72...:Layout 1 6/30/11 11:50 AM Page 1 Τα ποσοστά των ενηλίκων καπνιστών στην Ελλάδα είναι από τα υψηλότερα Π στον κόσµο, κάτι που, παρά την πτωτική τάση που παρατηρείται τα τελευταία ανεπιστήµιο Χωρίς Κάπνισµα δύο χρόνια, επιβεβαιώνεται από όλες τις πρόσφατες έρευνες. Παραδόξως, την ίδια στιγµή, η χώρα µας βρίσκεται κάτω από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο στο ποσοστό των µαθητών που καπνίζουν, ενώ έχει βρεθεί ότι οι µισοί από τους Έλληνες καπνιστές ξεκινούν το κάπνισµα µετά την ενηλικίωσή τους. Φαίνεται λοιπόν ότι στην ελληνική κοινωνία, σε αντίθεση µε τις περισσότερες χώρες της ΠEPIEXOMENA 4 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΧΩΡΙΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑ: ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΚΑΠΝΙΣΤΙΚΗΣ ΣΥΝΗΘΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΦΟΙΤΗΤΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ (2008-2012) Α. ΚΑΛΑΝΤΖΗ-ΑΖΙΖΙ 5 Ευρώπης, η παραγωγή καπνιστών συνεχίζεται –και συχνά εντείνεται- µετά το σχολείο, στα χρόνια που συµπίπτουν µε τη συµµετοχή στην πανεπιστηµιακή ζωή. Είναι, εποµένως, προφανές ότι το πανεπιστήµιο µπορεί να διαδραµατίσει ση- ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΦΟΙΤΗΤΕΣ. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΧΩΡΙΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑ» Β. ΚΑΡΑ∆ΗΜΑΣ µαντικό ρόλο, τόσο στην πρόληψη, όσο και στην έγκαιρη διακοπή του καπνί- 6 ευκολύνεται η υιοθέτηση υγιεινών συµπεριφορών από τους φοιτητές και τους ΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ∆ΟΜΗΜΕΝΟ ΟΜΑ∆ΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ∆ΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Κ. ΕΥΘΥΜΙΟΥ & Α. ΣΟΦΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ 7 Η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΩΝ ΤΩΝ ΟΜΑ∆ΩΝ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Ν. ΧΑΡΙΛΑ 8 ∆ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΠΝΙΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΦΟΙΤΗΤΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑ∆ΑΣ Α. ΣΟΦΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, Κ. ΕΥΘΥΜΙΟΥ, Α. ΚΑΛΑΝΤΖΗ-ΑΖΙΖΙ & Β. ΚΑΡΑ∆ΗΜΑΣ 9 ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ: ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙ∆ΙΚΑ ΙΑΤΡΕΙΑ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Χ. ΓΚΡΑΤΖΙΟΥ 10 ΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Η. ΣΧΟΡΕΤΣΑΝΙΤΗ σµατος. Για να συµβεί αυτό, είναι αναγκαία η τήρηση των περιορισµών του καπνίσµατος µέσα στους χώρους του πανεπιστηµίου, ώστε, αφενός µεν να διεργαζοµένους, αφετέρου δε να εµπεδώνονται οι αρχές σεβασµού και προστασίας των µη καπνιστών από το παθητικό κάπνισµα. Εξίσου σηµαντική είναι η ύπαρξη υποστηρικτικών δοµών, οι οποίες θα είναι υπεύθυνες για την ενηµέρωση του φοιτητικού πληθυσµού, αλλά και για την παροχή εύκολα προσβάσιµων υπηρεσιών διακοπής σε όσους νέους το επιθυµούν. Στο αφιέρωµα αυτού του τεύχους, περιγράφονται µερικές από τις πιο ουσιαστικές προσπάθειες που έχουν γίνει στη χώρα µας προς αυτή την κατεύθυνση, ώστε να γίνει πραγµατικότητα αυτό που ήδη θεωρείται αυτονόητο σε πολλά εκπαιδευτικά ιδρύµατα σε όλο τον κόσµο: ένα πανεπιστήµιο ελεύθερο από καπνό. 11 Η ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ Η ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΤΟΥΣ Κ. ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ Φίλιππος Φιλιππίδης Ιατρός, MSc. Προαγωγή και Αγωγή Υγείας 12-13 6Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ: ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 14 ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 15 ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α 16 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 17 ΝΕΕΣ ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ 18 ΠΡΟΣΕΧΗ ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ NEA YΓEIA Τριµηνιαίο Ενηµερωτικό Περιοδικό Αλεξανδρουπόλεως 25, 115 27 Αθήνα • τηλ.: 210 - 7482015, fax: 210 - 7485872, e-mail: [email protected], website: www.neahygeia.gr Γραµµατεία Σύνταξης: Χριστίνα ∆ηµητρακάκη, Ηρώ Σχορετσανίτη, Χριστίνα Βλαχοπούλου, ∆ήµητρα Πετανίδου Καλλιτεχνική Επιµέλεια: Κώστας Βοσταντζόγλου Εκδότης: Χριστίνα ∆ηµητρακάκη, • Ιδιοκτήτης: Χριστίνα ∆ηµητρακάκη, Παραγωγή - Εκτύπωση: Άρτιον Γραφικές Τέχνες ΑΒΕΕΕ 72...:Layout 1 6/30/11 11:50 AM Page 2 ρα ΑΕΙ της Ελλάδας, οι οποίοι θα υλοποιήσουν οµατητών του Πανεπιστηµίου Αθηνών (Ε.Ψυ.Συ.Φοι.) δικό πρόγραµµα παρέµβασης σε καπνίζοντες φοι(http://web.cc.uoa.gr/skf/) έχει ως βασικό στόχο την τητές µε ταυτόχρονη έρευνα ελέγχου της κάλυψη των ψυχοκοινωνικών αναγκών των φοιτητών αποτελεσµατικότητας αυτής της παρέµβασης και µέσω διαφόρων δράσεων: γ) πρόληψη: δηµιουργία πληροφοριακού υλικού ευαισθητοποίησης των φοιτητών σχετικά µε τις βλαα) ατοµικής συµβουλευτικής, πτικές για την υγεία επιπτώσεις της καπνιστικής συβ) οµαδικών παρεµβάσεων, µπεριφοράς. Tο Εργαστήριο Ψυχολογικής Συµβουλευτικής Φοι- Π ανεπιστήµιο χωρίς Κάπνισµα: Το Πρόγραµµα Πρόληψης και Αντιµετώπισης της Καπνιστικής Συνήθειας στον Φοιτητικό Πληθυσµό (2008-2012) γ) τηλεσυµβουλευτικής (web-counseling) (http://mpes.uoa.gr/tele), δ) συµβουλευτικής οµηλίκων (peer-counseling) (http://mpes.uoa.gr/peer), Η υλοποίηση του Προγράµµατος Πρόληψης και Αντιµετώπισης της Καπνιστικής Συνήθειας στον Φοιτητικό Πληθυσµό ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2009. Μ έχρι τώρα έχει ολοκληρωθεί: ε) εκτύπωσης και διανοµής φυλλαδίων σχετικών µε τις ειδικές εκπαιδευτικές και αναπτυξιακές ανάγκες των φοιτητών (http://web.cc.uoa.gr/skf/problhmata/ α) Η εκπαίδευση ειδικών ψυχικής υγείας από 6 συνεργαζόµενα Πανεπιστήµια. Το Ε.Ψυ.Συ.Φοι. του Παproblhmata. html), νεπιστηµίου Αθηνών προσέφερε εκπαίδευση στο συντονισµό οµάδων για την διακοπή του καπνίσµαστ) διεξαγωγής ερευνών και τέλος, τος στο φοιτητικό πληθυσµό, σε ψυχολόγους που ζ) ανάληψης καινοτόµων δράσεων ευρύτερου εν- εργάζονται ή είναι εξωτερικοί συνεργάτες στα ακόδιαφέροντος στο χώρο της υγείας (ψυχικής και σω- λουθα ΑΕΙ. Η εκπαίδευση αυτή διάρκειας 12 ωρών, µατικής). διεξήχθη στις 5 και 6 Νοεµβρίου 2009 στην Αθήνα. Έτσι ήδη από καιρό, το Ε.Ψυ.Συ.Φοι. του Πανεπι- β) Η εκτύπωση του ενηµερωτικού υλικού για το κάπνισµα και τις συνέπειές του αλλά και την κινητοποίηση των καπνιστών για την διακοπή του. Ήδη έχει ξεκινήσει η διανοµή του ενηµερωτικού υλικού στους φοιτητές και η ανάρτηση της σχετικής αφίσας, ώστε η φοιτητική κοινότητα να ευαισθητοποιηθεί και να κινητοποιηθεί ως προς την δυνατότητα συµµετοχής σε οµαδικά προγράµµατα διακοπής καπνίσµατος. ∆ιεξάγονται επίσης ειδικές ηµερίδες µε θέµα «Πανεπιστήµιο χωρίς Κάπνισµα», -όπως αυτή άλιστα έχει παρατηρηθεί ότι σε φοιτητές ιατριστις 17.3.2011 στο Πανεπιστήµιο Αθηνών- οι οποίες κής και άλλων κλάδων υγείας το ποσοστό αυτό είναι ενισχύουν την ευρύτερη ενηµέρωση όλης της Παιδιαίτερα αυξηµένο. νεπιστηµιακής Κοινότητας γι’ αυτά τα θέµατα. στηµίου Αθηνών έχει να εµφανίσει µεγάλη εµπειρία και σε θέµατα που άπτονται της καπνιστικής συνήθειας και της διακοπής του καπνίσµατος (Καραδήµας, 2006˙ Σπανέα και συν., 2006), διότι ως γνωστό ο φοιτητικός πληθυσµός παρουσιάζει διεθνώς ένα πολύ αυξηµένο ποσοστό καπνιστών (CDC, 2007˙ Mas και συν., 2004˙ Ρηγοπούλου και. συν., 2003). Μ Αναστασία Καλαντζή-Αζίζι Είναι πολύ σηµαντικό λοιπόν να διεξαχθούν προΚαθηγήτρια γράµµατα πρόληψης αλλά και παρέµβασης (διακοΚλινικής Ψυχολογίας, πής καπνίσµατος) πριν εδραιωθούν βιολογικές α∆/ντρια Εργαστηρίου σθένειες που σχετίζονται άµεσα µε την καπνιστική συνήθεια και των οποίων οι ολέθριες για την υγεία Ψυχολογικής επιπτώσεις εµφανισθούν µε την πάροδο των χρόνων. Συµβουλευτικής Φοιτητών, Υπεύθυνη Το Πρόγραµµα Πρόληψης και Αντιµετώπισης της Καπνιστικής Συνήθειας στον Φοιτητικό Πληθυσµό Προγράµµατος γ) Η διεξαγωγή της πανελλαδικής έρευνας για το κάπνισµα σε φοιτητικό πληθυσµό, τόσο η πιλοτική (Ν=300 άτοµα), όσο και η κυρίως έρευνα (Ν= 2.500). Η έρευνα σε ότι αφορά στο δείγµα της Αθήνας συντονίστηκε από το Ε.Ψυ.Συ.Φοι. του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Σε ότι αφορά στα δείγµατα στα συνεργαζόµενα ΑΕΙ της επαρχίας, η έρευνα συντονίστηκε από τους αντίστοιχους επιστηµονικούς υπευθύνους. (www.uoa.gr/skf/kapnisma.html) του Ε.Ψυ.Συ.Φοι συµπεριλήφθηκε στο Εθνικό Σχέδιο ∆ράσης για το κάέλος, αναφέρουµε ότι ήδη έχει ξεκινήσει η στατιπνισµα 2008-2012 (http://www.yyka.gov.gr/future/a στική επεξεργασία των ερευνητικών δεδοµένων, nakoinseis-egkyklioi/ethniko-s3a7edio-drasis-gia-tiενώ ήδη έχει πραγµατοποιηθεί η διεξαγωγή οµάδων dimosia-ygeia /ethniko-schedio-drasis-gia-to- kapniπαρέµβασης τον Απρίλιο και Μάιο του 2011. sma-20082012/ view). Τ Περιλαµβάνει τρεις κύριους άξονες/δράσεις: α) έρευνα: διεξαγωγή πανελλήνιας έρευνας µε σκοπό την διαφώτιση/διερεύνηση των παραγόντων που οδηγούν στην εδραίωση και διατήρηση της καπνιστικής συνήθειας στον φοιτητικό πληθυσµό, β) παρέµβαση: εκπαίδευση ψυχολόγων από διάφο- 4 Ε λπίζουµε το Πρόγραµµα Πρόληψης και Αντιµετώπισης της Καπνιστικής Συνήθειας στον Φοιτητικό Πληθυσµό του Ε.Ψυ.Συ.Φοι. του Πανεπιστηµίου Αθηνών να αποτελέσει τη βάση για τον σχεδιασµό και την υλοποίηση σχετικών δράσεων σε όλα τα ΑΕΙ της χώρας και να συνδράµει ουσιαστικά στον αγώνα ενάντια στην καπνιστική συνήθεια, στην οποία έχει δοθεί τόση έµφαση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. 