαγόρευση του καπνίσματος, ενώ οι εξαγγελίες περί ολοκληρωτικά «άκαπνων» μπαρ και εστιατορίων φαίνεται πως δεν πρόκειται να υλοποιηθούν. Το πρώτο αμφιλεγόμενο σημείο είναι η εξαίρεση που προβλέπει το υπουργείο Υγείας για εστιατόρια, καφέ και μπαρ με χώρους έως 70 τετραγωνικά μέτρα, των οποίων οι ιδιοκτήτες θα μπορούν επιλέξουν αν τα μαγαζιά τους θα είναι για καπνίζοντες ή μη. Η δυνατότητα αυτή δελεάζει τους περισσότερους ιδιοκτήτες, οι οποίοι αναγνωρίζουν ότι οι καπνιστές αποτελούν συνήθως τη μεγάλη πλειονότητα των πελατών τους. Το ίδιο ,όμως, ισχύει και για τους ιδιοκτήτες μπαρ. Τέλος, υπάρχει ένα επιπλέον ζήτημα που μπορεί να διαφεύγει από τους περισσότερους πολίτες, αποτελεί όμως μείζον οικονομικό θέμα για τους επιχειρηματίες. Οι σπόνσορες των καπνοβιομηχανιών προσφέρουν δελεαστικά ποσά για να φιγουράρουν στα τραπέζια διαφημιστικά τασάκια, αναπτήρες ή στους τοίχους και τις τζαμαρίες αυτοκόλλητα με το λογότυπό τους .Έτσι μετά την εφαρμογή του νόμου, οι σπόνσορες θα επικεντρωθούν σε εκείνα τα καταστήματα που θα επιτρέπουν το κάπνισμα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8ο ΕΡΕΥΝΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ PR.B3 ΓΙΑ ΤΟ PROJECT "Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ"ΔΕΙΓΜΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 266 ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΤΑΞΕΩΝ ΤΟΥ 1ΟΥ ΓΕΛ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΕΡΕΥΝΑΣ 12/2013 ΕΡΩΤΗΣΗ 1. ΕΙΣΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΛΑΒΕΡΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΠΟΥ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ ΕΝΑΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΚΑΠΝΙΣΤΗΣ; ΕΡΩΤΗΣΗ 1 ΝΑΙ ΌΧΙ 6% 94% 25 ΕΡΩΤΗΣΗ 2. ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ Ο ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΟΣ; ΕΡΩΤΗΣΗ 2 ΝΑΙ ΌΧΙ 15% 85% ΕΡΩΤΗΣΗ 3. ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ Ο ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ; ΕΡΩΤΗΣΗ 3 ΝΑΙ ΌΧΙ 6% 94% 26 ΕΡΩΤΗΣΗ 4. ΕΣΥ ΕΙΣΑΙ ΚΑΠΝΙΣΤΗΣ; ΕΡΩΤΗΣΗ 4 ΝΑΙ ΌΧΙ 15% 85% ΕΡΩΤΗΣΗ 5. ΓΟΝΕΙΣ ΠΟΥ ΚΑΠΝΙΖΟΥΝ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΕΤΩΤΗΣΗ 5i ΌΧΙ ΝΑΙ 24% 76% 27 ΜΗ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΗ 5ii ΌΧΙ ΝΑΙ 44% 56% ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΡΩΤΗΣΗ 5 ΝΑΙ ΌΧΙ 33% 67% 28 ΕΡΩΤΗΣΗ 6. ΚΑΠΝΙΖΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΣΟΥ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Ἠ ΣΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ ΌΤΑΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΙ ΑΛΛΑ ΑΤΟΜΑ; ΕΡΩΤΗΣΗ 6 ΝΑΙ ΌΧΙ 40% 60% ΕΡΩΤΗΣΗ 7 ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΦΑΡΜΟΖΟΥΝ ΤΟΝ ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟ ΝΟΜΟ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΕΣΑΙ; ΕΡΩΤΗΣΗ 7 ΝΑΙ ΌΧΙ 19% 81% 29 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Τελικά παρατηρείται ότι ο αντικαπνιστικός νόμος δεν τηρείται όπως θα έπρεπε στην χώρα μας.Το γεγονός ωφείλεται σε ατομικούς παράγοντες που προκύπτουν στην συνείδηση του Έλληνα πολίτη και η αγάπη του προς τον συνάνθρωπο και όχι μόνο.Το διεφθαρμένο κράτος ένω κάνει σωστές κινήσεις ώστε να εφαρμοστεί ο αντικαπνιστικός νόμος προδίδεται από τα υπόβαθρα που έχει θέσει.Δεν έχει γίνει σωστή μελέτη και οργάνωση.Το θέμα είναι ότι πρέπει να εκσυγχρονιστούμε και να συμβαδίσουμε με τις υπόλοιπες ευρωπαικές και μη χώρες που έχουν κάνει μεγάλα βήματα προς την επίτευξη αυτού του στόχου. Επίσης πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι όλα αυτά γίνονται για να προστατέψουμε την υγεία μας.Όμως σύμφωνα με την έρευνα που κάναμε ένω μεγάλο ποσοστό γνωρίζει τις επιπτώσεις του τσιγάρου κάποιοι απ’αυτούς καπνίζουν.