72...:Layout 1 6/30/11 11:50 AM Page 3 T ο πληροφοριακό υλικό που χρησιµοποιήθηκε στα πλαίσια του αντικαπνιστικού προγράµµατος «Πανεπιστήµιο Χωρίς Κάπνισµα» αποτελείται από: (α) µικρού µεγέθους αφίσες, (β) ενηµερωτικές κάρτες και (γ) ένα ολιγοσέλιδο φυλλάδιο ενηµέρωσης και οδηγιών. Επίσης, στο πίσω µέρος κάθε κάρτας περιγράφε- ται µια κατάλληλη «διέξοδος» για την απαλλαγή από την επικίνδυνη εξάρτηση που προκαλεί το κάπνισµα: η παροχή δηλαδή, δωρεάν σχετικής βοήθειας στα Συµβουλευτικά Κέντρα Φοιτητών των Πανεπιστηµίων που συµµετέχουν στο πρόγραµµα. Η ίδια περίπου συλλογιστική υιοθετήθηκε και στις πληροφοριακές αφίσες, οι οποίες αναρτήθηκαν σε διάφορα σηµεία των Πανεπιστηµίων. Για την ανάπτυξη του ενηµερωτικού φυλλαδίου, το οποίο έχει τη µορφή µικρού τετραδίου σηµειώσεων, δώσαµε έµφαση στα εξής: Tο πλήρες υλικό µπορεί να βρει ο ενδιαφερόµενος στην ιστοσελίδα: http://www.skf.psych.uoa.gr/proboli-drashs/hmerida-me-8ema-panepistimio-xwriskapnisma.html. Ο σκοπός της δηµιουργίας του υλικού αυτού υπήρξε τριπλός: να επισηµάνει το πρόβληµα, να µεταφέρει χρήσιµες πληροφορίες σχετικά µε το κάπνισµα και τη διακοπή της συνήθειας αυτής, καθώς και να παρακινήσει τους ενδιαφερόµενους φοιτητές να επισκεφθούν τα κατά τόπους Συµβουλευτικά Κέντρα Φοιτητών για να συµµετάσχουν στις εκεί προσφερόµενες οµάδες διακοπής του καπνίσµατος. Προκειµένου να επιτευχθούν, όσο είναι βέβαια εφικτό, οι επιµέρους στόχοι, στο ενηµερωτικό υλικό έγινε προσπάθεια να «αµφισβητηθούν» λανθασµένες πεποιθήσεις σχετικά µε την υγεία των καπνιστών, τη δυνατότητα της «κατά βούληση» διακοπής της συνήθειας, αλλά και το βαθµό εξάρτησης που αυτή συνεπάγεται. Για την ανάπτυξη του υλικού στηριχθήκαµε σε πρότερες προσπάθειες από τη διεθνή βιβλιογραφία και χρησιµοποιήσαµε βασικές αρχές που περιλαµβάνονται σε γνωστές κοινωνιο-γνωστικές θεωρίες για την αλλαγή της συµπεριφοράς. Έτσι, στηριχθήκαµε τόσο στο ευρύτερο κοινωνιο-γνωστικό µοντέλο (Bandura, 1986), όσο και σε πιο ειδικές προσεγγίσεις: το µοντέλο πεποιθήσεων για την υγεία (Becker, 1974), το διαθεωρητικό (Prochaska & DiClemente, 1984), και το µοντέλο της προσχεδιασµένης συµπεριφοράς (Ajzen, 1991). Πιο συγκεκριµένα, προσπαθήσαµε οι σύντοµες πληροφορίες σχετικά µε το κάπνισµα που παρέχουν οι ενηµερωτικές κάρτες να δοθούν υπό τη µορφή µιας γνωστικής πρόκλησης (π.χ., «Το κάπνισµα φαίνεται στους καπνιστές ωραίο και χαλαρωτικό! Γνωρίζεις όµως ότι περιέχει ……;»). α) Στην κινητοποίηση των φοιτητών να διακόψουν το κάπνισµα µέσω της παροχής πληροφοριών γύρω από τον απαιτούµενο κόπο και χρόνο, την αποτελεσµατικότητα και τις επιπτώσεις των αντίστοιχων προσπαθειών, αλλά και µέσω της παροχής πληροφοριών για τις συνέπειες στην υγεία και το βαθµό απειλής της ανεξαρτησίας των νέων ανθρώπων σε περίπτωση µη διακοπής. β) Στη θετική ενίσχυση των πιθανών προσπαθειών που καταβάλλονται για τη διακοπή της συνήθειας του καπνίσµατος, µέσω της πληροφόρησης για τις άµεσες και πιο µακροπρόθεσµες θετικές αλλαγές που συµβαίνουν στο σώµα και στη συµπεριφορά µετά τη διακοπή. γ) Στην ανάδειξη των παραγόντων που συντελούν στην έναρξη και στη διατήρηση της καπνιστικής συνήθειας, αλλά και του βαθµού εξάρτησης του καπνιστή φοιτητή µέσω ενός ειδικού ερωτηµατολογίου. δ) Στην παρουσίαση συγκεκριµένων οδηγιών για τη διακοπή της συνήθειας του καπνίσµατος ενταγµένων σε ένα µικρό πρόγραµµα. Α ντικαπνιστικό Πρόγραµµα για Φοιτητές. Η Ανάπτυξη του Πληροφοριακού Υλικού για το Πρόγραµµα «Πανεπιστήµιο Χωρίς Κάπνισµα» Tα βήµατα εφαρµογής του προγράµµατος αυτού ακολουθούν τις αρχές του διαθεωρητικού µοντέλου, ενώ για την επίτευξή τους αξιοποιήθηκαν στοιχεία από το διαθεωρητικό µοντέλο, καθώς και από τη θεωρία της προσχεδιασµένης συµπεριφοράς. Τα βήµατα αυτά ήταν τέσσερα: λήψη απόφασης για την έναρξη της προσπάθειας διακοπής του καπνίσµατος (και τι βοηθά στον επιτυχή σχεδιασµό της), προετοιµασία σε προσωπικό αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο, έναρξη της προσπάθειας αλλά και επιµονή στην προσπάθεια µε την υπερκέραση των εµποδίων. Ό πως και στις ενηµερωτικές κάρτες και στις αφίσες, έτσι και σε διάφορα σηµεία του φυλλαδίου παρέχονται πληροφορίες για τον τρόπο επικοινωνίας µε τα Συµβουλευτικά Κέντρα Φοιτητών, καθώς και για την εκεί παροχή δωρεάν βοήθειας για τη διακοπή του καπνίσµατος. Βαγγέλης Καραδήµας Τµήµα Ψυχολογίας, Πανεπιστήµιο Κρήτης Α ντίγραφα των ενηµερωτικών φυλλαδίων και καρτών, σε ικανούς αριθµούς, τοποθετήθηκαν στις γραµµατείες των τµηµάτων και σε µέρη συχνής προσέλευσης των φοιτητών (π.χ. κυλικεία, βιβλιοθήκες), προκειµένου να έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε αυτά και να τα προµηθευτούν οι ενδιαφερόµενοι. Επίσης, έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Αντικαπνιστικού Προγράµµατος για Φοιτητές. Τέλος, θα πρέπει να σηµειώσουµε ότι η ανάπτυξη και η διάθεση του όλου υλικού περιορίστηκε από τις µικρές οικονοµικές δυνατότητες του προγράµµατος «Πανεπιστήµιο Χωρίς Κάπνισµα». 5 72...:Layout 1 6/30/11 11:50 AM Page 4 Πολλοί είναι οι καπνιστές που σκοπεύουν να δια- Έ να Ελληνικό ∆οµηµένο Οµαδικό Πρόγραµµα για τη ∆ιακοπή του Καπνίσµατος κόψουν το κάπνισµα. Σειρά ερευνών αναφέρουν ότι περίπου το 70% αυτών θα το επιθυµούσαν, το 30% κάνει µια σοβαρή προσπάθεια κάθε χρόνο (το κόβει για τουλάχιστον µια µέρα) αλλά µόνο το 3% των καπνιστών ετησίως καταφέρνει να το διακόψει χωρίς την βοήθεια εξειδικευµένων φαρµακευτικών ή ψυχολογικών παρεµβάσεων. Η εύρεση και η εφαρµογή αποτελεσµατικών τρόπων βοήθειας των εξαρτηµένων είναι µια πρόκληση για τους επαγγελµατίες της υγείας. Η µη φαρµακευτική βοήθεια για τη διακοπή του καπνίσµατος µπορεί να λάβει διαφορετικές µορφές: βιβλία αυτοβοήθειας, υποστήριξη, συµβουλές ή/και κινητοποίηση από το ιατρικό προσωπικό, ατοµική ψυχοθεραπεία και οµάδες διακοπής καπνίσµατος. Από το σύνολο των παρεµβάσεων, οι πλέον αποτελεσµατικές, τα οφέλη των οποίων διατηρούνται και µετά την παρέλευση 12 µηνών από τη διακοπή (το µεγαλύτερο ποσοστό των υποτροπών εµφανίζεται µέσα στους 6 πρώτους µήνες), είναι τεχνικές της γνωσιακής - συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας (ΓΣΘ), η οποία αποτελεί την θεραπεία επιλογής όσον αφορά στις ψυχολογικές παρεµβάσεις. Ιδιαίτερα αποτελεσµατική έχει αποδειχθεί η οµαδική Κωνσταντίνος Ευθυµίου PhD & Αναστασία Σοφιανοπούλου MSc., Κλινικοί Ψυχολόγοι, Εργαστήριο Ψυχολογικής Συµβουλευτικής Φοιτητών ΕΚ.Π.Α. µορφή παρέµβασης (Ευθυµίου & Σοφιανοπούλου, 2007). Οι οµάδες προτιµώνται λόγω του ότι προσφέρουν καλύτερη εκµάθηση των απαραίτητων δεξιοτήτων µέσα από την διάδραση της οµάδας και λόγω της θετικής ενίσχυσης που λαµβάνουν τα µέλη µέσω της αλληλοϋποστήριξης. Παράλληλα προσφέρουν πληροφόρηση και χρησιµοποιούν στρατηγικές αυτοελέγχου και αυτοδιαχείρισης σε άτοµα που έχουν αναπτύξει κάποια διαταραχή. Σηµαντικές εδώ είναι οι στρατηγικές της ψυχοεκπαίδευσης, της αυτοδιαχείρισης, της τροποποίησης του γνωσιακού µηχανισµού, καθώς και της πρόληψης της υποτροπής. Βασικά δοµικά στοιχεία του προγράµµατος είναι: 1. Η πληροφόρηση γύρω από την αιτιοπαθολογία και ερµηνεία της εξάρτησης σύµφωνα µε το ΓΣΘ µοντέλο (ψυχοεκπαιδευτικός χαρακτήρας των οµάδων). 2. Η κατανόηση του ψυχολογικού µηχανισµού που οδηγεί στην εµφάνιση του προβλήµατος (σύνδεση της προβληµατικής συµπεριφοράς µε τον ατοµικό γνωσιακό µηχανισµό). 3. Η τροποποίηση του γνωσιακού µηχανισµού που συνδέεται µε την προβληµατική συµπεριφορά. 4. Η εκπαίδευση στην αυτοδιαχείριση προσωπικών προβληµάτων. 5. Η πρόληψη της υποτροπής, µέσω της ενίσχυσης στρατηγικών πρόληψης αυτής. Ο ι σκοποί των εκάστοτε συνεδριών περιγράφονται συνοπτικά ως εξής: 1η συνεδρία: Επίτευξη της συνοχής της οµάδας, ενίσχυση του κινήτρου για τη διακοπή του καπνίσµατος, ενίσχυση των προσδοκιών επιτυχίας και παρουσίαση των πρώτων δραστηριοτήτων. 2η συνεδρία: Ενίσχυση των κινήτρων, ενίσχυση των πρώτων επιτυχιών και εκµάθηση νέων δεξιοτήτων την Ελλάδα, παρά την ανάπτυξη της ΓΣΘ, οι πρώ- µέσω συζήτησης των εργασιών για το σπίτι. τες µελέτες αποτελεσµατικότητας φαρµακευτικών 3η συνεδρία: Εισαγωγή στο θέµα «µη ρεαλιστικές παρεµβάσεων σε σύγκριση µε ψυχολογικές µεθό- προσδοκίες» και συζήτηση του θέµατος του ρόλου δους που έγιναν στις αρχές της προηγούµενης δε- των σκέψεων στην καπνιστική συνήθεια. καετίας, δεν µπόρεσαν να στηριχθούν σε κάποιο ήδη η 4 συνεδρία: Εισαγωγή στο θέµα «∆ιαχείριση των µη αναπτυγµένο θεραπευτικό πρωτόκολλο. Η απουσία ρεαλιστικών πεποιθήσεων». ελληνικής βιβλιογραφίας για τη διακοπή του καπνίη σµατος αλλά και η αισιόδοξη έκβαση ερευνών, στις 5 συνεδρία: Εντοπισµός των αναγκών που δικαιοοποίες χρησιµοποιήθηκε σε δείγµα ελλήνων αυτο- λογούν και στηρίζουν την καπνιστική συµπεριφορά. σχέδιο πρωτόκολλο ΓΣΘ, οδήγησε στην κατασκευή 6η συν εδρία: Ενίσχυση των επιτυχιών που έχουν από τους Ευθυµίου και Σοφιανοπούλου (2007) ενός µέχρι εκείνη τη στιγµή σηµειωθεί και εκµάθηση χαεγχειριδίου, το οποίο στόχευσε στην χρήση της γνώ- λάρωσης. σης από το ευρύτατο πεδίο εφαρµογής της ΓΣΘ στο 7η συνεδρία: Πρόληψη υποτροπής µέσω ασκήσεων εξωτερικό τόσο σε ατοµικό όσο και σε οµαδικό επίστη φαντασία σεναρίων υποτροπής. πεδο. Έτσι δηµιουργήθηκαν βοηθήµατα, εγχειρίδια η δοµηµένης παρέµβασης τόσο για τον θεραπευτή όσο 8 συνεδρία: Πρόληψη υποτροπής και προώθηση και για τον θεραπευόµενο βασισµένα στην ελληνική της ιδέας να συναντώνται οι συµµετέχοντες και πραγµατικότητα. Η προσπάθεια αυτή βασίστηκε στις µετά το πέρας του προγράµµατος. Σ αρχές και στις τεχνικές του ΓΣ µοντέλου και ιδιαιτέρως στη λογικοσυναισθηµατική θεωρία του Ellis. Το πρόγραµµα εκτελείται σε οµάδες οι οποίες απο- τελούνται από 8 ως και 12 άτοµα και προβλέπονται 8-10 εβδοµαδιαίες συναντήσεις διάρκειας 120 λεπτών η κάθε µία. Η συνολική διάρκεια είναι 2-3 µήνες. Χρησιµοποιούνται τόσο συµπεριφοριστικές ό- 6 σο και γνωσιακές τεχνικές. Συµπεριφοριστικές µέθοδοι όπως η αυτοπαρατήρηση (τήρηση ηµερολογίου), η αυτό-ενίσχυση και η αυτοτιµωρία (σύναψη συµβολαίων τόσο για τους επιµέρους, όσο και για τον τελικό στόχο), η χαλάρωση και η συστηµατική απευαισθητοποίηση (άσκηση in vivo) εφαρµόζονται παράλληλα µε την τροποποίηση των µη ρεαλιστικών πεποιθήσεων που συντηρούν την καπνιστική συµπεριφορά (η αποκαταστροφοποίηση, τα «πρέπει», η χαµηλή ανεκτικότητα στη µαταίωση), την γνωσιακή αναδόµηση µέσω αντεπιχειρηµάτων και την άσκηση στη φαντασία. Το πρόγραµµα είναι αποτελεσµατικό και δηµοσιευ- µένα στοιχεία καταδεικνύουν ότι έως και το 55% των συµµετεχόντων διακόπτουν το κάπνισµα µε τη λήξη του προγράµµατος. Περαιτέρω εφαρµογή του προγράµµατος σε φοιτητικό και ειδικό πληθυσµό (ασθενείς µε σοβαρή ασθένεια) βρίσκονται σε στάδιο υλοποίησης. 72...:Layout 1 6/30/11 11:50 AM Page 5 Προκειµένου να υλοποιηθεί το Πρόγραµµα Πρό- πάρχει επικέντρωση στο εδώ και τώρα. ; Επιτυγχάνεται τροποποίηση του γνωσιακού µηχανισµού που συνδέεται µε την προβληµατική συµπεριφορά. ; Γίνεται εκπαίδευση στην αυτοδιαχείριση προσωπικών προβληµάτων. ; Γίνεται πρόληψη της υποτροπής, µέσω της ενίσχυσης στρατηγικών πρόληψης αυτής. ληψης και Αντιµετώπισης της Καπνιστικής Συνήθειας στον Φοιτητικό Πληθυσµό, το οποίο εντάσσεται στο «Εθνικό Σχέδιο ∆ράσης για το Κάπνισµα, 2008-2012» του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, υπεύθυνοι από οκτώ Ανώτατα Ιδρύµατα της χώρας και ένα Πανεπιστήµιο της αλλοδαπής (το οποίο δεν εντάσσεται στο πρόγραµµα), εκλο το πρόγραµµα διακοπής του καπνίσµατος διέπαιδεύτηκαν στις βασικές αρχές του οµαδικού προγράµµατος παρέµβασης για τη διακοπή του καπνί- πεται από τις βασικές αρχές της Γνωσιακής-Συµπεσµατος µε στόχο να το εφαρµόσουν στον φοιτητικό ριφοριστικής προσέγγισης που είναι κυρίως ότι: πληθυσµό. 1) Η γνωσιακή λειτουργία επηρεάζει την συµπεριφορά. υγκεκριµένα, τα Ανώτατα Ιδρύµατα που έλαβαν 2) Η γνωσιακή λειτουργία µπορεί να ελεγχθεί. µέρος στην εκπαίδευση ήταν: Το Παν/µιο Αθηνών, 3) Οι επιθυµητές αλλαγές στη συµπεριφορά µποτο ∆ηµοκρίτειο Παν/µιο Θράκης, το Παν/µιο Θεσ- ρούν να επηρεαστούν από τις γνωσιακές αλλαγές. σαλίας, το Παν/µιο Ιωαννίνων, το Παν/µιο Κρήτης, το Παν/µιο Μακεδονίας, το Χαροκόπειο Παν/µιο, η ύµφωνα µε τις θεωρίες της µάθησης και ειδικότερα Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε και το Παν/µιο Κύπρου. µε την συντελεστική µάθηση, η συµπεριφορά του κα- Ό Σ Σ Οι βασικοί άξονες της εκπαίδευσης είναι: • Η ευαισθητοποίηση σχετικά µε τις συνέπειες του καπνίσµατος. • Η ευαισθητοποίηση στη γνωσιακή-συµπεριφοριστική θεραπεία και στην λογικοσυναισθηµατική θεραπεία. • Η εκπαίδευση στο οµαδικό πρόγραµµα ανά συνεδρία. • Η ενηµέρωση για τον τρόπο αξιολόγησης των οµαδικών παρεµβάσεων. Π ολύ συνοπτικά το εκπαιδευτικό πρόγραµµα διακοπής της συνήθειας του καπνίσµατος περιλαµβάνει: L Αλληλογνωριµία. L Σχέση των µελών µε την συµπεριφορά του καπνίσµατος/Εµπειρίες από το κάπνισµα (βιωµατική άσκηση). L Ενηµέρωση γύρω από τις συνέπειες του καπνίσµατος στον οργανισµό. L Στόχος των οµαδικών παρεµβάσεων. L Χαρακτηριστικά των οµαδικών παρεµβάσεων. L Χρησιµότητα των οµαδικών παρεµβάσεων. L Βασικά χαρακτηριστικά Γ/Σ προσέγγισης. L Ερµηνεία της εγκατάστασης και διατήρησης της συνήθειας του καπνίσµατος βάσει της θεωρίας της µάθησης. L Εισαγωγή στην λογικοσυναισθηµατική θεραπεία του Ellis. L Μέθοδοι τροποποίησης/Τεχνικές. L Εκπαίδευση στο οµαδικό πρόγραµµα ανά συνεδρία. L Ενηµέρωση σχετικά µε την αξιολόγηση του οµαδικού προγράµµατος. πνίσµατος µπορεί να θεωρηθεί ως µια συµπεριφορά που επαναλαµβάνεται µέσω της ενίσχυσης λόγω των θετικών συνεπειών που έχει ο καπνιστής από αυτή (π.χ.χαλάρωση, ευχαρίστηση, ένταξη σε παρέα κ.λ.π.). Βάσει της κλασσικής εξαρτηµένης µάθησης ουδέτερα ερεθίσµατα συνδυάζονται µε την συµπεριφορά του καπνίσµατος και γίνονται εξαρτηµένα, οπότε όποτε ο καπνιστής είναι εκτεθειµένος σε αυτά να επαναλαµβάνει την συµπεριφορά του καπνίσµατος. Τέτοια ερεθίσµατα µπορεί να είναι ο καφές, το φαγητό, η έξοδος για ποτό, η θέα του πακέτου τσιγάρων κ.λ.π. Σηµαντικός είναι ο ρόλος των αντιλήψεων γύρω από την συµπεριφορά του καπνίσµατος. Όσο πιο θετικές και επιτρεπτικές (αντιλήψεις αποδοχής) είναι, τόσο µεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να επαναληφθεί η συµπεριφορά. Εκπαίδευση των Συντονιστών των Οµάδων ∆ιακοπής Καπνίσµατος Μερικές από τις συνήθεις σκέψεις καπνιστών είναι: L «Το κάπνισµα µε βοηθά να λύνω τα προβλήµατά µου». L «Αφού δεν έχω καταφέρει να κόψω το κάπνισµα, άρα δεν το θέλω πραγµατικά». L «Αν προσπαθήσω να το σταµατήσω και δεν τα καταφέρω, θα ντρέποµαι στους φίλους µου». L«Φοβάµαι να κόψω το κάπνισµα µήπως παχύνω». L «Η Πολιτεία πρέπει να κάνει περισσότερα έτσι ώστε να µην καπνίζει ο κόσµος». L «Με φοβίζει αυτό που µπορεί να µου κάνει το κάπνισµα». L «Ακόµη και αν το κόψω οι άλλοι θα µε πείσουν να το ξαναρχίσω». L «∆εν είµαι ακόµη έτοιµος να κόψω το κάπνισµα». L «Αν κόψω το κάπνισµα δεν θα απολαµβάνω µικροχαρές, όπως ο ο οµαδικό πρόγραµµα διακοπής του καπνίσµατος καφές ή η παρέα». L «Αν κόψω το κάπνισµα θα είµαι έχει τα βασικά χαρακτηριστικά των οµαδικών πα- υγιής». L «Κινδυνεύω περισσότερο από την µόλυνση ρεµβάσεων γνωσιακής-συµπεριφοριστικής προσέγ- του περιβάλλοντος παρά από το κάπνισµα». γισης. Συγκεκριµένα, στο πρόγραµµα: Τ ; Γίνεται καλύτερη εκµάθηση των νέων δεξιοτήτων µέσα από την διάδραση της οµάδας. ; Αναπτύσσεται η συνεργατικότητα ανάµεσα στα µέλη της οµάδας µε στόχο την επίλυση προβληµάτων. ; Τα µέλη αλληλοϋποστηρίζονται. ; Υπάρχει πληροφόρηση γύρω από την αιτιοπαθολογία και ερµηνεία αυτής σύµφωνα µε το γνωσιακό-συµπεριφοριστικό µοντέλο (ψυχοεκπαιδευτικός χαρακτήρας των οµάδων). ; Γίνεται κατανόηση του ψυχολογικού µηχανισµού που οδηγεί στην εµφάνιση του προβλήµατος (σύνδεση της προβληµατικής συµπεριφοράς µε τον ατοµικό γνωσιακό µηχανισµό). ; Υ- Η Ντιάνα Χαρίλα Ψυχολόγος∆ρ. Κλινικής Ψυχολογίας, Εργαστήριο Ψυχολογικής Συµβουλευτικής Φοιτητών-ΕΚΠΑ Το κάπνισµα συνήθως το συντηρούν η σωµατική έξη στη νικοτίνη (σωµατική εξάρτηση), η συνήθεια και ο αυτοµατισµός, οι ευχάριστες επιπτώσεις του καπνίσµατος, καθώς και οι αρνητικές γνωσίες για τον χρόνο που απαιτείται για τη διακοπή του καπνίσµατος (ψυχολογική εξάρτηση). Στο οµαδικό πρόγραµµα διακοπής της συµπεριφοράς του καπνίσµατος, ο καπνιστής µαθαίνει σταδιακά να αντικαθιστά τις αντιλήψεις αποδοχής µε τις πεποιθήσεις ελέγχου (π.χ. «µπορώ να διασκεδάσω χωρίς να καπνίσω», «το κάπνισµα µε βλάπτει») και να παρεµποδίζει την παρόρµηση για κάπνισµα. 7 72...:Layout 1 6/30/11 11:50 AM Page 6 τε έφηβοι ούτε ενήλικες. Όλη αυτή η µεταβατική πεκίας 18 ετών είναι καπνιστές. Το 15% των εφήβων ρίοδος συνδέεται µε υψηλότερα ποσοστά ψυχοπα12-18 ετών καπνίζουν συστηµατικά, ενώ το 70-90% θολογίας στους φοιτητές σε σύγκριση µε το γενικό εκείνων που καπνίζουν πάνω από τέσσερα τσιγάρα πληθυσµό (Ευθυµίου κ συν., 2007). την ηµέρα αναµένεται να εξελιχθούν σε συστηµατιβ) Το αναπτυξιακό στάδιο της αναδυόµενης ενηλικούς καπνιστές. Στους ενήλικες 25–54 ετών υπολοκίωσης (Arnett, 2000). Αφορά την περίοδο µεταξύ γίζεται ότι καπνίζει πάνω από το 50%. εφηβείας και νεότητας (18-25 ετών), µε κυρίαρχα τον φοιτητικό πληθυσµό εντοπίζονται διεθνώς τα χαρακτηριστικά την εξερεύνηση της ταυτότητας και υψηλότερα ποσοστά καπνιστών (42-47%), µε τους των δυνατοτήτων, την εστίαση στον εαυτό, την αστάφοιτητές των Ιατρικών Σχολών να διατηρούν τις θεια και το αίσθηµα του ενδιάµεσου. Θεωρείται παυψηλότερες θέσεις (ΕΣΥΕ, 2004· Κοκκέβη και συν, ράγοντας κινδύνου για την εµφάνιση συµπεριφορών, όπως κάπνισµα, κατάχρηση αλκοόλ, χρήση ουσιών, 2007· Mas et al., 2004). επικίνδυνη οδική συµπεριφορά, αλλά και εµφάνιση έναρξη του καπνίσµατος συνδέεται µε συγκεκρι- ψυχολογικών δυσκολιών. Η επικράτηση των επικίνδυµένους κοινωνικο-δηµογραφικούς παράγοντες, την νων συµπεριφορών κορυφώνεται στην αναδυόµενη πίεση ένταξης στην οµάδα των συνοµηλίκων, τα οι- ενηλικίωση, ενώ γίνονται κατανοητές ως µέρος της κογενειακά και κοινωνικά πρότυπα (Garisson et al., εξερεύνησης της ταυτότητας. Οι συµπεριφορές µειώνονται καθώς η αναδυόµενη ενηλικίωση ακολουθεί2003). ται από την είσοδο στην ενηλικίωση. Εκτιµάται ότι στη χώρα µας το 27,5% των νέων ηλι- ∆ ιερεύνηση των Παραγόντων που Σχετίζονται µε την Καπνιστική Συµπεριφορά στον Φοιτητικό Πληθυσµό της Ελλάδας Α. Σοφιανοπούλου, Κ. Ευθυµίου, Α. Καλαντζή-Αζίζι Εργαστήριο Ψυχολογικής Συµβουλευτικής Φοιτητών ΕΚ.Π.Α. Β. Καραδήµας Τµήµα Ψυχολογίας, Παν/µιο Κρήτης Σ Η Ο ι κυριότεροι παράγοντες για τη διατήρηση της καπνιστικής συµπεριφοράς εντοπίζονται στο ρόλο της βιολογικής και της ψυχολογικής εξάρτησης που αναπτύσσουν οι καπνιστές. Τα στερητικά συµπτώµατα και η ευερεθιστότητα, η δυσκολία συγκέντρωσης και η ένταση λειτουργούν αποτρεπτικά για τη διακοπή του καπνίσµατος. Π αράλληλα, ψυχολογικές µεταβλητές, όπως η σύνδεση του τσιγάρου µε µία σειρά συνηθειών και η προσδοκώµενη χαλάρωση, ευχαρίστηση και ψυχοκινητική ετοιµότητα, σε συνδυασµό µε συγκεκριµένες αρνητικές σκέψεις για τις αναµενόµενες δυσκολίες στην προσπάθεια διακοπής του καπνίσµατος, συντηρούν την καπνιστική συµπεριφορά (Ευθυµίου & Σοφιανοπούλου, 2007). Ο ι παράγοντες αυτοί δεν εξηγούν πλήρως τη διατήρηση της καπνιστικής συµπεριφοράς, καθώς 70-90% των καπνιστών επιθυµούν να διακόψουν το κάπνισµα, ενώ από αυτούς µόνο 1/7 τα καταφέρνει χωρίς εξειδικευµένη βοήθεια. Παράλληλα, από την εµπειρία του Εργαστηρίου Ψυχολογικής Συµβουλευτικής Φοιτητών (Ε.Ψυ.Συ.