Σημαντικό ρόλο στο κάπνισμα επίσης έχουν τα πρότυπα γιατί παρατηρήθηκε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των καπνιζώντων μαθητών έχει γονείς που καπνίζουν.Βέβαια δεν πρέπει να παραλείψουμε το γεγονός ότι ολοί είμαστε παθητικοί καπνιστές,γιατί θέλοντας και μη είμαστε εκτεθιμένοι στον καπνό είτε των γονέων είτε των καπνιστών στις καφετέριες. Οπότε καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι ελεγτές της τήρησης του συγκεκριμένου νόμου τελικά δεν λειτουργούν όπως θα έπρεπε.Το κράτος το παραμελεί και τελίκα κανείς δεν ασχολείται.Έτσι καταλήγουν οι Έλληνες διχασμένοι και χωρισμένοι σε δυο στρατόπεδα ένα των κάπνιστων και ένα των αντικαπνιστών που ενώ ίσως έχουν και οι δύο δίκιο με την αντιπαλότητα και την έχθρα καταλήγουν να μην βρίσκουν ένα κοινό συμπέρασμα και μια συμβατική λύση.Αλλά να καταλήγουν σε ατελείωτες ώρες τσακωμού. Ωστόσο μπορεί να κινούμαστε με αργά βήματα αλλά τουλάχιστον είναι σταθερά.Πιστεύω ότι σε μερικά χρόνια θα βρισκόμαστε στο ίδιο επίπεδο με τις υπόλοιπες χώρες που έχουν κάνει σίγουρα μεγαλύτερη πρόοδο.Θα πρέπει η χώρα μας μέσα στα επόμενα χρόνια να βγει από τις χώρες με του περισσότερους καπνιστές αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να δραστηριοποιηθούν όλοι οι πολίτες και να συμμετέχουν ενεργά σε όλες αυτές τις δραστηριότητες.Οπότε είναι υπόθεση όλων μας και όχι μόνο του κράτους.Αν το αντιμετωπίσουμε ως πρόβλημα όλων μας τότε μόνο θα έρθει και η αντίστοιχη λύση. 30 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Οπότε καταληκτικά ο αντικαπνιστικός νόμος που ισχύει στην ελλάδα αποσκοπεί στηναπαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους και σε χώρους εργασιας, καθώς και στην απαγόρευσητης διαφήμισηςπροϊόντων καπνού σε εξωτερικούς και υπαίθριους χώρους εκτός από τους χώρους πώλησης καπνού. Ο στόχος αυτού του νόμου είναι ο αριθμός των εξαρτημένων πολιτών από το τσιγάρο με την πάροδο του χρόνου να αρχίσει να μειώνεται. Όμως απ’ ότι φαίνεται τελικά δεν εφαρμόζεται όπως θα έπρεπε και έχει καταλήξει ασήμαντος σχεδόν σε όλους τους καπνιστές.Αλλά πρόκειται για θέμα που αφορά την υγεία του κάθε πολίτη ξεχωριστά αφού οι επιπτώσεις του καπνίσματος είναι τεράστιες στον άνθρωπο είτε είναι παθητικός είτε ενεργητικός καπνιστής.Προβλήματα στο αναπνευστικό δεν αργούν να εμφανιστουν και ο καρκίνος στους πνεύμονες συχνά ωφείλεται στο κάπνισμα.Οι έγκυες αναγκάζονται να κάθονται σε χώρους καπνιστών με αποτέλεσμα να απειλείται η υγεία του παιδιού τους. Επίσης έχει γίνει γεγονός ότι στα σχολεία δεν τηρείται ο νόμος αφου όσο καθηγητές όσο και μαθητές καπνίζουν αδιάκοπα στον χώρο του σχολείου.Αλλά και από προσωπική εμπειρία είναι προφανές ότι καμία από τις δύο πλευρές δεν είναι διατεθιμένη να σταματήσουν αυτή την πράξη. Τέλος η ομαδική αντιμετώπιση και επίκριση αυτής της πράξης είναι τα όπλα τα οποία θα οδηγήσουν στην εξάλειψη του.Είναι έργο του καθένα ξεχωριστά αλλα παράλληλα και όλων μαζί καθώς ο καθένας με την συνείδηση του ως σώφρων πολίτης . 31 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ www.nosmoke.gr www.neaygeia.gr www.smokefreegreece.gr www.smokestop.gov.gr www.silea-ergasia-kapnisma.blogspot.gr/, http://www.moh.gov.gr/,www.ygeia.tanea.gr/ http://skeftomai.gr/kapnisma/ar8ro007epiptoseis.html http://www.iatronet.gr/ygeia/anapnefstiko/article/11857/i-vlaptiki-epidrasi-toy-energitikoy-kai-pathitikoykapnismatos.html http://www.ilamia.gr/index/arthra/oi-blaberes-sunepeies-tou http://www.tlife.gr/Article/family-egkuos/0-41-29932.html http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=163406 http://3lyk-alexandr.evr.sch.gr/index.php/2011-11-22-21-50-06 http://www.mothersblog.gr/o-kosmos-toy-paidioy/item/8739-pagkosmios-xartis-apagoreyetai-to-kapnismase-ola-ta-sxoleia-tou-kosmou http://www.nonsmokersclub.com/μέτρα-κατά-του-καπνίσματος-στα-νοσοκο/ 32