Φοι.) του Πανεπιστηµίου Αθηνών, φαίνεται ότι οι φοιτητές εµφανίζουν ιδιαίτερα χαµηλό ενδιαφέρον να διακόψουν το κάπνισµα. γ) Σύµφωνα µε τη γνωσιακή θεωρία (Bandura, 1977), oι δυσλειτουργικές πεποιθήσεις και οι αρνητικές σκέψεις του ατόµου, προκαλούν και διατηρούν δυσλειτουργικές συµπεριφορές. δ) Σύνδεση της καπνιστικής συµπεριφοράς µε συγκεκριµένες δια ταραχές. Οι καπνιστές εµφανίζουν σηµαντικά περισσότερες δυσκολίες και ψυχολογικά προβλήµατα, αλλά και χαµηλότερα επίπεδα ποιότητας ζωής. Συχνότερες είναι οι διαταραχές της διάθεσης (25-40% των καπνιστών αναφέρουν ιστορικό κατάθλιψης ή δυσθυµία), οι αγχώδεις διαταραχές και οι διαταραχές σχετιζόµενες µε ουσίες (15-20% των καπνιστών). Η σχέση µεταξύ καπνίσµατος και ψυχοπαθολογίας είναι κυκλική, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις το κάπνισµα αντιµετωπίζεται ως µια προσπάθεια αυτό-ίασης. Αν η σχέση µεταξύ των µεταβλητών αυτών και της καπνιστικής συµπεριφοράς επαληθευτεί ερευνητικά, θα µπορούσε να υποτεθεί ότι συγκεκριµένες δηµογραφικές µεταβλητές επηρεάζουν την είσοδο στο αναπτυξιακό στάδιο της αναδυόµενης ενηλικίωσης, το οποίο µε τη σειρά του αυξάνει την πιθανότητα εµφάνισης προβληµάτων, διαταραχών και άλλων επικίνδυνων για την υγεία συµπεριφορών, και άρα τόσο τσι φάνηκε αναγκαίο να µελετηθούν επιπλέον πα- η πιθανότητα εµφάνισης καπνιστικής συµπεριφοράς ράγοντες που θα µπορούσαν να ερµηνεύσουν συνο- αυξάνεται όσο και επηρεάζεται αρνητικά η πρόθεση λικότερα τη διατήρηση του καπνίσµατος, ώστε να των καπνιστών να διακόψουν το κάπνισµα. σχεδιαστούν αποτελεσµατικότερα προγράµµατα πρόα προκαταρκτικά ευρήµατα της πανελλήνιας έρευληψης και παρέµβασης, κυρίως στο νεανικό πληθυσµό, προτού ακόµη η καπνιστική συµπεριφορά εγκα- νας που διεξάγεται από το Ε.Ψυ.Συ.Φοι. τείνουν να τασταθεί και αρχίσουν να εµφανίζονται τα σοβαρά επιβεβαιώνουν ένα µέρος των υποθέσεων αυτών, καθώς σε δείγµα 1.782 νέων 18-30 ετών, 40% εκ των προβλήµατα υγείας. Οι παράγοντες αυτοί είναι: οποίων φοιτητές, το 50% είναι καπνιστές (53% άνα) Χαρακτηριστικά του φοιτητικού πληθυσµού. Οι δρες και 47% γυναίκες), ενώ το 38% των φοιτητών καφοιτητές διαφοροποιούνται από τους συνοµηλίκους πνίζουν. Το 38% των καπνιστών εκφράζει πρόθεση τους, καθώς χαρακτηρίζονται από έντονη πνευµατική διακοπής του καπνίσµατος εντός των επόµενων 6 ενασχόληση, που τους αποκόβει από τα καθηµερινά µηνών. προβλήµατα· αντιµετωπίζουν πολλαπλές ακαδηµαϊκές απαιτήσεις, κάποιοι και επιπλέον κοινωνικά και οιστόσο, οι νέοι καπνιστές σε σχέση µε τους µη-κακονοµικά προβλήµατα, ενώ χρειάζεται να προσαρ- πνιστές, εµφανίζουν υψηλότερα επίπεδα γενικής δυµοστούν σε ένα νέο τρόπο ζωής, αναπτύσσοντας ε- σφορίας, καταθλιπτικής διάθεσης, άγχους, θυµού/ παρκώς απαραίτητες δεξιότητες. Συχνά βιώνουν το ευερεθιστότητας, καθώς και εντονότερα σωµατικά αίσθηµα του ενδιάµεσου, καθώς δεν αισθάνονται ού- συµπτώµατα ως αντιδράσεις άγχους. Έ Τ Ω 8 72...:Layout 1 6/30/11 11:50 AM Page 7 Είναι πλέον αναµφισβήτητο γεγονός ότι σύµφωνα Οι λόγοι υγείας, κυρίως, καθορίζουν την απόφαση µε το Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας το κάπνισµα αποτελεί όχι απλά µία «συνήθεια ενός τρόπου ζωής» αλλά ένα σηµαντικό πρόβληµα κινδύνου υγείας που µπορεί να προληφθεί και να αντιµετωπισθεί θεραπευτικά, όπως γίνεται και µε άλλους παράγοντες κινδύνου (π.χ. αντιµετώπιση της αυξηµένης χοληστερόλης ή της υπέρτασης). στα µεγαλύτερης ηλικίας άτοµα (άνω των 50 ετών). Τ α τελευταία χρόνια όλο και νεότεροι καπνιστές ηλικίας 22-30 ετών αποφασίζουν τη διακοπή µε κίνητρο τη βελτίωση της προσωπικής τους εικόνας, της σωµατικής τους αντοχής, της οµορφιάς τους, και φυσικά της απεξάρτησής τους δεδοµένου ότι αντιλαµβάνονται ότι πλέον είναι δύναµη και «µαγκιά», προσέγγιση και αντιµετώπιση της διακοπής του όπως λένε, το να κόψει κάποιος το κάπνισµα παρά καπνίσµατος αποτελεί πλέον ιατρικό θέµα και αντι- να καπνίζει, κάτι που πριν 10 χρόνια δεν ίσχυε τουκείµενο ειδικής ιατρικής θεραπευτικής παρέµβασης. λάχιστον για την Ελληνική κοινωνία. Η Η Η κατάλληλη ιατρική εκπαίδευση και ενηµέρωση εξοικονόµηση χρηµάτων αναφέρεται πλέον πολύ είναι απαραίτητη. συχνότερα ως κίνητρο του Έλληνα καπνιστή που κινητοποιείται να κόψει το τσιγάρο και για λόγους δώ και 10 χρόνια η εκπαίδευση Επαγγελµατιών οικονοµίας σε µία περίοδο κρίσης. Ε Υγείας γίνεται από την Οµάδα ∆ιακοπής καπνίσµατος και Προαγωγής Υγείας της Ελληνικής Πνευµον σκεφθεί κανείς ότι το µηνιαίο κόστος των τσινολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ) µε 3-5 ετήσια διήµερα ή γάρων µπορεί να κυµαίνεται από 150 έως 300 ευρώ τριήµερα σεµινάρια. το µήνα (1-2 πακέτα τσιγάρων ηµερησίως), δηλαδή 3.600 ευρώ το χρόνο και µερικές φορές ακόµη πεήµερα εκπαιδεύονται περίπου 250 άτοµα κατά ρισσότερο (ανάλογα µε πόσα τσιγάρα καπνίζει), το κόστος των θεραπευτικών παρεµβάσεων είναι στην έτος. ουσία πολύ µικρότερο και φυσικά µε ένα σηµαντικό επιπλέον µόνιµο κέρδος υγείας και ποιότητας ζωής. Α Σ Τα ειδικά ιατρεία διακοπής στην Ελλάδα Με βάση την αναγκαιότητα βοήθειας των καπνι- Υπάρχουν παράγοντες στών για να κόψουν το τσιγάρο εδώ και 12 περίπου που επηρεάζουν την επιτυχία; έτη οργανώθηκαν στη χώρα µας Ειδικά Ιατρεία ∆ιαυχνός µύθος είναι ότι αν κόψει κάποιος το κάπνικοπής Καπνίσµατος σε όλη την Ελλάδα µέσα από σµα θα έχει περισσότερο άγχος. Η εκτίµηση των προγράµµατα εκπαίδευσης της Ελληνικής Πνευµοκαπνιστών µέσα από ένα ειδικό πρόγραµµα έδειξε νολογικής εταιρείας. Το τελευταίο έτος οργανώθηότι τα επίπεδα άγχους ήταν υψηλότερα στην αρχή καν πλέον των 16 νέων ιατρειών. (πριν να κόψει κανείς το τσιγάρο), ενώ βελτιώθηκαν σηµαντικά µετά τη διακοπή του καπνίσµατος και οι εµπειρία της λειτουργίας των Ειδικών Κέντρων καπνιστές που κατάφεραν να κόψουν το τσιγάρο αποδεικνύει τη µεγάλη αποτελεσµατικότητα των θε- είχαν καλύτερη αίσθηση ευεξίας και διάθεσης. ραπευτικών παρεµβάσεων στη καθηµερινή πρακτική. Σ Η Έ τσι λοιπόν, είναι απλά δικαιολογία να λέει ο καπνιστής ότι «τώρα έχω άγχος δεν µπορώ να κόψω το κοπής έδειξε ότι παρά το γεγονός ότι οι Έλληνες τσιγάρο». καπνιστές καπνίζουν περισσότερο και έχουν µεγάλη εξάρτηση, η αποτελεσµατικότητα των προγραµµάανάλυση των ελληνικών δεδοµένων οδηγεί στο των διακοπής που εφαρµόζονται στη χώρα µας είναι συµπέρασµα ότι η προσεκτική επιλογή και η εξατοπολύ µεγάλη ξεπερνώντας πολλά αντίστοιχα κέντρα µίκευση της θεραπευτικής παρέµβασης καθώς και η της Ευρώπης. κατάλληλη προσωπική υποστήριξη του καπνιστή αποτελούν το βασικό συντελεστή για να καταφέρει ο 50-70% των καπνιστών καταφέρνει εύκολα ακόµη και ένας βαρύς καπνιστής να κόψει το κάπνισµα για πάντα. πλέον να κόψει το κάπνισµα. Η 12ετής πλέον εµπειρία των Ειδικών Κέντρων ∆ια- Η ∆ ραστηριότητες της Ελληνικής Πνευµονολογικής Εταιρείας: Εκπαίδευση Επαγγελµατιών Υγείας και Ειδικά Ιατρεία ∆ιακοπής Καπνίσµατος Χριστίνα Γκράτζιου Πνευµονολόγος, Αν. καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής, Παν/µίου Αθηνών, ∆ιευθύντρια Ειδικού Ιατρείου ∆ιακοπής Καπνίσµατος, Ευγενίδειο Θεραπευτήριο Τ Ποιά κίνητρα κάνουν σήµερα τον Έλληνα καπνιστή να κόψει το κάπνισµα; Η ύπαρξη ενός προβλήµατος υγείας δεν αποτελεί πλέον αναστολή για την εφαρµογή ενός θεραπευτικού προγράµµατος. Σύµφωνα µε νεότερα δεδοµένα µας, σηµαντικό κί- Η ευρύτερη εφαρµογή µιας κοινωνικής πολιτικής νητρο για τη διακοπή καπνίσµατος είναι σε µεγάλο ποσοστών γυναικών και νέων ζευγαριών τα παιδιά στην οικογένεια, καθώς τα νέα ζευγάρια αναγνωρίζουν τους κινδύνους από την έκθεση στο παθητικό κάπνισµα. και η εφαρµογή της νοµοθεσίας για την προστασία από την έκθεση στο κάπνισµα θα βοηθήσει ακόµη περισσότερο στην µακρόχρονη επιτυχία της διακοπής, ώστε να απαλλαγεί ο καπνιστής από το τσιγάρο για πάντα. 9 72...:Layout 1 6/30/11 11:50 AM Page 8 Εξαιρετικά υψηλά εξακολουθούν να παραµένουν τα Αυτή η άγνοια αντικατοπτρίζεται και στα υψηλά πο- Σ τάσεις και Συµπεριφορές του Ελληνικού Πληθυσµού Απέναντι στο Κάπνισµα ποσοστά των καπνιστών στην Ελλάδα, σύµφωνα µε τα ευρήµατα της πρόσφατης πανελλαδικής έρευνας Hellas Health ΙΙI, που πραγµατοποίησε το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών και το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής σε συνεργασία µε το Harvard School of Public Health και τη Metron Analysis. Η έρευνα πραγµατοποιήθηκε σε αντιπροσωπευτικό σοστά έκθεσης στο παθητικό κάπνισµα, τόσο στο σπίτι, όσο και στους χώρους εργασίας. Τρεις στους 10 ανθρώπους ζουν σε σπίτια όπου κάποιος καπνίζει εντός σπιτιού, ενώ 4 στους 10 απάντησαν ότι δεν υπάρχει κάποιου είδους περιορισµός του καπνίσµατος στο σπίτι τους. Η κατάσταση δεν είναι ιδιαίτερα καλύτερη και στους εργασιακούς χώρους, παρά τις σχετικές διατάξεις της νοµοθεσίας. δείγµα 1.000 ατόµων ηλικίας άνω των 18 ετών, κατά όνο το 56,3% των ανθρώπων που εργάζονται σε την περίοδο 1-21 Οκτωβρίου 2010, δηλαδή µετά την έναρξη εφαρµογής του νέου νόµου για την απαγό- κλειστούς χώρους δήλωσαν ότι υπάρχει απαγόρευση ρευση του καπνίσµατος σε όλους τους εσωτερικούς του καπνίσµατος στον χώρο που εργάζονται, µε αποτέλεσµα 1 στους 3 εργαζόµενους (34,3%) να γίνεται χώρους. παθητικός καπνιστής στον χώρο δουλειάς του. Μ Σ υγκεκριµένα, το 42,9% των ανδρών και το 37,2% των γυναικών δηλώνουν ότι είναι καθηµερινοί καπνιστές. Σε σύγκριση µε τις προηγούµενες πανελλαδικές Ωστόσο, το 69,6% του συνόλου των εργαζοµένων (καπνιστών και µη) πιστεύει ότι το κάπνισµα δε θα πρέπει να επιτρέπεται στον χώρο εργασίας τους. µελέτες Hellas Health I και ΙΙ, που έγιναν το 2006 και άλιστα, ένας σηµαντικός αριθµός ανθρώπων θετο 2008 αντίστοιχα, τα ποσοστά των ανδρών καπνιωρούν ότι η απαγόρευση του καπνίσµατος στον χώρο στών εµφανίζονται µειωµένα (ήταν 49,9% το 2006 και εργασίας τους θα βελτίωνε την απόδοσή τους (20%), 46,4% το 2008), ενώ στις γυναίκες παρουσιάζεται αύτο ηθικό τους (21%) και την υγεία τους (42%). Το 69%, ξηση (30,8% το 2006 και 33,5% το 2008). το 67% και το 49% αντίστοιχα πιστεύουν ότι δεν θα υπήρχε καµιά διαφορά. ξιοσηµείωτο είναι ότι το 61,2% του δείγµατος έχει καπνίσει τουλάχιστον ένα τσιγάρο στη ζωή του, ενώ αρά την θετική τους στάση απέναντι στην απαοι µισοί από τους καπνιστές ξεκίνησαν το καθηµεγόρευση, το 43% δε θα αντιδρούσε αν κάποιος άρινό κάπνισµα σε ηλικία µικρότερη των 18 ετών. ναβε τσιγάρο στον χώρο που εργάζονται και ένα επιπλέον 23% θα ακολουθούσε και θα άναβε επίσης ρεις στους 10 καπνιστές έχουν σταµατήσει το κά- τσιγάρο. πνισµα για τουλάχιστον µία µέρα µέσα στο τελευταίο έτος και 43% των καπνιστών δηλώνει ότι σκοπεύει να ροβλήµατα στην εφαρµογή της νοµοθεσίας πακόψει το κάπνισµα (19% µέσα στο ερχόµενο έτος). ρουσιάζονται και στους χώρους εστίασης και δια- Μ Α Π Τ Π Οι περισσότεροι καπνιστές βλέπουν ως σηµαντι- Ηρώ Σχορετσανίτη Ψυχολόγος, Μ Sc. Προαγωγής και Αγωγής Υγείας, Υπ. ∆ιδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ κότερα κίνητρα για τη διακοπή τις συνέπειες που έχει το τσιγάρο στην υγεία τους (67%) και στην υγεία των φίλων και των συγγενών τους (51%), καθώς και την επιθυµία τους να δώσουν το καλό παράδειγµα στα παιδιά (54%). Α σκέδασης. Το 43% όσων επισκέφθηκαν κάποιο εστιατόριο τον τελευταίο µήνα, δήλωσαν ότι είδαν πελάτες να καπνίζουν «µερικές φορές», «συχνά» ή «πάντα», ενώ µόνο το 37% διαπίστωσαν ότι στο εστιατόριο δεν υπήρχε καθόλου καπνός. Το αντίστοιχο ποσοστό για µπαρ, κλαµπ και καφέ ήταν µόλις 33%. ντιθέτως, οι απαγορεύσεις στον χώρο εργασίας απαγόρευση του καπνίσµατος σε µπαρ, κλαµπ και (20%) και στους δηµόσιους χώρους (22%), οι σχετικές διαφηµίσεις (13%) και η κοινωνική αποδοκιµα- καφέ βρίσκει σύµφωνους το 63% των ανθρώπων. σία του καπνίσµατος (10%), φαίνεται να έχουν πολύ στόσο, σε περίπτωση που διαπιστώσουν ότι αυτή µικρότερη σηµασία, τουλάχιστον ως κίνητρα για δεν τηρείται, µόνο το 17% δηλώνει ότι θα διαµαρτυτους καπνιστές. ρόταν στον υπεύθυνο του καταστήµατος, το 11% θα διαµαρτυρόταν στον καπνιστή και µόλις το 1% θα ι περισσότεροι Έλληνες γνωρίζουν ότι το κάπνιέκανε καταγγελία στις αρµόδιες αρχές. σµα προκαλεί καρκίνο του πνεύµονα, εµφράγµατα, αναπνευστικά νοσήµατα και επιπλοκές της κύησης πλειονότητα των πολιτικών εναντίον του καπνί(ποσοστά 88-93%). Λιγότεροι (69-71%) γνωρίζουν ότι σµατος συγκεντρώνει την υποστήριξη των πολιτών, προκαλεί επίσης εγκεφαλικά επεισόδια και άλλους µε µοναδική εξαίρεση την αύξηση της φορολογίας καρκίνους, ενώ τα ποσοστά είναι σηµαντικά µικρόστα προϊόντα καπνού. τερα, όταν η αντίστοιχη ερώτηση αφορά το παθητικό κάπνισµα. ς προς τον νέο νόµο που προβλέπει την πλήρη απαγόρευση σε κλειστούς χώρους, το 96% των πολιτων συµµετεχόντων στην έρευνα, δήλωσαν τών δηλώνουν ότι τον γνωρίζουν και σχεδόν 7 στους ότι ο καπνός από το τσιγάρο των άλλων θεωρούν πως 10 θεωρούν ότι είναι θετική (47%) ή µάλλον θετική δεν είναι καν επικίνδυνος για τη δική τους υγεία! (22%) εξέλιξη. Η Ω Ο Η Ω 15% 10 72...:Layout 1 6/30/11 11:50 AM Page 9 επίσης περίπτωση αποµάκρυνσης των ΑΜΕΑ από η στιγµή, νοσήµατα κατά την οποία ο διδάσκων αιΤατου σεξουαλικώς µεταδιδόµενα (σύφιλη, Ειδικές µελέτες έδειξαν ότι η ενηµέρωση εκ- 3 : είναι τους υπαλλήλους, στους οποίους καταφεύγουν για η τηναποτελούσαν ανάγκη να σταµατήσει και να αναρωβλεννόρροια, AIDS, κ.ά.) µάστιγες, µε παιδευτικού πάνω σε ζητήµατα ψυχολογίας θα µπο- σθάνεται να καταγγείλουν το βιασµό τους, κυρίως λόγω της τηθεί για τις αιτίες κάποιων επιλογών και κάεκατόµβες ρούσε να διευκολύνει το έργο του εν γένει και να θυµάτων σε όλο τον κόσµο. Σε πολλούς του φαινοµένων της«κάθαρσης» σχολικής ζωής. πρακτικές των υπαλλήλων να κατανοήσουν τα άτοµα λαούς αντίληψη της του Οιαδυναµίας τον κάνει πιο επιτυχηµένο και ευτυχισµένο κατάκυριάρχησε την ποιων η αναπηρία. του δεν µέσω του αρκούν πλέον, γιατί αναζητείµεέναν ορί- Σε πολλές χώρες µάλιστα δεν τους δίνοσούντα ανθρώπου της σεξουαλικής επαφής άσκηση του επαγγέλµατός του. νεται η άδεια να υποβάλουν αναφορά ή καταγγελία ζοντα περισσότερο διευρυµένο και περίπλοκο. του µε το «καθαρό σώµα». στην αστυνοµία ή να ορκισθούν ή να δώσουν κατάατά τη γνώµη µας, µια τέτοια εκπαίδευση θα πρέθεση στο δικαστήριο, λόγω αυτής της σωµατικής ύµφωνα όπως το o Day, οι εκπαιδευτικοί πει να έχει ως στόχο της και τον ίδιο τον διδάσκοντα. κάθαρση αυτή είχε µε ωςάλλους, αποτέλεσµα βιασµό τους µειονεξίας. διατρέχουν επαγγελµατικά τα οποία Ο εκπαιδευτικός έχει ανάγκη από ψυχολογική κατάρ- κοριτσιών παρθένων απόπέντε τον ασθενή, µε στόχοστάδια, την είναι τα εξής: τιση, εφόσον εµπλέκεται εξολοκλήρου στην παιδααποµάκρυνση του µολυσµατικού αιτίου και τη θε5. Την κατάσταση επιδεινώνει συχνά η έλλειψη ειδιγωγική διαδικασία µε ό,τι πιστεύει και µε ό,τι λέει του και αρρώστου. ραπεία 1) Η αρχή της σταδιοδροµίας τους -1-3 κευµένου χρόνια-: ηπροσωπικού (π.χ. διερµηνέων την νοηµαπράττει. αρχική επαγγελµατική δέσµευση (εύκολοτικής ή δύσκογλώσσας για τα άτοµα µε προβλήµατα ακοής) λο ξεκίνηµα). δη από τον 16ο αιώνα σε αρκετά ευρωπαϊκά στα αστυνοµικά τµήµατα ή στα δικαστήρια. Επίσης ηµειώνουµε ότι ο εκπαιδευτικός είναικράτη ένα πρόγινόταν σεξουαλική συνεύρεση ασθενών από η δυσκολία πρόσβασης στους δηµόσιους χώρους 2) Η σταθεροποίηση -4-6 χρόνια-: επαναπροσδιορισωπο, που υποχρεούται συχνά να παίρνει αποφάσύφιλη ή γονόρροια µε παρθένες γυναίκες, µε στό- (π.χ. λόγω ανυπαρξίας ειδικής ράµπας για την κίνηση σµός τηςασθενή επαγγελµατικής δέσµευσης (σταθεροποίσεις κάτω από περίπλοκες συνθήκες και µάλιστα χο την απαλλαγή του από τη νόσο. ατόµων µε προβλήµατα κινητικότητας) αποτελεί ανααρκετά γρήγορα. Γι’ αυτό, µπορούµε να υποστηρί- ηση, ένταξη στο σώµα των συναδέλφων). σταλτικό παράγοντα για την υποβολή µήνυσης ή ξουµε µε βεβαιότητα ότι «ο δάσκαλος παίρνει πε3 ) Οι νέες προκλήσεις, οι νέες ανησυχίες -7-18 χρό- περιστατικών βιασµού από τις παθούσες. ι αντιλήψεις αυτές διαπιστώθηκαν τα τελευταία αναφοράς ρισσότερες αποφάσεις από οποιονδήποτε µάνατζερ νια(πειραµατισµός, υπευθυνότητα). χρόνια σε κατοίκους περιοχών της υποσαχάριας και µάλιστα κάτω από δυσκολότερες συνθήκες» Αφρικής, της Ασίας, της Ευρώπης και της Αµερικής. Συµπεράσµατα (Καψάλης, 2006). 4) Η επίτευξη ενός ανώτερου επαγγελµατικού επιΜάλιστα τα αποτελέσµατα µελετών, που έγιναν σε πέδου -19-30 χρόνια(αίσθηµα εξουθένωσης, εγκαο πρόβληµα της σεξουαλικής κακοποίησης των 21 χώρες, έδειξαν ότι στις 14 από αυτές κατεγράφητάλειψη των προσπαθειών γιατου εξέλιξη, ατόµων µε σωµατική αδυναµία ή στέρηση ή αναπηλλωστε, η διδασκαλία είναι εκ φύσεωςσαν έναβιασµοί επάγ- παρθένων ατόµων από φορείς AIDS. ικανοποίηση ρία, καθώς και των παρθένων κοριτσιών ως µέσο γελµα αγχογενές µε πολλά προβλήµατα. Εκτός από ή στασιµότητα). για την κάθαρση από σοβαρές και µοιραίες ασθέτο συνεχές πρόβληµα της διαχείρισης της τάξης, ο 5) τελικόοδηγούν στάδιο -31-40 (αύξηση της ανηι πεποιθήσειςΤοαυτές συχνάχρόνια-: στο βιασµό νειες, όπως είναι το AIDS, υφίσταται και αποτελεί δάσκαλος ή ο καθηγητής πρέπει καθηµερινά να αντισυχίας, που αφορά στη µόρφωση τωνέ-µαθητών, αύ-πρόβληµα, κυρίως σε χώρες της υποσανηπίων ή µικρών κοριτσιών από ανθρώπους που σύγχρονο µετωπίζει τις συχνά αντικρουόµενες απαιτήσεις των ξηση εξωτερικών ενδιαφερόντων, χουν µολυνθεί απότης τοναναζήτησης ιό HIV ή νοσούν ήδη από χάριας Αφρικής, της νότιας και νοτιο–ανατολικής µαθητών, των συναδέλφων, των γονέων, των πολιτιπεριορισµός επαγγελµατικής AIDS. Μεγαλύτερο κίνδυνοτης βιασµού διατρέχουνδραστηριότητας τα Ασί- ας, της βόρειας Αµερικής, ακόµα και της Ευκών, του διευθυντή. ∆εν έχει σηµαντική συµµετοχή και των αντίστοιχων ενδιαφερόντων). άτοµα που έχουν κάποια αναπηρία, διότι τους καθι- ρώπης. στη λήψη αποφάσεων για τη λειτουργία του σχοστά αδύναµους για οποιαδήποτε σθεναρή και επιλείου. Επηρεάζεται συναισθηµατικά από την επιτυχία τυχή αντίσταση συναισθηµατική κατά τον βιασµόωριµότητα τους (π.χ.είναι άτοµα το στοιχείο, το αυτή απαιτεί αφενός την εξέταση του ή την αποτυχία των µαθητών του. νοοτροπία τυφλά, κωφά,οποίο µε νοητική στέρηση, κ. ά.). θα επιτρέψει στον δάσκαλο ή στονµεγέθους καθηγητή του προβλήµατος, καθώς και των νοµινα διαχειριστεί τα προβλήµατά του µε έναν κών,ήρεµο ιατρικών και κοινωνικών παρεµβάσεων, που θα ξ’ αιτίας όλων αυτών προκύπτει το γνωστόευκολότερη άγχος και προσέγγιση αντικειµενικόκαι τρόπο και θα των τον γυβοηθήσει να ξεο βιασµός πρέπει να εφαρµοσθούν από τα κράτη, µε στόχο του διδάσκοντα, του οποίου η αρχική εκπαίδευση θαειδικές περάσει τις αποτυχίες καισύµφωνα τις απογοητεύσεις του, ναικών µε ανάγκες αποδίδεται, µε την προφύλαξη της υγείας και της αξιοπρέπειας έπρεπε να είναι αντικείµενο σοβαρού προγραµµατιτα συναισθήµατα που είναι συνυφασµένα των µε τη σχο- αυτών πληθυσµιακών οµάδων. τους ερευνητές, στα εξής αίτια: ευπαθών σµού. Πώς µπορεί να αντιµετωπίσει το άγχος του λική ζωή. µόνος του ο εκπαιδευτικός; 1. Λόγω της αναπηρίας τους τα άτοµα µε ειδικές διαίτερη ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση θα πρέξάλλου, ο εκπαιδευτικός πρέπειανενα καταπολεµήανάγκες είναι πιθανότερο να είναι σεξουαλικά πει να υπάρχει από τους προµηθευτές υπηρεσιών ι ειδικοί συµβουλεύουν, κατά πρώτο λόγο, να µην σει την απάθειά του, η οποία, σε γενικές γραµµές, ονεργά και να έχουν διατηρήσει την αγνότητά τους, υγείας (ιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό, κ.ά.)από προσπαθεί να αποφύγει το πρόβληµα. Κατόπιν, µε τη φείλεται στη µονοτονία και στις δύσκολες όψεις του αφού έχουν µεγαλύτερες δυσκολίες επιλογών για την αστυνοµία,Χριστίνα καθώς και από τους λειτουργούς λογική και το χιούµορ, αφού πρώτα αµβλύνει την έν- επαγγέλµατος. τις προσωπικές τους σχέσεις και γενικά για την ιδιω- της δικαιοσύνης, προκειµένου να επιτευχθεί η µείΚωνσταντίνα ∆ηµητρακάκη, ταση, να εξετάζει τις αιτίες, ώστε να µπορεί να διαχειτική τους ζωή. ωση του προβλήµατος και η σωστή και ισότιµη ανρίζεται τις αντιδράσεις του. Σταυροπούλου Ψυχολόγος Έρευνας, ρέπει να αντισταθεί στην ψυχολογικήτιµετώπιση γήρανση των θυµάτων, πολλά από τα οποία είναι Μεταπτυχ. ∆ίπλωµα Επιστηµονική άτοµα µε ειδικές ανάγκες. προσπαθήσει παραµείνει στους 2. Η ύπαρξη και της να αναπηρίας τους τανακαθιστά εύκο-κοντά χετικά µε το θέµα αυτό, οι Castellotti και De Carlo Ειδ. ∆ιδακτικής Συνεργάτης ΚΜΥΥ νέους, αν θέλει να συνεχίσει να έχει επίδραση σε λους στόχους για τους επίδοξους βιαστές. Μάλιστα (1995) έδειξαν ότι, κατά τη διάρκεια του εργασιακού επιστήµονες αυτούς. έχουν διαπιστώσει ότι τα άτοµα αυτά πιπλέον, ενηµέρωση για τις εσφαλµένες ΓλώσσαςπροκακαιΓαλλικής ΙΚΠΙ βίου τους, οι εκπαιδευτικοί διέρχονται από τρεις διατρέχουν συχνά τριπλάσιο κίνδυνο βιασµού σε ταλήψεις θα πρέπει να παρέχεται στα άτοµα µε ειδιαδοχικές φάσεις: Ε.Κ.Π.Α., σχέση µε ανθρώπους χωρίς αναπηρία. δικές ανάγκες, καθώς και στις οικογένειές τους, µε υµπερασµατικά, υποστηρίζουµε ότι µία κατάλη Πτυχ. Φ.Π.Ψ./ την µεγαλύτερη προστασία τους από τυχόν 1 : οι δάσκαλοι και οι καθηγητές, στην αρχή της κα- ληλη ψυχολογική εκπαίδευση - όπως αυτή,στόχο που προβιασµό. ριέρας τους, κατακλύζονται από πλήθος άµεσων Ειδίκευση: σφέρεται µέσω από της γνωστικής κοινωνικής ψυχολο3. Τα άτοµα που εξαρτώνται άλλους, λόγω της προβληµάτων, όπως οι σχέσεις µε τους µαθητές, γίας, αναπηρίας, επικεντρωµένη αυτογνωσία ύπαρξηςµεκάποιας είναιστην ψυχολογικά πε- και στην αυΨυχολογία, Νικολέττα Θάνου, τη διοίκηση και τους συναδέλφους, η πειθαρχία στην τρωτά τοανάπτυξη θα µπορούσε να στηρίξει ρισσότερο και έτσι -καθίστανται εύκολος στό- και να βοηΚαθηγήτρια τάξη, Οδοντίατρος η γνώση των συνηθειών και των λειτουργιών θήσει τον διδάσκοντα, ώστε να ελέγξει και να διαχος για πιθανή σεξουαλική τους κακοποίηση. του σχολείου και των εγκαταστάσεών του, οι σχέΓαλλικής Γλώσσας χειριστεί τα γεγονότα και τις συγκρούσεις. -Υγιεινολόγος, σεις µε τους γονείς των µαθητών και τους τοπικούς και Φιλολογίας, 4. Σε πολλές περιπτώσεις διαπιστώνεται άγνοια χειΕιδ. στην Κοινωνική φορείς. ρισµού των ατόµων µε ειδικές ανάγκες από τους διρόκειται για µία κατάρτιση του εκπαιδευτικού σε 1 ου Γυµνασίου -Προληπτική 2η: αργά ή γρήγορα, ο εκπαιδευτικός αισθάνεται κηγόρους, αστυνοµία, τους δικαστικούς λειτουρ-στον ίδιο τον πιο τηνζητήµατα ψυχολογίας, που αφορούν Αιγάλεω Οδοντιατρική γούς, τους κ.ά. Το γεγοασφαλής και διαµορφώνει µία επαγγελµατική ταυ- συµβούλους–ψυχολόγους, εαυτό, στο ρόλο του ως δασκάλου και στις σχέσεις νός αυτόµεκαθιστά λειτουργούς τότητα. Έτσι, διερευνά τους πιο κατάλληλους τουςτους µε τους άλλους, αδύναµους η οποία θαστην λαµβάνει υπόψη υπεράσπιση προστασία των ατόµων ειδιθοδολογικούς τρόπους, µέσω των οποίων θα επι- και τηνστην εξέλιξη των δυσκολιών, πουµεσυνδέονται µε την κές ανάγκες,κοινωνία ύστερα από τοσύγχρονο βιασµό τους. Υπάρχει τευχθούν οι µαθησιακοί στόχοι του. και το περιβάλλον. Κ Π ροκαταλήψεις Η ΤΗ Κατάρτιση ο Πρόβληµα Σ των των Ανισοτήτων και Αύξηση Σ της Συχνότητας Εκπαιδευτικών στην Υγεία Ή σε Θέµατα στην Ευρώπη Ασθενών από το AIDS Ο Ψυχολογίας Τ Ά του Εαυτού τους Ο Ε και η ∆ιαχείριση Η Η Ε Ι Η Ο Π Σ Ε Σ Π 10 119 72...:Layout 1 6/30/11 11:50 AM Page 10 72...:Layout 1 6/30/11 11:50 AM Page 11 72...:Layout 1 6/30/11 11:50 AM Page 12 Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΕΞΕΛΙΣΣΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Η αναφορά που δηµοσιεύτηκε για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την κοινοπραξία αφορά τις ηλεκτρονικές στρατηγικές για την υγεία και την εφαρµογή τους σε 30 χώρες. Σύµφωνα µε την αναφορά, οι ευρωπαϊκές χώρες πα- ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ρουσιάζουν σηµαντική πρόοδο στις µοντέρνες υποδοµές ηλεκτρονικής υγείας και στην εφαρµογή τους. ευκαιρία για τη διάσφαλιση της ανανεωµένης παγκόσµιας δεύσµευσης για την αντιµετώπιση του καρκίνου, των ασθενειών του καρδιαγγειακού συστήµατος, των χρόνιων παθήσεων του αναπνευστικού συστήµατος και του διαβήτη καθώς και για την άσκηση πίεσης για την εφαρµογή της Παγκόσµιας Στρατηγικής του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των µη µεταδιδόµενων νοσηµάτων και το αντίστοιχο Σχέδιο ∆ράσης για τα έτη 2008-2013. Επιπρόσθετα, οι Υπουργοί Υγείας και άλλοι ιθύνον- τες πραγµατοποίησαν συνάντηση στη Μόσχα στις 28-29 Απριλίου 2011, όπου πραγµατοποιήθηκε το 1ο νήσει ή σκοπεύουν να ξεκινήσουν την εφαρµογή παγκόσµιο υπουργικό συνέδριο για την προαγωή των εθνικών συστηµάτων προκειµένου να είναι τα του υγιούς τρόπου διαβίωσης και τον έλεγχο των µη βασικά στοιχεία των ασθενών διαθέσιµα σε όλους µεταδιδόµενων νοσηµάτων. τους επαγγελµατίες υγείας όποτε και οπουδήποτε υπάρχει ανάγκη και κρίνεται απαραίτητο. τις 2 Φεβρουαρίου 2011, µέσω νέων παγκόσµιων συστάσεων για τη σωµατική δραστηριότητα, ο Παγνώ τα συστήµατα για τον ηλεκτρονικό φάκελο κόσµιος Οργανισµός Υγείας έχει προωθήσει οδηυγείας αποτελούν κοινό στοιχείο σε όλες τις στραγίες προς τις κυβερνήσεις σε ότι αφορά στη σχέση τηγικές και τα σχέδια δράσης, δεν είναι πάντα καποσότητας-αποτελεσµατικότητας στη συχνότητα, λώς και σαφώς καθορισµένα και συχνά περιλαµβάστη διάρκεια, στην ένταση, στον τύπο και στη συνουν µόνο µια περίληψη κάποιων στοιχείων που νολική ποσότητα της σωµατικής δραστηριότητας αφορούν στον ασθενή ή παρόµοια βασικά ηλεκτροπου είναι αναγκαία για την πρόληψη των µη µεταδινικά αρχεία των ασθενών. δόµενων νοσηµάτων ανά ηλικιακή οµάδα. Πρακτικώς, όλες αυτές οι χώρες έχουν ήδη ξεκι- Σ Ε Ο ενθουσιασµός των κλινικών για περιεκτικούς η - Τα επίπεδα της σωµατικής δραστηριότητας αυξάλεκτρονικούς φακέλους υγείας σχετίζεται µε τα αν- νονται σε πολλές χώρες του κόσµου, µε σηµαντικές τιλαµβανόµενα οφέλη στο άµεσο περιβάλλον τους (οι επιπτώσεις στη γενική υγεία του πληθυσµού και διαδικασίες που αφορούν την καθηµερινή τους ερστην επικράτηση των µη µεταδιδόµενων ασθενειών γασία) παρά µε τη γεωγραφική ανταλλαγή λεπτο(όπως ασθένειες καρδιαγγειακού συστήµατος, διαµερών δεδοµένων που αφορούν στον ασθενή. βήτης και καρκίνος) καθώς και στους παράγοντες κινδύνου των ασθενειών αυτών (όπως η υψηλή πίεση του αίµατος, το σάκχαρο και η παχυσαρκία). ια περισσότερες πληροφορίες: http://www.eheal thstrategies.eu/report/e HStrategies_Final_Report.pdf έλλειψη σωµατικής δραστηριότητας εκτιµάται ως η σηµαντικότερη αιτία για το 21-25% των καρκίνου µαστού και παχέος εντέρου, για το 27% του διαβήτη και για το 30% της ισχαιµικής νόσου του µυοκαρδίου. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ Γ Η ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ. Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΝΙΖΕΙ Στις 53 χώρες του ευρωπαϊκου τοµέα του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας, τα µη µεταδιδόµενα νοΤΗ ΣΠΟΥ∆ΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ σήµατα ευθύνονται για το 86% των θανάτων. ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ Σ «Ο την Παγκόσµια Ηµέρα για τον Καρκίνο (4 Φεβρουι ασθένειες αυτές προλαµβάνονται σε σηµαντικό αρίου 2011), η παγκόσµια κοινότητα για τον έλεγχο βαθµό µέσα από αποτελεσµατικές παρεµβάσεις οι του καρκίνου, προώθησε προληπτικά µέτρα τα οποίες στοχεύουν στην αντιµετώπιση τεσσάρων κοιοποία µπορούν να σώσουν εκατοµµύρια ζωές. νών παραγόντων κινδύνου: το κάπνισµα, την ανθυγιεινή διατροφή, την έλλειψη σωµατικής δραστηριότητας και την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ», σχολίο φετινό γεγονός αποτέλεσε σηµαντικό ορόσηµο ασε η Dr Gauden Galea, διευθύντρια του Τοµέα Μη για τις προετοιµασίες της συνάντησης κορυφής των Μεταδιδόµενων Ασθενειών και Προαγωγής Υγείας Ηνωµένων Εθνών σε ότι αφορά στην πρόληψη και του γραφείου του ευρωπαϊκου τοµέα του Παγκόσµιου στον έλεγχο των µη µεταδιδόµενων ασθενειών, η Οργανισµού Υγείας. οποία θα πραγµατοποιηθεί στη Νέα Υόρκη, στις 1920 Σεπτεµβρίου 2011. ια περισσότερες πληροφορίες: http:// www.who. i n t / d i e t p h y s i ca la c ti v i t y / f a ct s h e e t_ r e c o m m e n d a ti συνάντηση κορυφής θα αποτελέσει µια ιστορική ons/en/index.html Τ Γ Η 14 72...:Layout 1 6/30/11 11:50 AM Page 13 ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΟΥ Ε∆ΝΥΠΥ ΣΤΟ 19Ο 13Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙ∆Α ∆ΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ Ε.∆.Ν.Υ.Π.Υ. ΕΝΩΣΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ Στις 4 Μαΐου 2011 πραγµατοποιήθηκε στο Γ.Ν.Α. & ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «Ιπποκράτειο» η 13η Επιστηµονική Ηµερίδα του Εθ- Σ νικού ∆ικτύου Νοσοκοµείων & Υπηρεσιών Προαγωγής Υγείας (Ε∆ΝΥΠΥ) µε θέµα «Η Αντιµετώπιση του Καπνίσµατος στα Ελληνικά Νοσοκοµεία». Σκοπός της ηµερίδας ήταν η κινητοποίηση και ενηµέρωση, προκειµένου όλο και περισσότερα νοσοκοµεία να γίνουν εµπράκτως «ελεύθερα από καπνό» και να προάγουν προγράµµατα διακοπής τόσο για το προσωΗ δοµή του συνεδρίου, όπως και στα προηγούµενα πικό όσο και για τους ασθενείς. Την ηµερίδα παρασυνέδρια, απαρτίζονταν από κοινές συνεδρίες (5), κολούθησαν 240 άτοµα. προφορικές (148) και γραπτές παρουσιάσεις (207), αιρετισµό κατά την έναρξη της ηµερίδας απηύθυνε εργαστήρια (7), συµπόσια (5), συναντήσεις (4) των οµάδων εργασίας (taskforces), καθώς επίσης και από ο κ. Γ. Τούντας, Αν. Καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής, δορυφορικές εκδηλώσεις όπως το summer school Πρόεδρος Επιστηµονικής Επιτροπής Ε∆ΝΥΠΥ, ο κ. 2011, το εργαστήριο για τους Εθνικούς και Περιφε- Αρ. Συγγελάκης, Σύµβουλος Γενικού Γραµµατέα ∆ηρειακούς συντονιστές, το εργαστήριο εκπαίδευσης µόσιας Υγείας, καθώς και ο κ. Π. Παναγιωτόπουλος, του Tobacco Free United – ENSΗ και το εργαστήριο Αν. ∆ιοικητής Γ.Ν.Α. «Ιπποκράτειο». για τα νέα µέλη του ΗΡΗ. την 1η Θεµατική Ενότητα, µε πρόεδρο την κα. Ο. Μπουτζιώνα, ∆/ντρια Νοσηλευτικής Υπηρεσίας «Ιπο κεντρικό θέµα συζήτησης του συνεδρίου ήταν η ποκράτειο» και τον κ. Σ. Κυριαζή, µέλος Εκτελεστικής σηµασία της καλής συνεργασίας ανάµεσα στα νοσοκοµεία και τις υπόλοιπες δοµές των συστηµάτων Επιτροπής Ε∆ΝΥΠΥ, παρουσιάστηκε «Η Αντικαπνιυγείας, αλλά και εκπαίδευσης, ώστε να είναι δυνατή στική Πολιτική: Προκλήσεις & Προβλήµατα» από τον η εξασφάλιση της συνέχειας στην φροντίδα της υ- καθηγητή κ. Π. Μπεχράκη, Πρόεδρο του European γείας, εντός και εκτός του νοσοκοµειακού περιβάλ- Network for Smoking & Tobacco Prevention. Ακολούλοντος. Παρουσιάστηκαν παραδείγµατα επιτυχηµέ- θησε η οµιλία «Κάπνισµα και Εργασία» της ιατρού ερνης συνεργασίας των νοσοκοµείων µε φορείς πρω- γασίας κας. Ε. Κυπραίου, Επιµελήτριας Α’ Τµ. Ιατρικής τοβάθµιας φροντίδας υγείας, µε σχολικούς οργανι- Εργασίας & Προστασίας Περιβάλλοντος «Θριάσιο». σµούς, αλλά και µε ασφαλιστικούς φορείς και τονίτο πλαίσιο της 1ης Θεµατικής Ενότητας, η κα. Ι. στηκε η ανάγκη υλοποίησης αντίστοιχων προγραµΠετρούλια, Ψυχολόγος- Συντονίστρια Ε∆ΝΥΠΥ, παµάτων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. ρουσίασε τα αποτελέσµατα της έρευνας για το κάατά τη γενική συνέλευση της Παγκόσµιας Ένωσης πνισµα στα Ελληνικά Νοσοκοµεία, καθώς και τις Νοσοκοµείων και Υπηρεσιών Προαγωγής Υγείας, συ- δράσεις που πραγµατοποιεί το Ε∆ΝΥΠΥ για την καζητήθηκε ο απολογισµός του 2010 και ο προγραµµα- ταπολέµηση του καπνίσµατος. Η κα. Σ. Σχορετσατισµός του 2011 των δράσεων και των οικονοµικών νίτη, Ψυχολόγος, Υπ. ∆ιδάκτωρ Ιατρικής Σχολής θεµάτων. Αυτή τη στιγµή, η Παγκόσµια Ένωση απα- ΕΚΠΑ, περιέγραψε το πρόγραµµα κατάρτισης των ριθµεί 845 µέλη, 30 εκ των οποίων ανήκουν στο Ε∆- Επαγγελµατιών Υγείας στη συµβουλευτική παρακίΝΥΠΥ. Επιπρόσθετα, στις νέες δράσεις του Παγκό- νηση ασθενών για την διακοπή καπνίσµατος, που σµιου ∆ικτύου εντάσσεται η έκδοση του περιοδικού συντονίζει σε συνεργασία µε τον ιατρό κ. Φ. Φιλιπ«Clinical Health Promotion: Research & Best Practice πίδη. Η ενότητα ολοκληρώθηκε µε την οµιλία του κ. for Patients, Staff and Community», το οποίο διανεµή- Φ. Φιλιππίδη, Υπ. ∆ιδάκτορα Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, ο οποίος παρουσίασε το Παγκόσµιο ∆ίκτυο Υπηρεθηκε στους συµµετέχοντες του συνεδρίου. σιών Υγείας Ελεύθερων από Καπνό. ερισσότερες πληροφορίες για το περιοδικό, µποτη 2η θεµατική ενότητα, µε Πρόεδρο την κα. Α. ∆ηρείτε να αντλήσετε: www.clinhp.org µητρούλη, Επόπτρια ∆ηµόσιας Υγείας «Ασκληπιείου έλος, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου πραγµατο- Βούλας», ο καθηγητής κ. Στ. Γερουλάνος, έκανε µια ποιήθηκε η 1η συνάντηση των ενδιαφεροµένων µελών ιστορική αναδροµή στους αντικαπνιστικούς νόµους και συντονιστών των Πρωτοβάθµιων Υπηρεσιών Υ- που έχουν θεσπιστεί στην Ελλάδα αλλά και στην σηγείας. Στη συνάντηση παρέστησαν 15 άτοµα και προ- µερινή πραγµατικότητα. Στη συνέχεια ακολούθησαν έδρευσε ο Αν. καθηγητής Γιάννης Τούντας, που έχει οµιλίες για τα λαµβανόµενα µέτρα κάθε νοσοκοαναλάβει τη σύσταση του Παγκόσµιου ∆ικτύου Πρω- µείου για την καταπολέµηση του καπνίσµατος στους εργαζοµένους και τους εσωτερικούς ασθενείς. Πρότοβάθµιων Υπηρεσιών Προαγωγής Υγείας. τυπα νοσοκοµεία αποτέλεσαν η «Σωτηρία», ο «Ευαγο συνέδριο παρακολούθησαν 9 Έλληνες, µε 8 γρα- γελισµός», το «Σισµανόγλειο». Οι οµιλίες παρουσιάπτές και 2 προφορικές παρουσιάσεις. Το επόµενο συ- στηκαν αντίστοιχα από τους: κ. Μιχάλη Τουµπή, ∆/ντή ης νέδριο θα λάβει χώρα στην πόλη Taipei της Taiwan 6 Πνευµονολογικής Κλ. & Υπεύθυνο Ιατρείου ∆ιακοπής, κ. Γ. Μπουλµπασάκο, ∆/ντή Πνευµονολογικής στις 11-13 Απριλίου 2012. Κλ. Γ.Ν.Α. «Ευαγγελισµός» σε συνεργασία µε τον κ. ερισσότερες πληροφορίες για τα συνέδρια του Μ. Κούγια, Ειδικευόµενο Ιατρό και τέλος κ. Μ. Πατενταλάκη, ∆/ντή Μονάδας Επαγγελµατικών Νόσων & ΙαΗΡΗ, µπορείτε να αντλήσετε από την ιστοσελίδα: τρείου ∆ιακοπής Καπνίσµατος. http://www.hphconferences.org. τις 1-3 Ιουνίου 2011 διεξήχθη το 19ο ∆ιεθνές Συνέδριο της Παγκόσµιας Ένωσης Νοσοκοµείων και Υπηρεσιών Προαγωγής Υγείας. Το συνέδριο πραγµατοποιήθηκε στην πόλη Turku της Φιλανδίας και είχε θέµα «Improving Health Gain Orientation in All Services: Better Cooperation for Continuity in Care». Τ Σ Σ Κ Π Τ Σ ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α Χ Τ Π 15 72...:Layout 1 6/30/11 11:51 AM Τ ο Πρόβληµα των Ανισοτήτων Page 14 CHANGES IN SMOKING BEHAVIOR AMONG COLLEGE STUDENTS FOLLOW ING IMPLEMENTATION OF A STRICT CAMPUS SMOKING POLICY IN TAIWAN Int J Public Health Jun 8. [Epub ahead of print] 2011 trolling for age, gender, ethnicity and parental education. Also, compared with 4-year college student smokers, 2-year college smokers had lower motivation to smoke for social reasons, but more motivation to smoke for affect regulation, after controlling for age, gender, ethnicity and parental education. Two- and 4year college students report different smoking patterns, attitudes and motives. These distinctions might inform tobacco control messages and interventions targeting these groups of young adults. Chuang S.H. & Huang S.L. στην Υγεία ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ στην Ευρώπη Χριστίνα ∆ηµητρακάκη, Ψυχολόγος Έρευνας, Επιστηµονική Συνεργάτης ΚΜΥΥ και ΙΚΠΙ Objectives: To understand the perception and responses among college students to a strict campus smoking policy which was in accordance with a national law requiring complete prohibition indoors and permission to smoke in designated outdoor smoking areas only. Methods: This study was conducted in the third to sixth month after the implementation of the revised Tobacco Hazard Prevention Act in Taiwan. In-depth interviews were conducted with 22 smokers who were second and third year students of a college in Taiwan. Thematic analysis was used to categorize ideas into concept themes. Results: In interviews, most smokers revealed some modification in their smoking behavior and attitude: they sensed that smoking was unwelcome, reduced smoking in campus, thought about quitting, and tried to avoid exposing roommates in the dormitory. The reasons cited by the students for behavior change were grouped into four major themes: a changed smoking experience, change in social norm, the respect for law, and concern for others' health. Conclusions: Implementation of a strict smoking policy in college prompted smokers to markedly reduce smoking in campus. SMOKING PATTERNS, ATTITUDES AND MOTIVES: UNIQUE CHARACTERISTICS AMONG 2-YEAR VERSUS 4-YEAR COLLEGE STUDENTS Health Educ Res Mar 29. [Epub ahead of print] 2011 Berg C.J., An L.C., Thomas J.L., Lust K.A., Sanem J.R., Swan D.W. & Ahluwalia J.S. Given the previously documented higher rates of smoking among 2-year college students in comparison with 4-year university students, this study compares smoking patterns, attitudes and motives among 2-year and 4-year college students. Two thousand two hundred and sixty-five undergraduate students aged 18-25 years at a 2-year college and a 4-year university completed an online survey in 2008. Current (past 30day) smoking was reported by 43.5% of 2-year and 31.9% of 4-year college students, and daily smoking was reported by 19.9% of 2-year and 8.3% of 4-year college students. Attending a 2-year college was associated with higher rates of current smoking [odds ratio (OR) = 1.72] and daily smoking (OR = 2.84), and with less negative attitudes regarding smoking, con- 16 A SYSTEMATIC REVIEW OF RANDOMIZED CONTROLLED TRIALS: WEB-BASED INTERVENTIONS FOR SMOKING CESSATION AMONG ADOLESCENTS, COLLEGE STUDENTS, AND ADULTS Nicotine Tob Res Apr;13(4) P.p. 227-38, 2011 Hutton H.E., Wilson L.M., Apelberg B.J., Tang E.A., Odelola O., Bass E.B. & Chander G. Intr oduction: Web-based treatments can deliver broad reaching, relatively inexpensive, and clinically tested methods for smoking cessation. We performed a systematic review of randomized controlled trials (RCTs) of smoking cessation to evaluate the efficacy of web-based interventions in adults, college students, and adolescents. Methods: MEDLINE, EMBASE, The Cochrane Library, CINAHL, and PsycIN FO were searched from January 1, 1990 through February 12, 2010 for RCTs examining the efficacy of Web-based smoking cessation programs. Paired reviewers abstracted data on study design, patient characteristics, and outcomes sequentially and did quality assessments independently. Results: Twentyone RCTs met eligibility criteria, with 15 conducted among adults. Among adults, 2 RCTs found that a multicomponent intervention with Web and nonWeb-based elements was more efficacious than a self-help manual, and one of 2 RCTs found that Webbased interventions may be more effective than no treatment. Three trials provided insufficient evidence to demonstrate whether web-based interventions were more efficacious than counseling. By contrast, tailored web sites in 2 RCTs and greater Web site exposure in 6 of 7 RCTs were associated with higher rates of abstinence. Among college students, evidence supporting use of web-based interventions was insufficient because the one RCT conducted was also a multicomponent intervention. Five RCTs among adolescents demonstrated mixed results, with insufficient evidence supporting their efficacy. Conclusions: Evidence supporting the use of webbased interventions for smoking cessation is insufficient to moderate in adults and insufficient in college students and adolescents. These RCTs have, however, elucidated clinical, methodological, and statistical practices that are likely to improve future trial design and treatment delivery. 72...:Layout 1 6/30/11 11:51 AM Page 15 ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΥΓΕΙΑΣ Επιστηµονική Επιµέλεια: Ξενοφών Κοντιάδης & Κυριάκος Σουλιώτης Εκδόσεις Παπαζήση Πανεπιστήµιο Πελοποννήσου Αθήνα, 2010 ISBN: 978-960-02-2462-7 Ο Συγκεκριµένα, στην 1 η ενότητα η οποία εξετάζει το διεθνές και ευρωπαϊκό πλαίσιο των συστηµάτων υγείας, στο 1ο κεφάλαιο ο Ξενοφών Κοντιάδης παρουσιάζει τη θεσµική συγκρότηση του εθνικού συστήµατος υγείας στο πλαίσιο του ελληνικού κράτους πρόνοιας και στο 2ο κεφάλαιο ο ∆ηµήτρης Κρεµαλής αναλύει τους αντίστοιχους θεσµούς σε διεθνές επίπεδο. Στη 2η ενότητα η οποία πραγµατεύεται ζητήµατα σχεδιασµού, οικονοµικών και διοίκησης υπηρεσιών υγείας, στο 3ο κεφάλαιο ο Κυριάκος Σουλιώτης αναλύει τη σχέση πολιτικής και οικονοµίας στις υπηρεσίες υγείας καθώς και το τρίπτυχο: στρατηγικός σχεδιασµός-διοίκηση-αξιολόγηση. Στο 4ο κεφάλαιο, ο Θεόδωρος Τσέκος εξετάζει µεθόδους και εργαλεία οργανωτικής ανάλυσης και σχεδιασµού όπως αυτά εξειδικεύονται στο χώρο της υγείας, ενώ στο 5ο κεφάλαιο ο Άρης Σισσούρας αναλύει το υπόδειγµα µάνατζµεντ στην υγεία µέσα από τις εµπειρίες ανάπτυξης του ΕΣΥ. Στο 6ο κεφάλαιο Θεόδωρος Ρούπας υπεισέρχεται στο ζήτηµα της δοµής, λειτουργίας και επενδυτικής στρατηγικής των ασφαλιστικών ταµείων σε διεθνές επίπεδο, ενώ στο 7ο κεφάλαιο η Λορένα Ανδρούτσου παρουσιάζει ένα µοντέλο διαχείρισης προγραµµάτων και έργων για τα δηµόσια νοσοκοµεία. Στην 3η ενότητα η οποία προσεγγίζει ζητήµατα δικαίου της υγείας, ο Πέτρος Τσαντίλας στο 8ο κεφάλαιο οριοθετεί την προστασία της υγείας στο ∆ιεθνές και Ευρωπαϊκό ∆ίκαιο, στο 9ο κεφάλαιο η Ιωάννα Αρσενοπούλου παρουσιάζει τα δικαιώµατα των πολιτών και των ασθενών στα συστήµατα υγείας, ενώ στο 10ο κεφάλαιο ο Αχιλλέας Κουτσουράδης προσεγγίζει το ιατρικό δίκαιο δίδοντας έµφαση σε θέµατα αστικού ενδιαφέροντος και ευθύνης. Στο 11ο κεφάλαιο ο Γιώργος Κατρούγκαλος προσεγγίζει από συνταγµατική άποψη τα ζητήµατα της άρνησης θεραπείας και της ευθανασίας, στο 12ο κεφάλαιο η Πηνελόπη Αγαλλοπούλου αναλύει το ζήτηµα της ιατρικώς υποβοηθούµενης ανθρώπινης αναπαραγωγής, ενώ στο 13ο κε- ΦΥΤΟΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΗΣ ∆ΙΑΤΡΟΦΗΣ ΜΕ ΑΝΤΙΟΞΕΙ∆ΩΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ Ι∆ΙΟΤΗΤΕΣ. Προστατευτικός Ρόλος για Κακοήθεις Νεοπλασίες, Καρδιαγγειακές και Νευροεκφυλιστικές Παθήσεις Αθανάσιος Βαλαβανίδης Ιατρικές Εκδόσεις ΒΗΤΑ Αθήνα, 2011 ISBN: 978-960-452-126-5 Τ ο βιβλίο αυτό έρχεται να προσφέρει τις επιστηµονικές γνώσεις δεκαετιών µε συνεκτικό και εκλαϊκευµένο τρόπο για τις φυτοχηµικές ουσίες των φρούτων και των λαχανικών. Τα φυτά βιοσυνθέτουν πολυάριθµες χηµικές ενώσεις, κυρίως µε αντιοξειδωτική δράση, για να αντιµετωπίσουν τους πολυάριθµους εχθρούς τους. Η βιοσύνθεση βιταµινών, πολυφαινολών, καροτενοειδών και άλλων µικροθρεπτικών συστατικών παίζει πολύτιµο ρόλο στην ανάπτυξη και στο µεταβολισµό των φυτών. Ακριβώς αυτές τις ουσίες παραλαµβάνει ο άνθρωπος µε τη διατροφή των φρούτων και των λαχανικών µε ευεγερτικές επιπτώσεις για την υγεία του. Το βιβλίο εξετάζει συστηµατικά τις κατηγορίες των φυτοχηµικών ουσιών και τις αντιοξειδωτικές, αντικαρκινικές, αντιφλεγµονώδεις και άλλες ιδιότητές τους. Η διατροφή για τον άνθρωπο και ιδιαίτερα η συστηµατική κατανάλωση φρούτων και λαχανικών έχει αποδειχθεί ακρογωνιαίος παράγοντας για την υγεία του. Συγχρόνως, βιολογικές, κλινικές και επιδηµιολογικές έρευνες τεκµηριώνουν τα θετικά αποτελέσµατα για τις κυριότερες παθήσεις στον ανθρώπινο οργανισµό. Η υγεία του ανθρώπου βελτιώνεται µε τη συστηµατική λήψη φυτικών τροφίµων σε µεγαλύτερο βαθµό από τη λήψη διατροφικών συµπληρωµάτων. Υπάρχουν κεφάλαια για τις αντικαρκινικές ιδιότητες πολλών φυτοχηµικών ουσιών και εξηγούνται οι µηχανισµοί τους. Η µεσογειακή διατροφή και τα οφέλη της παρουσιάζονται µέσα από τις πολυάριθµες επιστηµονικές έρευνες. Πλούσια βιβλιογραφία από τα σηµαντικότερα επιστηµονικά περιοδικά και βιβλία της διεθνούς και ελληνικής βιβλιογραφίας, σχήµατα και εικόνες συµπληρώνουν την κατανόηση των µηχανισµών. ΝΕΕΣ ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ τοµέας της υγείας έχει προκαλέσει τα τελευταία χρόνια διεθνώς το ενδιαφέρον τόσο της πολιτικής όσο και της κοινωνικής και επιστηµονικής συζήτησης. Ο πλουραλισµός των θεµάτων που συνδέονται µε τον τοµέα της υγείας, σε συνδυασµό πάντα µε το έντονο κοινωνικό ενδιαφέρον που αυτός συγκεντρώνει, οδήγησαν το Τµήµα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστηµίου Πελοποννήσου στο να εντάξει στο Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών που λειτουργεί εδώ και τρία ακαδηµαϊκά έτη, την κατεύθυνση: «Θεσµοί και Πολιτικές Υγείας». Οι υπογράφοντες, οι οποίοι ανέλαβαν την πρωτοβουλία του σχεδιασµού της εν λόγω κατεύθυνσης, θεώρησαν χρήσιµη την έκδοση του ανά χείρας τόµου, ο οποίος περιλαµβάνει κείµενα όλων των διδασκόντων, σε µια προσπάθεια συγκέντρωσης και ταξινόµησης των κυριότερων σηµείων των παραδόσεων. φάλαιο, η Αθηνά Σαλάππα προσεγγίζει τις εγκληµατολογικές διαστάσεις της εφαρµογής των νέων µεθόδων ιατρικώς υποβοηθούµενης αναπαραγωγής. Η 4η ενότητα, καλύπτει θέµατα έρευνας και κοινωνικών επιστηµών που σχετίζονται µε την υγεία. Ειδικότερα, στο 14ο κεφάλαιο ο Θανάσης Κατσής παρουσιάζει µεθοδολογία και εφαρµογές για την ανάλυση συσχέτισης ενώ, στο 15ο κεφάλαιο, ο Μάνος Σπυριδάκης προσεγγίσει µέσα από µια ανθρωπολογική θεώρηση τις ποιοτικές µεθόδους έρευνας στο πεδίο της υγείας. Στο 16ο κεφάλαιο ο Χαράλαµπος Οικονόµου συνδέει την κοινωνιολογική θεωρία µε την υγεία και τις υπηρεσίες υγείας, και, τέλος, στο 17ο κεφάλαιο, η Χριστίνα Καραµανίδου εξετάζει το ζήτηµα της επικοινωνίας µεταξύ επαγγελµατιών υγείας και ασθενών. 17 15 72...:Layout 1 6/30/11 11:51 AM Page 16 P 5TH INTERNATIONAL STRESS ON OXIDATIVE STRESS IN SKIN MEDICINE AND BIOLOGY P AMERICAN PUBLIC HEALTH ASSOCIATION - 139TH ANNUAL MEETING & EXPOSITION September 1 - 4, 2011 Andros, Greece October 29 - November 2011 Washington, DC Οργ.: University of Athens, School of Pharmacy Πληρ.: M. Rallis / A. Petri Τηλ.: (+30) 210 727 4699, (+30) 210 727 4367 / 30 210 772 2293 Fax: (+30) 210 727 4027 / +30 210 772 3894 E-mail: [email protected]/[email protected] Website: http://www.pharm.uoa.gr/oxstress/ Οργ.: American Public Health Association Τηλ.: 202 777-2742 Fax: 202-777-2534 E-mail: [email protected] Website: http://www.apha.org/meetings/Annual Meeting/ P ISPOR 14ΤΗ ΠΡΟΣΕΧΗ ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ANNUAL EUROPEAN CONGRESS P UK SOCIETY FOR SOCIAL MEDICINE November 5 - 8, 2011 TH - 55 ANNUAL SCIENTIFIC MEETING. Healthy Communities Promote Healthy Minds & Bodies September 14 -16, 2011 University of Warwick, England Οργ.: Society for Social Medicine E-mail: www.socsocmed.org.uk Website:http://www.socsocmed.org.uk/meetings.htm P 8TH CONGRESS OF ISAPP 2011. P 4TH EUROPEAN PUBLIC HEALTH Adolescence-A Second Chance? Development–Attachment –Neurobiology–Trauma –Psychodynamic –Treatment September 14 - 18, 2011 Berlin, Germany Οργ.: International Society of Adolescent Psychiatry and Psychology (ISAPP) Πληρ.: CPO Hancer Service Τηλ.: 0049-30-300669-28 Fax: 0049-30-300669-40 E-mail: [email protected] Website: http://www.isapp2011.org P 4TH INTERNATIONAL CONFERENCE ON UNEMPLOYMENT, JOB INSECURITY AND HEALTH. From Unemployment to Sustainable Participation in Work-Research, Interventions and Policies September 21 - 23, 2011 Hanasaari Cultural Center, Espoo, Finland Οργ.: Finnish Institute of Occupational Health Τηλ.: +358-30-4741(switchboard) Fax:+358-30-4742779 Website: www.ttl.fi/ujih2011 P The 7TH WORLD ALLIANCE FOR RISK FACTOR SURVEILLANCE (WARFS) GLOBAL CONFERENCE. Role of Surveillance in the Promotion of Health October 16 - 19, 2011 Toronto, Ontario, Canada Οργ.: The Global Working Group on Surveillance of the International Union for Health Promotion and Education (IUHPE) Website:http://www.iuhpe.org/index.html?mode=& n=&page=497&lang=en 18 Hotel Auditorium, Madrid, Spain Οργ.: International Society For Pharmacoeconomics and Outcomes Research (ISPOR) Πληρ.: ISPOR Τηλ.: 1-609-219-0773 / 1-800-992-0643 Fax: 1-609-219-0774 E-mail: [email protected] Website:http://ispor.confex.com/ispor/euro14/cfp.cgi CONFERENCE 2011. Public Health and Welfare – Welfare Development and Health November 10 - 12, 2011 The Bella Centre, Copenhagen, Denmark Οργ.:The European Public Health Association (EUPHA), the Association of Schools of Public Health in the European Region (ASPHER) and the Danish Society of Public Health (DSOP) Τηλ.: +3130 2729 709 Fax: +3130 2729 729 E-mail: [email protected] Website: http://www.eupha.org/site/upcoming_ conference.php P 2Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ του ΦΟΡΟΥΜ ∆ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 25 - 27 Νοεµβρίου 2011 Ξενοδοχείο Larissa Imperial, Λάρισα Πληρ.: The Mastermind Group Τηλ.: 2106827405 Fax: 2106827409 E-mail: [email protected] Website: http://www.tmg.gr/controlItem.aspx?id=99 P 3Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ ΓΝΩΣΙΑΚΩΝ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΩΝ. Με ∆ιεθνή Συµµετοχή 20 - 22 Ιανουαρίου 2012 Ξενοδοχείο Makendonia Palace, Θεσσαλονίκη Οργ.: Ελληνική Εταιρεία Γνωστικής Συµπεριφορικής Ψυχοθεραπείας Πληρ.: Global Events Τηλ.: 2310 247743, 2310 247734 Fax: 2310 247746 E-mail: [email protected] Website:http://www.globalevents.gr/UsersFiles/a_a nak_syn_gnosiakon.pdf 72...:Layout 1 6/30/11 11:51 AM Page 17
© Copyright 2024 Paperzz
